BÖLÜM: 1. İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı. Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât. Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka

Transkript

1 Hazırlayan: Mehmet Fatih Bütün URL: İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı İslam ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka BÖLÜM: 1

2 Her insan bir toplum içerisinde doğar ve yaşamını sürdürür. Dünyaya gözlerini açtığı andan itibaren başkalarının yardımına ihtiyaç duyar KONU: İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı

3 İnsan yeme, içme, barınma ve korunma gibi birtakım temel ihtiyaçlarını tek başına karşılayamaz. Başta anne babası olmak üzere diğer insanlara da ihtiyaç duyar. Bu nedenle insan, yaşamını bir toplumun üyesi olarak yardımlaşma ve paylaşma içerisinde sürdürmek zorundadır. KONU: İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı

4 Örneğin; hastanın tedavi için doktora, doktorun ekmek alabilmek için fırıncıya, fırıncının çocuğunun eğitimi için öğretmene ihtiyacı vardır. KONU: İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı

5 Bir toplumdaki bütün insanların imkânları eşit değildir. Her toplumda zengin insanlar olduğu gibi yoksul insanlar da vardır. KONU: İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı

6 Örneğin işsizlikten veya sağlığı elverişli olmadığından çalışamayan insanlar olabilir. KONU: İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı

7 Yine çalıştığı hâlde geliri yeterli olmadığından, kendisinin veya ailesinin geçimini sağlayamayanlar olabilir. KONU: İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı

8 Böyle durumlarda zengin insanların, ihtiyaç sahiplerine yardım etmeleri, sahip oldukları imkânları onlarla paylaşmaları gerekir. Çünkü yoksulların, zenginlerin malı üzerinde hakları vardır. KONU: İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı

9 Bu konuda Allah şöyle buyurur: Onların (zenginlerin) mallarında, muhtaç ve yoksullar için bir hak vardır. (Zâriyât suresi, 19. ayet.) KONU: İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı

10 Yardımlaşma ve paylaşmanın, toplumsal dayanışmaya ve barışa da katkısı vardır. Bir toplumda paylaşma ne kadar iyi ve dengeliyse toplumsal barış ve huzur da o kadar iyi olur. KONU: İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı

11 Ayrıca zenginler, ihtiyacı olanlara yardım ederlerse zengin ile yoksul arasında güçlü bir sevgi bağı kurulur. Bu da toplumda güven ortamı oluşturur. KONU: İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı

12 İnsanlar, maddi yönden olduğu kadar manevi yönden de başkalarına ihtiyaç duyarlar. Sevinçleri, üzüntülerini, sıkıntılarını bir başkasıyla paylaşmak isterler. KONU: İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı

13 İyi ve kötü günlerinde dostlarının yanlarında olmalarını beklerler. Bu beklentileri gerçekleştiğinde mutlu ve huzurlu olurlar. Çünkü mutluluklar paylaşıldıkça artar, üzüntüler paylaşıldıkça azalır. KONU: İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı

14 Paylaşma ve yardımlaşma; cimrilik, bencillik, aç gözlülük, kıskançlık gibi kötü duygu ve davranışlara engel olur. Sevgi, dayanışma ve sorumluluk gibi özelliklerin gelişmesine katkı sağlar. Böylece insanın kişilik gelişimine ve ahlakının olgunlaşmasına yardımcı olur KONU: İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı

15 Ünite: ZEKAT HAC VE KURBAN İBADETİ Hazırlayan: Mehmet Fatih Bütün Kaynak: DKAB Ders Kitabı URL:

16 İslam dini insanların kardeşçe yardımlaşma ve dayanışma içinde yaşamalarını ister. Bu yüzden Hz. Muhammed, Müslümanları bir bedenin organlarına benzetmiştir. Bu organlar arasındaki ilişkinin güçlendirilmesi, bedenin uyumlu çalışmasını sağlar. KONU: İslam ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem

17 Bunun gibi toplumun bireyleri arasındaki bağın güçlendirilmesi de toplumsal uyumun sağlanması için önemlidir. Bundan dolayı İslam dini, insanlar arasında yardımlaşma ve dayanışmayı öğütler. KONU: İslam ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem

18 Dinimiz, insanların yardımlaşmalarını ve elde bulunan imkânların başkalarıyla paylaşılmasını ister. Kur an-ı Kerim de pek çok ayette insanlara yardımlaşmaları ve dayanışma içinde olmaları emredilmiştir. KONU: İslam ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem

19 Bu ayetlerin birinde şöyle buyrulmuştur: De ki:...harcadığınız her şey, ana-baba, yakınlar, öksüzler, yoksullar ve yolda kalmış kişiler içindir. Allah yapacağınız her hayrı (iyiliği) bilir. (Bakara suresi, 215. ayet) Mâ ûn suresinde ise yoksulu yedirmeyenler, yetimi dışlayanlar, yardıma engel olanlar kınanmıştır. KONU: İslam ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem

20 Peygamberimiz de bir hadisinde, Yetimin başını okşa,yoksulu doyur. buyurarak yetim ve yoksula yardımı emretmiştir. KONU: İslam ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem

21 İslam ın ilk yılları bu yardımlaşma ve dayanışmanın en güzel örneklerinin verildiği dönemdir. Öyle ki Mekke de bütün mallarını bırakıp hicret eden muhacirlere ellerindeki her şeyi seve seve paylaşan Medine li Müslümanlara yardım edenler anlamında ENSAR denilmiştir. KONU: İslam ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem

22 Paylaşmak veya yardım etmek için zengin olmak gerekmez. Dinimiz bollukta ve darlıkta başkalarına yardım etmeyi öğütler. KONU: İslam ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem

23 Takva sahipleri (sorumluluklarının bilincinde olanlar), bollukta da darlıkta da Allah için harcarlar (infak ederler). Öfkelerini yutarlar ve insanları affederler. Allah da güzel davranışta bulunanları sever. (Âl-i İmrân suresi, 134. ayet) KONU: İslam ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem

24 Dinimiz, insanları paylaşma ve yardımlaşma konusunda özverili olmaya çağırır. Kur an da bu konuyla ilgili şöyle buyrulur: Onlar, kendi canları çekmesine rağmen yemeği yoksula, yetime ve esire yedirirler. (İnsan Suresi-8.Ayet) KONU: İslam ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem

25 Ayrıca insanlara yardım eden, onların sıkıntılarını gideren kimselere Allah ın yardım edeceği bildirilmiştir. Böylece insanlar arasında yardımlaşma ve dayanışma teşvik edilmiştir. KONU: İslam ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem

27 Zekât, zengin Müslümanların yılda bir kez malının veya parasının belli bir miktarını Allah rızası için ihtiyaç sahiplerine vermesidir. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

28 Zekât, mal ile yapılan farz bir ibadettir. Hicretten iki yıl sonra Medine de farz kılınmıştır. Dinimize göre zengin sayılan Müslümanların zekât vermesi zorunludur. (Farz) Zekat, Allah ın nimetlerine teşekkürdür. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

29 Namazı kılın, zekâtı verin, önceden kendiniz için yaptığınız her iyiliği Allah katında bulacaksınız. Şüphesiz Allah, yapmakta olduklarınızı görür. - BAKARA KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

30 Zekâtın amacı, toplumsal yardımlaşmayı yaygınlaştırmak ve yoksulları korumaktır Ayrıca zekât, malın bereketlenmesi ve çoğalmasıdır. Çünkü zekât verene Allah kat kat fazlasını verir. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

31 Kur an da şöyle buyrulur: Mallarını Allah yolunda harcayanların durumu, her başağında yüz dane olmak üzere, yedi başak veren danenin durumu gibidir. Allah dilediğine kat kat verir. Allah (ın lütfu) geniştir. (O) bilendir. Bakara-261 KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

32 Zekât vermekle hem verdiği nimetler için Allah a şükretmiş oluruz hem de içinde yaşadığımız topluma karşı insanlık görevimizi yerine getirmiş oluruz. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

33 Zekât, zenginlerle fakirler arasındaki kıskançlık, kin ve düşmanlık duygularını giderir. Dostluk ve saygı bağlarını kuvvetlendirir. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

34 Zekât, insandaki cimrilik ve bencillik gibi kötü huyları yok eder. Bunların yerini, iyilik ve hayırseverlik gibi güzel huylar alır. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

35 Zenginler zekât vermekle toplum yararına da çalışmış olur. Çünkü bir ülkede yoksullar çoğaldıkça huzursuzluk, ihtiyaç sahipleri azaldıkça huzur artar. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

36 Her zengin, malının zekâtını verecek olursa ülkede fakirlik azalır. Zaten zekâtın bir amacı da yoksulluğu ortadan kaldırmaktır. Bu nedenle zekât verecek kadar malı olanlar zekâtını vermeyi ihmal etmemelidir KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

37 Zekât ekonomik dengesizlikleri önler. Çünkü zekât sayesinde fakirlerin eline para geçer. Böylece fakirler de aldıkları yardımla alışveriş yaparak ekonomik hayatın canlanmasına katkı sağlarlar. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

38 Ayrıca zenginler yatırım yaparak üretime katkıda bulunur. Yoksullar ise yeni açılan bu iş sahalarında kendilerine iş imkânı bularak yoksulluktan kurtulur ve ileride zekât verecek konuma gelirler. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

39 Bir kimsenin dinen zengin sayılabilmesi için nisap miktarı mala sahip olması gerekir. Nisap; yeme, içme, giyinme, barınma, eğitim ve sağlık gibi temel ihtiyaçların dışında en az 85 g altın veya ona eş değer mal ya da paraya sahip olmaktır. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

40 Zekât verilecek malın veya paranın bir yıl süreyle sahibinin elinde bulunması gerekir. Ayrıca zekât verecek kişinin ödeyemeyeceği borcu da bulunmamalıdır KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

41 Müslümanın, bir maldan zekât verebilmesi için o malın gelir getiren cinsten olması gerekir. Ayrıca Bu malların ihtiyaç fazlası olması da şarttır. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

42 Oturulan ev, evde kullanılan eşyalar, giyilen elbiseler ve binek olarak kullanılan araç için zekât verilmez. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

43 Diğer taraftan zekât, malların iyisinden verilmelidir. Nitekim bu durum, Kur an-ı Kerim de şöyle ifade edilmiştir: Ey iman edenler! Kazandıklarınızın iyilerinden ve rızık olarak yerden size çıkardıklarımızdan hayra harcayın. Size verilse gözünüzü yummadan alamayacağınız kötü malı, hayır diye vermeye kalkışmayın. Biliniz ki Allah zengindir, övgüye layıktır. Bakara-267 KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

44 Zekât verirken akraba ve komşulardan ihtiyaç sahibi olanlara öncelik tanınmalıdır. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

45 Ancak zekât verecek kişi, bakmakla yükümlü olduğu eşine, çocuklarına, torunlarına, annesine, babasına, büyükanne ve büyükbabasına zekât veremez. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

46 KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

47 Zekât, bir ibadet olduğu için verirken niyet edilmelidir. Zekâtın, Allah için verildiği kesinlikle bilinmelidir. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

48 Zekât verilecek malın veya paranın, fakirin hakkı olduğu bilinmeli ve onu minnet altında bırakacak, incitecek davranışlardan kaçınılmalıdır KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

49 Allah Kur an da yoksullara karşı şefkatli olunması gerektiğini bir ayette şöyle dile getirmiştir: Öyleyse yetimi sakın üzme. İsteyeni sakın azarlama. Duha - 9 ve 10 KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

50 Zekât verecek kişi, bu sorumluluğunu gösterişten uzak, gurur ve kibire kapılmadan yerine getirmelidir. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

51 Alçak gönüllü, anlayışlı ve hoşgörülü olmalıdır. Mümkünse zekât gizlice verilmelidir. Zekât alan kimseler de herhangi bir eziklik duymamalıdır. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

52 Ayrıca zekât küçük parçalara bölünmeden, verilen kişinin önemli bir ihtiyacını karşılayacak şekilde verilmelidir. KONU: Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât

54 Bir insanın kendi isteğiyle yalnızca Allah rızası için yaptığı her türlü yardım ve iyiliğe sadaka denir. KONU: Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka

55 Sadakada miktar ve zaman sınırlaması yoktur. İnsanlar bu yardımı istedikleri zamanda ve miktarda yapabilirler. KONU: Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka

56 Ayrıca sadaka verecek kişinin zengin olması gerekmez. Bu yüzden sadaka, zekâttan daha kapsamlı bir yardım şeklidir. KONU: Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka

57 Herkesin yararlanacağı cami, okul, yurt ve hastane gibi hayır kurumları yaptırmak veya bu kurumların yapımına katkıda bulunmak da sadakadır. Böyle sadakaya kesintisiz sadaka (sadaka-i cariye) denir. Öldükten sonra da sevabı devam eder. KONU: Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka

58 Peygamberimiz konuyla ilgili şöyle buyurmuştur: Kişi öldüğü zaman, amel defteri kapanır. Ancak üç şey hariçtir: Sadaka-i cariye, insanlara yararlı bir ilim, kendisine dua eden hayırlı bir evlat. KONU: Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka

59 Hacı Bektaş Veli de Makâlât ında Benim üç dostum vardır: Ne zaman ki ben ölürüm, dostlarımdan biri evde kalır, biri yolda kalır, biri de benimle gelir. Evde kalan malımdır. Yolda kalan akrabalarımdır ve ailemdir. Benimle gelen ise iyiliklerimdir. diyerek iyilik yapmanın önemine dikkat çekmiştir KONU: Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka

60 Sadaka sadece maddi yardımlarla olmaz. İnsanın bilgi ve tecrübesini diğer insanlarla paylaşması Her türlü yararlı güzel davranış Hasta veya yaşlıları ziyaret etmek İnsanlara güler yüzle selam vermek İnsanlarla tatlı dille konuşmak Üzüntüleri paylaşmak, dertlere ortak olmak KONU: Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka

61 Peygamberimiz bu konuda şöyle buyurmuştur: Kardeşini güler yüzle karşılaman da bir iyiliktir. KONU: Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka

62 Sadaka çeşitlerinden biri de fıtır sadakasıdır. Ramazan ayında bayramdan önce verilmesi gereken bir sadakadır. Halk arasında bu sadaka türüne fitre de denir. KONU: Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka

63 Fitreyi zengin olan her Müslümanın vermesi gerekir. Ancak miktarı az olduğu için zengin olmayanlar da fitre verebilirler. Zira fitre, insanları cömertliğe alıştırır. KONU: Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka

64 Fıtır sadakası kişi başına verilir. Bir ailedeki bütün bireylerin fitresini aile büyüklerinden biri verir. Fitre miktarı kişinin ekonomik düzeyine, maddi durumuna göre değişir. KONU: Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka

65 Fıtır sadakasının miktarı, fitreyi verecek olan kimsenin bir günlük yiyecek masrafı kadardır. Fitre zekât verilebilecek kişilere verilir, zekât verilemeyecek kişilere verilmez. KONU: Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka

66 Zekât, sahip olduğumuz malın, fitre ise sağlık içinde bayrama ulaşmanın şükrü anlamına gelir. Fıtır sadakasıyla herkes kendi imkânları ölçüsünde yardım etmenin mutluluğunu yaşar. KONU: Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka

67 Yoksullar aldıkları yardımlarla bayramlık ihtiyaçlarını karşılarlar. Bayrama zenginlerle birlikte aynı sevinç içerisinde katılırlar. Karşılıklı sevgi ve kardeşlik bağları güçlenir. Böylece toplumda dayanışma ortamı oluşur. KONU: Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka