I. zaman, premier, paleozoik; /225 milyon Omurgasızlar, kurbağagiller, hamam böcekleri, kırkayaklar, örümcekler, ilk balıkların sudan çıkışı

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "I. zaman, premier, paleozoik; /225 milyon Omurgasızlar, kurbağagiller, hamam böcekleri, kırkayaklar, örümcekler, ilk balıkların sudan çıkışı"

Transkript

1 İlk İnsan, Prof. Dr. Mihriban Özbaşaran Kirke Gaard: yaşam geriye doğru bakarak anlaşılır, ancak ileriye doğru yaşanır. C.J. Thomsen: 3 çağ sistemi (taş, tunç, demir). John Lubbock 1865 te ilk arkeoloji kitabını yazar. Eski taş (paleolitik) ve yeni taş (neolitik) dönemleri tanımlar. John Torrell 1866 da bir ara dönem olarak mezolitiği önerir. Klasik şema Paleolitik Alt: /80000 Orta: / Üst: Epipaleolitik / mezolitik: /9000 Neolitik (ÇÇsiz, ÇÇ li): /5000 Kalkolitik (ilk, orta, son): 5500/ Tunç çağları İlk: /1950 Orta: 2000/ Son: Demir çağı: Jeolojik zamanlar Arkeyan Devir (3.6 milyar -2.5 milyar) Proterozoik Devir (2.5 milyar 545 milyon) Sularda tek hücreli canlıların ortaya çıkışı; eski kıta çekirdeklerinin oluşumu. I. zaman, premier, paleozoik; /225 milyon Omurgasızlar, kurbağagiller, hamam böcekleri, kırkayaklar, örümcekler, ilk balıkların sudan çıkışı II. zaman, sekonder, mezozoik; 245/ milyon Sürüngenler, ilk kuşlar, dinazorlar, böcekler Alt dönemler (en uzaktan en yakına) Trias Jura Kretase (tebeşir) III. zaman, tersiyer, senozoik; 65-2 milyon Memeliler Alt dönemler (en uzaktan en yakına) Paleosen Eosen Oligosen Miyosen Pliyosen IV. zaman, quarterner, senozoik; 2 milyon- Alt dönemler en uzaktan en yakına) Pleistosen (üst, orta, ilk) Holosen (10000 yıl öncesinden günümüze) İlk İnsan; güncellenme: ; sayfa 1/14.

2 İnsanın biyokültürel evriminin büyük kısmının geçtiği dönem yaklaşık son 7 milyon yıl (III. zaman sonu, pliyosen ve IV. Zaman) Pleistosen: Homo habilis ilk aleti yapar Holosen: Homo sapiens devri Pliyosen/pleistosenin kıstası İtalya nın kuzeybatısında Villa Francha. Burada fil, at ve büyükbaşların atababaları yeni hayvanlar saptanmış. Bos türü (büyükbaşların atababaları) Equus türü (at cinsinin atababası) Marine mollusca (deniz yumuşakçası) Elephas türü (fil cinsinin atababası) Buzul ve buzullararası dönemler Sumatra Toba volkanı yıl önce patlamış, 1000 yıl boyunca soğuk ve karanlık olmuş te bundan 40 kez daha küçük bir patlama olmuş, 1816 da yaz olmamış. Pleistosen, buzul dönemi. Dünya 4-5 kez soğuk, 3-4 kez sıcak dönem etkisi altında kalmış. Son yılda büyüklü küçüklü 8 soğuk ve 8 sıcak dönem yaşanmış; okyanus diplerinden alınan örnekler 6 soğuk, 6 sıcak dönemi saptayabiliyor /10000 de son buzul erimiş: holosene geçiş. Pleistosende buzul ve buzullararası dönemler (günümüzden geçmişe) Würm sonrası Würm Riss-Würm Riss Mindel-Riss Mindel Günz-Mindel Günz Tuna? Evrim Bütün canlılar filogenetik denen ortak bir soyağacına aittir. Biyolojik evrim yeni canlı türlerini ortaya çıkarır. Düz evrim, anagenesis: Herhangi bir canlı türü biyolojik evrimini düz bir doğrultuda öncekinden farklı yeni bir tür oluşturursa (tür sayısı aynı); basamaklı evrim. Çatallı evrim, kladogenesis: Zaman içinde bölünerek farklılaşırsa (tür sayısı çoğalır); dalbudak teorisi. İlk İnsan; güncellenme: ; sayfa 2/14.

3 İnsan: Hayvanlar aleminin Omurgalılar filumunun (şubesinin) Memeliler sınıfının Primatlar takımının Hominidler familyasının Homo cinsinin sapiens türü 1. Primatlar: insan ve diğer yakın soydaşlardan oluşur 1.1 Prosimianlar (yarı maymun) 1.2 Antropoidler Seboidler (uzun kuyruklu maymun, yeni dünya maymunları) Serkopitekoidler (kuyruklu maymun, eski dünya maymunları) Hominidler (insansılar) Hilobatlar (hilobat, simfalang) Pongidler (orangutan, şempanze, goril) Hominidler (fosil insan, çağdaş insan) Rift vadisi İlk İnsan; güncellenme: ; sayfa 3/14.

4 Pongid Hominid Farklılıkları Fiziksel olarak: 1. İnsanda pongide kıyasla daha büyük ve karmaşık yapıda beyin var. 2. İnsan yassı bir yüz yapısına sahip. 3. İki ayağı üzerinde durur, dik yürür, hareket yeteneği gelişkin. 4. Köpek dişleri diğerleriyle aynı boyda. Kültürel olarak: 1. Soyutlama 2. Konuşma 3. Tinsel ögeleri bulunan bir yaşam biçimi ve besin paylaşımı Fiziksel ve kültürel evrim Tüm canlıların evriminde biyolojik ve genetik ögeler söz konusu. İnsanlarda buna kültürel evrim de eklenir. Kültür, bir kuşaktan diğerine aktarılır. Kültürel evrim biyolojik evrimi etkiler mi? Parçalamaya yönelik dişler, öğütücü dişlere dönüşür. Üçüncü azılar çıkmıyor. Besinlere, dolayısıyla dişlere bağlı olarak yüz yapısı değişir. Biyolojik evrim doğal. Kültürel evrim edinsel. İnsan evrimi iki yönlü aktarım, gen kültür birliktelik evrimi. Kültürün kuşaktan kuşağa biyolojik olarak geçmesi MEM (Richard Dawking önermiş). İnsan ilk defa nerede ortaya çıktı? Afrika? Tarihleme yöntemleri Potasyum argon (40 KA): Yaşı den fazla olan örneklere uygulanır. Argon-argon C14 ( / e kadar tarihlendirebilir) Uranyum serisi Bunlarda kimyasal elementlerin radyoaktif bozulma miktarı ölçülür. Thermo-luminecance Electron spin resonance Bunlar zaman içinde kayaçlar ya da dişlerde biriken elektron miktarını ölçer. Paleomagnetizma: Jeolojik katmanlardaki manyetik parçaların yönü ile, Dünya manyetik alanındaki bilinen evrensel değişimleri kıyaslama/karşılaştırma yoluyla tarihlendirme yöntemidir. İlk İnsan; güncellenme: ; sayfa 4/14.

5 İnsan evriminin aşamaları / Homo sapiens Homo neandertalis Homo heidelbergensis Homo ergaster / erectus Homo habilis Australapithecus africanus / robostus / ( ) Australapithecus aferensis / Australapithecus anamensis Ardipithecus ramidus ramidus Ardipithecus ramidus kadabba Orrorin tugenensis (milenyum adamı) Sahelanthropus tchadensis (çadensis) Sahelanthropus tchadensis İsim Çad dan gelir. Touomi yerli adı. Hominid olarak ilk insan kalıntısı Çad da bulunmuş (7 M). Hominid pongid ayrımından sonraki ilk fosil kafatası + ½ kemik var. Gömü geleneği olmadan insanın ele geçmesi zor. Dik yürüyemediği kafatasından anlaşılıyor. Orrorin tugenensis Fransalılar Kenya nın kuzeyinde Tugan tepelerinde bulur de açıklanır. Orrorin: has adam Tugensis: tepelerin adı 1.20 m boyunda, beyin hacmi küçük. Bitkilerle besleniyor, iki ayağı üzerinde yürüyor, ancak ağaçlarda da yaşayabiliyor. 13 fosil bulunmuş, yerel müzeye konmuş. Ardipithecus ramidus 2001 başında Etopya da Adis Ababa nın 300 km kuzeydoğusunda 5.8 / 5.2 / 4.5 Milyon yıl ile ilişkillendirilen 11 iskelet bulunmuş (Tim White). Fosiller diş, çene, kafatası ve üst kol kemiklerinden oluşuyor. Daha sonra 90 fosil daha bulunur ve bir iskeletin %45 i tamamlanır. Buna Ardipithecus ramidus denir. Ardi: zemin Ramidus: kök Bir ara tür. Beslenmesi çift taraflı. Hem şempanze, hem de insan özelliklerine sahip. Topuk kemiği biçiminden iki ayağı üzerinde dik yürüdüğü anlaşılmış. Boy 1.20 m. Kafatası bulunmasaydı, dişler ve kol kemiklerine bakılarak maymun olduğu kabul edilebilirdi. Başına bakılarak iki ayak üzerinde yürüdüğü anlaşılıyor. Foramen magnum önde (iki ayak) Ardipithecus u yaratan çevredeki ortam. Nemli / ağaçlık Dişler üzerinde mine tabakalarının incelenmesiyle, meyve, dal, yaprak yedikleri anlaşılıyor. Daha sonraki hominidlerin diş mineleri kalınlaşır. İlk İnsan; güncellenme: ; sayfa 5/14.

6 Australapithecus anamensis Turkana nın güneybatısında bulunmuş. İki ayak üzerinde yürüme kanıtları daha az. Göl insanı demek (anam: göl). 13 alt çene kemiği var. 50 diş, kafatası, 2 kol, 1 bilek, 1 el kemiği, incik kemiği. Bacak kemiğinin dize değen kısmı düz. Çevre ortamı ağaçlık, su ve nehir kıyıları. Bol su sürüngenleri var. 30 farklı memeli var. Australapithecus aferensis Lucy, yaygın adı. Bu adı bulunduğu zamanlarda söylenen Beatles şarkısından alyor. İskeletin %40 ı bulunmuş. Primatların bazı özellikleri ile bazı gelişkin anatomik özelliklere birlikte rastlanıyor de Etiopya, Hadar da bulunmuş (D. Johanson) da M. Leakey, Kuzey Tanzanya Laetoli de. Zeresenay, Etiyopya Awash nehri, Afar çöküntüsünde, 1999 da. Dikaka bebeği (3 yaş), Etopya da, A. aferensis, 3.3 Milyon yıl. Nehir cesedi hemen çamur ve kumla örtüp korumuş. Zeresenay, dil kemiğinin erken bir örneğini buldu. Bu gırtlak gelişimi için geçirilen evrimin bir örneğiydi. Beyin küçük, burun basık, yüz uzun ve çıkık, iki ayağı üzerinde yürür. A. aferensis gerektiğinde ve küçük yaşta ağaçlara tırmanan, ancak asıl iki ayak üzerinde yürüyen toplayıcılar. Lucy türü fosillerde bedene kıyasla göreceli olarak uzun kol kemikleri var. Kafatası ve ayak kemikleri dik yürüdüğünü gösteriyor. Homo yönü ağır basar. Bacaklar kısa Kollar, omuzlar kaslı Kollarını kullanarak tırmandıkları düşünülüyor. İyi sulanan ağaçlıklı alanlar ve açık savanalarda yaşıyorlar. Araştırmacılar aynı bölgede 9 yetişkin ile 4 çocuğa ait kemikler buluyorlar, ilk aile olarak adlandırıyorlar. Maternis çizimleri gösterildi. Lucy nin ayak izleri Laetoli de aferensise ait ayak izleri bulunmuş. Bu da dik yürüdüğüne kanıt. Burası 27 m lik bir alan. İzlerin topografik planları çizilmiş. Topuk kemikleri geniş. Tarak kemikleri eğrilerek yükselmişler. Ayak başparmağı diğerlerine yaklaşmış. Aferensislerde erkek 1.5 m / 65 kg; dişi 1 m / 30 kg. Ayak izleri rekonstriksiyonuyla 3 kişinin olduğu gösteriliyor. Biri belki de sakat. Ayağını sürüyerek yürüyor; hamile? Volkanik arazide küllü, kurumuş çamur üzerinde yürümüşler. İlk İnsan; güncellenme: ; sayfa 6/14.

7 Australopithecus africanus ve Australapithecus robostus (bosei) Tarih Yer: Afrika, Kuzey Kenya, Turkana gölü batısı Australopithecus africanus ve Australapithecus robostus (bosei) (Kuzey Kenya) türü. Africanus: Ufak tefek (35 kg, 135 cm) Robustus (iri yarı) (55 kg, 155 cm) Beyin oylumları, hacimleri fazla değildir. Ortalama cm 3. Köpek dişlerinin boyu küçülmüş, azılar büyümüştür. Dişler koparma / parçalama işlevinden çok çiğneme görevini üstlenmiştir. Australopithecusların küçük olanları (africanus) zaman içinde evrimleşmek suretiyle değişiyor. İri yarı olanlar (robostus) ise insan evrimine katkı yapmadan 1 milyon yıl önceleri kökü kuruyarak yok oluyor. Beslenme: Bitki ağırlıklı hepçil bir gıda sistemine sahip. Yemişler, fındık gibi kabuklular, tohum, kök, böcek, yumurta. Diş incelemeleri: Büyüklük, biçim ve kullanım izi (sıyrıklar, kırıklar) Africanus fosilleri ile birlikte bulunan çok sayıda hayvan kemiği, boynuz, diş kalıntıları, bu türün avcılık yaparak yaşadığını / hayatını sürdürdüğünü gösterir. Ancak hiç alet bulunamadı lerde Raymond Dart, türün hayatını devam ettirebilmesini alet / silah kullanımına bağlayarak, bunlara osteodentokeratik adını verir lerde bulunan kemik, diş vb. buluntuların yırtıcı hayvanlara ait olduğu anlaşıldı. Africanus ların hayatta kalma başarılarının ise toplu halde / gruplar halinde yaşamalarına bağlı olduğu kabul gördü. Homo habilis Yetenekli / becerikli adam. Potasyum argon ve manyetizma yöntemleriyle katmanlar / tabakaların tarihi: yıl ( ) Doğu ve Güney Afrika Yaşadığı jeolojik devir: Pleistosen (buzul dönemi) Homo türü tüm pleistosen boyunca yaşar. Arkeolojik dönem: Alt paleolitik. Pleistosen yaklaşık 2 milyon yıl önce başlar, / yıl önce sona erer. Pleistosen IV. Zamanın (kuvarternerin) ilk bölümü. II. Bölümü holosen (daha sonraki ve hala içinde yaşadığımız dönem). Bir devirden diğerine geçiş lerce yıl sürmüştür. Bu nedenle insan, buzul çağını ya da buzullararasını ya da geçişi hissetmemiştir. Buzul / pluviyal dönemlerde, yıllık ortalama sıcaklığın, tropikal bölgelerde 3-8 C, buzullara yakın yörelerde 16 C düştüğü hesaplanmıştır. İlk İnsan; güncellenme: ; sayfa 7/14.

8 Buzul çağı faunası Elephas primigenius (mamut) Rhinoceros ticharhinus (bir tür gergedan) Ren geyiği Misk öküzü Equus prjewalski (küçük yabani at) Buzul çağı florası Dryas octapetale (sekiz çanaklı rosacea) Salix polaris (kutup söğüdü) Betula nana (bodur huş ağacı) Hypnum tugensis (bir tür yosun) Buzullararası faunası Elephas antiquus (mamut türü) Rhinoceros merckii (gergedan türü) Buzullararası florası Rhododendrom ponticum (mor çiçekli orman gülü) Vitalis silvestris (orman asması) Fındık, kayın, akağaç (eski türleri) Böylesi bir ortamda yaşayan ve Australopithecus lardan evrilen türü Homo habilis. Alet yapan Afrika, Kenya, Turkano gölü çevresi. Tam anlamıyla dik yürürler. El parmakları çeşitli hareketleri yapmaya uygundur. Beyin hacimleri cm 3 arasındadır. Önemleri: Ele geçen / bulunan ilk kültür ürünlerinin sahipleri. Etiyopya da, Gona ırmağı havzasında; Tanzanya da Oldovai boğazında bulunan ilk aletlerin sahipleri. Bu en eski arkeolojik belgeler, fosil atalarımızın yaptığı, kullandığı ve işleri bitince de bıraktığı taş aletler. Oldovai da bulunan aletlere Oldovan aletler denir. Dere yatağından toplanmış çay taşları, çakmak taşları, kuvartz ve kuvarsit. Kırılmış, çekiç olarak kullanılmış, işlenmiş keskin ağızlı aletler. Olduvai de insan elinden çıkma yaklaşık 1.8 milyon yıllık alet bulunmuş. Bu en eski aletler, uygun taş yumrularının üzerlerinden bir veya birkaç parça yonga çıkartılmak suretiyle keskin bir kenarın oluşturulması suretiyle yapılıyordu. Bu aletlere satır / kıyıcı satır veya çaytaşı aletler adı verilir. Bu ilkel ve basit aletler ne işe yarar? Birkaç işe birden yararlar, çok amaçlıdırlar. Yemişlerin sert kabuklarını kırma Mızrak yapma Ağaç dallarını keserek onlara şekil verme Hayvan leşlerini parçalama Saldırı ve savunma Tahtadan çapa türü aletler oluşturma Toprağın altındaki suyu çıkarma İlk İnsan; güncellenme: ; sayfa 8/14.

9 Homo erectus Homo habilis ile kısmen eşzamanlı. İlk önce Afrika da 2 milyon yıl önce ortaya çıkar. Dik duran / dik yürüyen insan H. erectus, Doğu Asya da verilen isim H. ergaster, Afrika da, çalışan insan demek. İkisi aslında aynı tür. Beyin oylumları Australapithecus, ; habilis, ; erectus, ; sapiens cc. Homo sapiensin %75 ine ulaşmış. Boy 1.60 m, 55 kg. Afrika da 183 cm lik de bulunmuş. 1.8 milyon yıl öncesinden itibaren ilk kez Afrika kıtası dışında rastlanıyor (Afrika kıtası dışına çıkan ilk tür bu). Eski dünyada milyon yıl arası görülüyor. Önemli yenilikler Teknokültürel gelişmeler Ateşin kontrol altına alınması Oluşturulan aletlerin standartlaşması Ateş (H. ergaster) Güney Afrika, Sword Kroga (1.5 milyon): yanmış kemik ve yanık izleri Kenya, Koobi Fora (yanmış kemik ve yanık izleri), Çesovanya (1.4 milyon): yanmış çaytaşları (Oldowan benzeri) ve yanmış kül topakları Bilinçli bir ateş mi? Doğal mı? Ocak yerleriyle ilgili iz yok. Karşıt görüş: 1. Buzul dönemine başka türlü dayanamayacaklar. 2. Afrikadan ateş olmadan diğer kıtalara gidemeyecekler / çıkamayacaklar (vahşi hayvanlardan korunma) Kobi Fora dan alınan örnekler: Toprak analizleri Fitolit analizleri (bitki yandıktan sonra bıraktığı izlerin analizleri) Toprağın 400 derecelik yandığını gösteriyor. Çalı çırpı tutuşması 100 derece. Yakılan kuru ot, dal parçası ve odun olmalı. Yeni veriler İsrail ; Gesher Benot, Ya aqov Eski göl yatağı, yanmış ve yanmamış organik kalıntılar birlikte bulunuyor. Ateş? Altı tür yanmış bitki bulunmuş öncesinde ise ateşin H. erectus tarafından kontrol altına alındığına dair ocaklar var. Macaristan, Vértesszőlős; Fransa Nice, Terra Amata yıllık ocak. İlk İnsan; güncellenme: ; sayfa 9/14.

10 Standartlaşma H. erectus a ait fosil örneklerinin tümü aynı değil, ancak bir standartlaşma söz konusu. Satır ve kıyıcı satırların yerine, acheul denilen çift yüzlü baltalar (iki yüzeyliler) görülür. Avrupa da: Clacton, Tayac, Levalois Asya da: Pacuton, Soan, Anyet, Tampen. H. erectus yayılımı Afrikadan Sina, Mısır ve İsrail Afrika dışındaki en eski kalıntılar: Filistin Ubeydi, milyon yıllık. Avrupa dakiler İspanya Atapuerco da Gran Dolina, yıl. Çinde, Bose havzası, yıl. Ata puerco, H. heidelbergensis, Afrika dışındaki en eski kalıntı yeri, Gürcistan da Dmanisi, kafatasıyla uyumlu çene ve dişler li yıllarda açıklanmış. 6 bireyi temsil ettiği düşünülüyor. Kadın erkek boyut farkları var milyon yıl. National Geographic, Türkiye, Ağustos 2002; Afrika yı ilk o mu terk etti? Homo erectus Afrikayı daha önce mi terk etti? Farklı bir tür mü? İnsan evriminin önceden bilinmeyen kayıp halkasını temsil eden türler mi? Dmanisi aslında bir ortaçağ köyü. Dmanisi nin düşündürdükleri: 1. Oluşan H. erectus daha önce Afrika dan çıktı. 2. H. erectus ile H. habilis arasında bir tür var, Dmanisi bunun temsilcisi. Örnekler hem H. erectus, hem de H. habilis özellikleri taşıyor. H. erectus, uzun boylu, büyük beyinli, uzun adımlarla yürümeye müsait. H. habilis, daha kısa, göç edemez. Yanında H. habilis e benzer taş aletler var. H. erectus ise daha gelişkin aletlerle daha yüksek kalorili besinleri işliyor. Kesin sonuç? Türkiye de Dursunlu, Konya, Taş ocağı, insan fosil ve kalıntısı yok. Kaletepe, Niğde, , fosil kalıntılar, aletler, insan yok. Yarımburgaz, İstanbul , fosil buluntu yok. Karain, Antalya Denizli, , kafatası, bunun dışında TR buluntularında sadece aletler var. Burası bir traverten ocağı. Bunu bulan bir işçi. Joli kafatasını inceler ve tüberküloz geçirdiğini saptar. Güneyde tropikalden kuzeye göçen koyu tenli insanlar daha az D vitamini üretiyor, bunların bağışıklık sistemleri ve kemikleri daha fazla etkilenir. Neandertal Kitap: Modern İnsanın Kökeni, Lewin R, Tubitak da ocakta çalışan işçiler Neander vadisinde Felcher Grotto da rastlamışlar. Adını bulunduğu yerden alır. İlk İnsan; güncellenme: ; sayfa 10/14.

11 Neandertallerin beden özellikleri Uzun basık kafatası Çıkık orta bölümü belirgin kaş, kemik yapı 1450 cc beyin Geniş ve orta kısmı öne çıkan yüz yapısı Sivri elmacık kemiği İri damak ve diş Sağlam alt çene Kavisli baldır ve ön kol Soğuk iklime dayanıklı Erkekler, 170 cm, kg Kadınlar, 160 cm, kg. Tıknaz, sağlam, adeleli yapı. Tarihlendirme arası Avrupa ve Asya İlk kez , Belarus, Eian 1848, Cebelitarık 1856, Neander. Yeni bir tür olduğu ilk kez burada anlaşılmış. 1886, Belçika da Spy 1907, Fransa Dordogne, La Chapelle aix Saurle, yıllık 300 fosil. H. sapiens ile Neandertal benzerlikleri Kültürel benzerlikler Tutum ve davranışlar İlk kez ölü gömme Ölü hediyeleri Takı türü nesneler Toplumsal dayanışma Toplu hareket etme Din ile ilişkili kültler / tinsel inançlar Konuşma yeteneği Ölü gömme Sembolik bir düşüncenin ürünüdür. Irak, Şanidar, Neandertallerinde R. Solecki 1971 de ölü yanında çiçek ve bitkiler bulmuş. Alınan toprak örneklerinde polenler (çiçek tozu) bulunmuş. Analizler polenlerin rüzgarın taşıyabileceğinden veya hayvanların getirebileceğinden çok daha fazlasının olduğunu gösteriyor. Çiçekler, şifalı otlar özellikle konmuş. R. Solechi: The first flower people. Hayatları çok karmaşık. La Mousterinen Neandertaller ölü gömme. Toplu Dayanışma Özürlü bireylere başkalarının baktığına dair veriler var. Travmalar zaman içinde iyileşmiş. Sakat insanın yaşayabilmesi için bakılması şart. İki dişli bir neandertal yaşamış. Doğuştan çolak, sağ kolunu kullanamamış, 40 yaşına kadar yaşamış. İhtiyar, hasta, sakat birey kalıntıları Bunlara başkaları bakmış. İlk İnsan; güncellenme: ; sayfa 11/14.

12 Toplu yaşama / hareket etme Tek kişinin başa çıkamayacağı iri otçul hayvan avı Av sırasında sık sık yaralanmışlar. Konuşma yeteneği Beyin yapısının yanısıra İsrail de Kebora mağarasında hyoid (dil kemiği) konuştuklarının kanıtı. Yaşam biçimleri Dünya daki nüfusları hiçbir zaman i aşmamış Ortalama yaş Yoğun avcılık, kısmen toplayıcılık yapan kişilik gruplar. Çok başarılı avcılık Birlikte hareket ederler Doğayı çok iyi gözlerler Kapan, tuzak, ağ, mızrak, bola taşı gibi aletleri de olmalı (ele geçmemiş) Bola taşı: Yuvarlak küçük taşlar, birkaç tanesi birbirine bağlanıp atılır, hayvanın tökezlemesi sağlanır. Hayvan etleri uzun süre dayanması için kar buzunun içine gömülür, üzeri örtülür (derin dondurucu). İklimsel olaylar, kışlar çok sert. Fosil mağara ayısı, aslan, mamut, gergedan, at, geyik, bizon var. Kaburga kemiklerini sıklıkla kırmışlar. Postları çadır örtüsü, battaniye, giysi olarak kullanmış olmalılar. Postları birbirine tutturmuş olmalılar (sırım, bağırsak kullanıp, kemik deleceklerle delip) Takı türü nesneler Dişler, kabuklar, hayvan kemikleri, delik delinerek takı oluşturulmuş. Dinsel? Süs? Aidiyet? Sembolizma Kırmızı, sarı, doğal toprak boyalar (toz veya çubuk) Tozlar serpilmiş, çubuklar sürtülmüş. Av / savaş öncesi bedenlerini boyamış olmalılar. Fildişlerini, iri hayvan kemiklerini cilalamışlar. Büyü aletleri yapmışlar Çalındıklarında ses çıkartan aletler, haberleşme? Slovenya Dijve Babe: Kaval türü aletler Fransa, Akbaba kemikleri, flüt gibi Büyüyle ilgili Drachenlock mağarası, İsviçre: Girişte yaşıyorlar. Üstü tek bir taşla kapatılmış, platform / sandık içinde yedi adet ayı kafatası bulunmuş. Hepsinin yüzü mağaranın ağzına bakıyor. Cadılar mağarası, İtalya: Girişten 450 m içeride ayıyı andıran bir doğal oluşum. Neandertallerin çamur topak attıkları ve sembolik olarak ayıyı vurdukları düşünülüyor. Regourdou, Fransa: 20 kadar buluntu içeren çukur mağaranın tabanına kazılmış, üzerine 1 ton ağırlığında bir taş konulmuş. İlk İnsan; güncellenme: ; sayfa 12/14.

13 Özet Neandertallerin yaşlı ve sakatları toplum dışına itmedikleri, bazı ölüleri gömdükleri, bazı süs eşyalarının statü simgelediği, totem ve büyü inançlarının olduğu Homo sapiens Beyin ortalama 1300 cc. Neandertallere kıyasla: Daha az adeleli Daha ince Zayıf bir beden yapısı Kafatası daha yuvarlak Kaş kemerleri daha az çıkıntılı Çene belirgin İki temel teori: 1. Afrika dan çıkma (out of africa, african replacement model) 2. Çok bölgeli model (multiregional evolution) Kabul gören: Neandertal ve H. sapienslerin, H. erectus / heiderbergensis den evrildikleri. Afrika dan çıkış Homo sapiens ilk kez 19 YY da Fransa da Les Eyzies te bulundu ve Cro-Magnon olarak adlandırıldı den itibaren H. sapiens fosilleri var. Yaklaşık yıl önce Afrika da ortaya çıktığı oradan Avrupa ve Asya ya / yıl önce yayıldığı düşünülüyor. Bulunan fosillerin DNA bulguları (mitokondrial DNA, mtdna, mitokondrial Havva). mtdna nın mutasyon süresini inceleyerek / yıl öncesine tarihlendirebilmişler de Berkeley de tüm insanların genel özelliklerinin belli bir kısmının Afrika ya dayandığı gösterilmiş. H. sapiens ler, neandertallerle karşılaşmış olmalılar. Birbirlerinden ne öğrenmişler? Birbirleriyle konuşmuşlar mı? Birbirleriyle çiftleşmişler mi? Neandertaller nasıl ve niçin yok olmuş? H. sapiens lerin mi onları ortadan kaldırmış? Çok bölgeli model Tür eski dünyanın bir çok yerinde ortaya çıkmıştır. Avrupa da H. sapiens, neandertallerden evrimleşmiştir. Neandertaller, H. sapiens in bir önceki aşamasını temsil eder. Neandertal ile çağdaş insan arasında bir öncül ardıl ilişkisi vardır. Homo sapiens in yaşam biçimi En eski endüstrileri üst paleolitik adı altında toplanır. Teknokültürel içerikler ve sosyal açıdan önemli değişiklikler üstpaleolitik çağda gerçekleşir. İlk İnsan; güncellenme: ; sayfa 13/14.

14 Üst paleolitik alet teknolojisinde önemli değişiklikler Alet yapan alet kavramı Hammadde çeşitliliğinde artış (taş, fildişi, geyik boynuzları, kemik gibi) Hayvan dişleri ve deniz kabuklarından süsler Üç boyutlu küçük heykelcikler Tek ve çok renkli resimler Bu resimlerin tinsel içerikte olması Alet teknolojisinde evrenselliğin yerini yöresel / bölgesel işçiliklerin alması Yapılan / kullanılan aletlerin artık birbirine benzememeleri. Yaşam Mağara ve açık hava yerleşimleri Avcılık, toplayıcılık Göçer topluluklar H. sapiens Dünya üzerinde yaşam alanını genişletir (Avustralya, Amerika). Amerika kıtasında iskan Buzul döneminde deniz seviyesinin yaklaşık 50 m alçalması sonucu birtakım kara köprüleri oluşur. Yaklaşık yıl önce, Würm buzul döneminde, kara köprüleri birkaç kez oluşmuş. Son buzul sonrasında Bering boğazı oluştuktan sonra 15. YY a kadar Amerika nın dış dünyayla teması olmamış. Toplayıcılıkla geçinmişler. Temel besinleri, orman, kuş ve küçük memeliler (sapan veya bola taşlarıyla). Ahşap ağaçlardan oluşan bir tür çadırlarda oturmuşlar. Aletler, ahşap, kemik, diş. Kültür düzeyi karmaşık bir sosyal yapı ve ekonomik aşama. Büyük ölçüde yerleşik bir yaşam sürdürmüşler. Avustralya nın iskanı Avustralya ile hiçbir zaman kara bağlantısı olmamış. Asya kökenlilerce iskan edilmiş. Denizi aşarak varılmış. Hayvan postundan tekneler veya sandallarla geçmiş olmaları gerekir. Kadınlı erkekli bir grup olmalı Yeni Gine Avustralya arası 100 km. Geçiş denizde fırtına ve akıntılarla sürüklenme nedeniyle olabilir. Avustralya da en eski kalıntı yıl. Aborjinlerle ilk H. sapiensler arasında benzerlikler var. Sürtme ve yontma ile taş baltalar Mızraklarla kanguru avcılığı m uzaklıktan vurabiliyorlar. Bumerang denen aletler. Tasmania, Avustralya nın güneyinde yıl önce ana kara ile bağlantısı kesilmiş. Buradaki yerlileri 1800 lerde Britanyalılar kara savaşında köpeklerle izlerini sürdüler, yakaladılar, sürdüler, hastalık yüzünden öldüler. Endonezya da Florens adasında e tarihlenen insan iskeletleri (H. florensis?). 7 iskelet ve çeşitli av aletleri bulunmuş. 1.0 m boyunda, 55 kg, 30 yaşlarında, kadın, 380 cc beyin oylumu, yıl önce yaşamış. Araştırmalar onların da H. sapiens olduğunu göstermiş. Ada teorisi: Sınırlı alanda yaşıyanlar, kaynak sınırlı olunca tam anlamıyla gelişemezler. 16. YY da Hollanda lı tüccarlar onları görmüş. İlk İnsan; güncellenme: ; sayfa 14/14.

EVRİM VE FOSİL KANITLAR 12

EVRİM VE FOSİL KANITLAR 12 EVRİM VE FOSİL KANITLAR 12 http://readingevolution.com/images/hominid_brain_cavity_size.jpg Prof.Dr. Atike NAZİK Hominoidler Hominoidler superfamilya Hominoidea 3 Familyayı içerir: Büyük maymunlar/ great

Detaylı

KONU 3: PALEOLİTİK ÇAĞ (Eski Taş Çağı)

KONU 3: PALEOLİTİK ÇAĞ (Eski Taş Çağı) KONU 3: PALEOLİTİK ÇAĞ (Eski Taş Çağı) Dünya gezegeni 4.5 milyar yılı aşkın bir süredir varlığını sürdürüyor ve yaşam da bu sürenin büyük bir bölümünde onun yüzeyinde değişik biçimlerde gelişiyor. Fosil

Detaylı

HOMİNİD. Prof. Dr. Ayla SEVİM

HOMİNİD. Prof. Dr. Ayla SEVİM HOMİNİD Prof. Dr. Ayla SEVİM HOMİNİD LER 1-ARDİPİTHECUS RAMİDUS Kalifornia Üniversitesinden Prof. Dr.Tim D. White ve ekibi, 1994 yılı kazı sezonunda insan evriminde çok önemli bir bölgede yer alan yeni

Detaylı

Jeolojik Miras Listeleri (AFRİKA) Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

Jeolojik Miras Listeleri (AFRİKA) Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü Jeolojik Miras Listeleri (AFRİKA) Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü AFRİKA DOĞAL MİRAS LİSTESİ http://www.africanworldheritagesites.org/ Afrika da Madagaskar Adası nda 2 ve Şeysel Adası

Detaylı

İlk Zaman KAMBRİYEN ÖNCESİ: 3-Hadeyan, 2-Arkeyan, 1-Proterozoik

İlk Zaman KAMBRİYEN ÖNCESİ: 3-Hadeyan, 2-Arkeyan, 1-Proterozoik JEOLOJİK DEVİRLER İlk Zaman KAMBRİYEN ÖNCESİ: 3-Hadeyan, 2-Arkeyan, 1-Proterozoik Dünya nın oluşumundan 4 Milyar Yıl sonra Kıtaların çekirdek kısmını oluşturan en eski kıvrımlar oluşmuştur. Su yosunu (alg)

Detaylı

Hayvanların Evrimi IV (İnsan) Yrd.Doç.Dr.Yosun MATER

Hayvanların Evrimi IV (İnsan) Yrd.Doç.Dr.Yosun MATER Hayvanların Evrimi IV (İnsan) Yrd.Doç.Dr.Yosun MATER Primatların Evrimi Primatların evriminde iki önemli yenilik çok önemlidir. Bunlar: el ve ayak parmaklarının kavrama kabiliyeti olması ve binoküler görme.

Detaylı

İÇİNDEKİLER JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ ÖDEVİ KONU : Jeolojik Zaman ve Prosesler

İÇİNDEKİLER JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ ÖDEVİ KONU : Jeolojik Zaman ve Prosesler JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ ÖDEVİ KONU : Jeolojik Zaman ve Prosesler İÇİNDEKİLER Jeolojik Zaman Nedir? Jeolojik Zaman Cetveli Kambriyen Öncesi 1. Proterozoyik Devir 2. Arkeyan Devir Fanerozoyik

Detaylı

F A N E R O Z O Y İ K

F A N E R O Z O Y İ K (EONS) ZAMANLAR (ERAS) F A N E R O Z O Y İ K PALEOZOYİK MESOZOYİK SENOZOYİK 542 my 251 my 65.5 my 0 www.fusunalkaya.net KUVATERNER NEOJEN PALEOJEN HOLOSEN PLEYİSTOSEN PLİYOSEN MİYOSEN OLİGOSEN EOSEN PALEOSEN

Detaylı

X. BÖLÜM KEMİĞİN FARKLI KULLANIMLARI. Mızraklarda ve oklarda yaygın olduğunu bildiğimiz sap kullanımı bununla sınırlı

X. BÖLÜM KEMİĞİN FARKLI KULLANIMLARI. Mızraklarda ve oklarda yaygın olduğunu bildiğimiz sap kullanımı bununla sınırlı X. BÖLÜM KEMİĞİN FARKLI KULLANIMLARI ALET SAPI : Mızraklarda ve oklarda yaygın olduğunu bildiğimiz sap kullanımı bununla sınırlı değildir. Bıçak, kazıyıcı vb. keskin kenarlara sahip aletlerin elde kullanımının

Detaylı

Bununla birlikte, ismini veren buluntu iyi bir zamana rast geldi. Sadece üç

Bununla birlikte, ismini veren buluntu iyi bir zamana rast geldi. Sadece üç Türkçe 1 Vadi 1.1 Neander Vadisi bir zamanlar sakin ve dar bir kaya çukuru idi. Ancak 19. Yüz Düssel nehrine, zengin bitki örtüsüne ve Vadi Vadinin ilk bölümleri ancak 1.2 Günümüzde, N Ancak bu fosiller

Detaylı

CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI

CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI Dünyamızda o kadar çok canlı türü var ki bu canlıları tek tek incelemek olanaksızdır. Bu yüzden bilim insanları canlıları benzerlik ve farklılıklarına göre sınıflandırmışlardır.

Detaylı

Prof. Dr. Ayla SEVİM EROL Paleoantropoloji'ye Giriş Ders Yansıları

Prof. Dr. Ayla SEVİM EROL Paleoantropoloji'ye Giriş Ders Yansıları Monruz Kostenki Moravany Petřkovice Roc-aux-Sorciers Gagarino Willendorf Savignano Brassempouy PREHİSTORİK MÜZİK MÜZİK? Sesleri uyumlu bir şekilde vokal ve/veya enstrümental olarak uyumlu ve devamlı şekilde

Detaylı

Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü. Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN

Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü. Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN ÇORUM 2017 Alp - Himalaya kıvrım kuşağı üzerinde yer alan ülkemizde tüm jeolojik zaman ve devirlere ait araziler görülebilmektedir.

Detaylı

İnsanların var oluşundan yazının icadına kadar olan döneme denir. Tarih öncesi devirlerin birbirinden

İnsanların var oluşundan yazının icadına kadar olan döneme denir. Tarih öncesi devirlerin birbirinden Tarih Öncesi Devirlerde Anadolu Video Ders Anlatımı TARİH ÖNCESI DEVİRLERDE ANADOLU Türkiye tarih öncesi devirlerde üzerinde birçok medeniyet kurulan çok önemli bir yerleşim merkeziydi. Ülkemizin tarihi

Detaylı

SENOZOYİK 2 KUVATERNER

SENOZOYİK 2 KUVATERNER SENOZOYİK 2 KUVATERNER KUVATERNER http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bilgipaket/jeolojik/fanerozoik/senozoik/kuaterner/pleistosen/mamut.jpg SENOZOYİK TERSİYER ERA PERYOD EPOK ZAMAN ÖLÇEĞİ KUVATERNER NEOJEN

Detaylı

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDA İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere bağlı olarak bitki ve hayvan topluluklarını barındıran

Detaylı

Kullanım Yerleri. İnsan beslenmesinde kullanılır. Şekerin hammadesidir. Küspesi hayvan yemi olarak kullanılır. İspirto elde edilir

Kullanım Yerleri. İnsan beslenmesinde kullanılır. Şekerin hammadesidir. Küspesi hayvan yemi olarak kullanılır. İspirto elde edilir ŞEKER PANCARI Kullanım Yerleri İnsan beslenmesinde kullanılır. Şekerin hammadesidir. Küspesi hayvan yemi olarak kullanılır. İspirto elde edilir Orijini Şeker pancarının yabanisi olarak Beta maritima gösterilmektedir.

Detaylı

Resim 9. Homo sapiens kafatası karşılaştırması.

Resim 9. Homo sapiens kafatası karşılaştırması. Konu 4: Üst Paleolitik ve Epipaleolitik Dönem Günümüzden yaklaşık 40 bin ilâ 12 bin yıl önceki dönemdir. Bu dönemde Homo sapiensler yaşamıştır. Üst Paleolitik dönemde Aurignacian, Gravettian, Solutrean

Detaylı

İktisat Tarihi II. 1. Hafta

İktisat Tarihi II. 1. Hafta İktisat Tarihi II 1. Hafta İktisat tarihinin görevi ekonomilerin performanslarında ve yapılarında zaman içinde meydana gelen değişiklikleri açıklamaktır. Tarih Öncesi Çağların Bölümlenmesi Taş Çağı Bakır

Detaylı

FRANSA DA ORTAÖĞRETİM İKİNCİ SINIF DERS KİTAPLARINDA EVRİM

FRANSA DA ORTAÖĞRETİM İKİNCİ SINIF DERS KİTAPLARINDA EVRİM FRANSA DA ORTAÖĞRETİM İKİNCİ SINIF DERS KİTAPLARINDA EVRİM Burcu GÜNGÖR, Sami ÖZGÜR Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim OFMA Biyoloji Eğitimi A.B.D Özet Ders kitapları, hem öğretmenlerin hem öğrencilerin

Detaylı

Evrim çalışmalarında dev bir adım; Maymun İnsansı Ardipithecus Ramidus

Evrim çalışmalarında dev bir adım; Maymun İnsansı Ardipithecus Ramidus Evrim çalışmalarında dev bir adım; Maymun İnsansı Ardipithecus Ramidus Barış Yelkenci İnsanın evrimine ilişkin çalışmalar ilerledikçe, atalarımıza ait çok değerli bilgiler edinmekteyiz. Haftalık time dergisinde

Detaylı

12. SINIF KONU ANLATIMI 33 HAYATIN BAŞLANGICI

12. SINIF KONU ANLATIMI 33 HAYATIN BAŞLANGICI 12. SINIF KONU ANLATIMI 33 HAYATIN BAŞLANGICI Canlılar öldükten sonra yumuşak dokular saprofitler tarafından ayrıştırılır. Kemik ve kabuk gibi sert yapılar ise ayrıştırılamaz. Bu yapılar minerallerle kayaçlara

Detaylı

Prof. Dr. Ayla SEVİM EROL. Paleoantropoloji'ye Giriş. Yansıları

Prof. Dr. Ayla SEVİM EROL. Paleoantropoloji'ye Giriş. Yansıları ANT139 PALEOANTROPOLOJİ YE GİRİŞ Homo sapiens ve Dünya ya yayılışı Bipedalizm in evrimi ve günümüz Ders Taş alet kültürlerine Yansıları bakış 8. Ders Homo sapiens Abri Pataud Grimaldi Jebel Irhoud Kostenki

Detaylı

PRİMATLAR. Prof. Dr. Ayla SEVİM EROL

PRİMATLAR. Prof. Dr. Ayla SEVİM EROL PRİMATLAR Prof. Dr. Ayla SEVİM EROL B-PRİMATLAR Primat terimi ilk olarak Linneaus tarafından memeli hayvanların birincileri anlamında kullanılmıştır. Primat takımı, vücutlarında omurga bulunan plesantalı

Detaylı

İnsanlığın Beşiği Afrika 1

İnsanlığın Beşiği Afrika 1 İnsanlığın Beşiği Afrika 1 XIX. yüzyıla varıncaya dek insanlar kendi Tarihöncesi dönemleriyle pek ilgilenmemişlerdi. Sadece bir avuç bilimadamı, tarihöncesi insanın varolduğunu kesin olarak savunuyordu.

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS Adım HAYATIN BAŞLANGICI

ADIM ADIM YGS LYS Adım HAYATIN BAŞLANGICI ADIM ADIM YGS LYS 190. Adım HAYATIN BAŞLANGICI Dünyamız yaklaşık 4 milyar yıl önce oluşmaya başlamıştır. İlk yaşam belirtileri 3 milyar yıl önce çıkmaya başlamıştır. İlk yaşam olarak prokaryotlar oluşmuştur.

Detaylı

Aklımızı Değişen İklime mi Borçluyuz? Nüzhet Dalfes İTÜ

Aklımızı Değişen İklime mi Borçluyuz? Nüzhet Dalfes İTÜ Aklımızı Değişen İklime mi Borçluyuz? Nüzhet Dalfes İTÜ Ani iklim değişiklikleri insanın aklını başına mı getirdi? Akıl Zekâ=intelligence William H. Calvin Nörofizyolog Washington Üniversitesi,Tıp Fakültesi

Detaylı

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2.

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Özel Konum 1. Türkiye nin Matematik (Mutlak) Konumu Türkiye nin Ekvatora ve başlangıç

Detaylı

OMURGALI GÖÇLERİ VE ANADOLU. Prof. Dr. Ayla SEVİM EROL

OMURGALI GÖÇLERİ VE ANADOLU. Prof. Dr. Ayla SEVİM EROL OMURGALI GÖÇLERİ VE ANADOLU Prof. Dr. Ayla SEVİM EROL OMURGALI GÖÇLERİ Miyosen dönemde fosil memelilerin evrimsel ilişkileri, coğrafik dağılımları, göç olayları ve in situ evrimleri oldukça tartışmalıdır.

Detaylı

KONU 2: HAMMADDE KAVRAMI, HAMMADDE ÇEŞİTLERİ, HAMMADDE TEMİNİ VE STRATEJİLERİ

KONU 2: HAMMADDE KAVRAMI, HAMMADDE ÇEŞİTLERİ, HAMMADDE TEMİNİ VE STRATEJİLERİ KONU 2: HAMMADDE KAVRAMI, HAMMADDE ÇEŞİTLERİ, HAMMADDE TEMİNİ VE STRATEJİLERİ İnsan, dünya üzerinde göründüğü andan itibaren, çeşitli gereksinmelerini karşılamakta yardımcı olacak olan alet ve silahlarını

Detaylı

Tarihöncesi İlk Oluşumlar

Tarihöncesi İlk Oluşumlar Tarihöncesi İlk Oluşumlar Tarih, sizce ne zaman başlamıştır? Big Bang la evrenin ilk tohumları ortaya çıktığında mı? Zaman içerisinde yıldızlar ve çeşitli güneş sistemleri belirdiğinde mi? Bizim güneş

Detaylı

JEOLOJİK ZAMANLAR ve FOSİLLER. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü

JEOLOJİK ZAMANLAR ve FOSİLLER. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü JEOLOJİK ZAMANLAR ve FOSİLLER Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü KARAKTERİSTİK FOSİL Kitlesel biyolojik yokoluşlar ya da yaşamlarının son noktasına gelip

Detaylı

Uygarlığın Doğuşu ve İlk Çağ Uygarlıkları Video Flash Anlatımı 2.ÜNİTE: UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK UYGARLI

Uygarlığın Doğuşu ve İlk Çağ Uygarlıkları Video Flash Anlatımı 2.ÜNİTE: UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK UYGARLI Uygarlığın Doğuşu ve İlk Çağ Uygarlıkları Video Flash Anlatımı 2.ÜNİTE: UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK UYGARLI 1.KONU: TARİHÎ ÇAĞLARA GİRİŞ 2.KONU: İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI 1.K0NU TARİHİ ÇAĞLARA GİRİŞ İnsan, düşünebilme

Detaylı

Prof. Dr. Atike NAZİK Jeoloji Mühendisliği Bölümü

Prof. Dr. Atike NAZİK Jeoloji Mühendisliği Bölümü Prof. Dr. Atike NAZİK Jeoloji Mühendisliği Bölümü Evrim kavramını ve canlılardaki değişimi fosil kanıtlarla anlaşılmasını sağlamak. Giriş, kavramlar Evrimin tarihsel gelişimi Evrim Teorileri Evrim Mekanizmaları

Detaylı

ANGİOSPERMAE (KAPALI TOHUMLULAR) Yrd. Doç. Dr. Hüseyin FAKİR

ANGİOSPERMAE (KAPALI TOHUMLULAR) Yrd. Doç. Dr. Hüseyin FAKİR ANGİOSPERMAE (KAPALI TOHUMLULAR) Yrd. Doç. Dr. Hüseyin FAKİR Angiospermae ve Gymnospermae Arasındaki Farklılıklar muhafaza içersinde döllenerek olgun tohuma gelişen gerçek meyve 3. Angiosperma ların odunlarında

Detaylı

Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Electronic Journal of Social Sciences

Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi  Electronic Journal of Social Sciences Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi www.esosder.org Electronic Journal of Social Sciences info@esosder.org Bahar-2010 C.9 S.32 (341-349) ISSN:1304-0278 Spring-2010 V.9 Is.32 EVRĠMSEL GELĠġĠM SÜRECĠNDE ĠNSAN

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI. 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar

10. SINIF KONU ANLATIMI. 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar 10. SINIF KONU ANLATIMI 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDAKİ İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere olarak bitki ve hayvan topluluklarını

Detaylı

BETULACEAE. Alnus cinsleri vardır.

BETULACEAE. Alnus cinsleri vardır. BETULACEAE Jeolojik devirlerde daha fazla sayıda cins ve türlere sahip olan bu familyanın, bugün 6 cins ve bu cinslerin kışın yaprağını döken 100 kadar türü, Kuzey Yarımkürenin ılıman ve serin bölgelerinde

Detaylı

Primatlarda Sosyal Organizasyon PROF. DR. AYLA SEVİM EROL

Primatlarda Sosyal Organizasyon PROF. DR. AYLA SEVİM EROL Primatlarda Sosyal Organizasyon PROF. DR. AYLA SEVİM EROL Primatlarda Sosyal Organizasyon a-yeni Dünya Maymunlarında Sosyal Organizasyon: Yeni dünya maymunlarından howler maymunları 4 ila 20 arasında değişen

Detaylı

Bil Bakalım! Dinozorlar nasıl yürür? DİNOZORLAR! Aramberri Canavarı kimdir?

Bil Bakalım! Dinozorlar nasıl yürür? DİNOZORLAR! Aramberri Canavarı kimdir? MMeraklı Afacanların Bil Bakalım! Dinozorlar nasıl yürür? inik Ansiklopedisi DİNOZORLAR! Sabine Jourdain Aramberri Canavarı kimdir? Yapı Kredi Yayınları - 4955 Doğan Kardeş - 830 Bil Bakalım - Dinozorlar!

Detaylı

4. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ II. DÖNEM GEZEGENİMİZ DÜNYA ÜNİTESİ SORU CEVAP ÇALIŞMASI

4. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ II. DÖNEM GEZEGENİMİZ DÜNYA ÜNİTESİ SORU CEVAP ÇALIŞMASI 4. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ II. DÖNEM GEZEGENİMİZ DÜNYA ÜNİTESİ SORU CEVAP ÇALIŞMASI 1. Dünya mızın şekli neye benzer? Dünyamızın şekli küreye benzer. 2. Dünya mızın şekli ile ilgili örnekler veriniz.

Detaylı

Türkiye de bir ilk: Mersin ilinde omurgalı fosili Metaxytherium (Deniz İneği) bulgusu

Türkiye de bir ilk: Mersin ilinde omurgalı fosili Metaxytherium (Deniz İneği) bulgusu Türkiye de bir ilk: Mersin ilinde omurgalı fosili Metaxytherium (Deniz İneği) bulgusu Emekli memur Mehmet Demirci kara avcılığı yaparken, bir ı kaya bloğu içinde omurga parçaları görmüş ve fotoğrafını

Detaylı

10 cins; Sciadopitys Metasequoia Cunninghamia Taiwania Athrotaxis. Glyptostrobus Sequoia Sequoiadendron Cryptomeria Taxodium

10 cins; Sciadopitys Metasequoia Cunninghamia Taiwania Athrotaxis. Glyptostrobus Sequoia Sequoiadendron Cryptomeria Taxodium TAXODIACEAE TAXODIACEAE 10 cins ve bunlara bağlı 16 değişik tür ve varyeteleri vardır. Cinsler arasında akrabalık ilişkisi yoktur Bu nedenle ayırdım anahtarı yapılmamıştır 10 cins; Sciadopitys Metasequoia

Detaylı

BÖLGE KAVRAMI VE TÜRLERİ

BÖLGE KAVRAMI VE TÜRLERİ BÖLGE KAVRAMI VE TÜRLERİ Doğal, beşerî ve ekonomik özellikler bakımından çevresinden farklı; kendi içinde benzerlik gösteren alanlara bölge denir. Bölgeler, kullanım amaçlarına göre birbirine benzeyen

Detaylı

F A N E R O Z O Y İ K

F A N E R O Z O Y İ K (EONS) ZAMANLAR (ERAS) F A N E R O Z O Y İ K PALEOZOYİK MESOZOYİK SENOZOYİK 542 my 251 my 65.5 my 0 www.fusunalkaya.net KUVATERNER NEOJEN PALEOJEN HOLOSEN PLEYİSTOSEN PLİYOSEN MİYOSEN OLİGOSEN EOSEN PALEOSEN

Detaylı

Bilim adamları canlıları hayvanlar, bitkiler, mantarlar ve mikroskobik canlılar olarak dört bölümde sınıflandırmışlar.

Bilim adamları canlıları hayvanlar, bitkiler, mantarlar ve mikroskobik canlılar olarak dört bölümde sınıflandırmışlar. 1- Canlının tanımını yapınız. Organizmaya sahip varlıklara canlı denir. 2-Bilim adamları canlıları niçin sınıflandırmıştır? Canlıların çeşitliliği, incelenmesini zorlaştırır. Bu sebeple bilim adamları

Detaylı

TARİH ÖNCESİ. (Büyük Patlama - MÖ 3500)

TARİH ÖNCESİ. (Büyük Patlama - MÖ 3500) I TARİH ÖNCESİ (Büyük Patlama - MÖ 3500) Başlangıç Bilim dünyasında, içinde yaşadığımız evrenin, 13,7 milyar yıl önce gerçekleşen dehşet verici büyük bir patlamanın (Big Bang) ardından var olmaya başladığı

Detaylı

EVRİM VE FOSİL KANITLAR

EVRİM VE FOSİL KANITLAR EVRİM VE FOSİL KANITLAR http://www.eplantscience.com/index/general_zoology/images/images22/fig002.jpg Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği OMURGALILAR http://www.senescence.info/vertebrates.jpg

Detaylı

GOBUSTAN KAYALIKLARI VE İLK SANATÇILAR

GOBUSTAN KAYALIKLARI VE İLK SANATÇILAR GOBUSTAN KAYALIKLARI VE İLK SANATÇILAR En azından sanatla ilgisi olanlar, dünya tarihinin en eski çizimlerin, İspanya daki Altamira Mağarası ile Fransa daki Lasque Mağarası duvarına yapılmış hayvan resimleri

Detaylı

CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM TANIYALIM

CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM TANIYALIM CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM TANIYALIM Bulut Kuş OKUL Ağaç Çimenler Taş Ayşe Çocuklar Kedi Top Çiçekler Göl Yukarıdaki şekilde Ayşe nin okula giderken çevresinde gördüğü canlı ve cansız varlıkları inceleyelim.

Detaylı

JEOLOJİK ZAMANLAR ve FOSİLLER. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü

JEOLOJİK ZAMANLAR ve FOSİLLER. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü JEOLOJİK ZAMANLAR ve FOSİLLER Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü İÇERİK 1. Zaman nedir? 2. Fosil nedir? 3. Fosil çalışan bilim hangisidir? 4. Tarihçe 5.

Detaylı

Milletlerin akrabalığı

Milletlerin akrabalığı Milletlerin akrabalığı Türklük, bir ırka aidiyet ve bir kan meselesi değil; bir Millet'e mensubiyet ve bir kültür meselesidir. Prof. Dr. D. Ali ERCAN daliercan@gmail.com 16.6.2014, Ankara Değerli arkadaşlar,

Detaylı

24 Saat-Jeolojik Zaman

24 Saat-Jeolojik Zaman SENOZOYİK 24 Saat-Jeolojik Zaman 66 Milyon yıl sürmüştür. Senozoyik, bütün jeolojik zamanın %1.4 üdür. veya sadece 20 dakikadır. http://media.buzzle.com/media/images-en/gallery/infographics/550-cenozoic-era-timeline.jpg

Detaylı

TARİHİ KISA ÖZET KOLAYAOF

TARİHİ KISA ÖZET KOLAYAOF DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. UYGARLIK TARİHİ KISA ÖZET KOLAYAOF 2

Detaylı

Taksonomi. Familya: Compositea Tür : Cichorium endive Çeşit : Cichorium intybus (witloof)

Taksonomi. Familya: Compositea Tür : Cichorium endive Çeşit : Cichorium intybus (witloof) Taksonomi Familya: Compositea Tür : Cichorium endive Çeşit : Cichorium intybus (witloof) Anavatanı Hindistan Türkmenistan Baykal Gölü Çevresi Sibirya D.Akdeniz Türkiye Ülkemizde Şikori Akdeniz Böglesinde

Detaylı

Bölgesel iklim: Makroklima alanı içerisinde daha küçük alanlarda etkili olan iklimlere bölgesel iklim denir.(marmara iklimi)

Bölgesel iklim: Makroklima alanı içerisinde daha küçük alanlarda etkili olan iklimlere bölgesel iklim denir.(marmara iklimi) YERYÜZÜNDEKİ BAŞLICA İKLİM TİPLERİ Matematik ve özel konum özelliklerinin etkisiyle Dünya nın çeşitli alanlarında farklı iklimler ortaya çıkmaktadır. Makroklima: Çok geniş alanlarda etkili olan iklim tiplerine

Detaylı

1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL

1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL Kömür ve Doğalgaz Öğr. Gör. Onur BATTAL 1 2 Kömür yanabilen sedimanter organik bir kayadır. Kömür başlıca karbon, hidrojen ve oksijen gibi elementlerin bileşiminden oluşmuş, diğer kaya tabakalarının arasında

Detaylı

PRT 303 KIBRIS ARKEOLOJİSİ. Prof. Dr. Vasıf Şahoğlu

PRT 303 KIBRIS ARKEOLOJİSİ. Prof. Dr. Vasıf Şahoğlu 00052812/25 PRT 303 KIBRIS ARKEOLOJİSİ Ders 10: Geç Kalkolitik Dönem Kissonerga Mosphilia & Lamba Lakkous Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı

Detaylı

Tarih Öncesi (Pre Historik Dönemde) Diş Tedavisi İLK ÇAĞLARDA DİŞ TEDAVİSİ

Tarih Öncesi (Pre Historik Dönemde) Diş Tedavisi İLK ÇAĞLARDA DİŞ TEDAVİSİ Tarih Öncesi (Pre Historik Dönemde) Diş Tedavisi İLK ÇAĞLARDA DİŞ TEDAVİSİ Eski Taş Devri (Kabataş, Paleolitik)Paleolitik Çağ, insanların yerkürede yaşamaya başlamalarından yaklaşık 10.000 yıl öncesine

Detaylı

Porsuk. Şube : Gymospermae Sınıf : Coniferae Takım : Taxoideae Familya : Taxaceae Cins : Taxus L. Tür : Taxus baccata L.

Porsuk. Şube : Gymospermae Sınıf : Coniferae Takım : Taxoideae Familya : Taxaceae Cins : Taxus L. Tür : Taxus baccata L. Porsuk Şube : Gymospermae Sınıf : Coniferae Takım : Taxoideae Familya : Taxaceae Cins : Taxus L. Tür : Taxus baccata L. Genel olarak 15-20 m boylanır. 2-2.5 m çap yapabilir. Yenice - Karakaya (Karabük)

Detaylı

EVRİM VE FOSİL KANITLAR 4. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği

EVRİM VE FOSİL KANITLAR 4. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği EVRİM VE FOSİL KANITLAR 4 Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği EVRİM/DEĞİŞİM/GELİŞİM Bir prosestir. Yeryüzünde, yaşamın ilk formundan bugüne kadarki büyük değişimi karakterize eder. Genlerdeki

Detaylı

EVRİM VE FOSİL KANITLAR 4. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği

EVRİM VE FOSİL KANITLAR 4. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği EVRİM VE FOSİL KANITLAR 4 Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği EVRİM/DEĞİŞİM/GELİŞİM Bir prosestir. Yeryüzünde, yaşamın ilk formundan bugüne kadarki büyük değişimi karakterize eder. Genlerdeki

Detaylı

CORYLACEAE 1C 1 E. Anemogam, kışın yaprağını döken odunsu bitkilerdir. Gövde kabukları çatlaksız ya da boyuna çatlaklıdır. Tomurcuklar sürgüne

CORYLACEAE 1C 1 E. Anemogam, kışın yaprağını döken odunsu bitkilerdir. Gövde kabukları çatlaksız ya da boyuna çatlaklıdır. Tomurcuklar sürgüne CORYLACEAE 1C 1 E. Anemogam, kışın yaprağını döken odunsu bitkilerdir. Gövde kabukları çatlaksız ya da boyuna çatlaklıdır. Tomurcuklar sürgüne almaçlı dizilmiştir. Tomurcuklar çok pullu, sapsız, sürgüne

Detaylı

Atoller (mercan adaları) ve Resifler

Atoller (mercan adaları) ve Resifler Atoller (mercan adaları) ve Resifler Atol, hayatlarını sıcak denizlerde devam ettiren ve mercan ismi verilen deniz hayvanları iskeletlerinin artıklarının yığılması sonucu meydana gelen birikim şekilleridir.

Detaylı

CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI

CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI Dünya da henüz bilinmeyen çok sayıda canlı var. Bugün 1, 8 milyon farklı türün varlığı bilinmekte fakat, 3-10 milyon arasında farklı canlı türü

Detaylı

YABANI MEYVELER ve KULLANıM ALANLARı. Araş. Gör. Dr. Mehmet Ramazan BOZHÜYÜK

YABANI MEYVELER ve KULLANıM ALANLARı. Araş. Gör. Dr. Mehmet Ramazan BOZHÜYÜK YABANI MEYVELER ve KULLANıM ALANLARı Araş. Gör. Dr. Mehmet Ramazan BOZHÜYÜK Dünyada kültüre alınıp yetiştirilmekte olan 138 meyve türünden, yaklaşık 16'sı subtropik meyve türü olan 75'e yakın tür ülkemizde

Detaylı

ESKİ ANADOLU TARİHİ TAR101U

ESKİ ANADOLU TARİHİ TAR101U ESKİ ANADOLU TARİHİ TAR101U KISA ÖZET DİKKAT Buarada ilk 4 sahife gösterilmektedir. Özetin tamamı için sipariş veriniz www.kolayaof.com 1 1. Ünite - Anadolu nun Tarih (Yazı) Öncesi Dönemleri Anadolu nun

Detaylı

Diğer sayfaya geçiniz YGS / SOS

Diğer sayfaya geçiniz YGS / SOS 18. Doğal ve beşerî unsurlar birbirleriyle karşılıklı etkileşim içindedir. 19. Arazide yön ve hedef bulma sporlarında pusula ve büyük ölçekli haritalar sporcuların en önemli yardımcılarıdır. Sporcular

Detaylı

Davranışın evrimi. Seçilimi doğrudan ölçer (mikroevrim) Kesikli karakterler sürekli karakterler

Davranışın evrimi. Seçilimi doğrudan ölçer (mikroevrim) Kesikli karakterler sürekli karakterler Davranışın evrimi Fosiller Karşılaştırılmalı metot (makroevrim) Filogenetik bilgileri kullanarak davranışsal karakterlerin nasıl evrimleştiğini açıklar Yada genleri Bir filogeni boyunca, tahminii faktörleri

Detaylı

GÖL EKOSİSTEMİNDE EKOLOJİK KUŞAKLAR

GÖL EKOSİSTEMİNDE EKOLOJİK KUŞAKLAR GÖL EKOSİSTEMİNDE EKOLOJİK KUŞAKLAR ILIMAN KUŞAK GÖLLERİNDE MEVSİMLERE BAĞLI OLARAK GÖRÜLEN TABAKALAŞMA VE KARIŞMA Ilıman veya subtropikal bölgelerde 20 metreden derin ve büyük göllerde mevsimsel sıcaklık

Detaylı

2014 ARALIK DIŞ TİCARET RAPORU

2014 ARALIK DIŞ TİCARET RAPORU 2014 ARALIK DIŞ TİCARET RAPORU ATSO DIŞ TİCARET SERVİSİ *Tablo ve listeler TİM ve TUİK istatistikleri ihracat ve ithalat verilerine göre ATSO- Dış Ticaret Servisi tarafından derlenmiştir. 2014 ARALIK /

Detaylı

JEOLOJİK MİRAS LİSTELERİ ASYA PASİFİK

JEOLOJİK MİRAS LİSTELERİ ASYA PASİFİK JEOLOJİK MİRAS LİSTELERİ ASYA PASİFİK http://asiapacificgeoparks.org/ Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü ASYA PASİFİK JEOPARK NETWORK (APGN) Avustralya Çin İran Japonya Kore Malesya

Detaylı

2015 OCAK DIŞ TİCARET RAPORU

2015 OCAK DIŞ TİCARET RAPORU 2015 OCAK DIŞ TİCARET RAPORU ATSO DIŞ TİCARET SERVİSİ *Tablo ve listeler TİM ve TUİK istatistikleri ihracat ve ithalat verilerine göre ATSO- Dış Ticaret Servisi tarafından derlenmiştir. 2015 OCAK / TÜRKİYE

Detaylı

EVREN VE DÜNYAMIZIN OLUŞUMU Evrenin ve Dünyanın oluşumu ile ilgili birçok teori ortaya atılmıştır. Biz bunların sadece ikisinden bahsedeceğiz.

EVREN VE DÜNYAMIZIN OLUŞUMU Evrenin ve Dünyanın oluşumu ile ilgili birçok teori ortaya atılmıştır. Biz bunların sadece ikisinden bahsedeceğiz. EVREN VE DÜNYAMIZIN OLUŞUMU Evrenin ve Dünyanın oluşumu ile ilgili birçok teori ortaya atılmıştır. Biz bunların sadece ikisinden bahsedeceğiz. 1. Hareketsiz ve başlangıcı olmayan evren teorisi 2. Büyük

Detaylı

DEMİR VE DEMİR DIŞI METALLER SEKTÖRÜ İHRACAT NOTLARI KASIM 2018 ( )

DEMİR VE DEMİR DIŞI METALLER SEKTÖRÜ İHRACAT NOTLARI KASIM 2018 ( ) DEMİR VE DEMİR DIŞI METALLER SEKTÖRÜ İHRACAT NOTLARI KASIM 2018 (03.12.2018) TÜRKİYE DIŞ TİCARET VERİLERİ (KASIM 2018): 2018 Kasım ayı İhracatı: 15,5 Milyar USD (Bir önceki yıla göre % 9,5 artış) Demir

Detaylı

TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR

TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR Magmatik (Püskürük) Kayaçlar Ýç püskürük Yer kabuðunu oluþturan kayaçlarýn tümünün kökeni magmatikdir. Magma kökenli kayaçlar dýþ kuvvetlerinin etkisiyle parçalara ayrýlýp, yeryüzünün çukur yerlerinde

Detaylı

Akdeniz iklimi / Roma. Okyanusal iklim / Arjantin

Akdeniz iklimi / Roma. Okyanusal iklim / Arjantin Akdeniz iklimi / Roma Okyanusal iklim / Arjantin Savan iklimi/ Meksika Savan iklimi/ Brezilya Okyanusal iklim / Londra Muson iklimi/ Calcutta-Hindistan 3 3 Kutup iklimi/ Grönland - - - - - - -3-4 -4 -

Detaylı

Konya İli Beyşehir İlçesi Fasıllar Anıtı ve Çevresi Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışmaları

Konya İli Beyşehir İlçesi Fasıllar Anıtı ve Çevresi Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışmaları Konya İli Beyşehir İlçesi Fasıllar Anıtı ve Çevresi Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışmaları Yrd. Doç. Dr. Yiğit H. Erbil, Hacettepe Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Konya İli Beyşehir İlçesi Fasıllar Anıtı

Detaylı

ÇEVREMİZDEKİ VARLIKLARI TANIYALIM

ÇEVREMİZDEKİ VARLIKLARI TANIYALIM ÇEVREMİZDEKİ VARLIKLARI TANIYALIM Bulut Kuş OKUL Ağaç Çimenler Taş Ayşe Çocuklar Kedi Top Çiçekler Göl Yukarıdaki şekilde Ayşe nin okula giderken çevresinde gördüğü canlı ve cansız varlıkları inceleyelim.

Detaylı

İktisat Tarihi II. I. Hafta

İktisat Tarihi II. I. Hafta İktisat Tarihi II I. Hafta Tarih Öncesi Çağların Bölümlenmesi Taş Çağı Bakır Çağı Tunç veya Bronz Çağı Tarihsel gelişim türün sürdürülmesi ve çoğalmasına katkıda bulunma ölçütüne göre de yargılanabilir.

Detaylı

BİYOCOĞRAFYA DERS 4 1

BİYOCOĞRAFYA DERS 4 1 BİYOCOĞRAFYA DERS 4 1 KAYNAKÇA 2 YAYILMA (DİSPERSİYAL) Bir yerde duran türler bile yayılma eğilimine sahiptirler. Bireyler ya yetişkin olarak ya da yumurta ve tohum olarak yeni yerleri giderler ve yerleşirler.

Detaylı

Havacılıkta İnsan Faktörleri. Uçak Müh.Tevfik Uyar, MBA

Havacılıkta İnsan Faktörleri. Uçak Müh.Tevfik Uyar, MBA Havacılıkta İnsan Faktörleri Uçak Müh.Tevfik Uyar, MBA Ders Hakkında Dersin Genel Amacı: - İnsanı tanımak - Kusurlarımızın farkına varmak - (Sağlıklı) düşünme yi öğrenmek Dersin Özel Amacı: - İnsan faktörlerini

Detaylı

Akdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel)

Akdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel) Akdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel) The Cave With Multiple-Periods And Origins Characterizing The

Detaylı

Fiziki Özellikleri. Coğrafi Konumu Yer Şekilleri İklimi

Fiziki Özellikleri. Coğrafi Konumu Yer Şekilleri İklimi KİMLİK KARTI Başkent: Roma Yüz Ölçümü: 301.225 km 2 Nüfusu: 60.300.000 (2010) Resmi Dili: İtalyanca Dini: Hristiyanlık Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 29.500 $ Şehir Nüfus Oranı: %79 Ekonomik Faal Nüfus

Detaylı

İncirin yıl boyunca meyve vermesi atalarımızın hayatta kalması açısından da büyük önem taşımıştır.

İncirin yıl boyunca meyve vermesi atalarımızın hayatta kalması açısından da büyük önem taşımıştır. Çok sayıda dinsel ve folklorik söylenceye konu olan incir ağacı, hem tarihe tanıklık etmiş hem de onu biçimlendirmiştir. Peki incir geleceğimizi nasıl zenginleştirebilir? Yeryüzünde 750'den fazla incir

Detaylı

IRK KAVRAMI ve GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE IRKLARIN ÇEŞİTLENİP GELİŞMESİ

IRK KAVRAMI ve GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE IRKLARIN ÇEŞİTLENİP GELİŞMESİ IRK KAVRAMI ve GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE IRKLARIN ÇEŞİTLENİP GELİŞMESİ Günümüzde yaşayan tüm insanlar Homo sapiens türüne dahil edilmektedir, ancak farklı iklimsel koşullar ve ortamlarda yaşayan insanlar birbirinden

Detaylı

2013 KASIM DIŞ TİCARET RAPORU

2013 KASIM DIŞ TİCARET RAPORU 2013 KASIM DIŞ TİCARET RAPORU ATSO DIŞ TİCARET SERVİSİ *Tablo ve listeler TİM ve TUİK istatistikleri ihracat ve ithalat verilerine göre ATSO- Dış Ticaret Servisi tarafından derlenmiştir. 2013 KASIM/ TÜRKİYE

Detaylı

TARİH 1.

TARİH 1. TARİH 1 16.02.2017 ARİF ÖZBEYLİ ERBAA ANADOLU ÖĞRETMEN LİSESİ TARİHİ ÇAĞLARA GİRİŞ... VE,TARİH YAZIYLA BAŞLAR TARİHİ ÖNCESİ DEVİRLER Taş Devri (MÖ.600.000-5500) Kalkolitik Dönem (MÖ.5500-2500) Maden Devri

Detaylı

DÜNYAMIZIN KATMANLARI FEN BİLİMLERİ

DÜNYAMIZIN KATMANLARI FEN BİLİMLERİ DÜNYAMIZIN KATMANLARI FEN BİLİMLERİ DÜNYAMIZIN KATMANLARI Uzaydan çekilen fotoğraflara baktığımızda Dünya yı mavi bir küreye benzetebiliriz. Bu durum, Dünya yüzeyinin çoğunluğunun su ile kaplı olmasının

Detaylı

TR33 Bölgesi nin Üretim Yapısının ve Düzeyinin Tespiti ve Analizi. Ek 5: Uluslararası Koşulların Analizi

TR33 Bölgesi nin Üretim Yapısının ve Düzeyinin Tespiti ve Analizi. Ek 5: Uluslararası Koşulların Analizi TR33 Bölgesi nin Üretim Yapısının ve Düzeyinin Tespiti ve Analizi Ek 5: Uluslararası Koşulların Analizi Sektörün genel özellikleri Kümes hayvanlarının etleri ve yenilen sakatatı Ürünler dünyada ortalama

Detaylı

DİKKUYRUKLAR. 4. Sınıf Dikkuyruklar- İsmin Hal Ekleri

DİKKUYRUKLAR. 4. Sınıf Dikkuyruklar- İsmin Hal Ekleri DİKKUYRUKLAR Nesli tükenen hayvanlar, daha önce yaşadığı, görüldüğü ya da gözlemlendiği alanlarda artık yaşamsal faaliyet göstermeyen hayvanlardır. Bunların en bilinenleri tarih öncesi çağlarda yaşamış

Detaylı

FEN VE TEKNOLOJİ. İskeletin Görevleri İskeletin Kısımları 4. SINIF. Soru 1: Vücuda şekil veren ve harekete yardımcı olan sert yapılar nelerdir?

FEN VE TEKNOLOJİ. İskeletin Görevleri İskeletin Kısımları 4. SINIF. Soru 1: Vücuda şekil veren ve harekete yardımcı olan sert yapılar nelerdir? 4. SINIF 1. İskeletin Görevleri İskeletin Kısımları Soru 1: Vücuda şekil veren ve harekete yardımcı olan sert yapılar nelerdir? 3. Soru 2: Uzunlukları ve şekilleri farklı kemiklerin bir araya gelmesi ile

Detaylı

HÜCRE BÖLÜNMESİ A) MİTOZ BÖLÜNME a) Hazırlık evresi:

HÜCRE BÖLÜNMESİ A) MİTOZ BÖLÜNME a) Hazırlık evresi: HÜCRE BÖLÜNMESİ Hücre bölünmesi tüm canlılarda görülen ortak bir özelliktir. Hücre büyüyüp gelişirken madde ve enerji gereksinimleri artar. Sitoplâzma hücre zarına oranla daha hızlı büyümesinden dolayı,

Detaylı

IX. BÖLÜM YONTMA KALEMİ, KAMA. Yontma kaleminin dip kısmı hafif bir bombeye sahip olmakla birlikte enine kesilmiş haldedir

IX. BÖLÜM YONTMA KALEMİ, KAMA. Yontma kaleminin dip kısmı hafif bir bombeye sahip olmakla birlikte enine kesilmiş haldedir IX. BÖLÜM YONTMA KALEMİ, KAMA H. Camps Fabrer yontma kalemini, Uç kısmında ikili kesici ağzı olan nesne şeklinde tanımlamaktadır. Bu kesici ağzın çentikli olduğu da aynı araştırmacı tarafından belirtilmiştir.

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI. 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar

10. SINIF KONU ANLATIMI. 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar 10. SINIF KONU ANLATIMI 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar SUCUL BİYOMLAR Sucul biyomlar, biyosferin en büyük kısmını oluşturur. Fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre tatlı su ve tuzlu su biyomları

Detaylı

Biyoloji = Canlı Bilimi. Biyoloji iki ana bölümden oluşur:

Biyoloji = Canlı Bilimi. Biyoloji iki ana bölümden oluşur: BİYOLOJİNİN ALT BİLİM DALLARI Biyoloji; Latincede canlı anlamına gelen bio ve bilim anlamına gelen logos kelimesinden oluşur. 1 Biyoloji = Canlı Bilimi Biyoloji tüm canlıların yapı, davranış ve fonksiyonlarını

Detaylı

COĞRAFİ YAPISI VE İKLİMİ:

COĞRAFİ YAPISI VE İKLİMİ: TARİHİ : Batı Toroslar ın zirvesinde 1288 yılında kurulan Akseki İlçesi nin tarihi, Roma İmparatorluğu dönemlerine kadar uzanmaktadır. O devirlerde Marla ( Marulya) gibi isimlerle adlandırılan İlçe, 1872

Detaylı

MEMELİ BİYOLOJİSİ M.YAVUZ MEMELİLERİN YAŞAMINA BİR BAKIŞ

MEMELİ BİYOLOJİSİ M.YAVUZ MEMELİLERİN YAŞAMINA BİR BAKIŞ MEMELİ BİYOLOJİSİ M.YAVUZ MEMELİLERİN YAŞAMINA BİR BAKIŞ MEMELİLERDE SİNDİRİM SİSTEMİ Memeliler homoithermal ve endotermik fizyolojileri nedeniyle, poiklothermal ve ekzotermik omurgalılara oranla daha

Detaylı

İHRACATIN GELİŞİMİ

İHRACATIN GELİŞİMİ İHRACATIN GELİŞİMİ 2001-2016 YILLAR İTİBARİYLE İHRACATIN GELİŞİMİ 180.0 DEĞER VE MİKTAR BAZINDA İHRACAT 160.0 140.0 120.0 100.0 142.5 104.0 80.0 60.0 40.0 20.0 45.4 31.3 0.0 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Detaylı

ADI: DÜNYA ĠKLĠMLERĠ

ADI: DÜNYA ĠKLĠMLERĠ ADI: DÜNYA ĠKLĠMLERĠ DERS : SOSYAL BĠLGĠLER SINIF : 6 YAKLAġIK SÜRE : 2 DERS SAATĠ ÖĞRENME ALANI : ĠNSANLAR YERLER VE ÇEVRELER ÜNĠTE : YERYÜZÜNDE YAġAM KAZANIMLAR : 3.Dünyanın farklı doğal ortamlarındaki

Detaylı