Elif KILINÇ. Gaziantep Üniversitesi araştırma ve Uygulama Hastanesi Üroloji Servis Hemşiresi

Transkript

1 Elif KILINÇ Gaziantep Üniversitesi araştırma ve Uygulama Hastanesi Üroloji Servis Hemşiresi

2 Genel olarak, planlanmış ameliyat için hazırlık üç aşamada uygulanır: Hastanın kliniğe yatırılmasından, ameliyat öncesi geceye kadar dönemdeki hazırlık, Ameliyattan önceki gece hazırlığı, Ameliyat günü hazırlığı. 2

3 1.AMELIYAT ÖNCESI GECEYE KADAR OLAN HAZıRLıK: Ameliyat öncesi tedavi ve bakım gereksinimini karşılamak için kliniğe yatırılan hastanın durumunun iyi bir şekilde değerlendirilebilmesi, ameliyat öncesi ve sonrası dönemde ortaya çıkabilecek sorunlara ilişkin verilerin toplanmasına bağlıdır. 3

4 OLAN HAZIRLIK: BU VERILER; Hasta dosyasından, Laboratuar testlerinden, Hasta yakınlarından ve hastayla yapılan görüşmeden elde edilebilir. 4

5 OLAN HAZIRLIK HEMŞİRE HASTAYLA YAPACAĞI İLK GÖRÜŞMEDE: Yaşam bulguları, Varolan üriner sorunları (ani, sık, gece idrara çıkma, idrar yaparken ağrı hissetme, idrar yapamama ve idrarda kan olması gibi), Herhangi bir önemli hastalığı, Hastanın günlük yaşam aktivitelerini gerçekleştirebilme durumu, 5

6 1.AMELIYAT ÖNCESI GECEYE KADAR OLAN HAZıRLıK: Hastanın alerjisi, diyet kısıtlaması ve alışkanlıkları, Cinsel aktivite ile ilgili değişiklik deneyimleme durumu, Daha önceki ameliyatları ve anestezi deneyimleri, Önceki ameliyatlarına ailenin/ yakınlarının tepkileri, 6

7 1.AMELIYAT ÖNCESI GECEYE KADAR OLAN HAZıRLıK: Mesleği, Dini inançları, Medeni durumu, Sağlık güvencesi var mıdır, nedir?, Hastanın kendisiyle ilgili sormak istediği şeyler nelerdir? 7

8 OLAN HAZIRLIK: Hastanın cerrahi kliniğe yatırılmasıyla başlayan ameliyat öncesi hazırlık ve bakım dört yönden ele alınabilir: Psikolojik hazırlık Fizyolojik hazırlık Yasal hazırlık Ameliyat öncesi eğitim 8

9 OLAN HAZIRLIK: PSIKOLOJIK HAZıRLıK: Anksiyeteyi gidermeye, Ameliyatta az anestetik, ameliyat sonrasında az analjezik kullanılmasına, Ameliyat sonrasında yaşam bulgularının kısa sürede düzene girmesine, Strese tepki olarak salınacak olan kortikosteroid hormonlarının az salınmasına, Ameliyat sonrasında hızlı iyileşmeye ve erken taburcu olmaya yardımcı olur. 9

10 OLAN HAZIRLIK: PSIKOLOJIK HAZıRLıK: Ülkemizde ameliyat öncesi eğitimin anksiyete üzerine etkisini inceleyen çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Planlı eğitimin anksiyeteyi azalttığı bilinmektedir (Bölükbaş1991; Karayurt 1998;Koca 1998). 10

11 OLAN HAZIRLIK: PSIKOLOJIK HAZıRLıK: Ürogenital sistem ameliyatı olacak erkek hastaların anksiyetesini azaltmada müziğin etkisinin incelendiği çalışmada; deney grubundaki hastaların anksiyete düzeylerinin anlamlı şekilde düştüğü saptanmıştır (Arslan ve ark.2008). 11

12 OLAN HAZIRLIK: FIZYOLOJIK HAZıRLıK: Ameliyat öncesinde hastanın sağlık durumu, iyi bir fizyolojik değerlendirmeyle belirlenebilir. 12

13 OLAN HAZIRLIK: FIZYOLOJIK DEĞERLENDIRME: Yaş, Ağrı varlığı, Beslenme durumu Sıvı-elektrolit dengesi, Enfeksiyon, Fizik hareket yeterliliği, Cilt bütünlüğü, Kalp Damar Sistemi (KVS), Solunum fonksiyonu, Böbrek fonksiyonu, Gastrointestinal fonksiyon, Karaciğer fonksiyonu, Endokrin fonksiyon, Nörolojik fonksiyon, Hematolojik fonksiyon, Duyusal yetersizlikler, İlaç öyküsü, Anormallikler, Önceki ameliyatlar, Sağlık alışkanlıkları, Yaşam tarzı, Sosyal hikayesi. 13

14 OLAN HAZIRLIK: HASTALAR AMELIYAT ÖNCESI DÖNEMDE; Ameliyat sonrası ağrı, Aktivite düzeyi, Olası komplikasyonlar, Cerrahi girişim alanın bakımı, Hastanede kalma süresi, Taburculuk ve sonrası beklentiler hakkında bilgiye gereksinim duyarlar. 14

15 OLAN HAZIRLIK: BURADA HEMŞIRELIK BAKıMı; Hastanın korku ve endişelerini gidermeye ve özellikle mahremiyet duygusunu korumaya yönlendirilmelidir. Prostatın seks organı olarak algılanması, hastanın endişelerini arttıracaktır, ancak yaşın genelde ileri dönemde olması hasta açısından bir avantaj sayılabilir. 15

16 OLAN HAZIRLIK: AMELIYAT ÖNCESINDE ANKSIYETE NEDENLERININ EN ÖNEMLILERI; Bilinmezlik korkusu, Ölüm tehlikesi, Anestezi tehlikesi, Prostat Kanseri olma, Cinsel işlevlerde bozulma İdrar kaçırma Ameliyat sonrası ağrı çekme, Sevdiği kişi ve aktivitelerden uzak kalma korkusu sayılabilir. 16

17 OLAN HAZIRLIK: Prostat kanserli hastaların bilgi gereksinimlerini belirlemek amacı ile yapılan çalışmalarda hastaların çok fazla bilgiye gereksinimleri olduğu vurgulanmaktadır (Templeton and Coates, 2001). 17

18 OLAN HAZIRLIK: Hemşire hastaya, ameliyatın etkileyeceği yapıların anatomisi ve onların ürogenital sistemdeki fonksiyonları hakkında görseleğitim araçlarını kullanarak bilgi verebilir. 18

19 OLAN HAZIRLIK: YASAL HAZıRLıK; Ameliyat olacak her hastadan, ameliyat küçük bile olsa kesinlikle imzalı ameliyat izni alınmalıdır. Yazılı ameliyat izni hem hasta hem de sağlık ekibi için yasal güvencedir. 19

20 OLAN HAZIRLIK: AMELIYAT ÖNCESI EĞITIM: Derin solunum, Öksürük egzersizleri, Dönme ve extremite egzersizleri, Erken ayağa kaldırma, Ağrı kontrol yöntemleri, Ameliyat sonrası gerekebilecek araç-gereç. 20

21 OLAN HAZIRLIK: DERIN SOLUNUM EGZERSIZLERI: Akciğerlerin genişlemesini sağlayarak kollabe olmalarını engeller, Ameliyat sonrasında gelişebilecek; pnomöni ve atelektaziyi engeller. 21

22 OLAN HAZIRLIK: ÖKSÜRÜK EGZERSIZLERI: Hasta, bu egzersizleri oturur ya da yatar pozisyonda iken yapabilir, önemli olan ameliyat yerinin desteklenmesidir. 22

23 OLAN HAZIRLIK: DÖNME VE EXTREMITE EGZERSIZLERI: Venöz dolaşımı geliştirir. Tromboflebit gibi dolaşım problemlerini önlemeye yardımcı olur, Ameliyat sonrasında gelişebilecek gaz ağrılarını da önler. 23

24 OLAN HAZIRLIK: ERKEN AYAĞA KALDıRMA: Ameliyat sonrasında, uygunsa hasta erken dönemde ayağa kaldırılmalıdır. Ayağa kaldırma ameliyat sonrası ; Komplikasyonların önlenmesine, Hastanın kendisini psikolojik yönden daha iyi hissetmesine yardım eder. 24

25 OLAN HAZIRLIK: AĞRı KONTROLÜ: Ağrı hastaların en yaygın endişesidir, IV, IM yol ile kontrol edilebilir, Hasta Kontrollü Analjezi. 25

26 OLAN HAZIRLIK: AMELIYAT SONRASı DÖNEMDE GEREKEBILECEK ARAÇ- GEREÇLER İdrar kateterleri Drenler 26

27 OLAN HAZIRLIK: Ameliyat sonrası foley ya da üriner kateterlerin kullanımı ve bakımı hakkında hastaların ve yakınlarının eğitimi, ameliyat öncesi bakımın önemli bir bölümünü oluşturur. 27

28 OLAN HAZIRLIK: Hastalar kateterin ağrıya neden olacağı, yerinden çıkabileceği ve bakımını yapamayacakları konusunda endişe duyarlar. Kateter bakımının basit olduğu, bacağa takılan idrar torbalarının hareketi kolaylaştıracağı konusunda bilgi verilmelidir. 28

29 2. AMELİYATTAN ÖNCEKİ GECE HAZIRLIĞI: Ameliyat gününün belirlenmesi, hastanın endişe ve korkusunu artırırken, bakıma katılımında, söylenenleri algılama ve uygulamada yetersizliklere neden olabilir. Bu nedenle söylenenleri hastaların doğru ve tam anladığının belirlenmesi önemlidir. 29

30 2. AMELİYATTAN ÖNCEKİ GECE HAZIRLIĞI: -Cilt hazırlığı -Gastrointestinal sistem hazırlığı -Anestezi hazırlığı -İstirahat ve uykunun sağlanması 30

31 2. AMELİYATTAN ÖNCEKİ GECE HAZIRLIĞI: CILT HAZıRLıĞı: Ameliyat cildin bütünlüğünü bozarak enfeksiyon riskini artırdığı için cilt hazırlığı önemlidir. Cilt temizliği amacıyla tüylerin alınması gerekiyorsa bu konuda hastadan izin alınmalıdır. Cilt hazırlığı mutlaka hemşire veya hekim tarafından yapılmalıdır. 31

32 2. AMELİYATTAN ÖNCEKİ GECE HAZIRLIĞI: GASTROINTESTINAL HAZıRLıK; Hastaya genel anestezi uygulanacağından, ameliyattan 8-10 saat öncesinden besin ve sıvılar verilmez. Böylece hastanın ameliyat sırasında kusup aspirasyon pnömonisi gelişmesi önlenir. 32

33 2. AMELİYATTAN ÖNCEKİ GECE HAZIRLIĞI: GASTROINTESTINAL HAZıRLıK; Yiyecek-içeceklerin hangilerini, ne zamandan itibaren almaması gerektiği konusunda açıklama yapılmalı, Oral almadığı için çok iyi ağız bakımı verilmeli, (hem ameliyat öncesi gece, hem de ameliyat günü), Beslenme bozukluğu olan hastalara doktor direktifine göre, IV yolla sıvılar ameliyata alınıncaya kadar verilmelidir. 33

34 2. AMELİYATTAN ÖNCEKİ GECE HAZIRLIĞI: ANESTEZI HAZıRLıĞı: Anestezist hastaya ameliyat öncesi günün gecesi ziyaret ederek solunum fonksiyonunu, kardiyovasküler ve nörolojik fonkiyonu muayenesini yaparak hastanın anestezi için uygun olup olmadığını belirler. 34

35 2. AMELİYATTAN ÖNCEKİ GECE HAZIRLIĞI: İSTİRAHAT VE UYKUNUN SAĞLANMASI: Hasta psikolojik ve fizyolojik olarak iyi hazırlanmışsa, ameliyattan önceki geceyi rahat geçirir. Bakım verirken hastaya, korku ve endişelerini açıklaması için fırsat verilmesi de hastayı rahatlatabilir. 35

36 3-AMELIYAT GÜNÜ HAZıRLıĞı: Ameliyat günü hazırlığı hastanedeki hastalar için amelliyattan en az 1-2 saat önce, hastaneye ameliyat günü gelen hastalar için ise hastaneye gelir gelmez başlamalıdır. 36

37 3. AMELİYAT GÜNÜ HAZIRLIĞI: HASTA AMELIYATA GITMEDEN ÖNCE HEMŞIRENIN YAPMASı GEREKENLER; Hastanın yaşam bulgularını alır ve kaydeder, anksiyete nedeniyle kan basıncı ve nabız biraz yüksek olabilir, normal değerlerden sapmalar hekime bildirilmelidir, Hastanın varolan bütün allerjilerinin kaydedildiğinden emin olunmalıdır, 37

38 3. AMELİYAT GÜNÜ HAZIRLIĞI: HASTA AMELIYATA GITMEDEN ÖNCE HEMŞIRENIN YAPMASı GEREKENLER; Hastaya ve yakınlarına bilgi verilir, Hastanın aç olup olmadığını kontrol edilir, Bağırsakların boşalması gereken vakalarda hastanın bağırsak temizliğinin yapılıp yapılmadığı kontrol edilir, Oral verilmesi gereken ve önemli olan ilaçlarını çok az bir su ile içirilir. 38

39 3. AMELİYAT GÜNÜ HAZIRLIĞI: HASTA AMELİYATA GİTMEDEN ÖNCE HEMŞİRENİN YAPMASI GEREKENLER; Diyabet veya kalp hastalığı olan ve ameliyat süresince alması istenen ilaçlı mayi tedavisi (insülinli mayi vb.) hazırlanır, Ağız hijyeni değerlendirilir, dişlerini fırçalaması istenir, Hastanın idrarını yapması söylenir, Üriner kateteri olan hastanın idrar torbasının boş olması sağlanır. 39

40 3. AMELİYAT GÜNÜ HAZIRLIĞI: HASTA AMELİYATA GİTMEDEN ÖNCE HEMŞİRENİN YAPMASI GEREKENLER; Cilt hazırlığı tekrar kontrol edilir, Takma dişleri, protezleri varsa çıkarmalı ve aile üyelerine teslim edilir, İşitme cihazı kullanıyorsa ameliyathane hemşiresine haber verilir, 40

41 3. AMELİYAT GÜNÜ HAZIRLIĞI: HASTA AMELİYATA GİTMEDEN ÖNCE HEMŞİRENİN YAPMASI GEREKENLER; Hastaya kan istemi yapılmışsa kanının hazır olup olmadığını kontrol edilir. Hasta, dosyası, ilaçları, malzemeleri ve mayileriyle birlikte sedyeyle ameliyathaneye gönderilir. Hastanın gömlek, bone giymesine yardım edilir, kimlik bandı takılır, antiembolik çorap giydirilir. 41

42 42