HEMŞİRE İSTİHDAMI. Dr. Keziban AVCI. TÜSEB (Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı) Türkiye Sağlık Hizmetleri Kalite ve Akreditasyon Enstitüsü

Transkript

1 HEMŞİRE İSTİHDAMI Dr. Keziban AVCI TÜSEB (Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı) Türkiye Sağlık Hizmetleri Kalite ve Akreditasyon Enstitüsü 2. Ulusal Hemşirelikte Yönetim Kongresi İstanbul 2016

2 İÇERİK Giriş Hemşire İstihdamı ve Hasta Bakımı/Sağlık Düzeyi Arasındaki İlişki Türkiye de Hemşire İstihdamı Mevcut Durum Bölgesel Dağılımı Düzenlemeye Yönelik Politikalar Görev ve Sorumlulukların Netleştirilmesi Sağlık İnsan Kaynaklarının Niteliğini Artırmaya Yönelik Düzenlemeler Klinik Düzeyinde İstihdamı İyileştirmeye Yönelik Düzenlemeler Sonuç

3 Giriş Etkili ve verimli sağlık hizmeti üretme baskısı 1 Sağlık bütçesinin % i İK ödemelerinden oluşmaktadır 2-4 Sağlık İK ¼ ü hemşirelerden oluşmaktadır 5, işletme bütçesinin %15-44 ü Hemşirelik bakım maliyetleri (Hastane maliyetlerinin %40'ından fazlası 1,5 milyon =165 milyar$ ) 8 Hemşirelerin sayısal yetersizliği yılı ICN raporu: Sağlıklı İstihdam Hayat Kurtarır

4 Sağlıklı İstihdam hasta bakım gereksinimlerinin karşılanmasına tehlikesiz çalışma koşullarının varlığına farklı bilgi ve beceri düzeyinde uygun görev dağılımı yapılmış yeterli sayıda çalışanın her zaman mevcut olması

5 Hemşire İstihdamı ve Hasta Bakımı/Sağlık Düzeyi Arasındaki İlişki 1980 li yıllarda 4.7 sa/gün hemşirelik bakımı, 7.6 kalış gün süresi 2000 li yıllarda 10,7 sa/gün hemşirelik bakımı, 5.6 kalış gün süresi Hastalık şiddetinin, hasta ve yaşlı sayısının yükselmesi kaynaklı sağlık hizmetlerine olan talebin artmasına rağmen hükümetler, sağlık kurumlarını bütçelerini azaltmaya zorlamaktadır. Ülkeler sağlık statülerini yükseltmek amacı ile doğru sayıda sağlık çalışanını, zamanda, yerde, bilgi ve beceri düzeyinde sağlamak zorundadırlar.

6 Türkiye de Hemşire İstihdamı

7 Mevcut Durum 1 Kasım 2016 verilerine göre hemşire sayısı dir. Hemşire başına düşen nüfus 514 dür kişiye düşen hemşire sayısı ülkemizde 2,5 dir. Bu oran DSÖ Avrupa Bölgesi nde 7,4 iken, Avrupa Birliğinde 8,6 dır 2. Türkiye de hemşire istihdamının % 67,4 ü SB de, % 14,7 si üniversitelerde ve % 17,3 ü özel sektördedir. Aktif çalışan hemşirelerin %13,5 i birinci basamak sağlık kuruluşlarında, %52,4 ü ikinci basamak sağlık kuruluşlarında, %34,1 i ise üçüncü basamak sağlık kuruluşlarında görev yapmaktadır 1 1.S.B. Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, HFA-DB WHO/Europe, 2016

8 Bölgesel Dağılımı Düzenlemeye Yönelik Politikalar RG: 26/3/2013 tarihli ve sayılı SB ve Bağlı Kuruluşları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği 23/5/2012 tarihli ve 5314 sayılı onay ile yürürlüğe giren Sağlık Bakanlığı Taşra Teşkilatı Kadro Standartları Yönergesi 4924 sayılı Kanun a) Hizmet Bölgeleri ve Hizmet Grupları: SEGE, il ve il içi personel dağılım cetveli (PDC); Fiili Çalışan Sayısı: Nüfus: Sağlık Tesisinin Kapasitesi ve Özellikleri: İlin Özellikleri: Yeni Kurum ve Kuruluşların Hizmete Girmesi, Mevcut Kurumlarda Nitelik Değişikliği Olması veya Kapatılması: b) PDC Doluluk Oranı: c) Hizmet puanı:

9 Bölgesel Dağılımı Düzenlemeye Yönelik Politikalar Hemşire-ebe başına düşen nüfusun en fazla olduğu il ile en az olduğu il arasındaki oran Aralık 2002 de 1/8 den 1/4 e düşmüştür yılı verilerine göre, iller arasında hemşire başına düşen nüfus sayısı en fazla olan il (İstanbul:913) en az olan ilin (Tunceli:237) 3,9 katı 1, 2016 yılında en fazla olan il (Şırnak:1070) en az olan ilin (Trabzon:290) 3,6 katı olabilmiştir Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı Değerlendirme Raporu, S.B. Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2016

10 Bölgesel Dağılımı Düzenlemeye Yönelik Politikalar Kişiye Düşen HEMŞİRELERİN Sektörlere Göre Dağılımı

11 Bölgesel Dağılımı Düzenlemeye Yönelik Politikalar

12 Bölgesel Dağılımı Düzenlemeye Yönelik Politikalar

13 Görev ve Sorumlulukların Netleştirilmesi tarih ve 8647 sayılı Hemşirelik Kanunu nda tarihinde değişik tarihli ve sayılı Hemşirelik Yönetmeliği yayımlanmıştır tarihli ve sayılı Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Yönelik yayımlanmıştır.

14 Sağlık İnsan Kaynaklarının Niteliğini Artırmaya Yönelik Düzenlemeler a)sertifikalı Eğitimler Üniversiteler, kamu kurum ve kuruluşları ile özel hukuk tüzel kişileri ve gerçek kişilerce, sağlık alanında mezuniyet sonrası, uygulanması özel bilgi veya beceriye dayalı mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak yapılacak sertifikalı eğitimlere ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacı ile hazırlamış olduğu Sağlık Bakanlığı Sertifikalı Eğitim Yönetmeliği kapsamında 48 sertifika programı tanımlanmıştır. 12 sertifika programı hemşirelik alanı ile ilgilidir.

15 Sağlık İnsan Kaynaklarının Niteliğini Artırmaya Yönelik Düzenlemeler b) Hizmet İçi Eğitimler 1986 yılında yayımlanan Sağlık Bakanlığı Hizmet İçi Eğitim Yönetmeliği tarihinde güncellenmiş tarih ve Sayılı Kamu Hastaneleri Birlikleri Verimlilik Değerlendirmesi Hakkındaki Yönetmelik Verimlilik Karnesi Modeli 1) Sağlık Hizmetleri Yönetimi, (2000 Puan) 2) Mali Hizmetler Yönetimi, (1000 Puan) 3) İdari Hizmetler Yönetimi, (1000 Puan) 4) Verimlilik Yerinde Değerlendirme (1000 Puan)

16 Sağlık İnsan Kaynaklarının Niteliğini Artırmaya Yönelik Düzenlemeler b) Hizmet İçi Eğitimler

17 Klinik Düzeyinde İstihdamı İyileştirmeye Yönelik Yasal Düzenlemeler Yoğun bakım üniteleri, acil servisler ve diyaliz üniteleri/merkezleri Erişkin 1.Seviye : Günün her saatinde 5 yatağa kadar 1 hemşire, ilave her 5 yatağa 1 hemşire, 2.Seviye : Günün her saatinde 3 yatağa en az 1 hemşire, 3.Seviye : Günün her saatinde 2 yatağa en az 1 hemşire Çocuk 2.Seviye : Günün her saatinde 3 yatağa en az 1 hemşire, 3.Seviye : Günün her saatinde 2 yatağa en az 1 hemşire, Yeni doğan 1.Seviye : Günün her saatinde 5 yatağa kadar 1 hemşire, ilave her 5 yatağa 1 hemşire, 2.Seviye : Günün her saatinde 4 yatağa en az 1 hemşire, 3A Seviye: Günün her saatinde 3 yatağa en az 1 hemşire, 3B Seviye: Günün her saatinde 2 yatağa en az 1 hemşire (28000 Sayılı RG, 2011)

18 Acil Servisler Klinik Düzeyinde İstihdamı İyileştirmeye Yönelik Yasal Düzenlemeler Hemşire/ATT/Sağlık Memuru sayıları belirlenmiştir. 1.Seviye Kamu Sağlık Tesisleri için; Seviye Özel Sağlık Tesisleri için ; Seviye Kamu Sağlık Tesisleri için; Seviye Özel Sağlık Tesisleri için ; Seviye Kamu Sağlık Tesisleri için; Seviye Özel Sağlık Tesisleri için ; 3-6 dır (27378 Sayılı RG, 2009).

19 Klinik Düzeyinde İstihdamı İyileştirmeye Yönelik Yasal Düzenlemeler Diyaliz Merkezleri Tabip dışı sağlık personeli Hemodiyaliz uygulaması için üniversitelerin sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu diyaliz bölümlerinden mezun diyaliz teknikeri, sertifikalı hemşire ve sertifikalı acil tıp teknisyeni, periton diyalizi için ise periton diyalizi sertifikalı hemşireler tabip dışı sağlık personeli olarak görevlendirilir Hemodiyaliz cihazının sayısına göre belirlenir. İlk on cihaza kadar iki, bu sayının üzerinde ek her 5 cihaz için ek 1 çalışan bulunur. Ayrıca merkezlerde her tedavi seansında 5 hastaya kadar en az 1; daha sonraki her 5 hasta için ilâve 1 çalışan bulunur.

20 Klinik Düzeyinde İstihdamı İyileştirmeye Yönelik Yasal Düzenlemeler Diyaliz Merkezleri Periton diyalizi sertifikalı hemşire sayısı, merkezdeki hasta sayısına göre belirlenir. İlk 50 hasta için 1; ilâve her 50 hasta için 1 periton diyalizi sertifikalı hemşire çalıştırılır hükmü yer almaktadır (27615 Sayılı RG, 2010).

21 Sonuç Türkiye, Sağlıkta Dönüşüm Programı ile sağlık insan kaynakları açısından son 10 yılda ciddi bir iyileşme sağlamasına rağmen, halen Avrupa Birliği ortalamalarının gerisindedir. 1 1.Yıldırım H H (2013). Türkiyede Sağlık Sistemi:Sağlıkta Dönüşüm Programı Değerlendirme Raporu. 1. Baskı. Mattek Matbaacılık. Ankarap:43-54.

22 Kaynaklar Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu İzleme, Ölçme Ve Değerlendirme Kurum Başkan Yardımcılığı Verimlilik Ve Kalite Yönetimi Daire Başkanlığı (2016). Verimlilik Gözlemcisi Yerinde Değerlendirme Rehberi, (Erişim:09 Kasım 2016) Sayılı Resmi Gazete. (20/07/2011). Yataklı Sağlık Tesislerinde Yoğun Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ, =0&sourceXmlSearch= (Erişim:09 Kasım 2016) Sayılı Resmi Gazete (16/10/2009). Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ. =0&sourceXmlSearch=acil (Erişim:09 Kasım 2016) Sayılı Resmi Gazete (18/06/2010). Diyaliz Merkezleri Hakkında Yönetmelik. =0&sourceXmlSearch=diyaliz (Erişim:09 Kasım 2016)

23 Sorular? Teşekkürler