İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ MESLEKİ EĞİTİM ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASI PROJESİ

Transkript

1

2

3 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ MESLEKİ EĞİTİM ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASI PROJESİ GENEL TANIM TRA1(Erzurum/Erzincan/Bayburt) bölgesindeki mesleki ve teknik eğitim kurumları, iş sağlığı ve güvenliği mesleki eğitim etkinliğinin yetersizliği sebebiyle kaliteli mezun verememektedirler. Mezun gençler, iş ve iş konusunda uygulama yetersizliği sebebiyle ne işin teknik ne de insan kaynaklarıyla ilgili yeterli bilgiye sahip değillerdir. İş sağlığı ve güvenliği mesleki eğitimi konularında çalışan usta öğreticiler güncelleme ağına veya işbirliği ağlarına ve organizasyona sahip değillerdir. Yine usta öğreticiler için güncelleme ağı olmaması ve eğitim materyallerinin yetersizliği söz konusudur. Bu durum özellikle sektörler bazındaki uygulamalar için daha belirgindir. Çimento sektöründe faaliyet gösteren işletmeler; Erzurum da 1 Çimento, Erzincan da 1 Çimento ve 1 tuğla fabrikası, Bayburt ta ise 1 tuğla fabrikasıdır. Bölgede bu fabrikalar ile ilgili hizmet sunan işletmeler iş sağlığı ve güvenliği yetersizlikleri sebebiyle iş kazası ve meslek hastalıkları ile karşı karşıyadır. Proje ile birlikte bölgede mevcut bulunan iş sağlığı ve güvenliği eğitimindeki bu eksiklikler giderilmeye çalışılacak ve yine iş sağlığı ve güvenliğindeki eğitim kalitesi arttırılacaktır. Proje Atatürk Üniversitesi tarafından geliştirilmiş Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmiştir. Yine bölgede yer alan Erzincan ve Bayburt Üniversiteleri de proje ortakları olarak projede yer almıştır. Projenin yürütüleceği bölge TRA 1 bölgesi yani Erzurum, Erzincan ve Bayburt ve bu illerde bulunan toprak sanayileri olacaktır. PROJENİN HEDEFİ Projenin hedefi, mesleki ve teknik eğitimin içeriğini geliştirmek ve kalitesini arttırmak olarak belirlenmiştir. Projenin hedefi program hedefi ile

4 örtüşecek şekilde iş sağlığı ve güvenliği eğitiminde iş başında eğitim programı uygulaması ile iyi işleyen bir mekanizmanın kurulmasına ve bilgi temelli ekonomiye geçişe katkı sağlamaktır. Proje TRA 1 (Erzurum, Erzincan ve Bayburt) Bölgesi çimento sektörü paydaşları öncelikli olmak üzere bütün çimento sektöründe İSG kaynakları oluşturulacak, eğitimler verilecek ve E-öğrenme ile sertifika eğitimi altyapısı kurarak eğitim kalitesinin arttırılmasına ve İSG kültürünün geliştirilmesine katkı sağlanacaktır. Proje sahibi Atatürk Üniversitesi ve proje ortağı Bayburt Üniversitesi ile Erzincan Üniversitesidir. Proje Süresi: Eylül Ağustos 2015 PROJE FAALİYETİ Atatürk Üniversitesi ndeki İşçi Sağlığı ve Güvenliği Uygulama ve Araştırma Merkezinin kapasitesinin mükemmeliyet merkezi seviyesine taşınması Bu merkez için iletişim portalı oluşturulması (Haberler, bugün için işyeri işçi sağlığı ve iş güvenliği, güvenli yaşam ve akıllı çalışma, , twitter, youtube, facebook) Eğitim programı, eğitim materyalleri, sunular ve CD lerin hazırlanması Çimento sektörü için Koruma Kurulları oluşturulması ve konuyu sektöre özgün spesifik kılacak pilot uygulamanın gerçekleştirilmesi İşçi sağlığı ve güvenliği ile ilgili hizmet sağlayacak 15 eğitimciye eğitimcilerin eğitimi ile kapasite artışı sağlanması. Uluslararası seviyede işçi sağlığı ve iş güvenliğini konferansı düzenlenmesi Bayburt, Erzincan ve Erzurum illerinde olmak üzere toplam 3 adet konuyla ilgili çalıştay düzenlenmesi Bayburt, Erzincan ve Erzurum illerinde olmak üzere toplam 3 adet işbaşı eğitimin verilmesi Sivil Toplum Diyalogunun sağlanması E-öğrenme sisteminin kurulması TRA1 Bölgesi çimento sektörü saha çalışması ve strateji planlarının hazırlanması.

5 PROJE ÇIKTILARI Türkiye de çimento sektörü için TRA1 Bölgesinde İş Sağlığı ve Güvenliği için organizasyon yapısı kurulması, öğrenme kültürünün oluşturulması ve bu konuları destekleyecek şekilde bölgedeki imkânların arttırılması; TRA1 Bölgesinde İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili risk izleme sisteminin kurulması ve yeni risklerin tanımlanması; İşyerlerinde risk yönetim araçlarının kullandırılmasının teşvik edilmesi; Konuyla ilgili çimento sektöründe en iyi örneklerin ortaya konulması; TRA1 Bölgesinde iş güvenliği ağlarını kurmak işbirliği ağları ile konuyla ilgili faydalı bilgilerin güncelleneceği veri ağının oluşturulması; Konuyla ilgili Avrupa Birliği mevzuatının uygulanmasına yardım edilecek işbirliği ağlarının oluşturulması; Halk sağlığı ve güvenliğinin sağlık, eğitim ve belediye sektörleri ile kurumsal işbirliğinin sağlanması; İşçilerin işyerlerinde psikolojik olarak desteklenmesi ve işverenlerin uygulamalar için cesaretlendirmesi için sivil diyalogun oluşturulması; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın iş sağlığı ve güvenliği hakkında TRA1 bölgesinde farkındalık sağlanması; Gençleri ve yeni çalışacakları önceden korumak için eğitim sisteminin kurulması. PROJENİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ Avrupa Birliği nin esas alarak Atatürk Üniversitesi ndeki İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama ve Araştırma Merkezinin altyapının mükemmeliyet merkezi şeklinde güçlendirilmesi ve kapasite artırımıyla birlikte bölge işyerleri için bilgi edinme ve dahil olma sağlanacak yine yardım alınma olanağı kolaylaşacaktır. Yine E-öğrenme sisteminin kurularak bilgiye dayalı kalkınma ağlarını oluşturulacaktır.

6 Uluslararası İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinde İyi Uygulamalar Kongresi proje bittikten sonra da her dört yılda bir tekrarlanacaktır. PROJE ORTAKLARI Erzincan Üniversitesi Üniversite olmadan önce projenin başvuru sahibi olan Atatürk Üniversitesi ne bağlı bir kampus idi. İşbirliği geçmişi kuruluş aşamasından öncesine dayanmaktadır. Proje faaliyetlerinin uygulanmasında özellikle Erzincan daki faaliyetlerde büyük rol üstleneceklerdir. Bu rolün verilme sebebi hem sahayı daha iyi biliyor olmaları hem de yöredeki tek üniversite olmalarıdır. Projenin uygulanmasında birlikte çalışılacaktır. İş Sağlığı ve Güvenliği Mesleki Eğitim Etkinliğinin Arttırılması Çimento sektörü alan komitesinin ve eğitim materyallerinin temin edilmesi sayesinde Erzincan Üniversitesi diğer sektörlerde benzer uygulamaları yapabilecektir. Eğitim doküman ve programlarının hazırlanmasında birlikte çalışılacaktır. Tanıtım ve görünürlük faaliyetlerine katkı sağlanacaktır. İş Sağlığı ve Güvenliği Mesleki Eğitim Etkinliğinin TRA1 Erzurum, Erzincan ve Bayburt illerinde birlikte çalışılacaktır. Üniversitenin 8 fakülte, 3 enstitü, 16 yüksekokul, 8 Araştırma Merkezi bulunmaktadır. Eğitim, müfredat geliştirme tecrübesi ve Bologna süreci tecrübesine sahiptir. Bayburt Üniversitesi Üniversite olmadan önce projenin başvuru sahibi olan Atatürk Üniversitesi ne bağlı bir kampus idi. İşbirliği geçmişi kuruluş aşamasından öncesine dayanmaktadır. Proje faaliyetlerinin uygulanmasında özellikle Bayburt taki faaliyetlerde büyük rol üstleneceklerdir. Bu rolün verilme sebebi hem sahayı daha iyi biliyor olmaları hem de yöredeki tek üniversite olmalarıdır. Projenin uygulanmasında birlikte çalışılacaktır. İş Sağlığı ve Güvenliği Mesleki Eğitim Etkinliğinin Arttırılması Çimento sektörü alan komitesinin ve eğitim materyallerinin temin edilmesi sayesinde Bayburt Üniversitesi diğer sektörlerde benzer uygulamaları yapabilecektir. Eğitim doküman ve programlarının hazırlanmasında birlikte çalışılacaktadır. Tanıtım ve görünürlük faaliyetlerine katkı sağlanacaktır. İşçi Sağlığı ve Güvenliği

7 mesleki Eğitim Etkinliğinin TRA1 Erzurum, Erzincan ve Bayburt illerinde birlikte çalışılacaktır. Üniversitenin 2 fakülte, 2 enstitü, 2 yüksekokulu bulunmaktadır. Eğitim, müfredat geliştirme tecrübesi ve Bologna süreci tecrübesine sahiptir. PROJE HEDEF GRUBU 1. Proje sahibi ve ortağı olan üniversiteler: Atatürk Üniversitesi Proje sahibi, Erzurum ve Bayburt Üniversiteleri de proje ortağı olarak bu grupta yer almaktadır. 2. Meslek Lisesi ve meslek yüksekokulu öğrencileri ve mezunları; Bölgede yer alan 98 meslek lisesi ve bu liselerde eğitim görmekte olan yaklaşık öğrenci, 3 üniversite bünyesinde bulunan meslek yüksekokulları ve mezun olan öğrenciler bu Grup ta yer almaktadır. Yapılacak olan çalışma sonucu doğrudan etkilenecekleri için hedef grup olarak seçilmiştir. 3. Bölgede yer alan mesleki ve teknik eğitim kurumları: Bölgede faaliyet göstermekte olan 13 kurum bu grupta yer almaktadır. 4. Sektörde çalışan usta öğreticiler: Bölgede yaşayan ve usta öğretici olarak çalışan 27 usta öğretici bu grupta yer almaktadır. 5. Çimento Sektöründe faaliyet gösteren işletmeler: İşbirliği içerisinde olacak olan 6 firma ve sonrasında sektörde faaliyet göstermekte olan tüm firmalar bu grupta yer almaktadır. Ayrıca proje kapsamında yapılacak tüm faaliyetlerden sosyal ve ekonomik anlamda olumlu etkilenecek olan; istihdam edilme imkânı artırılan kişilerin aileleri, çimento sektörüne hizmet sağlayan ve bu sektörden hizmet alanlar, Ülkemiz, AB ve diğer ülke insanları Nihai Yararlanıcı olarak eklenmiştir.

8

9 İÇİNDEKİLER I. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM (KKD) TANIMI... 1 II. KORUMA DÜZEYLERİ VE SINIFLARI... 2 III. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM SAYILMAYAN KORUYUCULAR... 4 IV. KKD GENEL ÖZELLİKLERİ... 5 V. KKD TÜRLERİ... 6 A. SOLUNUM SİSTEMİ KORUYUCULARI Genel Olarak Hastalıklar Tehlikeli Maddeler Vücudumuzu Nasıl Etkiler Solunum Koruyucu İşaretleri Solunum Koruyucuların Standartlarındaki Kriterler Maske Seçiminde Dikkate Alınacak Kriterler Toz Maskelerinde Ortam Konsantrasyonuna Göre Maske Tespiti Toz Maskesi Kullanımı Gaz/ Buhar Maskeleri Kullanım Yeri ve Şekillerine Göre Ayrımı Ortam Konsantrasyonuna Göre Gaz Maskesi Filtre Tespiti B. BAŞ KORUYUCULARI Genel Olarak Standartlar Baş / Kafa Koruyucu İçin Dikkat Edilecekler Noktalar C. GÖZ VE YÜZ KORUYUCULARI Yabancı Etkilere Bağlı Olan Yaralanmalar / Batma Sonucu Yaralanmalar Kimyasal Hasar Ve Yaralanmalar Elektrik Kaynaklı Yaralanmalar / Hasarlar Radyasyon Yaralanmalar / Hasarlar Termal (Isı) Yaralanmalar / Hasarlar Standartlar Gözün Bölümleri Radyasyon İnsan Gözünü Nasıl Etkiler Gözlük Seçiminde Dikkat Edilecek Noktalar... 26

10 10. Lens Seçiminde Dikkat Edilecek Noktalar Çerçeve İşaretleri D. KULAK KORUYUCULARI Ses nedir?-kulaklarımız nasıl duyar? İşitmenin Korunması İlkeleri Gürültünün Sebep Olduğu İşitme Kaybı Tipleri Gürültünün Fizyolojik Etkisi Gürültünün Performans Üzerindeki Etkisi Kulak Koruyucularda Tanımlanan Snr Sayısı Nedir Kulak Koruyucu Kullanımı Kulak Tıkaçlarının Kullanımı ve Bakımı E. EL VE KOL KORUYUCULARI Avrupa Standartları El Koruyucularının Çeşitleri F. AYAK VE BACAK KORUYUCULARI Ayak Anatomisi Ayak Koruyucu Çeşitleri G. DÜŞÜŞ ENGELLEYECİLER Düşüş Engelleyicilerde Beş Fonksiyonel Kategori Yüksekte Çalışırken Kullanılacak Kişisel Koruyucu Ekipmanlar Sabitleme Noktası Ve Bağlantısı Vücut Koruyucu Bağlantı Ekipmanı H. VÜCUT KORUYUCULARI Avrupa Direktifleri Koruyucu Giysiler Ceket-Pantolon Tulum Önlük Vücut Koruyucu Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler VI. SAĞLIK VE GÜVENLİK İŞARETLERİ A. GENEL OLARAK B. KULLANILACAK İŞARET LEVHALARI Yasaklayıcı İşaretler Tehlike ve Uyarı İşaretleri... 62

11 3. Zorunlu Hareket İşaretleri Yangınla Mücadele İşaretleri Acil Çıkış ve İlkyardım İşaretleri Kimyasal Maddeler Üzerindeki Tehlike ve Uyarı İşaretleri Boru Tesisatlarında Renkler VII. YARARLANILAN KAYNAKLAR... 73

12

13 I. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM (KKD) TANIMI Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları, Kişiyi bir veya birden fazla riske karşı korumak amacıyla üretici tarafından bir bütün haline getirilmiş cihaz, alet veya malzemeden oluşmuş donanımı, Belirli bir faaliyette bulunmak için korunma amacı olmaksızın taşınan veya giyilen donanımla birlikte kullanılan, ayrılabilir veya ayrılamaz nitelikteki koruyucu cihaz, alet veya malzemeyi, Kişisel koruyucu donanımın rahat ve işlevsel bir şekilde çalışması için gerekli olan ve sadece bu tür donanımlarla kullanılan değiştirilebilir parçalarını, ifade eder. Kişisel koruyucu donanım, risklerin, toplu korunmayı sağlayacak teknik önlemlerle veya iş organizasyonu ve çalışma yöntemleriyle önlenemediği, tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda kullanılır. Kişisel koruyucu donanım, iş kazası ya da meslek hastalığının önlenmesi, çalışanların sağlık ve güvenlik risklerinden korunması, sağlık ve güvenlik koşullarının iyileştirilmesi amacıyla kullanılır. İşveren, toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik verir. Kişisel koruyucu donanımların kullanım amaçlarına göre farklı türleri vardır; Baş koruyucuları Kulak koruyucular Göz ve yüz koruyucuları Solunum sistemi koruyucuları 1

14 Gövde ve karın bölgesi koruyucuları El ve kol koruyucuları Ayak ve bacak koruyucuları Cilt koruyucuları Vücut koruyucuları II. KORUMA DÜZEYLERİ VE SINIFLARI Mümkün Olan En Üst Koruma Düzeyi Tasarım sırasında göz önüne alınacak en uygun koruma düzeyi, KKD kullanımından kaynaklanan riske maruz kalındığında veya normal koşullarda işin yürütülmesi sırasında KKD nin etkinliğinin azalmaya başladığı noktadır. Farklı Risk Düzeyleri İçin Uygun Koruma Sınıfları; KKD nin tasarımında, aynı risk faktörünün farklı düzeylerinin ayırt edilebilmesi gibi öngörülebilir kullanım koşullarının farklılık gösterdiği durumlarda uygun koruma sınıflandırmaları dikkate alınmalıdır. KKD nin Kendisi Tehlikeye Yol Açmamalı; KKD nin yapısından kaynaklanan ve rahatsızlık veren faktörlerin ve diğer risklerin bulunmaması KKD, öngörülebilir koşullarda kullanımı sırasında tehlikelere ve yapısından kaynaklanabilen rahatsızlık verici diğer faktörlere neden olmayacak şekilde tasarlanarak imal edilmelidir. Uygun Malzemeden İmali; KKD malzemesi ve parçalar, bozulma sonucu ortaya çıkan maddeler de dâhil olmak üzere, kullanıcının sağlık ve hijyenini olumsuz yönde etkilememelidir. KKD nin Kullanıcıya Temas Eden Yüzeyinin Uygunluğu; 2

15 Giyildiğinde kullanıcıya temas eden veya etmesi muhtemel herhangi bir KKD elemanı, tahriş ya da yaralanmalara neden olabilecek derecede sert olmamalı, Keskin kenarlar ve çıkıntılar bulundurmamalıdır. KKD nin Kullanıcıyı Engellememesi; KKD nin vücudun duruş şekline ve hareket etmesine neden olduğu kısıtlamalar ile Duyu organlarında yol açabileceği hassasiyet kaybı en aza indirilmeli ve KKD, kullanıcı veya diğer kişiler için tehlikeli olabilecek hareketlere neden olmamalıdır. Rahatlık ve Etkinlik; KKD nin kullanıcının vücut yapısına uygunluğu KKD, iş sırasında yapılacak hareketler ve vücudun duruş şekilleri göz önüne alınarak kullanıcı üzerinde doğru pozisyonda kolayca durmasını sağlayacak Öngörülen kullanım süresinde yerinde kalacak şekilde tasarlanarak üretilmelidir. Bu amaçla KKD nin ayarlanabilir ve eklenebilir sistemler yardımıyla veya farklı beden ölçülerinde üretilerek kullanıcının vücut yapısına uygunluğu sağlanarak en etkin şekilde kullanılabilmesi sağlanmalıdır. Hafiflik ve Dayanıklılık; KKD, dayanıklılık ve işlevselliğini azaltmayacak şekilde olabildiğince hafif imal edilmelidir. Aynı Anda Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Farklı KKD Tipleri veya Sınıflarının Uyumu; 3

16 Aynı imalatçı, aynı anda birden fazla risk söz konusu olduğunda bu risklere karşı vücudun birbirine yakın kısımlarının eş zamanlı korunmasını sağlamak için farklı tip ve sınıflarda KKD modellerini piyasaya sunarsa, bunlar birbiriyle uyumlu olmalıdır. İmalatçı Tarafından Verilecek Bilgiler; İmalatçı, piyasaya sunduğu KKD ile birlikte aşağıdaki hususları içeren kullanım kılavuzunu da vermelidir: KKD nin Kullanma Ömrü; Yeni bir KKD nin işlevinin zamana bağlı olarak önemli oranda azaldığı biliniyorsa, üretim tarihi ve mümkünse son kullanma tarihi Her bir KKD parçasının ve değişebilen bölümlerinin üzerine, hiçbir yanlış anlamaya meydan vermeyecek şekilde, açıkça belirtilmeli ve bu bilgiler ambalaj üzerine de yazılmalıdır. Kullanma Kılavuzu; İmalatçı, KKD nin kullanma ömrü ile ilgili bir taahhütte bulunmuyorsa, hazırlanan kullanım kılavuzunda, kullanıcı veya satın alan kişinin makul bir son kullanma tarihi tespit etmesine yarayacak bakım, onarım, temizlik, uygun saklama koşulları, modelin kalitesi vb. konularla ilgili tüm bilgiler bulunmalıdır. III. KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM SAYILMAYAN KORUYUCULAR Özel olarak çalışanın sağlığını ve güvenliğini korumak üzere yapılmamış sıradan iş elbiseleri ve üniformalar, Acil kurtarma servislerinin kullandıkları ekipman, Askerlerin, polislerin ve diğer kamu güvenlik güçlerinin giydiği ve kullandığı kişisel koruyucular, Kara taşımacılığında kullanılan kişisel koruyucular, Spor ekipmanı, 4

17 Nefsi müdafaayı veya caydırmayı hedefleyen ekipman, Riskleri ve istenmeyen durumları ikaz eden, taşınabilir cihazlar IV. KKD GENEL ÖZELLİKLERİ Kendisi ek risk yaratmadan ilgili riski önlemeye uygun olmalıdır. İşyerinde var olan koşullara uygun olmalıdır. Kullanılan işçinin sağlık durumuna ve ergonomik gereksinimlerine uygun olmalıdır. Gerekli ayarlamalar yapıldığında kullanana tam uymalıdır Birden fazla riskin bulunduğu ve aynı anda birden fazla kişisel koruyucu donanımın kullanılmasının gerektiği durumlarda, Bu kişisel koruyucu donanımların bir arada kullanılması uyumlu olacak ve risklere karşı etkin olmalıdır. Kişisel koruyucu donanımların kullanma koşulları; Özellikle kullanılma süreleri, riskin derecesine, Maruziyet sıklığına, Çalışanın çalıştığı yerin özelliklerine, Kişisel koruyucu donanımın performansına bağlı olarak belirlenmelidir. Tek kişi tarafından kullanılması esas olan kişisel koruyucu donanımların, zorunlu hallerde birkaç kişi tarafından kullanılması halinde, bu kullanımdan dolayı sağlık ve hijyen problemi doğmaması için her türlü önlem alınmalıdır. İşyerlerinde, her bir kişisel koruyucu donanım için, yeterli bilgi bulunmalı ve bu bilgilere kolayca ulaşılabilmelidir. Çalışanlara, Kişisel koruyucu donanımların kullanımı konusunda uygulamalı olarak eğitim verilmelidir. 5

18 Kişisel koruyucu donanımlar, istisnai ve özel koşullar hariç, sadece amacına uygun olarak kullanılmalıdır. Kişisel koruyucu donanımlar talimatlara uygun olarak kullanılmalı ve talimatlar işçiler tarafından anlaşılır olmalıdır. 5

19 V. KKD TÜRLERİ 6

20 A. SOLUNUM SİSTEMİ KORUYUCULARI 1. Genel Olarak Solunum sistemini burun, ağız, soluk borusu, hava yolları, akciğerler ve hava kesecikleri oluşturur. Vücuttaki hücrelerin oksijene ihtiyacı vardır. Kalp hücreleri bir kaç saniyeden fazla oksijensiz kalırsa, hasar görürler. Beyin ve sinir sistemi hücreleri 4-6 dakika oksijensiz kalırsa ölürler. Bu nedenle dokulara oksijen sağlayan ve karbondioksitin atılmasını sağlayan solunum sistemi vücudun önemli bir bölümünü oluşturur. Akciğerler göğüs boşluğunda serbestçe durur. Kasları olmadığından kendiliğinden kasılıp, genişleme yetenekleri yoktur. Ancak göğüs kafesinin hareketlerini izlerler ve ona uygun olarak genişleyip küçülürler. Dışardaki hava ve içerdikleri soluk borusu yolu ile akciğerlere oradan da hava keseciklerine ulaşır. Havada bulunan toz, gaz vb. zararlı maddelerin vücuda alınma yollarından biri de budur. 2. Hastalıklar A- Akciğer dokusunda değişiklik yapanlar: Silis, Kömür, Asbest, Talk, B- Kana geçerek zehirlenme yapanlar: Kurşun, Kadmiyum, Krom, Manganez, C- Kanserojen etki gösterenler: Asbest. Arsenik, Kromatlar, Nikel, 7

21 Ç- Radyoaktif etki yapanlar: Uranyum ve tuzları, Toryum, Radyum ve tuzları, D- Alerji yapanlar: Pamuk, Kendir, Saman ve Yün 3. Tehlikeli Maddeler Vücudumuzu Nasıl Etkiler Üst Solunum Yolları Astım ve bronşit gibi hastalıklarla sonuçlanabilecek ağır hassasiyet. Akciğerler Ciğerlerimizin uzun süre tehlikeli maddelere maruz kalması sonucu ciğer dokusunun zarar görmesi, fonksiyonlarını yerine getirmemesi sonucunda belirli tozların teneffüsü ile meydana gelen akciğer hastalığı (pnömokonyoz) vb. gibi rahatsızlar meydana gelir. İç Organlar Ciğerlerimizdeki kirliliğin kana karışması sonucu karaciğer, böbrek ve beyin gibi organlarımız hasar görür. 8

22 4. Solunum Koruyucu İşaretleri EN 149:2001+A.2009 standardına göre maskelerin üzerinde işaretleme yapılması zorunludur. FFP1, FFP2, FFP3 işaretleri koruma faktörünü belirtir. NR (Tekrar Kullanılamaz): Tek kullanımlık. Rahat ve tüm vardiya boyunca dayanıklı. R (Tekrar Kullanılabilir): Yanak bölgesi silinebilir, dezenfekte edilebilir ve birden fazla vardiya için kullanılabilir. 5. Solunum Koruyucuların Standartlarındaki Kriterler Filtre geçirgenliği Diğer koruyucu Nefes alma direnci ekipmanlarla uyumluluk Yüze temas bölgelerindeki Yanıcı özellik sızdırmazlık 6. Maske Seçiminde Dikkate Alınacak Kriterler Doğru filtre seçimi yapılmalıdır (toz maskesi gazlı ortamlarda, gaz maskesi tozlu ortamlarda koruma sağlamaz). Oksijenin yetersiz olduğu ortamlarda kullanılmamalıdır ( Min. % 19,5 Oksijen ) Sakallı veya uzun favorili iken gaz sızmaları yaşanır. 7. Toz Maskelerinde Ortam Konsantrasyonuna Göre Maske Tespiti Ortamda bulunan toz konsantrasyonu tespit edilir ve aşağıdaki hesap yapılır. MAK Değeri: Müsaade edilebilir azami konsantrasyon 9

23 ORTAM TOZ KONSANTRASYONU / MAK DEĞERİ= Bu hesaplamanın sonucunda çıkan değerlere bakılarak aşağıdaki kriterlere göre maske seçimi yapılır. ÇIKAN SONUCA GÖRE TOZ MASKESİ SEÇİM TABLOSU SONUÇ AÇIKLAMA < 4 FFP1 4 x MAK % 78 KORUMA SAĞLAR 4 10 FFP2 10 x MAK % 92 KORUMA SAĞLAR FFP3 50 x MAK %98 KORUMA SAĞLAR > 50 MAK değerinin 50 katının üzerindeki değerlerde toz konsantrasyonu düşürülmelidir. Düşürülemiyorsa kapalı devre solunum cihazları kullanılmalıdır. Kapalı Devre Solunum Cihazı : 9

24 8. Toz Maskesi Kullanımı Kullanım öncesi kontroller: 1. Kullanmadan önce, talimatı dikkatlice okuyun. 2. Maskenin son kullanma tarihini kontrol edin. 3. Maske üzerindeki işaretler bakarak, kullanılan alana maske uygunluğunu kontrol edin. 4. Maske kafa bantlarını kontrol edin. 5. Maske burun bandını kontrol edin. 6. Maskenin zarar görmüş olup olmadığını kontrol edin. Takılması ve Ayarlanması 1. Bir elinizle maskeyi tutarken, diğer elinizle maskenin üstünde bulunan burun kıskacını, plakanın ortasına doğru bükerek şekil verin, böylece konik şekline getirin. 2. Maskeyi kafa bantları görülecek şekilde ters çevirin. 3. Maskeyi çenenizin altına yerleştirin. İki şeridin birbirine dolaşmadığından emin olun ve şeritleri birer birer başınızın üzerine geçirin. 4. Alt şeridi kulakların altına ve üst şeridi başınızın üst tarafına yerleştirin. Tam konforu yakalamak için maskeyi yüzünüze en rahat edeceğiniz şekilde yerleştirmeye çalışın. 10

25 5. Her iki elinizi de kullanarak burun kıskacını burnunuzun aşağı kısımlarına iyice oturtun. 6. İyice oturup oturmadığını kontrol etmek için her iki elinizi de maskenin üzerine kapatarak derin bir nefes alın. Burun çevresinde hava akışı hissederseniz burun kıskacını yeniden yerleştirin. ÖNEMLİ: Nefes alıp vermede zorluk yaşandığında veya maske zarar görmüş ya da şekli bozulmuş olduğunda, ya da yüze uygunluk sağlanamadığında, acilen maskenin değiştirilmesi gerekir. Talimatların dikkatlice takip edilmesi, güvenli maske kullanımında önemli bir adımdır. Uygunluk kontrolü: 1. Maskenin yüzde uygunluğunu etkilemeyecek şekilde, her iki elinizle ürünü önden kavrayın. 2. (a) VALFSİZ Maskeler, Kuvvetlice Nefes Verin. 3. (b) VALFLİ Maskeler, Kuvvetlice Nefes Alın. 4. Burun çevresinde sızdırma varsa, sızıntıyı ortadan kaldırmak için burun bandını yeniden ayarlayın. Ardından yukarıdaki işlemi tekrarlayın. 5. Maske kenarlarından sızdırma varsa, sızıntıyı ortadan kaldırmak için baş bantlarının doğru takıldığından emin olun. Ardından yukarıdaki işlemi tekrarlayın. 6. Tüm işlemlere rağmen gerekli uygunluk sağlanamazsa, tehlikeli bölgeye girmeyin. Amirinize yardım isteyin. Uyarı ve Kullanım Sınırlamaları 1. Maskenin kullanımı ile ilgili talimatlara ve sınırlamalara uyulmaması, maskenin etkinliğini azaltabilir, hastalık veya ölüme sebep olabilir. 2. Solunum güvenliğiniz için doğru seçilmiş bir maske kullanılmalıdır. Son kullanım tarihi geçmiş maskeleri kullanmayın. 11

26 3. Toz Maskeleri oksijen sağlamaz. Sadece yeterli oksijenin bulunduğu ortamlarda kullanın. Oksijen konsantrasyonu %19,5 dan az olduğunda bu toz maskesi kullanmayın. 4. Hayati tehlikeli muhteva içeren yerlerde toz maskesini kullanmayın. 5. Patlayıcı atmosferlerde toz maskesi kullanmayın. 6. (a) nefes alıp verme zorlaşırsa (b) baş dönmesi veya başka bir rahatsızlık ortaya çıkarsa, hemen çalışma ortamını terk edin ve temiz havaya çıkın. 7. Maskenin tam performans sağlayabilmesi için yüzünüze iyice oturması önemlidir. Sakal, bunu engelleyebilir. Maskeyi sakalsız takın. 8. Maske üzerinde asla bir değişiklik ya da modifikasyon yapmayın. 9. NR işaretli maskeler tek kullanımlıktır. Bakım gerektirmez. Tek kullanım ardından maskeyi tekrar kullanmayın. 10. Kullanım anına kadar maskeleri doğrudan güneş ışığından uzak tutun. Depolama 1. Orijinal ambalajında muhafaza edin. 2. Depolama alanı sıcaklığı 20 C / + 40 C arasında olmasını sağlayın. 3. Ortamdaki Nem % 90'dan fazla olmamasını sağlayın. 4. Yukarıdaki şartların sağlanması durumunda raf ömrü 5 yıldır. % yılı geçen ürünleri kullanmayın. 12

27 9. Gaz/ Buhar Maskeleri Kullanım Yeri ve Şekillerine Göre Ayrımı a) Tam Yüz Maskesi; Bu maskelerin yapısı yarım yüz maskelere benzere, ek olarak farkları gözleri ve yüzü de korumasıdır. Bu tür maskelerde de kartuş tipi filtreler kullanılır. Yine isteğe uygun olarak filtre seçimi yapılmalı, filtreler temiz hava vermez duruma geldiğinde yenisi ile değiştirilmelidir. b) Yarım Yüz Maskesi; Bu maskeler, ağız burun ve çeneyi kapatarak, havayı temizlerler, maskenin gövdesi sentetik malzemeler yapılmıştır. Filtreleri kartuş tipi olup filtre etmez duruma geldiğinde değiştirilirler. Filtrelerin seçimi, hangi tür gaz veya toza koruma yapılması isteniyorsa ona uygun filtre seçilir. Yüze iyi oturması için ayarlanabilir ve elastiki bandı olmalıdır. YARIM YÜZ MASKELERİ İÇİN AVRUPA NORMLARI EN NO EN 140 EN 141 EN 143 EN 149 EN 405 TANIM Yarım yüz ve çeyrek maskeler Gaz filtreleri ve kombine filtreler Zerrecik filtreleri Zerreciklere karşı yüz maskeleri Gazlar ve gaz + zerreciklere karşı yüz maskeleri 13

28 YARIM YÜZ MASKELER TAM YÜZ MASKELER FİLTRELER 14

29 10. Ortam Konsantrasyonuna Göre Gaz Maskesi Filtre Tespiti Gaz maskelerinin koruma sağladıkları gazlar renk kodları ile ifade edilir. 15

30 16

31 BİLİNMESİ GEREKENLER; Filtreler plastik veya folyo çantalarda üretici tarafından paketlenir. Üreticinin önerisi saklama ısılarının -10 ile +15 C arasında olmasıdır ve rutubet oranı %75 nin altında olmalıdır. Kullanım aralarında açık filtre sarılarak muhafaza edilmeli ve oksijene teması kesilmelidir. Değişim için 6 aydan fazla zaman geçirilmemelidir. Maksimum civa filtresinin kullanımı için verilmiş zaman, Hg-P3 (aynı zamanda A2 B2 E2 K2 Hg- P3, A1 E1Hg-P3, reaktör Hg-P3 ) 50 saat EN 14387: AX filtresi sadece tek kullanım içindir ve her kullanımdan sonra yenisiyle değiştirilmelidir (pr EN 529:2003). Radyoaktif maddeler, mikroorganizma parçacık ve enzim filtresi, sadece tek kullanım için üretilir. İzole respiratör kullanılması gerekir. Eğer; a) Oksijen konsantrasyonu %19 un altında ise; b) Ortamdaki kirliliğin ne olduğu bilinmiyorsa; c) Var olan kirliliğe karşı uygun filtre yok ise; d) Kirliliğin uyarısı yok ise (Örn: kokusuz gaz) Kullanımdan sonra filtreler özel atık kategorisine girerler. Filtreledikleri maddeye (gazlar ve partiküler ) göre yürürlükteki atık işlemleri yasalarına bağlı olarak elden çıkarıldığından emin olunuz. 17

32 B. BAŞ KORUYUCULARI 1. Genel Olarak Çevrede herhangi bir maddenin düşme riski varsa; Endüstriyel Güvenlik Bareti takın. Yüksekte yapacağınız herhangi bir iş için, çene kayışı olan bir Endüstriyel Güvenlik Bareti takın. Kafadan alacağınız herhangi bir şok riskine karşı, almanız gereken en düşük önlem Endüstriyel Bump Cap, Top Cap, Hardcap dir. Çimento üretimi için uygun değildir Baret kullanımı ile beraber yapacağınız çalışmalarda partiküller ve kimyasallara karşı göz ve yüz korumaya ya da sesi azaltmak için en uygun aksesuarları takın. Koruyucu baslık (normal kumaş veya geçirimsiz kumaştan yapılmış boneler, kepler, gemici başlıkları ve benzeri). 18

33 2. Standartlar STANDART NO AÇIKLAMA FOTOĞRAFI EN Yüksek Performanslı Endüstriyel Tip Kasklar (Baretler) Bu standart yan darbe koruma isteklerini de içerir. Testin istediği; toplamda kabuğun darbe enerjisi olarak 150 joule dayanıklı olmasıdır. (100 baretin tepe kısmı + 50 baretin yan kısılmaları) Delme testi için ise düz kesici sivri uçlu bir şakül ün 2,5 metreden baretin en üst tepe noktasına düşürülmesi sonucu çıkan darbe enerjisinin 25 joul, baretin yan kısmına 2 metreden düşürülmesi ile de darbe enerjisi 20 joul olmalıdır. 19

34 EN Endüstriyel Emniyet Şapkaları (Baretler) Bu standart 50 yıllık bir standart olup baretin sadece tepe noktasına yapılan bir testtir. 49 joul darbe sadece baretin tepesindeki 50 mm radiuslü Tepe Noktası bölgesine yapılır. Delme testi ise 1 metreden yapılmaktadır. Bu standartta yanal test yoktur. STANDART NO AÇIKLAMA FOTOĞRAFI EN 50365:2002 Alçak gerilim tesislerinde kullanım için elektriksel olarak yalıtımlı başlıklar (Baretler) Yüksek voltaj elektrik potansiyel temas olabilecek çalışma koşullarında kullanılan baretlerde olması gereken standarttır. (1.000 VAC Alternatif 20

35 akım) veya VDC(doğru akım).) Bu standart EN 397 & EN 812 deki opsiyonel elektrik direnç test isteklerinin üzerinde bir testi kapsar. Test voltajı volttur. EN 812:A Sanayide darbeye karşı kullanılan başlıklar ( Bumcap), bu standart 12 joul luk enerji ile 5 kg lık çelik şakülün 250 mm 4 kez kepe vurması ile gerçekleşir (EN 812:A1+2001:2 kez vurma) Kep başı çarpmalara ve sürtmelere karşı korur. Kafaya cisim düşme tehlikesi olan yerlerde ve endüstriyel baretin kullanılması gereken yerlerde kesinlikle kullanılmaz. 21

36 EN 12492:2012 Dağcılar için baretler. Bu baretlerde darbe testine yoğunlaşırmıştır. 2 farklı şakül (biri düz, diğeri yarım daire her biri 5kg ağırlığında) kullanılır. Yarım daire şeklindeki şakül 2 m den baretin hem ön hem arka hem de yan kısımlarına uygulanır. Düz şakül testi ise 500 mm den yapılır. Her şekilde karşılaşılan güç 10 kn u geçmemek zorundadır. Delme testi 1 m yükseklikten 3 kg sivri uçlu bir şakülle yapılır. Baret ve baret iç kısım arasında kesinlikle bir çöküntü olmamalıdır. 22

37 3. Baş / Kafa Koruyucu İçin Dikkat Edilecekler Noktalar Düsen, sıçrayan malzemelere, Çarpmalara, Elektrik tehlikesine, Kimyasal madde sıçramasına, Karşı kullanılır. Baretler; TS EN 397 standartlarına sahip, CE Onaylı olmalıdır. Çarpma sonucu meydana gelebilecek yaralanmaya engel olmak amacıyla, özellikle korunan kısmın zarar görmesini (kırılmasını, delinmesini ve ezilmesini vb.) önleyecek düzeyde darbe emici nitelikte olmalıdır. Yalıtkan özelliğinde olanlar (PE, ABS Kauçuk) 600 V kadar güvenlik sağlar. Yüksek düzeyde yalıtkan baretler V koruma sağlar. PE baretler sıcak ortamda kullanılmaz. Yalıtkan özelliği olan baretlerde havalandırma deliği ve metal aksam bulunmaz. KABUK İÇLİK ABS: Acrylonitrile Butadiene Styrene Termoplastik. HDPE: Yüksek Yoğunluklu Polietilen. POLYAMİD: Sentetik Polimerdir. HDPE: Yüksek Yoğunlukta Polietilen. LDPE: Düşük yoğunlukta polietilen vardır. Yaygın şekilde kullanılan polimerden yapılmıştır. POLYAMİD: Sentetik polimerdir. TEKSTİL: Kullanıcını kafa şekline uygun materyaldir. 23

38 C. GÖZ VE YÜZ KORUYUCULARI 1. Yabancı Etkilere Bağlı Olan Yaralanmalar / Batma Sonucu Yaralanmalar Darbe, toz, toprak, katı parçacıklar, metal parçacıklar, kum Sonuçları: Kornea dokusunun hasar görmesi ya da delinmesi; Gözün renkli kısmında yırtılma; mercek de donukluk oluşumu 2. Kimyasal Hasar Ve Yaralanmalar Sıvı kirlilikler, solventler, aerosollar, asitler, alkalik metal, kireç, çimento, harç Sonuçları: Kornea dokusunun yanması, uzak görüşün hasar görmesi; virüssel enfeksiyon; konjonktivit iltihaplanma; kornea ülseri 3. Elektrik Kaynaklı Yaralanmalar / Hasarlar Direk temas veya kısa devre sonucunda olabilecek hasarlar. Sonuçları; Retina yanması, kornea ve retinanın zarar görmesi, Mercek kristalleşmesi ve olması muhtemel ertelenmiş etkiler. 4. Radyasyon Yaralanmalar / Hasarlar Kızılötesi ışınlar, ultraviyole, lazer, görünmeyen ışıklar (mavi ışık) Sonuçları: Katarak; kornea iltihabı; retina da yaralanma ve yanma; Kristal mercek donukluğu 19

39 5. Termal (Isı) Yaralanmalar / Hasarlar Sıcak sıvılar, ergimiş malzemeler, alev Sonuçları: Gözün zarar görmesi; kornea etkisinin azalması 6. Standartlar Teknik Performans Standartları 20

40 Basit Standartlar NO EN 166 EN 167 EN 168 AÇIKLAMA Teknik Performans Standartları Optik test için metot Optik dışındaki testler icin metotlar Ürün Standartları NO EN 169 EN 170 EN 171 EN 172 AÇIKLAMA Kaynak Filtresi Ultraviole Filtresi Infraret Filtre Endüstride kullanım için Güneş Işığı filtreleri 21

41 KAYNAK NO EN 175 EN 379 AÇIKLAMA Birleşik ve kaynak prosesli göz ve yüz koruma ekipmanları Değişebilir parlaklık geçişleri ve çiftli parlaklık geçişleri kaynak filtreleri LAZER NO EN 207 EN 208 AÇIKLAMA Lazer radyasyonuna karşı filtre ve göz koruması Lazerler ve lazer sistemlerindeki ışın ayarlanmasına dair göz koruyucuları 22

42 7. Gözün Bölümleri 23

43 24

44 Kornea Kornea temiz bir cam gibi gözümüzü kapsayarak ışığın retinaya geçişini sağlar ve bu şekilde görürüz. Göz Bebeği Göz bebeği görüş alanının değişimi ile kısılarak, ışık miktarının azalarak göze girmesini sağlar. Göz bebeğinin çizilmesi göze geri dönülmez zarar verir. Gözlerin ışığa karşı aşırı hassaslaşmasına sebep olur (Photophobia). Mercek Mercek, gözün uzak ve yakına odaklanmasını sağlar. Yaş ilerledikçe odaklanma problemleri ortaya çıkabilir (presbyopia). Mercek (IR ve UV radyasyonlarına bağlı olarak) saydamlığını yitirirse, gözde katarak oluşabilir. Retina Retina, gözün görüntüyü alan iç duvarını oluşturur. Işık bu bölümde korneadan odaklanarak kristalleşmeye sebep olur. Eğer retina hücreleri yanarsa (elektrik arkı kaynağı veya yüksek enerji darbesine bağlı olarak ) geri dönülmez bir görme kaybı meydana gelir. 24

45 8. Radyasyon İnsan Gözünü Nasıl Etkiler Infrared (IR) Çıplak gözle görülemeyen ışıklar (780 nm üzerinde) Çevresel: Ana sıcak kaynaklar, metalurji, dökümhaneler, cam sektörü, güneş (güneş tutulması), kaynak lambası (kaplamak, oxi kesikler...) Göz Merceğine ilişkin yaralanmalar: Retina yaralanmaları, dokuların zarar görmesi (yaşlanma) retina yanıkları, kornea ve mercek kristalleşmesi, katarak (mesleki rahatsızlıklar) Görülebilir Işıklar (380 and 780 nm arasında olan ışıklar) Riskler: Gözün kamaşması, göz yorgunluğu Görünen dalga boyları boyunca gökkuşağının bütün renkleri ( nm) göz tarafından görülür. Göz, sarı ve yeşil renkleri görme konusunda diğer renklere göre daha hassastır. Ultraviolet (UV) Çıplak gözle görülemeyen ışıklar (380 nm altında) Çevresel: Dışarda çalışmak (güneş ışığı), kaynak arc, kısa devre oluşumları, UV altında çalışmak Göz Yaralanmaları: Kısmi körlük, katarak,göz iltihabı,akut konjunktivit, retina yanması, kornea ve lens kristalleşmesi, net görüntünün azalması, görüntü alanının azalması 25

46 MEYDANA GELEN 10 GÖZ KAZASINDAN 9 TANESİ GÖZ VE YÜZ KORUMASI KULLANARAK ÖNLENEBİLİR! 9. Gözlük Seçiminde Dikkat Edilecek Noktalar Riskleri göz önünde bulundurarak doğru göz koruması seçin. Göz korumanın hangi göz koruma yöntemiyle yapılacağı (gözlük / tam koruma gözlüğü / yüz vizörü) ve tabi ki doğru lens kullanmak da çok önemlidir. Göz Koruyucuların Takan Kişi Tarafından Kabul Edilmesi Kişisel koruma malzemelerinin kullanımının sağlanması için şık ve güzel olması gereklidir, eğer bu kriterlere uygun olmazsa kullanılmaz. Gözlük: 45 m/s ye kadar darbelere - UV ve IR radyasyonlarına ve ışık parlamasına karşı koruma sağlar. Tam Koruma Gözlüğü: 26

47 Toz, toprak ve sıvı damlacıklarına karşı koruma sağlar. Yüz Vizörü: Erimiş metaller, sıcak katı malzemeler ve kısa devre elektrik arkları için kullanımı önerilir. 10. Lens Seçiminde Dikkat Edilecek Noktalar Kullanımı: İç alanlarda darbelere karşı kullanılması önerilir. 385nm ye kadar %99.9 radyasyona karşı UV filtreli koruma sağlar. Polikarbonat lens darbelere dayanıklılık gösterir. Kimyasallara karşı acetat lens önerilir. Kullanımı: Yüksek performanslı lens, iç ve dış alanlarda yapay ışığı azaltmak ve güneş ışığının kızgınlığını azaltmak amacıyla önerilir. 385nm ye kadar %99.9 radyasyona karşı UV filtreli koruma sağlar. Kullanımı: Az ışıklı ortamlarda ışığı artırıp, çok ışıklı ortamlarda ışığın yorucu etkisini azaltır. 400nm ye kadar %99.9 radyasyona karşı UV filtreli koruma sağlar. Kullanımı: Turuncu lens darbelere karşı korumayı garantileyerek, UVA&UVB ışınlarının görünür raylardan (mor ve mavi) 25nm seviyesine kadar emilerek göze gelmesini sağlar. Turuncu lens UV ışınlarını 525 nm seviyesine kadar %99.9 emer. Kullanımı: Güneş ışığı ve parlamasına karşı gözü zarar görmekten korur.(göz yorgunluğunu alır) Araba kullanırken trafik ışıklarının ayırt edilmesine yardımcı olur. Işık değişimlerinde kontrast artarken mercek rengi sebebiyle gözün daha iyi uyum sağlamasını sağlar.385 nm ye kadar %99.9 UV filtreli koruma sağlar. 27

48 Kullanımı: Güneş ışığı ve parlamasına karşı gözü zarar görmekten korur.(aynalı cam ışığı yansıtarak daha başarılı bir koruma sağlar.) 385nm ye kadar %99.9 UV filtreli koruma sağlar. Kullanımı: Güneş ışığı ve parlamasına karşı gözü zarar görmekten korur. Araba kullanırken trafik ışıklarının ayırt edilmesine yardımcı olur. 385 nm ye kadar %99.9 UV filtreli koruma sağlar. Kullanımı: Aşırı sıcak alanlarda ergimiş metal ve sıçramalarda çıplak gözle görülmeyen ışınlara (INFRARE) karşı koruma sağlar. Darbe gelebilecek durumlar için uygun değildir. Kullanımı: Kaynak için kullanım: SH 1.7 = Kaynakçı Asistanı. SH 3 & 5 = oxy-kesikleri, Gaz Kaynağı 99.9% UV filtreli, radyasyonu 385 nm ye kadar absorbe eder. Kullanımı: Toz, toprak ve kimyasal çevrede (temizlik, kimyasal laboratuvarlar) darbe riski yoksa önerilir. Aşınma ve kimyasal sıçramalara karşı mükemmel koruma sağlar. Darbe gelebilecek alanlarda kullanımı için kesinlikle uygun değildir. Kullanımı: Kaynak için önerilir. Kızılötesi ışınlar için koruma sağlar. Darbeli durumlara karşı koruma sağlamaz. 28

49 Lens işaretlerinin anlamı: 3 Filtre Kimlik Kodu 2 ve 3 = UV / 4 = IR / 5 6 = Güneş 1.2 Koruyucu Seviye: Sayısal Filtre Skalası.şeffaf U Üretici Kimliği (U=Univet) 1/2/3 Optik Sınıf (1= Devam eden Kullanılan; 3=Her zaman olmayan kullanım) S/F/B/A Darbeye Dayanıklı: 8 Elektrik arklarından doğan kısa devrelere karşı direnç sağlar. 9 Ergimiş metal ve sıcak katı malzemeler (Dökme metal sıçraması ve sıcak katı sızmasına karşı) K Aşınmaya karşı direnç sağlar. N Duman ve buhara karşı direnç sağlar. T Yüksek ve Alçak ısı derecelerine karşı direnç sağlar. (-5,+55 derece) 11. Çerçeve İşaretleri Çerçeve İşaretlerinin Anlamları U Üretici Kimliği (U=Univet) EN166 CE Standardart Nr. XXX Uygulama Alanları 3 Sıvılar (damla ve damla sıçramaları) 4 Parçacıklar (Toz-toprak parçaları> 5 mikron) 5 Gaz ve zararsız parçacıklar (gaz,buhar, havada bulunan duman ve toz-toprak parçaları< 5 mikron) 29

50 8 Kısa devre kaynaklı elektrik arklarına direnç 9 Erimiş metal ve sıcak parçacıklar (erimiş dökme metal ve sıcak katı parcacıklar) F/B/A Darbeye Dayanıklı D. KULAK KORUYUCULARI 1. Ses Nedir?-Kulaklarımız Nasıl Duyar? Ses nedir? Çan ya da ses telleri gibi titreşen bir nesnenin başlattığı titreşimler dizisine, ses denir. Bu titreşimler hava, su ve katı maddelerde ilerleyebilir. Bir treni gözünüzün önüne getirin. Biri, en son vagonu kuvvetle iterse, bu bir 30

51 öndekine, o da karşısındakine çarpar ve bu çarpmalar, öne doğru kuvveti azalarak ilerler. Bir ses dalgası havadan geçerken, ufak hava moleküllerinde de buna benzer bir olay görülür. İşittiğimiz birbirini yüksek bir hızla izleyen çok sayıda ses dalgalarıdır. Ses tellerimiz ne işe yarar? Ses telleri, gırtlaktaki iki ince gergin zardır. Bunlar titreştikçe aralarındaki açıklık süratle daralıp genişler. Bu açıklığın genişliğine göre sesin yüksekliği ayarlanır. Dar olduğunda ince sesler, genişlediğinde ise kalın sesler çıkartılır. Kulaklarımız nasıl duyar? Dış kulak tarafından, kulak zarı çok çabuk titreştirilir. Bu titreşimler orta kulağın üç küçük kemiği olan, çekiç, örs ve üzengiye; üzengiden de, oval pencerenin çok ince zarından iç kulağa geçer. Oval pencere, kulak zarından çok ufak olduğundan, hareketleri daha küçük fakat şiddetlidir. Sonunda, titreşimler, gerçek işitme organı olan ve ses uyartılarını beyne ileten, salyongoza (koklea) erişir. STANDARTLAR; NO AÇIKLAMA FOTOĞRAF EN 352/1 Baş Bantlı Kulaklık 31

52 EN 352/2 Kulak Tıkacı EN 352/3 Barete Monte Kulaklık NO AÇIKLAMA FOTOĞRAF EN 352/6 Elektriksel İletişim Tertibatı Olan Kulaklık EN 458 Kulaklık Koruma Ekipmanlarının Bakımı, Alınması Gereken Önlemler, Kullanımı Ve Seçimi Üzerine Tavsiyeler İçeren Rehber. 32

53 2. İşitmenin Korunması İlkeleri Gürültü maruziyeti, en düşük maruziyet etkin değeri olan 80 db (A) aştığında, işveren kulak koruyucuları sağlayarak işçilerin kullanımına hazır halde bulunduracaktır. Gürültü maruziyeti en yüksek maruziyet etkin değeri olan 85 db (A) ulaştığında ya da bu değerleri aştığında, kulak koruyucuları kullanılacaktır. KORUYUCU ÖLÇÜMLER GÜNLÜK 8 SAAT MARUZİYET MAKSİMUM MARUZİYET EN DÜŞÜK MARUZİYET SEVİYESİ: 80 dba 135 dbc İşyerlerinde bulundurma zorunluluğu EN YÜKSEK MARUZİYET SEVİYESİ: 85 dba 137 dbc Kulak korumanın takılma zorunluluğu MARUZİYET LİMİT SEVİYESİ: 87 dba 140 dbc 33

54 3. Gürültünün Sebep Olduğu İşitme Kaybı Tipleri İletim Tipi İşitme Kaybı İletim tipi işitme kaybı, kulak zarında ve orta kulak kemiklerinde meydana gelen kayıplardır. Algı Tipi İşitme Kaybı Algı tipi işitme kaybı iç kulakta duyma hücrelerinde meydana gelen kayıplardır. 4. Gürültünün Fizyolojik Etkisi Yüksek kan basıncı (hipertansiyon) Hızlı kalp atışı Kolesterol artışı 5. Gürültünün Performans Üzerindeki Etkisi Adrenalin yükselmesi Solunumun hızlanması Adale gerilmesi İrkilmeler Karşılıklı konuşmanın etkilenmesi. Dinleme ve anlama güçlüğü ortaya çıkar. Yüksek sesli konuşmak gerekir. 34

55 Telefon konuşmaları etkilenir. Dikkat gerektirici, hafıza ve sözcüklerle ilgili öğrenme gürültü ile olumsuz etkilenirler. Konsantrasyon etkilenir. İşin zamanında/ doğru yapılması önlenir. İş kazaları. 6. Kulak Koruyucularda Tanımlanan Snr Sayısı Nedir ISO 4869 standardına göre belirlenen bir derecelendirme sistemidir. Üreticinin dışındaki bir laboratuvar tarafından test edilen koruyucular SNR değerlerine göre sınıflandırılır. SNR değeri değişik kulak koruyucularının gürültü azaltma kabiliyetlerinin kıyaslamada kullanılır. SNR değeri toplam gürültü seviyesinden çıkarılarak kulağa gelecek ses şiddeti belirlenir. ISO 4869 standardına göre belirlenen bir derecelendirme sistemidir. Üreticinin dışındaki bir laboratuvar tarafından test edilen koruyucular SNR değerlerine göre sınıflandırılır. SNR değeri değişik kulak koruyucularının gürültü azaltma kabiliyetlerinin kıyaslamada kullanılır. SNR değeri toplam gürültü seviyesinden çıkarılarak kulağa gelecek ses şiddeti belirlenir. 7. Kulak Koruyucu Kullanımı Öğleden önce Öğleden sonra Toplam 1.Gün 30 Dakika 30 Dakika 2.Gün 1 Saat 1 Saat 33

56 3.Gün 2 Saat 2 Saat 4.Gün 3 Saat 3 Saat 5.Gün Tüm çalışma programı boyunca 5. Gün sonunda ağrı, uğultu vb. şikâyetler varsa işyeri hekimine gidilmelidir. 8. Kulak Tıkaçlarının Kullanımı ve Bakımı Kulak yolunda akıntısı, ağrısı ya da geçirilmiş ameliyat vb. durumu bulunanlar kulak tıkacı takmamalıdır. Kulak tıkacı takmadan önce işyeri hekimi tarafından muayene edilerek uygun olup olmadığının muayene olun. Kulaklık ve kulak tıkacı arasında koruyuculuk açısından önemli fark olmamakla birlikte; doğru takıldığı takdirde kulak tıkacı daha iyi bir koruma sağlar. 34

57 E. EL VE KOL KORUYUCULARI 1. Avrupa Standartları KATAGORİ 1- MİNÖR RİSKLER KATAGORİ 2- TEMEL RİSKLER KATAGORİ 3- MAJÖR RİSKLER & TELAFİSİ OLMAYAN HASARLAR NO AÇIKLAMA SEMBOL EN 388: 2003 Kapsam Bu standart, aşınma, bıçak kesiği, delinme ve yırtılmanın sebep olduğu fiziksel ve mekanik durumlarla ilgili olarak her türlü koruyucu eldiven için geçerlidir. Tanımlar Mekanik tehlikelere karşı koruma, her biri belli bir tehlikeye karşı 35

58 gösterilen performansı temsil eden (performans seviyeleri) dört rakamın da yer aldığı bir simge tarafından ifade edilir. Mekanik Riskler 4 Haneli Kodların Karşılığı Aşağıdaki Gibidir. a. Aşınmaya karşı direnç: Eldivendeki aşınma için gerekli olan döngülerin sayısına dayanır. b. Kesilmeye karşı direnç: sabit bir oranda kesilme için gerekli olan döngülerin sayısına dayanır. c. Yırtılmaya karşı direnç: yırtmak için gerekli olan güç seviyesini belirtir. d. Delinmeye karşı direnç: delmek için gerekli olan güç seviyesini belirtir. EN 374: 2003 Kimyasal Koruma Kapsam Bu standart, kullanıcıyı kimyasallara ve/veya mikro organizmalara karşı korumak amacıyla eldivenlerin sahip olması gereken standartları ve seviyeleri belirtir. Tanımlar Nüfuz etme Nüfuz/Penetrasyon, moleküler olmayan bir seviyede bir kimyasalın ve/veya mikro organizmanın gözenekli materyallerin, dikiş yerlerinin, gözeneklerin veya başka kusurlu kısımların içinden geçmesidir. Sızma Eldivenlerdeki kauçuk ve plastik filmler her zaman sıvılara karşı bariyer oluşturmayabilir. Bazen sıvıları emerek ve cilde temas etmemesi için sıvıyı tutarak bir sünger görevi de görebilirler. Bu sebeple geçirme sürelerini veya tehlikeli sıvının cilde temas etmesi için geçen süreyi hesaplamak gereklidir. Gereksinimler Minimum sıvı geçirmez kısım Eldivendeki minimum sıvı geçirmez kısmın en az eldivenlerin EN 420 de belirtilen minimum uzunluğuna eşit olmalıdır. Sızdırma 36

59 Bir hava ve/veya su sızdırma testi yapılırken eldivenin sızdırmaması ve Kabul edilebilir Kalite Seviyesine (AQL) göre test edilmesi ve incelenmesi gerekir. EN 407: 2004 Termal Tehlikelere Karşı Koruma Kapsam Bu standart, ısıya ve/veya yangına karşı koruma sağlayan eldivenler için olan termal performansı belirler. Tanımlar ve Gereksinimler Korumanın niteliği ve derecesi, belli koruyucu niteliklere ilişkin altı performans seviyesi serisinin de yer aldığı simge tarafından gösterilir. Isı ve alev simgesiyle 6 haneli bir rakam bulunur: a. Tutuşmaya karşı direnç (performans seviyesi 0 4) b. Temas ısısı direnci (performans seviyesi 0 4) c. Konvektif ısı direnci (performans seviyesi 0 4) d. Radyant ısı direnci (performans seviyesi 0 4) e. Erimiş metalden gelen küçük sıçramalara karşı direnç (performans seviyesi 0 4) f. Erimiş metalden gelen büyük sıçramalara karşı direnç (performans seviyesi 0 4) Eldivenlerin aşınma ve yırtılma için en az 1. seviye Performansa ulaşması gerekir. Tutuşmaya karşı direnç Ateş kaynağının uzaklaştırılmasının ardından materyalin yanmaya ve kızışmaya devam ettiği sürenin uzunluğuna dayanır. 15 saniyelik bir tutuşma süresinin ardından eldivenin dikişlerinin kopmaması gerekir. Temas ısısı direnci En az 15 saniye süreyle kullanıcının acı hissetmediği sıcaklık aralığına ( C) dayanır. Eğer 3. veya daha yüksek bir EN seviyesi sağlanırsa, ürünün tutuşma testinde en az 3. seviye EN olduğu kaydedilmelidir. Aksi halde azami Temas ısısı seviyesi 2. seviye olarak rapor edilmelidir. Konvektif ısı direnci 37

60 Eldivenin alevden ısı transferini geciktirebildiği sürenin uzunluğuna dayanır. Tutuşma testinde 3. veya 4. seviye performans elde edildiğinde performans seviyesi belirtilmelidir. Radyant ısı direnci Eldivenin bir radyant ısı kaynağına maruz kalması durumunda ısı transferini geciktirebildiği sürenin uzunluğuna dayanır. Tutuşma testinde 3. veya 4. seviye performans elde edildiğinde performans seviyesi belirtilmelidir. Erimiş metalden gelen küçük sıçramalara karşı direnç: Verilen bir seviyeye kadar eldivenin ısınması için gerekli olan erimiş metal damlalarının sayısı. Tutuşma testinde 3. veya 4. seviye performans elde edildiğinde performans seviyesi belirtilmelidir. Erimiş metalden gelen büyük sıçramalara karşı direnç: Doğrudan eldivenin altına yerleştirilmiş olan yapay bir cilt boyunca düzelmenin veya iğne ucu büyüklüğünde deliklerinin oluşması için gerekli olan erimiş metalin ağırlığı. Metal damlacıkları eldiven materyaline yapışıp kalırsa veya numune tutuşursa test başarısız olur. EN Düşük Kimyasal Direnç veya Su geçirmez eldiven simgesi, belirtilen listeden en az üç kimyasala karşı en az 30 dakika olan dayanıklılık süresini geçemeyen ancak Sızdırma testine uygun olan eldivenler için kullanılır. EN Mikroorganizma simgesi eldivenin Sızdırma testi için en az 2. seviyedeki performansa uygun olması durumunda kullanılır 38

61 EN 511 EN 421: 1994 Soğuğa karşı koruma Kapsam Bu standart, 50 C deki konvektif ve temas ısınına karşı elleri korumak için olan tüm eldivenler için geçerlidir. Tanımlar ve Gereksinimler Soğuğa karşı koruma, belli koruyucu niteliklere ilişkin 3 performans seviyesi serisinin de yer aldığı simge tarafından ifade edilir. Soğuk tehlike simgesiyle birlikte 3 haneli bir rakam bulunur: a. Konvektif soğuğa karşı direnç (performans seviyesi 0 4) b. Soğuk temas direnci (performans seviyesi 0 4) c. Su geçirgenliği (0 veya 1) Tüm eldivenlerin aşınma ve yırtılma için en az 1. seviye Performansa ulaşması gerekir. Konvektif soğuğa karşı direnç: Konveksiyon üzerinden soğuğun geçişinin ölçülmesiyle elde edilen eldivenin ısı izolasyonu özelliklerine dayanır. Soğuk temas direnci: Soğuk bir nesneye temas ettiğinde eldiven materyalinin ısı izolasyonu direncine dayanır. Su geçirgenliği: 0 = 30 dakika süreyle maruz kaldıktan sonra su nüfuz eder; 1 = suyun nüfuz etmez. İyonlaştırıcı radyasyon ve Radyoaktif Kirlenmeye Karşı Koruma Sağlayan Eldivenler Kapsam Bu standart İyonlaştırıcı Radyasyona ve Radyoaktif Kirlenmeye karşı koruma için eldivenlere uygulanır. Tanımlar ve Gereksinimler 39

62 Korumanın türü, özel koruyucu nitelikler ile ilgili olan bir simge tarafından gösterilir. Radyoaktif kirlenmeye karşı koruma sağlamak için eldivenin sıvı geçirmez olması ve EN 374 te belirtilen nüfuz testini geçmesi gerekir. Tutma çevrelerinde kullanılan eldivenlerin su buharı geçirgenliğine karşı yüksek direnç göstermesi gerekir. İyonlaştırıcı radyasyona karşı koruma sağlamak için eldivende kurşun dengesi olarak belirtilen belli bir miktar kurşun olması gerekir. Bu Kurşun Dengesinin her bir eldiven üzerinde işaretlenmelidir. İyonlaştırıcı radyasyona maruz kalan materyaller ozon delinmesine olan davranışlarına göre biçimlendirilebilirler. Bu test isteğe bağlıdır ve iyonlaştırıcı radyasyona karşı direnç gerektiren eldivenleri seçmede yardımcı olması için kullanılabilir. EN Koruyucu giyecekler- Bıçak kesiklerine ve batmalarına karşı koruyucu eldivenler ve kolluklar- Bölüm 1: Zincir zırhtan yapılmış eldivenler ve kolluklar GIDA DİREKTİFLERİ Kimyasal dirençli eldiven simgesiyle 3 haneli bir kod bulunmalıdır. Bu kod, en az 30 dakikalık bir dayanıklılık süresinin sağlandığı (tanımlanmış olan 12 standart kimyasalın yer aldığı bir listeden) 3 kimyasalın kod harflerine aittir. KOD HARFİ KİMYASAL CAS NUMARASI SINIF 40

63 A METİL ALKOL BİRİNCİL ALKOL B ASETON KETON C ASETONİTRİL NİTRİL BİLEŞİM D DİKOLOMETAN KLORLUPARAFİN E KARBON DİSÜLFÜR ORGANİK BİLEŞEN İÇEREN KÜKÜRT F TOLÜEN AROMATİK HİDROKARBON G DİETİLAMİN AMİN H TETRAHİDROFURAN HETEROSİKLİK VE ETER BİLEŞİMİ I ETİL ASETAT ESTER J N-HEPTAN DOYMUŞ HİDROKARBON K SODYUM HİDROKSİT, % İNORGANİK BAZLI 41

64 L SÜLFÜRİK ASİT, % İNORGANİK MİNERAL Sızma Test edilen her bir kimyasal dayanıklılık süresi bakımından (0 dan 6 ya olan performans seviyesi şeklinde) sınıflandırılır. Dayanıklılık Süresi Koruma Endeksi > 10 Dakika Sınıf 1 > 30 Dakika Sınıf 2 > 60 Dakika Sınıf 3 > 120 Dakika Sınıf 4 > 240 Dakika Sınıf 5 > 480 Dakika Sınıf 6 42

65 2. El Koruyucularının Çeşitleri 1. Mekanik risklere karşı koruyucu 2. Kimyasal risklere karşı koruyucu 3. Isıya karşı koruyucu 4. Soğuğa karşı koruyucu 5. Kesilmeye karşı koruyucu 6. Elektrik risklerine karşı koruyucu 7. Antistatik özellikli 8. Gıda işlerine uygun F. AYAK VE BACAK KORUYUCULARI 1. Ayak Anatomisi Kemikler ve eklemler: Ayak kemikleri bilek, tarak ve parmak kemikleri olarak değerlendirilmektedir. Ayak yapısında eklemler talus ile başlamaktadır. Tibia ve fibula kemikleri ile beraber ayak bileğini oluşturur. Ayağın arka tarafını oluşturan topuk yani talus ve kalkaneus, subtalar eklem ile birleşmektedir. Subtalar eklem yanlara doğru, ayak bileği eklemleri yukarı ve aşağıya doğru hareketi sağlar. Ayak bileğinden daha aşağıda tarsak kemikler adı verilen 5 tane uzun kemik yer alır. Bu kemikler grup olarak hareket etmektedir. Aralarında bulunan eklemler sayesinde temas halinde olduğu yüzeyle birlikte dirençli bir yapı oluşturur. Tarsal kemiklerin ucunda yürümeye 43

66 yardımcı olan falankslardan oluşan parmak eklemleri yer alır. Tarsal kemiklerle parmaklara metatarsofalangeal eklem ile bağlantı sağlar. Bunların arasında en önemlisinin başparmağa ait birinci MTP eklemi olduğu söylenebilir. Ayak kemikleri şunlardan oluşmuştur; Ayak bileği kemikleri (ossa tarsi): Topuk kemiği, aşık kemiği, sandal kemiği, zar kemik ve üç tane konik kemik olmak üzere toplam yedi tanedir. Ayak tarak kemikleri (ossa metatarsi): Ayak tabanıyla, ayak sırtını beş tane uzun kemik oluşturur. Birinci metatarsal kemik diğerlerine göre daha uzundur. Bunun nedeni yerden kalkışta ağırlığı taşıdığı içindir. Ayak parmak kemikleri (ossa digitorum pedis): Ayaklarda parmakların iskeletini oluşturan kemiklerdir. Başparmakta iki tane, diğer parmaklarda ise üç tane kemik bulunur. Bunların hepsinde aralarında yer alan eklemler yer alır. Kaslar: Ayağın yapmış olduğu hareketlerin çoğu bacak altındaki kaslar ve ligamentler aracılığıyla sağlanır. Kasların kasılması ayağın koşmasını, durmasını ve atlamasını sağlamaktadır. Bunlardan başka kemiklerin arasında bulunan küçük kaslar konumlarıyla ayak tabanında döşeme vazifesi görür. Kaslar iki grupta incelenmektedir; Ayak sırtı kasları (Dorsal kaslar): Bu kaslar ayak parmaklarını germe görevini üstlenir. Ayak tabanı kasları (Plantar kaslar): Bu kaslar ayak parmaklarını birbirine yaklaştırmaya ve uzaklaştırmaya yardımcı olur. Damarlar: Ayağın sırtında yer alan ana kan kaynağı olan Anterior tibial arter, aynı isimle anılan sinirle beraber yol alır. Ayak sırtındaki bu damardaki nabız atışı elle far edilir. Sinirler: Ayak bileğinin iç çıkıntısından giren tibialis posterior aynı adı taşıyan damarla hareket eder. Bunlar ayak tabanı ve parmaklar için duyu sağlar. Ayakta bulunan irili ufaklı sinirlerde duyu ve motor işlevi görmektedir. 42

67 AYAK KORUYUCULARDA STANDARTLAR VE GÜVENLİK KATEGORİLERİ EN ISO 20344:2004: Kişisel koruma malzemeleri - Ayakkabılar için test metotları EN ISO 20345:2004: Kişisel koruma malzemeleri - Güvenlik ayakkabıları EN ISO 20346:2004: Kişisel koruma malzemeleri - Koruma ayakkabıları EN ISO 20347:2004: Kişisel koruma malzemeleri -Profesyonel iş ayakkabıları EN 13287:2004: Kayma direncini belirlemek için özellikler ve test metotları 43

68 CEI EN : Olağanüstü elektrostatik durumlara karşı koruma önlemleri A: Antistatik ayakkabı C: İletken Ayakkabı E:Topuk bölgesinde enerji emilimi FO: Dış tabanda yağ direnci P: Delinmezlik direnci HRO: Dış tabanda ısı direnci (300 C dayanıklı taban) CI: Soğuğa Karşı Yalıtım HI: Sıcağa Karşı Yalıtım WR: Su geçirmez ayakkabı WRU: Su geçirmez üst kısım (Saya) 44

69 M:Ortopedik ayakkabı ESD: Elektrostatik Boşalım EN ISO 20345: J Çarpmalara Karşı Çelik Burunlu Ayakkabı SB: Dış tabanda yağ direnci S1: Anti statik taban - Çelik burun - Şok azaltan topuk S1 P: Antistatik taban - Çelik burun - Şok azaltan topuk - Çelik ve kaymaya dayanıklı taban S2: Antistatik taban - Çelik burun - Şok azaltan topuk Antistatik taban - Su geçirmezlik S3: Antistatik taban - Çelik Burun - Şok azaltan topuk - Antistatik taban Su geçirmezlik - Çelik ve kaymaya dayanıklı taban S4: Çelik burun - Şok azaltan topuk - Antistatik taban - Su geçirmez çizme S5: Çelik burun - Şok azaltan topuk - Antistatik taban - Su geçirmez çizme - Çelik ve kaymaya dayanıklı taban EN ISO 20347:2004 Korumasız İş Ayakkabıları O1: Antistatik taban - Şok azaltan taban O1 P: Antistatik taban - Şok azaltan taban - Kaymaya dayanıklı taban O2: Antistatik taban - Şok azaltan taban - Sızdırmazlık O3: Antistatik taban - Şok azaltan taban O4: Antistatik taban - Şok azaltan taban - Sızdırmazlıklı taban Sızdırmazlık O5: Antistatik taban - Şok azaltan taban - Kaymaya dayanıklı taban Sızdırmazlık 45

70 2. Ayak Koruyucu Çeşitleri Normal ayakkabılar, botlar, çizmeler, uzun botlar, güvenlik bot ve çizmeleri Bağları ve kancaları çabuk açılabilen ayakkabılar Parmak koruyuculu ayakkabılar Tabanı ısıya dayanıklı ayakkabı ve ayakkabı kılıfları Isıya dayanıklı ayakkabı, bot, çizme ve tozluklar Termal ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları Titreşime dayanıklı ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları Antistatik ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları İzolasyonlu ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları Zincirli testere operatörleri için koruyucu bot ve çizmeler Tahta tabanlı ayakkabılar Takıp çıkarılabilen ayak üst kısmı koruyucuları Dizlikler Tozluklar Takılıp çıkarılabilen iç tabanlıklar (ısıya dayanıklı, delinmeye dayanıklı, ter geçirmez) Takılıp çıkarılabilen çiviler (buz, kar ve kaygan yüzeylere karşı) G. DÜŞÜŞ ENGELLEYECİLER EN Standartları 46

71 1. Düşüş Engelleyicilerde Beş Fonksiyonel Kategori Düşüş Durdurma Düşme tehlikesinin olduğu yüksek yerlerde çalışırken kullanılması gerekir. Sabitleme noktası/sabitleme bağlantısı Vücut giysisi-paraşüt tipi emniyet kemeri Şok emicili ara bağlantısı Pozisyon Alma Yüksekliğin artabileceği çalışma sahalarında işçilerin ellerini rahatça hareket ettirerek çalışmalarını sağlar. Sabitleme noktası/sabitleme bağlantısı Vücut giysisi-emniyet kemeri ya da bel kemeri Ara bağlantısı pozisyon alma halatı (lanyard ) ve düşüş durdurma sistem 47

72 Kuşatılmış Alan Bu sistem genellikle tanklara ve kanallara giren işçiler tarafından kullanılır. Ani/acil bir durum olduğunda yukarı geri dönülebilir. Sabitleme noktası; tripot, vinç kolu Vücut giysisi paraşüt tipi emniyet kemeri / 2 veya 3 sabitleme noktalı Ara bağlantısı ayarlanabilir yaşam hattı/ geri çekme ünitesi Halat Bağlantısı / Halat Geçişi Bilenen geçiş metodlarının yetersiz olduğu durumlarda halat bağlantı geçiş sistemleri operatöre iş alanında süspansiyon ve ellerini kullanmadan pozisyon alma şansı verir. Sabitleme noktası/ sabitleme bağlantısı Vücut giysisi paraşüt tipi oturaklı emniyet kemeri (2 veya 3 noktalı) Ara bağlantı: İp tutuculu sabit hat, çıkışlı sabit hat ve kontrollü iniş ekipmanları Kurtarma Minimum gecikme ve hiçbir düşme riskli olmadan yapılan kurtarma, kişinin kendini tehlikeden uzaklaştırması ya da tam eğimli ve uzman bir kadro yardımıyla daha teknik operasyon şeklinde olabilir. Sabitleşme noktası ( örn.4 ayak ) / sabitleme bağlantısı Vücut giysisi 2 ya da 3 noktalı emniyet kemeri kurtarma askısı, üçgen ya da sedye Ara bağlantı kurtarma ünitesi, düşüş engelleyici ekipman çekmek için makara sistemi 48

73 2. Yüksekte Çalışırken Kullanılacak Kişisel Koruyucu Ekipmanlar Kişisel düşmeyi durdurucu bir sistem, kişinin düşmesini durduran ve durdurucu kuvveti azaltan, birlikte çalışan ankraj, bağlayıcılar ve vücut koşumlarından oluşur. Diğer sistem bileşenleri ise lanyard, yavaşlama cihazı ve güvenlik halatıdır. Sistemin etkili olabilmesi için, bütün parçalarıyla birlikte kullanılmalıdır. 3. Sabitleme Noktası Ve Bağlantısı Sabitleme Noktası Güvenli bağlama noktasıdır (Örn: Kiriş, yaşam hattı vb.). Bir sabitleme noktasının statik direnci; > 10 kn (3 dakikada) (EN 795b). İşçinin düşebileceği alt seviyeyle kontak olmayacak kadar yüksek olmalı ve çalışma alanına mümkün olduğunca dik olmalı. Sabitleme Bağlantısı Sabitleme noktasına bağlamak içindir ( Örn: Kayış, çelik halat vb.). Kesinlikle sabitleme noktasına bağlanmalıdır ve minimum statik direnci 15 kn (3 dakikada) olmalıdır (EN 362). 4. Vücut Koruyucu Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri: Herhangi bir düşüş yaşandığında yaralanmalara engel olmaktır. Düşüş durmada uygulamasında en güvenli form, paraşüt tipi emniyet kemeridir. Bel kemeri sadece pozisyon almak için kullanılır. İş durumuna ve çevresel yapıya göre seçim yapılır. 49

74 Emniyet kemerinin her sabitleme noktası statik direnci > 15 kn ( 3 dakikada) EN 361 & EN Bağlantı Ekipmanı C1-Ara Bağlantı Emniyet kemeri ile sabitleme noktasını birbirine bağlar.(örn: Şok emici lanyard, düşüş limitleyici vb.). İş durumuna ve çevresel yapıya bağlı olarak seçilen bağlantı ekipmanı çalışanın düşüşünü engellemek içindir. Potansiyel düşüş mesafesi hesaplanmalıdır. C2-Pozisyon Alma Sistemi Bu sistem kişiyi çalışırken sabitlemek içindir. Ellerin tamamen çalışması için serbest kalması gereken durumlarda (Örn: Pozisyon alma halatı, kilitleme sistemi). Kurtarma operasyonlarında; bu ekipman 2 kişinin ağırlığını kaldırmalıdır. 50

75 HAYATINIZI KURTARABİLECEK 6 KOLAY ÖNLEM Donanıma arkadaki D- halkasından tutunuz. Şeritlerin kendi uygun yerlerine düşmesini sağlayacak şekilde donanımı sallayınız. Şayet göğüs, bacak ve/veya bel şeritleri tokalı ise o zaman şeritleri serbest bırakınız tokaları açınız. Omuz üzerinden şeritleri kaydırınız, böylece D-halkası omuz çıkışları arasındaki orta yere yerleşmiş olur. Bacaklar arasından bacak şeridini çekiniz ve buna karşıt uca takınız. Bu işlemi ikinci bacak şeridi ile tekrar ediniz. Şayet kayışlı donanım ise, ayak şeritlerinden sonra bel şeridini bağlayınız. 51

76 Göğüs şeridini bağlayınız ve orta göğüs alanına yerleştiriniz. Omuz şeritlerinin sıkı olması için sıkı bağlama işlemi yapınız. Bütün şeritlerin tokaları takıldıktan sonra, şeritleri sıkıştırınız, böylece donanım uygun şekilde takılmış olur ve her türlü hareket kabiliyetine izin verir. Fazla olan şeritleri ilmik tutuculardan geçiriniz. Bütün kayışların sıkıştırdığınızdan emin olunuz. DOĞRU EMNİYET KEMERİNİN SEÇİLMESİ 52

77 H. VÜCUT KORUYUCULARI Makinelerden korunmak için kullanılan koruyucu yelek, ceket ve önlükler (delinme, kesilme, ergimiş metal sıçramalarına karşı) Kimyasallara karşı kullanılan koruyucu yelek, ceket ve önlükler Isıtmalı yelekler Cankurtaran yelekleri X ışınına karşı koruyucu önlükler Ceket-Pantolon Tulum Önlük 1. Avrupa Direktifleri Tip 1 A EN 943 Likit aerosolleri ve katı partikülleri içeren sıvı ve gaz kimyasallara karşı kullanılan koruyucu kıyafetler gaz geçirmeyen tamamen kapalı ve hava almayan koruyucu kıyafetler için performans gereksinimleri. 53

78 Tip 1 B EN 943 Likit aerosolleri ve katı partikülleri içeren sıvı ve gaz kimyasallara karşı kullanılan koruyucu kıyafetler gaz geçirmeyen tamamen kapalı olmayan ve hava almayan koruyucu kıyafetler için performans gereksinimleri. Tip 1 C EN 943 Likit aerosolleri ve katı partikülleri içeren sıvı ve gaz kimyasallara karşı kullanılan koruyucu kıyafetler gaz geçirmeyen, hava beslemeli koruyucu kıyafetler için performans gereksinimleri. Tip 2 EN 943 Likit aerosolleri ve katı partikülleri içeren sıvı ve gaz kimyasallara karşı kullanılan koruyucu kıyafetler gaz geçirmeyen tamamen kapalı olmayan ve hava almayan koruyucu kıyafetler için performans gereksinimleri. Tip 1 ve Tip 2 deki kıyafetler tekrar kullanılabilme özelliğine sahiptir. Tip 3 pr EN Likit kimyasallara karşı kullanılan koruyucu kıyafetler buradaki performans gereksinimleri; kıyafetin farklı parçalarının da dâhil sıvı geçirmeyen koruyucu kıyafetler içindir. Tip 4 pr EN Likit kimyasallara karşı kullanılan koruyucu kıyafetler buradaki performans gereksinimleri; kıyafetin farklı parçalarının da dâhil sprey geçirmeyen koruyucu kıyafetler içindir. Tip 5 ISO EN Katı partikül kimyasallara karşı kullanılan koruyucu kıyafetler buradaki performans gereksinimleri sınırlı kullanım ve partikül geçirmeyerek tekrar kullanılabilirlik ve sınırlı kullanım içindir. Tip 6 ISO EN

79 Likit kimyasallara (sıçramalara) karşı kullanılan koruyucu kıyafetler performans gereksinimleri sıvı kimyasallara karşı kısıtlı koruma sağlayan takım kıyafetler içindir. 55

80 56

81 2. Koruyucu Giysiler Koruyucu iş elbisesi (iki parçalı ve tulum) Makinelerden korunma sağlayan giysi (delinme, kesilme ve benzeri) Kimyasallardan korunma sağlayan giysi İnfrared radyasyon ve ergimiş metal sıçramalarına karşı korunma sağlayan giysi Isıya dayanıklı giysi Termal giysi Radyoaktif kirlilikten koruyan giysi Toz geçirmez giysi Gaz geçirmez giysi Florasan maddeli, yansıtıcılı giysi ve aksesuarları (kol bantları, eldiven ve benzeri) Koruyucu örtüler 3. Ceket-Pantolon Vücut ölçülerine uygun olmalı, çok dar veya çok bol olmamalı. Kıvılcım sıçraması riskine karşı bu elbiselerin yakaları kapalı olmalıdır. Normal iş elbisesi pamuktan yapılmış ve işçinin ölçülerine uygun olmalı. Dönen makinelerde çalışanlara kolların ucu lastikli ve bol olmayan, cepsiz iş elbiseleri verilmelidir. Kravat, kolye ve bilezik (künye) dönen veya hareketli makinelerin bulunduğu yerlerde kullanılmamalıdır. 57

82 4. Tulum Tek parça olan başlıklı veya başlıksız yapılan tulumlar genelde boyacılar (pistole ile boyama yapanlar) Temizlik elemanları, çok tozlu, zehirli ve kimyasal madde ile çalışanlar için üretilmişlerdir. Kullanılıp atılan tipte kumaştan veya yıkanabilir diğer kumaşlardan üretilirler. Seçilen kumaşın dışarıdan içeriye hiçbir maddeyi ve sıvıyı geçirmeme özelliği olmalıdır. Ayrıca parlayıcı maddelerle yapılan çalışmalarda anti statik tulumlar kullanılmalıdır. 5. Önlük Vücudun ön kısmını ısıya, kire, sıvılara, asitlere, kesilmelere ve kıvılcım sıçramalarına karşı korurlar. Kullanım alanlarına göre farklı maddelerden üretilmişlerdir. Ayrıca idari personel, laboratuvar elemanları ve sağlık elemanları önlük kullanırlar. 6. Vücut Koruyucu Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler İşyerinde çalışırken yapılan işe uygun olarak seçilmiş özellikte iş elbiselerini giyiniz. Çalışma alanlarında kullanılan elbise, tulum vb. işyerinde soyunma dolaplarında bulundurun, bu giysilerle evinize gitmeyin. Bol ve yırtık elbiseler kaza riskini artırır. Çalışma alanında bu tür giysileri kullanmayınız. Üzerinize tam olarak oturan iş elbiseleri giyiniz. Elbiselerinizin düğmelerini kapalı tutun. 58

83 VI. SAĞLIK VE GÜVENLİK İŞARETLERİ A. GENEL OLARAK İşyerinin değişik bölüm ve eklentilerinde, prosesin değişik aşamalarında farklı tehlike ve riskler söz konusudur. Bu risklerin tamamıyla ortadan kaldırılamadığı durumlarda, gerek çalışanların ve gerekse işyerine dışarıdan gelen kişilerin (alt işveren, tedarikçi, müşteri, ziyaretçi vb.) bu tehlikeler ve riskler hakkında bilgilendirilmeleri gerekir. Bu amaçla bilgi vermek, uyarmak, yönlendirmek, koordinasyonu sağlamak ve talimat vermek gibi amaçlarla sesli ve görsel işaretler kullanılır. Genel olarak özel bir nesne, faaliyet ya da durumu işaret eden levha, renk, sesli veya ışıklı sinyal, sözlü iletişim ya da el-kol işareti yoluyla iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi ya da talimat veren veya tehlikelere karşı uyaran araçlara, sağlık ve güvenlik işaretleri denilmektedir. Bu işaretler, uluslararası kabul görmüş renk ve sembollerden (piktogram) meydana gelmiş ve tasarlanırken kolaylıkla anlaşılabilmeleri hedeflenmiştir. Çalışma alanlarında işaretlerin doğru yerlerde ve doğru şekillerde kullanılması son derece önemlidir. İşaretlerde Kullanılan Renk ve Geometrik Şekiller Renk Anlamı veya Amacı Karşıt Renk Kullanım Alanı Örnekleri Yasaklama İşaretleri, Durdurma İşaretleri Yasaklama Beyaz/(Siyah) Yangın Önleme, Yangınla Mücadele Teçhizatının yerleri 59

84 Zorunlu Hareket Beyaz Kişisel Koruyucu Donanım Kullanımı Uyarı, tehlike, risk Siyah Patlama, radyasyon, basamaklar, düşme tehlikesi, takılma tehlikesi vb. Emniyetli Durum Beyaz Acil çıkış yolları, ilk yardım malzemeleri, toplanma noktası, göz duşları Uyarı İşaretlerinin Geometrik Anlamı Geometrik Şekil Anlamı Yasaklama veya Zorunlu Hareket Uyarı Bilgi (Talimat İçeren) 60

85 B. Kullanılacak İşaret Levhaları 1. Yasaklayıcı İşaretler Bazı çalışma alanlarında bazı işlerin ve eylemlerin yapılması veya bazı maddelerin ve malzemelerin bulundurulması yasak olabilir. Bu durumda yasaklama işaretleri kullanılır. Beyaz zemin üzerinde kırmızı bir daire ve sağ alttan sol yukarıya doğru 45 lik açı ile uzanan kırımızı bir kuşaktan oluşur. Kırmızı kuşağın altında yer alan işi veya eylemi yapmak malzeme veya maddeleri bulundurmak yasak anlamına gelir. Yasaklanan şey aynı anda yazıyla da açıklanabilir. Yasaklayıcı İşaretlere Örnekler: 61

86 2. Tehlike ve Uyarı İşaretleri Bu levhalar ortamda bir tehlike olduğunda dikkat çekmek ve uyarmak amacıyla kullanılır. Sarı üçgen zemin ve üçgen siyah çerçeveden oluşur. Üçgen çerçeve içerisinde bulunan işaret, yazı ve resim içeriğine göre anlam kazanır. Levhanın altında ayrıca yazı olabilir. Tehlike ve Uyarı İşaretlerine Örnekler: 62

87 3. Zorunlu Hareket İşaretleri İşyerinde risklerin özelliklerine göre uyulması ve uygulanması gereken kurallar ve eylemler olabilir. Bunlar herkesin kolayca anlayabileceği şekilde 63

88 tasarlanmış şekil ve semboller yardımıyla anlatılabilir. Şekil ve sembollere ilave olarak yazıyla da anlamları desteklenebilir. Zemin mavi renkte ve yuvarlak, içinde beyaz renkli şekil, sembol ve/veya yazı vardır. Zorunlu hareket işaretlerine örnekler: 4. Yangınla Mücadele İşaretleri Genel olarak yangın önleme ve yangınla mücadele ekipmanlarının yerlerini belirtmek amacıyla kullanılırlar. Dikdörtgen veya kare şeklinde kırmızı zemin üzerine beyaz sembol ve işaretlerden (piktogramdan) oluşur. Yangınla mücadele işaretlerine örnekler: 64

89 5. Acil Çıkış ve İlkyardım İşaretleri Genel olarak ilk yardım, acil çıkış yolları, toplanma noktası, göz duşu, acil durum telefonu gibi konularda bilgi verirler. Kare veya dikdörtgen şeklinde, yeşil zemin üzerine beyaz işaret ve sembollerden oluşur. Anlamı kuvvetlendirmek amacıyla yazıyla da desteklenebilir. Acil durum bilgilendirme levhalarına örnekler: Acil Durum Duşu Acil Durum Telefonu Sedye Göz Duşu Çok sayıda işaret birbirine yakın ve karışıklığa neden olacak şekilde kullanılmamalıdır. Bu durum asıl riskin algılanamamasına neden olabilir. Ancak yönetmelik ve standartlara bağlı kalmak koşuluyla bazı durumlarda daha açıklayıcı olmak ve konuya daha fazla dikkat çekmek için işaretler bir arada kullanılabilir. Bu işaretlere kombine işaretler denir. 65