Numune Sağlık. Diyabetle Aktif Yaşam. Diyabet, hastalık yükü içerisinde 12. sıradadır. Türkiye diyabet kontrol programı. Tükenmişlik sendromu
|
|
- Duygu Isler
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Numune Sağlık Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi yayınıdır MAYIS 2010 Diyabetle Aktif Yaşam Prof. Dr. Recep AKDAĞ: Diyabet, hastalık yükü içerisinde 12. sıradadır Türkiye diyabet kontrol programı Tükenmişlik sendromu Çocuklara ölümü nasıl anlatmalıyız
2 Dünyanın renklerini ayağınıza getiriyoruz 25. Hizmet yılımızda sizleri de aramızda görmek istiyoruz 1986 Yılında Ankara Çankaya da kurulan İpek Ozalit Kırtasiye olarak, her zaman tek bir ilkeyi kendimize yol gösterici olarak kabul ettik: Kaliteli ürün, uygun fiyat. 25. Hizmet yılımıza girdiğimiz şu günlerde gerçekleştirdiğimiz teknoloji yatırımları ve teknik altyapımızla sizlere her zaman daha iyi hizmet vermenin mutluluğu içerisindeyiz. 3 Şubemiz ve alanlarında uzman 50 yi aşkın personelimizle Ankara nın en donanımlı ozalit ve kırtasiye merkezi olmanın bilinci ile hareket ediyor, yarının imkanlarını bugünden hizmetinize sunuyoruz. Siz değerli müşterilerimizin iltifatı ile daha nice 25 yıllarda birlikte olmayı istiyoruz. Saygılarımızla Zafer Durum Hizmetlerimiz Kırtasiye Poster Baskı Plotter Baskı Dijital Baskı Fotokopi Tarama (Scanner) Ciltleme(Laminasyon) Kartuş Dolumu Kaşe Yapımı Laser Çıktı Ozalit ve Plan Kopya Çekimi Ofis ve Bilgisayar Sarf Malzemeleri MERKEZ : Ahmet Mithat Efendi Sokak No: 18 / A ÇANKAYA - ANKARA Tel : (pbx) Fax : cankaya@ipekozalit.com.tr ŞUBE 1 : Uğur Mumcu Caddesi (Köroğlu) No: 53 / A G.O.P. - ANKARA : (pbx) Tel Fax : gop@ipekozalit.com.tr ŞUBE 2 : Mustafa Kemal Mahallesi (Eski 47) Sokak No: 64 / B SÖĞÜTÖZÜ - ANKARA Tel : Fax : ipek@ipekozalit.com.tr
3 Güneş Sokak No:16/7 Kavaklıdere ANKARA Tel : Fax : info@misdanismanlik.com
4 İÇİNDEKİLER KÜNYE BAŞYAZI EDİTÖRDEN RÖPORTAJ PROF. DR. RECEP AKDAĞ TÜRKİYE DİYABET KONTROL PROGRAMI RÖPORTAJ PROF. DR. KUBİLAY KARŞIDAĞ RÖPORTAJ UZM. DR. A. REFİK İMAMECİOĞLU BAHARI KARŞILARKEN BİR İNSAN HASTANEYE NEDEN GELİR.. 30 ANEAH DİYABET OKULU GENÇ BİR DİYABET HASTASININ YAŞADIKLARI GENÇ BİR DİYABETLİDEN MEKTUP ANNESİ DİYABET HASTASI OLAN SANATÇI GÖZÜYLE DİYABETLİ YAŞAM Numune Sağlık Dergisi MAYIS
5 DİYABET VE PSİKOLOJİK SORUNLAR İNME ÖNLENEBİLİR Mİ YOĞUN BAKIM HEMŞİRESİNİN HAKLI MUTLULUĞU HEMŞİRELİK HAFTASI ÜLKEMİZDE OSTEOPOROZA AKILCI YAKLAŞIM VE TEDAVİ ECZACILIK GÜNÜ TARİHÇESİ TÜKENMİŞLİK SENDROMU EKRANA BAKMA SENDROMU BEYNİME DOKUNULDU ÇOCUKLARA ÖLÜM NASIL ANLATILIR AMATEM İN 6. KURULUŞ YILDÖNÜMÜ ULUSLARARASI HASTANELER BİRLİĞİNE KABUL EDİLDİK KOZMETİK UYGULAMALARIN SAÇLARA YAN ETKİLERİ REPLANTASYON VE EL CERRAHİSİ OBSTRUKTİF UYKU APNE SENDROMU HASTANELERİN FİZİKİ YAPISININ HASTALARA, ÇALIŞANLARA ETKİLERİ KABİL TÜRK ASKER HASTANESİ TIP TARİHİNDEN SAYFALAR Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2010
6 KÜNYE Numune Sağlık Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi yayınıdır MAYIS 2010 Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Adına Numune Sağlık Dergisi Yıl: 01 Sayı: 01 Mayıs 2010 Yayın Kurulu Başkanı Doç. Dr. Nurullah ZENGİN (Başhekim) Genel Yayın Yönetmeni Doç. Dr. Serdar GÜLER Haber Koordinatörü Uzm. Ecz. Aslıhan BEYAN Yayın Kurulu Doç. Dr. Hürrem BODUR Doç. Dr. Celil GÖÇER Doç. Dr. Erol GÖKA Doç. Dr. Özlem Evren KEMER Dr. Abdulkadir ÖZBEK Dr. Adem ÖZKARA Dr. Ali EDİZER Dr. Ecz. A. Alper ŞAHİN Harun ÇELİK İmtiyaz Sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Aysun Yayıncılık Matbaacılık Reklam İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. adına Aysun PALALI Genel Yayın Koordinatörü Cumali KÖKTAŞ Hukuk Danışmanı Av. Çiğdem ALTINIŞIK Yönetim Merkezi Mahatma Gandi Caddesi No: 105/3 GOP - Çankaya - ANKARA Tel: Fax: iletisim@numunesaglik.com Bilimsel Danışma Kurulu 1.ABAYLI Ekrem 2.AK Fikri 3.ALLI Nuran 4.ALTIPARMAK Emin 5.ATAN Ali 6.AVŞAR Fatih 7.AYDOĞDU Sinan 8.BALABAN Neriman 9.BELEN Ahmet Deniz 10.BİÇİMOĞLU Ali 11.BODUR (ÇOLAKOĞLU) Hatice 12.CENGİZ Ömer 13.COŞKUN Faruk 14.ÇETİNKAYA Mesut 15.DEDE Doğan 16.DERE Hacı Hüseyin 17.DİKMEN Bayazit 18.DİLBAZ Nesrin 19.DOKUZOĞUZ (KUT) Başak 20.ERDOĞAN Bülent 21.ERYILMAZ Adil 22.ESKİOĞLU Erdal 23.GÖĞÜŞ Nermin 24.GÖKA Erol 25.GÜÇTEKİN Ali 26.GÜL Ülker 27.GÜLER Serdar 28.GÜNEL Uğur 29.GÜVENER Engin 30.HASIRİPİ Hikmet Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tel: Tasarım AVEC reklam organizasyon 31.HENGİRMEN Süleyman 32.KAMA Nuri Aydın 33.KARAASLAN Yaşar 34.KARADEMİR Mehmet Alp 35.KOCA Yüksel 36.KOÇ Mahmut 37.KOPARAL Salih Suha 38.KULAÇOĞLU Sezer 39.KURAL Gülcan 40.MEMİŞ Ali 41.ODABAŞ Ali Rıza 42.ÖZBAKIR Şenay 43.ÖZDEM Cafer 44.ÖZET Gülsüm Gülistan 45.ÖZKARA Adem 46.ÖZMEN Mehmet Mahir 47.PEKSOY İrfan 48.SAKINCI Ünal 49.SARAÇOĞLU Ömer Ferit 50.SEÇKİN (ERARSLAN) Selda 51.TABAK Abdullah Yalçın 52.TÜMÖZ Mehmet Ali 53.TÜMÖZ Mübeccel 54.UÇANER Ahmet 55.ULUSOY Feridun Vasfi 56.ÜNAL Adnan 57.YILDIRIMKAYA Mustafa Metin 58.YÜKSEL Enis (İsimler soyadlara göre alfabetik olarak sıralanmıştır.) Numune Sağlık Dergisi Basın Meslek ilkelerine uymaya söz vermiştir. Ücretsizdir. Yayınlanan yazıların sorumluluğu yazarlarına, reklamların sorumluluğu ise reklam verene aittir. Yayınlanan makale ve haberler kaynak belirtilmek suretiyle alıntı yapılabilir. Baskı: Başak Matbaacılık Tan. Hiz.Ltd.Şti. Anadolu Bulvarı No:5/15 Yenimahalle - Ankara Tel: Numune Sağlık Dergisi MAYIS
7 DOÇ. DR. NURULLAH ZENGİN BAŞYAZI Referans Hastane Olmak Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi nin yeni bir süreli yayını, Numune Sağlık Dergisi yayın hayatına başlıyor. Her yeni yayın, geri planında bir dizi düşünceleri ve hedefleri barındırır. Hastanemiz bir asrı aşan geçmişinde yaptıklarıyla ve üstlendiği rollerle her zaman bir Referans Hastane olmuştur. Benzer rollerin günümüzde ve gelecekte de devam etmesi tüm Numunelilerin ortak arzusudur. Bu kavramın içinin gerçek anlamında dolmasının şüphesiz bazı gereklilikleri vardır. Yönetim olarak çalışmalarımızda esas aldığımız ve gelecekte de Referans Hastane olabilmenin şartı olarak gördüğümüz 4 hedefimizi sizlerle paylaşmak istiyorum. 1. Tüm branşlarda dünyada en geçerli ve standart kabul edilen tedavileri hastalarımıza sunabilmek. Her sağlık kurumunda verilemeyen, uygulaması zor sağlık hizmetlerinde müracaat edilen bir kurum olmak. 2. Modern hastane yönetim organizasyonunu gerçekleştirebilmek. Özellikle son yıllarda teknolojik gelişmelerin yanında sağlık hizmetlerinin organizasyonu ve hastane yöneticiliğinde de hızlı bir değişim süreci yaşıyoruz. Yeni kavramlara ve şartlara hızlı adaptasyon tüm sağlık kurumları için her geçen gün artan öneme sahiptir. 3. Toplumu sağlık konularında doğru bilgilendirilmesinde rol alabilmek. Bu konuda yazılı ve görsel medya ile ilkeli ve düzeyli bir iletişim geliştirmek. 4. Birikimi ve yetkili birimlerle kurduğu ilişkilerle ulusal düzeyde sağlık politikalarının oluşmasına katkıda bulunmak. Özellikle toplumun sağlık konularında doğru bilgilendirilmesinde 4. sayısına ulaştığımız Numune Gazetesi ile önemli bir deneyim yaşadığımızı ifade etmek istiyorum. Bu deneyimin de getirileri ile aslında daha önce planladığımız hastanemizin birikimini yansıtacak Numune Sağlık Dergisi nin de yayın hayatına başlamasının zamanının geldiğine inanıyoruz. Sağlık hizmeti sunmanın merkezinde yer alan, köklü bir kamu kurumu olarak deneyimlerimizi sağlık politikalarımızın oluşmasında katkı sağlayabilecek şekilde sunabilmek bu derginin temel amacı olacaktır. Ülkemizde halen güncel sağlık yönetimi konularını ele alan, bizlerin de yakından takip ettiği ve faydalandığı önemli periyodik yayınlar mevcuttur. Numune Sağlık Dergisi konuları daha farklı bir bakış açısı ile hastalık temelli olarak ele alacak yapılan ve yapılabilecekleri toplu olarak değerlendirmeye çalışacaktır. Amacına ulaşması ve faydalı olması dileği ile saygılarımı sunuyorum. 05 Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2010
8
9 AYSUN PALALI EDİTÖRDEN Yeni Bir Yayın, Yeni Bir Başlangıç Sağlık çalışanlarına ve ilgili bürokratlara hitap edecek olan yeni bir yayın ile karşınızdayız. Ülkemizde modern tıp uygulamaları ve eğitiminde öncü olan, sağlık alanında ilkleri kendi içinde barındıran Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi çalışanlarının alanlarındaki birikimlerini ve bakış açılarını sizlere ulaştıracak olan Numune Sağlık Dergisi ni yayınlamanın övüncü içerisindeyiz. Aylık periyotlu olarak yayınlayacağımız dergimizde her ay bir konuyu özel olarak ele alacak ve hasta-bilimsel veriler-sağlık çalışanları üçgeni içerisinde bütün yönleri ile masaya yatıracağız. Dergimizin bu ilk sayısında, gerek günümüz insanı için giderek yoğunlaşan bir etki ile potansiyel bir tehdit haline gelen, gerekse toplumsal olarak günümüzün en dikkate alınması gereken hastalıklarından olan diyabet konusunu işliyoruz. İyi yönetilmediği takdirde hastaların yaşam süresini 5-10 yıl kısaltabilen bir hastalık olarak öne çıkan diyabet, gerek dünyada gerekse ülkemizde her geçen gün hasta oranı artan bir hastalıktır. Dünyadaki diyabet nüfusu 2009 sonu itibarı ile 285 milyon iken 2030 yılında küresel diyabetik nüfusunun 438 milyona ulaşması beklenmektedir. Numune Sağlık Dergisi olarak bu konuya dikkat çekmek ve ülkemizde bu konuda yapılan ve yarınlar için projelendirilen çalışmaları sağlık alanındaki en yetkin kişi olan Sağlık BakanıProf. Dr. Recep Akdağ ile konuştuk. Konu hakkında bilimsel yenilikleri ise İstanbul Üniversitesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Kubilay Karşıdağ ile ve kamudaki uygulamaları ise Sağlık Bakanlığı bürokratlarından Uzm. Dr. A. Refik İmamecioğlu ile konuştuk. Dergimizin Genel Yayın Yönetmeni olan Doç. Dr. Serdar Güler ise yazısında Koordinatörü olduğu Türkiye Diyabet Kontrol Programı ve yapılan çalışmalar hakkında bilgi veriyor. Dergi sayfalarımız arasında diyabetli hastalarımızın ve hasta yakınlarının yaşadığı sorunlar ve anılarla birlikte ANEAH Diyabet Okulu hakkında bilgiler bulacaksınız. Dergimizde kapak konumuz olan diyabet dışında ilginizi çekeceğine inandığımız, her biri kendi içinde büyük bir önem taşıyan konuları da yine uzmanlarının kaleminden okuyacaksınız. Dergimizin her sayısını yeni bir başlangıç olarak kabul ediyor, gelecek sayılarda sizlerle tekrar bu sütunlarda buluşmayı ümit ediyoruz. İyi okumalar 07 Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2010
10
11 RÖPORTAJ Sağlık Bakanı Prof. Dr. Recep AKDAĞ: Diyabet, ülkemizde ulusal düzeyde hastalık yüküne sebep olan hastalıklar içerisinde 12. yer almaktadır. Diyabet, iyi yönetilmediği takdirde yaşam süresini 5 ile 10 yıl arasında kısaltan bir hastalıktır. Dünyadaki diyabet nüfusu 2009 sonu itibarı ile 285 milyon iken 2030 yılında küresel diyabetik nüfusunun 438 milyona ulaşması beklenmektedir. Numune Sağlık Dergisi olarak bu konuya dikkat çekmek ve ülkemizde bu konuda yapılan ve yarınlar için projelendirilen çalışmaları sağlık alanındaki en yetkin kişi olan Sağlık Bakanı Prof. Dr. Recep Akdağ ile konuştuk. 09 Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2010
12 yükü nedenlerinin temel hastalık gruplarına göre dağılımına baktığımızda, kalp-damar hastalıklarının % 27, nöropsikiatrik bozuklukların % 19, kanserlerin ise % 9 oranında olduğu görülmektedir. Diyabete gelecek olursak, tüm yaş gruplarında % 1,9 (erkeklerde % 1,6 ve kadınlarda % 2,1) ile ulusal düzeyde hastalık yüküne sebep olan hastalıklar arasında 12. sırada bulunmaktadır. Diyabet, yaş grubunda, ulusal düzeyde hasta yüküne neden olan ilk 10 hastalık arasında bulunmazken, 60 yaş ve üzerinde % 4,9 ile 4. sırada yer almaktadır. Bakanlığınız döneminde bulaşıcı olmayan hastalıklarla mücadele alanında programlı yaklaşımlar uygulanmasına olan hassasiyetinizi gayet iyi biliyoruz. Bu konuda kısaca bilgi verebilir misiniz? Bulaşıcı olmayan hastalıklara ilişkin, özellikle de ülkemizdeki duruma ilişkin neler söylemek istersiniz? Akdağ: Bilindiği gibi, yakın geçmişimizin sağlık gündeminde bulaşıcı hastalıklar çok daha öncelikli iken, bugün bulaşıcı olmayan hastalık grupları giderek önem kazanmıştır. Ülkemizde, bulaşıcı olmayan hastalıkların görülme sıklıkları da, teşkil ettikleri yük de giderek artmaktadır. Bunun önde gelen sebeplerinden birisi, Türkiye de her yaş grubu için yaşam beklentisinin giderek artıyor olmasıdır. Bugün yaşlı nüfusumuzun genel nüfus içindeki oranı, ülkemiz tarihinin en yüksek noktasına ulaşmış durumdadır. Bu durum toplumumuzun erişkin toplumdan yaşlı topluma doğru hızla dönüştüğünü göstermektedir. TÜİK verilerine baktığımızda, bu durumu açıkça görebilmekteyiz yılında 65 yaş üstü nüfusun genel nüfusa oranı % 5,37 iken 2009 yılında bu oran % 7 ye ulaşmıştır. Yine TÜİK in 2007 İstatistik Yıllığı na göre, 2007 yılı için Doğuşta Beklenen Yaşam Süresi ortalama 71,7 iken 2020 de 73,5, 2050 de 77,3 olacağı tahmin edilmektedir. Öte yandan, toplumumuzun sosyoekonomik açıdan gelişmesi, yaşam tarzlarını değiştirmiş, bu da bulaşıcı olmayan hastalık risk faktörlerinin artmasına neden olmuştur. Ayrıca, çevresel faktörler ile stres faktörünün de etkisiyle bulaşıcı olmayan hastalıkların morbidite ve mortalitelerinin arttığı gözlenmektedir. Ülkemizdeki ölüm nedenlerini, temel hastalık gruplarının dağılımına göre değerlendirdiğimizde, tüm ölümler içerisinde; kalp-damar hastalıklarının % 47,3, kanser vakalarının ise % lik bir yer tuttuğu görülmektedir. Yine ülkemiz için hastalık Akdağ: Bulaşıcı olmayan hastalık ve risk faktörleri ile kanıta dayalı planlamalar bünyesinde, etkili bir izleme-değerlendirme süreciyle önleme ve kontrol programları doğrultusunda mücadelemizi yürütmeye özen gösteriyoruz. Bu yaklaşım çerçevesinde gerekli yapılanmayı sağlayarak kapasite geliştirme çalışmaları yürüttük ve yürütmeye de devam ediyoruz. Bakanlığımızın Stratejik Planı nda bulaşıcı olmayan hastalıklarla ilgili belirlenen başlıklarda eylem planları hazırlayarak geliştirdik. Bu çalışmalardan bazılarını tamamlayıp yayınlanarak uygulamalarına başladık; bazıları ise halen geliştirilme aşamasında. Bunlardan kısaca bahsetmekte fayda görüyorum. Önde gelen bulaşıcı olmayan hastalık grupları için; Türkiye Kalp ve Damar Hastalıklarını Önleme ve Kontrol Programı (Risk Faktörlerine Yönelik Stratejik Plan ve Numune Sağlık Dergisi MAYIS
13 Eylem Planı, Kalp ve Damar Hastalıklarında İkincil ve Üçüncül Korumaya Yönelik Stratejik Plan ve Eylem Planı ), Ulusal Kanser Programı , Türkiye Diyabet Kontrol Programı, Türkiye Kronik Hava Yolu Hastalıklarını (Astım- KOAH) Önleme ve Kontrol Programı ( ) Eylem Planı; Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı. Başlıca risk faktörlerine yönelik olarak da; Türkiye Obezite ile Mücadele ve Kontrol Programı ( ) (Fiziksel aktivite boyutu dahil), Ulusal Tütün Kontrol Programı Eylem Planı, Türkiye Alkol Kontrol Programı ve Eylem Planı. Diyabete yönelik bir kontrol programına neden ihtiyaç duyuldu? Akdağ: Diyabet daha önce de izah ettiğim gibi, ülkemizde izlenmekte olan ve bulaşıcı olmayan hastalık özelliklerini taşımaktadır. Ne yazık ki, günümüz şartlarının belirlediği yaşam tarzları nedeniyle de ülkemizde giderek yaygınlaşmaktadır. Ülkemizde, çocuk yaş grubuna ait Tip1 diyabet insidansı kesin olarak bilinmemektedir. Ama her yıl 1700 civarında çocuğumuza Tip1 diyabet tanısı konulduğunu söyleyebiliriz. 18 yaş altı toplam diyabetli sayımızın ise civarında olduğu tahmin edilmektedir. Tip2 diyabet prevalansı ise Türkiye Diyabet Epidemiyoloji Araştırma Projesi (TURDEP-I) sonuçlarına göre % 7,2 bulunmuştur. Bu oranlar, 2007 yılı nüfus rakamlarıyla değerlendirildiğinde ülkemizde 2.85 milyonun üzerinde Tip2 diyabetli vatandaşımızın yaşadığı tahmin edilmektedir. TÜİK verilerine baktığımızda, 2000 yılında 65 yaş üstü nüfusun genel nüfusa oranı % 5,37 iken 2009 yılında bu oran % 7 ye ulaşmıştır. Yine TÜİK in 2007 İstatistik Yıllığı na göre, 2007 yılı için Doğuşta Beklenen Yaşam Süresi ortalama 71,7 iken 2020 de 73,5, 2050 de 77,3 olacağı tahmin edilmektedir. 11 Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2010
14 çok üzerinde durduğumuz ve hassas davrandığımız noktalar, sürecin şeffaf ve katkıya açık olması ile çok ortaklı bir yaklaşımdır. Hepimizin de çok iyi bildiği gibi, bulaşıcı olmayan hastalığa yönelik önleme ve kontrol programlarında, sağlık sektöründen öte bireyin günlük yaşamı üzerinde belirleyici etkisi olan birçok sektör ve taraf bulunmaktadır. Bu tarafların konu üzerindeki farkındalığını geliştirmek, sahiplenmelerini sağlamak, birlikte programlamak ve ortak mücadele yürütmek başarının en önemli koşullarındandır. Bu çerçevede, Diyabet Kontrol Programı için oldukça geniş bir paydaş katılımı hedeflemiştik. Bunu da büyük ölçüde başardığımız için çok memnunuz. Katılım ve katkı sağlayan tüm taraflara teşekkür ederim. Tabii şunu da ilave etmek gerekir ki, eylem planının uygulama sürecinde bu çok ortaklılık vazgeçilmez bir koşul olmaya devam edecektir. Ancak tüm taraflarla mücadele yürütüldüğü zaman toplum yararı sağlanabilecektir. Çalışmalar, diyabetin, kadınlarda ve kentsel bölgelerde yaşayanlarda daha sık görüldüğünü de ortaya koymaktadır. Bakanlığımız tarafından yaptırılan, 2003 Hane Halkı Araştırması nda 18 yaş üzeri kişilerde diyabet tanısı konulduğunu beyan edenlerde prevalans % 4,75, Ulusal Hastalık Yükü Çalışması nda toplumda diyabet prevalansı %5,5 olarak çalışılmıştır. TEKHARF Çalışması nın 1997/98 taramasından 2004/05 yıllarına kadar izlenen kohortuna dair 2009 da yayınlanan verilerine göre ise, Türkiye de 35 yaş üstü nüfusta diyabet prevalansı % 11,3 olarak tespit edilmiştir. Başlıca risk faktörleri olan obezite ve fiziksel hareketsizlikle mücadele ederek önlenebilen bir hastalık olması ve tanısı konulduktan sonra hem diyabetik birey hem de sağlık hizmet sunumu bazında iyi yönetilebilmesi neticesinde komplikasyonlarının geciktirilebiliyor olması, bizi diyabete özel, programlı bir mücadele sürecine yönlendirmiştir. Numune Sağlık: Türkiye Diyabet Kontrol Programı nın geliştirilme aşamasında olduğunu biliyoruz. Hem bu süreçte hem de uygulama sürecinde çok sektörlülüğe olan bakışınız nedir? Akdağ: Türkiye Diyabet Kontrol Programı nın geliştirilmesi sürecinde önemli bir mesafe almış durumdayız. Bu süreçte en Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) taslağında bazı diyabet ilaçları konulu düzenlemeler bulunmakta. Bu konuya nasıl yaklaşıyorsunuz? Akdağ: Bildiğiniz gibi, SUT ta sadece diyabete yönelik değil tüm ilaçlar değerlendirmektedir. Bunun yanı sıra muayene, tetkik ve girişimsel işlemlerin ücretlendirilmesi de SUT la belirlenmektedir. Konuyu bu bağlamda değerlendirmek gerekir. Diyabet tedavisi pek çok hastalığın aksine o hastaya odaklı olmalıdır. Hastanın yaşı, beslenmesi, fiziksel aktivitesi, komplikasyonları, ek hastalıkları gibi pek çok konu diyabet ve tedavisinde önemli etkenlerdir. Sağlık Uygulama Tebliği hazırlanırken, öncelikle hastanın zarar görmemesi, en iyi tedaviye en rahat şekilde ve makul maliyetlerle ulaşması hedeflenmelidir. Numune Sağlık Dergisi MAYIS
15 İşlevsel bir Ulusal Diyabet Veri Tabanı bize neler kazandıracaktır? Akdağ: Hastalıkla ilgili politikaların kanıta dayalı olarak belirlenmesinde, hastalık kayıt sistemlerinden elde edilen veriler büyük önem arz etmektedir. Ülkemizde güncel ve doğru veriye ulaşabilmek için kaliteli sağlık bilgi sistemleri kurulması çok önemlidir. Bizler de bu gerçeği göz önünde bulundurarak hem birinci basamak hem de ikinci ve üçüncü basamak sağlık hizmet sunum birimlerinden veri sağlayan bilgi sistemlerini kurduk. Türkiye Diyabet Kontrol Programımız kapsamında bir çalışma grubu oluşturduk. Bu arkadaşlarımız Bakanlığımız bilgi sistemleri ile entegre bir programla izlemedeğerlendirme çalışmalarını yürütmektedir. Numune Sağlık: Türkiye Diyabet Kontrol Programı nın uygulanması sürecine ilişkin neler söyleyeceksiniz? özellikleri ve gelişim süreci dikkate alınarak, Ulusal Diyabet Koordinatörlüğü gibi bir yürütme birimi de kurulabilir. Bulaşıcı olmayan hastalıklarla mücadele süreçleri, doğası gereği, uzun süreli programlar ile etkin bir takibi gerektirmektedir. Sağlıkta Dönüşüm Programı kapsamında Bakanlığımızın yeniden yapılandırılması çalışmaları çerçevesinde Refik Saydam Ulusal Halk Sağlığı Kurumu bünyesinde yer alacak bir Sağlığı Geliştirme ve Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Enstitüsü de uzun vadede düşünülmektedir. Sayın Bakanım, dergimize vakit ayırdığınız için çok teşekkür ederiz. Akdağ: Diyabet gibi, çok önemli bir soruna dikkat çektiğiniz için asıl ben teşekkür ederim. Çalışmalarınızda başarılar dilerim. Başlıca risk faktörleri olan obezite ve fiziksel hareketsizlikle mücadele ederek önlenebilen bir hastalık olması ve tanısı konulduktan sonra hem diyabetik birey hem de sağlık hizmet sunumu bazında iyi yönetilebilmesi neticesinde komplikasyonlarının geciktirilebiliyor olması, bizi diyabete özel, programlı bir mücadele sürecine yönlendirmiştir. Akdağ: Diyabetle ilgili faaliyetlerimiz, 2008 yılından bu yana Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Kronik Durumlar Daire Başkanlığı nda Metabolik Hastalıklar Şubesi tarafından yürütülmektedir. Gelecekte, programın 13 Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2010
16 DOÇ. DR. SERDAR GÜLER ANEAH Endokrinoloji Kl. Şefi Ulusal Diyabet Koordinatörü Türkiye Diyabet Kontrol Programı DÜNYADA VE TÜRKİYE DE DİYABET Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Risk Faktörleri Çağımızda diabetes mellitus (diyabet) ve onunla aynı risk faktörlerini (obezite, fiziksel aktivite eksikliği, tütün ürünleri kullanımı ve alkol kullanımı) paylaşan bulaşıcı olmayan (kronik) hastalıkların, dünya toplumlarının en önemli sağlık sorunları arasında önde geldiği yaygın kabul gören bilimsel bir gerçekliktir. Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Mortalite Dünyada her yıl 8 ila 14 milyon insan diyabet ve kalp-damar hastalıkları, kanserler ve kronik solunum yolu hastalıkları gibi diğer bulaşıcı olmayan hastalıklar nedeniyle kaybedilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), diyabete bağlı ölümlerin %80 inin düşük ve orta gelir grubundaki ülkelerde gerçekleştiğini bildirmektedir. Yeni diyabet vakalarının artışında olduğu gibi, ölümlerin çoğunun da kişi-başı gelir düzeyi orta ve düşük düzeyde olan gelişmekte olan ülkelerde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Diyabetin Küresel Sıklıkları Gerçekleşen sosyo-ekonomik dönüşümle birlikte yaşam tarzları ortak risk faktörleri lehine değişmekte ve bu hızlı değişim neticesinde özellikle tip 2 diyabet prevalansı gelişmiş ve gelişmekte olan toplumların tümünde hızla yükselmektedir. Tahminlere göre, 2010 itibarı ile tüm dünyada erişkin (20-79 yaş) nüfusta diyabet prevalansı %6,6 dır ve 2030 yılında %18 artış ile bu değerin %7,8 olacağı öngörülmektedir. Başka bir ifade ile tüm dünyadaki diyabet nüfusu 2009 sonu itibarı ile 285 milyon iken 2030 yılında küresel diyabetik nüfusunun 438 milyona ulaşması beklenmektedir. Öte yandan birçok toplumda yeni tanı alan tip 1 diyabet olgularının da arttığı ve bu artışın özellikle küçük çocuklarda görüldüğü bildirilmektedir. Numune Sağlık Dergisi MAYIS
17 Türkiye de Diyabet Sıklıkları yıllarında ülkemiz genelinde gerçekleştirilen Türkiye Diyabet Epidemiyoloji Çalışması (TURDEP-I) sonuçlarına göre ülkemizde tip 2 diyabet prevalansı %7,2; Bozulmuş Glukoz Toleransı (BGT) prevalansı ise %6,7 olarak bulunmuştur. Aynı çalışma, ülkemizde yaşayan diyabetiklerin %32 sinin hastalıklarının farkında olmadığını ortaya koymuştur. Uluslararası Diyabet Federasyonu na (UDF) göre ise, 2010 itibarı ile Türkiye erişkin (20-79 yaş) nüfusunda diyabet prevalansı %7,4 olup dünya nüfus dağılımına göre standardize diyabet prevalansı %8,0 olarak hesaplanmıştır. DSÖ tahminlerine göre ise günümüzde olan diyabetli nüfusumuzun 20 yıl sonra 6 milyonu aşması beklenmektedir. Yine UDF na göre Türkiye de halen %6,3 olduğu varsayılan BGT prevalansı, standardize dünya nüfusuna göre ayarlandığında %6,7 olarak hesaplanmıştır. Bir başka deyişle, Türkiye de halen kişi BGT döneminde prediyabetik olarak yaşamaktadır. Diyabet Komplikasyonları Diyabet, iyi yönetilmediği takdirde yaşam süresini 5 ila 10 yıl arasında kısaltan bir hastalıktır. Yetişkin diyabetlilerde, diyabetli olmayan yaşıtlarına kıyasla bir kardiyovasküler olay geçirme riski 2-4 kat daha yüksektir ve yine tüm dünyada böbrek replasman tedavisi uygulanan olgular ile 65 yaş altı körlük ve travma dışı sebepli amputasyon olgularının en yaygın nedeni diyabettir. Diyabetin Maliyeti Diyabete bağlı komplikasyonların bireye ve topluma getirdiği maliyet çok yüksek gerçekleşmektedir. Çeşitli ülkelerde toplam sağlık hizmeti harcamalarının %3-12 sini diyabete bağlı giderler teşkil etmektedir. Türkiye de 1993 te yapılan DiabCost çalışmasına göre komplikasyonsuz bir diyabetlinin yıllık doğrudan maliyeti 400$ civarında bulunmuştur. Komplikasyonlu diyabetlide ise bu maliyet yaklaşık 4 kat daha yüksek olarak hesaplanmıştır. UDF verilerine göre ise, 2010 yılı için diyabet nedeniyle kişi başı sağlık harcaması ortalama 572 dolardır. Bu rakam ülkemizdeki diyabet maliyetinin geçen 15 yılda %40 artış gösterdiğini ortaya koymaktadır. DİYABETİN ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ Diyabetin Önlenmesi Birçok ülkede yapılan çalışmalar diyabetin yalnızca sağlıklı yaşam tarzı değişikliğine yönelme yoluyla %44 58 oranında risk azalması sağlanarak önlenebileceğini veya en kötümser tahminle geciktirilebileceğini ve yine bunun en maliyet-etkin yöntem olduğunu göstermiş durumdadır. Başta DSÖ ve UDF olmak üzere diyabetle ilgilenen uluslararası kuruluşlar diyabet ve komplikasyonlarının önlenmesi ve diyabetiklerin yaşam kalitelerinin yükseltilmesi için ülkemizin de dahil olduğu Üye Devletler ve ilgili sivil toplum kuruluşları (STK) ile birlikte yoğun çaba harcamaktadır. DSÖ, bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesi ve kontrolü için bir stratejik plan ve yılları için bir eylem planı hazırlamış ve yürütmeye koymuş bulunmaktadır. Bu plan dahilinde ülkelerin öncelikle ulusal diyabet programlarını mevcut durum çerçevesinde yeniden gözden geçirip düzenlemeleri gerekmektedir. Ülkemizde de diyabetin önlenmesine yönelik olarak yürütülen DEPLAN çalışmasında hastanemiz Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları kliniği çalışma merkezlerinden birisidir. Sağlık Bakanlığının Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Yaklaşımı Sağlık Bakanlığı, diyabet de dahil, bulaşıcı olmayan hastalıklar ve komplikasyonlarından kaynaklanan mortalite ve hastalık yükünü kontrol altına alma amaçlı çalışmalarını büyük hassasiyetle sürdürmektedir. Bu hastalıklar ve risk faktörleri ile mücadele stratejileri belirlenmekte ve bu planlar paralelinde hedefe yönelik etkili faaliyetler yürütülmesi için çalışılmaktadır. Bakanlık bu mücadele süreçlerini DSÖ stratejik yaklaşımı paralelinde ülkemiz kalkınma planları kapsamında ele almakta ve çok sektörlü mücadele kavramına büyük önem verilmektedir. Sağlık Bakanlığının diyabetle mücadelede stratejik bir yaklaşım geliştirme ve hedeflere yönelik planlı faaliyetler yürütme yaklaşımı hem Bakanlığın Stratejik Plan dokümanında hem de Dünya Bankası Grubu ile birlikte 2009 un ikinci yarısında aktive 15 Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2010
18 edilen Sağlıkta Dönüşüm ve Sosyal Güvenlik Reformu Pojesi bileşenleri arasında yerini almış durumdadır. Sağlık Bakanlığının Önceki Diyabet Programları Ülkemizin diyabetle mücadele alanındaki stratejik yaklaşımı, ilk kez 1992 yılında St. Vincent Deklarasyonu nun imzalanmasını müteakiben başlatılmış ve 1994 te başlanan Ulusal Diyabet Programı geliştirme çalışması 1996 da programın uygulamaya konması ile sürmüştür. Daha sonra buna hipertansiyon ve obezite bileşenleri de dahil edilmiş ve 2003 yılından itibaren Ulusal Diyabet-Obezite-Hipertansiyon Kontrol Programı adı ile devam ettirilmiştir. TÜRKİYE DİYABET KONTROL PROGRAMI Diyabetin ülkemizde görülmekte olan ve tahminlerin üstünde bir yükselme kaydetmekte olan sıklıkları karşısında diyabet, risk faktörleri ve komplikasyonları ile mücadele stratejisinin güncellenmesi gereği duyulmuştur. Bu gaye ile 2009 yılı ilk çeyreğinde başlatılan ulusal diyabet stratejisi ve eylem planını geliştirme çalışması Türkiye Diyabet Kontrol Programı adı altında sürdürülmektedir. Diyabetin tüm yönleri ile iyi yönetilmesi temelinde Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde hazırlanan taslak stratejik çerçeve ilgili paydaşların görüşüne açılmış, 17 Nisan 2009 tarihinde Sağlık Bakanlığı nda düzenlenen I. Danışma Kurulu Toplantısı ile akademi ve sivil toplum çevreleri ile paylaşılmıştır. Tarafların geribildirimleri üzerinden geliştirilen bu çerçeve, Türkiye Diyabet Kontrol Programı Çalıştayının temel çalışma çerçevesini de teşkil etmiş, çalışma grupları ve paydaşları bu paralelde belirlenmiştir. Türkiye Diyabet Kontrol Programı Çalıştayı Türkiye Diyabet Kontrol Programı Çalıştayı Şubat 2010 tarihlerinde Ankara da üçer günlük iki çalışma devresi olarak düzenlenmiştir. Sağlıkta Dönüşüm ve Sosyal Güvenlik Reformu Projesi kapsamında gerçekleştirilen bu çalıştay kapsamında ülkemiz diyabet stratejisinin temel geliştirme çalışması yürütülmüştür. Türkiye Diyabet Kontrol Programı taslak metninin işlevsel çerçevesi aşağıdaki 11 başlık altında şekillendirilmiş bulunmaktadır: I. Diyabet Verisi Yönetiminin Geliştirilmesi II. Diyabete Yönelik Risk Faktörlerinin Önlenmesi Stratejileri III. Diyabet ve Komplikasyonlarına Yönelik Sağlığı Geliştirme Faaliyetleri Geliştirilmesi IV. Diyabette Erken Tanı ve Tanı Standartlarının Güçlendirilmesi V. Diyabet Tedavisinin Güçlendirilmesi ve Diyabet Yönetiminin İyileştirilmesi VI. Diyabet Komplikasyonlarının Azaltılması VII. Diyabet Bakımının Geliştirilmesinde Çocukluk Çağına Özel Yaklaşımlar VIII. Diyabet Konulu Eğitimlerin Güçlendirilmesi IX. Diyabetin Yönetiminde Maliyet Etkililik ve Sosyal Güvenlik (Sağlık Güvencesi) Boyutunun Geliştirilmesi X. Diyabet Bakımına Yönelik Sağlık İş Gücünün Planlanması XI. Türkiye Diyabet Kontrol Programının İzleme ve Değerlendirmesi Çalıştayda, toplam 16 çalışma grubu faaliyet göstermiştir. İlk üç gün toplanan 8 çalışma grubunda 106 katılımcı, ikinci üç gün toplanan 8 çalışma grubunda ise 95 katılımcı görev almıştır. Çalışma grupları Türkiye Diyabet Kontrol Programı taslak çerçevesi paralelinde ilgili paydaşlardan teşkil edilmiş olup yine bu çerçevenin ilk on ana başlığı paralelinde görevlendirildikleri konularda stratejik geliştirme çalışması yürütmüşlerdir. Her bir grup ayrıca kendi başlıklarının izleme ve değerlendirmesine yönelik geliştirme de sağlamıştır. Toplum düzeyinde çok sektörlü bir sahiplenme ve mücadeleyi sağlayabilme amacı ile ilgili paydaşların tümü çalıştaya davet edilmiştir. Sağlık Bakanlığının ilgili birimlerinin, bazı diğer Bakanlıkların, kamu kurum ve kuruluşlarının, 15 üniversitemizden temsilcilerin ve 32 sivil toplum kuruluşunun katılımı gerçekleşmiştir. Çalıştaya katılan Sağlık Bakanlığı birimleri, il müdürlükleri ve hastaneleri şunlardır: Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı Bilgi Sistemleri ve Teknolojileri Koordinatörlüğü, İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü, Personel Genel Müdürlüğü, Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı (RSHMB), RSHMB. Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü, Sağlık Eğitimi Genel Müdürlüğü, Strateji Geliştirme Başkanlığı, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara İl Sağlık Müdürlüğü, İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü, Ankara Atatürk EAH., Ankara Numune EAH., Ankara Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon EAH., Dr. Sami Ulus Kadın Doğum Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları EAH., Etlik İhtisas EAH., Ulucanlar Göz EAH., Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı EAH., Gaziantep Nizip Devlet Hastanesi. Çalıştaya katılım sağlayan diğer kamu kurum ve kuruluşarı ile yerel yönetimler şunlar olmuştur: T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı, T.C. Başbakanlık Diyanet İşleri Başkanlığı, T.C. Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), T.C. Başbakanlık Yüksek Öğrenim ve Kredi Yurtlar Kurumu, Adalet Bakanlığı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Numune Sağlık Dergisi MAYIS
19 Sosyal Güvenlik Kurumu, Maliye Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT), Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK), Ankara Büyükşehir Belediyesi, Çankaya Belediyesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi. Çalıştayda 15 üniversitenin çeşitli fakültelerinden katkı sağlanmış olup bu üniversiteler şunlardır: Ankara Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi, Başkent Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Düzce Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Erciyes Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Kocaeli Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, Uludağ Üniversitesi. Sağlık Bakanlığı bulaşıcı olmayan hastalıklarla mücadele süreçlerinde sivil toplum kuruluşları ile çalışmaya özel önem vermekte olup çalıştaya davet edilen STK lardan 32 si katılım sağlamıştır: Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu, Aile Hekimliği Eğitim ve Araştırma Derneği (AHEAD), Ankara Diyabet Derneği, Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği, Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derneği, Çocuk ve Adolesan Diyabetikler Derneği, Diyabet Hemşireliği Derneği (DHD), Eğitim ve Sağlık Muhabirleri Derneği, Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER), İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası, İş Sağlığı Hemşireliği Derneği (İŞHEM-DER), Memur Sendikaları Konfederasyonu (Memur-Sen), Metabolik Sendrom Derneği, Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları Derneği (OHSAD), Pratisyen Hekimlik Derneği, Tıbbi Genetik Derneği, Türk Diabet Cemiyeti, Türk Diyabet Vakfı (TÜRKDİAB), Türk Eczacıları Birliği (TEB), Türk Hemşireler Derneği, Türk İç Hastalıkları Uzmanlık Derneği (TİHUD), Türk Tabipleri Birliği (TTB), Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği (TAHUD), Türkiye Diyetisyenler Derneği, Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD), Türkiye Fizyoterapistler Derneği, Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRKİŞ), Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), Türkiye Kamu Çalışanları Sendikaları Konfederasyonu (Kamu-Sen), Türkiye Obezite Araştırma Derneği, Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TURSAB). Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), diyabete bağlı ölümlerin %80 inin düşük ve orta gelir grubundaki ülkelerde gerçekleştiğini bildirmektedir. 17 Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2010
20 Dünyadaki diyabet nüfusu 2009 sonu itibarı ile 285 milyon iken, 2030 yılında küresel diyabetik nüfusunun 438 milyona ulaşması beklenmektedir. Çalıştay çıktıları düzenlenerek bir Ara Rapor bünyesinde toplanmıştır. Bu rapor üzerinde ilgili geliştirme grubunun yürüttüğü değerlendirme çalışması neticesinde çalıştay çıktılarını gözden geçirme toplantısında izlenecek çalışma planı oluşturulmuştur. Türkiye Diyabet Kontrol Programı Gözden Geçirme Toplantısı Türkiye Diyabet Kontrol Programı Gözden Geçirme Toplantısı, 9 Mart 2010 tarihinde Ankara da düzenlenmiştir. Sağlıkta Dönüşüm ve Sosyal Güvenlik Reformu Projesi kapsamında gerçekleştirilen bu tek günlük çalışma toplantısına 58 katılımcı iştirak etmiştir. Gözden Geçirme Toplantısı katılımcıları, Türkiye Diyabet Kontrol Programı Çalıştayı bünyesinde faaliyet gösteren 16 çalışma grubunun başkanları, raportörleri ve bazı üyelerinden oluşmuştur. Gözden Geçirme Toplantısı bünyesinde çalıştay ile sağlanmış olan geliştirme çalışması çıktıları üzerinde daha ileri bir geliştirme çalışması yürütülmüştür. Toplantı öncesinde yürütülen ön değerlendirme çalışması ile diyabetin önlenmesi ve kontrolüne yönelik bir mücadele stratejisinin ana başlıkları belirlenmiş ve oluşturulan stratejik çerçeve taslağı bu toplantıda tartışmaya açılmıştır. Bu paralelde Gözden Geçirme Toplantısı için 5 yeni çalışma grubu oluşturulmuştur: I. Diyabetin Önlenmesi, II. Diyabet Etkin Tedavisinin Sağlanması (diyabet tedavisinin güçlendirilmesi ve diyabetin iyi yönetilmesi), III. Diyabetiklerin Yaşam Kalitesinin İyileştirilmesi, IV. Çocukluk Çağına Özel Yaklaşımlar Geliştirilmesi, V. Diyabet Yönetimine Destek Alanların (veri yönetimi, maliyet-etkililik, iş gücü planlama, hizmetiçi eğitim gibi) Güçlendirilmesi. Çalışma grupları, çalışma konularına dair amaç ve hedef formlarını oluşturmuş ve çalıştay çıktılarını tarayarak çalıştay gruplarının geliştirmiş olduğu faaliyetleri, belirlenen başlıklar altına taşımışlardır. Sürecin Devamı Türkiye Diyabet Kontrol Programı geliştirme çalışması Nihai Raporu nun Nisan 2010 sonu itibarı ile hazır olması beklenmektedir. Akabinde, stratejik plan ve eylem planı kitabı metninin yazılması çalışması yürütülecektir. İzleyen dönemlerde basım, tanıtım ve dağıtım-yaygınlaştırma faaliyetleri sağlanacaktır. Esas olan diyabet konulu ülke stratejisinin tüm sektörlerce benimsenmesi ve eylem planlarının öncelikler doğrultusunda uygulamaya konmasıdır. Türkiye Diyabet Kontrol Programı incelendiğinde yürütülmesi ve özellikle de izleme ve değerlendirme boyutu için bu konuya özel bir yapının gerekliliği daha iyi görülecektir. Bu görev için Ulusal Diyabet Koordinatörlüğünün Sağlık Bakanlığı bünyesinde kurumsallaşması planlanmaktadır. Numune Sağlık Dergisi MAYIS
Numune Sağlık. Diyabetle Aktif Yaşam. Diyabet, hastalık yükü içerisinde 12. sıradadır. Türkiye diyabet kontrol programı. Tükenmişlik sendromu
Numune Sağlık Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi yayınıdır MAYIS 2010 Diyabetle Aktif Yaşam Prof. Dr. Recep AKDAĞ: Diyabet, hastalık yükü içerisinde 12. sıradadır Türkiye diyabet kontrol programı
DetaylıTÜRKİYE DİYABET ÖNLEME & KONTROL PROGRAMI - UDAİS - Doç. Dr. Serdar GÜLER Türkiye Obezite ve Diyabet Koordinatörü 25/05/2012, 2.
TÜRKİYE DİYABET ÖNLEME & KONTROL PROGRAMI - UDAİS - Doç. Dr. Serdar GÜLER Türkiye Obezite ve Diyabet Koordinatörü 25/05/2012, 2. UDAİS, İstanbul SERDAR GÜLER Amasya Trabzon Samsun Anadolu Lisesi Hacettepe
DetaylıVERİLERLE TÜRKİYE ve DÜNYADA DİYABET. YARD.DOÇ.DR. GÜLHAN COŞANSU İstanbul Üniversitesi Diyabet Hemşireliği Derneği
VERİLERLE TÜRKİYE ve DÜNYADA DİYABET YARD.DOÇ.DR. GÜLHAN COŞANSU İstanbul Üniversitesi Diyabet Hemşireliği Derneği 21.Yüzyılın sağlık krizi: DİYABET Diyabet yaşadığımız yüzyılın en önemli sağlık sorunlarından
DetaylıDiyabet Önleme ve Kontrol Programı. Tanıtım ve Teşvik Çalışmaları. Doç.Dr. A.Çınar YASTI Ankara Numune EA Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği
Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Tanıtım ve Teşvik Çalışmaları Doç.Dr. A.Çınar YASTI Ankara Numune EA Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği Konu: DİYABET Tanım: Diyabet, insülin sekresyonunda ya da insülinin
DetaylıDİABTÜRK TÜRKİYE DİYABET ÖNLEME VE KONTROL PROGRAMI
DİABTÜRK TÜRKİYE DİYABET ÖNLEME VE KONTROL PROGRAMI 13 Ekim 2011 Antalya Prof. Dr. Banu Çakır, HÜTF TÜRKİYE DİYABET ÖNLEME VE KONTROL PROGRAMI EYLEM Planı (2011-2014) Amaçlar: 1. Diyabetin önlenmesi 2.
Detaylı1-7 NİSAN KANSER HAFTASI
1-7 NİSAN KANSER HAFTASI 1-7 nisan Kanser haftası nedeniyle Halk Sağlığı Müdürü Uzm.Dr. Mustafa Nuri Ceyhan, bir açıklama da bulundu. Bu konuda ki açıklama metni aynen şöyle: 01-07 Nisan Tüm Dünyada halkı
DetaylıARAŞTIRMA BİLGİ SİSTEMLERİ VE SAĞLIĞIN GELİŞTİRİLMESİ ŞUBESİ TARAFINDAN TAMAMLANMIŞ VE ÇALIŞMALARI DEVAM EDEN PROJELER
1 ARAŞTIRMA BİLGİ SİSTEMLERİ VE SAĞLIĞIN GELİŞTİRİLMESİ ŞUBESİ TARAFINDAN TAMAMLANMIŞ VE ÇALIŞMALARI DEVAM EDEN PROJELER 2 MÜDÜRLÜĞÜMÜZ KAYNAKLARIYLA YÜRÜTÜLMEKTE OLAN PROJELER: 3 Sağlığın Adresi Spordan
DetaylıHAZIRLAYAN : AYTEN ALP YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE KRONĐK DURUMLAR BĐRĐMĐ
DÜNYADA VE TÜRKĐYE DE BULAŞICI OLMAYAN KRONĐK HASTALIKLARLA MÜCADELE POLĐTĐKALARI HAZIRLAYAN : AYTEN ALP YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE KRONĐK DURUMLAR BĐRĐMĐ Yirminci yüzyılda
DetaylıÖğretmenler ve sağlık ekibi çocuklar için buluşuyor! 10 EKİM 2011 DEDEMAN / ANKARA
Öğretmenler ve sağlık ekibi çocuklar için buluşuyor! 10 EKİM 2011 DEDEMAN / ANKARA www.okuldadiyabet.org 09.00-09.45 AÇILIŞ Prof. Dr. Şükrü Hatun - ODP Proje Koordinatörü Prof. Dr. Hülya Günöz - Çocuk
DetaylıTIBBİ HİZMETLER BAŞKANLIĞI DİYABETİMİ YÖNETİYORUM PROJESİ DİYABET YÖNETİMİ KURSU RAPORU
TIBBİ HİZMETLER BAŞKANLIĞI DİYABETİMİ YÖNETİYORUM PROJESİ DİYABET YÖNETİMİ KURSU RAPORU (AİLE HEKİMİ, AİLE SAĞLIĞI ELEMANI, TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ HEKİMİ, TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ SAĞLIK PERSONELİ) Prof.
DetaylıOBEZİTE İLE MÜCADELE VE KONTROL PROGRAMI & TÜRKİYE DİYABET KONTROL PROGRAMI -TGDF-
OBEZÝTE (ÞÝÞMANLIK) ÝLE MÜCADELE VE KONTROL PROGRAMI EYLEM PLANI (2010-2014) OBEZİTE İLE MÜCADELE VE KONTROL PROGRAMI & TÜRKİYE DİYABET KONTROL PROGRAMI -TGDF- Doç. Dr. Serdar GÜLER Türkiye Obezite ve
DetaylıSağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Diyabetik Ayağa Nasıl Bakıyor?
Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Diyabetik Ayağa Nasıl Bakıyor? Diyabet Koordinatörü Görüşü Doç. Dr. Mustafa Altay Keçiören EAH Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları IV. Ulusal Diyabetik
Detaylı14 Kasım Dünya Diyabet Günü. Kadınlar ve Diyabet: Sağlıklı bir gelecek hakkımız
14 Kasım Dünya Diyabet Günü Kadınlar ve Diyabet: Sağlıklı bir gelecek hakkımız 14 Kasım Dünya Diyabet Gününe ilişkin Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalımızın bilgilendirme metni:
DetaylıVeremsiz. yönelik. durdurmak. Durdurma. taahhüt. Durdurma. çalıştayın. önemi
Türkiye de Veremle Mücadeledee Ortak Hareket Çalıştayı Veremsiz bir Türkiye oluşturmak ülküsünü gerçekleştirmeye yönelik çalışmalar yapmak amacıyla 14.07.2010 tarihinde Ankara da Türkiye de Veremle Mücadelede
DetaylıULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Tıp Eğitimi Anabilim Dalı Mezun Görüşleri Anketi
ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Tıp Eğitimi Anabilim Dalı Mezun Görüşleri Anketi Değerli Hekim Arkadaşımız, Bu anket ülkemizdeki farklı eğitim kurumlarınca uygulanan örnekler temel alınarak UÜTF Tıp
DetaylıYeme Davranışlarının SAĞLIK ETKİLERİ. Ziyneti Kocabıyık Türkiye Gazetesi Sağlık Editörü
Yeme Davranışlarının SAĞLIK ETKİLERİ Ziyneti Kocabıyık Türkiye Gazetesi Sağlık Editörü Bu yılın konusu yeme davranışının etkileri Bu yılın cevap aranan soruları ise: Toplum sağlığının iyileştirilmesinde
DetaylıKamu Sağlık Politikaları
7. Sağlık Zirvesi Kamu Sağlık Politikaları Hande HACIMAHMUTOĞLU Strateji ve Bütçe Başkanlığı Sağlık, İstihdam ve Sosyal Koruma Daire Başkanı Ankara, 20 Aralık 2018 İÇİNDEKİLER 1) Strateji ve Bütçe Başkanlığı
Detaylı1. ADI SOYADI : Meltem SOYLU 2. DOĞUM TARİHİ : 1971 3. ÜNVANI : Yrd. Doç.Dr. 4. ÖĞRENİM DURUMU :
1. ADI SOYADI : Meltem SOYLU 2. DOĞUM TARİHİ : 1971 3. ÜNVANI : Yrd. Doç.Dr. 4. ÖĞRENİM DURUMU : Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Beslenme ve Diyetetik Hacettepe Üniversitesi 1993 Y.Lisans Beslenme ve
DetaylıDİKMEN BÖLGESİ STRETEJİK GELİŞİM PLANI 2012-2014
DİKMEN BÖLGESİ STRETEJİK GELİŞİM PLANI 2012-2014 Eyül 2011 Bu yayın Avrupa Birliği nin yardımlarıyla üretilmiştir. Bu yayının içeriğinin sorumluluğu tamamen The Management Centre ve Dikmen Belediyesi ne
DetaylıTIBBİ HİZMETLER BAŞKANLIĞI DİYABETİMİ YÖNETİYORUM PROJESİ OKULLARDA DİYABETLİ ÇOCUKLA YAŞAM EĞİTİMİ AKTİVİTE RAPORU 24 Şubat 2016
TIBBİ HİZMETLER BAŞKANLIĞI DİYABETİMİ YÖNETİYORUM PROJESİ OKULLARDA DİYABETLİ ÇOCUKLA YAŞAM EĞİTİMİ AKTİVİTE RAPORU 24 Şubat 2016 ) Prof. Dr. Behzat ÖZKAN İzmir Güney Bölgesi Kamu Hastaneleri Birliği Genel
Detaylı2013/101 (Y) BTYK nın 25. Toplantısı. Üstün Yetenekli Bireyler Stratejisi nin İzlenmesi [2013/101] KARAR
2013/101 (Y) Üstün Yetenekli Bireyler Stratejisi nin İzlenmesi [2013/101] BTYK nın 2009/102 no.lu kararı kapsamında hazırlanan ve 25. toplantısında onaylanan Üstün Yetenekli Bireyler Stratejisi nin koordinasyonunun
DetaylıTürkiye Klinik Kalite Programı
Türkiye Klinik Kalite Programı 3 Mayıs 2013 Dr. Hüseyin ÖZBAY Amaç: Türkiye de klinik kalitenin izlenmesi ve değerlendirilmesine yönelik mevcut durum tespitinin yapılması ve klinik kalite ölçme ve değerlendirme
Detaylı10.04.2013 ÇARŞAMBA İZMİR GÜNDEMİ- -Sağlık, Kültür ve Spor Daire Başkanlığı / Basın Halkla İlişkiler Şube Müdürlüğü
10.04.2013 ÇARŞAMBA İZMİR GÜNDEMİ- -Sağlık, Kültür ve Spor Daire Başkanlığı / Basın Halkla İlişkiler Şube Müdürlüğü İzmir Halk Sağlığı Müdürlüğü ile 'Obeziteyle Mücadele' işbirliği protokolü İzmir
DetaylıT.C. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÖĞRETİM YILI DÖNEM VI HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI INTÖRN PROGRAMI
T.C. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2016-2017ÖĞRETİM YILI DÖNEM VI HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI INTÖRN PROGRAMI Dekan Dekan Yardımcıları Başkoordinatör Başkoordinatör Yardımcısı Dönem Koordinatörü
DetaylıSAĞLIK BÜLTENİ POLİKLİNİĞİMİZ AÇILDI.
SAĞLIKBÜLTENİ KadıköyBelediyesiSağlıkİşleriMüdürlüğü Cilt1,Sayı1 POLİKLİNİĞİMİZAÇILDI. SEVGİLİKADIKÖYLÜLER, KadıköyBelediyesivatandaşların sağlığıileilgilibiryenilikdahagerçek leştirdi.eğitimmahallesindebulunan
DetaylıOBEZİTE DİYABET VE METABOLİK HASTALIKLAR DAİRE BAŞKANLIĞI
OBEZİTE DİYABET VE METABOLİK HASTALIKLAR DAİRE BAŞKANLIĞI Dr. Sabahattin KOCADAĞ Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı Dünyada her yıl 2,8 milyon insan, fazla kilolu (obezite de dahil) olmak nedeniyle
DetaylıDr. Bekir KESKİNKILIÇ
Dr. Bekir KESKİNKILIÇ 1 SAĞLIK Yalnızca hastalık veya sakatlığın olmaması değil, fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir. Irk, din, siyasi görüş, ekonomik veya sosyal durum ayrımı yapılmaksızın
DetaylıDr. A. Hakan ERSĐN Sağlık Müdür Yardımcısı KHH Đl Kurul Başkanı
YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKĐYE KRONĐK HAVA YOLU HASTALIKLARINI ÖNLEME VE KONTROL PROGRAMI ĐL KURUL TOPLANTISI Tarih: 10/08/2011 1- Türkiye KHH (Kronik Hava Yolu Hastalıkları) Eylem Planı Đl Kurul üyelerinin
DetaylıHEMŞİRELERİNİN UYGULADIKLARI HASTA EĞİTİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Uzm. Hem. Aysun ÇAKIR
HEMŞİRELERİNİN UYGULADIKLARI HASTA EĞİTİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Uzm. Hem. Aysun ÇAKIR GİRİŞ Hasta eğitimi, sağlığı koruyan ve bireylerde davranış değişikliği geliştirmeye yardım eden öğrenim deneyimlerinin
DetaylıYÖNETMELİK İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ HASTANELERİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
7 Temmuz 2012 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 28346 YÖNETMELİK İstanbul Üniversitesinden: İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ HASTANELERİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu
DetaylıKadın Dostu Kentler Projesi. Proje Hedefleri. Genel Hedef: Amaçlar:
Kadın Dostu Kentler Projesi İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün ulusal ortağı ve temel paydaşı olduğu Kadın Dostu Kentler Projesi, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu-UNFPA ve Birleşmiş Milletler
DetaylıII. SOSYAL PEDİATRİ ÇALIŞTAYI RAPORU 15 HAZİRAN 2012, İZMİR
II. SOSYAL PEDİATRİ ÇALIŞTAYI RAPORU 15 HAZİRAN 2012, İZMİR Ülkemizde Sosyal Pediatri alanında mevcut uygulamaların değerlendirilmesi, çalışmaların ve araştırmaların geliştirilmesi, yeni bakış açıları
DetaylıTURDEP-II Sonuçları. Prof. Dr. İlhan SATMAN ve TURDEP-II Çalışma Grubu
TURDEP-II Sonuçları Prof. Dr. İlhan SATMAN ve TURDEP-II Çalışma Grubu İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı TURDEP-I:
DetaylıTürkiye de Veremle Mücadelede Ortak Hareket Çalıştayı Raporu
Türkiye de Veremle Mücadelede Ortak Hareket Çalıştayı Raporu Yrd. Doç. Dr. Hamza BOZKURT Verem Savaşı Dairesi Başkanı 14.07.2010 Ankara 1 Veremsiz bir Türkiye oluşturmak ülküsünü gerçekleştirmeye yönelik
DetaylıANTİMİKROBİYAL DİRENÇ STRATEJİK EYLEM PLANI ( )
ANTİMİKROBİYAL DİRENÇ STRATEJİK EYLEM PLANI (2018-2023) Prof. Dr. Selçuk KILIÇ T.C. Sağlık Bakanlığı Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları ve Biyolojik Ürünler Dairesi Başkanlığı Antimikrobiyal Direnç
DetaylıDiyabete Bağlı Akut ve Kronik Komplikasyonların Azaltılması
Diyabete Bağlı Akut ve Kronik Komplikasyonların Azaltılması Doç.Dr. A.Çınar YASTI Ankara Numune EA Hastanesi Prof. Dr. Temel YILMAZ İstanbul Üniv. Tıp Fak. Endokrinoloji ve Metabolizma BD, Türkiye Diyabet
DetaylıSAĞLIK HİZMETLERİ YÖNETİMİ. Sağlık Hizmetleri. Hizmetleri. Hizmetleri. n Destek Sağlık Hizmetleri. n Veteriner Halk Sağlığı
YÖNETİMİ Sağlık n Destek Sağlık n Veteriner Halk Sağlığı n Acil Sağlık ve Cankurtarma n Sağlıklı Gıda n İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ I 011 FAALİYET RAPORU Sağlık Yönetimi 14 YÖNETİMİ Stratejik Amaç 4
DetaylıTÜRK TORAKS DERNEĞİ İSTANBUL ŞUBESİ EYLEM PLANI 2014-2015
TÜRK TORAKS DERNEĞİ İSTANBUL ŞUBESİ EYLEM PLANI 2014-2015 ŞUBE PROJELERİ Proje Adı tarih Hedef İzlenecek strateji Sorumlu kişiler Kistik fibrozis Kasım- Erişkin Göğüs Hastalıkları uzmanlarının bu Kistik
DetaylıDiyabet te Yeni Vizyon, Yeni Hedefler ve Çözüm Yolları: Diyabet 2020 Platformu
Prof.Dr.M. Temel YILMAZ temelyilmaz@superonline.com 1976 yılında İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi nden mezun oldu ve yine aynı Fakülte de 1981 yılında İç Hastalıkları Uzmanlık eğitimini tamamladı. 1986-1987
DetaylıDİŞHEKİMİNİN GENEL SAĞLIKTAKİ ÖNEMİ VE GELECEKTEKİ MİSYONU (Dişhekiminin Kazandığı Yeni Misyonun Çıktıları/Faydaları) ÇALIŞMA GRUBU-1 RAPORU
TDB 20.ULUSLARARASI DİŞHEKİMLİĞİ KONGRESİ MESLEK SORUNLARI SEMPOZYUMU FDI 2020 VİZYONU REHBERLİĞİNDE İSTANBUL DEKLARASYONU (26-27-28 Mayıs 2014 Kuşadası, Aydın) DİŞHEKİMİNİN GENEL SAĞLIKTAKİ ÖNEMİ VE GELECEKTEKİ
DetaylıKİŞİSEL BİLGİLER EĞITIM
NAZLI ACAR ADRES: MOLLA G Ü R AN I M AH AL L E SI ÖRDEK KASAP ÇIKMAZI PEMBE KÖŞK APT. NO :1 D AI R E :8 F AT I H/IST AN B U L TEL: 0533 413 37 17 E-POST A: nazacarli@gmail.com KİŞİSEL BİLGİLER DOĞUM TARİHİ
DetaylıUÜ-SK AİLE HEKİMLİĞİ ANABİLİM DALI HİZMET KAPSAMI
Rev. No : 03 Rev.Tarihi : 28 Şubat 2012 1 / 5 1 HİZMET KAPSAMI: Aile Hekimliği Anabilim Dalı yaş, cinsiyet, yakınma, hastalık ayrımı yapmaksızın, yaşamın bütün evrelerinde ve süreklilik içinde, sağlığın
DetaylıTürkiye Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Analizi 2002-2013 Dönemi
Türkiye Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Analizi 2002-2013 Dönemi Mehmet ATASEVER Mayıs, 2015 Türkiye Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Analizi 2002-2013
DetaylıTIBBİ HİZMETLER BAŞKANLIĞI
TIBBİ HİZMETLER BAŞKANLIĞI DİYABET YÖNETİMİ- DİYETİSYEN EĞİTİMİ RAPORU Prof. Dr. Behzat ÖZKAN İzmir Güney Bölgesi Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreteri Hazırlayan: Uzm. Hem. Esma GÜNEY KIZIL- Tıbbi
DetaylıTIBBİ HİZMETLER BAŞKANLIĞI DİYABETİMİ YÖNETİYORUM PROJESİ DİYABET HEMŞİRELİĞİ TEMEL EĞİTİMİ KURSU RAPORU
TIBBİ HİZMETLER BAŞKANLIĞI DİYABETİMİ YÖNETİYORUM PROJESİ DİYABET HEMŞİRELİĞİ TEMEL EĞİTİMİ KURSU RAPORU Prof. Dr. Behzat ÖZKAN İzmir Güney Bölgesi Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreteri Hazırlayan:
Detaylı- SOSYAL GÜVENLİK KURUMU NUN SAĞLIK ALANINDA ÜSTLENDİĞİ ÇOK ÖNEMLİ GÖREVLER BULUNMAKTADIR
SGK Başkanı Yadigar Gökalp İlhan 3. Yaş Baharı Kongresine Katıldı SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANI YADİGAR GÖKALP İLHAN: - SOSYAL GÜVENLİK KURUMU NUN SAĞLIK ALANINDA ÜSTLENDİĞİ ÇOK ÖNEMLİ GÖREVLER BULUNMAKTADIR
DetaylıTürkiye de Son Durum, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Aktiviteleri
Türkiye de Son Durum, Aktiviteleri Dr. Ahmet ÖZLÜ Daire Başkanı 23 Kasım 2013-İSTANBUL 2 1985: İlk AIDS vakası HIV/AIDS Kontrol Programı Gelişimi 1985: HIV/AIDS bildirimi zorunlu hastalık kapsamında 1986:
DetaylıÇalışma Ortamında Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesi
Çalışma Ortamında Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesi Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü 10 Ekim 2014 nbilir@hacettepe.edu.tr Sunum Planı Sağlık Hizmetlerinin Gelişmesi
DetaylıHEPATİTLER (SARILIK HASTALIĞI) VE 0212 5294400 2182 KRONİK BÖBREK HASTALIKLARI VE 0212 5294400 2182
İSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ 2013 YILI HASTA OKULU PLANI HASTANE ADI TARİH SAAT KONU EĞİTİM YERİ HASTA OKULU PROGRAMI İÇİN HASTA VE YAKINLARININ İLETİŞİM KURABİLECEKLERİ TELEFON NUMARASI HASEKİ 28/01/2013
DetaylıMERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065
MERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065 TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI (2014 2017) TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ
DetaylıResmî Gazete Sayı : 29361
20 Mayıs 2015 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 29361 TEBLİĞ Orman ve Su İşleri Bakanlığından: HAVZA YÖNETİM HEYETLERİNİN TEŞEKKÜLÜ, GÖREVLERİ, ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA TEBLİĞ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam,
DetaylıDİYABETTE GÜNCELLEME VE OLGU TARTIŞMA TOPLANTILARI-19
TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ (TEMD) ÇALIŞMA GRUPLARI EĞİTİM TOPLANTILARI DİYABETTE GÜNCELLEME VE OLGU TARTIŞMA TOPLANTILARI-19 31 Mart 2012 Tuğcan Otel Gaziantep ORGANİZASYON TEMD Diabetes
DetaylıTC ANKARA VALİLİĞİ Halk Sağlığı Müdürlüğü
TC ANKARA VALİLİĞİ Halk Sağlığı Müdürlüğü Dr. Deniz YERTUT 08.10.2016 Aile Hekimliği Uygulamasına Geçiş Tarihi 15 Temmuz 2010 Aile Hekimliği Birim Sayısı 1558 AHB Başına Düşen Ortalama Nüfus 3.364 Gezici
DetaylıTürk Tıbbi Onkoloji Derneği nin
Türk Tıbbi Onkoloji Derneği nin Kanser Kontrolü ndeki Rolü DR. PINAR SAİP TÜRK TIBBİ ONKOLOJİ DERNEĞİ BAŞKANI Misyonumuz Ülkemizdeki tıbbi onkologların özlük haklarını savunmak, birlikte çalışma kültürünü
Detaylı6. Uluslararası Sosyal Güvenlik Sempozyumu İzmir de Başladı
6. Uluslararası Sosyal Güvenlik Sempozyumu İzmir de Başladı Sosyal Güvenlik Kurumu(SGK) ve Uluslararası Sosyal Güvenlik Teşkilatı(ISSA) işbirliği ile Stratejik İnsan Kaynakları Politikaları ve İyi Yönetişim
Detaylı7.3. Uluslararası bilimsel toplantılarda sunulan ve bildiri kitabında basılan bildiriler:*
Sevtap YILDIRIR dryildirir@gmail.com ORCID ID: 0000-0002-0766-178X (505) 799 23 35 1. Doğum Tarihi : 06 / 06 / 1969 2. Unvanı : Pratisyen Hekim 3. Öğrenim Durumu : Yüksek Lisans 4. Çalıştığı Kurum : İstanbul
DetaylıULUSAL PNÖMOKONYOZ ÖNLEME EYLEM PLANI
ULUSAL PNÖMOKONYOZ ÖNLEME EYLEM PLANI 1. Sorunun öneminin saptanması Pnömokonyoz ülkemizde en sık görülen mesleki akciğer hastalıklarından biri olup, önlenebilir meslek hastalıklarının başında gelmektedir.
DetaylıİŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA. Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.
İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ve PROGRAM PLANLAMA Prof.Dr.Ayşe Beşer Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ayse.beser@deu.edu.tr 1 HEDEFLER.Sağlığı, koruma ve geliştirme kavramlarını bilme İşyerlerinde
DetaylıT.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI SOSYAL GÜVENLİK KURUMU. Yadigar GÖKALP Başkan Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Üyesi
T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI SOSYAL GÜVENLİK KURUMU Yadigar GÖKALP Başkan Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Üyesi SAĞLIK HARCAMALARI 03.07.2012 MEDULA-1 MEDULA NEDİR? MED(ikal) ULA(k) (Tıbbi haberci-haberleşme)
DetaylıTURKLAB Bülten Ocak-Şubat-Mart. Metot Validasyonu Eğitimi Şubat 2018
TURKLAB Bülten 2018 Ocak-Şubat-Mart Metot Validasyonu Eğitimi 13-14 Şubat 2018 13-14 Şubat 2018 tarihlerinde Metot Validasyonu konulu eğitim gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara, TS EN ISO/IEC 17025 standardı
Detaylı6331 sayılı İş Kanunu kapsamında iş sağlığı ve güvenliği konusunda çalışmalar yaparak, Şifa Ortak Sağlık Güvenlik Birimi tarafından ;
17.12.2013 İŞ GÜVENLİĞİ KAPSAMINDAKİ HİZMET TEKLİFİ TEKLİF BİLGİLERİ YETKİLİ ANKARA DİŞ HEKİMLERİ ODASI DANIŞMAN ŞİFA ORTAK SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ ADRES: HEPKEBİRLER MAH. NASRULLAH İŞ MERKEZİ KAT:5
DetaylıSağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Diyabetik Ayağa Nasıl Bakıyor? Sağlık Bakanlığı Görüşü. Prof. Dr. Nurhan İNCE Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Diyabetik Ayağa Nasıl Bakıyor? Sağlık Bakanlığı Görüşü Prof. Dr. Nurhan İNCE Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Anahtar Gerçekler 2014 yılı, 18 yaş üzeri yetişkinlerde
DetaylıKANSER ERKEN TEŞHİS TARAMA ve EĞİTİM MERKEZİ HEMŞİRE GÜLBAHAR GÜNEŞ OKUDUCU
KANSER ERKEN TEŞHİS TARAMA ve EĞİTİM MERKEZİ HEMŞİRE GÜLBAHAR GÜNEŞ OKUDUCU Sunum Planı Ketem Kuruluş ve Amaçları İdari ve Teknik Yapılanması Ketem Faaliyetleri Ketem Çalışma programları Hedefler KURULUŞ
DetaylıProf.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü
Prof.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü Tarih boyunca; İnsan diyeti, Aktivite kalıpları, Beslenme durumu. Paleolithic dönemden beri: Diyet kalıpları, Fiziksel aktivite
DetaylıYALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKĐYE KRONĐK HAVA YOLU HASTALIKLARINI ÖNLEME VE KONTROL PROGRAMI ĐL EYLEM PLANI
YALOVA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKĐYE KRONĐK HAVA YOLU HASTALIKLARINI ÖNLEME VE KONTROL PROGRAMI ĐL EYLEM PLANI AMAÇ HEDEF ETKĐNLĐKLER BAŞLAYIŞ TARĐHĐ Yalova Đli KHH Đl Eylem Planını Oluşturmak Eğitim faaliyetlerinin
DetaylıHacettepe Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Meslek Hastalıkları Uygulama ve Araştırma Merkezi
Hacettepe Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Meslek Hastalıkları Uygulama ve Araştırma Merkezi YÖNETİM KURULU Prof. Dr. Ali Naci Yıldız Prof. Dr. Alpaslan Kılıçaslan Doç. Dr. Sergül Duygulu Prof. Dr.
DetaylıPROF. DR. SERPİL UĞUR BAYSAL IN ÖZGEÇMİŞİ, 14 Ocak 2015
PROF. DR. SERPİL UĞUR BAYSAL IN ÖZGEÇMİŞİ, 14 Ocak 2015 Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Sosyal Pediyatri Bilim Dalı ve Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu
DetaylıÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Derece Bölüm/Program Üniversite Mezuniyet Yılı. Lisans Hemşirelik Bölümü Hacettepe Üniversitesi 2004
ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ Adı Soyadı: Candan DELİDUMAN Doğum Tarihi: 15.08.1979 E-Posta: candancandan2012@gmail.com Derece Bölüm/Program Üniversite Mezuniyet Yılı Lisans Hemşirelik Bölümü Hacettepe Üniversitesi
DetaylıHalk Sağlığı. YDÜ Tıp Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ
Halk Sağlığı YDÜ Tıp Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ Halk Sağlığı, organize edilmiş toplum çalışmaları sonunda; - çevre sağlığı koşullarını düzelterek - bireylere sağlık bilgisi vererek - bulaşıcı hastalıkları
DetaylıHASTA/HASTA YAKINI ZORUNLU EĞİTİM İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ
Sayfa No 1 / 7 1.AMAÇ: Hastanede tedavi ve bakım alan tüm hasta / hasta yakınlarının hastalık, tedavi ve bakımları, riskleri ve taburcu olduktan sonra evdeki bakımları hakkında eğitilmelerini sağlamak
DetaylıKanserli Çocuklara Umut Vakfı (KAÇUV) nedir?
KAÇUV DA GÖNÜLLÜLÜK Kanserli Çocuklara Umut Vakfı (KAÇUV) nedir? Kanserli Çocuklara Umut Vakfı (KAÇUV) Nerede yaşam varsa, orada umut vardır felsefesi ile, ebeveynlerinin maddi sorunları nedeniyle tedavileri
DetaylıDİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler
DİYABET NEDİR? Özel Klinik ve Merkezler Diyabet nedir? Diyabet hastalığı, şekerin vücudumuzda kullanımını düzenleyen insülin olarak adlandırdığımız hormonun salınımındaki eksiklik veya kullanımındaki yetersizlikten
DetaylıBaşkan Acar 4. Ulusal Sağlık Kurultayına Katıldı
Başkan Acar 4. Ulusal Sağlık Kurultayına Katıldı SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANI FATİH ACAR: -BÜTÇEDEN SAĞLIK HARCAMALARINA 2012 YILINDA 47,8 MİLYAR LİRA AYRILDI -TÜRKİYE DE 3 MİLYON 447 BİN 166 KİŞİ DİYABET
DetaylıTürkiye de ilk yara bakım kliniği örneği; Sorunlar, çözümler
Türkiye de ilk yara bakım kliniği örneği; Sorunlar, çözümler Prof Dr Tuğbay Tuğ Genel Cerrahi Uzmanı Ecz.Hasan ÇELEBİ (1956-2011) Yara Bakımı ve Doku Onarımı Derneği 1996 yılında kurulmuş ve 2004 yılında
DetaylıTablo 2 Üniversitelerdeki Tıpta Uzmanlık Eğitimi Yapılacak Programlar ve Kontenjanları*
Üniversitelerdeki Tıpta Uzmanlık Eğitim Dalları ve Kontenjanları Abant İzzet Baysal Üniversitesi 100111016 Acil Tıp 4 K 1 - - 100111043 Anesteziyoloji ve Reanimasyon 5 K 1 - - 100111052 Beyin ve Sinir
Detaylı20.10.2014 PAZARTESİ İZMİR GÜNDEMİ
20.10.2014 PAZARTESİ İZMİR GÜNDEMİ 4 Yılda 40 Kat Öğrenci Kuruluşundan bu yana geçen dört senede öğrenci sayısını kırka katlayan İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Türkiye nin ilk on üniversitesi
DetaylıEczacıbaşı Sağlık Hizmetleri
Eczacıbaşı Sağlık Hizmetleri Eczacıbaşı Sağlık Hizmetleri Eczacıbaşı Topluluğu kuruluşlarından Eczacıbaşı Sağlık Hizmetleri, Türkiye nin yerinde sağlık ve bakım çözümleri sunan ilk ve en büyük kuruluşudur.
DetaylıT.C AKDENİZ BELEDİYELER BİRLĞİ 2011 YILI ÇALIŞMA PROGRAMI
T.C AKDENİZ BELEDİYELER BİRLĞİ 2011 YILI ÇALIŞMA PROGRAMI Akdeniz Belediyeler Birliği, üyelerine üst düzey hizmet sunan, yerel ölçekteki Reform süreçlerine ve Ülkemizin AB ile bütünleşme sürecine destek
DetaylıNÜFUS PLANLAMASI HİZMETLERİNİ YÜRÜTME YÖNETMELİĞİ
NÜFUS PLANLAMASI HİZMETLERİNİ YÜRÜTME YÖNETMELİĞİ Resmi Gazete Tarih: 6.10.1983; Sayı: 18183 BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç: Madde 1 - Bu yönetmeliğin amacı, kişilerin istedikleri sayıda, istedikleri
Detaylıİlçede Halk Sağlığı Uzmanı Olmak. Uzm. Dr. Özge Yavuz Sarı
İlçede Halk Sağlığı Uzmanı Olmak Uzm. Dr. Özge Yavuz Sarı Sunum planı Etimesgut İlçe Sağlık Müdürlüğü kısa tanıtımı Birimler ve faaliyet alanları Çalışmalardan örnekler ÇEKÜS birimi çalışmaları Takipsiz
DetaylıSOSYAL GÜVENLİK KURUMU GENEL SAĞLIK SİGORTASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK FİNANSMANINDA 2023 VİZYONU
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU GENEL SAĞLIK SİGORTASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK FİNANSMANINDA 2023 VİZYONU Nisan 2018 Dr. Mustafa ÖZDERYOL SUNUM PLANI Ø SÖZLEŞMELİ SAĞLIK HİZMETİ SUNUCUSU SAYILARI Ø SAĞLIK HARCAMALARINA
DetaylıYrd. Doç. Dr. Fatih Özcan ÖZGEÇMİŞ
Yrd. Doç. Dr. Fatih Özcan ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı Doğum Yeri Mesleği Uzmanlığı Yabancı Dil : Fatih : Özcan : Çorum : Tıp Doktoru : Aile Hekimliği : İngilizce İletişim Adresi: Manisa Celal Bayar Üni. Tıp Fakültesi
DetaylıAile Hekimliginde Sık Görülen Çocukluk Çagı Enfeksiyonları
Aile Hekimliginde Sık Görülen Çocukluk Çagı Enfeksiyonları Editörler Salim Özenç Şirzat Yeşilkaya Erkan Sarı Ediz Yeşilkaya Şubat 2013 Copyright 2012 ISBN : 978-605-4758-10-4 Eser Editörler : Aile Hekimliğinde
DetaylıÇevremizdeki Sağlık Kuruluşları VE Sağlık Hizmetleri
Çevremizdeki Sağlık Kuruluşları VE Sağlık Hizmetleri Çevremizde bulunan sağlık kuruluşları, herhangi bir sağlık probleminde müdahalede bulunan ve tedavi amacı güden kuruluşlardır. Yaşadığınız çevrede bulunan
DetaylıENFEKSİYON KONTROL HEMŞİRELERİNE YÖNELİK EĞİTİM FAALİYETLERİMİZ ÖZDEN DURUHAN İSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ
ENFEKSİYON KONTROL HEMŞİRELERİNE YÖNELİK EĞİTİM FAALİYETLERİMİZ ÖZDEN DURUHAN İSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği 11.08.2005 R.G. Sayısı:25903
DetaylıDiyabet küresel bir sağlık sorunudur. Tüm dünyada 250 milyon kişiyi etkilemektedir.
1. Giriş 1.1. Dünyada ve Türkiye de Diyabet Diyabet küresel bir sağlık sorunudur. Tüm dünyada 250 milyon kişiyi etkilemektedir. Diyabet vakalarının yaklaşık %5 i çocukluk ve adolesan çağında ortaya çıkan
DetaylıYENİDOĞANLARDA EVDE SAĞLIK UYGULAMALARI
YENİDOĞANLARDA EVDE SAĞLIK UYGULAMALARI Doç. Dr. Nurullah OKUMUŞ Dr. Sami Ulus Kadın Doğum, Çocuk Sağ. Ve Hast. Eğitim Araştırma Hastanesi Yenidoğan Kliniği ANKARA HASTANEMİZDE EVDE SAĞLIK HİZMETİ Hastanemizde,
DetaylıDiyabetik Hasta Takibi. Dr. Hasan Onat PHD Diyabet Çalışma Grubu İnece ASM, Kırklareli
Diyabetik Hasta Takibi Dr. Hasan Onat PHD Diyabet Çalışma Grubu İnece ASM, Kırklareli Amaç Bu oturum sonunda katılımıcı hekimler birinci basamakta Diyabet hastalığının yönetimi konusunda bilgi sahibi olacaklardır.
DetaylıYayına Hazırlayan Serhat YILMAZ. T.C. İstanbul Aydın Üniversitesi İmtiyaz Sahibi Dr. Mustafa AYDIN İstanbul Aydın Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı
T.C. İstanbul Aydın Üniversitesi İmtiyaz Sahibi Dr. Mustafa AYDIN İstanbul Aydın Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Prof. Dr. Yadigar İZMİRLİ İstanbul Aydın Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ömer ÖZYILMAZ
DetaylıPALYATİF BAKIMIN EVDE BAKIMA ENTEGRASYONU
PALYATİF BAKIMIN EVDE BAKIMA ENTEGRASYONU YRD DOÇ DR HİLAL ÖZKAYA SBÜ HAYDARPAŞA NUMUNE EAH. PALYATİF BAKIM MERKEZİ Uluslararası Katılımlı Palyatif Bakım ve Hospis Kongresi. 9-11 Mart 2018-İstanbul 324.000.000
DetaylıBALIKESİR TABİP ODASI AĞUSTOS 2016 ÇALIŞMA RAPORU
BALIKESİR TABİP ODASI AĞUSTOS 2016 ÇALIŞMA RAPORU Bato aktüel yayında batoaktuel yapılan basın toplantısında BASIN ARACILIĞI İLE BALIKESİR KAMUOYUNA TANITILDI. Değerli basın mensupları, Sevgili meslektaşlarım,
Detaylıİdari Görevler Görev Dönemi Görev 2008-01.02.2012 Müdür Yardımcısı Ahmet Erdoğan Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu
1 Öğr.Gör.Türkan AKYOL GÜNER AHMET ERDOĞAN SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU Düzenleme Tarihi : 30.11.2012 İletişim Bilgileri Yazışma Adresi : Bülent Ecevit Üniversitesi Ahmet Erdoğan Sağlık Hizmetleri
Detaylı3 Temmuz 2009 İngiltere Büyükelçiliği Konutu, Ankara Saat: 16:00. Çevre ve Orman Bakanlığı nın Saygıdeğer Müsteşar Yardımcısı,
Türkiye nin İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı nın Geliştirilmesi Projesi nin Açılış Toplantısında Ulrika Richardson-Golinski a.i. Tarafından Yapılan Açılış Konuşması 3 Temmuz 2009 İngiltere Büyükelçiliği
Detaylıtrafikte bilinçli bir nesil için
bilinçli bir nesil e t k i için f tra Giriş Önemli bir halk sağlığı sorunu olan trafik kazalarının önlenmesi, pek çok kurum, kuruluş, sivil toplum örgütleri ve bireylerin ortak çalışması ile mümkün olabilecektir.
DetaylıBilkent ESK Projesi ÇSED Raporu. Ek-S İşgücü Hususları: Personel Sayısını Azaltma. Nihai Ekim 2014 Ek-S 1 / 8
Ek-S İşgücü Hususları: Personel Sayısını Azaltma Nihai Ekim Ek-S / İŞGÜCÜ HUSUSLARI: PERSONEL SAYISINI AZALTMA SORULAR PROJE SAHİBİ/DANIŞMAN CEVAPLARI Bilkent ve Etlik Sağlık Kampüslerinin tamamlanmasını
DetaylıAşağı Öveçler Mah. Kabil Cad. No: 50/9 Çankaya/ANKARA Tel: (0.312) 481 21 00 - (0.312) 481 21 02 Faks: (0.312) 481 21 07 Web:
Değerli Firma Temsilcileri, Dünyamız her geçen gün yaşlanmakta, yaşlanan dünya ile birlikte beklenen yaşam süresi uzamakta ve yaşlı insanların toplum içindeki oranı giderek artmaktadır. Ülkemizde yaşlanma
DetaylıTÜRK TORAKS DERNEĞİ KADIN VE AKCİĞER SAĞLIĞI GÖREV GRUBU EYLEM PLANI
TÜRK TORAKS DERNEĞİ KADIN VE AKCİĞER SAĞLIĞI GÖREV GRUBU EYLEM PLANI 2017-2018 Türk Toraks Derneği Kadın ve Akciğer Sağlığı Görev Grubu Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Akciğer Hastalıkları kavramının uzmanlık
DetaylıABSAM Sağlık Araştırmaları Merkezi. Danışmanlık Araştırma Eğitim Yazılım Yayın. www.absam.com.tr
ABSAM Sağlık Araştırmaları Merkezi Danışmanlık Araştırma Eğitim Yazılım Yayın www.absam.com.tr HAKKIMIZDA ABSAM Sağlık Araştırmaları Merkezi; sağlık, sağlık hizmetleri vesağlık sistemlerinin başta politika,
Detaylı. HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
. HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ GÖREVE YENİ BAŞLAYAN SAĞLIK ÇALIŞANLARI İÇİN UYUM REHBERİ İÇİNDEKİLER Önsöz T.C. Sağlık Bakanlığı Teşkilat Şeması Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Organizasyon Yapısı. Halk Sağlığı
Detaylı