KITALARARASI GRİP SALGINI. Aileniz ve sizin için önemli bilgiler

Transkript

1 KITALARARASI GRİP SALGINI Aileniz ve sizin için önemli bilgiler

2 Dünya Sağlık Örgütü uzmanları, kıtalararası bir grip salgını olacağını öngörmektedirler. Bu broşürde grip salgını, bu ülkede ortaya çıkma riski, bunun her kış yaşadığımız sıradan gripten farkı ve kıtalararası grip salgını olasılığına karşı İngiltere de alınan önlemler hakkında bilgi verilmektedir. KITALARARASI GRİP SALGINI NEDİR? Kıtalararası grip salgını, her yılda bir ortaya çıkan, hızla yayılarak dünyanın pek çok ülkesini ve bölgesini etkisi altına alan bir grip türüdür. Kıtalararası grip salgınının belirtileri sıradan gribe benzer, ancak genellikle çok daha ciddidir. Kıtalararası grip salgını ile sıradan grip arasındaki bazı farklılıklar, ilerleyen sayfalarda yer alan tabloda listelenmiştir. KITALARARASI GRİP SALGINI NASIL BAŞLAR? Grip virüsleri değişime uğrayarak yeni türler üretirler. Daha önce yayılmış türlerden çok farklı olan ve az sayıda insanın bağışık olduğu bir virüs geliştiğinde kıtalararası salgın ortaya çıkar. Bu, virüsün büyük bir hızla geniş kitlelere yayılmasını sağlar ve yüz binlerce kişinin ölümüne sebep olur. İnsan gribi virüsüyle ve hayvan gribi virüsünün (genellikle kuş gribi virüsü) birleşmesiyle yeni bir kıtalararası salgın virüsü ortaya çıkabilir.

3 Sıradan griple kıtalararası grip salgını arasındaki fark nedir? SIRADAN GRİP Her yıl kış aylarında ortaya çıkar Nüfusun yaklaşık %10 unu etkiler Pek çok insan için tatsız fakat hayatı tehdit etmeyen bir enfeksiyondur Küçük çocuklar, yaşlılar ve bazı kronik hastalıkları bulunan kişilerin ciddi hastalanma riski vardır Ciddi hastalanma riski bulunanlara yıllık aşı yapılabilir Özellikle risk altındaki kişilerin tedavisinde antiviral ilaçlar kullanılır KITALARARASI GRİP SALGINI Geçtiğimiz yüzyılda üç kıtalararası salgın olmuştur. Yılın herhangi bir zamanında düzensiz şekilde ortaya çıkar Nüfusun yaklaşık %25 ini etkisi altına alabilir Herkes için daha ciddi bir enfeksiyon olabilir Her yaştan insan ağır şekilde hastalanma riskiyla karşı karşıya kalabilir Başlangıçta aşısı yoktur. Aşı üretilince, asıl amaç aşı stoklarının elverdiği hızda bütün nüfusa bağışıklık kazandırmak olacaktır Antiviral ilaçlar depolanmaktadır ve hastalığın gösterdiği gelişime bağlı olarak bu ilaçlar en verimli şekilde kullanılacaktır

4 KITALARARASI GRİP SALGINI OLASILIĞI NEDİR? Geçtiğimiz yüzyılda üç salgın olmuştur (karşı sayfaya bakın). Bilim adamları, büyük olasılıkla yakın bir zamanda başka bir salgının daha ortaya çıkacağını öngörmekte, ancak tam zamanını söyleyememektedirler. KITALARARASI GRİP SALGINININ İNGİLTERE YE YAYILMA OLASILIĞI NEDİR? Dünya Sağlık Örgütü, kıtalararası salgının ortaya çıkışıyla ilgili ilk işaretleri sürekli olarak gözlemektedir. Böylece, hastalığın yayılmasını yavaşlatma veya kontrol altına alma yönünde adımlar atılabilir. Denizaşırı ülkelerde kıtalararası bir grip salgını türü ortaya çıkarsa, büyük olasılıkla bu İngiltere ye de ulaşacaktır. Buraya geldiğinde, birkaç hafta içinde tüm ülkeye yayılması olasılığı yüksektir. SON YÜZYILIN KITALARARASI SALGINLARI İspanyol Gribi Yıl: Tahmini ölüm rakamı: milyon (tüm dünyada), (İngiltere de) En çok etkilenen yaş grubu: Sağlıklı genç yetişkinler (20-50 yaş arası) Asya Gribi Yıl: Tahmini ölüm rakamı: 1 milyon (tüm dünyada), (İngiltere de) En çok etkilenen yaş grubu: Küçük çocuklar ve yaşlılar Hong Kong Gribi Yıl: Tahmini ölüm rakamı: 1-4 milyon (tüm dünyada), (İngiltere ve Galler de) En çok etkilenen yaş grubu: Yaşlılar ve başka hastalıkları bulunanlar

5 KITALARARASI GRİP SALGINIYLA SIRADAN GRİP SALGINININ ORTAYA ÇIKIŞI ARASINDA NE FARK VARDIR? Kıtalararası salgının ciddiyet derecesini tahmin etmek güçtür. Bu, söz konusu virüsün yayılma hızına, hangi yaş gruplarını en çok etkilediğine, ortaya çıkardığı belirtilerin ciddiyetine ve neden olduğu ölümlerin sayısına bağlıdır. Birbirinden birkaç ay arayla iki dalgadan oluşan ve her dalganın yaklaşık 2-3 ay sürdüğü kıtalararası bir grip salgını ortaya çıkabilir. Kıtalararası grip salgını, büyük olasılıkla sıradan gribe yakalanan insanlara göre daha fazla kişiyi etkisi altına alacaktır. Kıtalararası salgın sona erdiğinde, nüfusun yaklaşık dörtte biri hastalıktan etkilenmiş olabilir. Sıradan grip için yapılan aşı, kıtalararası grip salgınında etkili olmayacaktır. Ancak sıradan grip de önemli olabilir ve bu nedenle herkesin uygun şekilde sıradan gribe karşı aşılanması önemlidir. BUNUN İNGİLTERE İÇİN ANLAMI NEDİR? Kıtalararası grip salgını İngiltere ye gelir gelmez birkaç hafta içinde bütün ülkeye yayılır ve aşağıdakilere neden olabilir: yüksek grip oranları sağlık servisleri üzerinde yoğun baskı günlük hayatın pek çok yönünde aksamalar çok sayıda ölüm. İngiliz hükümeti, Kıtalararası Grip Salgını Acil Durum Planı hazırlamıştır. İskoçya için kurumsal düzenlemeleri yansıtan sürümü adresinden temin edebilirsiniz. Bu plan, Ulusal Sağlık Servisine yapılabilecek istisnai talepleri belirler.

6 KITALARARASI GRİP SALGININA YAKALANMA OLASILIĞIM NEDİR? Kıtalararası salgına yakalanma oranınız sıradan gribe göre daha yüksektir, çünkü salgın büyük bir hızla ilerleyecektir ve çok az kişinin buna karşı bağışık olacaktır. Herkes risk altındadır. Bazı gruplar diğerlerine göre daha fazla risk taşıyabilir, ancak her kıtalararası salgın birbirinden farklıdır. Virüs yayılmaya başlayana kadar, bu grupların kimlerden oluşacağını bilmek oldukça güçtür. Sıradan gripte ciddi şekilde hastalanma olasılığı bulunan kişiler şunlardır: küçük çocuklar 65 yaş ve üzeri akciğer hastalıkları, şeker hastalığı, kanser, böbrek veya kalp sorunları bulunan kişiler bazı tedaviler veya HIV/AIDS gibi hastalıklar nedeniyle bağışıklık sistemi baskılanmış olan kişiler. Kıtalararası salgın durumunda bu özellikler değişebilir.

7 KITALARARASI GRİP SALGININI ÖNLEMEK İÇİN BİR AŞI BULUNMAYACAK MI? Aşıların salgına veya kıtalararası salgına neden olan grip virüsüne karşı özel olarak üretilmeleri gerekir. Aşıların üretilmesi birkaç ay alır. Yeni bir kıtalararası grip salgını türüne karşı korunmak amacıyla aşı üretilmesi için gerekli önlemler mümkün olduğunca çabuk alınacaktır, ancak hastalığın ilk dalgası için aşı bulunması olasılığı düşüktür. Kıtalar arası grip salgınının ikinci dalgasının zamanına bağlı olarak, bilim adamları insanların korunabilmesi için bir aşı geliştirebilirler. Mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde aşı üretebilmek için gerekli hazırlıklar ve araştırmalar şimdiden başlamıştır. KITALAR ARASI GRİP SALGINININ TEDAVİSİ İÇİN İLAÇ YOK MU? Kıtalar arası grip salgınının tedavisinde etkili olabilecek antiviral ilaçlar vardır. Bu ilaçlar depolanmaktadır. Bu stoklar, ciddi ölçüde hastalanma riski bulunan kişileri tedavi etmek için en etkili şekilde kullanılacaktır. Antiviral ilaçlar Antiviral ilaçlar kıtalararası grip salgınının tedavisinde kullanılabilir, ancak bunların kullanımıyla ilgili çeşitli kısıtlamalar mevcuttur. İlaçların etkili olabilmesi için, belirtiler başladıktan sonraki ilk 48 saat içinde alınmaları gerekir. Antiviral ilaç tedavisi grip belirtilerinin azalmasına ve hastalık süresinin kısalmasına yardımcı olmalıdır, ancak bu ilaçlar hastalığın insanlar arasında yayılmasına engel olmayacaktır. Hastalıktan daha fazla etkilenecek ve ilaçlara en fazla ihtiyaç duyacak olan grupları önceden belirlemek oldukça güçtür. Virüs yayılmaya başlamadan önce bu ilaçların ne ölçüde etkili olacaklarını bilebilmek mümkün değildir. Kıtalar arası grip salgınının zaman içinde antiviral ilaçlara karşı direnç geliştirme olasılığı vardır. İngiltere de şimdiden antiviral ilaçları depolamaya başladık. Tedavi edebileceğimiz kişi sayısı, kıtalar arası grip salgınının ortaya çıkma zamanına ve yapılan stok miktarına bağlıdır.

8 SALGIN İNGİLTERE YE ULAŞIRSA, KENDİMİ VE AİLEMİ HASTALIĞA YAKALANMAYA KARŞI NASIL KORUYABİLİRİM? Virüs, insanlar öksürdüklerinde ve hapşırdıklarında havadan yayılır. Hastalığın bulaşma riskini azaltmak için alabileceğiniz bazı temel önlemler vardır. Virüsün yayılmasını önleme konusunda yüz maskelerinin pek etkisi yoktur, ancak aşağıdakileri uygulayabilirsiniz: öksürürken veya hapşırırken, mümkünse kağıt mendille ağzınızı ve burnunuzu kapatın kirli mendilleri gecikmeden ve dikkatli bir biçimde imha edin (poşete koyup çöpe atın) mümkünse zorunlu durumlar haricinde seyahat etmekten ve insan kalabalıklarından kaçının hijyen sağlayın (ellerin su ve sabunla sık sık yıkanması, yüzeylerden virüsün alınıp taşınmasına karşı koruma sağlar) normal bir temizlik ürünü kullanarak sert yüzeyleri (örneğin mutfak tezgahları, kapı kolları) sık sık temizleyin çocuklarınızın da bu önlemleri almalarını sağlayın. KITALARARASI GRİP SALGINININ İNGİLTERE YE GELDİĞİNDEN NASIL HABERİM OLACAK? Dünya Sağlık Örgütü nün kıtalararası grip salgınını izlemek için uluslararası bir sistemi vardır. İngiliz hükümetinin eyleme geçirilecek olan bir Kıtalararası Grip Salgını Acil Durum Planı bulunmaktadır. Bu plan, hazırlıklı olmak için yapılması gereken çalışmaları içermektedir. Kıtalararası salgın İngiltere ye ulaşacak gibi görünürse, hükümet uyarılar yapacak ve insanlar tarafından benimsenebilecek en iyi davranış şekliyle ilgili tavsiyelerde bulunacaktır. KITALARARASI GRİP SALGINIYLA İLGİLİ TEMEL GERÇEKLER Kıtalararası grip salgını, insanlar hastalığa karşı bağışık olmadıkları için çok hızlı yayılır Kıtalararası grip salgını, büyük olasılıkla sıradan gribe göre daha ciddi boyutta olacaktır Hastalık yayılmaya başlamadan önce, özellikle risk altında olan gruplar bilinemeyecektir (bu gruplar, sıradan grip yıllarındaki gruplardan farklı olabilir) Antiviral ilaçlar depolanmaktadır, ancak bunlar çeşitli kısıtlamalara sahiptir (virüs yayılmaya başlamadan önce ilaçların ne kadar etkili oldukları bilinemeyecektir) Virüs tanımlanana kadar hastalık için özel bir aşı üretmek mümkün olmayacaktır

9 AYRINTILI BİLGİ Ayrıntılı bilgi için: adresini ziyaret edin adresini ziyaret edin Pazartesi-Pazar günleri saatleri arası numaralı telefondan NHS Yardım Hattını arayın Kıtalararası grip salgınının başlaması halinde televizyonda, radyoda ve gazetelerde duyurular yapılacaktır. NHS İskoçya Bu belgeye, ayrıca adresinden de ulaşabilirsiniz Ekim 2005