İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN SU KAYNAKLARINA ETKİSİ PROJESİ. 19 Temmuz 2016, Ankara

Transkript

1 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN SU KAYNAKLARINA ETKİSİ PROJESİ 19 Temmuz 2016, Ankara 1

2 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN SU KAYNAKLARINA ETKİSİ PROJESİ Projenin Maksadı; İklim değişikliğinin yüzey ve yeraltı sularına etkisinin belirlenmesi Ülkemiz için havza esaslı uyum önerilerinin belirlenmesi Başlangıç: Aralık 2013 Bitiş : Temmuz

3 Proje Akış Şeması HecRAS 3

4 İklim Projeksiyonları 1. Ortalama sıcaklık 2. Maksimum sıcaklık 3. Minimum sıcaklık 4. Toplam yağış 5. Kar örtüsü 6. Bağıl nem 7. Yüzey basıncı 8. Toplam radyasyon 30 yıllık ortalama 10 yıllık ortalama Mevsimlere göre Yıllık ortalamalara göre Haritalı gösterim (zamana ve mekana bağlı değişim) Sözel anlatım ve yorum 4

5 HadGEM MPI CNRM HadGEM MPI CNRM HadGEM MPI CNRM HadGEM MPI CNRM HadGEM MPI CNRM HadGEM MPI CNRM HadGEM MPI CNRM HadGEM MPI CNRM HadGEM MPI CNRM Sıcaklık Anomalisi ( 0 C) İklim Projeksiyonları Sıcaklık Her üç model ve her iki senaryoya göre de ülkemizde projeksiyon dönemi boyunca artış devam ediyor. HadGEM2-ES modeli: RCP4.5 senaryosu için 3,5 C ye, RCP8.5 senaryosu için ise yaklaşık 6 C ye ulaşmakta MPI-ESM-MR modeli: RCP4.5 senaryosu için yaklaşık 2 C ye, RCP8.5 senaryosu için ise yaklaşık 4,5 C ye ulaşmakta CNRM-CM5.1 modeli: RCP4.5 senaryosu için yaklaşık 2,4 C ye, RCP8.5 senaryosu için ise yaklaşık 4,1 C ye ulaşmakta 7 6 Modellere Göre 10 ar Yıllık Türkiye Sıcaklık Anamolileri ( ) Axis Title 5

6 MPI-ESM-MR_ RCP8.5 Ortalama Sıcaklık ( _30 Yıllık Ortalama) 6

7 İklim Projeksiyonları HadGEM2-ES Modeli Havza Bazında 30 Yıllık Ortalama Sıcaklık Anomali Değerleri Sıcaklık Tüm modeller en büyük sıcaklık artışlarının Van, Fırat-Dicle, Seyhan, Ceyhan ve Konya Kapalı Havzaları nda ve en düşük sıcaklık artışlarının ise Ergene, Marmara, Kuzey Ege ve Batı Karadeniz Havzaları nda olacağını öngörmektedir. Son 30 yıllık periyot için Karadeniz kıyı şeridi ve Türkiye nin batısı dışında sıcaklıkların referans döneminin en az 5 C üzerinde olmasını beklenmektedir. 7

8 HadGEM MPI CNRM HadGEM MPI CNRM HadGEM MPI CNRM HadGEM MPI CNRM HadGEM MPI CNRM HadGEM MPI CNRM HadGEM MPI CNRM HadGEM MPI CNRM HadGEM MPI CNRM Yağış Anomalisi (mm) Yağış Her iki senaryoya göre de Türkiye genelinde yılları arasında toplam yağış miktarlarında azalma bekleniyor 2050 den itibaren daha belirgin ve mm ye varan azalmalar öngörülmekte ( ortalama 60 mm) Özellikle Ege ve Akdeniz kıyılarında, Güneydoğu ve Doğu bölgelerinde negatif yağış anomalileri göze çarpıyor. Karadenizin doğusunda ortalama yağışlarda ve ekstrem yağış olaylarında artışlar beklenmekte İklim Projeksiyonları Modellere Göre 10 ar Yıllık Türkiye Yağış Anamolileri ( ) Axis Title 8

9 İklim Projeksiyonları Yağış RCP8.5 ve RCP4.5 senaryolarında yağışlardaki en dramatik değişimler Akdeniz kıyıları boyunca yer alan havzalarda meydana gelmektedir. HadGEM2-ES ve MPI- ESM-MR modellerine göre Batı Akdeniz, Antalya, Doğu Akdeniz, Seyhan, Ceyhan ve Asi Havzaları yıllık yağış toplamlarında (yüzyılın sonuna doğru) 200 mm ye varan.düşüşler beklenmektedir. RCP8.5 senaryosunda 2050 li yıllardan itibaren havzalardaki kuraklığın güneye doğru şiddetleneceğini ve havza bazındaki on yıllık ortalama yıllık yağış toplamlarının 150 mm lere ulaşacağını ortaya koymaktadır. Türkiye genelinde kar yağış miktarlarının her iki senaryoda da yılları arasında giderek azalacağı beklenmektedir. 9

10 İklim Projeksiyonları Yağış Kıyı şeridine kısmen uzak havzalar olan Konya, Akarçay, Burdur, Kızılırmak ve Sakarya Havzaları ndaki yılları arasındaki yağış eğilimleri, tüm modellerde benzerlik göstermekle beraber, kuraklaşma eğilimi RCP4.5 senaryosunda daha yavaş gelişirken, RCP8.5 senaryosunda bu eğilim daha hızlı olmaktadır. Doğu Karadeniz, Batı Karadeniz ve Yeşilırmak Havzaları nda yağış artışları beklenmekte olup, bu artışların RCP8.5 senaryosuna göre daha fazla olacağı beklenmektedir. 10

11 MPI-ESM-MR_ RCP8.5 Toplam Yağış ( _30 Yıllık Ortalama) 11

12 MPI-ESM-MR_ RCP8.5 Kar-Su Eşdeğeri ( _30 Yıllık Ortalama) 12

13 İklim İndisleri İndis adı Donlu günler Yaz günleri Serin geceler Serin günler Sıcak geceler Sıcak günler Yaz günleri Sıcak hava dalgası Tanımlama Minimum sıcaklık <0 0 C olduğu günler Maksimum sıcaklık > 25 0 C olduğu günler Tmin < minimum sıcaklıkların %10 u olduğu günler Tmax< maksimum sıcaklıklaın %10 u olduğu günler Tmin > minimum %90 ı olduğu günler Tmax > maksimum %90 ı olduğu günler Maksimum sıcaklık > 35 0 C olduğu günler Tmax > maksimum sıcaklıkalrın %90 ı olduğu en az 6 ardışık gün sayısı Soğuk hava dalgası Günlük sıcaklık genişliği Tmin < minimum sıcaklıkalrın %10 u olduğu en az 6 ardışık gün sayısı Tmax-Tmin 5 günlük maksimum yağış 5 günlük ardışık maksimum yağış miktarı 1 günlük maksimum yağış Günlük maksimum yağış miktarı Şiddetli yağışlı gün sayısı Çok Şiddetli yağışlı gün sayısı R20 Aşırı Şiddetli yağışlı gün sayısı R25 Yağış >=10mm olduğu günler Yağış >=20mm olduğu günler Yağış >=25mm olduğu günler Ardışık kurak gün sayısı Yağışın < 1mm olduğu ardışık gün sayısı Ardışık ıslak gün sayısı Yağışın >= 1mm olduğu ardışık gün sayısı 13

14 Sıcaklık İndisleri - I Don Olan Günler Soğuk Geceler Soğuk Günler Soğuk Hava Dalgası 14

15 Sıcaklık İndisleri - II Yaz Günleri 25C Sıcak Geceler Sıcak Günler Sıcak Hava Dalgası Yaz Günleri 35C 15

16 Yağış İndisleri 1 Günlük Max.Yağ ış. 5 Günlük Max. Yağış Ardışık Islak Gün Ardışık Kurak Gün Çok Şiddetli Yağışlı Gün Şiddetli Yağışlı Gün 16

17 MPI-ESM-MR RCP4.5 Senaryolarına göre Havza Bazlı Su Fazlası/Açığı

18 Türkiye de Beklenen Etkiler-1 Ülkemiz üzerinde ortalama sıcaklıklar ciddi oranda artacak. Özellikle doğu ve güneydoğuda diğer bölgelere göre artış 1-2 C daha fazla olacak. Güneydoğu, Akdeniz ve Ege bölgelerde sıcaklık artışı en fazla yaz aylarında yaşanacak ve 2100 lere doğru, 4-7 C artış gözlenebilir. Toplam yağışlarda genel olarak bir azalma beklenmekte. Türkiye genelinde özellikle 2041 yılı sonrasında yağışta azalmalar öngörülüyor. Havzalar bazında en fazla yağış değişimleri Doğu Akdeniz, Seyhan ve Ceyhan havzalarında bekleniyor. Türkiye nin kuzeyinde yer alan havzalarda iklim rejiminin referans döneminden( ) daha yağışlı olacağı bekleniyor. Karadeniz kıyılarında 150mm lere varan yağış artışı bekleniyor.

19 Türkiye de Beklenen Etkiler-2 Yağış azalmaları en fazla kış mevsiminde olacak. Toplam kar örtüsünde azalmalar yaşanacak. Artan sıcaklıklara paralel olarak kar daha çabuk erime fazına geçecek, bu da bahar aylarının sonlarında ve yaz aylarında ilgili bölgelerde su stresini artıracaktır. Sıcak hava dalgalarındaki hızlı artış, orman yangınları riskini ciddi oranda arttıracaktır. Ülkemizin doğusu ve güneydoğusunda sıcak hava dalgası beklenen gün sayısında artışlar beklenmektedir.

20 Havza-İklim Projeksiyonları Marmara Havzası MPI-ESM-MR Modeli Yılları RCP8.5 Senaryosu Ortalama Sıcaklık Model Sonuçları ( C) 20

21 Hidrojeolojik Projeksiyonlar Türkiye de ilk kez statik yeraltı suyu rezervi hesaplanmış, yeraltı su seviyesindeki muhtemel değişimler öngörülmüştür. Türkiye Akarsu Havzaları Yeraltısuyu Potansiyelinin Dinamik, Statik, Hidrojeolojik, Mümkün Rezervler Türünde Dağılımı 21

22 Hidrojeolojik Projeksiyonlar HadGEM2-ES Küresel İklim Modeli ne Göre Türkiye Yeraltısuyu Mümkün Rezervi nin Havzalar Bazında İklimsel Değişim Oranı 22

23 Hidrolojik Projeksiyonlar Su potansiyeli-bütçesi Hidrolojik parametreler Toplam akış YAS beslenmesi Buharlaşma + Terleme Zemin Nemi 1. SWAT 2. WEAP SWAT Modelinde tanımlanamayan göl, gölet ve baraj gölleri modele dahil edildi. 23

24 Hidrolojik Parametrelerin Değişimi Marmara Havzası temel hidrolojik parametlerin değişimi. 24

25 Su Potansiyeli/Bütçesi Marmara Havzası su potansiyeli ve su bütçesindeki değişim- RCP

26 Su Potansiyeli/Bütçesi Aras Havzası su potansiyeli ve su bütçesindeki değişim RCP

27 Hidrolik Projeksiyonlar HecRAS Modeli 4 Kontrol noktası 27

28 Debi Süreklilik Projeksiyonları Marmara Havzası mansap noktası debi süreklilik projeksiyonları. %5 %50 %95 28

29 Sektörel Etkilenebilirlik Pilot 3 havzada ( Büyük Menderes, Meriç-Ergene, Ceyhan) iklim projeksiyonları sonrasındaki durum dikkate alınarak suyun dört ana sektöre etkisi analiz edilmiştir. Ek olarak, Büyük Menderes Havzasında turizm, Meriç-Ergene Havzasında tekstil, Ceyhan Havzasında enerji sektörleri için etkilenebilirlik seviyeleri incelenmiştir. Ekosistem İçme ve kullanma suyu Sanayi Tarım 29

30 Sektörel Etkilenebilirlik Metodolojisi Maruziyet (M) : Her bir 10 yıllık dönem için (Toplam su ihtiyacı) / (Toplam su potansiyeli) oranını göstermektedir. Duyarlılık (D) : Sektörün maruz kaldığı durum karşısında olumlu veya olumsuz etkilenmesinin derecesini ifade etmektedir. Duyarlılık hesabında, her sektör için farklı indisler belirlenmiş olup, indislerin ağırlıkları göz önünde bulundurulmaktadır. Örneğin, tarım sektörünün duyarlılığı, bitkinin su ihtiyacı ve iklim değişikliğine toleransına bağlı olarak hesaplanmaktadır. 30

31 Meriç-Ergene Örneği Meriç- Ergene Havzası RCP 8.5 Senaryosu Yıllar / Sektörler Sanayi Alt Sektörü İçme ve Kullanma Tarım Sanayi Ekosistem Tekstil Ürünleri Suyu İmalatı Etkilenme Etkilenme Şiddeti Seviyesi 1 Az 2 Orta 3 Yüksek 4 Çok Yüksek Tarım Sektörü 31

32 Etkilenebilirlik Seviyeleri Meriç-Ergene Havzası - RCP8.5 senaryosuna göre sektörlerin etkilenebilirlik seviyelerinin karşılaştırılması. Etkilenme Seviyesi Etkilenme Şiddeti 1 Az 2 Orta 3 Yüksek 4 Çok Yüksek 32

33 Uyum Çalışmaları 138 uyum faaliyeti 12 Ana Sektör Uyum Faaliyetleri Raporu Tüm havzalar göz önünde bulundurularak iklim değişikliğinin su kaynaklarına olumsuz etkilerinin bertarafı için yağmur suyu hasadı, su fiyatlandırması, kapalı sulama sistemleri vb. uyum faaliyetleri önerileri geliştirilmiştir. Tüm Türkiye için 138 faaliyet geliştirilmiştir. Sektörler bazında belirlenen faaliyetler için: o Faaliyetin hangi sektörlerde uygulanabileceği, o Dünyadaki yaygınlığı, o Avantajları, dezavantajları, o Uygulamada karşılaşılabilecek sorunlar, o İyi uygulama örnekleri gibi kriterler 33 değerlendirilmiştir.

34 Uyum Faaliyetleri Ekosistem Hizmetleri Turizm Doğa koruma önlemleri alınmalıdır. Akyatan ve Yurtalık Lagünlerine yüzeysuyu akışının sağlanması Su kayıplarının önlenmesi için gerekli tüm yapısal ve yapısal olmayan önlemler alınmalıdır. Sulak alanları besleyen akarsuların ıslah edilmelidir. Turizm faaliyetlerinin mümkün olduğunca eko-turizm, kırsal turizm ve tarımsal turizme yönlendirilmesi dikkate alınmalıdır Gerekli strateji ve planlamalar için Kültür ve Turizm Bakanlığı ile ortak çalışmalar yapılmalıdır. Enerji Tarım Sanayi Alt Sektörü - Tekstil Ürünleri İmalatı Enerji santrallerinde kapalı devre soğutma suyu kullanımına geçilmelidir. Nehrin doğal yapısını etkilemeyecek düzende işletilmesi sağlanmalıdır. Modern sulama sistemlerine geçiş Daha az su tüketen ürün deseni - Su kullanımını azaltacak modern tekniklere ve tesis-içi kontrollere ağırlık verilmelidir. Alternatif su kaynakların kullanılabilirliği araştırılmalıdır. 34 Temiz üretim teknolojilerine geçiş sağlanmalıdır

35 Proje Sonuçlarının Faydaları-1 İklim Değişikliğinin Su Kaynaklarına etkisi Projesi ile; Su yönetiminde iklim değişikliğine uyum faaliyetleri, su kullanan her sektörün geleceği açısından bir planlama altlığı oluşturacaktır. Proje çıktıları, kuraklık yönetim planlarının hazırlanması çalışmalarında kullanılacaktır. Proje çıktıları, sektörel su tahsisi planları, taşkın yönetim planları, çevre düzeni planları gibi planlama ve projelendirme çalışmalarında dikkate alınacaktır. HES ve özellikle depolamalı olmayan tesislerin planlama ve işletme çalışmalarında proje çıktılarından faydalanılabilecektir. 35

36 Proje Sonuçlarının Faydaları-2 İklim parametreleri ve indislerini içeren iklim projeksiyonları çeşitli kullanıcılar (tarım sektöründeki çiftçi, turizm sektöründeki işletmeci gibi) tarafından maksatlarına yönelik kullanılabilecektir. Sektörler kendi durum değerlendirmesini yaparak uyum faaliyetlerini planlayabilecektir. İklim projeksiyonlarının ve hidrolojik projeksiyonların; toplanan, kullanılan ve üretilen tüm verilerin (sıcaklık, hidrometeorolojik, topografik vb.) işlendiği CBS tabanlı İklim Veri Tabanına iklim.ormansu.gov.tr web adresinden ulaşılabilecektir. Proje web sayfası aracılığı ile halkın iklim değişikliği ve su kaynaklarına etkisi konusunda bilgi sahibi olması ve toplumsal farkındalık oluşturulması sağlanacaktır. 36

37 Proje Nihai Dokümanları Nihai Rapor Yönetici Özeti Metodoloji İklim Projeksiyonları Sektörel Etkilenebilirlik Uyum Faaliyetleri İVT Kullanım Kılavuzu Proje Albümü 25 Adet Havza Raporu 37

38 Web Sitesi ve İVT Çalışmaları - 1 Proje kapsamında üretilen tüm veriler İklimSu Veri Tabanında depolanmaktadır. Web sayfası aracılığı ile proje kapsamında üretilen veriler sorgulanabilecektir.

39 Teşekkür Ederim 19 Temmuz 2016