GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSELERİ TÜRK VE BATI MÜZİĞİ ÇALGILARI VİYOLA DERS KİTABI 9.SINIF. Yazarlar Dr. Handan DARENDELİOĞLU Gonca MOJARRABI TABRIZI

Transkript

1 GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSELERİ TÜRK VE BATI MÜZİĞİ ÇALGILARI VİYOLA DERS KİTABI 9.SINIF Yazarlar Dr. Handan DARENDELİOĞLU Gonca MOJARRABI TABRIZI DEVLET KİTAPLARI İKİNCİ BASKI..., 2012

2 MİLL Î EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI : 4928 DERS KİTAPLARI DİZİSİ : ?.Y Her hakkı saklıdır ve Mill î Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metin, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz. Editör Prof. Ayfer TANRIVERDİ Dil Uzmanı Suna SUĞÜR Program Geliştirme Uzmanı Tuğba KUŞKONMAZ ÇİLDİR Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı Çetin TORAMAN Rehberlik Uzmanı Mustafa KARA Görsel Tasarım Uzmanı İpek ÖZDEMİR CÖMERT Banu ATİK Notist Yucan EKE ISBN Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun gün ve 43 sayılı kararı ile ders kitabı olarak kabul edilmiş, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün gün ve 3398 sayılı yazısı ile ikinci defa.. adet basılmıştır.

3

4

5 MUSTAFA ATATURK MUSTAFA KEMAL KEMAL ATATÜRK

6

7 İçindekiler 1. ÖĞRENME ALANI : VİYOLA ÇALMANIN TEMELLERİ 1 1. ÜNiTE : İNSAN VE ViYOLA ÇALMA Viyolanın Tarihçesi Viyola Çalmada Görev Alan Vücut Bölümleri ve İşlevleri... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları ÜNiTE : ViYOLANIN, YAYIN YAPISI VE SEÇİMİ Viyolanın ve Yayın Yapısı Viyola ve Yayın Bölümleri Viyola ve Yayın Bakımı ve Korunması İnsanın Yapısına Uygun Viyola ve Yay Seçimi... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları ÜNİTE : VİYOLA ÇALMADA DURUŞ VE TUTUŞ Viyolada Duruş Yay Tutuş Viyola Tutuş İki Elin Uyumu (Eş Güdümü)... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları ÜNİTE : VIYOLA ÇALMADA SAĞ VE SOL ELİN KONUMU VE EŞ GÜDÜMÜ Sol Elin Viyola Sapında ve Tuşe Üzerindeki Konumu ve Durumu Sağ Elin Yayda ve Yayın Teller Üzerindeki Konumu ve Durumu Viyola Çalmada Sağ ve Sol Elin Eş Güdümü... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları ÜNITE : YAYIN TELLER ÜZERİNDE KULLANIMI Yayın Teldeki Konumu Yayı Tele Sürtüş Viyoladan Ses Üretiş Belirli Sürelerle Yay Çekiş ve İtiş... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları ÜNİTE : VİYOLA ÇALMADA YAYIN BÖLÜNÜMÜ VE YAY ŞEKİLLERİ Yayın Bölümleri Yarım Yayların Kullanımı Bütün Yay Kullanımı... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları ÖĞRENME ALANI : VİYOLADA POZİSYONLAR 27 ÜNİTE : BİRİNCİ POZİSYON Birinci Pozisyonda Doğal Durumda Parmak Durumları Birinci Pozisyonda Birinci Durumda Parmak Durumları Birinci Pozisyonun Önemi... Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları I

8 3. ÖĞRENME ALANI : VİYOLADA TEKNİKLER 51 ÜNİTE : LEGATO VE DETAŞE ÇALMA TEKNİKLERİ 1. Legato Tekniğinin Genel Özellikleri 2. Legato Tekniğinde Etüt Çalma 3. Legato Tekniğinde Eser Çalma 4. Detaşe Tekniğinin Genel Özellikleri 5. Detaşe Tekniğinde Etüt Çalma 6. Detaşe Tekniğinde Eser Çalma Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları ÖĞRENME ALANI : DİZİLER-ETÜTLER-ESERLER ÜNİTE : SOL MAJÖR DİZİ-ETÜT- ESER 1. Sol Majör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri 2. Sol Majör Tonunda Etütler 3. Sol Majör Tonunda Eserler Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 2. ÜNİTE : Mİ MİNÖR DİZİ-ETÜT- ESER 1. Mi Minör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri 2. Mi Minör Tonunda Etütler 3. Mi Minör Tonunda Eserler Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 3. ÜNİTE : HÜSEYNİ DİZİ-ETÜT- ESER 1. Hüseyni Dizisinde Değişik Yay Şekilleri 2. Hüseyni Makamında Etütler 3. Hüseyni Makamında Eserler Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 4. ÜNİTE : RE MAJÖR DİZİ-ETÜT- ESER 1. Re Majör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri 2. Re Majör Tonunda Etütler 3. Re Majör Tonunda Eserler Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 5. ÜNİTE : Sİ MİNÖR DİZİ-ETÜT- ESER 1. Si Minör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri 2. Si Minör Tonunda Etütler 3. Si Minör Tonunda Eserler Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 6. ÜNİTE : DO MAJÖR DİZİ-ETÜT- ESER 1. Do majör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri 2. Do Majör Tonunda Etütler 3. Do Majör Tonunda Eserler Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 7. ÜNİTE : LA MİNÖR DİZİ-ETÜT- ESER 1. La Minör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri 2. La Minör Tonunda Etütler 3. La Minör Tonunda Eserler Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları II

9 8. ÜNİTE : RAST DİZİ-ETÜT- ESER 1. Rast Dizisinde Değişik Yay Şekilleri 2. Rast Makamında Etütler 3. Rast Makamında Eserler Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 9. ÜNİTE : FA MAJÖR DİZİ-ETÜT- ESER 1. Fa Majör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri 2. Fa Majör Tonunda Etütler 3. Fa Majör Tonunda Eserler Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 10. ÜNİTE : RE MİNÖR DİZİ-ETÜT- ESER 1. Re Minör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri 2. Re Minör Tonunda Etütler 3. Re Minör Tonunda Eserler Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 11. ÜNİTE : Sİ BEMOL MAJÖR DİZİ-ETÜT- ESER 1. Si Bemol Majör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri 2. Si Bemol Majör Tonunda Etütler 3. Si Bemol Majör Tonunda Eserler Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 12. ÜNİTE : SOL MİNÖR DİZİ-ETÜT- ESER 1. Sol Minör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri 2. Sol Minör Tonunda Etütler 3. Sol Minör Tonunda Eserler Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları ÖĞRENME ALANI : VİYOLA MÜZİĞİNDE DÖNEMLER 129 ÜNİTE : RÖNESANS (YENİDEN DOĞUŞ) DÖNEMİ 1. Rönesans Döneminin Müziksel Biçim Özellikleri 2. Rönesans Dönemi Bestecileri 3. Rönesans Dönem Eserleri Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları ÖĞRENME ALANI : UYGULAMA, GELİŞTİRME VE SERGİLEME DAĞARCIĞI 133 ÜNİTE: BİRİNCİ POZİSYONDA DAĞARCIĞIN YERİ VE ÖNEMİ 1. Dağarcık Sergilemenin Önemi 2. Birinci Pozisyonda Etütler Sergileme 3. Birinci Pozisyonda Eserler Sergileme Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Terimler Sözlüğü Kaynakça III 75

10 Kitabımızı Tanıyalım Öğrenme Alanı Kapakları Üniteler Ünite başlıkları Hazırlık Çalışmaları Konu Başlıkları Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları İkonlar Açıklama Uyarı Ödev Eşlik Eşlik IV

11 İSTİKLÂL MARŞI İstiklâl Marşı nın birinci sözlerini söylerken virgül, ikinci sözlerini söylerken ise yıldız işaretlerinin bulunduğu yerlerde nefes alınız. V

12 İstiklâl Marşı nın Kabulü Millî marşlar, milletlerin kahramanlık destanlarıdır. Onu dikkatle okuyan ve gönülden söyleyen nesiller, millî şuurlarını kazanır ve kim olduklarının farkına varırlar. İstiklâl Marşı da halkın ve ordunun moral gücünü yükselteceği düşünülerek gündeme getirilmiş; bu nedenle Türkiye Büyük Millet Meclisi, Kurtuluş Savaşı nın anlamını, heyecanını koruyacak, millî mücadele ruhunun önemini dile getirecek ve onu yüzyıllara nakşedecek bir İstiklâl Marşı yazdırılmasına karar vermiştir. Önce söz (güfte) yarışması düzenlenmiş; gönderilen toplam 724 şiir arasından en iyi 7 şiir seçilerek Meclis üyelerine dağıtılmıştır. Mehmet Âkif Ersoy un Türk Kurtuluş Savaşı nı destanlaştıran İstiklâl Marşı, zamanın Millî Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi Tanrıöver tarafından Meclis kürsüsünde okunduğunda bütün milletvekilleri tarafından coşku ile ayakta alkışlanmış ve 12 Mart 1921 de millî marş olarak kabul edilmiştir. Beste yarışmasına sadece yirmi dört besteci katılmıştır. İstiklâl Marşı, yılları arasında Ali Rıfat Çağatay ın birinci seçilen bestesiyle çalınıp söylenmiş; ancak, Osman Zeki Üngör ün 9 Eylül 1922 de Türk süvarilerinin İzmir e girişinde atların çıkardığı nal seslerini hayalinde canlandırarak bestelediği ezgi çok beğeni toplayınca Atatürk ün de isteği ile 1930 yılından itibaren millî marşımız yeni ezgisiyle günümüze ulaşmıştır. Mehmet Âkif ERSOY ( ) İstanbul da doğmuştur. Şiirlerinde millî konuları ve toplumsal gerçekleri dile getirmiştir. Mustafa Kemal önderliğindeki Türk kurtuluş hareketini desteklemiş, daha sonra Burdur milletvekili olarak TBMM ye girmiştir. Ardından Mısır Üniversitesinde Türkçe müderrisliği yapan Mehmet Âkif, şiirlerini Safahat adlı kitapta toplamış, ancak İstiklâl Marşı benim değil milletimindir. diyerek onu Safahat a almamıştır. Osman Zeki ÜNGÖR ( ) İstanbul da doğmuştur. Muzika-i Hümayunu bitirdikten sonra İstanbul Erkek Muallim Mektebi ve Muzika-i Hümayunda öğretmenlik yapmıştır. Besteci, orkestra şefi ve keman virtüözüdür. Önce Saray Orkestrasını, ardından Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrasını (bugünkü Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası) yönetmiştir. Daha sonra Atatürk ün direktifleri ile Musiki Muallim Mektebini kurmuş ve müdürlüğünü yapmıştır. İstiklâl Marşı ndan başka birçok marş ve okul şarkıları bestelemiştir. VI

13 1. Öğrenme Alanı Viyola VİYOLA ÇALMANIN TEMELLERİ 1.Ünite İnsan ve Viyola Çalma 2. Ünite Viyolanın, Yayın Yapısı ve Seçimi 3. Ünite Vİyola Çalmada Duruş ve Tutuş 4. Ünite Viyola Çalmada Sağ ve Sol Elin Konumu ve Eş Güdümü 5. Ünite Yayın Teller Üzerinde Kullanımı 6. Ünite Viyola Çalmada Yayın Bölünümü ve Yay Şekilleri 1

14 1.Ünite İnsan ve Viyola Çalma Hazırlık Çalışması Yaylı çalgılar ailesinin bir üyesi olan viyolanın yapısı ve özellikleri hakkında araştırma yapınız. 1. Viyolanın Tarihçesi İnsanoğlu, varoluşundan beri içine doğduğu ses evreniyle iç içe yaşamış ve algıladığı seslerle sürekli olarak iletişim içinde bulunmuştur. İnsan için müzik yapmak daima vazgeçilmez olmuş, bedeninin yanı sıra oluşturduğu çalgıları da müzik yapmak için kullanmıştır. Asya'da çıktığı bilinen yaylı çalgıların, Avrupa'ya geçtikten sonra hızlı bir gelişim gösterdiği bilinmektedir. 12 ve 13. yüzyıllarda gezgin çalgıcılar tarafından çalınan yaylı vielle (viel) ler, omuza dayanarak çalınan ilk yaylı çalgılardır. Vielle ler ise viyollerin atası sayılan telli ve yaylı çalgıların genel adıdır. 13. yy. yaylı çalgıları 2

15 Viol isimli yaylı çalgılardan geldiği sanılan viyolanın; altı telden oluşan soprano, alto, tenor ve bas viyola çeşitleri, tarihte en çok kullanılan türleri olmuştur. Viyolanın günümüzde kullanılan biçimini kavrayabilmek için XVI. yüzyıla kadar uzanan gelişim sürecine bakmak gerekmektedir. Viyolalar XVII. yüzyılda orkestralarda I ve II. kemanlar arasında tenor ses grubu olarak yer almış, viyolonsellerin gelişmesiyle bu ses grubundan, alto ses grubuna geçiş yaparak bugünkü konumunu kazanmıştır. 13. yy. yaylı çalgıları Yaylı çalgılar ailesinin alto çalgısı olan viyola, kemana benzeyen ama kemandan biraz daha büyük bir çalgıdır. Kemana göre daha farklı tellere sahip olan viyolanın bu özelliği, içli ve karakteristik bir ses elde edilmesini sağlar. Önceleri ikinci keman ve viyolonselleri desteklemek için kullanılan viyola, daha sonraki dönemlerde orkestranın vazgeçilmez bir ögesi olmuştur. 1.Etkinlik: Bir senfoni orkestrası konserine giderek ya da viyola için yazılmış eserlerin kayıtlarından birini dinleyerek eserin sizde uyandırdığı etkileri anlatınız. Viyola, alto ses rengi ile orkestralarda önemli bir yer tutar. 3

16 3. Viyola Çalmada Görev Alan Vücut Bölümleri ve İşlevleri 2.Etkinlik: Viyola çalan kişileri gözlemleyiniz; bu kişilerin çalgılarını çalarken vücutlarının hangi bölümlerini nasıl kullandıklarını aşağıdaki resme bakarak anlatınız. Viyola çalmada beyin, işitme, görme organlarıyla iskelet, kas ve sinir sistemi görev alır. 4

17 1. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 1. Viyolanın çalgılar içerisindeki yeri ve önemini açıklayınız. 2. Viyolanın atası sayılan viol un tarihsel sürecinde en çok kullanılan türleri nelerdir, yazınız. 3. Viyola çalmada işlevi bulunan vücut bölümlerini ve organları yazınız. 5

18 2.Ünite Viyolanın, Yayın Yapısı ve Seçimi Hazırlık Çalışması İnsanın fiziksel özelliklerine göre viyola ve yay seçiminin önemi konusunda bilgi edinerek arkadaşlarınızla paylaşınız. 1. Viyolanın ve Yayın Yapısı Viyola da tıpkı keman gibi üst tablası (göğüs) ladin ağacından, alt tablası (sırt) ve bunları çevreleyen yanlıklar ile sapı akçaağaçtan yapılan bir çalgıdır. Tuşe, burgular ve tel takacağı bölümleri ise abanoz ağacından yapılır. Gövde uzunluğu genellikle cm dir. Viyolanın f delikleri, göğüs üzerindeki ses eşiğinin iki yanında bulunur ve içteki tınıyı dışarı verir. Tel takacağına takılan teller (do- sol-re-la), ses eşiğinin ardından tuşenin üstünden geçer ve burgu deliklerine ulaşır. Akordun hassas yapılabilmesi için üzerine fiksler takılan teltakacağı, ucundaki iki delikten geçen bağırsak (kiriş) ile kuyruk düğmesine bağlanır. Bu düğme, tel takacağının gövdeye tutturulmasını sağlar. Sap, üzerinde tuşe bulunan gövdeye tutturulmuş bir parçadır. Parmakların, tellere basmasına olanak sağlayan tuşenin bittiği yerde ise sap eşiği bulunur. 6

19 Viyolanın yapım aşamaları Baş üzerinde; tellerin takılmasını ve ses düzeninin yapılmasını sağlayan burgular ve salyangoz bulunur. Viyolanın omuz ve baş arasında rahat tutulmasını sağlayan bölüm ise çeneliktir. 1. Etkinlik : Yaylı çalgı yapım atölyelerinden birine giderek ya da yazılı kaynaklardan araştırarak viyola yapımı ile ilgili edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız. Yayın yapımında kullanılması tercih edilen ağaç, fernanbuk ağacıdır, bu malzeme pahalı olduğundan daha çok gül ağacı kullanılır. Yaylı çalgı yapım atölyesi Bir çubuk ile çubuğun iki ucuna takılı kıllar ve kılları gerip gevşetmeye yarayan vidadan oluşan yayın kılları, atın kuyruk kıllarından elde edilir. At kıllarının kullanımı 13. yüzyıla kadar dayanır. Çalgı büyüdükçe yay boyu kısalır, ağırlığı ve kıl destesi artar; çalgı küçüldükçe yay boyu uzar, ağırlığı ve kıl destesi azalır. Tellerden ses çıkması için kıllara reçine sürülür. 7

20 2. Viyola ve Yayın Bölümleri Salyangoz Burgular Sap eşiği Sap Teller Tuşe Ses eşiği delikleri Fiksler Tel takacağı(kuyruk) Çenelik Kiriş Kiriş düğmesi sol do re la Teller burgulara belirli bir düzen içinde takılır. Omuzluk viyolanın omuz önüne yerleştirilmesinde ve tutulmasında kolaylık sağlar, isteğe bağlı olarak kullanılır. 8

21 Uç Kıl Çubuk Yay; bir çubuk ile çubuğun iki ucuna takılı kıllar ve kılları gerip gevşetmeye yarayan bir vidadan oluşur. Çubuğun inceleşen yerinin bitiminde uç, kalınlaşan yerinin bitimine yakın yerde ise topuk(ökçe-dip) bulunur. Sarma; yayı tutan parmakların ağacı aşındırmasını engeller ve yayın kolay kavranmasını sağlar. Sarma Topuk (dip) Vida 3. Viyola ve Yayın Bakımı ve Korunması Viyola ve yay kutusuna konarak korunur ve taşınır; çok soğuk, çok sıcak, çok nemli ya da kuru ortamlardan ve tozdan uzak tutulur. Çalışmalar bittikten sonra viyola ve yay, yumuşak ve kuru bir bezle silinerek temizlenir. Yay, gevşetilip viyolayla birlikte kutusuna konur. 4. İnsanın Yapısına Uygun Viyola ve Yay Seçimi Viyola çalmada; viyola ve yay, çalıcının fiziksel yapısına uygun olmalıdır. Öğrenci, çeşitli boyutlarda yapılan viyolalardan bedenine uygun olanını seçmelidir. Bedensel yapısına uygun viyolayı seçen kişi, çalgısıyla uyum sağlar ve viyola çalmada kolaylıkla ilerleme kaydeder. Gelişme çağında olan öğrencilerde özellikle kol boyu, viyola çalmaya uygun uzunlukta değilse başlangıç çalışmaları kemana viyola teli takılarak yapılabilir. Kemanla yeterince çalışma yapıldıktan sonra viyolaya geçilir. Uyarı Viyola ve yayınızı seçerken öğretmeninizin ya da viyola sanatçılarının görüşlerini alabilirsiniz. 9

22 2. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 1. Viyolayı oluşturan parçaların adlarını okla gösterilen noktalı yerlere yazınız Yayı oluşturan parçaların adlarını okla gösterilen noktalı yerlere yazınız Viyolanın bakımı ve korunmasında nelere dikkat edilmelidir, yazınız. 4. İnsanın bedensel yapısına uygun viyola ve yay seçiminin önemini yazınız. 10

23 3.Ünite Viyola Çalmada Duruş ve Tutuş Hazırlık Çalışması Viyola çalmaya hazırlanan bir kişinin neler yaptığını gözlemleyerek izlenimlerinizi öğretmeninizle paylaşınız. 1. Viyolada Duruş Viyola ayakta ya da oturarak çalınır. Başlangıç aşamasında, oturarak çalışma önerilmez. Duruş olarak ayakların bir ayak boyu açık olmasına ve vücut ağırlığının iki ayak üstüne eşit olarak dağıtılmasına özen gösterilir. Viyola, kemana göre biraz daha önde tutularak çalınır. Eğer nota sehpası kullanılacaksa notalar kolay okunabilecek bir uzaklıkta tutulur. 2. Yay Tutuş Yay tutuş, sağ elin doğal durumu korunarak gerçekleştirilir. Bunun için sağ el baş parmağının ucu, orta parmağın karşısına gelecek şekilde bir daire oluşturarak yayı topuk bölümünden kavrayacak şekilde tutar. Serçe parmak ise yay tutuşta işlevsel olarak denge unsuru olduğundan yay topuğunun çubuk üzerindeki uzantısının bittiği yere ucuyla temas edecek şekilde konumlanır. 11

24 Yay tutuşta, topuğun çubukla buluştuğu yerle çubuk arasına gelen sağ elin başparmağı, orta parmakla bir daire oluşturur. Bu konum sağlanırken başparmağın eklem yerinin hafif dışta olmasına, orta parmağın yalnızca birinci boğumunun çubuk üzerine kıvrık olmasına dikkat edilir. Yüzük parmağı kıvrılarak hemen orta parmağın yanında tutulur; serçe parmak ise etli kısmı çubuk üzerine gelecek şekilde, yüzük parmağına oldukça yakın yerleştirilir. Dört parmak da yay çubuğunun üzerinde, aralarında aynı küçük mesafelerle konumlandırılır. Bileğin, elin ve parmakların tamamıyla serbest olmasına, doğal yumuşaklığın korunmasına özen gösterilir. Bu yerleştirmeyle parmaklar, yay üzerinde dengeli bir tutuş sağlar. Parmakları birbirlerinden ayrık yerleştirme eli sertleştirirken yakın yerleştirme yay kontrolünü azaltabilir. 1. Etkinlik: Yay tutuşla ilgili uygulama yapınız. 3. Viyola Tutuş Viyola tutuştan önce omuzluk takılır. Viyola sapından sol elle tutularak çene ile omuz arasına yerleştirilir. Çalışmalar sırasında baş ile gövdenin doğal ve rahat, bedenin ise esnek ve dengeli olmasına dikkat edilmelidir. 12

25 Uyarı Viyola tutuş çalışmalarınızı yaparken viyolanın yere paralel olmasını sağlayınız. 4. İki Elin Uyumu (Eş Güdümü) Viyola çalarken sağ ve sol el birlikte kullanılır. Eller arasında bağlantı kurmayı gerektiren iki elin eş güdümlü kullanımı sırasında sağ el yayı, sol el sapı tutar. Viyola, omuzla çene arasına yerleştirilir. Yayı tutan elin ve parmakların, başla gövdenin rahat, esnek olması sağlanır. Açıklama Duruş, viyola ve yay tutuş alıştırmaları düzenli aralıklarla tekrarlanarak pekiştirilmelidir. 13

26 3. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 1. Aşağıdaki resimlerden hangisi, viyola çalmada ayakların alması gereken doğru duruşu göstermektedir, işaretleyiniz. 2. Viyola tutuşla ilgili olarak aşağıdaki resimlerden hangisi doğrudur, işaretleyiniz. 3. Yay tutuşla ilgili olarak aşağıdaki resimlerden hangisi doğrudur, işaretleyiniz. 14

27 4.Ünite Viyola Çalmada Sağ ve Sol Elin Konumu ve Eş Güdümü Hazırlık Çalışması Bir viyola sanatçısının konser kayıtlarını izleyerek sanatçının yayını tellerin hangi bölgesinde hareket ettirdiğini gözlemleyiniz. İzlenimlerinizi öğretmeninizle paylaşınız. 1. Sol Elin Viyola Sapında ve Tuşe Üzerindeki Konumu ve Durumu Viyola çalarken sol el, sap eşiğinin hemen önünde yer alır. Sap, başparmakla işaret parmağının arasında kalır. Başparmak dışındaki parmak uçlarının gerektiğinde tellere basmak üzere tuşeye dönük olması sağlanır. Başparmak ve işaret parmağı sapa yerleştirilirken sap, iki parmak arasındaki boşluğa dayanmamalı, sapla parmaklar arasında bir parmak girecek şekilde boşluk bırakılmalıdır. Sol elin önden görünüşü Sol elin arkadan görünüşü 15

28 Sol el, viyola sapına yerleştirilmeden önce duruşun ve viyola tutuşun doğruluğu denetlenmelidir. El ayasının tuşeye dönük, bileğin düz olması (dışa ya da içe çökük olmaması) sağlanmalıdır. 1. Etkinlik: Yukarıdaki bilgilerden yararlanarak sol elin saptaki konumuna ilişkin uygulamaları sınıfta yapınız. 2. Sağ Elin Yayda ve Yayın Teller Üzerindeki Konumu ve Durumu Sağ elin yayı doğru tutması; pürüzsüz, vurgusuz, kaliteli ses üretimi ve yay tekniklerinin istenilen şekilde geliştirilmesi için son derece önemlidir. Sağ el doğal yumuşaklık içinde yayı tutarken başparmak topuğun çubukla buluştuğu yerle çubuk arasında yerini alır. İşaret, orta ve yüzük parmakları hafif kıvrılarak çubuğu kavrar. Yayın teller üzerindeki yeri; eşik ile tuşe arasındaki bölgede, tuşeye göre eşiğe daha yakın bir yerde olmalıdır. Çalışmalar sırasında, yayın eşiğe paralel olması sağlanır. Yayın teller üzerindeki yeri 3. Viyola Çalmada Sağ ve Sol Elin Eş Güdümü İki elin eş güdümlü kullanımını gerektiren viyolada sağ ve sol elin bağlantılı kullanılması doğru ve istenilen sesin üretilmesi için önemlidir. Sağ el kurallarına uygun şeklide yay üzerinde yerini alır. Sol el ise sap ve tuşe üzerine uygun durumda yerleştirilir. Çalınacak tel üzerine yerleştirilen yayı tutan sağ el ile sapı tutan sol el yumuşak ve esnek bir biçimde birbirleriyle uyumlu olmalıdır. Re telinde kol ve çalgının kare oluşturması Uyarı Yayınızın ortasını re teline yerleştirirken kol, çalgı ve yayınızın bir kare oluşturmasına özen gösteriniz. 16

29 4. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 1. Aşağıdaki resimlerden hangisi, viyola çalmada sol elin konumunu doğru olarak göstermektedir, işaretleyiniz. 2. Aşağıdaki resimlerden hangisi, yayın tel üzerindeki konumunu ve sağ- sol el arasındaki uyumunu doğru olarak göstermektedir, işaretleyiniz. 17

30 5.Ünite Yayın Teller Üzerinde Kullanımı Hazırlık Çalışması Bir viyola sanatçısının konserine giderek ya da konser kayıtlarını izleyerek sanatçının viyoladan ses üretirken sağ elinin hareketlerini gözlemleyip öğretmeninizle paylaşınız. 1. Yayın Teldeki Konumu Viyoladan ses üretmeye genelllikle re telinden başlanır. Çalışmalar bütün yayda kontrollü olarak yapılır. Bu çalışmalara, öncelikle ortadan dibe doğru başlanır. Kaliteli ses üretmek için yay, eşiğe paralel olarak çekilmeli ( ) ve itilmelidir ( ). Bu amaçla yay, eşikle tuşenin arasına, tuşeye yakın, eşiğe paralel olarak konur. Yay, tele yerleştirildiğinde sağ elin ve bileğin doğal yumuşaklık içinde olmasına dikkat edilir. 2. Yayı Tele Sürtüş İlk yay çalışmalarında yay, ortasından re teline konularak topuğa kadar itilir ve durdurulur. Yayın tele temas ettiği noktada kol ve çalgı bir üçgen oluşturmalıdır (Resim 1). Daha sonra yay ortaya kadar çekilerek durdurulur, bu konumda kol ve çalgının dik açı oluşturarak kare konumuna gelmesi sağlanır (Resim 2). Uca kadar tekrar çekilerek durdurulan yayın tele temas ettiği noktada kol, hemen hemen düz konuma getirilerek dirsekteki açının doğrusal açı olması sağlanır(resim 3). Bu işlemler sıkça tekrar edilerek yayın teldeki doğru konumu ve yayın tele sürtülüşü pekiştirilir. 18

31 Resim 1 Resim 2 Resim 3 3. Viyoladan Ses Üretiş Viyoladan ses üretilmesi sırasında yay uçta iken başparmak ve dördüncü (serçe) parmak hemen hemen düz konumdadır. Yay, uçtan topuğa doğru itildiğinde başparmağın eklem yeri hafif dışa döner, parmaklar ise doğal haline gelerek kıvrılır. Topuktan uca çekerek, uçtan topuğa iterek yapılan yay hareketlerinde çıkan sesin; pürüzsüz, vurgusuz, dolgun olmasına dikkat edilir. İlk çalışmalar tartımsız da yapılabilir. Beklenen verim elde edildikten sonra tartımlı ve yayı durdurmadan yapılan çalışmalara geçilir. 19

32 4.Belirli Sürelerle Yay Çekiş ve İtiş Belirli sürelerle yay çekiş ve itiş çalışmaları yapılırken bileğin yumuşak, parmakların esnek olması sağlanmalıdır. Dipte ve uçta yay değiştirme yapılırken çıkarılan sesin vurgusuz, pürüzsüz ve kaliteli olmasına dikkat edilmelidir. Yayın her bir noktasından aynı gürlükte ve kalitede ses elde edilebilmesi için kol ağırlığı ile yay ağırlığı dengelenmelidir. Viyola ve yay tutuşun, yayın konumunun denetlenmesi bakımından çalışmaların ayna karşısında yapılması önerilir. 1.Etkinlik: Aşağıdaki alıştırmaları boş telde (re) bütün yayda çalınız. Uyarı Aşağıdaki alıştırmaları çalarken bütün yay (By) kullanınız. Yay çekme ve itme çalışmalarınızı önce tartımsız yapınız. Yayınızı durdurduğunuzda viyola ve yay tutuşunuz ile yayın teldeki konumunu denetleyiniz. 1 (*) 2 3 Açıklama By By Notaları birbirinden ayırarak her birini yayın ayrı bir hareketiyle çalma bağsız çalma/detaşe olarak adlandırılır. Detaşe tekniği ile ilgili ayrıntılı bilgi ve etütler 8. ünitede verilecektir. 4 By By 5 By * Kitapta besteci ismi verilmeyen alıştırmalar, kitabın editörü Prof. Ayfer TANRIVERDİ nin Viyola Metodu I kitabından alınmıştır. 20

33 5. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları KONTROL LİSTESİ Yayın Teller Üzerinde Kullanımı ünitesindeki alıştırmaları çalarken yayınızı teller üzerinde kullanma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenip gözlenmeme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa ( X) işareti koyunuz. Sıra Gözlenecek Davranışlar Ölçütler Gerçekleşti Gerçekleşmedi 1 Alıştırmaları çalarken yayı, ses eşiğine paralel olarak çekip iter. 2 Alıştırmaları çalarken yayı durdurarak belirtilen sürelerde çekip iter. 3 Alıştırmaları çalarken yayı durdurmadan belirtilen sürelerde çekip iter. 4 Belirtilen sürelerde, yayı durdurarak yaptığı alıştırmalarda pürüzsüz ve vurgusuz ses üretir. 5 Belirtilen sürelerde, yayı durdurmadan yaptığı alıştırmalarda pürüzsüz ve vurgusuz ses üretir. 6 Alıştırmaları çalarken yay geçişlerinin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. 7 Alıştırmaları çalarken sağ kolun ön ve arka bölümlerinin çalınan tele uygun açıda olmasına dikkat eder. 8 Alıştırmaları çalarken bedeninin doğal yumuşaklık içinde olmasına dikkat eder. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 12,5 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. 21

34 6.Ünite Viyola Çalmada Yayın Bölünümü ve Yay Şekilleri Hazırlık Çalışması Çeşitli kaynaklardan yayın bölümlerini araştırınız. Bir viyola sanatçısının konser kaydını izleyerek yayın değişik bölümlerini nasıl kullandığını gözlemleyip izlenimlerinizi öğretmeninizle paylaşınız. 1. Yayın Bölümleri Viyola çalarken yayın çeşitli bölümlerinin kullanılması ile farklı yay şekilleri oluşur. Yay uzunluğunun tamamı bütün yay, topuk ile orta bölüm arası alt yarı, ortasıyla uç arasındaki bölüm ise üst yarı olarak adlandırılır. Yay şekilleri doğru ve gerektiği gibi uygulandığında nitelikli ses elde etmeye katkıda bulunur. Bütün Yay (By) Üst Yarı (Üy) Alt Yarı (Ay) 22

35 1. Yarım Yayların Kullanımı Yay alt yarıda ortadan topuğa doğru itilirken bilek, paralelliği bozmamak için hafifçe çeneye doğru bükülür. Bu esnada yay çubuğu viyola sapına doğru hafifçe eğilir. Yay, üst yarıda,uçtan ortaya doğru itilirken dirsek, düz pozisyondan dik açı pozisyonuna getirilir. Bu durumda; el, kol ve yay kare konumuna gelir. Yarım yayların kullanımında tüm vücudun doğal yumuşaklık içinde olmasına dikkat edilmelidir. 1.Etkinlik: Aşağıdaki alıştırmaları çalmadan önce öğretmeninizden viyolanızın akordunu kontrol etmesini isteyiniz. Alıştırmaları altlarında verilen yay şekillerine uygun olarak çalınız. Uyarı 1 ve 2 numaralı alıştırmaları, yayınızı durdurup konumunuzu denetleyerek çalmaya özen gösteriniz. 1 Ay 2 Üy 3 Ay 4 Üy 23

36 3. Bütün Yay Kullanımı Bütün yay ile ilgili çalışmalarda yayın doğal ağırlığı kullanılmalıdır. Yayın her noktasından eşit gürlük ve nitelikte pürüzsüz ses elde edilirken yayın eşiğe parallel olması sağlanmalıdır. Sağ kolun ön ve arka bölümleri, çalışmaların yapıldığı tele uygun konumda olmalıdır. 2.Etkinlik: Boş tellerde düzenlenmiş aşağıdaki alıştırmaları, altlarında verilmiş yay şekillerine uygun olarak çalınız. 5 ByÜy By Ay 6 Ay By Üy By 7 By By

37 11 By Açıklama Bağ ile bağlı notaların, süreleri içinde notaların bir yayda kesintisiz olarak bağlanıp çalınması bağlı çalma/legato olarak adlandırılır. Legato tekniğiyle ilgili ayrıntılı bilgi ve etütler, 8. ünitede verilecektir. 14 By Etkinlik: Boş tellerde düzenlenmiş aşağıdaki ezgiyi, altlarında verilmiş yay şekillerine uygun olarak çalınız. 17 By Ay Üy 25

38 6. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 1. Aşağıdaki yay resmi üzerinde yayın bölümlerini göstererek adlarını yazınız. KONTROL LİSTESİ Viyola Çalmada Yayın Bölümünü ve Yay Şekilleri ünitesindeki alıştırmaları çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenip gözlenmeme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Sıra Gözlenecek Davranışlar Ölçütler Gerçekleşti Gerçekleşmedi 1 Alıştırmaları, bütün yay kullanarak çalarken pürüzsüz ve vurgusuz ses elde eder. 2 Alıştırmaları, bütün yay kullanarak çalarken yay geçişlerinin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. 3 Alıştırmaları, yayın alt yarısını kullanarak çalarken pürüzsüz ve vurgusuz ses elde eder. 4 Alıştırmaları, yayın alt yarısını kullanarak çalarken yay geçişlerinin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. 5 Alıştırmaları, yayın üst yarısını kullanarak çalarken pürüzsüz ve vurgusuz ses elde eder. 6 Alıştırmaları, yayın üst yarısını kullanarak çalarken yay geçişlerinin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. 7 Alıştırmaları çalarken sağ kolun ön ve arka bölümlerinin çalınan tele uygun açıda olmasına dikkat eder. 8 Alıştırmaları çalarken yayın her noktasının eşiğe paralel olmasına dikkat eder. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 12,5 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. 26

39 2. Öğrenme Alanı Viyola VİYOLADA POZİSYONLAR Ünite Birinci Pozisyon 27

40 Ünite Birinci Pozisyon Hazırlık Çalışması Viyola çalmada kaç pozisyon olduğunu araştırarak öğrendiklerinizi öğretmeninizle paylaşınız. Viyolada pozisyon, sol elin sapta bulunduğu yere göre isimlendirilir. Bütün pozisyonların temeli, birinci pozisyondur. Birinci pozisyon, salyangozla tuşenin birleştiği yere en yakın olan pozisyondur; sol el, sap eşiğinin hemen önüne yerleşmişken dört parmağın bastığı alandır. Birinci pozisyonda çalışmalara genellikle re telinde başlanır. İşaret parmağı 1., orta parmak 2., yüzük parmağı 3. ve serçe parmak 4. parmak olarak isimlendirilir. Birinci pozisyonda re telinde parmakların tuşe üzerinde gösterimi

41 1. Birinci Pozisyonda, Doğal Durumda Parmak Durumları 1.Etkinlik: Re teli için düzenlenmiş aşağıdaki alıştırma ve etütleri verilen yay şekil ve tekniklerine uygun olarak çalınız. 1 By 2 3 By 4 By 5 6 By Üy By Ay 7 By 8 By 29

42 Ay Üy By 17 By 18 By 19 30

43 9 By By 12 By 13 By Üy By Ay Orta hızda Ayfer TANRIVERDİ Öğrenci 14 Öğretmen By By Üy By Ay 31

44 20 Orta hızda Ayfer TANRIVERDİ Öğrenci 21 Öğretmen 32

45 2. Birinci Pozisyonda Birinci Durumda Parmak Durumları 2.Etkinlik: Re teli için düzenlenmiş aşağıdaki alıştırma ve etütleri, belirtilen yay tekniklerine uygun olarak çalınız Orta hızda Ayfer TANRIVERDİ Öğrenci 25 Öğretmen 33

46 Orta hızda Aytekin ALBUZ Öğrenci 26 Öğretmen 3.Etkinlik: Sol teli için düzenlenmiş aşağıdaki alıştırma ve etütleri, belirtilen yay tekniklerine uygun olarak çalınız. Alıştırma ve etütleri çalmadan önce sol telinde sol elin birinci durumu nda çalınabilecek Açıklama notaları gösteren aşağıdaki dizeği inceleyiniz

47 Orta hızda Ayfer TANRIVERDİ Ayfer TANRIVERDİ Öğrenci 32 Öğretmen 35

48 Uyarı Aşağıdaki sol ve re telleri için düzenlenmiş alıştırmayı, yayınızı sürelere uygun doğru zamanlarda durdurarak çalmaya özen gösteriniz. 33 Uyarı Aşağıdaki sol ve re telleri için düzenlenmiş çalışmaları yayı durdurmadan çalınız. Çalarken yay değiştirmelerinin vurgusuz, tel değişimlerinin ise yumuşak olmasına özen gösteriniz

49

50 Orta hızda Ayfer TANRIVERDİ Öğrenci 40 Öğretmen Orta hızda Ayfer TANRIVERDİ Öğrenci 41 Öğretmen 38

51 3. Birinci Pozisyonun Önemi Birinci pozisyon, bütün pozisyonların temelidir; bu nedenle, temel pozisyon olarak da bilinir. Re telinde sol elin ikinci durumunun tuşe üzerinde gösterimi 4.Etkinlik: 40, 41 ve 42. sayfalarda verilen sol ve re telleri için düzenlenmiş alıştırma ve etütleri, belirtilen yay tekniklerine uygun olarak çalınız. Alıştırma ve etütleri çalmadan önce sol ve re tellerinde sol elin ikinci durumu nda Açıklama çalınabilecek notaları gösteren aşağıdaki dizeği inceleyiniz. 39

52 42 43 Orta hızda Aytekin ALBUZ Öğrenci 44 Öğretmen 40

53 Moderato Mathieu CRICKBOOM (Metyu KRİKBUM) Öğrenci 45 Öğretmen 41

54 Orta hızda Ömer CAN Öğrenci 46 Öğretmen 42

55 5.Etkinlik: La teli için düzenlenmiş aşağıdaki alıştırma ve etütleri, belirtilen yay tekniklerine uygun olarak çalınız. Açıklama Alıştırma ve etütleri çalmadan önce la telinde sol elin birinci ve ikinci durumu nda çalınabilecek notaları gösteren aşağıdaki dizeği inceleyiniz By Üy By Ay 43

56 50 LIGHTLY ROW Allegretto Alman Halk Şarkısı Öğrenci 51 Öğretmen Moderato DUET Christian Heinrich HOHMANN (Kristiyan Henrih Hohman) Öğrenci 52 Öğretmen 44

57 DUET Jacques Fereol MAZAS (Jak Ferol Mazas) Öğrenci 53 Öğretmen Ayfer TANRIVERDİ 54 Berta VOLMER (Berta Volmer) 55 45

58 6.Etkinlik: : Do teli için düzenlenmiş aşağıdaki alıştırma ve etütleri, belirtilen yay tekniklerine uygun olarak çalınız. Açıklama Alıştırma ve etütleri çalmadan önce do telinde sol elin birinci ve ikinci durumu nda çalınabilecek notaları gösteren aşağıdaki dizeği inceleyiniz. 56 By Üy By Ay 57 Ay By Üy By 58 46

59

60 Ayfer TANRIVERDİ Orta hızda Öğrenci 64 Ay By Öğretmen 48

61 Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 1. Birinci pozisyonun önemini açıklayınız Birinci pozisyonun sap ve tuşe üzerindeki yerini açıklayınız... Aşağıdaki cümlede noktalı yerleri, doğru sözcüklerle tamamlayınız. 3. Viyolada; işaret parmağı..., orta parmak..., yüzük parmağı..., serçe parmak... rakamıyla gösterilir. KONTROL LİSTESİ Birinci Pozisyon ünitesindeki alıştırma ve etütleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenip gözlenmeme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Sıra Ölçütler Gerçekleşti Gerçekleşmedi Gözlenecek Davranışlar Alıştırma ve etütleri çalarken sol elini sap eşiğinin hemen önüne yerleştirir. Alıştırma ve etütleri çalarken sol el parmaklarını çalışma yapacağı tele dönük şekilde tutar. Re telinde alıştırma ve etütleri çalarken parmaklarını temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basar. Sol telinde alıştırma ve etütleri çalarken parmaklarını temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basar. La telinde alıştırma ve etütleri çalarken parmaklarını temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basar. Do telinde alıştırma ve etütleri çalarken parmaklarını temiz ses elde edecek şekilde tuşeye basar. Alıştırma ve etütleri çalarken sağ kolun ön ve arka bölümlerinin tellere uygun açıda olmasına dikkat eder. Alıştırma ve etütleri çalarken bedeninin doğal yumuşaklık içinde olmasına dikkat eder. Alıştırma ve etütleri çalarken pürüzsüz ve vurgusuz ses elde eder. 10 Alıştırma ve etütleri çalarken yay geçişlerinin yumuşak ve düzgün olmasına dikkat eder. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 10 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. 49

62 Atatürk ve Müzik Sanat, güzelliğin ifadesidir. Bu anlatım; sözle olursa şiir, ezgi ile olursa müzik, resim ile olursa ressamlık, oyma ile olursa heykeltıraşlık, bina ile olursa mimarlık olur." diyen Atatürk sanatın, toplumun ilerlemesindeki yerini, önemini ve vazgeçilmezliğini "Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş demektir." sözüyle doruğa taşımıştır. İnkılapların başarıya ulaşmasının ölçütünü, müzikteki gelişmeler olarak gören Atatürk, saray müziğinin Türkiye Cumhuriyeti' ndeki büyük inkılapları yansıtmaya yetmeyeceğini, özünü Türk müziğinden alan çok sesli bir müziğe gereksinim duyulacağını söyleyerek Türk müziğinin evrensel müzikteki yerini bir an önce alması amacıyla yapılan çalışmalara önderlik etmiştir. Müzik eğitimi görmeleri için çok sayıda öğrenci Avrupa'ya gönderilmiş, Ankara'da Musiki Muallim mektebi ile İstanbul'da Sanayi-i Nefise Mektepleri açılmıştır. Ulu Önder, herkesin milletvekili, bakan olabileceğini ama sanatkâr olamayacağını belirterek sanata ve sanatçıya verdiği önemi vurgulamıştır. Nutuk I-II 50

63 3. Öğrenme Alanı Viyola VİYOLADA TEKNİKLER Ünite Legato ve Detaşe Çalma Teknikleri 51

64 Ünite Legato ve Detaşe Teknikleri Hazırlık Çalışması Viyola çalmada legato ve detaşe çalma tekniklerini araştırınız. Viyola çalmada birinci yılda sağ elde öğrenilmesi gereken iki temel teknik vardır; bunlar legato ve detaşe yay teknikleridir. 1. Legato Tekniğinin Genel Özellikleri Kökeni İtalyanca olan legato, bir müzik cümlesinde notaların kesintisiz, birbirine bağlanarak çalınması anlamındadır. Legato tekniği, viyola çalmada birden fazla notanın bir yayda kesintisiz olarak çalınmasıdır. Legato tekniğiyle bir yayda çalınacak notalar, bağ işareti ( ) ile bağlanarak yazılır ve buna göre çalınır. Sol el parmaklarının değişimi ile tel değişimi arasında uyum olması ve özellikle yayın topuğa yakın olduğu yerdeki yay ve tel geçişlerinin vurgusuz ve yumuşak yapılması gereklidir. 52

65 2. Legato Tekniğinde Etüt Çalma 1.Etkinlik: Aşağıdaki etütleri legato çalma tekniğine uygun olarak çalınız. Uyarı Legato tekniğiyle ilgili uygulama çalışmalarınızı yaparken parmak ve yay geçişlerinin kesintisiz olmasına özen gösteriniz. Ayfer TANRIVERDİ 1 Orta hızda Ayfer TANRIVERDİ Öğrenci 2 Öğretmen 53

66 3. Legato Tekniğinde Eser Çalma 2.Etkinlik: Aşağıdaki eseri legato çalma tekniğine uygun olarak çalınız. GEZİNTİ Orta hızda Aytekin ALBUZ 3 4.Detaşe Tekniğinin Genel Özellikleri Detaşe tekniği; viyola çalmada her bir notanın yayın ayrı hareketiyle çalınması dır. Detaşe çalma tekniğinde yayın ayrı hareketleriyle elde edilen sesler arasında boşluk oluşturulmaz ve seslerin her birinin aynı nitelikte çıkarılmasına özen gösterilir. 54

67 5. Detaşe Tekniğinde Etüt Çalma 3.Etkinlik: Aşağıdaki etüdü detaşe çalma tekniğine uygun olarak çalınız. Ayfer TANRIVERDİ Çabuk Öğrenci 4 Öğretmen 55

68 6. Detaşe Tekniğinde Eser Çalma 4.Etkinlik: Aşağıdaki eserleri detaşe çalma tekniğine uygun olarak çalınız. ZEYBEKLENİM Ali UÇAN 5 HALAY Türkü Yöresi:Erzincan 6 56

69 Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları 1. Aşağıdaki tümcede noktalı yerleri doğru sözcüklerle tamamlayınız. Viyola çalmada temel yay tekniklerine.. ve.. denir. 2. Viyola çalmada legato tekniğini uygularken dikkat edilmesi gereken kurallar nelerdir, yazınız Viyola çalmada detaşe tekniğinin genel özelliklerini açıklayınız Aşağıdakilerden hangisi viyola çalmada legato tekniğinin işaretidir? A)C B) ( ) C) - D) E) 5. Aşağıdaki ezgiyi, legato yay tekniği ile çalınabilecek işaretlemelerle düzenleyiniz. 57

70 KONTROL LİSTESİ Viyolada Legato ve Detaşe Yay Teknikleri ünitesindeki etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenip gözlenmeme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Sıra Ölçütler Gerçekleşti Gerçekleşmedi Gözlenecek Davranışlar 1 Yayı, ses eşiğine paralel olarak çekip iterek etüt ve eserleri çalar. 2 Etüt ve eserleri, sağ kolunun ön ve arka bölümlerinin tellere uygun açıda olmasını sağlayarak çalar. 3 Etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak temiz ses elde edecek şekilde çalar. 4 Etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak notaların kesintisiz ve bağlı duyulmasını sağlayacak şekilde çalar Etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak yay değiştirimlerinin kesintisiz ve yumuşak olmasını sağlayacak şekilde çalar. Etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak tel geçişlerinin yumuşak olmasını ve nitelikli ses üretilmesini sağlayacak şekilde çalar. Etüt ve eserlerde, detaşe tekniğini uygularken notaları birbirinden ayırarak ve sesler arasında boşluk oluşturmadan çalar Etüt ve eserleri, detaşe tekniğini uygulayarak temiz ses elde edecek şekilde çalar. Etüt ve eserleri, detaşe tekniğini uygulayarak yay değiştirimlerinin kesintisiz ve yumuşak olmasını sağlayacak şekilde çalar. Etüt ve eserleri, detaşe tekniğini uygulayarak tel geçişlerinin yumuşak olmasını ve nitelikli ses üretilmesini sağlayacak şekilde çalar. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 10 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. 58

71 4. Öğrenme Alanı Viyola DİZİLER-ETÜTLER-ESERLER 1. Ünite Sol Majör Dizi-Etüt- Eser 2. Ünite Mi Minör Dizi-Etüt- Eser 3. Ünite Hüseyni Dizi-Etüt- Eser 4. Ünite Re Majör Dizi-Etüt- Eser 5. Ünite Si Minör Dizi-Etüt- Eser 6. Ün,te Do Majör Dizi-Etüt- Eser 7. Ünite La Minör Dizi-Etüt- Eser 8. Ünite Rast Dizi-Etüt- Eser 9. Ünite Fa Majör Dizi-Etüt- Eser 10.Ünite Re Minör Dizi-Etüt- Eser 11.Ünite Sİ Bemol Majör Dizi-Etüt- Eser 12.Ünite Sol Minör Dizi-Etüt- Eser 59

72 1.Ünite Sol Majör Dizi-Etüt-Eser Hazırlık Çalışması Bu ünitedeki sol majör dizileri ses değiştirici işaret, yay şekilleri ve yay teknikleri yönünden inceleyerek izlenimlerinizi öğretmeninizle paylaşınız. 1. Sol Majör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri Sol majör dizisi, birinci pozisyonda bir oktav çalındığında iki teli (sol, re) kapsar. Dizi, ses değiştirici işaret olarak fa diyez alır. 1.Etkinlik: Aşağıdaki sol majör diziyi verilen yay şekillerine uygun olarak çalınız. 1 By Üy By Ay Aytekin ALBUZ 60

73 2. Sol Majör Tonunda Etütler 2.Etkinlik: Aşağıdaki etüdü detaşe çalma tekniğine uygun olarak çalınız. Aytekin ALBUZ 2 3. Sol Majör Tonunda Eserler 3.Etkinlik: Aşağıdaki eseri legato ve detaşe çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. MENUET Willem de FESCH (Vilyım dö Feş) Öğrenci 3 Öğretmen 61

74 Ödev Sol majör dizi çalışmalarınızı yaparken değişik yay şekil ve tekniklerini kullanınız. Düzeyinize uygun olarak seçtiğiniz sol majör etütleri; Legato ve Detaşe ÇalmaTeknikleri ünitesindeki uyarıları dikkate alarak çalınız. 62

75 1. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Sol majör dizisinin aldığı ses değiştirici işareti yazınız.... KONTROL LİSTESİ Sol Majör Dizi, Etüt ve Eserleri ünitesindeki dizi, etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenip gözlenmeme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Sıra Ölçütler Gerçekleşti Gerçekleşmedi Gözlenecek Davranışlar 1 Yayı, ses eşiğine paralel olarak çekip iterek etüt ve eserleri çalar. 2 Dizi, etüt ve eserleri, sağ kolunun ön ve arka bölümlerinin tellere uygun açıda olmasını sağlayarak çalar. 3 Dizi, etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak temiz ses elde edecek şekilde çalar Dizi, etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak notaların kesintisiz ve bağlı duyulmasını sağlayacak şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak yay değiştirimlerinin kesintisiz ve yumuşak olmasını sağlayacak şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak tel geçişlerinin yumuşak olmasını ve nitelikli ses üretilmesini sağlayacak şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserlerde, detaşe tekniğini uygularken notaları birbirinden ayırarak ve sesler arasında boşluk oluşturmadan çalar Dizi, etüt ve eserleri, detaşe tekniğini uygulayarak temiz ses elde edecek şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserleri, detaşe tekniğini uygulayarak yay değiştirimlerinin kesintisiz ve yumuşak olmasını sağlayacak şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserleri, detaşe tekniğini uygulayarak tel geçişlerinin yumuşak olmasını ve nitelikli ses üretilmesini sağlayacak şekilde çalar. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 10 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. 63

76 2.Ünite Mi Minör Dizi-Etüt-Eser Hazırlık Çalışması Bu ünitedeki mi minör dizileri ses değiştirici işaret, yay şekilleri ve yay teknikleri yönünden inceleyerek izlenimlerinizi öğretmeninizle paylaşınız. 1. Mi Minör Dizisinde Değişik Yay Şekilleri Mi minör dizisi, birinci pozisyonda bir oktav çalındığında iki teli ( re-la ) kapsar; doğal, armonik ve melodik olarak çeşitlenir. Doğal dizi, ses değiştirici işaret olarak fa diyez alır. Buna ek olarak armonik mi minör, re diyez; melodik mi minör ise do diyez ve re diyez işaretini alır. Melodik mi minör dizisi inici durumda doğal hâliyle çalınır. 1.Etkinlik: Aşağıdaki 1 numaralı diziyi verilen yay şekillerine, 2 numaralı diziyi legato çalma tekniğine uygun olarak çalınız. Ozan BELGE 1 By Üy By Ay 64

77 2 2. Mi Minör Tonunda Etütler 2.Etkinlik: Aşağıdaki etütleri legato ve detaşe çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. Orta hızda Ozan BELGE 3 Ozan BELGE 4 65

78 3. Mi Minör Tonunda Eserler 3.Etkinlik: Aşağıdaki eseri legato ve detaşe çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. HÜZÜN Eşlik Sayfa:143 Orta hızda Ozan BELGE 5 66

79 2. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Mi minör dizisinin aldığı ses değiştirici işareti yazınız. KONTROL LİSTESİ Mi Minör Dizi, Etüt ve Eserleri ünitesindeki dizi, etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenip gözlenmeme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Sıra Ölçütler Gerçekleşti Gerçekleşmedi Gözlenecek Davranışlar 1 Yayı, ses eşiğine paralel olarak çekip iterek etüt ve eserleri çalar. 2 Dizi, etüt ve eserleri, sağ kolunun ön ve arka bölümlerinin tellere uygun açıda olmasını sağlayarak çalar. 3 Dizi, etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak temiz ses elde edecek şekilde çalar Dizi, etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak notaların kesintisiz ve bağlı duyulmasını sağlayacak şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak yay değiştirimlerinin kesintisiz ve yumuşak olmasını sağlayacak şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak tel geçişlerinin yumuşak olmasını ve nitelikli ses üretilmesini sağlayacak şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserlerde, detaşe tekniğini uygularken notaları birbirinden ayırarak ve sesler arasında boşluk oluşturmadan çalar Dizi, etüt ve eserleri, detaşe tekniğini uygulayarak temiz ses elde edecek şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserleri, detaşe tekniğini uygulayarak yay değiştirimlerinin kesintisiz ve yumuşak olmasını sağlayacak şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserleri, detaşe tekniğini uygulayarak tel geçişlerinin yumuşak olmasını ve nitelikli ses üretilmesini sağlayacak şekilde çalar. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 10 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. 67

80 3.Ünite Hüseyni Dizi-Etüt-Eser Hazırlık Çalışması Bu ünitede verilen hüseyni makamındaki dizileri ses değiştirici işaret, yay şekilleri ve yay teknikleri yönünden inceleyerek izlenimlerinizi öğretmeninizle paylaşınız. 1. Hüseyni Dizisinde Değişik Yay Şekilleri La hüseyni dizisi birinci pozisyonda bir oktav çalındığında iki teli ( sol- re) kapsar. Ses değiştirici işaret olarak fa diyez alır. Re hüseyni dizisi bir oktav çalındığında iki teli (re- la) kapsar. Değiştirici işaret olarak si bemol alır. 1.Etkinlik: Aşağıdaki 1 numaralı diziyi legato çalma tekniğine, 2 numaralı diziyi verilen yay şekillerine uygun olarak çalınız. Aytekin ALBUZ 1 68

81 Aytekin ALBUZ 2 By Üy By Ay 2. Hüseyni Makamında Etütler 2.Etkinlik: Aşağıdaki 3 numaralı etüdü detaşe, 4 numaralı etüdü detaşe - legato çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. Aytekin ALBUZ Öğrenci 3 Orta hızda Öğretmen 69

82 Orta hızda Aytekin ALBUZ 4 70

83 3. Hüseyni Makamında Eserler 3.Etkinlik: Aşağıdaki eserleri detaşe ve legato çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. HÜSEYNİ ŞARKI Orta hızda Aytekin ALBUZ Öğrenci 5 Öğretmen 71

84 3. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları La ve Re hüseyni dizilerinin aldığı ses değiştirici işaretleri yazınız. KONTROL LİSTESİ Hüseyni Dizi, Etüt ve Eserleri ünitesindeki dizi, etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenip gözlenmeme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Sıra Ölçütler Gerçekleşti Gerçekleşmedi Gözlenecek Davranışlar 1 2 Yayı, ses eşiğine paralel olarak çekip iterek dizi, etüt ve eserleri çalar. Dizi, etüt ve eserleri, sağ kolunun ön ve arka bölümlerinin tellere uygun açıda olmasını sağlayarak çalar. 3 Dizi, etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak temiz ses elde edecek şekilde çalar Dizi, etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak notaların kesintisiz ve bağlı duyulmasını sağlayacak şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak yay değiştirimlerinin kesintisiz ve yumuşak olmasını sağlayacak şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak tel geçişlerinin yumuşak olmasını ve nitelikli ses üretilmesini sağlayacak şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserlerde, detaşe tekniğini uygularken notaları birbirinden ayırarak ve sesler arasında boşluk oluşturmadan çalar Dizi, etüt ve eserleri, detaşe tekniğini uygulayarak temiz ses elde edecek şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserleri, detaşe tekniğini uygulayarak yay değiştirimlerinin kesintisiz ve yumuşak olmasını sağlayacak şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserleri, detaşe tekniğini uygulayarak tel geçişlerinin yumuşak olmasını ve nitelikli ses üretilmesini sağlayacak şekilde çalar. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 10 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır

85 4.Ünite Re Majör Dizi-Etüt-Eser Hazırlık Çalışması Bu ünitedeki re majör dizileri ses değiştirici işaretleri, yay şekilleri ve yay teknikleri yönünden inceleyerek izlenimlerinizi öğretmeninizle paylaşınız. 1. Re Majör Dizisinde Değişik Yay şekilleri Re majör dizisi birinci pozisyonda iki oktav çalındığında dört teli (do- sol- re- la) kapsar. Ses değiştirici işaret olarak fa diyez ve do diyez alır. 1.Etkinlik: Aşağıdaki 1 numaralı diziyi legato çalma tekniğine, 2 numaralı diziyi verilen yay şekillerine uygun olarak çalınız. Aytekin ALBUZ

86 Aytekin ALBUZ 2 Ay By Üy 2.Re Majör Tonunda Etütler 2.Etkinlik: Aşağıdaki etüdü legato ve detaşe çalma tekniklerine uygun olarak çalınız. Aytekin ALBUZ 3 74

87 3. Re Majör Tonunda Eserler 3.Etkinlik: Aşağıdaki eseri legato çalma tekniğine uygun olarak çalınız ÇİÇEKLER 4 Orta hızda Aytekin ALBUZ 75

88 4. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Re majör dizisinin aldığı ses değiştirici işaretleri yazınız. KONTROL LİSTESİ Re Majör Dizi, Etüt ve Eserleri ünitesindeki dizi, etüt ve eserleri çalma becerinizi değerlendirmek amacıyla verilen aşağıdaki kontrol listesini öğretmeniniz ile doldurunuz. Davranışların gözlenip gözlenmeme durumuna göre yapabildikleriniz için gerçekleşti yapamadıklarınız için gerçekleşmedi sütununa (X) işareti koyunuz. Sıra Ölçütler Gerçekleşti Gerçekleşmedi Gözlenecek Davranışlar 1 2 Yayı, ses eşiğine paralel olarak çekip iterek dizi, etüt ve eserleri çalar. Dizi, etüt ve eserleri, sağ kolunun ön ve arka bölümlerinin tellere uygun açıda olmasını sağlayarak çalar. 3 Dizi, etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak temiz ses elde edecek şekilde çalar Dizi, etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak notaların kesintisiz ve bağlı duyulmasını sağlayacak şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak yay değiştirimlerinin kesintisiz ve yumuşak olmasını sağlayacak şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserleri, legato tekniğini uygulayarak tel geçişlerinin yumuşak olmasını ve nitelikli ses üretilmesini sağlayacak şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserlerde, detaşe tekniğini uygularken notaları birbirinden ayırarak ve sesler arasında boşluk oluşturmadan çalar. Dizi, etüt ve eserleri, detaşe tekniğini uygulayarak temiz ses elde edecek şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserleri, detaşe tekniğini uygulayarak yay değiştirimlerinin kesintisiz ve yumuşak olmasını sağlayacak şekilde çalar. Dizi, etüt ve eserleri, detaşe tekniğini uygulayarak tel geçişlerinin yumuşak olmasını ve nitelikli ses üretilmesini sağlayacak şekilde çalar. Gözlenecek davranışlarda ifade edilen her bir davranışın gerçekleşmesi durumunda 10 puan, tamamının gerçekleşmesi durumunda ise 100 puan alınır. 76