DÖLLSÜZLÜK VE ERKEN DÖNEM ÖLÜM ORANLARI NEDEN ÖLÇÜLMEL D R?

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DÖLLSÜZLÜK VE ERKEN DÖNEM ÖLÜM ORANLARI NEDEN ÖLÇÜLMEL D R?"

Nazar Kahraman
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 DÖLLSÜZLÜK VE ERKEN DÖNEM ÖLÜM ORANLARI NEDEN ÖLÇÜLMEL D R? Döllenmenin olmad yumurtalardan civciv al namaz. Sürü fertilitesini dam zl k çiftli indeki di i ve horozlar n sevk ve idaresi belirler. Yumurta ta ma, yumurta depolama veya inkübasyon ko ullar sürü fertilitesini etkilemez. Erken embriyo ölümü, yumurta ta ma, yumurta depolama ve inkübasyon ko ullar taraf ndan etkilenebilir. Dü ük fertilitenin düzeltilebilmesi için gereken önlemler, yüksek erken ölümlerin düzeltilmesi için gereken önlemlerden farkl d r. Bu yüzden dölsüzlük ve erken dönem ölümlerinin aras ndaki farklar n bilinmesi önem ta maktad r. Lamba muayenesi yap lan bir yumurta DÖLLSÜZLÜK VE ERKEN DÖNEM ÖLÜM ORANLARI NEDEN ÖLÇÜLMEL D R? 01

2 SÜRÜ DÖLLÜLÜ ÜNÜ DE ERLEND RME PROSEDÜRÜ NASIL YAPILIR... SÜRÜ DÖLLÜLÜ ÜNÜ DE ERLEND RME PROSEDÜRÜ Dölsüz yumurta nedir? - Fertilizasyonun gerçekle medi i bir yumurta, dölsüz bir yumurtad r. Erken dönemde ölen embriyo nedir? - Fertilizasyonu gerçekle en, ancak ilk inkübasyon haftas nda içindeki geli mekte olan embriyonun öldü ü yumurtalarda erken ölüm söz konusudur. - Embriyo öldükten sonra zamanla y pran r, yani yumurtalar ne kadar uzun süre inkübasyonda kal rsa erken dönem ölümlerin dölsüz yumurtalardan ayr lmas o kadar zorla r. I a tutuldu unda; geli en embriyolar n bulundu u yumurtalar daha karanl k görünür. Ayd nl k görünen yumurtalar n her zaman dölsüz olmas söz konusu de ildir. Ayd nl k görünen yumurtalar n içinde erken ölümü gerçekle mi bir embriyo da bulunabilir. Bu yüzden, dölsüzlük ve erken ölümlerin do ru ekilde ayr labilmesi için kta ayd nl k görünen (bo ) yumurtalarda k r m yap lmal d r. Koyu renkli yumurtalarda canl embriyo bulunmaktad r. Sürü fertilitesinin de erlendirilmesi için 2 yöntem mevcuttur: 1. Bas lmam taze yumurtalarda 2. nkübasyonun günlerinde lamba muayenesinde ayd nl k olarak görünen yumurtalarda Bas lmam yap lmam taze yumurtalar günlerde ayd nl k yumurtalar Avantajlar H zl sonuç alma Çiftlikte uygulanabilir Lekelenme veya yumurta kalitesi sorunlar tespit edilebilir Does not destroy potential hatching eggs a Ç k m potansiyeli olan yumurtalar tahrip edilmez Daha büyük örnek boyutu ( daha fazla hassasiyet ve do ruluk) Kolay ö renilir Easy to learn Dezavantajlar Ç k m potansiyeli olan yumurtalar tahrip edilir Küçük örnek boyutu (yani, örne e ait sonuçlar sürü ortalamas ndan hayli farkl olabilir) Pratik gerektirir Yumurtlamadan ortalama 17 gün sonras na kadar sonuç al nmaz günde lamba muayenesi standart bir uygulama de ildir Yumurta iç kalitesine ili kin sorunlar n görülebilmesi zordur 02

3 SÜRÜ FERT L TES N DE ERLEND RME PROSEDÜRÜ YÖNTEM 1 BASILMAMI YUMURTALARDA DÖLSÜZLÜ ÜN BEL RLENMES NASIL YAPILIR... Yumurtalar, üreme sisteminin üst bölgelerinde döllenirler ve embriyonik geli im yumurtlamaya kadar devam eder. Bu durum, bas mdan önce dölsüz yumurtalar n belirlenmesine olanak tan maktad r. Ad m 1: Kümes ba na, kaç günlük oldu u bilinen 100 adet normal kuluçkal k yumurta ay r n. Ad m 2: Yumurtalar teker teker, albümini bir kovaya ak tarak, sar y elinizle yakalayacak ekilde, bir kovan n üstünde k r n. Germinal diski görene kadar sar y çevirin. Not: Bu i in yap lmas, güçlü ve do al kta daha kolayd r. Bu ko ullar sa lanam yorsa tekli LED fener ile sar yüzeyinde yans ma yaratmadan diski ayd nlatabilirsiniz. Bu i için bir büyüteç de kullan labilir. DÖLSÜZ BLASTOD SK 2-3 mm (0,1 in) çap nda yo un, beyaz noktad r E ri kenarlarla nadir olarak tam bir daire eklindedir Baloncuklar mevcuttur DÖLLÜ BLASTODERM 4-5 mm (0,2 in) çap nda ve temiz bir merkez alana sahip beyaz, simetrik halkad r Düz, tek biçimli kenarlarla bir daire eklindedir Baloncuklar mevcut de ildir SÜRÜ FERT L TES N DE ERLEND RME PROSEDÜRÜ YÖNTEM 1 03

4 Yumurta fertilitesi kay t formu örne i. Döllü ve dölsüz yumurtalar kaydederek hedeflerle kar la t r n (Sayfa 8 i inceleyin). irket Tarih ACME Çiftçilik 31 Ocak 2010 Çiftlik W/H 26W S/V 36W U/H 46W R/R 56W Örneklenen Yumurta Say s Döllü Dölsüz SÜRÜ FERT L TES N DE ERLEND RME PROSEDÜRÜ YÖNTEM 1 - Lekeli Sar Sulu Albümin Yap kan Sar Yumurta sar s nda her tür lekelenmeyi gözlemleyerek kaydetmeye çal n. Lekelenmeler yo unsa; bu durum erken dönem embriyo ölümünü artt rabilir. increase very early dead embryos.

5 SÜRÜ FERT L TES N DE ERLEND RME PROSEDÜRÜ YÖNTEM 2 NKÜBASYONUN GÜNÜNDE LAMBA MUAYENES YAPILAN BO GÖRÜNEN YUMURTALARDA, DÖLSÜZ YUMURTALARIN VE ERKEN DÖNEM ÖLÜMLER N TESP T ED LMES Fertilite inkübasyonun gününde lamba muayenesinde ayd nl k görünen yumurtalarda da de erlendirilebilir. Bu günlerden daha sonra yap lan lamba muayenesiyle yumurtalardaki fertilitenin de erlendirilmesi tavsiye edilmemektedir; zira embriyodaki post-mortem dejenerasyon dölsüz yumurtalar n erken dönemde ölen yumurtalardan ay rt edilebilmesini zorla t rmaktad r. Ad m 1: Her bir sürü için üç inkübatör tepsisini inkübasyonun günlerinde k alt nda inceleyin. Ad m 2: Bo görünen (aç k renkli olan) yumurtalar sürü ve tepsi olarak gruplayarak inkübatör tepsisinden al n. Ad m 3: Yumurtalar küt ucundan bir forseps yard m yla aç n. Membran ay r rken yumurtan n içeri inin de al nmamas na dikkat edin. Ad m 4: Fertiliteyi ve ölüm an nda ula lan geli im sürecini arka sayfadaki foto raflar kullanarak belirleyin. Ölüm sonras dejenerasyon; erken dönemde ölen embriyolar n görünü ünü de de i tirecektir. Bu durum foto raflarda gösterilmi tir. SÜRÜ FERT L TES N DE ERLEND RME PROSEDÜRÜ YÖNTEM 2 05

6 Embriyonun normal görünümü 8-10 inkübasyon günü sonras ndaki görünüm inkübasyon günü sonras ndaki görünüm Dölsüz 24 Saatlik Geli imden Sonra Ölüm SÜRÜ FERT L TES N DE ERLEND RME PROSEDÜRÜ YÖNTEM 2 48 Saatlik Geli imden Sonra Ölüm Kan Halkas Evresinde* (2,5-4 gün) Ölüm Siyah Göz Evresinde** (5-12 gün) Ölüm Not: * Kan halkas evresindeki ölümlerde; kan damarlar n n dejenerasyona u ramas yla; embriyo geli imine ili kin tek i aret genellikle rengin kremsi sar ya dönmesi olmaktad r. Bu durum kontaminasyonun varl n göstermez. ** Siyah göz evresinde embriyo ölümleri genellikle bakteriyel çürüme ile ili kilidir. Renk bozulmas n n yan nda, yumurta içerikleri kötü kokar ve s kl kla, dezentegrasyona u rad görülür. 06

7 Lamba muayenesi kay t formu örne i. Döllü ve dölsüz yumurtalar görüldü ünde bunlar kay t ederek hedefler ile kar la t r n (Sayfa 8 i inceleyin). Transfer için Lamba Muayenesi irket ACME Çiftçilik Bas m Tarihi 31 Ocak 2010 Çiftlik Tepealt Lamba Muayenesi Tarihi11 Subat2010 Ya 46 hafta K rma Tarihi 11Subat 2010 nkübatör Tepsisi Kapasitesi 150 nkübatör No. 4 Tepsi No Toplam Yerle tirilen (%) Ayr lan Yumurta Adedi Dölsüz sa. Erken Ölüm sa. Erken Ölüm Kan Halkas (2,5-4 gün) Siyah Göz (5-12 gün) Notlar: SÜRÜ FERT L TES N DE ERLEND RME PROSEDÜRÜ YÖNTEM 2 07

8 SONUÇLARIN YORUMLANMASI A a daki tabloda, detayl inceleme / ara t rma amaçl yumurta k r mlar nda verim kay plar na ili kin, toplam bas lan yumurtan n yüzdesi cinsinden en üst çeyrekteki hedefler verilmi tir. Sürü Ya Dölsüz 24 Saat Embriyonun Geli im Evresi 48 Saat Kan Halkas Siyah Göz Tüylenme Genç; haftal k ,5 1 1 Pikte; haftal k 2,5 0,5 1 2,0 0,5 0,5 Pik Sonras ; haftal k 5 0,5 1 2,5 1 0,5 Ya l ; haftal k 8 0,5 1 3, Bir kategori için hedef a m söz konusuysa, bu durumun nedenleri ara t r lmal d r. Kuluçkahane Çiftlik Genç veya ya l horozlar A r veya kondisyon kaybetmi horozlar Yüksek Dölsüzlü ün Nedenleri Ola andan az / fazla kilolu veya kondisyon kaybetmi di iler Beslenme Yemdeki ilaçlar / toksinler Hastal k Kötü durumdaki bacaklar / ayaklar Erken Embriyo Ölümünün Nedenleri (1-4 gün) Yumurtalar n uzun süreli depolanmas (>7 gün) Yumurta depolama s cakl n n a r s cak, a r so uk olmas veya dalgalanmas nkübasyonun saatlerinde formalin kullan m nkübasyon s cakl na ula madaki yava l k Yumurta sar s nda strese dayal lekelenme (a r çiftle me, yerle im s kl ) veya nikarbazin Yumurtalar n yeterli s kl kta toplanmamas (en az günde 3 kez toplanmal d r) Beslenme SONUÇLARIN YORUMLANMASI Erken Embriyo Ölümünün Nedenleri (5-7 gün) Yumurtalar n uzun süreli depolanmas (>7 gün) Yumurta depolama s cakl n n a r s cak, a r so uk olmas veya dalgalanmas nkübasyonun saatlerinde formalin kullan m nkübasyon s cakl na ula madaki yava l k Depolama s ras nda yumurtalarda kontaminasyon Yumurta yüzeyinde terleme Çevirme aç s n n çok dü ük, frekans n n ise çok fazla veya çok az olmas Yolk mottling due to stress (over mating, stocking density) or nicarbazine Egg a Yumurta sar s nda strese dayal lekelenme (a r çiftle me, yerle im s kl ) veya nikarbazin Yumurtalar n yeterli s kl kta toplanmamas (en az günde 3 kez toplanmal d r) Beslenme Yerden al nan veya kirlenmi yumurtalar 08

Benzer belgeler

ÇIKMAYAN YUMURTALAR NEDEN KIRILMALI VE ANAL Z

ÇIKMAYAN YUMURTALAR NEDEN KIRILMALI VE ANAL Z ED LMEL D R? nkübasyon s ras nda bir tak m embriyolar n ölmesi normaldir. Embriyo kay plar, sürü ya na göre de i im göstermekle beraber, tutarl bir düzeni