İSTANBUL DA SU TÜKETİM BİLİNCİ ARAŞTIRMASI

Transkript

1 ARAŞTIRMA PROJESİ İSTANBUL DA SU TÜKETİM BİLİNCİ ARAŞTIRMASI ARAŞTIRMACI YRD.DOÇ.DR. İ.ESEN YILDIRIM MARMARA ÜNİVERSİTESİ İ.İ.B.F. 9-İstanbul. Bu araştırma projesi Projem İstanbul kapsamında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlatılmıştır. İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve araştırmacının yazılı izni olmadan çoğaltılamaz ve kopyalanamaz.

2 İÇİNDEKİLER Sayfa No Giriş 3 Kalitatif Kısım 5 Kantitatif Kısım 37 Frekans Tabloları 39 Çapraz Tablo Analizleri 87 Çok Değişkenli İstatistik Tekniklerle Analizler 93 Sonuç 95 EK-1: Focus Grup Soru Akışı 98 EK-2: Anket Formu 2 Kaynaklar 7 1

3 ARAŞTIRMANIN AMACI VE KAPSAMI GİRİŞ Bilindiği gibi, küresel ısınmadan kaynaklanan iklim değişikliklerinin, yer altı ve yer üstü kaynakları kurutması, toprağın kuraklaşması gibi coğrafi sebepler ile tarımsal faaliyetlerin doğru yönetilmemesi, orman arazilerinin katledilmesi, endüstriyel üretimde suyun israf edilmesi gibi uygulama hataları su kaynaklarını azaltan başlıca sebepler arasındadır. Bu temel nedenlerin yanı sıra; bireylerin su israfına yol açacak faaliyetleri, su kullanımı konusundaki duyarsız ve bilinçsiz yaklaşımları sorunun ciddiyetini arttırmaktadır. Kirli suyu arıtarak kullanılabilir hale getirmek, deniz suyundan içme suyu elde etmek gibi projeler, suyun etkin kullanımı ile elde edilebilecek tasarrufla kıyaslandığında acil önlem olarak değerlendirilebilecek yüksek bütçeli projelerdir. İstanbul, Türkiye nin en fazla nüfusa sahip ili olması nedeniyle, sahip olduğu su kaynaklarının yerleşik halkın ihtiyaçlarını karşılaması yönünden ileride ciddi su kıtlığı tehlikesiyle karşılaşma riski olan illerin başında gelmektedir. Bu araştırma kapsamında, İstanbul halkının su tüketim alışkanlıkları, su sorunu konusundaki bilgi düzeyi, su kaynaklarının korunması hakkındaki duyarlılığı, tasarruf önlemleri ve önerileri tespit edilmek üzere bir saha araştırması yapılması planlanmıştır. Veri seti hem kalitatif hem de kantitatif tekniklerden yararlanılarak elde edilmiştir. Araştırmanın Türkiye nin en fazla nüfusa sahip ve su kıtlığıyla karşılaşma olasılığı en yüksek şehirlerinden biri olan İstanbul u baz alması; bununla birlikte şu ana kadar İstanbul da vatandaşların su tüketim bilincini konu alan bilimsel bir araştırmanın yapılmamış olması projenin önemini ortaya koyan başlıca unsurlardır. Kuraklığın afet yasası kapsamına alınmasının tartışıldığı bu dönemde, kriz yönetiminden risk yönetimine geçilerek afetlere müdahale ve iyileştirmeden çok; tahmin ve erken uyarı konularına önem verilmesinin gerekliliği açıktır. Araştırma sonuçlarının, İstanbul da su tüketim bilincini arttırmak amacıyla yapılacak ilgili kişi ve kurumlar tarafından gerçekleştirilecek faaliyetlerde yol gösterici olacağı düşünülmektedir. Araştırma çerçevesi içinde, bireylerin evlerindeki su tüketim alışkanlıkları ve tasarruf önlemleri incelenmiştir. Hane dışındaki su kullanım alışkanlıkları bu çalışma kapsamında ele alınmamıştır. 2

4 İstatistiksel açıdan bakıldığında, bu çalışma kapsamında sadece kantitatif araştırma tekniklerinden anket tekniği kullanılmamış; öncelikle, anket tekniğine dayalı incelemelerde güvenilir ve geçerli veriler elde edilmesini sağlayan kalitatif araştırma tekniklerine de başvurulmuştur. Veri toplama süreci kalitatif ve kantitatif araştırma olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle çalışmada elde edilen bulguların kapsamlı, çok boyutlu ve güvenilir olduğu vurgulanmalıdır. ARAŞTIRMANIN ANAKÜTLESİ VE ÖRNEKLEM YAPISI İstanbul da su tüketim bilincinin konu edildiği bu çalışmada anakütle, İstanbul da ikamet eden 18 ve üzeri yaş gruplarındaki bireyler olarak tanımlanmıştır. Bu anakütleyi temsil etmek üzere, %95 güven düzeyi ve ±%1 tahmin hatası için örneklem hacmi 2 olarak belirlenmiştir. Örneklem birimlerinin seçiminde, tesadüfi örnekleme yöntemlerinden Tabakalı Örnekleme kullanılmıştı. Örneklem planı, cinsiyet, eğitim, yaş ve ilçe nüfusu kriterlerine göre, İstanbul genelindeki dağılımı yansıtacak şekilde yapılmıştır. 2 birimlik örneklem için bazı ilçelere düşen denek sayısı 3 ün altında çıktığından bu ilçelerden seçilecek denek sayısının birkaç kişi arttırılması ile anket çalışması 22 denekle gerçekleştirilmiştir. ARAŞTIRMANIN AŞAMALARI Bu çalışma 19 Ocak-29 Mayıs 9 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırma sürecine adımsal olarak aşağıda verilmiştir: 1. Literatür taramasına dayalı olarak kalitatif kısımda gerçekleştirilecek focus grup çalışmalarında yol gösterici olacak soru akışının hazırlanması 2. Focus gruplara katılacak kişilerde baz alınacak demografik kriterlerin ve focus grup sayısının belirlenmesi 3. Focus grupların gerçekleştirileceği stüdyonun organize edilmesi 4. Focus grupların gerçekleştirilmesi 5. Focus gruplara ilişkin ses kayıtlarının deşifre edilmesi 6. Deşifrelerin analiz edilmesi 7. Kalitatif raporun hazırlanması 8. Kalitatif rapordaki bulgulara dayalı olarak kantitatif kısımda gerçekleştirilecek anket çalışması için soru formunun tasarlanması 3

5 9. Soru formunun İBB uzmanlarınca değerlendirilip onaylanması. Pilot çalışmanın gerçekleştirilmesi 11. Soru formunun revizyonu 12. Anket çalışmasının gerçekleştirilmesi 13. Veri kontrolü ve bilgisayara kayıt edilmesi 14. Kantitatif verilerin analizi 15. Araştırma raporunun hazırlanması ARAŞTIRMADA KULLANILAN İSTATİSTİK TEKNİKLER Araştırmanın ilk aşamasında kalitatif tekniklerden focus grup(odak grup)tartışmaları tekniği kullanılmıştır. Bu teknikte, birbirine benzer profildeki denekler görüntü ve ses kaydı yapılabilen bir stüdyoda, bir moderatör eşliğinde ortalama 6-9dk. süre ile araştırma konusunu derinlemesine tartışmaktadır. Bu grup tartışmaları sonucunda konunun ele alınması gereken boyutları açığa çıkar, yönlendirme yapılmaksızın ve çoğu açık uçlu nitelikte sorular yöneltilerek katılımcıların kendi orijinal ifadeleri ile konuya yaklaşımları tespit edilebilir. Ses kayıtlarının deşifre edilerek yazılı ortama dönüştürülmesi sonrasında da kalitatif rapor hazırlanır. Bu rapor başlı başına araştırma bulgusu olduğu gibi, daha sonra yapılması muhtemel bir anket çalışması için de yol gösterici niteliğe sahiptir. Anket soruları rapordaki bulgular ışığında eksiksiz ve doğru formatta hazırlanabilmektedir. Araştırmanın ikinci aşamasında kamuoyu araştırmalarında yaygın olarak kullanılan kantitatif tekniklerden anket tekniği kullanılmıştır. 22 deneğe yüzyüze uygulanan anket sonucunda nicel analizler için gerekli veri seti elde edilmiştir. 4

6 KALİTATİF KISIM 5

7 KALİTATİF RAPOR AMAÇ Araştırmanın kalitatif kısmında, İstanbul da yaşayan vatandaşların su tüketimi konusunda yaklaşımlarına, su tüketimi ve tasarrufu konusundaki bilinç düzeylerine ve su sorununun çözümüne ilişkin çözüm önerilerine dayalı olarak, araştırmanın kapsam ve içeriğinin belirlenmesini sağlayacak bulguların elde edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, 64 katılımcı ile 12 adet focus grup gerçekleştirilmiştir. Focus gruplardan elde edilen kalitatif bulgular, araştırmanın boyutları, kapsam ve sınırlılıkları hakkında ve aynı zamanda, kantitatif aşamada kullanılacak anket formunda yer alması gereken soruları ve bu soruların mümkün şıklarını belirlemede yol gösterici olmuştur. Gerçekleştirilen focus gruplarda katılımcılara yöneltilen temel sorular aşağıda verilmiştir. Tasarlanan görüşme formu EK 1 de verilmiştir. Su size neyi çağrıştırıyor? Hayatınızda su olmasa ne olurdu? Su içiyorum. Çünkü, bana. faydaları olduğuna inanıyorum? Su belirttiğiniz bu faydaları nasıl sağlıyor? Günde ne kadar su içiyorsunuz? İçme suyu olarak ne kullanıyorsunuz? (Şebeke suyunu içmeyenlere) Neden şebeke suyu içmiyorsunuz? Hangi şartlarda şebeke suyunu içersiniz? Şebeke suyu içmeniz için ne yapılması gerekir? Evinizde hangi alanda ne kadar su sarf ediliyor? Evinizde su sarf edilen alan ya da faaliyetlerde(banyo, mutfak, çamaşır yıkama, bulaşık yıkama, yemek yapma, temizlik vb.) su tasarrufu yapıyor musunuz? Ne gibi tasarruf tedbirleri uyguluyorsunuz? Evinizde kim tasarrufa daha çok dikkat ediyor? (Temizlikçi hanımlara) Temizliğe gittikleri evlerde neler gözlüyorsunuz? Evin hanımının uyguladığı tasarruf alışkanlıkları var mı? Toplumumuzun su tüketim bilinci nasıl? Hangi kesimler daha bilinçli? Bilinçli kesimin duyarlılığı nasıl oluştu? Hangi etkenler alışkanlıklarımızda değişiklik yarattı? Su sorunu ne kadar ciddi? Türkiye ve İstanbul bağlamında gelecekte su sorunu konusundaki beklentiniz nedir? Su sorununun çözümü için neler yapılabilir? Su tasarrufunu yaygınlaştırmak için neler yapılabilir? ZAMANLAMA Focus grup uygulamaları 14 Şubat-21 Şubat 9 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. 6

8 YER Focus grup çalışmaları için PLUSREM Pazar Araştırma Şirketi nin stüdyolarından yararlanılmıştır. İstenilen nitelikteki katılımcıların temini, stüdyo düzeni, tartışmanın video ve ses kayıt cihazı ile kaydedilmesi, kayıtların deşifre edilmesi aşamaları, PLUSREM tarafından gerçekleştirilmiştir. MODERASYON Focus grupların moderasyonu Yrd.Doç.Dr. İ. Esen Yıldırım tarafından gerçekleştirilmiştir. KATILIMCI PROFİLİ Kalitatif araştırma aşaması için yaş, cinsiyet ve sosyo-ekonomik statü kriterleri dikkate alınarak 12 focus grup yapılması planlanmıştır. Katılımcılar, İstanbul un farklı ilçelerinde ikamet etmek üzere 18 ve üzeri yaş gruplarından, A, B, C1, C2 VE D sosyekonomik statülerinden kadın ve erkekler arasından seçilmiştir. Konunun su tüketimi ile ilgili olması nedeniyle bir grubun temizlikçi hanımlara ayrılması uygun bulunmuştur. Gruplara göre katılımcı profili aşağıda verilmiştir. Her bir focus grup minimum 4 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Grup No YAŞ SES CİNSİYET TARİH ABC1 KADIN/ERKEK 14 ŞUBAT C2D KADIN 14 ŞUBAT C2D ERKEK 16 ŞUBAT C2D KADIN 17 ŞUBAT C2D KADIN 17 ŞUBAT C2D KADIN 18 ŞUBAT ABC1 KADIN/ERKEK 18 ŞUBAT ABC1 KADIN/ERKEK 19 ŞUBAT C2D TEMİZLİKÇİLER ŞUBAT ABC1 KADIN/ERKEK ŞUBAT C2D ERKEK 21 ŞUBAT C2D ERKEK 21 ŞUBAT 9 7

9 BULGULAR Gerçekleştirilen 12 focus grubun ses kayıtlarının deşifreleri İçerik Analizi ile değerlendirilmiştir. Konu başlıklarına göre düzenlenen temel bulgular, katılımcıların kendi özgün ifadeleri ile aşağıda verilmiştir. SU SİZE NEYİ ÇAĞRIŞTIRIYOR? İlk soru olarak yöneltilen suyun katılımcılara nasıl bir çağrışım yaptığı soruna katılımcılar, suyun hayati önemine, vazgeçilmezliğine vurgu yapan, tıbbi, psikolojik, sosyolojik ve ticari işlevlerini ortaya çıkaran yanıtlar vermişlerdir. Kaydedilen görüşler, aşağıda sunulmuştur. Su hayattır, susuz hayat düşünülemez En büyük ihtiyacımız! Açlığa dayanabiliyoruz ama susuzluğa dayanamıyoruz,oruç tuttuğumuzda bile ilk suyu içiyoruz Mutluluk hissettiriyor, özellikle soğuk içiyorum rahatlıyorum Ferahlık Berraklık Susuzluğu gidermek Temizlik Tasarruf Sağlık Soğukluk, buz gibi olması Çöl Yaşam Canlılık Tatil Eğlence Büyük bir olgu, yüce bir şey Hijyen Akıcılık, devamlılık Huzur 8

10 Denge Yüzme İletkenlik Taşıma gücü, kaldırma kuvveti Geçim kaynağı, bir araç, ticaret Doğa Kalite Saydamlık HİÇ DÜŞÜNDÜNÜZ MÜ, HAYATIMIZDA SU OLMASA NE OLUR? SUYUN BİR GÜN TÜKENEBİLECEĞİNİ DÜŞÜNDÜĞÜNÜZDE NE HİSSEDİYORSUNUZ? Soruya verilen cevapların tamamı olumsuz yargılar içermektedir. Suyun hayatımızda olmayabileceği hissi, katılımcılara gerilim ve panik duygusu yaşatmış; korku ve endişe yaşatmıştır. Kıtlık başlar Mikroplar ürer Hastalıklar artar Kuraklık baş gösterir Sosyal yaşam sefalete dönüşür, düzen bozulur Olmazdı herhalde, ben susuz bir hayat düşünemiyorum Dünya olmazdı Kirlilik Hayalini bile kuramam Hayatın durduğu nokta Ekonomi çöker. Su olmayınca, enerji olmayınca ekonomi çöker. Karanlıkta kalırız. Vücudumuzu yüzde kaçı sudan oluşuyor, o yüzden susuz dayanamayız ve en fazla 3 günü yemek yiyerek yaşayabiliriz su olmazsa hayat duruyor Su olmazsa strese giriyorum evde. Suyun olmadığını düşünmek çok ürkütücü Su, toprak bunlar ana şeyler, bunlar olmazsa yok oluruz 9

11 Bana ölüm gibi geliyor En basiti, iki gün banyo yapmasak kendimizi kötü hissediyoruz Çok acı veriyor bana Allah korusun dedirtiyor Ölüm Su savaşları olacağını düşünüyorum Çaresizlik Panik Korkutuyor Tedbir almaya teşvik ediyor, değişik kaynaklara yönlendiriyor Daha çevreci olmamızı sağlıyor, çevre bilincini arttırıyor. Sanki kıyamet gibi Ölüme adım adım gitmeyi düşündürüyor. Peygamber efendimiz buyuruyor ki dere kenarında bile olsanız suyu gerektiği kadar kullanacaksınız. O zamandan beri bizim kitabımızda geçen bir söz. Suyu ömrümüzün sonuna kadar çok tasarruflu kullanmamız şart. SU İÇİYORUM. ÇÜNKÜ, SU İÇMEK BANA.SAĞLIYOR, SUYUN. FAYDALARI OLDUĞUNA İNANIYORUM. Suyun katılımcılar tarafından dile getirilen faydaları, çoğunlukla sağlık çerçevesinde değerlendirilebilir. Bununla birlikte, psikolojik yararları, bir çok iktisadi faaliyet kolu için hammadde ya da yardımcı madde olarak yararları da dile getirilmiştir. Rahatlatır Zindelik, refahlık verir Hazmettirir. Mutluluk verir Sabaha aç karna mutlaka su içerim. Kendimi iyi hissediyorum, içmediğim zaman huzursuz oluyorum Sağlık verir.

12 Zekayı çalıştırır Zayıflatır Bağırsaklarımı çalıştırır Bütün vücudumdaki toksinleri temizlediğini düşünüyorum Kanı temizler Vücudumuzun su kaybını önler Böbrekleri çalıştırır Cildimizi güzelleştirir Her türlü organımızı faydalı Yazın su kaybı vücutta fazla olunca onu telafi etmek için Vücuttaki iltihabı atıyor Zevk veriyor Doktordan duymuştum, çok su içen çabuk yaşlanmıyormuş Doktorlar suyu tavsiye ediyorlar, bol tüketin diyorlar Metabolizmayı yeniliyor Dirilik, canlılık veriyor Direnç verdiğini düşünüyorum Vücuttaki mikroorganizmaların ter yoluyla atılmasını sağlıyor ve katkısız olduğu için o daha faydalı ve zararsız Doyuruyor Fit olmamı sağlıyor Ödem attırıyor Bazı sular şifalı mesela, şifa veriyor. Evet, maden suyu var mide şişkinliği için Su akciğerleri temizler. Taş oluşumunu engeller. Üreyi düşürür. 11

13 Su aslında yüksek tansiyonu da ayarlıyor. Yüksek tansiyonu olana doktorlar sürekli su için derler. Baygınlık halinde bizi kendimize getiriyor. SU BU FAYDALARI NASIL SAĞLIYOR? Bu soruya çoğunluk tarafından suda mineraller var cevabı verilmiştir. Fakat, suyun içeriğinde hangi mineraller olduğu sorulduğunda, katılımcılar arasında yeterli bilgiye sahip olanların çok az sayıda olduğu gözlenmiştir. Suyun içinde mineraller var Hiç aklımıza gelmedi tüketiyoruz ama hiç düşünmedik yani Sebzeleri biliyoruz da nedense suyun içeriği hiç aklımıza gelmedi Hazır aldığım suyun çok fazla işlenmemiş olmasına dikkat ediyorum, içindeki minerallerin alınıp katkı maddesi konulmamış olanını tercih ediyorum Çözünürlük özelliği yağları söküyor Psikolojik tarafı da var Bir de Ph denilen bir standart var. PH 7 ise su tam kıvamında demekmiş. Hangi Mineraller Var? Yazıyor üstünde ama okumadım hiç Mineral olduğunu biliyorum ama. Klor suyun temizlenmesi için sonradan ekleniyor H2O İyot Şeker Klor Alüminyum Çinko Sodyum Amonyum klorür sülfat Demir 12

14 Her suyun içinde bunlar olmayabiliyor, şebeke suyundaki klorürler bunları öldürüyor zaten Çocuklara çeşme suyu verin deniliyor. Ama çayınızı falan hepsini içme suyu ile yapmayın çünkü vücudumuzun kirece de ihtiyacı var derler Fosfor olabilir içinde Kükürt var sanıyorum Onlara nazaran mikroplar da var tabi ki GÜNDE NE KADAR SU İÇİYORSUNUZ? Tüketilen günlük su miktarı yönünden, hemen hemen hiç içmeyenden bağımlılık derecesinde su tüketene kadar farklı düzeylerde su tükete katılımcılar olduğu tespit edilmiştir. Susadıkça Aklıma geldikçe Günde 1-2lt Yemekten yemeğe Sigara içince Masadaki sürahide sürekli su bulunur Günde 3 litreden fazla içiyorum. Çok seviyorum bağımlısıyım diyebilirim. Ben yazın 4 litre içiyorum. Kışın en az 3 litre Benim annem de az içer. Öğürüyorum diyor Ben 6-7 bardağı geçemiyorum 1 günde. Bir gün önce çok alkol aldıysam ertesi gün 1 litreyi geçebiliyorum. Ramazanda benim iftarım 1 litre su ile başlar. Ben minimum 2 litre içerim günde. Altına düşmez Biz de bayağı içiyoruz. Yemekte içiyoruz, arasında içiyoruz, sonrasında da içiyoruz. Yalnız suyu birden içmeyeceksin, 3-4 yudumda içeceksin. Birden içtiğin zaman mideni rahatsız edebiliyor. Su içme şeklide önemlidir yani. İÇME SUYU OLARAK NE TÜKETİYORSUNUZ? Katılımcılar içinde içme suyu olarak şebeke suyunu kullanan, 2-3 katılımcı olduğu belirlenmiştir. Çoğunluk damacana su almakla birlikte, suyu litrelik/yarım litrelik pet şişelik ambalajlarda satın alan, biri ucuz diğeri pahalı olmak üzere iki ayrı 13

15 marka su alan(ucuz suyu yemek ve çay yapımına, pahalı olanı içme ihtiyacı için), arıtma cihazı kullanan katılımcılara da rastlanmıştır. Bizde borular demir olduğu için şebeke suyu içemiyoruz. Çocuklar şebeke suyu içmeye başladı. Sonra baktık çocuklarda biraz hastalık gördük, acaba sudan mıdır dedik. Türkiye zaten % insan sağlıklı ve temiz su içebiliyor. Hatta bu senelerde kulağıma geldi, denizin suyundan veriyorlar Terkos a diye. Onun için damacana alıyoruz artık. O da ne kadar hijyenik nereden doldurulmuş bilemiyoruz. Damacana su kullanıyorum. Bazen çok zor oluyor trafik yüzünden ulaştırmaları. Ona rağmen yine de bekliyorum. İçinde neler olduğunu çok merak edip okudum. Diğer sularla kıyasladığımız zaman renkte bulanık yazıyor vs ama acaba dedim bağımlılık yapıcı bir şey mi var dedim, çünkü başka hiçbir marka içemiyorum senelerdir. Damacana su kullanıyorum içme suyu olarak. Musluk suyunu çaya ve yemeğe bile koymuyorum. Çünkü kokuyor. Hazır su alıyorum. Çayımı kahvemi onunla yapıyorum ama yemeklerde kullanmıyorum. Yemeklerde çeşme suyu kullanıyorum. Çünkü klor kokusu geliyor. Temizlik açısından tamam ama acaba çok steril midir diye düşünüyorum. Damacana suyu kullanıyorum, kahvede ve çayda da bunu kullanıyorum. Yemeklerde de çeşme suyunu kullanıyorum. Mesela X marka içiyoruz. Ama yok dağlardan geliyor bilmem ne, hiçbir şey bilmiyoruz, görmüyoruz. Gerçekten oralardan geliyor mu bunları bilmiyoruz. Damacanalar temiz yıkanıyor mu? Arıtma makinemiz var. Oradan içiyoruz. Ama arıtılırken mineralleri ölüyor diye biliyorum Makineden makineye çok fark ediyor. Şahsi görüşüm belki haklısınız ama iyi su da alıyoruz ama arıtma hem kolay hem iyi ben memnunum 4 filtreden geçiyor. Her 6 aya bir değişime geliyorlar, test ediyorlar, damacanadan daha iyi çıkıyor Ben her şey de çeşme suyu kullanıyorum, içme suyu olarak da akşamdan kaynatıyorum, sabah soğuyunca içiyorum ŞEBEKE SUYUNU İÇMİYORSUNUZ. NEDEN? Katılımcılardan alınan cevaplar, şebeke suyunun bulanıklığı, tadı, kokusu, klor barındırması, temizliğine güvenilmemesi, hastalığa yol açması nedenleriyle içme suyu olarak kullanılmadığını ortaya çıkarmıştır. Onlar(BELEDİYE), ilk arıtma tesislerinden çıktıktan sonra içilebilir diyorlar. Bizim binalardaki paslı borular yüzünden içilemiyor. Televizyonlardan duyduğumuza göre bunlar söyleniyor. Ama ne zaman ki çocuklara damacana suyu içirmeye başladık hastalık kalkmış oldu. 14

16 Ben çeşme suyundan yemek bile yapmıyorum oğlum karın ağrısıyla kalkıyor, çocuklarda hissediliyor İnsana tiksinti geliyor. İçmek istemiyor. Ben sabahları dişlerimi bile fırçalamak istemiyorum. Kokuyor Çok kireçli, çaydanlıklar ve ketıllar kireçleniyor Çocuklarımı yıkarken kovaya su doldurarak yıkıyorum ve kovanın dibinde sapsarı bir tortu görüyorum, Bununla saç bile yıkanmazken nasıl içilebilir Ben mesela içtiğim anda direkt ishal oluyorum. Beni rahatsız eden şeyi zaten çocuğuma içiremem Tadı güzel değil, arıtıyorlar ama ben onu da beğenmiyorum İçme suyu daha lezzetli, çeşme suyu daha sert Tadı toprak gibi, kötü Rengi bulanık, beklettikten sonra kendine geliyor Daha sarı gibi Çok steril olamayacağını düşünüyorum. Diyeceksiniz ki acaba aldığımız ambalajlı sular çok mu steril. Ama yine de gönlümüz daha rahat İçmiyorum, sterilliğine güvenmediğim için içmiyorum. Yemeklerde neden kullanmıyorum, bütçem el vermiyor. Bütçem olsa yemeklerde de kullanırım. Benim ablam İzmir de oturuyor. İzmir dekiler hep çeşme suyu içiyorlar. Biz de oraya gittiğimizde çeşme suyu içmek zorunda kalıyoruz. Ben oraya gittiğim zaman bünyem bozuluyor. Çok apayrı bir tadı var. Fakat İzmir dekiler alışmış, bana dokunuyor. Ben marketlerden su alıyorum. Ben Antalya ya gidiyorum, orada da herkes çeşmeden içiyor Deniz kokusu geldi bana ve kaynatıyordum Mesela bazen uzun zaman kullanılmadığında, çeşmeyi bir açıyorsunuz ilk gelen resmen çamur oluyor, nasıl güvenilir bu durumda Çeşme suyunu kardeşim pompalı kaba doldurmuş, su 3 gün bekleyince pompada yeşillikler görülmüş ve de korkmuştu Arkadaşımda araştırmaya gelmişler, ne kadar doğru bilemiyorum tabi de, çeşme suyuyla damacana suyunu kıyaslamışlar, çeşme suyu daha sağlıklı denilmiş 15

17 Ben gözümle gördüm çeşme suyunun ölçümünü, suyun nasıl sarıya döndüğünü, zararlı olduğunu gördüm Şebeke suyundan daha pis olan damacana suları var, suculukta şofördüm, yeni doğum yapan hanıma su verdik, damacana ağzına kadar klor doluymuş bebek ishal oldu, kadın mahkemeye vermedi, iyi niyetliymiş Kemerburgaz ın suları %9 pis Tat var, şebeke suyunu dişlerimi fırçalarken sert olduğunu ve tuhaf tadını fark ediyorsun, ama damacana suyu tatlı keyif alıyorsun Damacanada da tat değişiyor, ama bazıları da var içince içesin gelir, bazıları da seni tıkar yutkunamazsın bile Renk olayı da var, damacanadaki daha berrak çeşmedeki bulanık, koyu. İstanbul daki suyla memleketimin arasında çok fark var Çeşme suyunda bardaklarda kabarcıklar oluyor damacanada bardakta o kabarcıklar olmuyor mesela Bazıları klordan rakı gibi oluyor Binamızda su depolanarak bize geliyor, bize gelene kadar ki bekleme süresinde su tortulanabiliyor Boruların temizliğine güvenmiyoruz Kloru öyle bir geliyor ki temizlikte kullanılır nerdeyse Barajların nasıl olduğunu görmedik mi çöplerin olduğunu hayvanların barajdan su içtiğini görmedik mi? Aynı markaları kullanmak bile risk yani arada bir değiştirmek gerekir İlaçlı oluyor Eşim bak ne içmişiz bu zamana kadar deyip gösterdiğinde şok olmuştum, asla da kullanmam yani Evde yoksunuz mesela tatilden geliyorsunuz suyu bir açıyorsunuz çamur akıyor resmen pas kokusu oluyor Arıtma cihazlarının duşa takılanını kullanıyoruz biz çok memnunuz Makineleri bile bozuyor çeşme suyu. Calgon kullanıyorum 89 da sular bozuldu. Oğlum askerdi. Ama 89 da İSKİ nin vermis olduğu neticeleri alın, o dönemin kalitesiyle şimdiki suyun kalitesini bir değil, iyileşti. Fakat, o psikoloji var ya iste, sular bozuldu hala devam ediyordur psikolojisi insanı damacanaya yönlendiriyor ama yemek- temizlik vs. gibi isleri oradan yapıyorum iyi yani Ben damacana sudan zehirlenmiştim. Doktora gittiğim zaman damacana sudan zehirlendiğimi katkı maddesinden dolayı zehirlendiğimi söylemişti. 16

18 Ben ütüye çeşme suyu kullanıyorum o kadar sıcakta kullanıyoruz ona rağmen buhar delikleri kireçten tıkanıyor ben şimdi bu çeşme suyunu nasıl kullanayım güveneyim yemek yapayım SİZCE İYİ SU NASIL OLMALI? BANA İYİ SUYUN TANIMINI YAPABİLİR MİSİNİZ? İçimi yumuşak olmalı Saf olmalı Yağ gibi kaymalı Kokusuz olmalı Berrak olmalı Mineralli olmalı Steril olmalı İyi su kişiden kişiye değişir, başkasına iyi gelen bir su bana sert gelebiliyor Bazı sular sanki metal tadı veriyor, iyi su böyle olmaz İyi fiyatı olan su, daha iyi sudur Kaynağının temiz olması gerekir Bir de suyu fazla beklettiğiniz zaman bayatlar, fazla bekletmeden tüketmek lazım HANGİ MARKA İÇME SUYU KULLANACAĞINIZA NASIL KARAR VERİYORSUNUZ? İYİ MARKALARIN ÖZELLİKLERİ NELERDİR? Katılımcıların içme suyu tercihlerinde marka imajının ve fiyatın belirleyici olduğu anlaşılmaktadır. Marka imajı güçlü firmaların ürettiği sular ve ucuz olmayan sular tercih edilmektedir. Reklamlardan, broşürlerden falan. Ama mesela bir hata gördüğümde, bidonda bir leke gördüğümde kapağının ufak bir deformasyon olduğunda geri iade edip suyumu değiştiriyorum. Mesela Nestle bildiğimiz bir marka, köklü bir marka. Güveniyoruz aldık içtik. Evet bütün ürünleri güzel bu da güzeldir diye aldık Ucuz olan su da iyi olabiliyor, ama fiyatı yüksek olanları tercih ediyoruz. Nestle nin damacana fiyatı 6 küsur lira, ambalajlı poşetli geldiği için biraz da ona güveniyorum. O da beni etkilemiş olabilir Duyulmamış markalar daha ucuz oluyor 17

19 Mesela bir yere gittiniz, evde fazla bulunamadınız, tortulaşıp yeşile dönmemesi çok önemli. Damacananın ucundaki o basma yerindeki hortum bir bakıyorsunuz yemyeşil çıkıyor Ben suyumu mahallemizdeki sucudan alıyordum. O hortum sapsarı oldu. Ondan bıraktım zaten suyumu Neden herkesin kendine ait damacanası yok Kaçak su dolumu yapanlar var, kuyudan çıkartıyorlar. Üstüne de basıyor markayı oldu bitti. Ben alkol almayı çok severim mesela. Bir gün su aldık mecburiyetten dolayı dandik bir markadan ve 3 liraya falan getirmişlerdi. Onu rakıya koydum rakıyı döktüm içemedim. Kimyasal bir ortamda mı artık tadı ortaya çıktı bilemiyorum ama inanın resmen lağım kokuyordu. Normal paketlenmiş bir su bu. Normal su olarak tadı çıkmadı ama rakının içinde gerçek tadı ortaya çıktı. Bizde marka düşkünlüğü var, bir marka başını almış gidiyor. Mercedes iyi araba yada Mavi Jeans iyi diye alıyorlar ama aslında isim yaptığı için öyle. Suda da böyle bir markalaşma var. İLÇE BAZINDA ŞEBEKE SUYUNU KIYASLADIĞINIZDA, İSTANBUL UN İLÇELERİ ARASINDA FARKLILIK SÖZKONUSU MU? BU KONUDA GÖZLEMLERİNİZ VAR MI? Katılımcıların hemen hepsi şebeke suyunun ilçeden ilçeye değiştiğini belirtmiştir. Olabilir. Mesela benim ailem Bayrampaşa da oturuyor. Orada şebeke suyu sanki daha sarı gibi geliyor bana. Kendim Küçükçekmece de oturuyorum ama bizim orada daha berrak olmasına rağmen içemiyorum. Farklılıklar var, biz Küçükçekmece de oturuyoruz, halamlar Fatih te, onların suyu içiliyor bizim çeşme suyu içilmiyor, ondan damacanaya başladık zaten biz Ben de semt olarak bile suyun değiştiğine inanıyorum, kendi evimde çeşme suyu kireç yapıyor sanırdım, Avcılar da daha çok kireç yapıyor Evet, ben fark ettim mecbur kalıp kayınvalidemin musluğunda içtim onun suyu daha temizdi, bazı semtler daha temiz Esimin saçında kepek yoktu, bize tasındık, 3 ay içinde saçı kepeklendi ve bu sudan oldu Depodan kaynaklanıyor. Borular plastik değil de metalse, bulanık akıyor. Taksim, Şişli civarı eski olduğu için bulanık akıyor Tabi ki Anadolu yakası Avrupa yakasının suyundan daha iyidir. Çünkü Alibeyköy barajı Büyükçekmece barajı biraz kirli, ama Anadolu yakasının suyu Ömerli barajından geldiği için ağaçlar falan daha temiz. 18

20 NE YAPILIRSA YENİDEN ŞEBEKE SUYUNU YENİDEN İÇMEYE BAŞLARSINIZ? İçme suyu olarak şebeke suyu kullanmayan katılımcılar, şekilsel telkinleri inandırıcı bulmamakta, güvenilir kişi ya da kurumlar tarafından içilebilirliği ispatlanırsa şebeke suyunu içebileceklerini belirmişlerdir. Bazen belediye başkanları televizyona çıkıyorlar bir bardak alıp içiyorlar. Evlerinde kullandıklarını görsem ya da ikna olsam belki ben de kullanırım. Ama bana inandırıcı gelmiyor İstediği kadar onlar beni ikna etmeye çalışsın, o su kokuyorsa ben zaten onu içmem ki yani en önemlisi bence kokusu. En az 4 maddeyi içermesi lazım, yumuşak, kokusuz, saf, mineralli, berrak ve steril olursa neden kullanmayalım. Ama şu var damacana markalı sularda da yaşanabiliyor, çok steril olmazsa A dan B ye geçiyoruz. Ama şehir suyuna benim güvenim yok. Ondan damacana suya geçtim. Şehir suyunda duyuyoruz bazen işte İzmir in Antalya nın şunun bunun şehir suyuna lağım karıştı yada kanserojen bir madde karıştı. Benim bu şehir suyunu değiştirme şansım bulunmuyor. O yüzden güvenemiyorum. Bir de içildikten sonra duyuluyor bunlar Hükümete güvenmediğim için, belki de ondan, belediyesine de güvenim yok. Kendi ailelerin de kullanmayacaklarını ve halkı kandıracaklarını düşünüyorum. Belediyenin barajdan eve gelinceye kadar gelen aşamayı film olarak tek tek göstermeleri lazım. Suyu kullanıyoruz ama hiçbir bilgimiz yok Barajların nasıl olduğunu görmedik mi çöplerin olduğunu hayvanların barajdan su içtiğini görmedik mi? Hafızada kaldığı için böyle şeyler önce onları yok etmeliler beyinlerimizden Artıma tesisleri kurulması lazım. Belediye bu işlemi yaptıktan sonra, şebeke suyunu Sağlık Bakanlığı onaylarsa kullanılır. Ya da Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı ndan onaylanırsa güvenilir ve içilir Amerika da içilecek su yok diye arıtılmış suyu içiyorlar deniz suyunu arıtıp. Bizde de susuzken proje olarak ortaya attılar, pahalı olduğu için vazgeçtiler Belediye başkanları, kendisinin ve ailesinin içtiğini kanıtlamalı İçme suyu üreten fabrikaların % arıtma sistemi olduğunu garantilemeli, birkaç TV kanalında aynı haber verilmeli, halktan bir grup oluşturularak tesisiler gezdirilmeli Grup olarak gidilir, şahit olunur, teminat verilir, ancak bu şekilde halk tarafından kontroller olacak o şekilde içebiliriz Ben kiracıyım, boruların belli yıllar içerisinde değiştirilmesi ev sahiplerine zoraki kılınması lazım Belli bir su kanalının temizliği hepsinin temiz olacağını ispatlamaz ki. Şöyle inandırıcı gelmiyor İstanbul un nüfusu çok fazla, sanayileşme çok, o yüzden çevre bitti. 19

21 Laboratuarlarımız var. Oralarda ciddi araştırmalar yapılabilir. O sudaki kokunun ortadan kalkması için gerekli çalışmalar yapılabilir. Bu sistemin daha farklı olarak mesela dinlendirilmesi onun haricinde hijyenik yerlerde korunup ondan sonra halka ulaşması sağlanabilir. Sonra borularımız pis mi değil mi onlara bakılabilir. Öncelikle sistemin oturtulması lazım Hangi laboratuar. Artık Adli Tıp bile güvenilir değil Paket su da aldığım tadın aynısını alırsam, başka hiçbir şey beni inandıramaz, çünkü bir kere güvenimiz kalmamış Ben belediyeye inanmam. Ancak laboratuarlara gönderir suları, çıkartır televizyona ikna eder bilim adamlarıyla beraber, o zaman içerim. Ben siyasete güvenmiyorum. Bilime güveniyorum. Üniversiteler kurulu oluşturulur ve büyükşehir belediyesinin vermiş olduğu suya olur raporu verirlerse o suyu içerim. Bağımsız özel üniversiteler kurulu olacak. Üniversiteler öyle bir oluşum içine girip bilimsel bir açıklama yaparlarsa o zaman içerim. Millet yokluktan çeşme suyu içiyor, paraları olsa içmezler. İçilebilir suyu tek bir şekilde yapabilir. Semt semt sular özelleştirilip her şirket kendi arıtma sistemini kurduktan sonra belki suyu biraz daha pahalıya içebiliriz ama ancak böyle olur. Ben zaten su faturası olarak 5 TL den aşağı ödemiyorum. Keşke TL gelse de içilebilir su verseler bana. Ben bu fikre katılmıyorum. Karadeniz de içiliyor burada niye içilmiyor. Bu yüzden ben suya ekstra para vermem. 8 bin kişiye verilen hizmet ile 15milyon kişiye verilen hizmet aynı olamaz ki. Bizim en büyük sorunumuz altyapımız yok. İstanbul için çok geç kalınmış. Şu anda bunu tek bir şekilde çözebilirsiniz. Devlet İstanbul un hepsinin üstünden kalkamaz ama özelleştirilirse çözülebilir. Bir çözüm daha bulunabilir. Evin oradaki su saatlerine bir arıtma cihazı konabilir. ŞEBEKE SUYUNUN İÇİLEBİLİRLİĞİ İLE İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALARDAN HATIRLADIKLARINIZ VAR MI? Bazen yöneticiler söylüyor. Bir bardağa koyup içiyorlar. Belediye başkanları içmişlerdi reklam amaçlı Bir ara duydum temizleme çalışmaları klor falan daha fazla oluyormuş Arıtma sistemleri ile ilgili reklamların daha fazla verilmesi gerekiyor. İstanbul da tüm boruları değiştirmek falan mümkün değil. Ben tek bir borunun değiştiğini görmedim. İnandırıcı değil Başbakan da kalktı radyasyonlu çay içti, Tayyip Erdoğan da kalktı kuş gribi varken tavuk yedi. Bunlar şov amaçlı inandırıcı değil