do u ve güney, bat ve kuzey Avrupa'da ciddi bir Dünya Savafl nda kirlenmeye yol açm fl. Hiroflima ve

Transkript

1

2 3 4 SAYIKLAMALAR Nisan ERTES GÜN Akflam yine arkadafllarla tak l p, muhabbetin dozunu fazla kaç rm fl z. Sabah uyand mda radyo, televizyon ve gazetelerde çernobil olay diye bir fley var. Kötü bir olay, fark na varmaya çal fl yorum. Radyoaktif serpintiler, Sovyetler Birli i nin do usu, Çernobil Olay : kinci do u ve güney, bat ve kuzey Avrupa'da ciddi bir Dünya Savafl nda kirlenmeye yol açm fl. Hiroflima ve lk patlamada 32 kifli ölmüfl. Radyoaktif serpinti Nagazaki'ye atom çevreye yay lmaya bafllam fl. Türkiye nin de bombas at lmas ndan aralar nda bulundu u komflu co rafya radrasyon bu yana yaflanan en tehdidi alt ndaym fl Bulutlar n yay ld bölgeden kötü nükleer felaket. 135 bin kifli tahliye edilmifl Nisan 1986'da Gözlerini o uflturup, gökyüzüne bakanlar; güvenlik sistemleri Radrasyon ne?, Radyoaktif madde neye denir, denenirken bir dizi nsan öldürür mü?, Gözle görünür mü? diye insan hatas soncunda sorular sorup; bulutu, radyoaktif maddeyi meraka Priapat Nehri üzerinde durdular. Biz niye bölgeyi terk etmiyoruz?, bulunan Çernobil Yiyeceklerimizi y kamak yetmez mi? sorular nükleer santralinin önüne gelene soruluyor, kavede radyasyon geyikleri 4 numaral reaktörü yap l yor. istikrars z bir hale Üff akflam galiba fazla kaç rmay hafife al yorum geldi ve kontrolden dedim. Ama akl ma Hiroflima, Nagazaki deki ç kt. 26 Nisan sabah, unutulmaz mantar foto raf ve yanm fl insan saat 1:23'te güçlü bir cesetleri, ucube yarat klar, teyze-amca bir imza ver. buhar patlamas yla zehirli bal klar Okuduklar m yaflananlar n kabus reaktörün içindeki su olmad n bir çimdik tatl yla anlat yor. Kabus buhar tonluk yeni bafll yor asl nda metal kapa havaya Atmosfere yay lan bulutlar ülke s n r tan madan uçurmufl, kal n beton ulaflabilece i yere kadar giden, göze görünmeyen duvar delmifl ve çok bu tehlike, onbinlere varan kanser vakalar na, zehirli radyoaktif bir hamilelikte düflüklere neden olmaya bafll yor. buhar n oluflmas na Cahit Aral, çizgi b y kl, koca kafal (fiziki anlamda), yol açan büyük bir genifl durufllu bir zat ve bakan yani gözünü hidrojen patlamas na sevdi imin memleketinin yöneticisi: Buyrun tavflan yol açm flt r. kan çaylar bunlar, bak n ben içiyorum afiyetle diyor gözümüzün içine baka baka memleket kuzeyde mektubu tütün YILLAR SONRA Alaçam dan Bafra ya giden bir minibüste, yafll, aksakall, gözleri k zarm fl bir dede; a lamakl yan ndakine: Torunumu üç ayd r T p a götürüyorum. Fakat hiç birfley yapam yorlar, gözümün önünde eriyor sâbi, içim kan a l yor deyip, Doyran sapa nda iniyor Gözlerim tak l izliyorum, kilometrelerce 2000 KIfi Art k 14 y l oldu. Biz Karadeniz e korkusuzca girdik, yüzdük. Çay koyu ve çokca içtik. F nd klar okullarda ö rencilere bedava zihin açs n diye da t ld. Mahallemizden, çevremizden insanlar özellikle çocuklar lösemiden, kanserden öldü. (Do madan ölenleri saym yorum.) Ö rendik ki utanmaz Cahit Aral a üniversite ve bilimadamlar da eklenmifl. Kazan n ard ndan Baflbakanl k Radyasyon Güvenli i Komitesi, YÖK arac l yla üniversitelere G ZL GENELGE göndererek çay, f nd k ve radyasyon üzerine araflt rma yapmamalar n ve yap lanlar da aç klamamalar n emretmifl Hala tüylerim diken diken oluyor, karfl mda çay içen flerefsizi gördü ümde Samsun ili içerisinde hala kanserle mücadele eden insanlar n oylar n, hislerini, imdatlar n Size onkoloji hastanesi yapaca z diye sömüren yavflak kam emicilerden nefret ediyorum. Hiçbiri lösemili hasta çocuklar n ne çekti ini bilmeden piflkince Bu bahar olmad gelecek bahara diyorlar Çernobil ilk de ildi. Unuttuk. Ac y, teselliyi, yeri gelince ba rmay

3 5 Yaln zca, belediye hopörlerinde cenaze ilanlar n dikkatlice dinleyip Kim?, Gençmiydi?, Kanserden mi? sorular n Allah rahmet eylesin le noktalay p yolumuza gittik. Fakat Sezyum 134 ve Sezyum 137 Karadeniz k y lar nda hala yüksek imifl kimin umurunda. nsan talan eden do ay etmez mi? Felaketler Karadeniz e parayla gelmiyor, bedava Variller! K y ya variller vurdu unda deneyimli, bir o kadar merakl idik. Çernobilde rasyasyonu görememifltik. Ama variller koç gibi karfl m zdayd. Varillerin üstündeki Radyoaktif madde ve Zehirli iflaretlerini kimse dikkate almad. Haydi önce kuma gömdüler, Seni gavurun mal diyerek Sonra Yok can m biz zaten avrupal y z olur mu? Ç kar n, onlara güzel pembe panjurlu ev yapal m dediler. Tersk r k köyüne Kap aç k, pencere aç k Gir çekinme bu variller misafirperver yaln z biraz bulafl klar. Elinizden, a ac n zdan kolay kolay ç kmaz. Bi de televizyonlarda köylülerin iflbilmez ve cahilli ini(!) görmiyelim mi? Efendim cam, çerçeveyi indirmifller içeri giriyorlarm fl! Yaaa bu flaka m?, dalga m geçiyorsunuz? Kimse sormuyor bu variller böyle mi korunmal? diye Sinop ta köylü binan n yak n ndan kimseyi geçirmiyor. Fakat varillerin depoland bina, içme suyu borular n n tam üstünde. Birfley olmaz dediler. Millet ölüyor eceliyle(!) a açlar devriliyor. Yaaa insan n cidden siniri bozuluyor. Neyse, onu da unuturuz Sahil yolu, Çam Gölü nden sonra Gerze ye kadar dümdüz, deniz kenar ndan Öküzo lu, Töngel mahallesi hooop Gerze Bal k yuvas, ormanl k alan takan kim! Hala umut var tarihten ve do adan. Karadeniz eskiden gölmüfl, bakars n z Karadeniz küser de çekiliverir cans z katman na ; uçsuz bucaks z Karadeniz Ovas Ye yiyebilirsen! O zaman nükleer santral de kurars n z, varil de depolars n z. fiöyle on fleritli, ferah otoyol da yapars n z. Gözlerinizden öper, sa l kl günler dilerim memleket kuzeyde mektubu tütün süleyman Bakt lar ki sorunlar çözülmüyor köylülerin, yedi samuray bulmaya gittiler. Art k YEDI SAMURAY onlar korumaya bafllad. Fakat sorunlar çözülen köylüler samuraylar yaln z b rakt... O samuraylar hala yaln z ve yan bafl m zda. Ne diyen nea!!! çarflamba 6 Ellerini açt ve rahmetliye flöyle seslendi ba rarak; Ne diyen neeeaa! S ç yek borda! Maç, Çarflambaspor-Bafraspor maç. Galatasaray-Fenerbahçe maçlar na benzer bizim oralarda. Önce Çarflambal lar ç kt sahaya. Bi azamet s nmaya bafllad lar. Sonra da biz. Yani Bafrasporlular. Bafl m zdaki hocam z Nuri Asan. Y llarca Samsunspor'un hem futbolculu unu hem de antrenörlü ünü yapm fl bir insan. Nuri Hocam... -Onu 1989 Ocak' ndaki Samsunsporlular n geçirdi i elim kazan n sonunda kaybettik. Onunla birlikte Muzaffer, Tomiç, Mete ve As m A abeyi de... Neyse bunlara ileride de inece iz... - Geyikkoflan'da kamp yapt k ve Çarflambaspor maç na ALAÇAMSPOR/1983 Eldivenleri elime geçirip iki dire in aras nda bana gelen toplar a lara de mesin diye yakalamaya çal fl yorum. Art k içime kadar iflleyen slakl ve so u u duymuyorum. dman bitsin diye bekliyorum. Ve idman bitti... Adnan hoca Süleyman sen kal dedi in de so u un ve kar n varl n unutup panter kaleci oldum... burada haz rland k. Çarflambaspor'un baflkan Ahmet Menteflo lu.. Hani flu hayali ihracat flampiyonu Hasbi Menteflo lu'nun ye eni. Bir k z flt ortal k görmeyin gitsin. Befl atacaaaz, on atacaaaz... Bütün kamp boyunca Ayhan' n nas l goller ataca n konufltuk. Atar m yd? Atard evet. O iyi bir at c yd. Yani av olarak. yi bir at c, iyi bir avc, iyi bir futbolcu. Neyse, tarihimizde görülmemifl bir bak m bir ihtimam ki sormay n gitsin. Ancak yedi imiz ette butta bi gariplik var ama olsun. Bulmufluz eti butu besledik kendimizi, besledik kendimizi... O gece ald k vitaminleri yatt k. Maç günü de geldi çatt. Bafra Belediyesi'nin tahsis etti i otobüsle Çarflamba'ya do ru yola ç kt k. Ama otobüs gidebilirse gitsin. Her iki kilometrede birimiz inip çal l klara koflturuyoruz. Önce ben, ard mdan kaleci Ahmet, sonra Ayhan, küçük Turgay derken bütün tak m. Nuri Hoca k zg n, idareciler gevrek gevrek güler.., Anlamad k. Ama iflin iç yüzü sonradan ortaya ç kt. Eflflekçi-bizim kulüp müdürü- çarflamba mektubu

4 gevrek gevrek anlatt ; Etler keçi etiydi! Ayhan otobüsün en arkas ndayd. Arkadan ba- rd ; fiimdi s ç n! dedi, Sahada s çmazs n z! Gülmekten birbimizin üstüne düfltük. Otobüs Samsun'u henüz geçti. Bak r Fabrikas 'n n yemekhanesinde mola verdik. Nuri Hoca hepimizi bir yerde toplad. Elini hafifçe masaya dokundurarak dengesini buldu. Ayaklar n çapraz yap p b y klar yla oynayarak bize dik dik bakmaya bafllad. O böyle bakt m sen de dik dik bakacaks n ki maça haz r oldu- unu anlas n. Sonra; Bir fley söylece im. Tek bir fley! dedi. Ha yenilmiflim, ha sikilmiflim! Döndü otobüse bindi yerine oturdu. Ulan ç kam yoruz ki ç kal m yemekhaneden. Sonra Ayhan' n sesiyle toparland k; Eee! Ne bekliyok? Borda m yatcaks z? Ç kt k. Otobüse bindik ve stadyuma ulaflt k. Maç saati geldi ve maç bafllad. Ama tak mda bir yorgunluk bir durgunluk var. rfan karn n tutarak kofluyor. Cans z Hüseyin bembeyaz. Nuri Hoca bir ara f rlad kulübeden ve ba rd Ayhan a; Hadii! Hadiii! Ayhan aynen durdu top aya ndayken ve döndü rahmetliye ellerini açarak o da ba rd ; Ne diyan neeeaa! S ç yek borda! Çarflambaspor ne kadar Samsunsporlu küspe ama iyi topçular tak ma doldurmufl. Bizde de iyi topçular var. Eski Samsunsporlu Turgay, Sebahattin, ben ve ve ve Ayhan... Evet sonucu de ifltirecek maç n kaderine etkiyecek tek adam içimizde. Hepimiz Ayhan'dan umutluyuz. Ladik kamp nda yol tabelas na do ru yükseldi ve belden çakt 7 memleket kuzeyde mektubu tütün YEN CAM /1983 Kaptan Nizam, Muhtar Necati ve Alaçam da ilk kez kendine bu kadar çok güvenen bir tak m ç kmam flt r... Sonuç; Türkiye de spor üzerindeki kara bulutlar küçük kasabam zda da etkisini gösterdi. Bu tak m n resmi baflar s engellendi... kafay. Çarflambaspor'a aynen bööle takcam! dediydi. Ayn s n da yapt. Kornerden gelen topa havada as l kal p çakt kafay ve biz maç 1-1 bitirdik. Ayhan... Garabey'in Ayhan... Nam- di- er Rüzgar n O lu Ayhan, Deli Ayhan Gümenezli Küçük Turgay' n deyimiyle Delü Ayhan Delü... Hayat mda onun kadar h zl, seri, çabuk, güçlü ve iyi kafaya ç - kan topçu daha görmedim. fiimdilerde Alaçam'da mütevaz bir yaflant sürüyor. Yafl 44. Ama -abartm yorum- Ayhan iki ay, ne iki ay bir ay idman yap p haz rlans n, koyun Samsunspor'a ne Samsunspor'u Galatasaray'a oynas n. Jardel derler bir adam alm fl Galatasaray ondan befl kat daha iyi oynar. Jardel Erzurumspor'a befl tane mi atm fl? Ayhan on tane atard. Yemin billah on tane atard. HAKAN Tarih bilgisi dersi En s k c derslerdendir ço umuz için. Oysaki tam tersine en çok sevilen ve izlenen sinema filmleri tarih üzerine olanlard r. Niçin diye sorarsak yan t bulabiliriz. Tarih bilgisi bütün bilimlerden geriye kalan olacak önümüz yüzy llarda. Bütün bilimler bir tek tarih bilimi içinde eriyecek. Ve biz tarih bilgisinden ne kadar yoksunsak o kadar ilkelleflece iz. O kadar anlamaz olaca z. Nas l maddeden ba ms z hareket yoksa nas l hareketsiz madde olamazsa toplumdan ba ms z bir tarih olamaz. Uzunca bir süreden bu yana tarih bir masal dinletisi olmaktan ç km fl ve insanlar n neyi nas l üretip buna ba l olarakta ürettiklerini nas l ülefltirdikleri ile ilgilenir olmufltur. K sacas toplumun hareketinin bilgisidir tarih. Kuzeyde Tütün de bir tarih çal flmas d r asl nda. Tarihe not düflmektir. Çentik atmakt r en gizli köflelere. Hem de ilerde bir gün bir ayr ks merakl n n eline geçer ve geçmiflteki bizi anlamaya çal fl r diye. Böylesine umutsuzdur asl nda çaba. Ve bu yüzden küçücük ilçelerimizde yank bulabilmekte ilgi uyand rabilmektedir. Ne de olsa anlat lan senin hikayendir. Kim görmüfl ki bir kazma vurmadan kuyudan su ç kt n diyen bn-i Haldun eme in tarihsel rolünü ilk gören olmufltur. Bu ilgi dergide cisimleflen eme e olsa gerek. Editörüm Süleyman bir tarih tezi gelifltiriyor asl nda. Fark nda m bilmem. Bir yabanc laflma içindeyiz ya hepimiz. Yapt m z ifle karfl anlams z anlams z bakan tipler oluyoruz ya kent denen yapay ortamlarda. Bir kaç fl onun için dergi. Bakal m ne kadar kaçacak. Yaz n diyor yaz n. Siz de yaz n... Niye yazm yorsunuz diye soruyor çevresine.. asl nda fark nda m toplu firar ça r s n bir manifesto gibi elinde sallad n bilmiyorum. Bilmedi im o kadar çok fley varki yazmak benim için ö renmek; bir tek, onu ö rendim. Hem de editörümün elinde sallad Kuzeyde Tütünden. fiu bizim tarih tezine gelince, kimileri dünya öküzün boynuzlar üzerinde dönüyor diyordu kimileri dümdüz bir ova san yordu onu. fiimdi nas l dersiniz durum. Sokrat ne demifl Bildi im bir fley varsa o da hiçbir fley bilmedi imdir. Bugünün insanlar tam tersine herfleyi bildiklerini sanan ve ö retilen ne varsa sadece onlar bilen ve bu yüzden sapsalak cahil tipler. Be adam baksana sadece sana ö retileni biliyorsun. sen gerçe i bilebilir misin... Hay r. Sana gerekli olan gerçek. Gücün ne kadarsa o kadar yaklafl günefle. Senin co rafyanda bu günefl tütün sar s bilmiyor musun. Biliyorum insan hikayeleri olmal çevrede onu istiyor bizim editör. Mutlaka olmal diyor. Yoksa bu kadar m tek tipleflti ortam. Ço unca da hikayesi olanlar eski kuflaktan. Bu neyi anlat r. Ya da mekanlar n bir anlam olmal. Hani fluras elele tutufltu umuz cinsinden de olsa. Ya da eski bir yap n n bafl na gelenler, yaflad klar... Onlar canl gibi alg lamak nas l bir yaflam felsefesidir. Bunlar da istiyor bizim editör. Bizim ye en Hayri bir yabanc ile 8

5 karfl laflm fl, gezgin adam sormufl ngilizce biliyor musun diye.. ye en yan tlam fl; a little... Adamca z k zm fl yar m yamalak türkçeyi ö renmifl ya, üstelik orda da kalmam fl adam biz Türklerin yaflam felsefesini de çözmüfl. Siz Türkler demifl Lise finished, askerlik, evlilik, yaflam tamam. Köfte s rt çantas n atm fl omzuna memleketinde ald asgari ücretle bizim burda her sene kral gibi tatil yap yor ya o taraflar n pek düflünmüyor. Bizim FAT H LKOKULU_ bahçe Okulun bahçesinde Atatürk lkokulu ile yar fl yap yoruz... Bahçenin dört taraf n n ç l klar aras nda dönüyoruz. Cami taraf ndaki duvardan flimdiki Taner abinin dükkan n yerindeki eski evin duvar na kofluyoruz... Çiceklere basmadan çam a açlar n n reçinelerini elimize al p a z m zdaki buruklu unu tada tada... fiimdi olmayan çam a açlar na ve daralm fl bahçeye bak yoruz.. En iyisi olsun istiyoruz ama biraz en iyinin göze güzel görünen oldu unu unutmasak ve sahip ç km y bilsek diyoruz... 9 insanlar m z ayakta zor duruyor. Mekand eski evdi nas l düflünecek nas l bir duyarl l k gelifltirecek bilemiyoruz. Biz de öyküye falan vurduk ifli bo uluyoruz ya ona uygun bafll klar falan at yoruz ama yemiyor bizim editör. Yine de ben eski kuflaktan say l r m hala anlatacak bir kaç hikayem var zulamda. natla yaz not düfl, bazen de ifltirmek fikri eylemi kadar cazip olabilir. Dedik ya anlat lan bizim hikayemiz. Ama bu say da bu uzun giriflten sonra bizim bu co rafyan n k sa bir geçmiflini yazay m istiyorum. Küçük de bir kaynakça var sonunda ilgilenenler için. Mekanlar insanlar ve an lar flimdilik beklesin... K.AL k sa tarih çal flmas Son günlerde bas nda ç kan Sinopla ilgili haberleri hep beraber izliyoruz... M.Ö y l öncesine dayanan bir yerleflik hayat n buluntular gazetelere konu oldu. Bronz ça na ait buluntular, dünyan n tarihinin yeniden yaz lmas gibi yorumlara yol açt. Daha önceki say larda Kuzeyde Tütün dergisinde bu konuyla ilgili bir yaz y hepimiz okuduk. Amerikal lar yeniden keflfetmifl olabilirler ama Amerikay yeniden keflfetmeye gerek yok. Avrupaya tar m n Karadeniz halklar taraf ndan getirildi i, eski bir tatl su gölü olan karadenizin, buzullar n erimesi ile bir deniz oldu u ve bu ovada yaflayan insanlar n ve yerleflkelerin su alt nda kald tezleri, bölgenin co rafi tarihi aç s ndan önemli tezler olarak bir hayli tart fl lacak. K y s nda yaflamaya çal flt m z bu denizin Sivri tepe bir yanda Erikçe tepesi bir yanda olmak üzere Alaçam-Yakakent k y fleridini oluflturdu unu ise yafll kufla n aktarmalar ndan dinliyoruz. Kaç kuflakl k bir aktarma oldu unu bilemiyoruz ama söylencelerin dayan kl l n hepimiz biliriz. Bizim anlatmaya çal flaca m z bölgenin tarihi ise bronz ça na kadar uzanm yor. ama kuflkusuz bu dönemin etkileri sonraki uygarl klar beslemifl ve etki edip bir flekliyle belirlemifltir. Amac m z ise iddial bir tarih dersi de il, bir ilk kaynakçay telaffuz etmek ve ilerki say larda bu tip yaz lar n önünü açmak. PAFLOGONYA; Amasya dan bafllay p Samsun-Ordu bölgesini içine alan tarihsel yerleflkenin, yine tarihte yer etmifl ismi Paflogonya d r. Do u Yaa insan n foto rafa bak nca içimiz burkuluyor... Nerden nereye! Samsun un bugünkü hali bir yanda buralarda yaflayanlar n bize b rakt klar Samsun di er yanda Karadeniz taraf Kaflka bölgesi olarak geçer. Kaflkalar Hititleri kuzeyden tehdit eden en önemli boydur. Paflogonya kontrol edilmesi zor, savunulmas kolay bir bölgedir. M.Ö. 8.yy da Friglerin kontrolü alt nda oldu u saptanm flt r. Friglere vergi vermektedir. S ras yla Frigyal lar, memleket kuzeyde mektubu tütün

6 11 Lidyal lar, Persler, Helenler ve Romal lar bölgeyi denetlemifllerdir. Bu say lan uygarl klara ço unca vergi vermifller, bunun d fl nda ba ms z krall klar fleklinde hüküm sürmüfllerdir. Terme (termesos) Amozonlar n yaflad yer olarak bilinir ve tarihsel buluntular bunu kan tlar. Fakat sadece Terme de il Amasra da Amozonlar n mekan d r. Amasra y Amastrist ad nda bir kad n hükümdar kurmufl ve bu yere kendi ad n vermifltir. Paflogonya'da M.Ö. 5.yy da bafllamak üzere Grek kolonileri kuruluyor. Paflogonya Anadolu tarihinde siyasal aç dan çok önem tafl m yor. Ele geçirilmesi zor bir bölge oldu u için toplumsal muhalefet hep bu bölgeden yürütülüyor. Ya da bir üst gibi kullan l yor. Romal lara karfl uzun y llar mücadele ediyorlar ve karfl koyuyorlar. Bu bölgede kurulan Pontus krall Romaya muhalif hristiyan unsurlarla birleflerek direnifl gücünü oluflturuyorlar. Ayr ca do u karadenizin iç kesimlerindeki Küçük Armania ile Pontus aras nda Romaya karfl bir dayan flma görülmektedir. K.AL Kaynakça; 1- Adem Ifl k;yüksek Lisanz Tezi. st, Ünv. Mrk. Kitapl nda 2- Sümer Alt nsoy; Amisos, Koç Vakf yay. st. Ünv. Mrk. Kitapl nda 3- Ksenefon; Anabasis (Onbinlerin Dönüflü) 4- Strabon; Co rafya, Anadolu cildi. Arkeoloji ve Sanat yay. SAMSUN Doldurmay o kadar çok seviyoruz ki; Samsun sahilinde denize uzayan tahta mendirekler yerine kayalara b rakt... Deniz kendine yap lan affetmez ama yine de baflka çaresi yokmuydu diye sormak geliyor... Oy amazonum Amazonum seller bast kurtuldum!!! Karadeniz i bilen bilir hem h rç n dalgalar, hem de kad nlar pek güçlüdür. Herhangi bir köye u rad n zda s rt nda onlarca kilolarla kad nlar canh rafl bir çaba içerisindedirler. Ailedeki manevi güçleri ise tart fl lmaz. Karadeniz kad nlar n n tarihlerindeki zenginlik onlar n bu güçlerini aç klamaya yeter de artar bile. Uzun y llar mitolojik bir öykü unsuru olarak kabul edilen Amazonlar n art k var olduklar bilimsel olarak da kabul ediliyor. Öncelikle Karadeniz in bu muhteflem kad nlar ndan biraz söz etmek gerek. Amazonlar savafl tanr s Ares ile Zeus un k zlar ndan biri olan Harmonia n n çocuklar olarak kabul edilirler. Eh babalar Ares olunca k zlar n n da evde oturup dantel yapmalar beklenemez, do a kanunu olarak ortaya savaflç kad nlar ç kar. Att klar her ok yerini bulur, iki a zl labrys denilen balta ile vurduklar nda karfl lar ndakilerin yaflama flans pek kalmaz. Yay gö üslerine daha iyi dayayabilmek için tek gö üslerini keserler, adlar n n kökeni de böylece ortaya ç kar Amazon, yani memesiz. Erkekleri ise köle olarak ya da seks al flverifllerinde kullan rlar. Do an çocuk k z olursa yaflad demektir ancak erkek olursa hayat n bir sakat olarak devam ettirmek zorunda kal r. Sakatlanmaya dahi de er bulunmayan erkek çocuklar n ise yaflam çizgileri çabucak son bulur. Nerede yafl yorlard? Amazonlar Themiskyra kentini kurmufl ve orada yaflam fllard. Kentin bugünkü Çarflamba ve Ünye aras nda Thermedon (Terme) Çay kenar nda bulundu u biliniyor fakat bir türlü kan tlanam yordu. Ancak geçen a ustos ay nda Çarflamba y o ünlü sel al nca ortaya çok önemli 12 memleket kuzeyde mektubu tütün

7 13 buluntular ç kt. MÖ 1200 tarihinde Amazonlar n yaflad kay p kentin kal nt lar Simenit Gölü nden ç kt. Sel, Gölyaz da 450 bin dönüm tarlay sular alt nda b rak nca, kanallar açmaya çal flan belediyenin ifl makinelerinin kepçelerine, üzerinde ok atan kad n figürlerinin bulundu u tepsiler, çanaklar ve küpler tak ld. Böylece, dünyan n yedi harikas ndan biri olan Artemis Tap na n yapan ve kad n egemenli i ile Bat kültüründe önemli bir yer tutan kay p Amazon kentinin yeri belirlenmifl oldu. Amazonlardan günümüze kalan baflka bir iz ise Sinop kentinin Amazonlar n ünlü kraliçesi Sinope taraf ndan kurulmufl olmas. Bu kez tarih tersine iflledi, yap lan bir baraj n sular n n alt nda Anadolu nun geçmiflinin bir parças gömülüp gitmedi, sel felaketi karanl k bir noktay ortaya ç kard. Ancak bu noktan n flekillenip, bölge tarihinin tamam yla ortaya ç kar labilmesi için arkeologlar n ayr nt l kaz çal flmalar yapmas gerekiyor. Ama her nedense ifl Karadeniz bölgesine geldi inde bir türlü ödenek bulunup da bu çal flmalara bafllanam yor. E er bölge halk Themiskyra n n yak n na bir baraj yap lmas için tüm gücüyle dua ederse zor da olsa bu al n yaz s de iflebilir. Sonras zaten malum... MESTC ALAÇAM L SES _veda çay Sadece üzerlerindeki formalar n fl kl ve art k lise bitti sevinciyle hayata nereden bafllayaca z kayg s foto rafa yans yan Restoran Besim her taraf resim Bu say da flirin ilçemizin eski mehanelerini ve bu meyhanelerin müdavimlerinin ilginç, ilginç oldu u kadar da esprili sohbetlerinden bir kaç na de inece im. Hac bey in meyhanesi: Benim kufla m Hac bey in kendisini tan makla birlikte o lu Muzaffer in iflletti i zamana yetiflti. Binan n mülkü kendilerinindi. Bizzat gördü üm kadar yla flarab da kendileri imal ediyorlard. 40 metrekare ana caddeden hemen girilen bir yer. Muzaffer kendi kurallar n koymufl, herkes bu kurallara uymak zorunda. Genellikle tek tekçiler giderdi. Evden, bahçeden getirdi i mezelerle f ç lar n, raflar n üzerinde içilirdi. Zom olanlar Muzaffer in koydu u kurallar gere i derdest edilip evine gönderilirdi. Müdavimlerin kredisi vard. Tütün sat m na, dönüm paras na, avansa, kilo paras na. Bu kendi müdavimlerine mahsustu. Baflka meyhanede içenlerin hemen kredisi kesilir ve Muzaffer in yöntemi ile alacak tahsil edilirdi. Çok tatl sohbetler olurdu. Genellikle herkesin bir kalab vard. RA-RA Ali, Molotof, Avenof, Ak bram, Kara bram, Avc, Uzun Halil vb... Örne in bir akflam Avc ile Uzun Halil birlikte içiyorlar. Kafalar dumanlan nca! Uzun Halil; Avc, bugün kanun ç ksa, herkes kendi topra na gömülecek deseler benim cesedim Geçmiflten gelece e an lar d flar da kal r. Senin Bafra yolu üzerindeki yerinden bir mezarl k yer ver, mezar m oraya yapars n z, mezar tafl m kadeh fleklinde yap n ki gelip-geçen görsün beni anarlar. Dubleler tokuflturulup içilir. Avc ; Veremem Halil A a, kusura bakma, neden mi? Sen iki metre boyundas n, ölünce 4 metre olacaks n, mezara koydu umuzda 8 metre. Biz senin Uzun Halil oldu unu biliyoruz. Bizden sonraki kuflaklar bilmez. Bakarlar 8 metre mezar, bu evliyad r derler. Bir kifli çaput ba lar, senin mezar olur türbe. Tabii ki benim tarla gider onun için veremem. Uzun Halil; Desene bizim öte dünyada da yerimiz yok. Tekrar dubleler tokuflturulur flerefe denir. Avc dubleyi fondip yap p; Halil A a; Dikine gömülmeyi kabul edersen sana bir mezarl k yer veririm. memleket kuzeyde mektubu tütün

8 15 16 Ve benzeri sohbetler. Yan Anbar: Muzaffer in meyhanesinin tam karfl s nda F r nc As m n f r n n n bitifli i merdiven alt. Ayakta duramazs n, e ilip gireceksin ve oturacaks n. Restoran Besim: Besim A an n meyhanesi. Çay n kenar nda, duvarlar tamamen artist resimleri ile kaplanm fl. Restorant Besim, her taraf resim Restorant Besim in orada Horoz Ahmet ile Dale nin Topal iddia ediyorlar. Masadan hiç kalkmadan kim fazla içecek. Tabii ki bu iddia bir gece evvel oluyor. Horoz Ahmet floför, akflama kadar arabada s z yor. Dalenin Topal gündüzden uzun bir hortum al yor, flaraf f ç lar n n aras ndan bir ucunu sal yor, bir ucunu da pantolonunun paças ndan ap fl aras na. Hortumun görünmemesi için (genellikle lastik çizme giyerdi) çizmelerini ç kar p hortumun üzerine koyuyor. Akflam Horoz Ahmet geldi inde yar flma bafll yor. Onyedinci fliflede Horoz Ahmet Teflaflüre ÇMEK BAHANE MAKSAT MUHABET OLSUN Alaçam da niye çok içilir? sorusu soruldu unda, baz lar dertten diyebilir. Fakat as l neden, günboyu geçimi düflünen insanlar n muhabbete olan ihtiyac d r... ki tek at p günü konuflmak ve gülmek doyas ya... kalk nca iddiay Topal kazanm fl oluyor. O akflam Dale nin Topal 20 flifle flarap içiyor. Hac Bolu nun meyhanesi: Genellikle omuzdafllar n mekan, Hasan Bey in f r n nda yapt rd klar güveçle içerlerdi. fievki Usta n n Meyhanesi: Köfteci fievki Usta, mazbut, sessiz, yafl n alm fl insanlar n yeriydi. Ayr ca, Aykan n, Atan n, yerleri var ise de, buralarda yemek de verildi inden meyhane kapsam na almad k. SMA L Y. Sohbet, muhabbet Tembelhane 1800 lü y llar, Kafkas halklar için yaflad klar co rafyadan kopmak, sürgün ve göç demekti. Savafl bütün halklar için ac bir zorunluluk olarak üretiyordu bunu. Kafkasya üzerinden göç yollar dünyan n her yerine uzand. Da ld lar. O Kaf da n n ard ndaki ülkeleri, geçmiflin hüzünlü ama tatl an lar olarak belleklerinde yer etti. Kafkasya ile omuz omuza uzan p giden Anadolu topraklar sürgünlere ilk kucak açan yerler oldu onlara. Y llar boyunca Kafkas halklar Anadolu topraklar na göçettiler. Kafkas halklar ndan olan Çerkezler Anadoluda öbek öbek kümelendiler. Tek tip insan tek tip kültür tek tip Türk anlay fl na pek de uygun yerler de ildi Anadolu, hemen yan bafl nda Laz, Kürt, Çerkez, Türk... Yani doksan dokuz millet dedikleri cinsten bir çeflitlilik, tarih uygarl klar n n üzerine eklenip bugünümüzü flekillendirdi. Çocuklar n gelen Bohçac Kürtler le korkutulup büyütüldü ü bizim egemen kültürümüzde böylece ötekilerden biri en altta bi- TEMBELHANE Çerkezlerin komflular bu toplant larla ilgilendiler. Bakt lar Çerkezler rileri olarak tan mlan - hep bir araya toplan p saatlerce sohbet edip söylefliyorlar. Sand lar ki yordu. Kürtler gibi ayr burada tembellik ediyorlar... Al sana tembelhane. bir co rafyada de ilde hemen yan bafl m zda olan Çerkezlere de biraz kuflkulu bak ld. Her ne kadar Çerkezler de ötekiler s n f na sokulsa da yine de yak n komflu olarak alg land lar. Komflunun dedikodusu yap lmadan olur mu. Olumlu olumsuz bir sürü özellik say ld. Alevilerin kendi üzerlerindeki bask dan gizli yapt klar cem toplant lar n n, egemen ideoloji taraf ndan mum söndü olarak damgaland n hepimiz biliyoruz. Sünni bir devletin marifetiydi oysaki bu suçlama. Gizlilik zorunlulu u ise bu iftiray besledi. Çerkezlerin sohbetleri e lenceye olan kültürel yaklafl mlar bu suçlamaya f rsat vermiyordu. Akflam e lenceleri, flark lar, danslar, espiriler içeriyor, kad n erkek, yafll genç toplumsal kimliklerini buralarda yeniden üretiyorlard. Ad Zeges olan bu e lencelere pek iliflemedi egemen kültür. Bir mum söndü facias yaflanmad. Buradan bir aç k bulamayan egemen kültür ayn flekilde olmasa da Çerkezleri suçlayacak bir memleket kuzeyde mektubu tütün

9 17 18 BELK DE HEPS YAfiANANLARI UNUTMAMIfiTIR... Bir selam n ne kadar önemli oldu unu onlar iyi biliyor. Niye? Yaflanan ve unutulan birçok an dan kalan keyifli anlardan günümüze Ne yapacaks n z bu resimleri sorusunun alt nda o günkü resme duruflun tatl selam var... konu buldu yine de. Savaflç, çal flkan ve çevik karakterli Çerkezler, tembellikle damgalan - yorlard. Nas l m? Dayan flmac ve toplumsal yaflant lar n n göstergesi olan sohbet toplant lar, gevezelik olarak tan mland. Dertleflip söylefltikleri, sorunlar n konuflup karara vard klar, akflam toplant lar n aç kta köyün en havadar ve hakim yerinde yap yorlard. Çerkezler, Ve belki de buradan içgüdüsel olarak Kafkasyadaki topraklar na yak n hissediyor kendilerine Kafkasyadan gelirken fazla bir fley getirmediler. Ama en önemli fleyleri olan Kafkas kültürünü getirdiler. Ayn flekilde burada o kültürü yaflatt lar. Yüksek yerleri tercih ettiler. Karakterlerinin oluflmas nda etkili olan Kafkas co rafyas n n özelliklerini arad lar yeni yerleflim yerlerini seçerken. Toplant lar n sohbetlerini hep buralarda yapt lar... Çerkezlerin komflular bu toplant larla ilgilendiler. Bakt lar Çerkezler hep bir araya toplan yorlar bir kulübede oturup saatlerce sohbet edip söylefliyorlar. Ve bundan da oldukça hoflnutlar. Sand lar ki burada tembellik ediyorlar ve burada oturanlar tembel.. Bu oturulan yer de tembellerin mekan. Al sana tembelhane. Öyle bir yer olarak tan t ld ve günümüze kadar geldi bu tan m. Günümüz deyince biraz hüzünlü biraz buruk bir flekilde o eski tembelhaneyi arad m - z belirtmek istiyorum. Toplumumuzda yaflanan her türlü erezyon Çerkezlere de yans d. Tembelhane egemen kültürün onda görmek istedi i karaktere, Çerkezlerin tarihi ile z d bir karaktere do ru ilerledi. Çerkezler de tüketim toplumunun bir parças olup ç kt. Toplumcu kültürün, dayan flman n bir parças olan tembelhane as l karakterine bürünmelidir. Gevezelik yap lan de il, ortak kararlar al nan, harekete geçilen, çözüm beklenen de- memleket kuzeyde mektubu tütün il toplumsal çözümleri üretip gerçeklefltiren bir karaktere. Gelecekte öngördü ümüz toplumsal ayg tlara ne kadar benziyor de il mi? Yaflamlar çok hareketli geçen bu halklar n yapt klar ifl sonras toplant lar genel olarak yüksek bir yerde olur. Orada sadece yaflama dair fleyler konuflulur, de erlendirmeler yap l r. Gelece e dair fikirler ileri sürülür. Bu sohbet toplant lar yüksek da l k bir yerde bulunan bölgenin en güzel manzaral ve havadar, hareketli bir yerinde yap l r.. Tembelhane, san ld - gibi tembellerin oldu u tembellik yap ld bir yer de ildir. Çerkezlerin bulundu u her yerleflim biriminde varolan kahvehane kültürümüzün kabul görmedi i dönemlerden ç kagelen bir al flkanl k bir kültür oluflumu olarak varolan tembelhane çok farkl bir mekan halinde varl n sürdürmektedir. Bu mekanlar n özel bir yeri özel bir anlam vard r. Çünkü insanlar oraya her türlü ifl ve çal flmalar n yapt ktan sonra arta kalan zamanlar nda giderler ve orada bulunmaktan fazlas yla hoflnut olurlar. Sabahtan akflama kadar herkes iflinin bafl nda, tarlada, çeltikte, tütünde vb ifllerde çal fl r. Eve dönülür, yemek yenilir ve biraz dinlenildikten sonra evden genç delikanl lar yetiflkinler d flar ç kar, tembelhaneye do ru giderler. Oraya erken gelen müdavimleri her zaman vard r. Tembelhaneye geleni karfl larken herkes aya a kalkar. Gelen arkadafllar na hofl bir karfl lama yap ld ktan sonra önce gelenler oturur. Sonra di erleri otururlar. Sohbet kald yerden devam eder. Günün kriti i yap l r. Kifliye ait özel konular tart fl l r. Yer yer espriler patlat l r, bu ifli iyi yapan bir kaç kifli mutlaka vard r. Onlar özlemle beklenir. Geldiklerinde söz onlara verilir. Bir anda havan n de iflmesi daha e lenceli bir atmosfer oluflmas sa lan r. Yer yer çok kalabal k toplant lar yap l r. Bu toplant larda bazen m z - ka (akordiyon) çal narak çerkez oyunlar oynan r. Çok güzel bir e lence ortam oluflur. Köyde yap lmas olas imeceler toplan r. Ve dü ün dernek gibi fleyler orada konuflulup en güzel flekilde olmas için kararlar al n r. Görev da l m yap l r. Bu iflin organize edilmesinde orada bulunanlar n yaflca biraz daha büyük olanlar n etkisi daha fazla olur. Çünkü çerkez köylerinde küçük olanlar büyüklerine çok sayg l davran rlar. Herkesin görüflü al n r, herkes dinlenir ama genel anlamda bir karara var rken büyükler oylama yaparlar ve ortaya hofl bir karar ç kar. Bütün bu anlat mdan flimdi de bu kültürün devam etti i sonucunu ç karmak isterdik. Ama ne yaz kki öyle de il! Dedik ya biz Çerkezler epeyce bize yak flt r lan olumsuzluklara yaklaflm fl durumday z... flte bu yüzden ben istiyorum ki tembelhanemize daha s k otural m. Daha kalabal k olal m. Gerçek anlamda bir tembelhane sohbeti yapal m. Tembelhane kültürümüzün bize sunduklar n, Çerkezlerin dayan flmac ve toplumsal karakterli kültürlerini sahiplenerek ve onu bugünkü sorunlar n toplumsalc çözümlerinin bir parças yaparak Dayan flmaya, üretmeye yönelelim. Kültürel yozlaflma ve tek tipleflmeye karfl dural m. flte bu yüzden ben istiyorum ki tembelhanemize daha s k otural m. Daha kalabal k olal m. Gerçek anlamda bir tembelhane sohbeti yapal m. NAZ F B.

10 19 Evde Yoklar "Durmadan avuçlar terliyor nildiyor ard mdan Girdi im ç kt m kap lar. Trenim gecikmeli, yüre im bungun, Bir bir uzaklafl yor sevdi im insanlar. Ne zaman bir dosta gitsem, Evde yoklar Dolan p duruyorum ortal kta. Kedim h mb l, yaprak döküyor çiçe im, Bekliyorum bir kap n n önünde, Cebimde yaz lmam fl bir mektupla. Bana karfl ben vard m Çald m kap lar n ard nda, Ben açt m ben girdim Selamlaflt k ilk defa Metin Alt nok Rak m bir türlü beyazlaflm yor. Anahtar m güç dönüyor kilidinde, Nemli ald m sigaralar. Ne zaman bir dosta gitsem, Evde yoklar. Kimi zaman çocu um, Bir müzik kutusu baflucumda Ve ay m n gözleri saydam. Kimi zaman garday m Yan mda bavulum, y lg n ve ihtiyar. Ne zaman bir dosta gitsem Evde yoklar. memleket kuzeyde mektubu tütün Bir kentin ortas ndas n Durmadan saatini kuruyorsun O durursa yüre in de duracak sanki Cemal Süreya Yaklafl k 21 Eylül y l sonra solumu düflürüp Yakakent e gitti imde ilk duyguland m, hüzünlendi imi, içime cank r klar döflendi ini aç a vurmal y m. Otomobilden iner inmez, zaman ve mekan duygusu beni kuflatt Sanki bir sevgili, Durma kendini hat rlat, durma der gibiydi Tümü bu de il, kesintisiz ve sürekli olarak tarih ve insan üzerine bütün bildiklerim düflk r nt lar halinde belle imde seyrü sefere ç kt. Zaten hep böyle oluyor, eski düfller sempatizan sevgili Süleyman ne zaman içinden tarih ve insan geçen K sa Tarih Ödevi verse, bafl ma bu haller geliyor Güzel haller bunlar; Ç kmaz n güzelli i Ben bir Eylül flikayetçisiyim Ve resmi tarih flikayetçisi Bir ucu geçmiflte, bir ucu gelecekte pankartlar m zla özetledi imiz zaman, hala al nt lar m z n sokak aralar nda dolaflt mekanlar ve düflmez kalkmaz sadece düfllerimiz diyerek, her gün yeni bir hayat n, yeni bir fliirin ve aflk n acemisi olarak Vira! diyen aflkiyalar seviyorum K rm z seviyorum hem de Mavi seviyorum Bir aflka bahane olanlar sevmemek olmaz Bir aflka tan kl k etmifl kentleri sevmemek olmaz Ayr ca, flaire inanmak gerekirse; Sessizli imiz yeni bir dil olacak bizim Naz m n Severmiflim Me er fliirinin ça r fl mlar düflödevimin anafikri olsun istedim Bir kenti ve yaln zl n severmiflim me er Yakakent i ve kentin ortas ndaki eski meydan /park /bofllu u severmiflim me er Ö le oluyordu, bir kentin ortas nda eski bir alana rastlad m Ad olan yeni parkta cep telefonlu insanlar, tarihten ve hatta ayaklar dibindeki denizden habersiz, kufllar n, a açlar n yani kendilerinin aleyhinde konufluyorlard Al nt lar m z n üzerine el basar m ki, a açlar n, kufllar ve denizin de seyirci oldu u y llar önceki Kültür 20 DEN Z TANIK; Yakakent i severmiflim me er... TAR H TANIK; güzelli i ödeyenleri severmiflim me er...

11 21 22 fienli i nde, Karadeniz Dev Genç ile Sinop E itim Enstitüsü nün voleybol maç nda mekan tuttu um bu alan n en eski halini severmiflim me er Denizi severmiflim me er Sonra deniz kenar nda yürüdüm Deniz çok bilinmeyenli bir bilmece gibiydi Yan mda yürüyen Ahmet Hoca n n kardefli Mustafa ya kardefline Maviyi anlars n/ Denizi anlars n / Mavi denizi zor anlars n dizelerini okuyordum Melih Cevdet Anday n (Dilnot: Dikkat! 21 y ld r selam verilmeyen! Ah-met Fev-zi Er-Dal dan söz ediyorum! Dikkat! Tarihin nedensellik yasas na ve /veya zorunlu kötülük lere veya/ve "gerekçeli ben hakl y m"lara, hem/hem de "k rm z yanl fll klar m za" s nmadan bir "merhaba süresi", koro ve solo düflünelim: "Aflklar da bak m istiyor ö renemedin gitti " Arkadafll klar da bak m istiyor ö renemedik gitti ) Meydan n oralarda, ad n soyad n, yapraklar n n tarihini, dallar n n co rafyas n unutur gibi oldu um çok eski tan d k bir a aca rastlad m; a açlar severmiflim me er "Rahat Kaçan A ac " ne çok severmiflim me er Çiçekleri severmiflim me er Kadir Ali lerin evlerinin avlusuna girince çiçekleri gördüm Cemal Süreya ca söylersem, Bir çiçek yolumu kesti! Çiçekler ezberimi bozdu Çiçekler tarih kokuyor gibi geldi bana Çiçekleri severmiflim me er Bir zamanlar hat rlad m Bir zamanlar severmiflim me er Yeni bir evdi, güzeldi Aragon un, Elli y ldan sonra bütün evler güzeldir sözleri geldi akl ma, zamane evler de güzel olabilir diye düflündüm nsan ve çiçe in anafikri, denize yatay bakan evleri severmiflim me er Annelerimizi severmiflim me er Kadir Ali evde yoktu Yolculu a ç km flt Sivas ellerine Yolculuklar severmiflim me er Bir anne açt kap y, ben diyeyim Didar fiensoy, siz deyin Leman F rt na, bizim annelerimizden biri iflte Onlar görünce insan n yüre i geliyor akl na nsan n tarihi akl na geliyor karfl lar nda Miniminnac k, sözcükleri çiçek gibi heceleyen anne ile bak flt k Gerçi tarih uzun uzun anlat l r / Ama bir bak flma kal r kalsa kalsa diye geçirdim içimden Selam yerine bir bak flma b rakt m kap n n tarih köflesine Günefli severmiflim me er Güneflli bir gündü Ama, günefle ak n yapan çocuklar k sa sürmüfltü Halk uzun sürer diye ö renmifllerdi oysa Me er gelecek uzun sürermifl de, halk ve memleket kuzeyde mektubu tütün aflkiyal k k sa da sürebilirmifl Uzun ve k sa günefli, uzun ve k sa zamanl halk ve aflkiyalar severmiflim me er Bir gün önce ya mur ya m flt Yerlerde ya mur k r nt lar vard Yürürken, bisikletli bir kad n yaklafl p, Kadirflinas bilgiler verdi bize K sacak sürdü Çok uzun sürdü Ve zaman n içine do ru sürdü gitti bisikletini Çatkap merhabalar severmiflim me er O, giderken, flimdiki zaman bulutlar, geçmifl ve geçecek zamanlara fiiller çekerek, sorular sorarak seke seke kofluyorlard K sa ve uzun pantolonlu düflbaz bulutlar severmiflim me er Ay fl n ve y ld zlar severmiflim me er Yakakent te birden Nâz m an msad m: ay fl geliyor akl ma / en bayg n en yalanc s en küçük burjuvas 12 Eylül öncesinde, flimdilerde zamanda, do adan soyutlanm fl ve hatta denize küstürülmüfl ismini ezber edemedi im park n deniz kenar nda, düz rak içmifl ve y ld zlar seyretmifltik San r m proleter y ld zlard! Çünkü bize kafl göz ediyorlard Yükselen burcumuzun Devrim ve Sosyalizm oldu u günlerdi Y ld zlar severmiflim me er Ve sonra ay fl vard göçyüzünde; ç tk r ld m ay fl ki üç daha fazla günefle sempatizand m ama, afl fl n da severmiflim me er Sokaklar ve yollar severmiflim me er fiair in "Kentlerin yaln zl korkakt r" dizelerin hat rlad m, uzun boylu ince belli bir kasabay gezerken Sanki beyaz adam, bütün yerlileri kovmufltu Tarihe seslensem ses vermiyordu, zamana ba rsam ç t yok, eski al nt lar m z ca rsam attalar a gitmifl, tan d k yüzlere baksam herkes yeni yüzüne, yeni yüre ine tafl nm fl gibiydi Biz neredeysek yaln zl n baflkenti oras dizelerini kan tlar gibiydi her fley Ya da bana öyle geliyordu Belki de ben, Metin Alt nok un Bir ac ya kirac dizelerinde ikamet ediyordum. Ama neden birdenbire keflfettim bu sevdalar Yakakent kasabas nda Me er ne çok fleyi severmiflim de elli yafl mda fark na vard m Y llar sonra, yollar sonra Yakakent teyim iflte Zaman m? De il zaman / Aka zaman de il mesafelerdir diye diye ayr l rken, defterimin k rm z çizgisinin soluna dilnotlar düflüyorum: Kimse dokunamaz hat ralar n suçsuzlu una Kimse dokunamaz, bir güzelli i ödeyen bir kentin tarihine SEZA SARIO LU 31 EK M 2000 Kofluyolu/Histanbul

12 Ben art k kendime güvenmiyom 23 Çocuklu umda, zaman ve mekan n amlams zlaflt, kendimi hayal diyar ndaym fl m gibi hissetti im yaz tatillerimden birindeydim yine. Yenice sapa nda, dedemin evindeydim. Gurbetteki ailelerden bir bölümü toplanm flt ve dedemin evi bayram evi gibiydi. Biz çocuklar içinse çifte bayram gibiydi. Hem tatildeydik hem de en sevdi imiz kuzenlerimizle beraberdik. Böyle zamanlarda dedemin ilgisi ve sevgisi ise bir baflkayd. Dedem de her dede gibi çocuklar n ve torunlar n bir arada görmekten çok mutlu oluyordu. Ben de dedemi seviyordum ama bizim sevgimizde duygusal dede torun iliflkisinden ayr bir boyut vard. Beni o luna (tip olarak de il, huy ve davran fl olarak ortanca day lar mdan birine) benzeterek, ona verdi i ö ütleri s k s k bana da veriyordu. Dedem CHP liydi, koyu Ecevitçi. Dolay s yla d flar dan solcu olarak bilinirdi. Ama o, day lar m n solcu (devrimci) olmas na k z yordu. F rsat n buldukça bana da, o ifllerin iyi ifller olmad n dili döndü ünce anlatmaya çal fl yordu. Ama nafile, biz yine bildi imizi okuduk. Dedem de öyle. Bir de nefleli ve flakac yd dedem. O köylü kurnazl na, kurnazl n getirdi i uyan kl a sahipti. stanbul da yafl yor olmamdan kaynakl flive anlaflmazl ve baz kelimelerin baflka anlamda kullan lmas sorun yarat yordu. Ço u zaman bu sorun karfl l kl dalga geçmelerle sonuçlan yordu. Ama biz çocuktuk ve hiç bir fley bizi oyun oynamaktan al koyam yordu. O yaz da her yaz gibi kendimize oyunlar icat ediyor ve müthifl e leniyorduk. Yine o yaz bizi en çok e lendiren ise bir horoz oldu. Bu horoz bembeyaz, çok h rç n ve sald rgand. Biz onunla u raflt kça üstümüze atl yor, arkam z döndü ümüzde ise koflarak sald r yordu. Bu horozdan korkmuyor da de ildik hani. Üstümüze do ru s çrad kça çil yavrusu gibi da l yorduk. Yine de onunla u raflmak çok e lenceli geliyordu bize. Bir gün halao lu tütün sepetini eline alm fl horozu koval yordu, niyeti horozu sepetin içine hapsetmekti. büyük day mla iddiaya girmifller. Ben de evin merdivenlerinde oturmufl onu seyrediyordum. Halao lu elinde sepetle horozun peflinde bir düflüyor bir kalk yordu. Tütün sepeti ona a r ya da hacimli geldi i için her hamlesinde sepetle beraber düflüyordu. Ben de film seyreder gibi onu seyrediyor ve kahkahalarla gülüyordum. Halao lu düfltükçe k z yor, k zd kça yoruluyor, yoruldukça daha çok düflüyordu. Bir türlü sepeti horozun üstüne kapatam yordu. Bir ara horozun peflinden, bahçede, büyükanam n sebze ekti i yere do ru yöneldi. Yine benim tam karfl mdayd ve ben merdivende oturmufl gülmeye devam ediyordum. O esnada bahçe kap s ndan dedem bana bak yormufl ama bahçeden di er evin arkas na denk gelen sebze bahçesine do ru giden halao lunu göremiyormufl. Yani, dedemin aç s ndan manzara flu, ben merdivene oturmufl kendi kendime kahkahalarla gülüyorum. memleket kuzeyde mektubu tütün 24 Dedem seslenerek beni ça rd. Koflarak yan na gittim. Tebessüm ederek sordu, - Torunum neye güveniyon? Ben bu soruya flafl rd m ama hemen cevap verdim, - Kendime güveniyorum. Dedem gülerek yine sordu, - Neye güveniyon? Ben bu sefer kendimden daha emin bir flekilde cevap verdim, - Kendime güveniyorum dedim ya! Dedem daha çok gülerek yine sordu, - O lum sen deli misin, kendine güveniyon. Ben yine kendimden emin bir flekilde cevap verdim, - Yoo, deli de ilim ama kendime güveniyorum. Dedem hem gülerek hem de kafas n sallayarak uzaklaflt. O gün dedem s k s k beni yan na ça rarak neye güveniyon? diye sordu. Ben de her seferinde 70 LI YILLAR... kendime güveniyorum diye cevap verdim. Tütün Oyunu O zaman niçin güldü ünü anlamam flt m, ama onu güldürdü üm için de cevab m de ifltirmiyordum. Ertesi gün teyzeme olay anlatt m. Bana dedemin, güveniyon kelimesini gülüyon anlam nda kulland n söyledi. Yani aram zda geçen diyalog dedeme göre flöyleydi, - Sen neye gülüyon? - Ben kendime gülüyorum. Dedemin niye her soru ve cevap olay ndan sonra güldü ünü anlam flt m. Ben kelimenin anlam n ö renmeme ra men y llarca dedemin sorusuna hep ayn cevab verdim. Daha sonra da bu diyalog farkl flekilde day mla da aram zda espri olarak devam etti. O bana yiyenim neye güveniyon? diye sorard, ben de ona sana güveniyorum diye cevap verirdim. Bugün dedem yok. Öleli y llar oluyor. Ben ise hayat n güzelliklerinin yan s ra önüme dikti i engellerle, zorluklarla bo ufluyorum. Bir yandan hayata dört elle sar lm fl, tad n ç kartmaya çal fl yorum, bir yandan da onun çeliflkilerinin mücadele f rt nas n n sokaklar nda dolafl yorum. Evet dedeci im, ben art k o eski rahatl kla kendime güveniyorum diyemiyorum. Bugün gerçe i söyleyeyim, Ben art k kendime güvenmiyom. do an/

13 25 Mantar deyip de geçmemeli! Yedi ay kadar bir süre emek verdi imiz kültür mantar üretme giriflimi biz iki kafadar için de Alaçam için de bir ilk olma özelli ini tafl yordu. Ve biz bu ilki gözümümüz orda burda manav kasalar nda gördü ümüzde ancak duda m z n bir kenar yla gülecek kadar an msamay yeter de artar san yorduk. En az ndan benim için böyleydi. Oysa süreç an olmaktan ç k p, kendi küçük tarihini yazd rmal yd. Bu güce sahip ve bunu hakedecek bir olayd. Olay n kahramanlar ndan biri olarak yaflad klar m yazarak not etmekten baflka herhangi bir iddia gütmedi imi belirtmek isterim. Ben ve fiükriye iki k z meslek ö retmeni, uzun geceler boyunca, en k sa yoldan nas l para kazan r da çocuk yuvas açar z diye konuflup duruyorduk ki bir gün proje müdürü Cem Dizdar arkadafl m z, balland ra balland ra mevzuyu anlatt nda hemen atlad k. Bizim bu ifli sonradan bu kadar ciddiye ald m za Cem in kendisi bile eminim flafl rm flt r. Bizim için ok yaydan f rlam flt bile. Bu arada Cem, stanbul a dönmüfltü. Tarih; Eylül Ön araflt rmalar m z bafllam flt. Samsun pazar olarak uygundu. Hatta ilk pazar noktam z haz rd. Par lt marketten Güner arkadafl m zdan oluru alm flt k bile. Pazar n ilk halkas sa lamdan da sa lamd. En yak n mantar üreticisinin hemen yan bafl m zda Bafra da oldu unu ö renir ö renmez atlad k gittik olay mahaline. Ayn zamanda bakkal olan üreticimiz bizi önce bilgilendirdi sonra çürütmeye bafllad saman y n n gösterdi. Bu ifllemin ön safhalar ndan birisiydi. Yer olarak da bir inflaat n bodrum kat yd. Bu ifllerin kad n gücünü aflt ndan falan da söz ederek bize yine de baflar lar diledi ve biz ilk bilgilerimiz ile geri döndük. kinci dura m z 19 May s Ziraat Fakültesi oldu. Üretimi orada görebilme flans m z olamad. Çünkü çal flmalar o dönem için durdurulmufltu. Yaz l kaynak olarak da çokca anlafl lamayacak bir fotokopi verildi. Üçüncü durak daha uzak olan Yalova oldu. Vard k gittik Yalova ya, ald k güzel bir kitap geldik Alaçam a. Bafllad k okumaya not etmeye. fli yapacak mekan Zekeriya abi verdi. "Afla daki çiftlik sizindir ne yaparsan z yap n" dedi. Okula yak n olmas büyük avantaj tabii. Hatta küçük eve fiükriye, tafl nmay bile düflündü bir ara ama vazgeçildi. Okullar aç lmak üzere idi. Ders program m zda ayr ayr bofl günlerimizin olabilmesi için müdüre olmad k ya lar çekiyorduk, muhalif iki tip birden bire uysallaflm flt k. Eh yarar da oldu yani. Gerekli malzemeler listesi uzuyordu. Termostatl s t c y fiükriye taksitle almay üstlendi, ard ndan el arabas, kürek, t rm k, dirgen, bilmem kaç metre muflamba, eldiven, hortum, çizme, naylon torbalar..vs fiimdi hat rlamakta güçlük çekti im bir sürü v r z - v r ald k. Bütün bunlar haz rlarken fazlaca dillendirmemeye özen gösteriyorduk. Lakin proje babas Cem, sürekli olarak telefon ediyor geliflmeleri an nda izlemeye çal fl yordu. Eh! Babal k kolay de ildi elbet Kitaptan, haz rlanacak kompost malzemesini kendi olanaklar m za göre oranlad k. Bu malzemeyi haz r olarak da getirtmek mümkün olmakla beraber pahal olaca ndan kendimiz haz rlamay uygun bulduk. Ve tabii iyi halt ettik. Emdi imiz süt burnumuzdan fitil fitil gelmek üzereydi. Bunu ifle baflladikt n sonra anlayacakt k. Ama dönmek olmazd çok geçti. Kapal mekan m zda tavana kadar y l tahta kalaslar baflka bir yap ya tafl d k. Gücümüzün yetmediklerini bir iflçi tutarak tafl tt rd k. flte o noktada iflveren olmufltuk art k. Ve bu duruma boyuna gülüyorduk. Seksen-doksan m 2 olan alan boflalt ld ktan sonra mekan n küçük sahipleri fareler de yer de ifltirmek zorunda kalm fllard. fiükriye nin ç l klar eflli inde d flar f rl yorlard. Onlar zorunlu göçe tabii k lm flt k. Mekan y kand pakland, duvarlar bizzat taraf m zdan badanaland. S ra saman m z n çürütülece i alana geldi. Biraz büyütülmesi icabetti. Dursun Ali amca ile dört metre kare kadar bir alana beton döktük. O da yapt klar m za çok ta ak l s r erdiremese de bana garip bir güveni oldu- undan yard m ederken oldukca ciddi çal fl yor. Derken Süleyman geldi Alaçam a. Alan n üzerine muflamba germede onun yard m n ald k. Kapal mekan m z kullanaca m z malzeme için büyük geldi inden içeriye ayr ca bir sera düflündük. Sera iskeleti için gerekli demir ölçülerini demirciye, ranzalar n ölçülerini marangoza verdik. Marangoza bir baflka ölçü daha erdik. O da tahta bir kal pt. Saman çürütürken kullan lacak bir kal p ve tabii bütün bunlar en ucuzuna yapt rmaya afl r bir gayret gösteriyoruz. Devreye tan d k falan sokuyoruz. Eh bu da az de il hani. Bir sürü insanla konufluyoruz ve bir sürü soruya kem küm cevap vermeye çal fl yoruz. Adam, " Ne iflte kullanacaks n z, ne olacak bu?" diye soruyor Bizi tan - mayan bir adam, saman çürütme aflamas ndayken "Siz burada ne yap - yorsunuz" demiflti. Biz de "Biz ö renciyiz, bir tür araflt rma yap yoruz" diye yan tlam flt k. Kapal mekan m z n (art k oralar sahiplenmeye bafllam flt k, as l sahibinden daha çok gidiyor ve daha çok kullan yorduk) tek penceresinin havay süzerek ve de temizleyerek içeri girmesini sa lamak için bez bir çuval ile kapat yorduk ki art k yavafl yavafl yorulmaya bafllam fl sinirleri- 26 memleket kuzeyde mektubu tütün

14 27 28 miz gerilmeye bafllam flt Tavan çok yüksek tabii pencere de oldukça yukar da.. fiöyle mi olsun böyle mi olsun derken, söze dökülmeyen fakat hareketlerimize yans yan bir sinir harbi geçiriyorduk. Göz göze gelmemeye özen gösteriyorduk. kimiz de yap lacak ifl için fikir yürütüyor ve en sonunda da "sen nas l istersen" diyorduk. fl uzuyordu. O günü fazla uzatmadan evlerimize dönmüfltük. Bir buçuk ton saman çiftli in bir köflesine y ld. Kendimizi toparlamaya bafllam flt k. Bu arada saman çürütmede kullan lacak malzemelerden Melas ve dezenfekte maddesiyle beraber taa Malatya dan bizim Ayten e smarlanm flt. Ayten, melas fleker fabrikas ndan, formaldehiti ise t p fakültesinden alm fl göndermiflti. Haa! Unutmadan bir de suni gübre göndermiflti. Niye ta oralardan diye sorulabilinir pek tabii. Çeflit olsun diye düflünecek de iliz. Daha yak ndan edinmeye çal flt k ama baflaramad k. Önce balyalar halindeki samanlar tek tek s rtlayarak platforma tafl d k, tellerini çözdük, da tt k. flte o anda saman y n yaklafl k altm fl metre kare alanda bir ev boyu yükseklikteydi ve biz o y nla nas l bafledece iz diye kara kara düflüne durduk. Bana nazaran fiükriye çok daha sab rl ve öngörülüydü. Beni sab rs z olan kiflili ime koflut olarak hemen panik yapabiliyordum. flte o noktada fiükriye nin sakin tavr güvenimin yeniden oluflmas n sa l yordu. Bu arada biz sabah erkenden elimizde kürek, dirgen ve el arabas n sürerek Bafra caddesinden Lise caddessine geçip afla ya do ru yürürken görenlere hofl bir malzeme oluflturuyorduk san r m. Bizim de sohbet konumuz bu insanlar hakk m zda ne düflünüyor olabilirler di. Ard ndan gelsin k k rdaflmalar. Bunlar güzel anlar m zd. Oysa zaman oldukça h zl geçiyordu ve biz daha iflin bafl ndayd k. Olsundu birçok fleyi bir daha yapmayacakt k. Onlar demirbafl ifller olacakt. Derken bir sürü malzemeyi bilmem hangi hesaba göre oranlayarak samana döküp üzerinde bilmem kaç oran nda hortumla sal yorduk suyu. Bu ifllemler sistemli aral klarla yap lmak durumundayd. Saman m z n yükseltisi bir zaman sonra yavafl yavafl inmeye bafllad. Bu oran bize daha makul geliyordu tabii. Hacim küçülüyor fakat a rl k art yordu. Bir yandan smarlad m z tahta kal b az ileride çivilerle birlefltirdik. Saman n bulundu- u alana tafl nmas gerekiryordu. Kafesi (kafes diyorum çünkü aç k bir aslan kafesi gibiydi) d fl ndan çapraz köflelerden tutarak tafl maya çal flt k nafile, lefl gibi tabiri tam böyle bir fley için söylenmiflti her halde. Bu kez ayn ifli içerden denemeye karar verip girdik kafese. Hay r! kalkm yor iflte. Hafiften gülmeye bafllad k. Bir, iki, üç deyip bir ad m at yoruz ve gülmekten yerlere y k l yoruz. Bu ifllem ve gülme krizi ne kadar sürdü bilmiyorum. fl bitti inde kol ve bacak kaslar m z a rl n etkisiyle, yüz kaslar m z da gülmekten a r yordu. Gözlerimizden akan yafllar da cabas. Kal ba fiükriyenin cüssesi daha çok uygunluk gösteriyordu, lakin benim s ska vücudum tam bir uyumsuzluk timsaliydi. Yorgunluk, bazen gevfleterek geberisiye güldürmüfltü, bazen de sinir harbi yaflatm flt. Gülüyorduk. Bu iyiydi. Demek ki zevk de al yorduk. Saman kal ba y maya bafllad k, birgün sonra boflaltarak havaland rd k. Bu ifllem birkaç gün sürdü Kükürt gaz n n ç k fl do ru yolda oldu umuzun da kan t yd kitaba göre. Kutsal Mantar kitab öyle yaz yordu. Temel malzeme melas m z haz rd. Kapal me- memleket kuzeyde mektubu tütün kana el arabas yla (say s n hat rlam yorum) tafl d k. Dezenfekte ifllemini uygulad k Derken Alaçama y l n ilk kar ya maya bafllam flt. Hava buz gibi so uk. Bundan sonra buray kullanamayaca m z ac da olsa anlad k. çeriye sera da düflünsek gerekli s y yakalayamayacakt k. Oysa Fehmi arkadafl m z elektrik sistemini de döflemiflti. Çok s k (buna gece kontrolleri de dahil) kontroller için buras çok uzakt. Çözüm Dursun Ali amcan n eski evinin bir odas n kullanma düflüncesi ve onay ile geldi. Evdeki hesap çarfl ya bir daha uymuyordu. Haz rlad m z kompostun yar s n da Zekeriya abinin bahçesine gübre olur iç rahatl ile b rakarak di er yar s n ben okuldayken fiükriye, tohumlar kutsal mantar kitab - na göre ekerek torbalam flt. Bu iflin sonuna do ru yetifltim, kalan n da torbalad k. Yeni mekana daha az emek harcayarak iflileri daha önce bir aral k yapm flt m. Torbalar m z traktöre yükleyip yeni yerimizi haz rlam fl oldu umuz ranzalara itina ile yerlefltirdik. Eve geçip afla bahçede günlerce yapt m z ifllerin hiç u runa gitti ini düflünüp iç geçirdik. Örtü kopra için Alaçam ormanl k alan ndan daha önce örne i al p incelettirdi imiz ph derecesi nötr topra ay rm flt k. Dezenfektesi yap lm flt. Sürekli kontroller, s, nem, hava sirkülasyonu gibi hayat m zda ölçerek kullanmad m z bu fleyleri ölçer hale geldik. Kutsal Mantar kitab m z olacak mantarlar m z için bunlar öngörüyordu. Afla bahçedeyken okuldan sonraki ifllerimiz bitince dinlenme ve beslenme için fiükriye nin evini kulland k. fiimdi de iflletmemiz benim eve yak n oldu u için bu ihtiyaçlar m z benim evde karfl lar durumunday z. Bir koflu gidip s ya bak yoruz, bir koflu gidip buharlaflan suyu temizliyoruz, bir koflu gidip torbalarda bir de iflim var m? bak yoruz. Telefon trafi i daha s klafl yor. Heyecan dorukta. Hiç olmazsa ikimiz için öyleydi. Küçük bir ihmal bir sürü mantar hastal na neden olabilirdi. Bunlar n önlemini almak bizim sahip oldu umuz olanaklarla elbetteki s n rl yd. Art k çok yorulmuyorduk belki ama olabilecek olumsuzluklara karfl tedirgindik, olumlu geliflmelerde heyecan m z doru a ç k yordu. Kitaptaki mantar örneklerine bakt kça kendi ürünlerimizi görür gibi oluyorduk. Bir tür duygu seli Geliflmeler, kitaptaki tabloya göre biraz geriden takip ediyordu. Ama bu çok önemli bir sorun de ildi. Genel seyir normal say l rd. Torbalar n s cakl art yordu, bu iyiydi. Dereceyle sürekli ölçümler al yorduk. Ortam s s n ona göre ayarl yorduk. Art k bu nokta da en önemli konu buydu. Cem, Süleyman stanbul dan daha çok ar yorlar. Bir gün bir misafirimi yolcu ettikten sonra genel kontrollerden birini yapacakt m ki torba s lar n n 39 derecede oldu unu gözledim. Bunun bir anlam vard ; Herfley bitti. Korkunç bir mutsuzlukla eve döndüm. Sonras nda fiükriyenin gerekli fleyleri kendince ayarlay p eve geldi. Kendince diyorum çünkü bana göre yap lacak bir fley kalmam flt. ki gün boyunca çok mutsuzdum. O arada fiükriye genel kontrolleri yap yordu. Ölüyü canland racakt k zaar Dervifl sabr yla u rafl yordu. Tek bir mantar torbalar n üstünde görseydik bu kadar üzülmeyece imizi say klay p

15 29 30 duruyorduk. Üçüncü gün mezarl k ziyaretine gider gibi gittim mantar odas na. Üzgün ve de ilgisizce torbalara bak yorum ki gözlerim yuvalar ndan f rlad. Torban n birinden bir inci tanesi bana öylece bak yordu. Öyle beyaz öyle güzel öyle sa l kl. Bu bir arma an olmal yd. Daha sonraki günler daha da sa l kl ç k yorlard. Erken teflhis hayat kurtarm fl me er. Torban n ortas ndaki miseller zarar görmüfl ama onun d fl ndakiler kurtulmufl me er. Ölen ölmüfl kalan sa lar bizim olmufltu. Art k yüksek sesle herkese ilan ediyorduk. nanmakta güçlük çekenlere çok sevgili mantarhanemizi gururla gezdiriyorduk. Önce biz yemeye bafllad k mantarlar m z. Ard ndan çevremizde kim varsa onlara. Daha sonras n tabii ki Samsun pazar m za. Dönen para para de ildi ama biz mutluyduk. Özel olarak gelip mantarlar m z yerinde görenlerden biri Nami amca olmufltu. ki, iki buçuk ay boyunca sürekli müflterilerimiz bile oldu. Cem ve Süleyman a özel bir paket stanbul a gururla sunuldu. Bu zor ifli, biz zor koflullarda baflarm fl foto rafla belgelemifltik. Yapt klar m z dosyalad k vard k gittik Ziraat Bankas müdürüne. Dedik ki "Biz iki meslek lisesi ö retmeniyiz. Hal böyle iken böyle. flte dosyam z". "Helal olsun size. Devam edin bu ifle " dedi. Dedik "Sizin bir kaleminizden kredi almak isteriz,. Mümkün mü?" Bakt arad, tarad. "Üzgünüm ama böyle bir kalemimiz yok" dedi. (Bize göre isteseydi uydururdu birfleyler...) Baflkas ndan da isteyemedik az biraz (borçta olsa) para. Mantar n her tür yeme ini yiye yedire bitirdik bu mantar iflini Ç ocuk yuvas m? O hala bir proje olarak duruyor Bu arada tarih 1994 olmufltu Muteber/ 19 may s 1998 Ve biz onlara diyece iz ki; Hesaplaflma günü geldi. fiimdiye kadar yaln z din kitaplar nda yarg land n z. Biz fakirler, zavall lar, yar m yamalaklar, bu kitaplar okuyup teselli olurken içinizden güldünüz. Ve ç karan za bakt n z. Hatta gene sizlerden, sizin gibilerinden, büyük düflünürler ç kt ve bu kitaplar n bizleri uyuflturmak için yaz ld klar n ileri sürdüler. Biz zavall lar, ya bu düflüncelerden habersiz kald k, ya da bunlar yazanlar bizden sanarak alk fllad k. Yani uyuttular alk fllad k, uyand r ld k alk fllad k. Her ne kadar bugün siz suçlu, biz yarg ç sandalyesinde oturuyorsak da gene ac nacak durumda olan bizleriz. Esas nda, sizleri yarg lamaya hiç niyetimiz yoktu; sizin dünyan zda, o dünyay bizlerin san p yaflarken, hepinize hayrand k. Sizler olmadan yaflabilece- imizi bilmiyorduk. Ayr ca, dünyada gere inden çok ac ma oldu una ve bizim gibilerin ortadan kald r lmamas n n sizlerin insanc l duygular na ba land na inanm flt k. Bu çok masrafl dünyada birde bizlere bakman z katlan lmas zor bir fedakarl kt. Arada bir bize benzeyen biri ç k yor ve art k yeter diyordu. Onunla birlikte ba r yorduk: art k yeter! Bazen kazan yorduk, bazen kaybediyorduk ve sonunda her zaman kaybediyorduk. Onlar da sizler gibi onlard. Düzeni çok iyi kurmufltunuz. Hep bizim ad m za, bize benzemeyen ç kar yorduk aram zdan. Kimse bizim tan m m z yapm yordu ki biz kimiz bilelim. Gerçi baz adamlar ç kt bizi anlamak üzere; ama bizi size anlatt lar, bizi bize de il. Tabii sizler de bu arada bofl durmad n z. Bir tak m hay r kurumlar yoluyla hem kendinizi tatmin ettiniz, hem de görünüflü kurtarmaya çal flt n z. Sizlere ne kadar minnettard k. Buna karfl l k biz de elimizden geleni yapmaya çal flt k: k tl k y llar nda, sizler bu dünyan n geliflmesi ve daha iyi yar nlara gitmesi için vazgeçilmez oldu unuzdan, durumu kurtarmak için açl ktan öldük; yeni bir düzen kuruldu u zaman, bu düzenin yerleflmesi için, eski düzene ba l kütleler olarak biz tasfiye edildik (sizler yeni düzenin kurulmas için gerekliydiniz, bizse bir fley bilmiyorduk); savafllarda bizim öldü ümüze dair o kadar çok fley söylendi ki bu konuyu daha fazla istimar etmek istemiyoruz; bir ifle, bir okula müracaat edildi i zaman fazla yer yoksa, onlar kazans n, onlar adam olsun diye biz aç kta kald k; yani özetle, herkes birfleyler yapabilsin diye biz, bir fley yapmamak süretiyle, hep sizler için birfleyler yapmaya çal flt k. Bütün bunlar olurken birtak m adamlar da anlayamad m z sebeplerle anlayamad m z davalar u runa yaln z bafllar na ölüp gittiler. Böylece bugüne kadar iyi (siz) kötü (biz) geldik. Bize, sizleri, yarg lamak gibi zor ve beklenmeyen bir görev ilk defa verildi; heyecan m z mazur görün. Aram zda hukukçu olmad için söz uzat lmad, san klar n kendilerini savunmalar na izin verilmedi. Gere i düflünüldü. San klar n ellerinden baflar lar n n al nmas na oybirli iyle karar verildi. O UZ ATAY n Tutunamayanlar kitab sayfa 225

16 31 32 k y lar ve yollar * Her ne kadar bilinen bir ad ve resmen Giderek, k y lar yollardan onaylanm fll olmasa da dünya üzerinde ibaret bir ülke haline geliflmifl olmay ; ülke yüzölçümünü kaplayan beton ve asfalt miktar yla ölçen geliyoruz. "Geliflelim, bir ideoloji vard r. "A a babal n " büyüyelim, betonlaflal m" inflaatç kesimin yapt bu ideolojiye, ideolojisi ülkemizde her siyasetçi - idareci s n f n n da s k destek verdi i bilinen bir gerçektir. zaman popüler oldu. fiimdi de "Geliflelim büyüyelim, büyüyelim betonlaflma s ras betonlaflal m" tekerlemesi ile birlikte bu Bat Karadeniz'de!.. ideoloji, bizde de fazlas yla popülerdir. Bu nedenledir ki ülke dört bir yandan dozerler, vinçler ve beton kamyonlar yla çevrilmifl; dev bir flantiye görünümü alm flt r. fiimdi diyeceksiniz ki, "Ne olacak peki, geliflmeyelim mi?" Geliflelim elbet. Bu konuda kimsenin bir itiraz yok. tiraz, geliflme ad na ülkenin do al de erlerinin ortadan kald r lmas na... nflaatç lar diyor ki: "Hele bir geliflelim, do ay sonra elbirli i ile koruruz." Geriye, do a ad na korunacak ne b rakacaklarsa? Bilindi i üzere, temeline beton dökülmüfl bu ideolojinin gözü do al alanlar üzerine dikilmifltir. Ülkenin do al de erlerini gösteren bir harita açsan z (böyle bir harita da yok ama!), nerede bir göl, akarsu, k y varsa; orada mutlaka baraj, yol, konut, fabrika türünden betona ba l bir proje görürsünüz mutlaka. flte bu betonlaflma hamlelerinden biri de karayollar n n, Karadeniz sahillerine "Yol yapal m!" demesiyle ortaya ç kt. Önce Do u Karadeniz sahilleri, "Mevcut yolu geniflletiyoruz..." savunusu ile bir güzel dolduruldu. Do u Karadeniz bölgesine gidenler bilir; yol boyunca zaten birkaç tane küçük koy ve kumsal vard. Onlar da yol u runa, tafllarla, kayalarla dolduruldu. fiimdi s ra Bat Karadeniz'e geldi. stanbul'dan Samsun'a kadar sahilden yol yap l yor. " yi ya yap ls n, fena m?" diye sorabilirsiniz. Ama ifl o kadar kolay de il. Yol güzergâh bölümlere ayr l p müteahhitlerimiz aras nda paylaflt r lm fl. Bu bölümlerden bir k sm k y kumullar üzerinden geçiyor; bir k sm ise denizden. Evet, yanl fl okumad n z, deniz doldurularak yol yap lacak. Samsun - Sinop karayolunun, Yakakent - Gerze aras ndaki bölümünün yaklafl k 40 kilometresi, Do u Karadeniz'de oldu u gibi, denizin üzerine infla edilecek. ki fleridi gidifle, iki fleridi de dönüfle ayr lm fl, 70 metre geniflli inde bir yol olacak bu. Peki, bu bölgedeki k y lar yol olunca ne olacak? Bal klar ve di er deniz canl lar yumurtalar n yola b rakacak ve yoldan beslenecek herhalde ("Dikkat bal k ç kabilir!" fleklinde bir levha da koyarlar art k). Akdeniz Foku kazara yine Karadeniz'deki ma aralar na dönmeye kalkarsa, bafl n yola toslayacak. Denize girmek isteyen olursa da art k kendisini yoldan afla ya atacak çaresiz... Nas l geri ç k laca ise flimdilik meçhul, zira yolun yüksekli i 5 metre. Yetkililerin söylediklerine göre, amaç Bat Karadeniz'deki ulafl m kolaylaflt rmak, deniz k y s ndaki arazileri de erlendirmek, mevcut k y lar denizin afl nd rma etkisinden (k y erozyonu) korumak, bölgedeki turizm potansiyelini canland rmak. Peki tüm bunlar için denizin ve k y lar n doldurulmas flart m? "Evet," diyor konufltu umuz müteahhit firma yetkilisi. "Denizi doldurmazsak tünel açmam z gerekiyordu ki, bu da son derece pahal." 40 kilometrelik yol, 180 milyon Amerikan dolar na mal oluyormufl. Ama yine de benim anlamad m bir fley var; bunca yolun deniz doldurularak yap lmas neye göre, ne kadar ucuz? Do ru ya, k y lar ucuz! Do a bedava! Göller, akarsular, bozk rlar, k y lar, toprak, su, kum, çak l... Hepsi bedava. Ne zaman ö renece iz do an n da bir bedeli oldu unu? Üstelik bu bedelin içinde, öyle

17 33 "flak" diye nakit parayla ödenemeyecek bir de moral de er oldu unu. Neyse bu akçeli ifller görüldü ü gibi biraz kar fl k. Biz dönelim yine yolumuza ve can al c sorumuzu soral m beton düflman sevgili okura: "Bu yolla beraber sadece k y lar m tahrip olacak?" Bu flimdilik belli de il, zira Bat Karadeniz bölgesinde Sinop - Ayanc k aras nda Sar kum Gölü var ki ülkede bir tane. Sar kum, bir "Tabiat Koruma Alan ". Hemen k y daki bu küçük lagünün çevresi mefle ve diflbudak ormanlar yla kapl. Alan n içinde ise yaban atlar, karacalar, kufllar... Yolun Sar kum yak n ndan bir yerden geçmesi gerekiyor. ster misiniz, bizim iflgüzarlar "Tabiat Koruma Alan, devlet mal d r, kamulaflt rma olmaz, ucuzdur," diye gölün hemen kenar ndan geçirsinler yolu? Ya Sakarya Deltas 'n n Karasu kumullar? Bu alanlardaki onlarca endemik bitki? Çevre Bakanl 'na sordum, "Buras için Çevre Etki De erlendirmesi (ÇED) yap ld m?" diye... "Yok," dediler. Hofl, olsa ne olacak? Bodrum Yal kavak'ta yap lacak olan yat liman için Çevre Bakanl 'n n haz rlatt rapor, "Buras Akdeniz Foku'nun üreme alan d r, yat liman yap lmamal d r," dedi i halde, "fok kaç para eder ki?" diye soran zihniyet, buras için "ÇED olumlu" görüflü verdi. Karadeniz k y lar na m hay r denilecek? Ö rendi imize göre, Bat Karadeniz yoluna dair ilk plan, mevcut yolun geniflletilmesi, gelifltirilmesi yönündeymifl. Sonra iflin flekli de iflmifl; k y lar n cazibesine dayanamam fllar anlafl lan! "Yenilikte hay r vard r," diyerek yepyeni bir yol yapmaya karar vermifller. Bu ülkede nas l ulusal enerji, e itim, tar m politikas yoksa, ulafl m politikas da yok. Karadeniz'de deniz ulafl m hiç mi düflünülmüyor? Saatte 65 tafl t n geçti i bir güzergâha (oturup üflenmeden sayd m) dev gibi bir yol yap yoruz. Hem de ne pahas na? Yaz ve foto raflar: sunay demircan Yitik Anlam Güncesi Gözlerini kapad. Karanl yakalad ve içine yürüdü. Beyninden insan soyunun buldu u ilk tekerlekleri geçirdi. Sa a sola öne arkaya ileri geri... bunu yaparken kafas nda hiçbir kural ve yöntem yoktu. Tekerleklerin izleri beyninin peltemsi k vr mlar oluyordu. Beyaz izlerin her birine daha keflfedilmemifl harfleri yat r yor ve böylece tekerleri hareket ettiriyordu. Belli ki bir sorunu vard. Bir baflka sorun ise bunu kendinin de bilmemesiydi. Binlerce y l n biriktirdi i anlam yitirmiflti ve beyninin bütün k vr mlar n, altlar nda s k flm fl harfleri, harflerin tesadüf olmayan, olmad ölçüde de tarihin alan na giren dizilifllerini ve bütün bunlar n yaratt flifreleri düflündü. Anlam neredeydi, nereye s k flm flt? Kutuplar keflfe ya da Everestin tepesine ç kan ilk insanlar n güdülerine ne kadar uzaksak, bir bilginin peflinde neden gerek duyup ta savafl ld n n bilincine o kadar yak n olabiliyoruz flimdilerde dedi kendisine. Niçin insanlar hayatlar n bir mücadelenin bir amac n peflinde harcarlar. Ya da nas l olmuflta bir zamanlar insanlar hayatlar na bir anlam verebilmifller, yapt klar ifli birileri, baflkalar hiç tan mayacaklar insanlar için anlamland rm fllar? Stalingrad savunmas nda ölen en parlak müzik ö rencilerinin duygular na ne kadar yaklaflabiliriz? Say lar notalara ne kadar yak nsa o kadar m? Soruya karfl - l k vermek kolayd asl nda. Her nota bir a rl k her a rl k ise bir say demekti. Masan n alt nda uyuklayan kedinin sadece kuyru u aç ktayd ve do al olarak sadece kuyru u gözüküyordu. çinden üstüne basmak ve HÜKÜMET KONA I_ bahçe Siz ne kadar da flirinsiniz, böyle? Bu resme bak p herhalde kahkaha atacaks n z. Tut ki gülmediniz pardon kahkaha atmad n z yaz k olur bu güzelli e kedinin ç karaca n bildi i ciyaklamayla birlikte kendine gelmek geçti. Sonra kedinin fazla sinirlene-

18 35 36 bilece ini düflündü. Göze alamad. Anlam kedinin kuyru unda olamazd ya! Tekerle i döndürdü. Tek bafl na bir tekerle in hiçbir ifle yaramayaca n anlad. Teker, çift olmak zorundayd. Kendi kendine böyle söylendi. "Teker çift olmak zorundaym fl" Yine de bir tanesini bir kenara b rakt. Diyalekti in helozonik sarmal ndan bir kol eksilmiflti art k. Ama bunu bilemeyecek kadar felsefe yoksunu olmufltu uzun y llar n sonunda. Diyalekti in ilk sarmal n bir kenara b rakt ktan sonra, notalar da bir kenara b rakt. Ne de olsa Stalingrad savunmas baflar l olmufl ve sosyalizm müziksiz donuk bir rotaya girmiflti çoktand r. Sonra alfabenin ilk harfi ç kt karfl s na. Kocaman bir A harfi. A' n n 30 derecelik tepe aç s n n dirençsizli ini kapatan yat k çizginin ifllevi çoktan de iflmiflti. ki sonsuz yatay çizginin paralellik zorunlulu unu ortas ndan delip yukar ya do ru uzanan bir flekil alm flt. (=/=) Harflerden simgelere geçti. Eflit de ildir iflaretini ne zaman bulmufltu insanl k, hat rlayamad. Bütün katillerin cinayetten önce, sonra ya da s ras ndaki so ukkanl l n düflündü. Yanl fl yoldayd. Anlam heyecan demekti; hissetmek duymak, art ya da eksi yüklenmek demekti... So ukkanl l k anlamla tezat durdu kafas nda. Baflka bir k vr ma sapt. Kocaman bir Z ç kt karfl s na. Yunanca ölümsüz kelimesinin bafl harfleriydi önünde duran. Bir filmden hat rlad bunu ama kelimenin kendisini an msamad. Sonra filmin fleritleri beyninin k vr mlar gibi içinden ç k lmaz bir hal ald. Görüntü kar flt. Karman çurman oldu. Felsefe bunca kar fl kl a fazla gelir diye düflündü. Hemen aksini de peflinden... Ne de olsa kar fl k bir bölgedeyim diye avuttu kendini. Felsefede en salak fikirlerin kuvvetle temellendirilebilece ini an msad. Buradan uzaklaflmal y m dedi kendine. Bir fikri salak olarak tan mlayacak kadar taraf oldu unu fark etti ve sevindi bu duruma. Biraz daha beklerse tutars zl n temellendirilebilece i olas l tutuculukla sonuçlanacakt ya iflte! fiimdi bunu da biliyordu. Kendinden menkul bir tutarl l n tutuculu unun izinden giderse, tarihin tekerinin yitirilen anlama yol almas olanaks z olacakt. Bunu hemen kavrad na sevindi. Do ada ölüm vard. "Ölümsüzlük ölümün süreklili inden baflka bir fley de il" dedi kendine. Yunus bal klar n n denizin diplerinde bir yerlerde do umdan hemen sonra yüzeye, yüzerek ç karak ilk nefes al fllar n gerçek do um saymak gerekiyordu asl nda. Ana rahmindeki sudan bir baflka suya ç k l yor ve ilk nefes için zaman n geldi i kavranarak yüzmeye bafllan yor. nsan n evrimi de buralardan bir yerlerden bafll yor demekti bu. Son dönem suda do umlar bunun kan t olmal yd. Kedinin kuyru una daha bir h rsla bakt. Kedi uyanm flt ve kuyru unu bir y lan gibi sall yordu. Karfl s na bir S harfi ç km flt. lk hat rlad sa a sola yalpalamak oldu. fiöyle bir toparlasam kafam dedi içinden. Bu pek mümkün olmasa da. flte oportonizm. Yine de denemeliydi. lk A harfi nereden kaynakland ysa bilinmez bir icad n bas nc alt nda ezilmifl ve eflitsizlik iflaretini yaratm flt. Felsefede nominalistlerden oldum olas hofllanmazd. Maddi temellerin simgelerinden çok önce belirdi ini ve bunu tan mlayana, simgeleri oluflturana kadar yüzlerce y ll k bir bofllu un oluflabilece i gerçe i ac bir gerçekti insanl k için. Bu ac gerçe in yunus bal n n do umu ile suyun yüzeyine ç k fl aras ndaki zaman memleket kuzeyde mektubu tütün fark kadar olmas n isterdi flimdi. vedilikle ve yaflamsal... Ama flimdi sadece kendisine ac veriyordu bu gerçeklik. nsanl n ne kadar bu düflüncelerle u rafl yordu ki! Yaln zd iflte. Do ada hiçbir fley bir baflkas n n dengi de ildir. ki a aç, iki elma, iki say. "Hay r hay r... say lar varsay msal eflitlerdir, ifl o kadar uzun boylu de il. yi ki say lar var. Harfler gibi dayan ks z de iller." Böyle düflündü. Rakamlar say lardan, borçlar, senetler, kiralar ve bilcümle fiyatlar rakamlardan olufluyor. Ücretler son dönem yüzde 10 a kitlendi. Enflasyon ise yüzde 50 ye inmemekte direniyor. Sonunda bir sabit fikrine sapland m diye geçirdi içinden. Roma rakamlar d fl nda rakamlar n dilinin ortak olmas nereden kaynaklanabilir diye sordu kendine. Türkçe anne kelimesindeki harflerin yan yana diziliflini istedi iniz kadar de ifltirin ve bu yolla ne kadar çabalarsan z çabalay n ngiliz bir anneniz olamaz, bu bir gerçektir. Ama 0 dan 9 a kadar olan rakamlarla bütün dünyada ayn borçlara, kiralara senetlere ulafl labilir. Ayn karlar diye sürdürmek isterdi düflüncesini. Durdu. Ayn karlar çok mümkün de ildi ya neyse! Böylece ekonominin dilinin ortak oldu u, co rafi ya da ulusal s n rlar n n olmad gerçe ine de ulaflm fl bulundu. Gümrük tarifeleri ve d fl ticaret hadleri için tarihin ilk tekerleklerinin çok ilkel ve demode olmas sadece teknik bir sorun olsa gerekti. Say larla eflitsizlik sorunu d fl ticaret bilançolar nda ç kt karfl s na. Say - lar n özdeflli i eflitsizli i yaratmaktan ya da ilk bask n n alt nda çat rdayan A harfinden bu yana varolan eflitsizli i sürdürmekten baflka bir sonuç vermedi. Tarih sahnesine say lar n ç kmas ile ticaret yollar n n alt nda ezilip yok olan uygarl klar n bilinmeyen harflerinin ne çok olabilece ini düflündü. Yok olan uygarl klar n sonsuz ç l klar neler anlatabilirdi kim bilir bize? Yok olan anlam kaybolmufl harflerin ve uygarl klar n esiri olarak çile dolduruyor olabilirdi bir köflede. Eksik harfleri bulmak zorunda hissetti kendini. Sular alt nda kalan Hasankeyf' e böyle davran yorsak. Hay r ben böyle davranm yorum. Biz kimiz ki? Bir özdefllik yoktu kendisi ile di erleri aras nda... Uygarl k, demokrasi, insan haklar kelimeleri yeni anlamlar ile sahneye ç kmadan önce neler yaflanm flt kim bilir? Gerçi bu kelimeler s k kullan ld ndan bu yana ifller daha sarpa sar yordu ya! fiimdi bafllad yere geri gelmiflti. Say lara güvenmemek gerekti ini anlam flt flimdi. Diyalekti in sarmal k r l nca ilk tekerlek yaln z kalm fl ve ortas ndan geçen okun- ki belki de A' n n yat k çizgisiydi bu- yere de mesi nedeniyle ekseni etraf nda dönüp durmufltu. Mülksüzlerin elinde günlük hayat sürdürdükleri üç yüz befl yüz kelime, üç befl tane mülk sahibinin ise yan yana koymakla bitiremedikleri sonsuz rakamlar vard. Say lar isimlerin s fatlar n harflerin ve bilcümle imla h rdavat n n önüne geçmifl sonsuza kadar uzan yordu. At bir kez araban n önüne koflulmufltu. Üstelik yokufl afla. Bir el de irmeninin sürekli unu ö ütmesi ama kendisini de bitirmesi gibi bir çeliflkiydi ortadaki. Sabah olmak üzereydi. Kediye sinirlenemiyordu. Ertesi gün gerçekleflecek mitinge gidecekti ama kafas kar flm flt yeterince. Bafllang ç noktas na geldi inde O harfi ç km flt karfl s na. Bunun bir harf mi bir say m oldu unu düflündü. Say larla harflerin dili kar flm flt. S f r n bir slam bilgini taraf ndan bulundu unu an msad. Hiçbir anlam olmayan ve bu yüzden bir anlat m da olamayacak olan s f r sa-

19 37 y s bütün say lar için bir tan m noktas veriyor, bütün anlamlar di erlerine yüklüyor diye söylendi. slam felsefesinin yoktan varolmak düflüncesi ile ne kadar yak n bir görüfl bu dedi. S f r tan ms zd r. Baflkalar taraf ndan tan mlan r. Dili pelteleflti. Siyaset mi ticaret mi? Elde var s f r... Sabah haberleri bafllad. Biraz sonra Ecevit ç kt televizyona. Ogün yap lacak mitingden söz etmedi. Coterelli diye birine k zm flt filan. Anlatt kça anlatt daraltt kça daraltt. Adam, "parkinsonlu bu herif" dedi. Birazdan pankartlar ve halaylarla bir sürü insan geçecek, sloganlar atacaklar. Oooo, keyfiniz yerinde... Kalabal a kar flmal m y m? Tek soru buydu kafas nda. Kalabal a kar flmal m y m yoksa! Televizyonda Ecevit ten sonra borsa haberlerine s ra gelmiflti. Endeksler tavanlar tabanlar. Neyse ki böyle dertlerim yok dedi. Olanlar tafl yam yorum. Arkadafllar onu mitinge ça rm fllard. Gelmeyece im demiflti. Günün ilk fl klar ile birlikte önce kediler hareketlenmiflti yollarda. Sonra çöpçüler. Kedilerin sokaklara tafl y p da tt klar bütün anlamlar süpürüyordu çöpçüler. Kimse bu anlamlar n nereden ve nas l buralara tafl nd n sormad. Kediler bütün gizlilikleri ile yükleri tafl maya devam ediyor ama kimse onlardan flüphelenmiyordu. Birazdan pankartlar aç lacak ve ben orada olmayaca m? Kedinin alt nda yatt masan n çekmecesine uzand. Açt. fiimdi elinde bir tabanca vard. Kedi kulaklar n dikti. Kuyru unu sallam yordu art k. Gözlerinde heyecan vard kedinin. fiimdi kedi, anlama daha yak n oldu unu biliyordu. Televizyondaki adamlar ve kad nlar ise bütün yalanc anlat mlar n ayn so uklukla sürdürüyorlard. Anlat m n so uklu u oday kaplam flt bile. Patlama sesi ile birlikte kedi, en uzak köfleye att kendini. Adam n beyninin bir köflesinde s k flm fl anlam serbest kald. Özgür müydü bilinmiyordu. Ama serbesti iflte. Kedi bütün harfleri tek tek koklad. Derin derin nefes ald. fiifrelere adam n bakt ndan daha yak n duruyordu flimdi. Sonra adam n bütün sermayesini yüklendi. fiimdi görevinin ne kadar a r oldu unu kavrad. M s rl lar n bilge kedilerinden biri olmufltu art k. Ama Türkiye deydi o da. Ne yapabilirdi ki? Sokaktan geçen kortejin sloganlar daha tan d k geldi kediye. Di er kedilerle birlikte yetiflmeliydi flenli e. Aç k pencerenin önünde as l duran kafesteki isketi kufluna sayg yla selam verdi. Bunu daha önce hiç yapmam flt. Sadece flaflk nl k duymamas - na flafl rd. Bu duygu da çabucak geçip gitti. S çray p ç kt soka a... Di er kedileri bulmal yd. fiimdi onun da acelesi vard. Sözcükleri, harflerden kurmay becerebilmifl, onlar sahte rakamlar n alt nda ezilmekten kurtar p sloganlaflt rm fl ve sloganlar n notalara dökebilmifl insanlar, güneflli bir günde sokaklar iflgale ç km fllard. Kediler seviyordu bu insanlar. Sloganlar nda bir anlam oldu unu seziyorlard. Tafl d klar emanet yüklerinden böyle bir anlam kurabilirlerdi bu yürüyüp giden kortejin içinde. Bunca harf, kelime, say, nota, flimdi sokaklar k vr m k vr m dolanan bu insan seli ile diyalekti in ikinci sarmal n oluflturuyordu. Anlam bütünlük demektir. Bütünü görmek. Kediler anlam fllard bunu. Pencereden içeride, geride, televizyon haberleri, havada uçuflan harfler ve a rl biraz daha fazla oldu u için daha afla- larda biriken rakamlar -ki bunlardan biri en son ay n enflasyon haberleriydi- vard. Tahmin edersiniz ki, rakamlar kimli i bilinmeyen cesedin üzerindeki gazete görevini baflar yla yerine getiriyorlard. k.ali 38 MEND L MDE KAN SESLER Her yere yetiflir Hiçbir fleye geç kal nmaz Çocu um beni ba flla Ahmet Abi sen de ba flla. Boynu bükük duruyorsam e er içimden böyle geldi i için de il Ama hiç de il Ah güzel Ahmet Abim benim insan yaflad yere benzer O yerin suyuna, o yerin topra na benzer Suyunda yüzen bal a Topra n iten çiçe e Da lar n n, tepelerinin dumanl e imine... Ve zaman dedi imiz nedir ki Ahmet Abi... Ve o çocuklar n dünyay düzeletecek ellerini ifllerdi bir dantel gibi O çocuklar büyüyecek O çocuklar büyüyecek O çocuklar... Bilmezlikten gelme Ahmet Abi Umudu dürt Umutsuzlu u yat flt r Diyece im flu ki Yok olan bir fleylere benzerdi o zaman trenler Oysa o kadar kullan fll ki flimdi Hayalsiz yafl yoruz nerdeyse... Ahmet Abi, güzelim, bir mendil niye kanar Difl de il, t rnak de il, bir mendil niye kanar Mendilimde kan sesleri. Edip Cansever memleket kuzeyde mektubu tütün

20 Nusret fienol (Haf z) 2. fiükrü Alaçam 3. Ahmet a an n Y ld z 4.? 5. Sümerbank müdürü Emin 6. Yaflar Karaosmano lu 7. Abac n n Fethi 8. Berber Necdet Tezcan 9. Bennur Atalay 10. Tekin Tongal 11. Kahveci Ali Day 12. Ekrem Erken 13. Erol Osmana ao lu 14. Terzi fievki 15. Mehmet Demirba 16.? 17. Hakim o lu At f 18. Mapavral Özay 19. Çerkes bo 20. Mor smet memleket kuzeyde mektubu tütün BRAH M BAT IN ARfi V NDEN ALAÇAM SPOR DERNE N N ÖNÜNDE B R TOPLANTI BEfi NC fiarki M sra 542;...tunç devri Kaç y l sonra bafllayaca n henüz bilim adamlar m z n kesinlikle tespit edemedi i tunç devri, halk m z için bir alt n devri olacakt r. Bir k s m ilahiyatç lara göre bu devir, sa n n ikinci gelifliyle ayn zamana rastlayacakt r. Tunç devrinde insanlar m z aras nda, birinci s n f vatandafl, ikinci s n f vatandafl ve halk fleklinde yap lan ayr m ortadan kalkacakt r. Umumi nakil vas talar nda biletçiler, halka, bay ve bayan gibi kaba tabirlerle hitap etmeyeceklerdir. fioförler halka eziyet etmeyeceklerdir. Bozuk para bulunduracaklard r. Köylüler, en kal n elbiseleriyle, günefl alt nda çömelerek saatlerce devlet kap s nda beklemeyeceklerdir. Apartman kap c lar n n saltanat sona erecektir. Kalabal k caddelerde oyuncak satan esmer adam, kemer satan ve oldu- undan yirmi yafl fazla gösteren adam ve küçük fliflelerde ne oldu u anlafl lmayan bir s v satan ve saras yüzenden s k s k kald r mlara düflen adam ve gene meyhanelerde kasap oyunu oynayarak hayat n kazanan Koço ve art k yaflland için rak isteyince flarap getiren garson Tanafl, bu zavall durumlar ndan kurtar lacakt r. Herkes istedi i mesle i seçecektir. Ressam olmak isteyenler reklamc, yazar olmak isteyenler mühendis, mimar olmak isteyenler iktisatç, meyhaneci olmak isteyenler hukukçu, hukukçu olmak isteyenler tezgahtar, adam olmak isteyenler uflak ve diledi i gibi yaflamak isteyenler rezil olmayacaklard r. Delilerle alay edilmeyecektir. Mahalle çocuklar böylelerinin pefline tak lmayacakt r. Para kazanamayanlara serseri denilmeyecektir. Babalar, k zlar n her çeflit insana vereceklerdir. Sokak köpeklerinin durumu düzeltilecektir. Çocuklar, masallarla ve Allah n verece i cezalarla korkutulmayacakt r. Taflradan gelenler, flehirde do maktan baflka meziyetleri olmayanlar taraf ndan hor görülmeyecektir. Kurnazl k ortadan kalkacakt r. Bu konuda s k tedbirler al nacakt r. Yüre imizi ezen bu s k nt, bafl m zdaki bu a rl k kalkacakt r. O zaman, bin y ll k saltanat bafllayacakt r. Bin y l daha sürecektir. Bin y l daha sürecektir. Bin y l daha sürecektir. Bin y l daha sürecektir. Bin y l daha, bin y l daha... O UZ ATAY n Tutunamayanlar kitab sayfa 240