BİNA DENETİM PROTOKOLU

Transkript

1 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi BİNA DENETİM PROTOKOLU Bina denetimi sırasında veri toplama rehberi (kontrol listesi, ulusal ve uluslar arası standartlar ) Son Rapor, Haziran 2007 Bu Rehber, LOGO EAST programı kapsamında Roterdam Belediyesi ile İstanbul Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin ortaklaşa yürüttüğü Istanbul Enerji politikaları ve Metropolitan Çevrede CO 2 Azaltımı projesinin bir faaliyeti olarak Türkçeye çevrilerek yayımlanmıştır. Energy Performance Assesment of Existing Non Residential Buildings Mevcut konut dışı binaların enerji performans değerlendirmesi www. epanr. org Açıklama: Bu yayına ait içeriğin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Bu yayın topluluk fikirlerini temsil etmemektedir. Yazarlar ve Avrupa Komisyonu buradaki bilgilerin kullanımından sorumlu değildir. EPANR Inspection protocol

2 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi BİNA DENETİM PROTOKOLÜ Bina denetimi sırasında veri toplama rehberi (kontrol listesi, ulusal ve uluslar arası standartlar ) Yazarlar Hans Erhorn Fraunhofer Institute of Building Physics Stuttgart, Germany Telephone: ] erh@ibp.fhg.de Heike ErhornKluttig Fraunhofer Institute of Building Physics Stuttgart, Germany Telephone: ] hk@ibp.fhg.de Çeviri: Dr. Beyhan KILIÇ Istanbul Ulaşım Sanayi ve Ticaret A.Ş. Istanbul, Türkiye bkilic@istanbululasim.com.tr Redaksiyon: Ferhan Sungur LOGOEAST Proje eşkoordinatörü Istanbul Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş. Istanbul, Türkiye fsungur@istanbulenerji.com.tr Tarih 11 Haziran 2007 EC Contract EIE/04/125/S www, epanr. orq Project coordinator EBMConsult, Arnhem, The Netherlands Mr. Bart Poel nl EPANR Inspection protocol

3 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi EPANR ÜRÜNLERİNE GENEL BİR BAKIŞ EPANR projesi danışman ve araştırmacılar gibi uç kullanıcılara ve politika yapıcılara yönelik birkaç doküman ortaya koymuştur. EPANR yöntemi, Avrupa Komisyonu tarafından oluşturulan Bina Enerji Performansı Yönetmeliği (EPDB)ile paralel doğrultuda bir danışmanlık yaklaşımıdır. Politika Üreticileri Araştırma: MS de ulusal bağlam Pilot projeler hakkında ulusal raporlar Pilot projeler hakkındaki tüm raporlar EPANR yöntemi için uygulama stratejileri Broşürler (genel ve tematik) Danışmanlar EPANR yöntemini tanımlayan kitapçık İnceleme için kontrol listesi Denetim Kontrolü EPANR yazılımı ve Bes test Rapor:Yazılımın fonksiyonel özellikleri Danışmanlar için EPANR değerlendirme yönteminin bir taslağını oluşturan kitapçık ve kullanılabilir araçlar verilmektedir: Değerlendirme prosesinin başlangıcını yapılandırabilmek için danışmanlara destek sağlayan bir inceleme kontrol listesi Bina denetiminin nasıl yapılandırılacağı ve denetimin kalitesinin nasıl sağlanacağı konusunda örnekler ve rehberlik içeren bir denetim protokolü EPANR yazılımı, ilgili CEN standartları ve EPDB ye göre enerji performansını hesaplamak için esnek ve kolaylıkla ayarlanabilen bir yazılım. Yazılım ile birlikte bir elkitabı verilir. Yazılımın fiziksel kalitesi Bes Test e karşı pozitif olarak test edilmiştir. Yazılımın fonksiyonel özellikleri hakkındaki bir rapor hem temel bir bilgi ve hem de yaklaşımın doğrulanmasını içerir. EPANR Inspection protocol

4 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi Politika üreticileri için EPANR bağlamın incelenmesi hakkında bir rapordur. Bu rapor, Avrupa Birliğine üye ülkelerde konut amaçlı kullanılmayan bina sektörü hakkındadır ve Bina Enerji Performansı Yönetmeliği nin uygulanması ve enerji tasarruflu yaklaşım politikalarını içerir. Bu metod ve araçları değerlendirmek ve test etmek için her katılımcı ülkede pilot incelemeler yapılmıştır. Bu aktiviteler sonucu ulusal ve genel raporlar yayınlanmıştır. EPANR yönteminin nasıl uygulanacağı ile ilgili örnekler de oluşmuştur böylece. Hem politika üreticileri ve hem uygulayıcılar için, uygulama stratejileri raporu EPA NR in uygulanması için pazar fırsatlarının bir taslağını da çıkarmaktadır. Bunun yanı sıra, bir genel ve bir kaç tematik broşür üretilmiştir. Bu broşürler, EPANR hakkında uygulayıcılar ve karar vericiler için bir özet bilgi sağlamaktadır Okumak üzere olduğunuz bu rapor yukarıda anılan taslağa göre hazırlanmıştır. EPANR Inspection protocol

5 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi İçindekiler 1 Giriş 2 EPANR hesap yazılımının kullanımı için gereken denetim veri listesi 3 Denetim sırasında veri toplanması için rehber 3.1 Binanın bölgelere ayrılması 3.2 Bina geometrisi 3.3 Bina bileşenleri 3.4 Bina kılıfının hava geçirmezliği 3.5 Gölgeleme sistemleri, engeller, saçaklar, panjurlar 3.6 Dahili ısı kaynakları(dahili kazançlar) 3.7 Kontrol sistemleri ve güneş kollektörleri dahil ısıtma sistemi cihazları Isıtma emisyon sistemi Isıtma dağıtımı sistemi Isıtma üretim sistemi Isı üretim sisteminin bir parçası olarak güneş kollektörleri Isıtma için yardımcı enerji 3.8 Kontrol sistemleri ve güneş kollektörleri dahil DHW sistem cihazları DHW dağıtma sistemi DHW üretim sistemi DHW üretim sisteminin bir parçası olarak güneş kollektörleri DHW için yardımcı enerji 3.9 Kontrol sistemleri dahil olarak ventilasyon sistemleri 3.10 Soğutma sistemi cihazları, kontrol sistemi ve nem alma sistemleri dahil Soğutma dağıtım sistemi Soğutma üretim sistemi Soğutma için yardımcı enerji 3.11 Kontrol sistemleri dahil olarak nemlendirme sistemleri 3.12 Kontrol sistemleri dahil olarak aydınlatma sistemi cihazları 3.13 Günışığı sistemleri 3.14 Fotovoltaik sistemler ve CHP den (kombine ısı ve güç üreticileri) elektrik kazançları 3.15 Varolan bina ve sistemlerde yaşa ve hasar durumuna bağlı olarak gerekli yenileştirmeler 3.16 Gerçekleştirilmiş olan enerji retrofit tedbirleri 3.17 Muhtemel ve önerilen enerji retrofit tedbirleri Ek I: EPANR yazılım girişine adapte edilmiş denetim protokol kontrol listesi Ek II: Ulusal standartların nasıl kullanılacağı hakkında tavsiye ve açıklamalar II. 1 Avusturya II. 2 Danimarka II. 3 Fransa II. 4 Almanya II. 5 Yunanistan II. 6 İtalya II. 7 Hollanda Proje Katılımcıları EPANR Inspection protocol

6 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi 1 Giriş Bina denetimi sırasında gerekli bilgileri kullanıcının not etmesine yarayacak bir kontrol listesi ve varsayılan olarak kullanılabilen ulusal ve uluslar arası standartlarla konut amaçlı kullanılmayan binaların nasıl denetleneceği hakkında bir rehber olan bu rapor, denetim sırasında tanımlanacak gerekli veri listesini EPANR kullanıcısına vermektedir. Katılımcı ülkelerde kullanılan çok özel standartlara atıfta bulunulmuş ulusal ekler ve araçlar raporu tamamlar. Bu nedenle, bu rapor bina denetimi sırasında tespit edilmesi gereken ayrıntıları gösteren EPANR yazılımın kullanımı için bir baz teşkil eder ve mimari çizim ve teknik projelerde aranan bina ve tesis tanımlarının analizi yapılır ve kısmen bina sahibi ve/veya bina kullanıcısı ile birlikte görüşme sırasında araştırılır. Birçok durumda veri elde edilmesi üç adımda gerçekleşir: 1. Binanın tesis müdürü ve/veya sahibi ile bir başlangıç görüşmesi yapılması 2. Elde edilebiliyorsa, HVAC projeleri gibi plan, dokümantasyon ve mimari çizimlerin incelenmesi 3. Binanın dolaşılarak, sistem ve binanın incelenmesi ve ek bilgi toplanması veya zaten bilinenlerin doğruluğunun kontrol edilmesi Belli durumlarda bu üç adımın sırası değişebilir. Bununla birlikte, bu raporun yazarları yukarda tanımlanan sıralamayı önermektedirler. Diğer taraftan birçok durumda bina ile ilgili mimari çizimler ve tesisat projeleri elde edilemez veya zaman aşımına uğramıştır ve bu nedenle binanın incelenmesi en önemli bilgi kaynağı olmaktadır. Binanın incelenmesi, farklı uzmanlık ve deneyime sahip denetçiler tarafından yapılabilir. Avrupa Birliği üyesi devletler kendi kalite ihtiyaçlarını oluşturmakta özgürdürler. Bu nedenle her bölümde listelenen tavsiyeler faydalı olabilir, bazı denetleyiciler için önemli olurken, bazıları içinde gereksiz olabilir. Bazı ülkelerde denetim tek bir kişi ile yapılır, yazılım ile hesaplama yapılır. Burada, denetleyicinin notları veya denetim kontrol listesinin doldurulması büyük bir öneme sahip olmaktadır. Bununla birlikte, işin ayrılması enformasyon kaybına sebep olabilir ve yazılımda binanın daha az temsil edilmesine sebep olur. Büyük binalar konut amaçlı kullanılmayan binalara benzer olduğundan (EPANR projesindeki hedef binalar gibi) ve özellikle mevcut binalarda bina ömrü boyunca gerekli birçok bilgi kaybolduğu için EPDB ne göre enerji talebinin hesaplanması pek çok farklı verinin girilmesini gerektirecektir; yazılımı kullanırken hesap yapıldığında basitleştirmeler hesabı kolaylaştıracaktır. Basitleştirmeler uygun bir seviyede yapılmalı ki, bina denetimi ve yazılıma veril girişi zamanetkin olmalıdır, hesaplama sonucu ayrıntılı analize mümkün olduğunca yakın olmalıdır. EPANR Inspection protocol

7 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi Bu nedenle rapor üç parçaya ayrılmıştır: 1. Ulusal ve uluslararası tavsiyeleri içeren denetim protokolü(binanın denetimi sırasında tanımlanacak gerekli veri listesi) 2. EPANR yazılımına giriş için gerekli olan denetim protokol kontrol listesi(ek I) 3. Denetim sırasında toplanamayan fakat EPANR yazılım hesabı için gerekli olan verilerin nasıl elde edileceğine dair ek ulusal tavsiyeler. Bunlar farklı katılımcı ülkelerdeki partnerlerin çalışmalarına göre yapılandırılmıştır ve Ek II de ulusal bölümlerde sunulmuştur. Bina enerji Performans direktifine göre bir binanın sertifikalandırılması için kullanıcı davranışı, iklim şartları ve ulusal standartlarda tanımlanan ulusal kullanım profillerine göre oluşan diğer etkiler de göz önüne alınmalıdır. Bina kullanımını ve gerçek durumu temsil etmek amacıyla, gerçek verilere ulaşabilmek için binanın daha ayrıntılı bir denetimi gerekli olacaktır. Ulusal ve uluslar arası standartların dışında, varsayılan değerler kullanarak kayıp olan veri bilgileri eklenmelidir. Bu rapor, EPANR projesinin uluslar arası katılımcılarının sağladığı değerlerin yanı sıra iki yazarın çalışması ile oluşturulmuştur. Böylece, bina denetimi sırasında gerekli veriye nasıl erişileceği ile ilgili tavsiyeler ve ulusal varsayılan değerlerinin nerede aranacağına dair tavsiyeleri EU bayrakları ile işaretlenmiştir(uluslar arası veya Avrupa tavsiyeleri için veya spesifik ipuçları için ulusal bayraklar ulusal standartlar baz alınarak konulmuştur veya ilgili ulusal proje partnerlerinin deneyimlerine göre, bakınız sayfa 103). Bununla birlikte, ulusal değerler veya varsayılan değerler diğer ülkelerdeki denetimler için de faydalı olabilecektir. EPANR aracının temelleri bütün kullanılan eşitliklerdeki gibi farklı enerji taleplerini hesaplarken bu yolun seçilme gerekçeleri, raporda EPANR yazılımının fonksiyonel spesifikasyonları başlığında dokümante edilmiştir. EPANR yazılım elkitabı ek bilgi sağlar. Bina hakkındaki ilk bilgi bina sahibi ve/veya tesis müdürü ile görüşmelerde elde edilmesi zorunlu olmaktadır. EPANR Bu görüşmeler için bir görüşme kontrol listesi geliştirmiştir. 2 EPANR Hesaplama Yazılımını Kullanmak için Gerekli olan Denetim Veri Listesi Aşağıdaki tablo binanın denetimi sırasında toplanması gereken başlıca verileri göstermektedir; bu veriler tesisat şemaları, bina dokümanları, mimari planlardan analiz edilmiş veya ilk görüşmeden veya bina denetimi sırasında edinilmiş olabilir. Tablo yazılım girişine benzer olarak yapılandırılmıştır. Bölüm 3 te, denetim verisi, denetime göre yapılandırılmıştır. EPANR Inspection protocol

8 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi Başlık Gerekli girişler Birim Bu raporda gerekli olan bilginin türü Bölge(bölg e veya ısıtılmayan mekan veya güneş mekanı Girişin açıklaması Tip: ulusal referanslara ve diğer kaynaklara atıf other guidance Brüt alan m 2 sayfa 15 sayfalar 15, 16 İç sıcaklık, ısıtma için C sayfa 14 İç sıcaklık, soğutma için C sayfa 14 Spesifik iç ısı kapasitesi kj/m 2 K sayfa 18 sayfa 23 Spesifik iç kuplaj faktörü W/m 2 K sayfa 18 sayfa 24 aydınlatma Top kurulu aydınlatma gücü pover W sayfa 29 sayfa 31, 43, 44 Günışığı kullanım/yıl h sayfa 29 sayfa 45 Günışığı kullanılmayan süre/yıl h sayfa 29 sayfa 45 Isı üretimi/ora nsal zaman of time Hava akış hızı Evsel sıcak su kılıf Gün ışığı bağlılık faktörü [0... 1] sayfa29 sayfa 45 işgaliyet [0... 1] sayfa 29 sayfa 31, 45 Egzost havalandırma oranı [0... 1] sayfa 29 sayfa 31 Acil aydınlatma sayfa 43 Standby enerji sayfa 43 Bina personeli W/m 2 sayfa 29 sayfa 29, 30 Kişilerin bulunma oranı [0... 1] sayfa 29 sayfa 29 cihazlar W/m 2 sayfa 29 sayfa 29, 30 Cihazların çalışma oranı [0... 1] sayfa 29 sayfa 29 sızıntı m 3 /s sayfa 24 sayfa 24, 25 Doğal ventilasyon m 3 /s sayfa 13, 14 sayfa 14 Doğal ventilasyon kullanım oranı [0... 1] sayfa 13, 14 sayfa 14 Ortalama DHW tüketimi m 3 /m 2 / yıl sayfa 37 sayfa 37 Boyler sıcaklığı C sayfa 37 sayfa 37 Soğuk su sıcaklığı C sayfa 37 sayfa 37 Opak konstrüksiy on alan m 2 sayfa 15 sayfa 16 yönlendirme derece sayfa 15 eğim derece sayfa 15 U değeri W/m 2 K sayfa 18 sayfa 19, 20 a (absorbsiyon katsayısı) R_se dış yüzey ısı transfer katsayısı sayfa 18 sayfa 22, 23 m 2 K/W sayfa 18 F_yatay için gölgeleme azaltım fak) [0... 1] sayfa 27 sayfa 27 EPANR Inspection protocol

9 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi Başlık Gerekli girişler birim Raporda ilgili bilginin yeri Bölge(bölg e veya ısıtılmamış mekan veya güneş gören mekan) Bina Kılıfı Opak yapı F_o (saçaklar için gölge azaltım faktörü overhangs) F_f (kanatlar için gölge azaltım fak kanatlar) yatırım Saydam konstrüksi yon Zemin konstrüksi yonu Dahili seperasy on açıklama öneri:ulusal [0... 1] sayfa 27 standartlara ve diğer kaynaklara ref sayfa 28 guidance [0... 1] sayfa 27 sayfa 28 alan Ücret/ m 2 konstroü ksiyon. m 2 sayfa 15 sayfa 17 yönlendirme derece sayfa 15 eğim derece sayfa 15 U(değeri) W/m 2 K sayfa 18 U_s (Udeğeri kapalı W/m 2 K sayfa 18 panjur dahil gölgelik) g_g (gdeğeri) [0... 1] sayfa 18 sayfa 20 g_g_s (gdeğeri [0... 1] sayfa 25 sayfa 25, 26 gölgeleme dahil system) F_s (panjurların kapalı [0... 1] sayfa 18 sayfa 22 kalma oranı) F_ (gölgeleme [0... 1] sayfa 25 sayfa 26 sistemlerin kullanım oranı) F_h gölgeleme azaltım [0... 1] sayfa 27 sayfa 27 fak yatay) F_o (gölgeleme azaltım [0... 1] sayfa 27 sayfa 28 fak saçaklar ) F_f (gölgeleme azaltım [0... 1] sayfa 27 sayfa 28 fak kanatlar) yatırım alan ücret/ m 2 konstrüs iyonr. m 2 sayfa 15 sayfa 16 U(değeri) W/m 2 K sayfa 18 sayfa 19, 20 B_g_h (ısınma [0... 1] sayfa 18 periyodu sırasında toprağa ısı transmisyonu için düzeltim fak) B_g_c soğutma peryodu sırasında toprağa ısı transmisyonu için düzeltme faktörü [0... 1] sayfa 18 yatırım ücrety/ m 2 constr. Hava akış hızı m 3 /s sayfa 24 sayfa 25 Opak konstrüksi yon alan m 2 sayfa 15 sayfa 16 yön derece sayfa 15 eğim derece sayfa 15 U(değeri) W/m 2 K sayfa 18 sayfa 19, 20 EPANR Inspection protocol

10 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi Başlık Gerekli giriş birim Raporda ilgili bilginin yeri Giriş açıklaması Öneri. ulusal stand ve diğer kay referans Bölge(bölge veya ısıtılmamış mekan veya güneş mekanı) Bina kılıfı Dahili seperasy on Opak konstrüksi yontion a(absorbsiy on katsayısıcient) R_dış yüzey ısı transfer katsayısı [0... 1] sayfa 18 sayfa 22, 23 m 2 K/W sayfa sayfa 18 bölge/ Systems Solar collector Saydam konst construction alan m 2 sayfa 15 sayfa 16 yön derece sayfa 15 eğim derece sayfa 15 U(değeri) W/m 2 K sayfa 18 sayfa 20 Yıllık oran solar radiation Mekan ısıtma [0... 1] sayfa sayfa DHW (evsel sıcak su) [0... 1] sayfa sayfa ventilasy onontion: AHU g_g (gdeğeri) [0... 1] sayfa 18 sayfa 20 F_s toplam gölgeleme faktörü) [0... 1] sayfa 27 sayfa 27, 28 Kollektör alanı m 2 sayfa 36, 38 sayfa 36, 38 yatırım maliyet sayfa sayfa konumment yön derece sayfa 36, 38 sayfa 36, 38 eğim derece sayfa 36, 38 sayfa 36, 38 Gölgeleme düzeltim faktörü factor [0... 1] sayfa 27) sayfa 27, 28) yatırım maliyet sayfa Fanlar nedeniyle sıcaklık yük C sayfa 39 3 sayfa 9 AHU işletme oranı [0... 1] sayfa 40 bölge/siste mleri Systems AHU: AHU (air handling unit) Isıtma kısmıg part soğutma g part Kaynak c sayfa 39 sıcakılığıtemperature Mek vent(hava akış hızı) m 3 /s sayfa Isı geri kazanım [0... 1] sayfa 39 verimi) eff(iciency) Dolaşım faktörü [0... 1] sayfa 39 kaynak C sayfa 39 sayfa Mek vent(hava akışı hızı) m 3 /s sayfa nemlendirm e Soğu geri [0... 1] sayfa 39) kazanım verimi) eff(iciency) dolaşım faktorü [0... 1] sayfa 39) Kaynak hava nem g/kg sayfa 42 Nem geri kazanım verim [0... 1] sayfa 42 EPANR Inspection protocol

11 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi Başlık Gerekli Giriş Birim Raporda ilgili bilginin yeri Girişin açıklaması Öneri. ulusal stand ve diğer kay referans Bölge/sist emler Ventilasyo n/ahu Yard. Fan enerji Fanlar için spesifik elektrik tüketimi Ws/m 3 sayfa43 Isıtma sistemi Yakıt tük faktörü (kont sistemi için azaltım faktörü) [1 or <1] Güneş kollektörü uygulaması (application) Isıtma yardımcı p_pompa(spesifik kurulu güç) tickmark W/m 2 sayfa 37 f_kontrol [1 or <1] Pompa( işletme [0... 1] sayfa 37 sayfa 37 süreleri, aylık oranı) üretim verim [1] veya [0... 1, 1 ] COP ısı pompası için performans katsayısı [1] veya [ sayfa 0] sayfa 34 sayfa sayfa 35, 36 yakıt seçim yatırım maliyet Üretilen enerji aylık kesirsel [0... 1] soğutma dağıtım verim [0... 1] sayfa 32, 33 yatırım ücret emisyon verim [0... 1] sayfa 32 sayfa 32 yatırım maliyet Yakıt tüketim faktörü (kont sis için azaltım faktörü) [1 or <1] Soğutma, yardımcı p_pompa spesifik W/m 2 sayfa 42 güç) f_kontrol [1 Aylık işletme süresi kesirsel veya<1] [0... sayfa 36 üretim verim [1] veya [0... 1, 1 ] sayfa 41 sayfa 41 EPANR Inspection protocol

12 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi Başlık Gerekli Giriş birim İlgili bilginin rapordaki yeri Girişin açıklaması Öneri. ulusal stand ve diğer kay referans Bölge/siste mler soğutma üretim COP (ısı pompası için perf katsayısı =üretilen enerjinin gerekli enerjiye oranı, ısı pomp için) [1] veya[ ] sayfa41 sayfalar41, 42 yakıt seçim yatırım ücret Aylık ısı üretimi, kesirsel olarak, top/ay =1 olmalı [0... 1] sayfa 36 DHW sistemi evsel sıcak su sistemi) dağıtım verim [0... 1] sayfa 40 sayfa 40 yatırım ücret emisyon verim [0... 1] sayfa 40 sayfa 40 yatırım ücret Yakıt tüketim faktörü (kontrol sistemi için azaltım faktörü) [1 veya <1] Güneş kollektör alan uygulaması (application) üretim verim [0... 1, 1 ] sayfa 38 sayfa 38, 39 yakıt verim yatırım ücret Jeneratör ısı üretim oranı(toplam/ay= 1 olmalı) [0... 1] sayfa 38 nemlendir me dağıtım verim [0... 1] sayfa 38 sayfa 38 yatırım maliyet emisyon verim [0... 1] sayfa 37 sayfa 36 yatırım maliyet Yakıt tüketim faktörü (kont sistemleri için yakıt azaltım faktörü) [1 veya <1] üretim verim [0... 1] sayfa 42 yakıt seçimlik yatırım ücret Üreticinin ısı üretim oranı(toplam/ay =1 olmalı) [0... 1] dağıtım verim [0... 1] sayfa 42 sayfa 42 yatırım ücret Emisyon verim [0... 1] sayfa 42 sayfa 42 yatırım ücret EPANR Inspection protocol

13 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi başlık Gerekli giriş birim Raporda ilgili bilginin yeri CHP kombine ısı ve güç ünitesi) PV (fotovoltai k sistemi) Girişin açıklaması Öneri. ulusal standartlar ve diğer kaynak referans yakıt seçim _ısı üretimi için ısı verim faktörü [0... 1] sayfa sayfa _ (elektrik üretimi için verim faktörü [0... 1] sayfa 46 sayfa 46 yatırım ücret Kollektör alanı m 2 sayfa 46 yatırım ücret Sistem verimi [0, sayfa 46 sayfa 46 0, 2] yön derece sayfa 46 konum eğim derece sayfa 46 Gölgeleme düzeltim faktörü [0... 1] sayfa 27 sayfa 27, 28 EPANR Inspection protocol

14 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi 3 Denetim Sırasında Veri toplanması için Oluşturulan rehber Denetim protokolü, binanın denetimi sırasında bir kontrol listesi olarak kullanılacaktır. Listede bulunanlar EPANR hesaplama yazılımında gerekli olan değerlerdir. Liste aşağıdaki bölümleri içerir: o Binanın bölgelere ayrılması o Bina geometrisi o Bina bileşenleri o Bina kılıfının görsel hava geçirmezliği o Gölgeleme sistemleri, engeller, vs o Dahili kazançlar(kişiler, ekipman, prosesler) o Kontrol sistemi dâhil ısıtma sistem cihazları o Kontrol sistemleri dâhil DHW sistem cihazları o Kontrol sistemleri dâhil ventilasyon sistemi cihazları o Kontrol sistemleri dâhil soğutma sistemleri cihazları o Kontrol sistemleri dâhil nemlendirme sistemi cihazları o Kontrol sistemi dâhil aydınlatma sistemi cihazları o Günışığı sistemleri o Fotovoltaik sistemler ve CHP den elektriksel kazançlar o Mevcut bina ve sistemlerde hasarlar ve yaş dolayısıyla gerekli yenilemeler o Gerçekleştirilmiş olan teknolojik yenilik tedbirleri o Muhtemel/ önerilen teknolojik yenilik tedbirleri Bu raporun ana kısmı, birincil enerji talebinin hesaplanması amacıyla gerekli olan girişlere ve EPANR YAZILIMI ile CO 2 salımlarına bir genel bakış getirir. Bu genel bakışla kullanıcı, binanın denetimi sırasında gerekli olan veriyi dökümante etmek için ya kendi şablonunu geliştirir ya da, Ek I de verilen şablonu kullanır. 3.1 Binanın Bölgelere Ayrılması Bir bina benzer kullanım alanlarına göre alt bölümlere ayrılır. Kullanım profillerinin her bölge için oluşturulması zorunludur. Birçok ülkede farklı karakteristikler için varsayılan değerler olarak verilen kullanım profilleri vardır. Böylece bölgelerin tanımlanması mümkün olur. Bununla birlikte, denetim ve hesaplama için gerekli zamanı sınırlamak için mümkün olan en az sayıda bölge kullanılması önemle tavsiye edilir. Kullanım profilleri benzer olduğu sürece bir bölgede farklı kullanım tipleri temsil edilebilir. Eğer binanın farklı odaları(veya oda grupları) arasında hava değişimi yüksekse, bu odalar bir bölge olarak birleştirilebilir. Bu durumda, dâhili ısı kaynaklarının birim alanı başına ağırlıklı ortalamasının(insan, iş aletleri, aydınlatma dâhil) belirlenmesi zorunludur. Aynı durum minimum hava değişimine de uygulanabilir. Toplam bina alanının %5 ine kadar, EPANR Inspection protocol

15 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi diğer bölgelere komşu yüzeylerin, bu bölgelerin dâhili yükleri ile önemli bir farklılık göstermediği sürece sınıflandırılması makul kabul edilebilir. ÖNERİ bölgelere ayırma: Odaların ve bölgelerin kullanımı ilk görüşme sırasında kabaca değerlendirilebilir. Binanın tesis müdürü veya sahibi binanın hangi bölümünün hangi amaçla kullanıldığını bilen en iyi kişidir. Gerçek inceleme sırasında mimari çizimlerin incelenmesi ile buna ilave bilgilere de ulaşılabilir. Farklı odalar arasında aşağıdaki değerler büyük farklılıklar gösterirse, bölgelerde bir ayırma tavsiye edilir: Dâhili sıcaklık farkı ( fark 4 K, örneğin; bir oda/odalar grubunda, bir grup 15 0 C, diğeri 20 0 C ise). Isıtılmayan odalar ayrı bir bölge olarak değerlendirilmelidir. Dâhili kazançlar. Bunlar bina kullanıcıların miktarına, dahili aydınlatma yükü gibi diğer dahili ekipman yüküne bağlıdır. Buna iyi bir örnek,. bilgisayar sistem odalarıdır(server odaları);buralarda pek çok bilgisayar vardır ve çok ısı üretirler. Ventilasyon tipi ve hava değişim oranları. Odaların mekanik olarak soğutulan parçaları, doğal olarak soğutulan odalardan(yani pencere açılarak soğutulan) ayrılmalıdır. Bu durum denetim sırasında kontrol edilmeli ve elde edilebilen HVAC sistem dökümanlarından incelenmelidir. Mekanik olarak soğutulan odalar kullanılan havanın değişim hızında güçlü bir fark gösterdikleri için ayrı tutulmalıdır. Ventilasyon şemalarından da bunu görmek mümkündür. Bununla birlikte, bu durum denetim sırasında veya tesis müdürü ile görüşme sırasında doğrulanmalı çünkü planlanan ventilasyon hızları binanın işletilmesi sırasında değişmiş olabilmektedir. Yüksek dâhili yükler veya hava kirliliği üretimi, örneğin laboratuarlarda, daha yüksek hava değişim hızları için bir gösterge olabilir. Farklı ventilasyon hızları için önceden kurulmuş bir baz değer yoksa, mekanik olarak soğutulan bölgeleri farklı olarak ayırmamak tavsiye edilir. Isıtma ve Soğutma Sistemleri. Farklı odalar veya oda grupları farklı sistemler ile ısıtılıyorsa (bir oda grubu gaz boyler gibi sulu sistem ile diğer oda grubu hava koşullandırma veya elektriksel ısıtma ile ısıtılıyorsa)ayrı bölgeler oluşturulması önerilir. Genellikle farklı tip soğutma sistemleri aynı binada tesis edilmezler, fakat farklı bölgelerde soğutma sistemi olan ve soğutma sistemi olmayan odalar bulunabilir. ÖNERİ bölgelere ayırma: Enerji etiketleme programları için Danimarka hesaplama yöntemi/aracı( her ne kadar bölgelendirme, aydınlatma, havalandırma ve dâhili yüklerin daha ayrıntılı tanımlanması için kullanıyorsa da) sadece bir bölge kullanır. ÖNERİ bölgelere ayırma: esas olarak şunlara bağlıdır: Fransız basitleştirmesi ile binanın bölgelere ayrılması Bölge kullanımı(meşguliyet, kazançlar, sıcaklık set değerleri) Soğutma ekipmanının olması veya olmaması Eğitim binalarında bölgelere ayırma örneği: EPANR Inspection protocol

16 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi Bölge 1 Bölge 2 Bölge 3 Bölge 4 sınıflar, koridorlar, ofisler, toplantı odaları, kütüphane, spor veya aktiviteler için kullanılan odalar bağımsız değilse, 2 den 5 e kadar olan bölge haricinde kalan mekânlar. Kantin, restoran, mutfak spor salonları İnternet odaları Ofis binalarında bölgelere ayırma örneği: Bölge 1 Ofisler, toplantı odaları, koridorlar ve diğer mekânlar(2. kısma girmeyen) Bölge 2 Kantin, restoran ve mutfak ÖNERİ bölgelere ayırma: Alman standardı DIN V da listelenen kullanım profillerini kullanır. 30 dan fazla farklı kullanımlar için karakteristik değerler verilmiştir. Not: EPANR yazılımı için kullanılan ulusal kullanım profilleri tipik olarak aşağıdaki karakteristik değerleri içerir: Isıtma ve soğutma set sıcaklığı Bina kullanıcıları tarafından kullanılan bölgenin kullanım zamanına göre kesirsel ifadesi(saatlik/aylık /toplam saatlik, aylık) Koşullandırılan mekânlarda hava akış hızı Isıtma, soğutma ve havalandırma sistemlerinin işletme süresi Aydınlatma seviyesi Dâhili kazançlar( odayı kullananlar şahıslar ve ekipmanları sebep olduğu) 3.2 Bina Geometrisi Bina geometri değerleri, bölge mantığı ile toplanmalıdır. Genellikle bu değerler mimari çizim baz alınarak hesaplanır. Bununla birlikte bina denetimi sırasında bu değerler doğrulanmalıdır. İlgili parametreler şunlardır: Faydalı brüt döşeme alanı Koşullandırılmış mekânın havalandırılan net hacmi Bina kılıf bileşenlerini brüt alanı(ortam farklı yönlere, zemin ve koşullandırılmamış bölgelere ayrılır) Ayrıntılı hesaplamalar için: Lineer ısıl köprü uzunluğu(genellikle sabit bir düzeltme terimi içerir. ) ÖNERİ uzunluk ölçümleri: Yatay ölçü duvarın dış ucundan ona en yakın duvarın ortasına kadar alınır. Bina başka iki bina veya bina bölümleri arasına yerleştirilmişse, seperasyon duvarlarının merkezinden merkezine alınır. Bu durum şekilde daha iyi görülmektedir. EPANR Inspection protocol

17 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi ÖNERİ Brüt Döşeme Alanı : Faydalı brüt döşeme alanı, duvarların dış uzunlukları kullanılarak hesaplanan döşeme alanıdır. Binaya ait mimari çizimlere ulaşılamadığı durumlarda, net döşeme alanını hesaplamak için odaların dahili uzunluklarını ölçmek mümkündür. Daha sonra net döşeme alanını brüt döşeme alanına çevirmek için pratik kural kullanılır. Net ve brüt döşeme alanları arasındaki oran genellikle ile arasındadır. Ek II, Tablo 4 te Almanya da kullanılan farklı tip döşeme alanları arasındaki oranlar farklı bina tipleri için verilmiştir. Benzer değerler diğer ülkeler için elde edilebilir, kısmen tüm bina tipleri için bir değer de olabilir. ÖNERİ Brüt Döşeme Alanı: Konut amaçlı kullanılmayan bina oranları için Alman saha çalışması, farklı bina tipleri için net döşeme alanı ve brüt döşeme alanı arasında bir dönüşüm faktörü önermektedir. Aşağıdaki liste kapsamlı bina tipleri listesinden bir bölümünü vermektedir. Bina tipi net döşeme alanı brüt döşeme alanı Adliye Binası İdari Binalar İş Merkezleri Polis Merkezleri Bilimsel Araştırma ve Eğitim Okulları İlk ve orta dereceli okulları Orta dereceli modern okullar Kreşler Anaokulu Diğer Eğitim Tesisleri Spor Salonları(küçük) Spor Salonları(büyük) Huzurevleri Sergi Salonları İtfaiye Binası Tiyatro Binaları EPANR Inspection protocol

18 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi Müzeler Topluluk Merkezleri ÖNERİ Brüt hacim: Brüt hacim yine, mimari çizimler baz alınarak hesaplanabilir(denetim sırasında kontrol edilmelidir) veya bölgelerin yüksekliği ölçülerek bulunabilir. Bu dışarıdan farklı olduğundan, içerden katta yapılabilir. Bu durumda, her döşemenin inşaat yüksekliğine ek bir yükseklik eklenmelidir. Tipik döşeme yükseklikleri 20 cm ile 30 cm arasındadır. Şüpheli bir tavan veya bir tesisat döşemesi varsa, bu değerler kontrol edilmelidir. Bu durumlarda, Bina ve/veya bölgelerin yüksekliği bu yükseklikler göz önüne alınarak hesaplanmalıdır. Bazı durumlarda oda yüksekliği birçok katlar için aynıdır. Konut amaçlı kullanılmayan ve farklı kat yüksekliklerine sahip binalar vardır. Denetleyici zemin kata özel olarak dikkat etmelidir, bu döşeme muhtemelen en büyük yüksekliği sahip olabilecektir. ÖNERİ Bileşenlerin Brüt Alanları: Federal bina düzenlemeleri cephe alanına bağlı olarak gerekli olan minimum pencere alanını tanımlar. Bundan dolayı, Alman saha çalışması DIN 5034 e benzer olarak pencere alanını yaklaşık aşağıdaki gibi verir: Pencere genişliği = Pencere yüksekliği = Oda genişliğinin %55 i Oda yüksekliği 1. 5 m ÖNERİ Net Hacim: Havalandırılan net hacim, odaların /bölgelerin dahili uzunluk, genişlik ve yüksekliğine göre hesaplanabilir, mimari çizimler elde edilemiyorsa denetim sırasında ölçülebilir. ÖNERİ Pencerelerin Brüt Alanları : Bina kılıfı bileşenlerinin brüt alanları, farklı bileşen tiplerine göre bölünür. (duvarlar, pencereler, çatılar/üst tavanlar ve döşemeler)bileşen içindeki farklı yapı malzemesine göre de bölünür(bir yenileme sırasında değiştirilmiş olabilen iki farklı duvar veya pencere konstrüksiyonu). Bu değerler yine, çizimler baz alınarak hesaplanabilir. Ek olarak koşullandırılmış mekandan dışarıya doğru bileşen alanı( örneğin; dış duvarlar, pencereler, çatılar)koşullandırılmamış mekanların bileşen alanları döşeme, tavan gibi değerlendirilmelidir veya ısıtılmamış bir bölge duvarı olarak değerlendirilmelidir. Eğer bileşenlerin uzunluk ve genişliği denetim sırasında ölçülmek zorunda kalınırsa, değerlerin iç veya dış ölçümlere göre olduğu belirtilmelidir. Dahili ölçümler olması EPANR Inspection protocol

19 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi durumunda değerler iç ve dış uzunluk arasındaki fark kadar büyütülmelidir. Bu değer bileşen konstrüksiyonundan çok etkilenmektedir. Pencereler duvar açılım alanları ile ölçülmelidir. ÖNERİ ısıl köprüler : Isıl köprü uzunluğu binanın ziyaret edilmesi sırasında kolayca değerlendirilemez. Isıl köprüler içerden duvar kâğıdı, dışardan kaplama veya sıva ile kısmen kaplı olabilirler. Bu nedenle, bu kaplamanın en azından bir tarafını tahrip etmeden uzunluk ölçümü yapılamaz. Deneyimli bina uzmanları, mimari çizimlerin ayrıntılı incelenmesi ile uzunluk dahil ısıl köprüleri değerlendirebilirler. Bir ısıl köprünün ısı transfer katsayısı, ısıl köprü kataloglarından veya 2 boyutlu hesaplamalardan elde edilebilir. Bu değerlendirmeler bu yolla yapılamamışsa, ısıl köprüler ile ilgili ulusal değerlerden yararlanılabilir. Pratik kurallarını kullanan bazı ülkelerde, tüm bina kılıfı bileşenlerine bir ek Udeğeri eklemek zorundadır(bakınız Alman önerileri), diğer ülkeler, ilgili bileşenlere spesifik değerleri eklerler(bakınız İtalyan önerileri). EPANR yazılımı ısıl köprüleri değerlendirmek için fazladan bir bölüm sağlamaz. Bu nedenle, her bina bileşenine bir U değeri eklemek veya 1 m 2 boyut için ek bir bileşen ve U nun Udeğerini tanımlamak önerilir. ÖNERİ ısıl köprüler : Almanya da DIN V , ek bir Udeğeri için( ki bu değer tüm bina kılıfına eklenmek zorundadır) aşağıdaki varsayılan değerleri verir: W/m2K ısıl köprülere en iyi çözüm için 0.1 W/m2K ısıl köprülere standart çözümler için 0.2 W/m2K iç yalıtım ve diğer kritik birleşme yerleri için ÖNERİ ısıl köprüler : İtalya da ısıl köprüler ile ilgili veri olmaksızın ilgilenilen yapıların ısıl kayıpları aşağıda değerlere göre arttırılmalıdır: Dışsal yalıtım %0 Balkonlar veya saçaklarda dışsal yalıtım %5 Homojen tuğla veya taş duvar %5 İki tuğla arasında hava boşluğu olan delikli tuğla %10 Yalıtılmış yapı %20 Hazır beton paneller %30 ÖNERİ ısıl köprüler : Danimarka da, ısı kayıp faktörleri W/m 2 K den daha az olan ısıl köprüler ihmal edilirler. EPANR Inspection protocol

20 3.3 Bina Bileşenleri Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi Koşullandırılmamış veya dış bölgeye ait her bina bileşeni bir Udeğeri ile tanımlanmak zorundadır. Saydam bileşenler ek olarak bir gdeğeri ile tanımlanmak zorundadır. Bunlar pencere/duvar olabilir. Udeğeri, bir panjur gibi ek bir yalıtım tedbirinden geçici olarak etkilenebilir. Bu durumla ilgili karakteristikler şunlardır: Her bina elemanının Udeğeri Bu değer, ya bina dokümanı incelenerek, ya bileşende açılan deliğin analizi ile veya da yerinde ölçümlerin değerlendirilmesi ile veya da binanın yaşına uygun ulusal çizelgeler baz alınarak ISO6946 ya göre hesaplanmak zorundadır. Panjurların olması durumunda bina bileşeninin Udeğeri, panjurlu ve panjursuz durum için araştırılmak zorundadır. Saydam bina bileşenlerinin gdeğeri gdeğeri ya üretici firmanın spesifikasyonlarında verilir veya da ulusal varsayılan değer tablolarından bulunabilir. Kapalı panjurların oranı Bu değer, saydam bina bileşenlerinin ortalama Udeğerini tanımlarken kullanılır, panjurların kapalı kaldığı süre hesaba katılır. Opak elemanların dahili yüzeylerinin absorbsiyon katsayısı. Bu değer cephenin rengini temsil eder. Opak elemanların dış yüzeylerinin ısıl direnci. Bu değer binanın incelenmesi ile elde edilemez, fakat EPANR yazılımında bir giriş verisi olarak gereklidir. Bu değer ulusal standartlardan bulunabilir. Tipik değerler ile W/m2K arasındadır. Saydam bina kılıf elemanları için engeller, saçaklar, kanatlar için dışsal gölgeleme düzeltme faktörü. Bunun ile ilgili daha fazla bilgi bölüm 2. 5 te verilmiştir. Isıl köprülerin lineer ısıl iletimi. ayrıntılı hesaplar için (sabit bir düzeltme terimi) ISO ten alınır veya ISO e göre hesaplanır Alternatif olarak ısıl iletim için sabit düzeltme terimi ulusal tablolardan alınabilir. Binanın spesifik dahili ısı kapasitesi Dahili ısı kapasitesi ya dahili bina bileşeninin her tabakasının(ilk yalıtım tabakasına kadar) alanı ve kalınlığı, ısı kapasitesi, yoğunluğunun çarpımının ekleyerek hesaplanabilir veya deneyimlere göre değerlendirme yapılır. Spesifik dahili kuplaj faktörü Spesifik dahili kuplaj faktörü.. (H t + H v ) Isıtma ve soğutma peryotları sırasında yere ısı transmisyonu için düzeltme faktörleri. Bu değer dış sıcaklığa kıyasla yerin daha yüksek sıcaklığa sahip olduğunu göz önüne alır. Değerler ulusal standartlardan alınabilir veya EN/ISO dan elde edilebilir. EPANR Inspection protocol

21 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi Bina denetimi, bina dökümanları ve mimari çizimlerden elde edilen bilginin kontrolü anlamında olmalıdır;çünkü, yenilemeler sırasında projelerden değişiklik yapılmış olunabilir. ÖNERİ Udeğerleri : EPANR yazılımı, binanın konstrüksiyon tipine ve yaşına bağlı olarak saydam olmayan bileşenlerin tipik Udeğerleri için ulusal kitaplıklar içerecektir. Başlangıçta bu kitaplıklar, projenin katılımcı ülkeleri ve gözlemci ülkelerden elde edilebilecektir. Ülkeniz ile ilgili kitaplıktan kontrol edebilir veya diğer komşu ülkelerin kitaplıklarından istifade edebilir veya da değerlendirmek istediğiniz binaya benzer özellikteki konstrüksiyon değerlerini kullanabilirsiniz. Alternatif olarak bazı ülkeler kendi ulusal etiketleme programları(danimarka örneğine bakılabilir) veya diğer sebepler yüzünden tipik konstrüksiyonlar için bir veri tabanı oluşturmuşlardır. Bununla birlikte, varsayılan konstrüksiyon tipi ve yalıtım kalınlığının doğruluğunun kontrol edilmesi gereklidir. Mimari çizimlere veya daha iyi mimari ayrıntılar bu değerlendirmeyi yapmak için iyi bir yoldur. Binanın mimari çizimlerine erişilemediği veya çizimlerin esas konstrüksiyonu temsil etmediği durumlarda, duvar kalınlığının ölçümü ek yalıtım seviyeleri hakkında bilgilendirici olacaktır. Tipik olarak örme duvarlar 24 cm veya 30 cm kalınlığına sahiptir veya cm(+3 cm içerden dışarıya toplam sıva). Eğer duvar boyutu farklı ise, konstrüksiyon ya örme duvar değildir, ya da yalıtım malzemesi içermektedir. Yalıtım malzemesi ve/veya ahşap konstrüksiyon duvara vurarak tespit edilebilir(her iki yüzeyden de vurulmalıdır). Benzer denetim tavanlar, döşemeler ve çatılar için de yapılabilir. Aynı zamanda, konstrüksiyonun tipi hakkındaki bu değerli bilgiler bina kullanıcısından alınabilir çünkü, kullanıcı halı kaplarken, duvarlara resim asarken konstrüksiyon hakkında bilgi sahibi olmuş olabilir. Bina bileşen konstrüksiyonunu araştırmanın en sağlam yolu bileşeni delmektir. Bu işlem materyal hakkında bilgi verecektir(farklı materyallerin tipleri, sıralaması, kalınlığı, hatta yoğunluğu) ve böylece Udeğerlerinin doğru bir şekilde hesaplanması mümkün olmaktadır. Bununla birlikte, bu tahrip edici bir analizdir ve çok ayrıntılı bir çalışma ve pahalı incelemeler yapılacaksa tercih edilmelidir. ÖNERİ Udeğerleri: Danimarka da Danimarka etiketleme programı için hazırlanan Elkitabı(sadece Danimarka dilindedir)tipik konstrüksiyonlar için Udeğerleri hakkında bir veritabanı oluşturmuştur. Bina enerji danışmanı binanın bölümlerini incelemek için görsel araştırma yöntemlerini kullanmalı ve enerji etiketleme hesabında kullanılan veriyi kullanmalıdır. Yeterince kapsamlı bir kayıt yapmak enerji danışmanının sorumluluğundadır, veri tabanını enerji sertifikasyonu tanımı ve hesabı için kullanılan veri ile kurabilir. Bu nedenle, bina kısımlarının Udeğerlenin tespiti de enerji danışmanının sorumluluğundadır. Eğer U değeri görsel inceleme ile belirlenemezse, enerji danışmanı aşağıdaki işlemleri yapmalıdır: Udeğeri hesabı için koşulları netleştirmek amacıyla bina sahibinin izniyle bina kısımlarında tahrip edici bir inceleme yapar veya, İlgili bina kısmının yaşına ve projelere vs. göre Udeğeri hakkında bir değerlendirme yapar. EPANR Inspection protocol

22 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi ÖNERİ Udeğerleri: Konut amaçlı kullanılmayan binaların sınıflaması için çalışan Alman saha ekibi, binanın inşa edildiği yıla ve bina kılıfı bileşeninin tipine bağlı olarak yaklaşık Udeğerleri için aşağıdaki tabloyu oluşturmuştur. Bu tablo FraunhoferEnstitüsü Bina Fiziği bölümü deneyimleri baz alınarak oluşturulmuştur. ÖNERİ Udeğerleri, gdeğerleri pencereler : Saydam olmayan bileşenlere benzer olarak, EPANR yazılımı, saydam bileşenler ve pencereler için ulusal kütüphane önermektedir. Karakteristikler burada Udeğerleri ve gdeğerleridir. Burada şu kontrolü yapmak önemlidir:binanın ömrü boyunca pencerelerde bir değişim olmuşsa, değerler yanlış bilgilendirme yapacaktır. Çerçeve tipleri gözle incelenebilir(ahşap, plastik, metal veya bunların kombinasyonu olabilir). Metal çerçeve olması durumunda(çoğunlukla Alüminyum), çerçevenin U değerinde temel farklılıklar oluşacağı için ısıl bariyer olan ve olmayan bölgeler ayrılmalıdır. Termal bariyer büyük olasılıkla pencere açıldığı zaman görülebilir. Metal profil bir kauçuk bariyer ile iki parçaya ayrılmıştır. Pencere camı iki temel gruba ayrılabilir: Tek cam(udeğeri ve gdeğeri üzerinde etkilidir) Çift (IR) kızılötesi kaplı cam(durgun gazlı ve durgun gazsız)( Udeğeri ve gdeğeri üzerinde etkilidir) Üçlü cam(udeğeri ve gdeğeri üzerinde etkilidir) EPANR Inspection protocol

23 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi Güneş koruyuculu cam(çoğunlukla çift cam, sadece gdeğer üzerinde etkilidir) Cam panellerin miktarı denetim sırasında kolayca sayılabilir. Bir çakmak yardımıyla bir veya ikili yüzey olma durumu kontrol edilebilir çünkü, alevin görüntüsü iki kez yansıtılacaktır. Cam arasındaki boşluk kalınlığı bir camölçüm kartı kullanarak ölçülebilir. Boşlukta gazın varlığı bazı pencerelerde/bazı ülkelerde yazılır. Güneş koruyuculu camlar cam panellerin farklı renklerinden dolayı tespit edilebilirler. Daha yeni güneş koruyuculu camlarda bu daha zordur, üretici firmalar görsel fark oluşturmamak için daha az renk kullanmaktadırlar. Pencereler için oluşturulan ulusal veritabanında çoğunlukla çerçeve ve cam hakkında bilgi vermektedir(danimarka tip örneğine bakınız). Buna ek olarak, (eski) ulusal standartlar camın Udeğeri ve çerçevenin Udeğerine bağlı olarak pencere Udeğerinin değerlendirmesine imkan sağlamaktadır(bakınız Alman tip). Bununla birlikte, pencerelerin ısıl performansları için çıkarılan en yeni standartlar(iso 10077) çerçevede camın derinliği, pencerenin şekli, boyutu, ayracın tipi gibi etki eden birçok faktörün ayrıntılı hesabını gerektirmektedir. Varolan binaların denetimi için bu pratik bir uygulama değildir. Aşağıdaki tabloda Udeğerleri ve gdeğerlerinin muhtemel öngörülen değerleri verilmektedir. Pencere tipi Udeğeri[W/m2K] gdeğeri [ ] Tek camlı, kaplamasız, al/ahşap çerçeve İki panel, kaplamasız, kompozit ahşap çerçeve Çift panel, kaplamasız, Al çerçeve Çift panel, kaplamasız, ahşap veya plastik çerçeve Çift panel, düşük ekaplama, gazsız, Al çerçeve(ısıl bariyer) Çift panel, düşük ekaplama, gazsız, ahşap veya plastik çerçeve Çift panel, düşük ekaplama, gaz dolu, al çerçeve((ısıl bariyer) Çift panel, düşük ekaplama, gaz dolu, ahşap veya plastik çerçeve Solar cam, çift panel, düşük ekaplama, gaz dolu, orta renklendirilmiş, Al çerçeve(ısıl bariyer) Solar cam, çift panel, düşük ekaplama, gaz dolu, orta renklendirilmiş, ahşap veya plastik çerçeve Solar cam, çift panel, düşük ekaplama, gaz dolu, yoğun renkli, Al çerçeve(ısıl bariyer) Solar cam, çift panel, düşük ekaplama, gaz dolu, yoğun renkli, ahşap veya plastik çerçeve Çift panel, düşük ekaplama, gaz dolu, gelişmiş ayraç, ahşap veya plastik çerçeve Üçlü panel, düşük ekaplama, gaz dolu, gelişmiş ayraç, ahşap veya plastik çerçeve Üçlü panel, düşük ekaplama, gaz dolu, gelişmiş ayraç, gelişmiş çerçeve konstrüksiyonu ÖNERİ Udeğerleri, gdeğerleri pencereler : Danimarka Etiketleme Programı Elkitabı Eki, görsel incelemeye bağlı olarak pencerelerin Udeğeri ve gdeğerini değerlendirmek için bir veritabanı içerir. EPANR Inspection protocol

24 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi ÖNERİ Udeğerleri, gdeğerleri pencereler : Eski Alman ulusal standardı, DIN camın Udeğeri ve çerçevenin tipine bağlı olarak pencereler için Udeğerleri tablosu içerir. Almanya daki standart artık bu değildir ama, sadece denetimle bilgi toplanabilecek mevcut bina denetimleri için faydalı olabilir. ÖNERİ Udeğerleri, gdeğerleri pencereler : Konut dışı amaçla kullanılan binaların sınıflandırılması için çalışan Alman saha ekibi pencere ve cephe elemanlarının yaklaşık Udeğerleri için aşağıdaki tabloyu önermiştir. İnşa yılı Pencere/cephe elemanlarının tipi 1978 e kadar den sonra Global ısıl iletim değerleri [ W/m 2 K ] and [ W/mK ] Pencerel er Cilalı kapılar Ek cephe elemanla rı Ahşap pencereler, tek kat sırlı U w 5. 0 cam tek Ahşap pencereler çift kat sırlı (yalıtım sırlama/ kutu tipi pencereler ) Plastik pencereler, yalıtım sırlama Alüminyum veya çelik pencereler, yalıtım sırlama Ug 5. 8 U w cam çift çift çift lowe Ug U w cam çift çift çift lowe Ug U w cam çift çift çift lowe Ug panel /opak dolgu U p Cephe profili U f Sabit sırlama % Panel/opak dolgu % pencere I w Aşağıdaki formül ve belli duvarlara ait Udeğeri ile bu değerler hesaplanabilir: EPANR Inspection protocol

25 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi ÖNERİ panjurlar : Kapalı panjurların oranı, mevsime, solar ışınıma ve saydam bina elemanının yönlendirilmesine bağlıdır. ÖNERİ soğurma katsayısı : Dış yüzey elemanlarının soğurma katsayısı, yüzey camının yansıtma faktörüne ve rengine bağlıdır. Ulusal standartlar absorbsiyon katsayısı bilgisini verirler. Bu değerler şunlardır: 0.8 karanlık yüzeyler için 0.6 kırmızı yüzeyler için(çatı kiremitleri) 0. 3 açık renkli yüzeyler için 0.1 yansıtıcı yüzeyler için, örneğin Al ÖNERİ soğurma katsayısı : Fransız varsayılan değerleri: 1 siyah yüzeyler için 0. 8 koyu renkli yüzeyler için 0. 6 orta derecede açık renkler için 0. 4 açık renkler için ÖNERİ lineer ısıl iletim : Lineer ısıl iletim ayrıntılı çizimlerden analiz edilebilir. Bu çizimler mevcut binalar için çoğunlukla elde edilemez. Bu nedenle, sabit bir düzeltme terimi içeren bir yaklaşım önerilir. Daha fazla bilgi için 2. 2 bölümde ÖNERİ ısıl köprülerin uzunluğu konusuna bakınız. ÖNERİ spesifik ısı kapasitesi : Alman DIN V standardı spesifik ısı kapasitesi için aşağıdaki değerleri önermektedir: 50 Wh/m 2 K hafif konstrüksiyonlar için (standart değer) ( = 180 kj/m 2 K) 90 Wh/m 2 K orta konstrüksiyonlar için ( = 324 kj/m 2 K) 130 Wh/m 2 K ağır konstrüksiyonlar için ( = 468 kj/m 2 K) TIP ÖNERİ spesifik ısı kapasitesi : İtalya da spesifik ısı kapasitesi için aşağıdaki standart değerler önerilir(bu değerler alana değil hacme göre verilmiştir): 70 kj/m 3 K ısıl yalıtım veya hafif konstrüksiyonlar için 130 kj/ m 3 K delikli tuğla veya benzer konstrüksiyonlar için 240 kj/ m 3 K tuğla ve benzeri konstrüksiyonlar için 290 kj/ m 3 K taş duvar ve benzeri konstrüksiyonlar için ÖNERİ spesifik ısı kapasitesi : aşağıdaki değerleri verir: Binaların ısıl kapasitesi için Danimarka standardı EPANR Inspection protocol

26 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi Bina tanımı spesifik ısı kap. [kj/m 2 K] Ektra hafif: orta hafif: orta ağır: ektra ağır: Hafif duvar, döşeme ve tavanlar, yani, Ahşap çerçeveli tahta bölmeli duvar, ağır parçalar yok 145 bazı ağır parçalar, yani beton kısımlar ahşap döşemeli veya hafif beton duvarlar 290 birkaç ağır parça. yani, sert yüzeyli beton kısımlar, ve örme duvar ve beton duvarlar 430 ağır duvarlar ve betondan yapılmış kısımlar, örme duvar veya beton 575 ÖNERİ spesifik ısı kapasitesi : Basitleştirilmiş Fransız yaklaşımı binayı 5 seviyeye (sınıf) böler: Sınıf: tanım: ısı kapasitesi 1 çok hafif konstrüksiyon. 22 Wh/m 2 K ( =79 kj/m 2 K) 2 hafif konstrüksiyon 31 Wh/m 2 K ( =112kJ/m 2 K) 3 orta 46 Wh/m 2 K ( =116 kj/m 2 K) 4 ağır 72 Wh/m 2 K ( =259 kj/m 2 K) 5 çok ağır 103 Wh/m 2 K ( =370 kj/m 2 K) ÖNERİ spesifik dahili kuplaj katsayısı : EN/ISO bina/bölge sınıfına bağlı olarak spesifik dahili kuplaj katsayılarını aşağıdaki gibi vermektedir: Bina sınıfı Çok hafif Hafif Orta Ağır Çok ağır spesifik dahili kuplaj katsayısı 9. 2 Wh/m 2 K 9. 2 Wh/m 2 K 9. 2 Wh/m 2 K 9. 9 Wh/m 2 K Wh/m 2 K 3.4 Bina Kılıfının Hava geçirmezliği Bina kılıfının hava geçirmezliği, sızıntı hızını ve dolayısıyla koşullandırılmış bölgelerin hava değişim hızını etkiler. Bu değer üfleyici kapı testleri ile ölçülebilir;n 50 hava değişim hızını verir ki, yaklaşık olarak ortalama sızıntı hızının 15 faktörü ile bölünmesi ile bulunabilir veya da enerji danışmanını kendi deneyimlerine göre öngörülür. Alternatif olarak, standartlarda tanımlanmış olan ulusal varsayılan değerler vardır. EPANR Inspection protocol

27 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi ÖNERİ sızıntı hızı : Bina ziyaretleri sırasında birleşme yerleri ve mühürlerin incelenmesinin yanı sıra bina kullanıcısı bina kılıfının sızdıran parçaları hakkında bilgi verebilir. Bununla birlikte, bu sızıntının çok yüksek mekanik ventilasyona veya çok soğuk hava girişine sebep olmadığından emin olunmalıdır. ÖNERİ süzülme hızı : Alman DIN V standardı sızıntı hızlarını aşağıdaki gibi verir: /h yeni konstrüksiyonlar için /h mevcut binalar için /h sıkı olmayan konstrüksiyonları için(kötü mühürleme, görülebilir gevşeklikler, boşluktan karşı tarafın görülmesi gibi durumlar) ÖNERİ sızıntı hızı : Danimarka daki yeni binalar, 50 Pa basınç farkında 1. 5 I/s/m 2 değerini aşmayacak şekilde doğal bir hava akışına sahip olmalıdır. Bu değer normal basınç şartlarında 0. 2 I/h bir süzülme hava değişim hızına karşılık gelmektedir. Pratik kuralının bir gereği olarak normal basınçta süzülme hızı 50 Paskal daki hava değişiminden hesaplanabilir. Aşağıdaki formül kullanılabilir: q inf = * q L50 I/s / m 2 ÖNERİ süzülme hızı : Fransa da binanın yaşına ve pencerelerin hava sızdırmazlığına göre sızıntı değerleri belirlenir: Bina tipi 4 Pa basınç altında sızıntı hızı (m 3 /m 2 h) 2000 den sonra inşa edilmiş, Yeni binalar den önce, iyi sızdırmaz pencereleri var den önce inşa edilmiş 3. 4 Isıtılmayan bölgeler ve dış ortam arasındaki ısı transfer ventilasyonu dış ortam ve ısıtılmayan mekanlar arasındaki hava değişim hızına bağlıdır. ÖNERİ ortam ve ısıtılmayan mekan arasındaki hava değişim hızı : Hollanda EPAU dökümantasyonu yaklaşık hava değişim hızlarını aşağıdaki tabloda vermektedir: Hava sızdırmazlık tipi Isıtılmayan mekan ve dış ortam EPANR Inspection protocol

28 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi Kapı ve pencere yok, bileşenlerin tüm birleşme yerleri iyi mühürlenmiş, ventilasyon yok. Bileşenler arasındaki tüm birleşme yerleri iyi mühürlenmiş, ventilasyon yok Tüm birleşme yerleri iyi mühürlenmiş, ventilasyon için açıklık yok Bazı lokallerde açık birleşme yerleri var veya daimi ventilasyon açıklıkları var Çok sayıdaki açık birleşme yerleri sebebiyle hava sızdırmazlığı yok veya çok sayıda daimi ventilasyon açıklığı var arasındaki hava değişim hızı (1/h) ÖNERİ ısıtılmamış mekan ve ortam arasında hava değişim hızı : Konut dışı kullanılan binaların sınıflaması için çalışan Alman saha ekibi varsayılan olarak aşağıdaki değerleri önermiştir: Standart değer : /h Yüksek solar ışınıma sahip komşu bölgeler için (pencere alanının min. %50 si hız), değer /h a kadar arttırılabilir. 3.5 Gölgeleme Sistemleri, Engeller, Saçaklar, kanatlar Gölgeleme sistemleri, cam elemanların efektif solar toplama alanlarının hesabı için dikkate alınırlar. Bu hesap için aşağıdaki faktörler gereklidir: Pencere saydamlık özellikleri ve hareketli gölgeleme cihazları dahil pencerenin toplam solar enerji iletimi. Bu değer, Alman DIN V , tablo 5 gibi ulusal varsayılan değerleri veri tabanından elde edilebilir. Kapalı gölgeleme cihazlarının oranı. Bu değer de ulusal varsayılan değeri olarak elde edilebilir ve meyil ve yönlendirmeye bağlıdır. Çerçeve faktörü ölçülebilir veya varsayılan değerlerden alınabilir. Denetim sırasında mevcut tüm gölgeleme sistemleri listelenmelidir ve farklı pencerelerin çerçeve faktörleri ölçülmelidir. ÖNERİ gölgeleme sistemleri: Toplam solar enerji iletimi için ulusal veri tabanından bilgi alınamıyorsa, bu değer spesifik tip gölgeleme cihazı için ortalama gölgeleme azaltım faktörü ve camın gdeğerinin çarpımı (bakınız öneri 2. 3) EPANR Inspection protocol

29 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi kullanılarak yaklaşık olarak elde edilebilir. Tipik gölgeleme azaltım faktörleri z şunlardır: Harici gölgeleme(panjur), yansıtıcı : Harici gölgeleme(panjur), karanlık : Dahili gölgeleme(perde), yansıtıcı : Dahili gölgeleme(perde), karanlık : En son araştırmalar göstermiştir ki; gölgeleme azaltım faktörünün camın gdeğeri ile basit çarpımı, toplam solar iletim faktörleri için doğru bir fiziksel değer vermemektedir. Çünkü, bu iki karakteristik birbirini etkilemektedir. Bu durum özellikle dahili gölgeleme cihazları ve solar camlar ile kombinasyonlarında olmaktadır. Bununla birlikte, verilen g ve z değerleri, ayrıntılı karakteristiklere ulaşılamıyorsa, kullanılabilir, birçok eski ulusal standartta da kullanılmıştır. Eğer gölgeleme cihazları günışığı kullanım özelliklerine sahipse(gün ışığını yönlendirmek için bir üst parça gibi), z değerleri %30 oranında arttırılmalıdır. ÖNERİ gölgeleme sistemleri: kullanımı önerilmektedir: Danimarka da aşağıdaki gölgeleme faktörlerinin Solar gölgelemenin yeri Gölgeleme cihazının tipi Cam tipi Çift panel Lowe kaplamalar Gölgeleme cihazı rengi açık koyu açık koyu Dahili Venedik storları Rulo storlar perde Camların Venedik storları / /0. 60 arasında perde (ekran) / /0. 60 harici Venedik storları ekran Cam paneller arasındaki solar gölgeleme cihazları için, faktör lowe kaplamanın lokasyonuna bağlıdır. Eğer lowe kaplama cam panelin en iç kısmında ise, en yüksek değer seçilmelidir. ÖNERİ gölgeleme sistemlerinin kullanım oranı : Orta Avrupa enlem ve iklim koşulları için gölgeleme sistemlerinin kullanım oranı Alman DIN standardında verilmiştir;bakınız Ek2, tablo A4. Aşağıdaki tablo, bu kapsamlı tablonun bir bölümünü göstermektedir. açı mevsim yön N E/W S düşey(90 ) kış yaz yatay kış yaz Diğer ülkeler benzer varsayılan değerlere sahip olabilirler. EPANR Inspection protocol

30 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi ÖNERİ çerçeve azaltım faktörü: Çerçevenin ölçülen kalınlığı çerçeve azaltım faktörü için gerekli temel veridir. Elbette bu değer cam alanının ölçülerek, ilgili pencere için duvarda bırakılan açıklıktan çıkarılması ile bulunabilir. Tipik çerçeve azaltım faktörü %15 ile %20 arasındadır. ÖNERİ çerçeve azaltım faktörü: Danimarka etiketleme programı elkitabı, çerçeve azaltım faktörleri için aşağıdaki önerileri içerir: Dış engeller 3 faktör ile kategorize edilebilirler: Yatayda kısmi gölgeleme düzeltim faktörü(komşu binalar, dağlar vs. ) Saçaklar için kısmi gölgeleme düzeltim faktörü(balkonlar, çatı uzantıları için) Kanatlar için kısmi gölgeleme düzeltim faktörü (duvarlar sebebiyle yan kanatlar) Kısmi düzeltim faktörünün tanımı için pencere merkezi ve engelin en uzun noktası arasındaki açı değerlendirilmelidir. Denetim sırasında, mimari çizimler ile uygunluğun sağlanıp sağlanmadığı kontrol edilmelidir. ÖNERİ dış engeller: Yatay engellerin olması durumunda, her pencere için ayrı ayrı hesap yapmak yerine, kısmi gölgeleme düzeltim faktörü hesabını basitleştirmek amacıyla gölgelenen cephe yüksekliğinin orta noktası için yatay engel açısının hesaplanması önerilir: EPANR Inspection protocol

31 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi Bu konudaki birçok standart, yatay kısmi gölgeleme azaltım faktörlerini cephenin eğimi, yönü ve yatay engel açısına bağlı olarak veren tablolar içerir. Bu faktörler bazı ulusal standartlarda mevsimlere bağlı olarak değişim gösterir. Aşağıdaki tablo, pren ISO standardında verilen değerleri vermektedir: Yatay açı 35 kuzey 45 kuzey 55 kuzey S E/W N S E/W N S E/W N ÖNERİ saçaklar: Saçaklar sadece ilgili pencerelere uygulanabilir. Bu nedenle bu pencereler girişte diğerlerinden ayrılmalıdır;aksi takdirde aynı karakteristiğe sahip kabul edilirler. Aşağıdaki çizim saçak şeklindeki bir engelin açısının nasıl değerlendirileceğini göstermektedir: Ulusal standartların bir çoğu, saçak kısmi gölgeleme azaltım faktörünü cephenin eğimi, yönü ve saçak engel açısına bağlı olarak verir. Bu faktörler Birçok ulusal standartta mevsime bağlı olarak verilir. Aşağıdaki tablo pren ISO standardında verilen değerleri gösterir: Yatay açı 35 kuzey 45 kuzey 55 kuzey S E/W N S E/W N S E/W N ÖNERİ kanatlar : Kanatlar sadece ilgili pencerelere uygulanır. Bu nedenle bu pencereler girişte diğerlerinden ayrılmalıdır;aksi takdirde aynı karakteristik değerlere sahip kabul edilirler. Aşağıdaki çizim kanat engel açısının nasıl değerlendirileceğini göstermektedir: EPANR Inspection protocol

32 Değerlendirmesi EPANR Bina Denetim Kontrol Listesi 3.6 Dahili Isı Kaynakları (dahili kazançlar) Dahili kazançlar ilgilenilen koşullu bölgedeki (direkt)doğrudan dahili ısı kaynakları ve indirekt(dolaylı ) olarak komşu koşullanmamış bölgeden sağlanan dahili ısı kaynakları olarak ikiye ayrılır. Dolayısıyla denetim sırasında aşağıdaki listeye dikkat edilmelidir: Bina çalışanlarının sayısı ve binada bulunma oranları Binada kullanılan cihazlardan kaynaklanan ısı kaynakları(kurulu güç ve işletme süresi) Aydınlatma tesisatının ısı kaynağı(bakınız 3. 11) Aşağıdaki ısı kaynakları EPANR aracında göz önüne alınmamıştır ve bu nedenle binanın denetimi sırasında değerlendirilmemelidir: Atık su ve şebeke suyundan kaynaklanan ısı kaynakları(bakınız 3. 8) HVAC tesisatının ısı kaynakları (bakınız 3. 7, 3. 9, 3. 10) Ürünlerden ve işlemlerden kaynaklanan ısı kaynakları ÖNERİ Bina sakinleri: Denetimci bina sahibi veya yöneticisi ile yaptığı görüşmede binada sakinlerinin sayısı sormalıdır;kaç kişinin çalıştığı veya yaşadığı ve binada bulunma süreleri belirlenmelidir. Binanın denetimi bölgelerin hangi amaçla kullanıldığını da denetlemek fırsatı sağlar. Normal ofis aktivitesi için kişi başı dahili ısı kazancı 100 W tır, yoğun fiziksel çalışmanın yapıldığı ortamlarda 150 W kullanılabilir. Bu değerlere ek olarak, standart kullanım profillerinde ulusal varsayılan değerleri de verilmiştir. Bu değerler W/m 2 olarak verilir ve bu nedenle ilgili bölgenin döşeme alanına göre hesaplanır. ÖNERİ Bina sakinleri: Alman DIN V standardı bina sakinlerinden kaynaklanan ısı kazançlarını ve binada bulunma sürelerini gösteren standart kullanım profillerini içerir. EPANR Inspection protocol