ADANA DA SATIŞA SUNULAN YUMURTALARDA SUNUŞ ÇEŞİTLİLİĞİ VE KALİTE DEĞİŞİMİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA *

Transkript

1 ADANA DA SATIŞA SUNULAN YUMURTALARDA SUNUŞ ÇEŞİTLİLİĞİ VE KALİTE DEĞİŞİMİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA * A Study On The Presentatıon Varıety And Qualıty Dıversıty Of The Eggs Marketed In Adana Havva Doğan Prof. Dr. A. Nazım Uluocak Zootekni Anabilim Dalı Zootekni Anabilim Dalı ÖZET Çalışma, Adana da Real, Carrefour, Migros, Groseri ve Yonca satış merkezlerinde üretici firmalar tarafından satışa sunulan yumurtaların sunuş çeşitliliği, etiket üzerinde bulunması gereken bilgilerin saptanması, Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği ne uygunluğunun belirlenmesi ile yumurta iç ve dış kalitesi özelliklerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Örnek yumurta alımları, satış merkezlerinden sunuş çeşitliliğine göre birer hafta aralıklarla 3 kez gerçekleştirilmiştir. Her satış merkezinden üretim firmasına ve sunuş çeşidine göre örnek alınan 6 şar adet yumurta, laboratuarda iç ve dış kalite özellikleri bakımından ölçümler yapılarak incelenmiştir. Dış kalite özelliklerden; yumurta ağırlığı, kabuk kalınlığı, kabuk ağırlığı, kabuk rengi ve şekil indeksi, iç kalite özelliklerinden ise ak indeksi, sarı indeksi, sarı ağırlığı, sarı rengi, haugh birimi değerleri saptanmıştır. Satış merkezlerindeki üretici firmalara ait 772 adet yumurtanın kalite bakımından incelenmesi sonucunda yumurta ağırlığı, şekil indeksi, ak indeksi, sarı ağırlığı, sarı rengi ve kabuk kalınlığı bakımından büyük satış merkezleri ve üretici firmalar arasında farklılıklar istatistiki açıdan önemli bulunmamıştır(p 0.05). Sarı indeksi, kan-et lekeleri ve haugh birimi değerleri bakımından, gerek satış merkezleri ve gerekse üretici firmalar arasındaki saptanan farklılıklar istatistiki açıdan önemli bulunmuştur (P<0.05). Yumurta paketleri üzerinde bulunması gereken bilgilerin Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği uyumluluğunun ortalama %90 olduğu saptanmıştır. Ancak yumurta iç ve dış kalite açısından uyumluluğun üretici firmalara göre değişim göstermekle birlikte, ortalama olarak %40 düzeyinde olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, Adana il merkezinde bulunan büyük satış merkezlerinin ve buralara satış yapan üretici firmaların, yumurta kalitesinin korunmasına yönelik daha özenli davranmaları gerektiği söylenebilir. Anahtar kelimeler: Yumurta, pazarlama, sunuş biçimi, iç ve dış kalite ABSTRACT The study was carried out to examine the presentation variety of the eggs marketed in certain stores in Adana, namely Real, Carrefour, Migros and Yonca, to find out whether the essential information is available on the labels/packages and * Yüksek Lisans Tezi-MSc. Thesis 11

2 up to the standards set by Turkish Food Codex (Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği) and determine internal and external quality of these eggs. Samples were taken once a week, six for every different presentation variety from every store, three times at total. Six eggs taken from each store depending on brand and packaging style examined via measurements on their internal and external qualities. Egg weight, shell thickness, shell weight, shell colour and shape index were determined as external quality features, whereas white index, yellow index, yellow weight, yolk colour and Haugh unit were used as internal quality features. After examining 772 eggs from different stores, it was found that the differences between brands or stores were not statistically significant regarding egg weight, shape index, white index, yellow weight, yolk colour and shell thickness (P 0.05), whereas there were statistically significant differences among either producers or stores as to yellow index, meat-blood spots and Haugh Unit (P<0.05). The agreement of the information on packages or labels with Turkish Food Codex was 90% on average. However, although it varied from one producer to another, the agreement between internal and external quality was 40% on average. As a conclusion, it can be suggested that great stores in city centre of Adana and producer companies selling their product to these should be more cautious to maintain egg quality. Keys words: Egg, marketing, presentation style, internal and external quality Giriş Yumurta gıda maddesi olarak dünyanın her yerinde sevilerek tüketilen, besleyici değeri yüksek bir protein kaynağıdır. Besleyici değerinin yanında tüketim kolaylığı ve çeşitliliği gibi etmenler yumurta tüketimini artırıcı yönde olmaktadır (Dede ve Ark., 2005). Kalite kavramı kişiden kişiye, toplumdan topluma değişiklik gösteren subjektif bir ifadedir. Bununla birlikte kalite, tüketiciyi memnun eden nitelikleri oluşturan etmenler ve mükemmellik derecesinin ifadesi olarak tanımlanmıştır. Yumurta kalitesi yumurtanın mükemmellik derecesini belirleyen kalıtsal özelliklerin tümü olarak tanımlanabilir (Altan, 1993). Tüketici tercihlerini etkileyen kalite kriterleri dendiğinde; irilik, renk, et-kan lekesi, sarı rengi, temizlik, tazelik, kabuk direnci ve düzgünlüğü gibi özellikler ilk olarak akla gelmektedir. Avrupa Topluluğu yasaları (S.I. No. 254 sayı 1992 yılı ); Konsey yasasını (EEC No 1907/90) ve Komisyon yasasını uygulayarak tavuk yumurtalarını kalite ve ağırlığa göre sınıflandırmıştır ve pazarlamada ise paketleme, etiketleme, taşıma ve satışa sunma şeklinde düzenlemiştir.yumurtalar yasanın uygun gördüğü ölçüde serbest yetiştirme veya kapalı alan içerinde yetiştirme sitemine göre pazarlanacak şekilde düzenlenmiştir. Bu amaçla yumurta üreticilerinin ve yumurta paketleme yapan kişilere mutlaka kayıt tutma zorunluluğu getirilmiştir ve döllü yumurtaların insan tüketimi için kullanılması Pazar yasalarına göre yasaklanmıştır. 12

3 1991 (S.I. No. 23) ve 1992(S.I. No. 419) yılı Avrupa Topluluğu yasaları 89/437/EEC Konsey talimatını uygulayarak yumurta ürünlerinin pazarlanmasında sağlık ve hijyen gereksinimlerini içine alan düzenlemeleri kapsamaktadır (Uruk, 2007). EC 1907/90 Konsey direktifine göre yumurtaların üzerine vurulan Damgalama işlemi, ürünler işletmeden ayrılmadan önce uygulanmalıdır. A sınıfı yumurtalar üretici numarası ve uygulanan yetiştirme yönteminin tanınmasını sağlayacak şeklinde damgalanacaktır şeklinde belirtmişlerdir. Aynı direktife göre aşağıdaki işaretlerden bir veya birkaçının isteğe bağlı olarak yumurta üzerinde damgalanabileceği belirtilmiştir. Minimum dayanma tarihi (son kullanma tarihi) Tüketiciyi bilgilendirmek için verilecek diğer tarih bilgileri (ör.yumurtlama) Yumurta kalitesi Yumurta ağırlığı Paketleme merkezi numarası Paketleme merkezinin adı veya işletme adı Ticari ad veya ticari marka işareti Yumurtanın orijini (üretim yeri) Yumurta üreticisi ve üretim yönteminin yumurtaya damgalanması zorunlu; diğerleri isteğe bağlı olarak bırakılmıştır.diğer önemli bir unsurda yumurta izlenebilirliğini sağlamak için izlenebilirlik kodunun ikinci kısmında üretimin yapıldığı ülkeyi gösteren iki harflik ülke alan kodu bulunmaktadır. Üçüncü ve son kısmında bölge ve çiftlik numarasını gösteren 1-3 karakter uzunluğunda ülkelere göre farklı kodlama biçimleri bulunmaktadır. Yumurtaların kalitelerine göre sınıflandırılmasında ABD de USDA tarafından tanımlanmış standartlar 1946 yılından beri kullanılmaktadır, bu standartlar yıllar geçtikçe tekrar gözden geçirilmiş ve daha güncel hale getirilmiştir ( Dikmen ve Şahan, 2007). Türkiye Ticaret Odaları, Sanayi Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği bünyesinde her türlü madde ve mamuller ile usul ve hizmet standartlarını hazırlamak gayesiyle 16 Ekim 1954 yılında Türk Standartları Enstitüsü kurularak çalışmalarına başlamıştır. Kökeni USDA standartlarından alan Türk Standartları Enstitüsü naturel yumurta sınıfları adı altında yumurta standartları kullanılmaktadır. Avrupa Birliği pazar yasalarına göre yumurta özel kalite sınıflarına ayrılmaktadır. Bu sınıflar hemen hemen bütün Avrupa Birliği ülkelerinde bu yasalara göre belirlenmiştir. İnsan tüketiminde kullanılan yumurtalar üç kalite sınıfına ayrılır. A sınıfı (Taze yumurta) : Işık altında incelendiğinde hava boşluğu 4 mm den daha az olan ve ekstra olarak adlandırılan yumurtalardır. B sınıfı yumurtalar: İkinci sınıf veya saklanmış konserve ve pastörize yumurta ürünlerinin üretiminde kullanılan yumurtalardır. C sınıfı yumurtalar: İnsan tüketimi için gıda ürünü olarak kullanılmayan yumurtalardır(uruk, 2007). 13

4 Ülkemizde ise sofralık yumurtalar için Türk Standartları Enstitüsü tarafından hazırlanmış standartlar kullanılmaktadır. Fakat bu standartların AB gibi yaptırımı bulunmamaktadır (Dikmen ve Şahan, 2007). Bu çalışma, Adana İl merkezinde bulunan büyük satış merkezlerinde ( Real, Carrefour, Migros, Groseri ve Yonca ) satışa sunulan yumurtaların üretici işletmeler tarafından yumurtaların satış merkezlerine hangi biçimlerde sundukları, etiket üzerinde yer alması gereken bilgilerin bulundurulması ve Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği ne uygunluğunun belirlenmesine çalışılmıştır. Tüketicinin raftan aldığı varsayılan o günkü sanılan yumurtalarda satış merkezlerine göre sınıflandırma yapılarak yumurta iç ve dış kalitesi saptanmıştır. Materyal ve Metot Materyal Denemede kullanılan yumurta materyali olarak, Adana ilinde bulunan büyük satış merkezlerinde; Real, Carrefour, Groseri, Migros ve Yonca satış merkezlerinin reyonlarında tüketiciye sunulan yumurtalar kullanılmıştır. Satış merkezlerinde yumurta alımı yapılacağı gün firmalara ait sunuş çeşitliliği göz önünde bulundurularak her çeşitten birer paket satın alınarak yapılmıştır. Satış merkezlerinden yapılan alım haftada bir kez ve her satış merkezi için 3 kez tekrarlanarak yapılmıştır. Her sunuş çeşitliliğinden, rastgele 6 adet örnek yumurta alınarak, laboratuar koşullarında iç ve dış kalite özelliklerinin belirlenmesi amacıyla kırılarak incelenmiştir. Metot Deneme tarihinde ilk satış merkezi olarak belirlemiş olduğumuz A satış merkezinden sabah erken saatler de üretici firma ve sunuş çeşitliliği göz önünde bulundurularak yumurta alımı yapıldıktan sonra kalite ölçümleri yapılmak üzere laboratuara getirilmiştir. Belirlenen çalışma periyoduna göre 5 satış merkezinden üretici ve sunuş çeşitliliği göz önünde bulundurularak alınan yumurtalar kalite kontrol çalışmaları için, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Hayvan Besleme Laboratuarında getirilerek yapılmıştır. Laboratuar çalışmalarında her alım için yumurtalarda her firmaya ait sunuş çeşitlerinden ( 6 lı,10 lu paketler vb.) rastgele alınan 6 şar örnek yumurtada gerekli ölçümler yapılarak aşağıda belirtilen dış ve iç kalite özelliklerinin belirlenmiştir. Dış Kalite Özellikleri; Tüketici, dış kalite özelliklerini yumurtayı satın almadan önce gözlemleriyle ilk değerlendirmesini; büyüklük, şekil, kabuk rengi, kirlilik, kırık ve çatlaklık yapabilir. Çalışmada, bunların ışığında aşağıdaki dış kalite özellikleri belirlenmiştir. Bu özellikler: 1) Yumurta Ağırlığı 2) Yumurta Şekli 3) Kabuk Rengi 4) Kabuk Ağırlığı 5) Kabuk Kalınlığı dır 14

5 İ ç Kalite Özellikleri; Tüketici iç kalite özelliklerini yumurtayı satın aldıktan sonra değerlendirmesini yapabilir.bilimsel olarak veya yumurta endüstrisinde bu özellikler yumurta kırılmadan lamba kontrolü veya yumurta kırılarak değerlendirilebilir. Bu özellikler: 1) Yumurta akı ile ilgili özellikler 2) Yumurta sarısı ile ilgili özellikler 3) Et-Kan lekeleri ve bazı anormallikler Yukarıda belirtilen değerlere yönelik tartım ve ölçümler yapıldıktan sonra yumurtanın tazeliğinin belirlenmesinde önemli bir yere sahip olan Haugh Birimi değeri ak indeksi ve sarı indeksi hesaplanmıştır. Türk Gıda Kodeksi Yönetmenliğine uygunluğunun veya yeterliliğinin belirlenmesine çalışılmıştır. İstatistiki Analizler Tüketiciye sunulan yumurtaların iç ve dış kalite bakımından değerlendirilmesi sonucu elde edilen veriler SPSS (10.0) programında Tesadüf Parselleri Deneme Planına göre analiz edilerek önem seviyeleri tespit edilmiştir. Faktörlerin etkisi ve gruplarına ait ortalamaların karşılaştırılmasında Duncan çoklu karşılaştırma testi kullanılmıştır. Elde edilen verilerle Türk Standartları Enstitüsünün belirlemiş olduğu kalite standartlarına uyum göz önünde bulundurularak değerlendirme yapılmıştır. Araştırma Bulguları ve Tartışma Satış merkezlerinde satışa sunulan farklı üretici firmalara ait yumurtaların sunuş çeşitliliği bakımından farlılıkları, yumurta paketleri üzerinde bulunması gereken bilgilerin Yumurta ve Yumurta Ürünleri Tebliğine uygunluğu ve bunların yanı sıra üretici firmaların ve satış merkezlerinin tüketiciye sunmuş oldukları yumurtaların tazelik düzeylerinin araştırıldığı denemede elde edilen bulgular aşağıda verilmiştir. Dış Kalite Özelliklerine Ait Bulgular Şekil İndeksine Ait Bulgular Çalışmada elde edilen bulgular, büyük satış merkezlerinde farklı firmaların satışa sunmuş oldukları yumurtaların şekil indeksleri bakımından birbirine benzer sonuçlar bulunmuştur. Adana il merkezinde büyük satış merkezlerinin tüketiciye sunmuş olduğu yumurtaların yuvarlak olduğu tespit edilmiştir. Çünkü yumurtaların şekil indeksleri %74 ün üstünde (%77,24) çıkmıştır. Yumurta Ağırlığına Ait Bulgular Üretici firmaların satışa sunmuş olduğu yumurta ağırlıkları ile paket üzerinde belirtilen yumurta ağırlıkları karşılaştırılması sonucu elde edilen veriler Çizelge 1 de verilmiştir. 15

6 Çizelge 1. Yumurta Ağırlığının Uyum Değişimi Firma Paket Ağırlık Fonksiyonel Gıda Büyüklülüğü Sınıfı(gr) Selenyumlu 'lu Omega+Seleny 'li Sel+Omega+E vit 'lu 70 15'li 'lu 70 15'li 'lı 'lu Doğal Seleny.+E vit 'lu Jumbo Doğal 'li DHA Omegalı 'li 70 15'li 'lu 70 15'li 'lu Omegalı 'li Firmaların x+sx Uyum (%) 67,49+0, ,32+1, ,85+ 1, ,94+ 1, ,61+1, ,91+ 0, ,27+ 0, ,65+ 1,20 90 Üretici firmaların satışa sunmuş olduğu paket üzerinde belirtilen yumurta ağırlıklarıyla tartım sonucu elde edilen yumurta ağırlık değerleri ortalama uyum oranı %80 görünmekte ama bu oran, üretici firmalar arasında değişim göstermekle birlikte %60 a kadar düştüğü tespit edilmiştir. Satış merkezlerinde üretici firmaların satışa sunulan yumurtaların ağırlık değerleri üzerine etkisi istatistiki açıdan önemli bulunmamıştır. Elde edilen bulgular istatistiki açıdan önemli olmasa da, üretici firmaların yumurta ağırlık ortalamaları arasında bazı farklılıklar bulunmaktadır. 16

7 Kabuk Rengine Ait Bulgular Yapılan çalışmada, satış merkezinde üretici firmalar tarafından satışa sunulan yumurtaların %86 sının kahverengi kabuklu yumurta olduğu tespit edilmiştir. Büyük satış merkezlerinin sadece iki tanesi beyaz kabuklu yumurta satışı yapmaktadır. Demirulus ve ark (1996), tarafından yapılan araştırma sonucunda tüketicilerin yumurtanın kabuk rengine önem vermediğini ve tercih söz konusu olduğunda ise alışkanlık ve göze hoş gelmesi olduğunu belirtmişlerdir. Uluocak ve ark (1998), tarafından yapılan araştırmalarında da tüketicilerin yumurta satın alırken kabuk rengi konusunda belirgin bir yönelim olmadığını belirtmişlerdir. Altan (1993), yaptığı araştırmada kabuk renginin tüketici tercihinde öncelikli olduğu ve kahverengi kabuklu yumurtaların kabuk kalitesinin beyaz kabuklu yumurtaya nazaran biraz daha iyi olduğunu belirtmiştir. İç Kalite Özelliklerine Ait Bulgular Haugh Birimi ne Ait Bulgular Yapılan çalışmada, elde edilen Haugh Birimi verileri ile TSE standartlarında belirtilen verilerle kıyaslandığında Çizelge 2 de verilmiştir. Çizelge 2. Ölçüm Yapılan Yumurtaların Haugh Birimi ne Göre Sınıflandırılması Market Yum Say N AA Sınıfı A Sınfı n x+sx % Oranı n x+sx % Oranı A ,18+ 2,29 2, ,29+ 1,29 11,40 B ,94+ 0,0 1, ,53+ 1,01 20,00 C ,85+ 4,24 15, ,77+ 0,66 69,91 D ,65+ 4,38 5, ,58+ 1,19 28,00 E ,83+ 0,00 1, ,00+ 0,72 36,78 Toplam ,83+ 0,68 5, ,22+ 0,40 33,21 Bulgular, büyük satış merkezlerinin ve bu satış merkezlerinde farklı üretici firmaların satışa sunmuş oldukları yumurtaların haugh birimi değeri üzerinde satış merkezleri farklılığının istatistiki açıdan önemsiz olduğu, fakat üretici firmaların ise yumurtaların haugh birimi değeri üzerinde önemli etkileri olduğu bulunmuştur. Haugh Birimi satış merkezi düzeyinde, istatistiki açıdan önemli olmasa da, satış merkezleri arasında önemli bazı farklılıklar belirlenmiştir. Çizelge 7 de 17

8 görüldüğü üzere, büyük satış merkezlerinden satın aldığımız üretici firmalara ait yumurtaların ancak %33,21 i tüketime sunulacak standartlara sahip iken % 66, 79 u tüketime sunulacak kalite standartlarına sahip değildir. Ak İndeksine Ait Bulgular Büyük satış merkezlerinde satışa sunulan üretici firmalara ait toplanan yumurtaların laboratuar koşullarında yapılan ak indeksi ölçüm sonuçları değerlendirilmiş ve üretici firmaların satışa sunmuş olduğu yumurtaların ak indeks değerleri üzerine istatistiki açıdan etkili olmadığı bulunmuştur. Elde edilen bulgular istatistiki açıdan önemli olmasa da, satış merkezi ve üretici firmaların ak indeks ortalamaları arasında belirgin farklar bulunmaktadır. 4. firmanın satışa sunduğu yumurtaların %5 inin ak indeks ölçümü yapılamaz iken bu oran 1 numaralı firmada %28 e çıkmaktadır. Bunun nedeni olarak, üretici firmaların uygulamış oldukları muhafaza şartları, nakliye ve depolama şartlarına yeterince önem göstermediğini ortaya çıkmaktadır. Kan ve Et Lekelerine Ait Bulgular Bulgular, üretici firmaların, satışa sunmuş oldukları yumurtalarda kan ve et lekeleri varlığı üzerinde etkili olduğunu görülmüştür. Üretici firmaların açıdan karşılaştırılması yapılmış ve farklılıklar istatistiki olarak önemli olduğu saptanmıştır. Üretici firmalardan 5, 1, 2 ve 6 numaralı firmaların yumurtalarının daha yüksek oranda et ve kan lekesi varlığı saptanmıştır. 3. ve 4. firmalarda bu oran daha düşük bulunmuş; 7. firmanın ise kan-et lekeleri varlığı oranı %12,96 ve 8. firmanın ise örnek alınan tüm yumurtalarında kan-et lekeleri varlığı %0 olarak belirlenmiştir.şenköylü (2000), kan ve et lekelerinin bulunduğu yumurtaların pazarlanmaması gerektiğini bildirmiştir. Sunum Çeşitlerine Ait Bulgular Satış merkezlerinde üretici firmaların sunuş biçimi olarak 3 farklı ölçüt belirlenmiştir. Bunlar; yumurtaların ağırlıklarına göre sınıflandırılması, paketteki yumurta sayısına göre sınıflandırılması ve fonksiyonel yumurta olarak sınıflandırılması şeklinde olduğu gözlenmiştir. Yumurta ağırlığı göre; sunumlarda 4 ağırlık grubu belirlenmiş olup bunlar; gr; gr; gr ve 70 üstü olarak belirlenmiştir. Paket büyüklüğü olarak, kapaklı viollerde 6 lı, 9 lu, 10 lu, 12 li, 15 li büyüklüklerde bir sunum sınıflandırması belirlenmiştir. Bunların dışında 15 li ve 30 lu streç kaplı açık viollerle yumurtalar tüketime sunulmaktadır. Fonksiyonel yumurta olarak, selenyumlu, omegalı, selenyum+omegalı, selenyum+omega+e vitamini, selenyum+e vitamini, DHA lı ve doğal olmak üzere 7 çeşit sunum çeşidi belirlenmiştir. Yapılan çalışmada, özel üretim yumurtaların payı yaklaşık olarak %18 dolayındadır ve bu oran çok düşük olmakla birlikte iç ve dış kalite bakım ından alt seviyelerde yer almaktadırlar 18

9 Sarı İndeksine Ait Bulgular Sarı indeksi değerleri üzerinde üretici firmaların farklılığının istatistiki farklılık yarattığı ve 4, 5 ve 7 numaralı üretici firmaların tüketime sundukları yumurtaların sarı indeks değerleri, diğerlerinden yüksek olduğu tespit edilmiştir. Geriye kalan 5 üretici firmanın sarı indeks değerleri kendi içerisinde büyük bir benzerlik gösterdiği belirlenmiştir. Satış merkezleri bazında incelendiğinde ise, 5 satış merkezinin ortalama sarı indeks değerleri üzerinde istatistiki açıdan önemli olmadığı bulunmuştur. Avan ve ark (2001),muhafaza şartlarının yumurtanın fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik kalitesi etkisi üzerine yaptıkları çalışmada,yumurtanın tazeliğinin korunmasında, muhafaza sıcaklığının rolü önemli olduğunu bildirmişlerdir. Yapılan çalışmada, tüketiciye sunulan yumurtaların sarı indeksi ölçümleri değerlendirilerek Çizelge 3 de verilmiştir. Çizelge 3. Satışa Sunulan Yumurtalarda Sarı İndeks Değerlendirmesi Market Firma Örnek Alım Zamanları Genel 1. Alım 2. Alım 3. Alım Ortalama n Sarı İndexi n Sarı İndexi n Sarı İndexi , , ,17 32, , , ,49 37,50 A , , ,55 35, , , ,73 36, , , ,20 39,57 B , , ,01 34, , , ,46 40,22 a C , , ,15 41, , , ,00 37, , , ,55 D , , ,36 39, , , ,87 36, , , ,22 41,41 a E , , ,02 40,37 a Toplam 37,17 Gıda Yönetmeliği Uyumana Ait Bulgular Mevcut çalışmada, elde edilen bulgular ve izlenimler sonucunda, satışa sunulan yumurtaların ambalaj ve paketleri üzerinde bulunan bilgilerin Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği nde belirtilmiş olan standartlara ve paket üzerinde olması gereken bilgiler kıyaslandığında uyumsuzlukların olduğu tespit edilmiştir. Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinde paket üzerinde olması gereken bilgilerin mevcut çalışmada kullanılan yumurta paketleri üzerinde %90 ının bulunduğu ancak üretim tarihi yerine paketleme tarihi yazıldığı tespit edilmiştir. 19

10 Ayrıca Gıda Kodeksi Yönetmeliğinde her bir yumurtanın kabuğu üstüne doğrudan mürekkeple basılan damgaların zorunlu olduğu belirtilmiştir. Ancak 8 üretici firmanın sadece 4. ve 2 numaralı üretici firmaların bu damgalama işlemini yaptığını, ancak 2 numaralı üretici firmanın örnek alınan bütün yumurtalarında bu damgalamanın olmadığı tespit edilmiştir. Sonuç ve Öneriler Tüm bilgi ve bulgular dikkate alındığında, Adana il merkezinde büyük satış merkezlerinde üretici firmaların satışa sunmuş olduğu yumurtaların iç ve dış kalite bakımından istenilen standartları sahip olan üretici firmaların azınlıkta olduğunu, sunuş çeşitliliği bakımından 6 üretici firmanın standart büyüklüklerde ( 6 lı, 15 li, 30 lu paketler) satışa sunduğu, 2 üretici firmanın ise sunuş çeşitliğinin ( Omega yağ asitli, E vitaminli, Selenyumlu ve DHA lı yumurta ) daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Büyük satış merkezleri tarafından üretici firmalara ait yumurtaların iç - dış kalite ve paket üzerinde bulunması gereken zorunlu bilgilerin Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği ile uyumluluk düzeyinin düşük olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, Adana il merkezinde bulunan büyük satış merkezlerinin ve buralara satış yapan üretici firmaların, yumurta kalitesinin korunmasına yönelik daha özenli davranmaları gerektiği söylenebilir. Ayrıca tüketicilerin yumurta satın alırken satış merkezleri ve üretici firma konusunda seçici davranması gerektiği bunların yanı sıra yumurta paketleri üzerinde olması gereken üretim tarihi ve son kullanma tarihinin olmasına dikkat etmesi gerektiği söylenebilir. Kaynaklar ALTAN, Ö., Yumurtada Kalite Kavramı, Kalitenin Sektör ve Tüketiciler Açısından Değerlendirilmesi. Seminer Çalışması, İzmir, S:30. AVAN, T., ALİŞARLI, M., Muhafaza Şartlarının Yumurtanın Fiziksel, Kimyasal ve Mikrobiyolojik Kalitesi Üzerine Etkisi. YYÜ. Vet. Fak. Dergisi, 13(2): DEDE, M., KAHRAMAN, N., KALELİ, D.Ö., Çukurova Üniversitesi Öğrencilerinin Yumurta Tüketimi. 1. Ulusal Zootekni Öğrenci Kongresi Mayıs Adana, S DEMİRULUS, H., AYDIN, A., ALTAN, Ö., KARA, K., Yumurta Üretim ve Tüketiminin Artması Açısından Halkın Değişik Kesimlerinde Tüketim Alışkanlığının Belirlenmesi ve İrdelenmesi. Hayvancılık 96 Ulusal Kongresi, Eylül İzmir. DİKMEN, B.Y., ŞAHAN, Ü., Avrupa Birliği ne Uyum Açısından Yumurta ve Ürünlerinde Kalite Kriterleri. Avrupa Birliği Kriterlerine Uyum Sürecinde Türkiye Tavukçuluğu Sempozyumu, 2007 Bildiriler Kitabı,15 Kasım, S: ŞENKÖYLÜ, N., Yumurta Teknolojisi. Modern Tavukçuluk Üretimi, Ankara, S: ULUOCAK, A.N., KARAMAN, M., ÖZUĞUR, A.K., Kahramanmaraş ta Yumurta Tüketimi Eğilimi Tüketici İstemleri ve Etkileyen Etmenler. 2. Ulusal 20

11 Zootekni Bilim Kongresi, Bursa, S: URUK, E.A., Tavuk Yetiştiriciliğinde AB Standartları ve Yeni Teknikler. Ç.Ü Fen Bil. Enst. Seminer Konusu, Adana, S: