KALİTE FONKSİYON GÖÇERİMİ TEKNİĞİNİN ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİM MÜFREDATINDA UYGULANMASI

Transkript

1 KALİTE FONKSİYON GÖÇERİMİ TEKNİĞİNİN ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİM MÜFREDATINDA UYGULANMASI Ö.Şaştım 1, M.Yüzükırmızı 2, S.Ersöz 3, A.K.Türker 4, B.Birgören 5, B.Toklu 6 Kırıkkale Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Kırıkkale 1 e-posta: ozgursastim@gmail.com 2 e-posta: myuzukirmizi@kku.edu.tr 3 e-posta: sersoz@kku.edu.tr 4 e-posta: kturker@kku.edu.tr 5 e-posta: birgoren@kku.edu.tr 6 e-posta: btoklu@kku.edu.tr ÖZET Bu çalışmada Kalite Fonksiyon Göçerimi (KFG) yöntemiyle Endüstri Mühendislerinden istenen niteliklerin, Kırıkkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümünde okutulan derslerle ilişkisi ve ders kredilerin eşdeğer üniversitelere göre durumu incelenmiştir. Çalışma sonucunda; daha nitelikli Endüstri Mühendisleri yetiştirmek için ders müfredatında yer alan derslerin kredi sayılarının artırılması, azaltılması, ders içeriklerinin geliştirilmesi vb. değerlendirmeler için önem verilmesi gereken noktalar belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Kalite Fonksiyon Göçerimi, Endüstri Mühendisliği, müfredat programı ABSTRACT In this study, the correlation between the educational curriculum of Industial Engineering Department in Kirikkale University and the qualifications required in the industry, and the status of course credits in similar leading universities have been determined using Quality Function Deployment (QFD). As a result of the study, the essential points for evaluating the curriculum have been determined such as increasing /decreasing credits in the curriculum and improvement of course contents. Keywords: Quality Function Deployment, Industrial Engineering, curriculum 1.GİRİŞ Kalite günümüzde rekabet için önemli bir şart haline gelmiştir. Müşteri memnuniyeti sağlanmadan kalitenin gerçekleşmesi mümkün değildir. Bu yüzden işletmeler başarılı olmalarını ve yaşamlarını devam ettirmelerini müşteri odaklı olmalarına borçludurlar. Rekabet, özel sektörden devlet kuruluşlarına ve eğitim kurumlarına kadar her alanda yaşanmaktadır. Bu rekabetten en çok etkilenen eğitim kurumları arasında ilk sırayı yüksek öğrenim kurumları almaktadır. Mezun olan öğrenciler gerçek rekabet ortamına girmekte kendilerini ispatlamaya çalışmaktadırlar. Aldıkları eğitimin kalitesine göre kendilerine bir yer edinmektedirler ve kazandıkları bu yer onların hayatında önemli bir etkiye sahip olmaktadır.

2 2 Kalite Fonksiyon Göçerimi (KFG) müşteri isteklerini anlayan ve bu istekleri mevcut kaynaklarla nasıl yerine getirileceğini belirleyen bir yöntemdir. Müşteri odaklı bir ürün ve hizmet tasarlama ve geliştirme yöntemi olan Kalite Fonksiyon Göçerimi (KFG), başlangıçta sanayi sektöründe sonrasında ise diğer sektörlerde kullanılmıştır. KFG yöntemi ürün ve hizmet maliyetlerinde düşüş, ürün ve hizmet geliştirme zamanlarında azalma, katma değer yaratmayan işlerin sayısında azalma ve verimlilikte artış gerçekleştirmektedir. KFG yönteminin daha önce üniversitelerde eğitim modülünün tasarlanması ve ders programlarının hazırlanması vb. konularda birçok uygulamaları yapılmış ve bu uygulamalar başarıyla sonuçlanmıştır (Yenginol, 2000). Yapılan çalışmada Kırıkkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümünde okutulan derslerin, Türkiye deki işletmelerin Endüstri Mühendislerinden beklentilerini karşılayıp karşılamadığı ve ne kadar karşıladığı incelenmiştir. Bu nedenle bu çalışmada Kırıkkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümünün yaptığı çalışmalara destek sağlamak ve verilen dersleri eleştirel bir gözle incelenmek amaçlanmıştır. İlk olarak Kalite Fonksiyon Göçerimi anlatılmış, daha sonra bu yöntemin Kırıkkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümünde verilen derslerle ilişkili olarak uygulaması gerçekleştirilmiştir. 2.KALİTE FONKSİYON GÖÇERİMİ KAVRAMI Kalite Fonksiyon Göçerimi ilk kez 1966 yılında, Japonya da Yoji Akao tarafından geliştirilmiştir (Costa vd. 2000). İlk kez 1972 de, Japonya da Mitsubishi Heavy Industries Ltd. şirketi tarafından Kobe tersanesinde kullanılmıştır (Besterfield vd. 1999). Türkiye de ise ilk KFG uygulamasını beyaz eşya üreticisi olan Arçelik firması 1994 yılında bulaşık makinesi üzerinde gerçekleştirmiştir (Akbaba, 2000). Kalite Fonksiyon Göçerimi, yaratıcılarından biri olan Akao tarafından şöyle tanımlanmaktadır: KFG müşteriyi tatmin etmek ve müşterinin taleplerini tasarım hedeflerine ve üretim sırasında kullanılacak başlıca kalite güvence noktalarına dönüştürmek amacıyla tasarım kalitesini geliştirmeyi amaçlayan bir yöntemdir. KFG; tasarım kalitesini ürün daha tasarım aşamasındayken güvence altına almanın bir yoludur. (Yenginol, 2000). KFG, tüketicinin satın almak istediği ürünlere (mal, hizmet) ilişkin tasarım, üretim ve pazarlama aşamalarına müdahale etmek yoluyla bu aşamaların her birinde müşterinin aradığı kaliteyi sağlamak amacını güder (Acar, 1996). KFG, müşteri girdilerinin tasarım, imalat ve servise kadar iletilmesinin, biçimi eve benzeyen bir dizi matris kullanılarak fonksiyonlar-arası bir takım tarafından yapıldığı bir ürün (hizmet) geliştirme sürecidir (Griffin ve Hauser, 1993). İşletmelerde KFG nin birçok yararı vardır. Kalite Fonksiyon Göçerimi müşterinin sesini firmanın içine en doğru şekilde taşır. Karmaşık ve çok unsurlu işletme problemlerini çözmede kullanılan ve farklı disiplinlerden insanların katılımıyla yürütülen bir süreç olduğu için sorunlara farklı perspektiflerden yaklaşımı da beraberinde getirir (Guinta ve Praizler, 1993). Üretimde ve proses tasarımında KFG tekniği kullanılarak hem maliyetlerin aşağı çekilmesi, hem de maksimum performans elde edilmesi sağlanır (Yenginol, 2000). Ürün üzerinde yapılan değişikliklerin büyük bir bölümü tasarım aşamasında gerçekleştirilir. Böylece sonradan anlaşılan hatalar nedeniyle panik içinde yapılan değişikliklerin maliyetinden ve müşteri isteklerini göz önüne almama maliyetinden kurtulmuş olunur. Ürün ve proses tasarımı yapılırken, kaynakların büyük bölümü müşterilerin en çok önem verdikleri ürün niteliklerini gerçekleştirmek amacıyla kullanılır. Ürünlerin ve hizmetlerin geliştirilme süreçleri kısaltılır

3 3 ve pazara sunumları hızlandırılır. Operasyonlarda, teçhizatta ve malzemede yapılan değişiklikler ile üretilen ürünlerin daha ucuza mal edilmesi ve yüksek kalitede yapılması sağlanır. KFG ürün geliştirme ya da tasarım sürecinin çeşitli aşamalarında, firmanın çeşitli bölümlerinden bireyleri bir araya getiren bir süreç olduğundan işletmedeki iletişimi geliştirir. 3. KALİTE FONKSİYON GÖÇERİMİ SÜRECİ KFG sürecinde Müşterinin Sesi, Kalite Evi, Kolaylaştırıcı ve KFG Takımı kavramlarına rastlanmaktadır. Müşterinin Sesi; müşterinin neyi düşündüğünü, neyi istediğini, neyi hayal ettiğini, nelerden şikayetçi olduğunu öğrenmek olarak tanımlanmaktadır. Kalite Evi; KFG takımı tarafından oluşturulan KFG nin temel yapısıdır. Müşteri istekleri ile bunları karşılamaya yönelik olarak belirlenen kalite karakteristiklerini ilişkilendirmeye, ürün özelliklerini algılamaya dayalı olarak karşılaştırmaya, kalite karakteristiklerini objektif ölçülere dayalı olarak karşılaştırmaya ve aralarındaki olumlu ya da olumsuz yönde ilişkileri belirlemeye yarayan bir matrisler grubudur (Morris, 1999). Kolaylaştırıcı; KFG hakkında teorik bilgiye ve uygulama deneyimine sahip, KFG takımını yönlendirme görevini üstlenmiş, firma içinden veya dışından seçilmiş kişidir (Akbaba, 2000). KFG Takımı; KFG projesini yürütmek için, projeyle ilgili olan bölümlerden ve en azından bir defa KFG semineri almış kişiler arasından seçilmiş firma çalışanlarından oluşan proje grubudur (Akbaba, 2000). Müşteri isteklerini tasarım hedeflerine dönüştüren KFG beş aşamadan oluşur (Ersöz, 2005). Bu aşamalar şunlardır: Aşama 0:Planlama Aşama 1:Müşterinin Sesinin Toplanması Aşama 2:Kalite Evinin Oluşturulması ve Sonuçların Analiz ve Yorumlanması (Ürün Planlama Matrisinin Oluşturulması) Aşama 3:Parça Göçerim Matrisinin Oluşturulması Aşama 4:Süreç Planlama Matrisinin Oluşturulması i. Planlama Aşaması.Örgütsel desteğin sağlanması, amaçların belirlenmesi, müşteri grubuna karar verilmesi, zaman ufkunun belirlenmesi, ürün/hizmet kavramına karar verilmesi, takımın kurulması, KFG sürecinin tasarlanması ve gerekli malzemelerle tesisin sağlanması konularını içerir (Akbaba, 2000). Planlama aşamasında KFG süreci için gerekli ön hazırlıklar yapılır. Bu ön hazırlıklar, süreç için gerekli örgütsel destek sağlanması, işletme kaynakları göz önüne alınarak hangi hedeflere yoğunlaşılacağına karar verilmesi, olası müşteriler ve anahtar müşteri grubunun belirlenmesi, zaman planlaması yapılarak hedeflere odaklanmanın sağlanması, projenin boyutuna göre bir KFG takımının kurulması, kolaylaştırıcı tarafından projenin planlanmasının yapılması ve süreç için gereken malzeme ve tesisin sağlanması şeklinde belirtilir. ii. Müşteri Sesinin Toplanması Aşaması. Firmalar hedef pazardaki müşterilerin istek ve ihtiyaçlarını belirlerler. Müşterilerin ürün/hizmetten nasıl bir fayda elde etmek istediklerini belirten ihtiyaçları tanımlanır. Aynı zamanda müşteriler gözlenerek de ürün/hizmet tüketimi sırasında fark etmedikleri ihtiyaçları belirlenir. Müşteri ihtiyaçları hiyerarşik şekilde birincil ve ikincil ihtiyaçlar olarak yapılandırılır. Müşteri ihtiyaçlarının önem dereceleri birbirinden farklı olduğundan bunlar önceliklendirilir.

4 4 iii. Kalite Evinin Oluşturulması ve Analizi (Ürün Planlama Matrisinin Oluşturulması). KFG nin en çok bilenen yöntemi Kalite Evi matrisidir. Kalite Evi, farklı disiplinlerden uzmanların çalışmaya katılarak müşteri istek ve ihtiyaçlarını mühendislik amaçlarına dönüştürmesiyle gerçekleştirilir. Kalite Evinin genel yapısı KFG projesi sürecinde tamamlanan 6 ana parçadan oluşur. Bu aşamalar şunlardır: 1. Müşteri İstekleri Kısmının Oluşturulması 2. Planlama Matrisinin Oluşturulması ve Analizi 3. Kalite Karakteristiklerinin Belirlenmesi ve Analizi 4. İlişki Matrisinin Oluşturulması ve Analizi 5. Teknik Korelasyonların Belirlenmesi ve Analizi 6. Teknik Kıyaslamaların Yapılması ve Hedeflerin Belirlenmesi 7. Sonuçlara Dayalı Olarak Geliştirme Projesinin Planlanması iv. Parça Yayılım Matrisinin Oluşturulması. KFG takımı tarafından belirlenen teknik gereksinimler parça planlamasına yönelik yeni bir matrise aktarılır. Kalite Evinde yer alan teknik gereksinimler, bu aşamada yeni oluşturulan parça yayılım matrisinin müşteri ihtiyaçları (Neler) kısmında yer alır. Parça yayılım matrisi oluşturulurken proje alternatifleri, potansiyel hata nedenleri ve kritik parça gereksinimleri belirlenir. Çeşitli ürün önerileri değerlendirilerek temel kriterler belirlenir. Bu kriterler dikkate alınarak geliştirilen proje alternatiflerinden, en iyi alternatif belirlenir. Hata analizi yapılarak potansiyel hata nedenleri tespit edilir. Belirlenen bu hata nedenleri parça yayılım matrisinin kritik parça gereksinimlerini (Nasıllarını) oluşturur. Kritik parça gereksinimleri belirlenirken KFG takımının deneyimleri kullanılarak, farklı noktalara dayanan kritik parça gereksinimleri belirlenebilir. Parça yayılım matrisinin önem dereceleri, ürün planlama matrisindeki sütun ağırlıklarının 10 a bölünüp yuvarlanmasıyla oluşturulur. Teknik gereksinimlerle kritik parça gereksinimleri ilişkilendirilerek mutlak önem derecelerinin belirlenmesiyle parça yayılım matrisi tamamlanır. Matrisin değerlendirilmesinde ana nokta, üretim sırasında kritik gereksinimlerin nasıl kontrol edileceği yani parçanın işlenmesi sırasında, dikkat edilmesi gereken gereksinimlerin tespit edilmesidir. v. Süreç Yayılım Matrisinin Oluşturulması. Üretim sırasında kritik kontrol noktalarını belirlemek ve tüketici gereksinimlerinin üretim planlamada tatminini sağlamak için değişik yöntemler araştırılır. Süreç yayılımı; maliyet ve kalite dengesinin sağlanarak, uygun süreç metodu ve ekipmanlarının seçimini belirler. Süreç yayılım matrisi oluşturulurken, iş akışının oluşturulması, iş akışına göre süreç planlama kartının oluşturulması, süreçteki işler için olabilecek hataların nedenlerinin belirlenmesi ve süreç yayılım matrisinin oluşturulması adımları izlenir. İş akışında ürünün hammaddeden son ürüne kadar geçirdiği süreçler belirlenir. İlgili süreçlerin belirtilmesi, üretim şartları ve sürecin önemli noktalarının belirlenmesini içeren süreç planlama kartı oluşturulur. Süreçler için hata testleri uygulanarak, olası hata nedenleri belirlenir ve bunların önlenmesi için gereken kontrol noktaları tespit edilir. Bunlar matrise eklenerek süreç yayılım matrisi oluşturulur. Parça yayılım matrisinde yer alan kritik parça gereksinimleri, süreç yayılım matrisinin müşteri ihtiyaçları (Neler) kısmını oluşturur. Belirlenen süreç kontrol noktaları, süreç yayılım matrisinin kritik süreç gereksinimleri (Nasıllar) kısmını oluşturur. Süreç yayılım matrisinde süreç yeteneği (Cp) ve süreç yeteneği indeksi (Cpk) belirlenerek süreç skoru oluşturulur. Bir

5 5 sonraki aşama olan üretim planlamasına yayılım sağlamak için kritik süreç gereksinimleri belirlenir. Süreç gereksinimlerinin önem derecelerine göre sonraki aşamaya yayılır. Bu aşamadan sonra süreç yayılım matrisinin Nasılları üretim planlama matrisinin neler kısmına eklenir. Daha sonra işletmenin izlediği üretime göre planlama gerçekleştirilir. 4.KALİTE EVİ UYGULAMASI Kırıkkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümünde okutulan derslerin Türkiye deki işletmelerin Endüstri Mühendislerinden beklentilerini ne kadar karşıladığı incelenmiştir. Bu nedenle Endüstri Mühendisliği Bölümünün bu konuda yaptığı çalışmalara destek sağlamak ve verilen dersleri eleştirel bir gözle incelemek amaçlanmıştır. Yöntemin uygulamasında Türkiye de mevcut işletmeler müşteri olarak kabul edilmiştir. İşletmelerin müşteri isteklerini belirlemek amacıyla İnternette yayınlanan iş ilanları incelenmiş ve aranan nitelikler müşteri istekleri olarak belirlenmiştir. Bu nitelikleri belirlemek için döneminde İnternette yayınlanan 400 e yakın iş ilanı incelenmiştir. Niteliklerin ve sektörün net olmaması vb. nedenlerden dolayı 100 kadar ilan değerlendirme dışı tutularak, 304 ilan değerlendirmeye alınmıştır. İş ilanları ilk değerlendirmeye alındıktan sonra aranan pozisyonlar sektörlere göre gruplandırılmış ve bu pozisyonlar ile ilgili niteliklerin istenip istenmemesi şeklindeki ilişkiler belirlenmiştir. Kırıkkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümünün piyasanın beklentilerini ne kadar karşıladığının belirlenmesi amacıyla, müşteri istekleri, teknik gereksinimler, bunlar arasındaki ilişkiler ve rekabete yönelik değerlendirmeler Şekil 1 de gösterilmiştir. Rakiplere ilişkin olarak yapılan teknik değerlendirme Şekil 2 de, teknik gereksinimler arasındaki ilişkiyi belirleyen korelasyon matrisi ise Şekil 3 de gösterilmiştir. Müşteri istek ve ihtiyaçlarının belirlenmesinde; İnternete verilmiş olan ilanlar kullanılarak piyasanın istekleri tespit edilmiştir. Şekil 1 de görüldüğü gibi pozisyonlardan istenen nitelikler müşteri istekleri kısmını oluşturmuştur. İşletme istek ve ihtiyaçları; okulda verilen derslerin istedikleri nitelikleri karşılamasıyla gerçekleşecektir. Bundan dolayı Endüstri Mühendisliği Bölümünde okutulması gereken dersler Şekil 1 de görüldüğü gibi kalite karakteristiklerini (teknik gereksinimler) oluşturmuştur. Önem derecelerinin belirlenmesi için; istenen niteliklerin toplam sayısı kullanılmıştır. Bu sayıların, istenen niteliklerin sayısının birikimli toplamına bölünerek işletmelerin isteklerinin ağırlıklandırılması (önem derecesi) elde edilerek Şekil 1 de gösterilmiştir. Müşteri isteğini karşılayacağı düşünülen teknik gereksinimlerin, bu istekleri karşılamada ne derece önem taşıyacağı belirlenmiştir. İlişkiler oluşturulurken, teknik gereksinimlerin, yani okutulan derslerin üniversite eğitim süresince istenen nitelikleri kazandırıp kazandırmadığı göz önüne alınmıştır. Örneğin, Şekil 1 de görüldüğü gibi ÜPK (Üretim Planlama ve Kontrol) dersi incelendiğinde; bu dersin veri tabanı ve sorgulama niteliğini kazandırıp kazandırmadığı Sorusuna cevabı aranır. ÜPK dersinin istenen nitelikle ilişkisi olmadığına karar verilmiş ve değerlendirilmemiştir. Diğer taraftan ÜPK dersinin Üretim Planlama niteliğini tam temsil ettiğine karar verilmiş ve güçlü (9) ilişki ile ilişkilendirilerek değeri yazılmıştır. İlişkilerin derecesi 1, 3 ve 9 rakamlarıyla belirlenmiştir. Müşterilerin rekabete yönelik değerlendirmesinde esas amaç rekabeti anket yoluyla değerlendirmektir. Müşterilerin firmalar olması, istedikleri nitelikler için mezunları

6 6 kıyaslayabilme imkanlarının olmaması ve işletmelere ulaşılma güçlüğü nedeniyle Kalite Evine müşterilerin rekabete yönelik değerlendirmesi kısmı dahil edilmemiştir. Örneğin A firmasına gidilip istenilen niteliği Kırıkkale Üniversitesi mezunları ne derece karşılıyor?, Gazi Üniversitesi mezunları ne derece karşılıyor? sorularına cevap alınması çok zordur. Bu nedenle müşterilerin rekabete yönelik değerlendirmesi kısmı eklenmemiştir. Karşılaştırma kriteri olarak, Şekil 1 de görüldüğü gibi Gazi Üniversitesi ve Boğaziçi Üniversitesinin Endüstri Mühendisliği Bölümlerinde okutulan derslerin kredi sayıları teknik veri olarak alınmıştır. Üç Üniversitenin Endüstri Mühendisliği Bölümlerinin verdiği derslerin kredi sayılarının ortalaması alınarak hedef değerleri tespit etmede kolaylık sağlayacak bir kriter tespit edilmiştir. Hedeflerin belirlenmesi amacıyla Şekil 1 de görüldüğü gibi ilk olarak teknik önem dereceleri tespit edilmiştir. Teknik önem derecesi; istenen nitelik ile verilen derslerin ilişki değeri ve karşılık gelen yüzde önem derecesinin çarpılıp bulunan değerlerin toplanması ile hesaplanmıştır. Teknik önem derecesi değerleri tüm dersler için belirlenmiş ve oluşturulan Kalite Evine eklenmiştir. Bu derslerden İngilizce dersi genel olarak istenen bir nitelik olduğu için teknik ders kapsamında değerlendirilmemiştir. Teknik önem derecesinin bazı derslerde düşük çıkması dersin önemsiz olduğu anlamına gelmemektedir. Bu değer, toplanan verilere göre piyasanın, aradığı elemanda böyle bir dersin kazandırdığı bilginin olup olmamasını ne derece istediğini göstermektedir. Önem derecelerinin ortalaması hesaplanarak bulunan ortalama değere yakın olan dersler için mevcut kredi değerinin değiştirilmemesi, ortalama değerden pozitif yönde uzaklaşan dersler için kredi sayısının artırılması, ortalama değerden negatif yönde uzaklaşan dersler için ise kredi sayısının azaltılması yönünde hedefler belirlenmiştir.şekil 2 de görüldüğü gibi hedefler belirlendikten sonra rakiplere göre durumumuzu belirlemek için rakiplere ilişkin teknik veri grafiği oluşturulmuştur. Birçok teknik gereksinim diğer teknik gereksinimler ile ilişkilidir. Bunlardan birinin geliştirilmesi amacıyla yapılan bir çalışma, ilgili gereksinime yardımcı olabilir ve bunun sonucunda olumlu bir etki ortaya çıkar. Diğer taraftan bir gereksinimi geliştirmek için yapılan çalışmanın ilgili gereksinimi olumsuz yönde etkilemesi de mümkündür. Fakat korelasyon matrisinde dersler arsında zıt ilişki olması beklenemez. Şekil 3 te görüldüğü gibi dersler arasında ya ilişki vardır ya da ilişki yoktur. Dersler arasında ilişki olup olmadığını belirtmek amacıyla sembolü kullanılmıştır.

7 VASIFLAR (MÜŞTERİ İSTEKLERİ) SÜTUN AĞIRLIĞI YÜZDE ÖNEM DERECESİ (%) ÜPK MRP, Çizelgeleme, CPM-pert, Stok kontrol ÜRET. SİS. MRP sist., ERP sist., JIT YBS İŞ ET. ERG. Veri tabanı tasarımı, Bilgi akışı şeması İş ölçümü, Metot etüdü, İş değ.ve ücretlendirme Ergonomik analiz, İnsan makine sist., Çalışma ortamı faktörleri, İnsan vücudu TES. PLN. Tesis tasarımı, Tesis yerleşimi İMAL US. Kaynak, Torna, Malzeme bilgisi KAL. KON. Çizelgeler, Kabul örneklemesi, Veri toplama ve örnekleme İngilizce ,7 9 MS Office Bilgisi , İletişim 105 9,3 3 9 Takım çalışmasına yatkınlık 88 7, Analitik ve teknik beceri gücü 79 6, Üretim planlama 77 6, Satış pazarlama teknikleri 50 4,4 1 Veri tabanı ve sorgulama 34 2,9 1 9 Planlama / organizasyson 30 2, İso 9000; , Kalite kontrol 28 2, Erp 27 2, Almanca 21 1,9 Maliyet analizi 21 1, Mrp 19 1, Müşteri odaklılık 16 1,4 3 3 Stok kontrol 15 1, Sap r3 14 1,2 1 Bilgisayar programlama 12 1, İş etütü 9 0, Web 8 0,7 Sipariş yönetimi 8 0, Proje yönetimi 8 0, Bütce planlama ve raporlama 8 0,7 3 1 Auto cat 6 0,5 İş güvenliği ve hukuku 6 0, Ticari muhasebe bilgisi 5 0,4 1 Oracle apps 5 0,4 MBS navision 5 0,4 Network 4 0,4 As ,3 Toplam kalite yönetimi 3 0, Abab 2 0,2 Malzeme bilgisi 2 0,2 9 Fizibilite 2 0,2 9 Lan ve wan 1 0,1 Proses kontrol 1 0, Cad cam 1 0,1 9 6 sigma 1 0,1 3 1 Toplam ,0 Teknik önem derecesi 218,84 63,88 180,18 99,38 22,47 127,14 78,44 219,03 149,96 141,85 89,90 30,13 120,18 105,81 95,47 187,14 92,42 192,69 129,52 135,89 136,65 B.Ü \2 3\ REKABETE YÖNELİK G.Ü DEĞERLENDİRME K.Ü ORT 4,3 4,0 2,0 2,5 2,5 3,3 3,0 3,0 3,0 1,7 3,3 3,7 14,0 3,3 3,0 14,7 3,0 2,3 2,0 2,0 3,7 HEDEFLER 4 * * TKY QFD ve müşterinin sesi, İPK, Sürekli iyileştirme, CRM KGS ISO 9001, Ulusal kalite sistemleri, EFQM MÜH EKO Yatırım analizi, Proje maliyeti MALY. MUH Üretim maliyetinin hesabı YÖNE YL A tama, CPM, LP BENZ Modelleme, Veri analizi, Veri toplama BİLG PRO C dili, Veri yapıları, Döngüler ve algoritmalar İNG İSTK TED. ZİN. YÖN İNS. KAY. YÖN. BİLG. BÜT. İM. SİST. TEK. BİL. KUL 7 Şekil 1. Müşteri istekleri, teknik gereksinimler ve ilişki matrisi

8 8 Gazi Üni. Boğaziçi Üni. Kırıkkale Üni. Şekil 2. Rakiplere ilişkin veri grafiği

9 ÜPK ÜRET. SİS. YBS İŞ ET. ERG. TES. PLN. İMAL US. KAL. KON. TKY KGS MÜH EKO MALY. MUH YÖNEYL BENZ BİLG PRO İNG İSTK TED. ZİN. YÖN İNS. KAY. YÖN. BİLG. BÜT. İM. SİST. TEK. BİL. KUL 9 MRP, Çizelgeleme, CPM-pert, Stok kontrol MRP sist., ERP sist., JIT Veri tabanı tasarımı, Bilgi akışı şeması İş ölçümü, Metot etüdü, İş değ.ve ücretlendirme Ergonomik analiz, İnsan makine sist., Çalışma ortamı faktörleri, İnsan vücudu Tesis tasarımı, Tesis yerleşimi Kaynak, Torna, Malzeme bilgisi Çizelgeler, Kabul örneklemesi, Veri toplama ve örnekleme QFD ve müşterinin sesi, İPK, Sürekli iyileştirme, CRM ISO 9001, Ulusal kalite sistemleri, EFQM Yatırım analizi, Proje maliyeti Üretim maliyetinin hesabı A tama, CPM, LP Modelleme, Veri analizi, Veri toplama C dili, Veri yapıları, Döngüler ve algoritmalar İlişki mevcut Şekil 3. Korelasyon matrisi

10 10 5.SONUÇLAR Kırıkkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği ders müfredatında yer alan dersler ve bu derslerin piyasa ihtiyaçlarını karşılama oranı ile ilgili yapılan KFG çalışmasının sonucunda; ders müfredatında yer alan derslerin kredi sayılarının artırılması, azaltılması veya ders içeriklerinin geliştirilmesi gibi değerlendirmeler için önem verilmesi gereken noktalar aşağıda belirtilmiştir. Kalite Evinde derslerin teknik önem derecesi; piyasanın aradığı elemanda böyle bir dersin kazandırdığı bilginin olup olmamasını ne derece istediğini göstermektedir. Bu açıdan değerlendirildiğinde teknik önem derecesi yüksek çıkan derslere verilen önemin artırılması mümkünse içeriğinin zenginleştirilmesi sağlanmalıdır. Değerlendirilen verilere göre teknik önem derecesi en yüksek ilk dört ders; üzerinde önemle durulması gereken ders olarak belirlenebilir. İlk dört sırada yer alan Kalite Kontrol, Üretim Planlama ve Stok Kontrol, Yönetim Bilgi Sistemleri ve Toplam Kalite Yönetimi dersleri tekrar incelenmeli ve etkinliklerinin artırılması yönünde çalışmalar yapılmalıdır. Kırıkkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümünde verilmeyen fakat eşdeğer olarak değerlendirmeye alınan iki üniversitede de okutulan Tedarik Zinciri Yönetimi, İnsan Kaynakları Yönetimi ve Bilgisayarla Bütünleşik İmalat Sistemleri dersleri teknik önem derecelerine bakıldığında ortalamanın üstünde değerlere sahiptirler. Bu üç dersin Kırıkkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği ders müfredatına katılması için çalışmalar yapılabilir. Özellikle Tedarik Zinciri Yönetimi dersi sıralamada üçüncü yüksek öneme sahip ders olduğu için üzerinde önemle durulmalıdır. Kalite Evi çalışmasına bakıldığında Endüstri Mühendisliği alan dersleri olan İş Etüdü ve Ergonomi derslerinin teknik önem derecesi ortalamanın çok altında çıkmıştır. Aynı zamanda İş Etüdü ve Ergonomi derslerinin kredileri ortalama kredi sayısının üstündedir. Bu konuda yapılacak çalışmalardan bir tanesi de korelasyon matrisi verilerine göre bu iki dersin tek bir çatı altında birleştirilmesi yönünde olabilir. Çünkü korelasyon matrisinde iki ders arasında bir ilişki mevcuttur ve iki dersin içerikleri ve hedefleri birbirine çok yakındır. Yakın zamanda Kırıkkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümünde yeni ders açılma kararı alınırsa oluşturulan Kalite Evine bakılarak açılacak dersin piyasada ne derece istendiği ve mezun olacak öğrencilere kazandıracağı donanımın ne derece faydalı olacağı teknik önem derecesi vasıtası ile anlaşılabilir. İşletmeler için çok gerekli bir ihtiyaç/gereksinim olan kalite açısından değerlendirildiğinde, Kırıkkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümünün kalite derslerine verdiği önemin ve bu konularda yapılan gelişme ve geliştirme faaliyetlerinin ne derece yerinde olduğu görülmektedir. Yapılan bu çalışmada Kalite Evinde yer alması gereken müşterinin rekabete yönelik değerlendirmesi kısmı, müşterilerin firmalar olması, istedikleri nitelikler için mezunları kıyaslayabilme imkanlarının olmaması ve işletmelere ulaşılma güçlüğü nedeniyle Kalite Evine dahil edilmemiştir. Örneğin A firmasına gidilip istenilen niteliği Kırıkkale Üniversitesi mezunları ne derece karşılıyor?, Gazi Üniversitesi mezunları ne derece karşılıyor? sorularına cevap alınması çok zordur. Bunun giderilebilmesi için Kırıkkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümünden mezun olan öğrencilerin tüm sektörlerde çalışıyor olması, rakip seçilen üniversite mezunlarının, aynı firmada çalışıyor olması ve piyasanın istediği

11 11 niteliklerde karşılaştırılabilme olanağının olması gerekmektedir. Böyle bir durumun gerçekleşmesi mümkün gözükmemektedir. İleride bu çalışmanın tekrarı durumunda istenen nitelikler firmalara bizzat gidilerek anket çalışması yöntemiyle belirlenebilir. KAYNAKLAR [1] Yenginol, F Yeni Ürün Geliştirmede Müşteri İstek ve İhtiyaçlarını Teknik Karakteristiklere Dönüştürmeyi Sağlayan Bir Yöntem: Kalite Fonksiyon Göçerimi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İzmir:Dokuz Eylül Üniversitesi [2] Costa, A. I. A., M. Dekker, W. M. F. Jongen Quality Function Deployment in the Food Industry: A Reviev. Trends in Food Science&Technology (November):306:314 [3] Besterfıeld, D. H., Carol B.-M., G. H. Besterfield., Mary Besterfield-Sacre Total Quality Management. Prentice-Hall Inc., 2nd Edition., Upper River-New Jersey-USA. [4] Akbaba, A Kalite Fonksiyon Göçerimi Yöntemi ve Hizmet İşletmelerine Uyarlanması. DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt 2. Sayı 4. (Ekim-Aralık): [5] Acar, N Kalite fonksiyon Göçerimi-Kalite Evi. Verimlilik Dergisi Toplam Kalite Özel Sayı. Milli Prodüktivite Merkezi Yayını. 2. Basım, Ankara [6] Griffin, A. ve J. R. Hauser The Voice Of The Customer, Marketing Science, Vol.12, No.1. [7] Guinta, L. R. ve N. C. Praizler The Qfd Book, The Team Approach To Solving Problems And Satisfying Customers Through Quality Function Deployment, New York: Amacom. [8] Morris, L. J. ve J. S. Morris Introducing Quality Function Deployment in the Marketing Classroom, Journal of Marketing Education, Vol.21, No.2. [9] Ersöz, S., M. D. Doğan Müşteri Odaklı Kalite Tasarımı ve Kalite Geliştirme Çalışmalarına Yön Verecek Etkili Bir Planlama Pazarlama Dünyası Dergisi. Ağustos, İstanbul.