TEKNOLOJ GEL fit RME BÖLGELER NE (TEKNOPARK) SA LANAN VERG SEL AVANTAJLAR

Transkript

1 TEKNOLOJ GEL fit RME BÖLGELER NE (TEKNOPARK) SA LANAN VERG SEL AVANTAJLAR fiibli GÜNEfi* 1- G R fi Ülkemizin özellikle teknoloji a rl kl sanayisinin geliflmesi için tarih ve 4691 say l Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Kanunu'nu ç - kar lm flt r. An lan Kanunu'nun 8. maddesinde bölgelerin ve bölgede faaliyet gösterecek mükelleflerin geliflimini teflvik edici düzenlemelere yer verilmifltir. Kanunun 9. maddesine dayan larak haz rlanan "Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Uygulama Yönetmenli i" tarih ve say l Resmi Gazete'de yay nlanm fl ve bölge ile ilgili mevzuat n temelleri at lm fl olup, daha sonra, vergi mevzuat m zda önemli de ifliklikleri de beraberinde getiren 5035 say l Kanun ile 4691 say l Kanunla yap lan düzenlemelerde de iflikli e gidilmifl ve ilave destek unsuru olarak katma de er vergisi istisnas da eklenmifltir. Teknoloji Gelifltirme Bölgelerinin kurulufl amaçlar, üniversite ve endüstri kesimleri aras ndaki iflbirli inin gelifltirilmesi, bölgesel ekonomik hareketlilik sa lanmas, araflt rma gelifltirmeye dayal çal flmalarla yard mc olmak, istihdam teflvik etmek fleklinde s ralanabilir. Bu amaçlar paralelinde düzenlemeler yap lm fl ve bu bölgeler cazip hale getirilmifltir. * Vergi Denetmeni 161

2 2-ÜLKEM ZDE FAAL YET GÖSTEREN TEKNOLOJ GEL fit RME BÖLGELER Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Kanunu nun 4. maddesi uyar nca Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri, De erlendirme Kurulu nun önerisi üzerine Bakanlar Kurulu Karar ile tespit edilmektedir. De erlendirme Kurulu, Sanayi ve Ticaret Bakanl Sanayi Araflt rma ve Gelifltirme Genel Müdürlü ü nün baflkanl nda Bay nd rl k ve skan Bakanl, Devlet Planlama Teflkilat Müsteflarl -, Yüksekö retim Kurulu Baflkanl, Türkiye Bilimsel Araflt rma Kurumu Baflkanl, Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i ve Bakanl k taraf ndan belirlenecek teknoloji konusunda faaliyet gösteren bir özel kurulufltan birer temsilcinin kat l m ile oluflmaktad r. Bakanlar Kurulu Karar ile kurulmas na karar verilen günümüzdeki Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri afla daki gibidir. 162

3 Teknoloji Gelifltirme Bölgesinin Ad Kurulufl Tarihi Faal/Gayri Faal ODTÜ Teknopark Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2001 Faal TÜB TAK-MAM Teknopark Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2001 Faal zmir Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2002 Faal Ankara Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2002 Faal GOSB Teknopark Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2002 Faal TÜ Ar Teknokent i Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2003 Faal Hacettepe Üniversitesi Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2003 Faal Y ld z Teknik Üniversitesi Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2003 Gayri faal Eskiflehir Teknoloji Gelifltirme Bölgesi, 2003 Faal Kocaeli Üniversitesi Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2003 Faal stanbul Üniversitesi Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2003 Gayri faal Selçuk Üniversitesi Teknoloji Gelifltirme Bölgesi, 2003 Faal Bat Akdeniz Üniversitesi Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2004 Faal Trabzon Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2004 Faal Erciyes Üniversitesi Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2004 Faal Çukurova Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2004 Faal Erzurum Atatürk Ü. Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2005 Gayri faal Mersin Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2005 Faal Göller Bölgesi Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2005 Faal Ulutek Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2005 Faal Gaziantep Üniversitesi Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2006 Gayri faal Ankara Üni. Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2006 Gayri faal Pamukkale Üniversitesi Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2007 Gayri faal F rat Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2007 Gayri faal Cumhuriyet Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2007 Gayri faal Trakya Üniversitesi Edirne Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2007 Gayri faal Gazi Teknopark Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2007 Faal Dicle Üniversitesi Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2007 Gayri faal ASO Teknopark Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2008 Gayri faal Tokat Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2008 Gayri faal Sakarya Üniversitesi Teknoloji Gelifltirme Bölgesi 2008 Gayri faal 163

4 3- TEKNOLOJ GEL fit RME BÖLGELER NE SA LANAN VERG SEL TEfiV KLER 3.1. Teknoloji Gelifltirme Bölgelerindeki Yönetici fiirketlere Sa lanan Vergisel Avantajlar Yönetici fiirket çal flman n birinci bölümünde de aç kland üzere, Kanuna uygun ve anonim flirket olarak kurulan, bölgenin yönetimi ve iflletilmesinden sorumlu flirket fleklinde tan mlanm flt r. Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri nin kurulmas için gerekli arazi temini, alt yap ve idare binas inflas gibi giderlerin yönetici flirketlerce karfl lanmas esas olmas na ra men, belirtilen giderlerin yönetici flirketlerce karfl lanamayan k sm Sanayi ve Ticaret Bakanl bütçesine konulan ödenekle s n rl olmak üzere karfl lanabilecektir say l kanunun 8. maddesine göre, Yönetici fiirket, bu kanunun uygulanmas yla ilgili ifllemlerde her türlü vergi resim ve harçtan muaft r say l Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Kanunu na 5035 say l Baz Kanunlarda De ifliklik yap lmas Kanunu nun 44. maddesine geçici 2. madde eklenerek yönetici flirketlerin bu kanunun uygulama kapsam nda elde ettikleri faaliyet kazançlar 01 Ocak 2004 tarihinden geçerli olmak üzere 31 Aral k 2013 tarihine kadar Gelir ve Kurumlar Vergisinden muaf tutulmufltur. Yönetici fiirketlerin istisna edilen bu kazançlar ; 4691 say l kanunda belirtilen bölgenin kurulmas yla, yönetilmesiyle ve iflletilmesiyle ilgili faaliyetlerden kaynaklanan kazançlard r. Eski düzenlemede (4691 say l kanun 8. maddesi) yönetici flirketlerin faaliyet gelirlerinin gelir ve kurumlar vergisinden ayr tutuldu una iliflkin bir hüküm bulunmamas ve yeni düzenlemede (5035 say l kanunun 44. maddesine eklenen geçici 2. madde ) yönetici flirketlerin faaliyetlerine iliflkin kazançlar gelir ve kurumlar vergisinden muaf tutuldu unun belirtilmesi yönetici flirketlere sa lanan vergisel avantajlara iliflkin son düzenlemeyi oluflturmaktad r. Burada Gelir veya Kurumlar Vergisine 164

5 tabi matraha, Yönetici fiirketin has lat ndan faaliyetle ilgili yüklenilen gider ve maliyetlerin düflülmesi sonucu ulafl lacakt r. Yönetici fiirketlerle ilgili di er bir husus ise; kanunda belirtilen faaliyetler sonucu do an kazanç e er zararla sonuçlanm fl ise, bu kazanc n di er faaliyetler sonucu oluflan kardan indirilmesinin mümkün olup olamayaca d r. Bu hususta ise, zarar n di er faaliyetler sonucu oluflan kardan indirilmesi mümkün de ildir. Bu sebeple söz konusu zarar n kanunen kabul edilmeyen giderler sat r nda gösterilerek muhasebelefltirilmesi yap lacakt r. stisna kapsam na giren faaliyetlerle ile di er faaliyetlerin sürdürülmesinde müflterek genel giderlerin ve amortismanlar n da l m n n yap lmas nda giderler; cari y lda oluflan maliyetlerin birbirine oranlanmas yla, amortismanlar ise; kullan ld klar gün say s na göre da l m n n yap lmas yla bulunacakt r. Yönetici fiirketlerin istisna kapsam nda de erlendirilen kazançlar n da- tmalar halinde ise, kar da t m na ba l tevkifat n yap lmas gerekmektedir Teknoloji Gelifltirme Bölgelerinde Yer Alan Gelir ve Kurumlar Vergisi Mükelleflerine Sa lanan Vergisel Avantajlar Yaz l m ve Ar-Ge ye Dayal Faaliyetlerden Elde Edilen Kazançlara liflkin stisna Sadece teknoloji gelifltirme bölgelerinde gerçeklefltirilen yaz l m ve AR- GE'ye dayal üretim faaliyetlerinden elde edilen kazançlar, faaliyete bafllan - lan tarihten ba ms z olmak üzere, tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisnad r. Bölgede faaliyette bulunan mükelleflerin, bölge d fl nda gerçeklefltirdikleri faaliyetlerinden elde etti i kazançlar n, yaz l m ve AR-GE faaliyetlerinden elde edilmifl olsa dahi, istisnadan yararlanmas söz konusu de ildir. Sözü edilen istisna, sadece yaz l m ve AR-GE'ye dayal üretim faaliyetlerinden el- 165

6 de edilen kazançlara tan nm flt r say l Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Kanununda AR-Ge ve yaz l m faaliyetleri afla daki flekilde tan mlanm flt r; Araflt rma ve Gelifltirme (AR-GE): Bilim ve teknolojinin geliflmesini sa layacak yeni bilgileri elde etmek veya mevcut bilgilerle yeni malzeme, ürün ve araçlar üretmek, yaz l m üretimi dahil olmak üzere yeni sistem, süreç ve hizmetler oluflturmak veya mevcut olanlar gelifltirmek amac ile yap lan düzenli çal flmalar. Yaz l m: Bir bilgisayar, iletiflim cihaz veya bilgi teknolojilerine dayal bir di er cihaz n çal flmas n ve kendisine verilen verilerle ilgili gereken ifllemleri yapmas n sa layan komutlar dizisinin veya programlar n ve bunlar n kod listesini, iflletim ve kullan m k lavuzlar n da içeren belgelerin ve hizmetlerin tümü. Di er taraftan, mükelleflerin bölgede faaliyete geçmeden önce bafllay p, bölgede faaliyete geçtikten sonrada devam ettirdikleri yaz l m ve AR-GE'ye dayal projelerden sa lad klar kazanc n ancak, projenin bölgede gerçeklefltirilen k sm na iliflkin kazanç k sm istisnadan yararlanabilecektir. Ancak mükelleflerin bölgede faaliyete geçtikleri tarih itibariyle tamamlam fl olduklar yaz l m ve AR-GE'ye dayal projelerden elde edecekleri kazançlar n istisna kapsam nda de erlendirilmesi mümkün bulunmamaktad r. Elde edilen kazanc n ne kadar n n bölgede gerçeklefltirilen çal flmalara iliflkin oldu u, bölgede faaliyete bafllanmas ndan sonra ortaya ç kan maliyetin projenin bafllang c ndan tamamlanmas na kadar geçen dönemde oluflan maliyete oran kullan lmak suretiyle belirlenebilir. Daha sa l kl bir sonuç verecekse, mükelleflerin baflka bir yöntem kullanmak suretiyle de (kullan lan direkt iflgücü miktar gibi) bu ayr m yapabilmeleri mümkün bulunmaktad r. stisna kapsam nda olan projeler ile ilgili olarak elde edilen has lattan proje maliyetinin düflülmesi sonucu bulunacak tutar, istisna tutar n oluflturur. Bu nedenle istisna kapsam nda olan faaliyetler ile di er faaliyetlere iliflkin has lat, maliyet ve gider unsurlar n n ayr ayr izlenmesi gerekmektedir. 166

7 stisnadan yararlanacak kazanc n tespiti aç s ndan, mükelleflerin istisna kapsam na giren üretim faaliyetlerine iliflkin kazançlar ile istisna kapsam nda de erlendirilmeyecek faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar n n ayr m n yapabilecek flekilde kay tlar n tutmalar gerekmektedir. Kazanc istisna kapsam nda olan projelerin zararla sonuçlanmas halinde bu zararlar n di er faaliyetlerden elde edilen kazançlardan indirilmesi mümkün de ildir. Bölgede faaliyet gösteren mükelleflerin esas faaliyetleri d fl nda ancak, normal ticari ifllemleri kapsam nda elde edecekleri gelirleri ile ola and fl gelirleri istisna kapsam nda de erlendirilmez. Bu kapsamda nakitlerin de erlendirilmesi sonucu oluflan faiz gelirleri, yabanc para cinsinden aktifler dolay - s yla oluflan kur farklar, iktisadi k ymetlerin elden ç kar lmas ndan do an gelirlere istisna uygulanmaz. stisna kapsam na giren faaliyetler ile bu kapsama girmeyen ifllerin birlikte yap lmas halinde, müflterek genel giderlerin bu faaliyetler ile ilgili olarak cari y lda oluflan maliyetlerin birbirine oran esas al narak da t lmas gerekir. Öte yandan, mükelleflerin istisna kapsam na girmeyen üretim faaliyetlerinde müfltereken kulland tesisat, makine ve tafl tlar na iliflkin amortismanlar n ise bunlar n her bir iflte kulland klar gün say s na göre da t m n n yap lmas gerekmektedir Bölgelerinde Çal flan Personele Yönelik Vergisel Avantajlar 4691 say l Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Kanunu'na 5035 say l kanun ile tarihinden sonra geçerli olmak üzere afla daki Geçici 2. madde eklenmifltir. Bu hükme göre, bölgede çal flt r lan araflt rmac, yaz l mc ve AR-GE personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri tarihine kadar gelir vergisinden istisnad r. Öte yandan, bu niteliklere haiz olsalar dahi, bir personelin araflt rma, yaz l m ve AR-GE çal flmalar d fl nda kalan görevleri dolay s yla ödenen ücretlerin istisna kapsam nda de erlendirilmesi mümkün de ildir. Bölgede araflt r- 167

8 mac, yaz l mc ve AR-GE personeli d fl nda kalan di er personele yap lan ücret ödemeleri de istisnaya konu edilmez. Personelin araflt rma, yaz l m ve AR-GE çal flmalar d fl nda kalan görevleri dolay s yla ödenen ücretlerin istisna kapsam nda de erlendirilemez. Personelin hem bölge içinde hem de bölge d fl ndaki projelerde çal fl yor olmas halinde sadece bu bölge içerisinde çal flan süreye tekabül eden k sm gelir vergisinden istisnad r. Bölge d fl nda çal fl lan süreye ait hak ve kazan lan ücret ise gelir vergisine tabidir. Ayr ca, bölgede gelifltirilen projelerin pazarlanmas amaçl olarak bölge d fl nda çal fl lan süreler de istisna kapsam na dahil edilmesi söz konusu de ildir. Bölge içinde araflt rmac, yaz l mc ve AR- GE personeli d fl nda kalan di er personele yap lan ücret ödemeleri de istisnaya konu edilmez. Konu ile ilgili stanbul Defterdarl n n B.07.1.G B /KVK say l ayn do rultuda görüflü bulunmaktad r. Bölgede çal flt r lan araflt rmac, yaz l mc ve AR-GE personelinin kanuni izin süreleri içerisinde hak kazand klar ücretlerin de istisnaya konu edilmesi gerekir.ayr ca, söz konsu personele çeflitli adlarla yap lan ve ücret olarak de erlendirilecek ödemeler de (prim, ikramiye vb.) istisna kapsam ndad r. Di er taraftan, yönetici flirket, ücreti gelir vergisi istisnas ndan yararlanan kiflilerin bölgede fiilen çal fl p çal flmad n denetlemekle sorumludur. Bölgede fiilen çal flmayanlara istisna uyguland n n tespit edilmesi halinde, ziyaa u rat lan vergi ve buna iliflkin cezalardan yönetici flirket de ayr ca sorumludur Katma De er Vergisi Mükelleflerine Sa lanan Vergisel Avantajlar 5035 say l Kanun un 11. maddesiyle 3065 say l Katma De er Vergisi Kanunu na eklenen geçici 20. madde 1 numaral alt bendinde yer alan hükme göre, Teknoloji Gelifltirme Bölgesi nde faaliyette bulunan giriflimcilerin bu bölgede ürettikleri; Sistem yönetimi, veri yönetimi, ifl uygulamalar, sektö- 168

9 rel uygulamalar, internet, askeri komuta kontrol uygulamas yaz l m fleklindeki teslim ve hizmetler katma de er vergisine tabi de ildir. Söz konusu istisna sadece, bölgede üretilecek yaz l m, program ve lisans n kapsayacak bölge d fl nda yarat lan katma de eri kapsamayacakt r. Ayr - ca Katma De er Vergisi istisnas sadece bölgede faaliyet gösteren kifli ve kurumlara tan nm fl olup, bölgede yönetici flirket konumunda olan firmalar n bu istisnadan yararlanmas söz konusu de ildir. Konu ile ilgili olarak, B.07.1.G B /KDV-ÖZG say l özelge ile bu yönde görüfl bildirilmifltir. Katma De er Vergisi Kanunu nun geçici 20. maddesindeki teknoloji gelifltirme bölgesinde faaliyette bulunanlara yönelik istisna k smi istisna niteli indedir. stisnaya konu bu ifllemlerle ilgili yüklenilen katma de er vergilerinin mükelleflerin vergiye tabi ifllemleri üzerinden hesaplad klar katma de- er vergisinden indirmeleri KDVK md. 30/a uyar nca söz konusu de ildir. Ancak, indirilemeyen katma de er vergisi iflin mahiyetine göre gider veya maliyet unsuru olarak dikkate al nabilecektir. 4-SONUÇ Ülkemizin özellikle teknoloji sanayisinin geliflmesi yönünde giriflimde bulunarak kurulan Teknoloji Gelifltirme Bölgelerinin cazip hale gelmesi için bölgeye yönelik vergisel teflvikler sanayinin geliflmesine katk da bulunmakta olup, mevcut uygulamalar n devam ve gelifltirilmesi için bu bölgeler önemli yat r m alanlar haline getirilebilir. Ülkemizin teknoloji politikas n n belirlenmesi konusunda henüz bafllang ç aflamas nda olmas teknoloji gelifltirme bölgesi giriflimlerinin bafllang ç tarihinin oldukça yeni olmas n da beraberinde getirmifltir. Teknoloji gelifltirme bölgelerinin kurulufl ve faaliyet gösterme süreçleri düflünüldü ünde, zaman yönünden geliflmifl ülkeler ile aram zda büyük bir uçurum oldu u aç kt r. Söz konusu zaman fark n n kapat lmas ise ancak bu bölgelere yönelik çal flmala- 169

10 r na h z verilmesi ve konuyla ilgili mevzuat n dünyadaki teknolojik geliflmelere paralel olarak güncel tutulmas n n yan s ra uygulanan teflvik ve muafiyetler konusunda istikrar n n sa lanmas ile mümkündür. Bu nedenle teknoloji gelifltirme bölgelerinin Türkiye ye getirece i fayda ve imkanlar göz önüne alarak mevcut hukuki düzenlemelerde yer alan destek ve muafiyetlerin yat - r mlar ve buralarda çal flanlar n verimlili ini artt racak flekilde Kanun da yer alandan daha uzun süre yürürlükte tutulmas yerinde olacakt r. KAYNAKÇA Beyanname Düzenleme Klavuzu (2007). stanbul: HUD Yay nlar De er, Nuri(2007). Aç klamal ve Uygulamal Katma De er Vergisi Kanunu. Ankara : Yaklafl m Yay nc l k Kurumlar Vergisi nolu sirküleri [çevrimiçi eriflim] Sanayi ve Ticaret Bakanl ( ). Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Yönetmeli i. Ankara : Resmi Gazete (24790 say l ) fienyüz, Do an (2007). Türk Vergi Sitemi. Ankara:Yaklafl m Yay nc l k T.C. Yasalar ( ) Say l Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (24454 say l ) 170