TÜRKİYEDE TOPRAK REFORMU

Transkript

1 TÜRKİYEDE TOPRAK REFORMU Yrd. Doç. Dr. Sema GÜN ÖZET Tarımsal yapıya ilişkin sorunların çözümünde öncelikli olarak toprak mülkiyetine ilişkin dengesizliğin giderilmesi gerekmektedir. Türkiye de toprak reformu amacıyla Cumhuriyet ten bu yana üç yasa çıkartılmıştır. Uygulamalar göstermiştir ki, yasaları çıkarmak yanında uygulama kararlılığı asıl önem taşıyan faktördür. Toprak mülkiyet düzeninde değişiklik yapmak amaçlanmış, ancak hazine topraklarının dağıtımı temelinde bir topraklandırma sürecine gidilmiştir. Halen uygulamada bulunan yasanın ise esas olarak toprak reformu amacının da bulunmadığı anlaşılmaktadır. ABSTRACT LAND REFORM IN TURKEY In the solution of problems with regard to agricultural structure it is necessary initially to remove disparity in landownership. In Turkey three laws aiming land reform have been promulgated during the Republican period. Implemantation has proved that in addition to promulgation of laws resolute implementation is the essentially important factor. It was aimed to make a change in the landownership system, however, granting lands on the basis of distributing the state lands. As for the law presently in force, it appears that it even doesn't essentially intend land reform. 1.GİRİŞ Türkiye de tarımın tarımsal yapıdan kaynaklanan sorunlarının birincil önceliği bulunmaktadır. Tarımsal nüfusun tarım toprakları üzerindeki yoğun baskısı ve mülkiyetin dengesiz dağılımı verimli bir işletmecilik yapılmasına engel olmaktadır. Ülke ortalamasına göre kırsal kesimde daha fazla artan nüfusun tarımda kalma zorunluluğu tarım topraklarının parçalanmasına ve işletmelerin küçülmesine neden olmaktadır yılı tarım sayımı sonuçlarına göre 3.9 milyon tarım işletmesinin %67'si 50 dekardan daha küçüktür.20 dekara kadar olan işletmeler tüm işletmelerin %34,9'unu oluşturmalarına karşın, toplam işlenen alanın %5,7'lik bir bölümünü işletmektedirler.500 dekardan büyük işletmelerin toplam işletmeler içindeki oranı %0,9 iken, bu işletmelerin işledikleri alan, toplam alanın %17,1'idir. (1). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü, ANKARA

2 Türkiye'de tarım topraklarının mülkiyet dağılımına ilişkin en son veriler 1981 yılına aittir. Son köy envanter etüdü verilerine göre 1-25 dekarlık mülkiyet büyüklüğüne sahip olan işletmelerin oranı % 59,1 dir. Ancak bu mülk sahipleri toplam mülk toprakların % 17,2 sine sahiptir. Buna karşılık büyük toprak sahiplerinin oransal olarak az olduğu ancak büyük bir toprak alanına sahip oldukları anlaşılmaktadır. 500 dekardan büyük mülk işletmelerin toplam mülk sahipleri içindeki oranı %0,4 iken, bu işletmelerin işledikleri alan, toplam alanın %7,5 idir. Bu da mülkiyet dağılımındaki dengesizliğin, eşitlikten uzak bir yapının bulunduğunun açık bir göstergesidir. Kırsal kesimde topraksız ailelerin büyük bir çoğunluğunun tarımdan başka geçim olanaklarının bulunmaması da önemli bir sorundur yılında son yapılan köy envanter etüdünde topraksız ailelerin toplam içindeki oranı % 30,9 dur(2). Topraksız aileler; ya köyden kente göç etmekte ya da kırsal alanda tarım dışı faaliyetlerde çalışmakta ya da tarım işçisi, kiracı-ortakçı olarak tarımsal faaliyetlerini sürdürmektedirler. Topraksız aile sayısındaki bu yüksek oran, kırdan kente göçle birlikte yaşanan sorunlara, mevsimlik işgücünün çalışma ve yaşam koşullarına ilişkin sorunlara ve tarımda kiracılık,ortakçılık ilişkilerinin toprak sahiplerinin ekonomik ve sosyal üstünlüklerinin yararına olacak biçimde yaygınlaşmasına yol açmaktadır. 2. TOPRAK REFORMUNUN ESASLARI Toprak mülkiyeti dağılımının yeniden düzenlenmesi amacıyla büyük toprak mülkiyetinin sınırlandırılması ve topraksız, az topraklı çiftçilere dağıtımının yapılması toprak reformunun temelini oluşturmaktadır. Toprak reformunu gerektiren nedenlerin başında geniş mülklerin yanında toprağa bağımlı olup geçimini topraktan sağlayan topraksız ya da yeter derecede toprağı olmayan tarımsal üreticilerin sayısal çokluğu gelmektedir. Bu bağlamda düşünüldüğünde toprak reformunun sosyal ve ekonomik yönlerinin bulunduğu görülmektedir. Ayrıca özel toprak mülkiyetine yapılan bu hukuki müdahale nedeniyle uygulamanın siyasi boyutu da özel bir önem taşımaktadır. Toprak reformunun uygulanabilmesi için toprak reformuna uygun koşulların var olması yanında kapsamlı bir hukuksal düzenleme ile kararlı ve etkin bir hukuksal yapıya da gereksinim vardır. Toprak reformundan yararlananların tarımsal işletmecilik yapabilmeleri için başlangıçta işletme sermayesine ve bu amaçlı uygun kredi olanaklarına gereksinimleri vardır. Mülkiyet değişikliği yanında bu önlemlerin de alınması toprak reformunun amacına ulaşmasını sağlayıcı bir etken olmaktadır. Toprak reformunu amaçlayan yasal bir düzenlemede yer alması gereken kurallar genel başlıklar olarak şu şekilde ele alınabilir. Bunlar toprak mülkiyetinin kamulaştırma sınırı ve dağıtıma konu olacak toprakların kaynağı, kamulaştırma ve toprağın devralma bedelinin

3 saptanması ile ödenmesine ilişkin kurallar, toprak dağıtımından yararlanma koşulları, toprak reformundan yararlananların desteklenmesine ilişkin kurallar, toprak reformu sonuçlarının korunması açısından mülkiyete getirilen kısıtlamalardır. Ayrıca tarım topraklarının korunması, kullanımının planlanması ve toprak toplulaştırmasına ilişkin düzenlemeler de reformun uygulanmasını ve sonuçlarını etkin kılan düzenlemeler olarak yasada yer alabilir. 3. TOPRAK REFORMUNA İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER Türkiye de tarım topraklarındaki mülkiyet dağılımına ilişkin dengesizliğin giderilmesine yönelik olarak toprak reformu amacıyla 3 yasa çıkarılmıştır. Toprak reformu yasalarının uygulamaları genelde hazine topraklarının dağıtımını getirmiş; her 3 yasanın da çıkarılış gerekçesi olan toprak reformunun bir önemi kalmamıştır. İlk toprak reformu girişimi olan 1945 tarihli 4753 sayılı Çiftçiyi Topraklandırma Yasası ülke genelinde toprak reformunu gerçekleştirmek için gerekli kuralları içermekteydi. Yasa maddeleri geniş toprakların belirli bir tavan sınırından yukarısının kamulaştırılarak topraksız ve az topraklı çiftçilere dağıtımının sağlanmasını ele alan başlıca temel kuralları düzenlemekteydi.yasanın çıkarıldığı yıllar düşünüldüğünde toprak toplulaştırması, tarım topraklarının korunması gibi kavramlar yasa için geçerli olmaması doğaldır. Başarılı bir toprak reformu için uygulama süresinin kısa olması da sonucu değiştiren bir etken olmaktadır. Süre, toprak reformunun siyasi yönü nedeniyle önemlidir. Ülkedeki siyasi yapı değişikliklerinden yasanın içeriği ve uygulanma biçimi de etkilenecektir. Bu yasa da yürürlükte kaldığı 28 yıl boyunca değiştirilmiş, başlangıçtaki amacını gerçekleştirme olanağını bulamamıştır. Yasanın toprakların kamulaştırılacak topraklara ilişkin en önemli kuralı 1950 yılında 5618 sayılı yasa ile değiştirilince toprak reformunun uygulanma olanağı da pek kalmamıştır. Böylece yasa toprak reformu yasası niteliğini kaybetmiştir. Yasanın uygulama sonuçlarına bakıldığında tarımsal yapıya ilişkin özellikle mülkiyet yapısı üzerinde önemli bir değişiklik yaratmadığı ve hazine topraklarının dağıtımıyla yetinildiği anlaşılmaktadır yılına kadar yasa kuralları gereğince dağıtılan da. toprağın özel kişilerden kamulaştırılan kısmı da. olup, dağıtılan toprakların % 0.2 sini oluşturmaktadır (3). İçerik açısından bir toprak reformu uygulamasına temel oluşturabilecek bir niteliği olmasına karşın yasanın uygulamada yozlaştırılması, ülkedeki toprak mülkiyeti düzeninde ve toprak-insan ilişkileri konusunda bir iyileştirme getirememesine neden olmuştur (4). Toprak reformuna ilişkin 2. yasal düzenleme 1973 yılında yürürlüğe giren 1757 sayılı Toprak ve Tarım Reformu Yasasıdır. Bir toprak reformu yasasında yer alabilecek konuları ayrıntılı bir biçimde 237 maddede ele alan yasa oldukça geniş kapsamlıdır. Toprak reformuna ilişkin kurallar yanında; toprağın tasarruf ilişkilerinin düzenlenmesi-kiracılık ve ortakçılıkla işletme biçiminin düzenlenmesi-, toprağın parçalanmasının önlenmesi ve toprak

4 toplulaştırması, tarım topraklarının korunması amacıyla kullanımının düzenlenmesi yasanın amaçları içinde yer almıştır. Yasa kurallarının uygulamada nasıl sonuçlar yaratacağı, ortaya çıkacak eksiklik ve aksaklıkların neler olabileceği ve bunların nasıl giderileceği sadece belirli varsayımlara dayanmaktadır. Çünkü 3 yıl yürürlükte kaldığı ve Anayasa Mahkemesince 1976 yılında iptal edilmesi nedeniyle 1757 sayılı yasa da toprak reformunu gerçekleştiremeden hukuk tarihinde yerini almıştır. Bölgesel uygulamayı öngören yasanın il ve köyler bazında uygulama alanlarını öngörmesi de başka bir eleştiri konusudur. Böyle bir uygulamanın ülkenin toprak mülkiyetinin dağılımı konusunda köklü bir değişiklik yaratacağı kuşkuludur. Yasanın il olarak uygulandığı tek yer olan Şanlıurfa ilinde yasa kuralları gereğince da. toprak özel kişilerden kamulaştırılmış, yasanın yürürlükte kaldığı süre içinde sadece da. ı dağıtılmıştır. Bu toprakların yasanın amaçları dışında kullanılamayacağı ancak dağıtılıncaya kadar topraksız çiftçilere kiralanabileceği kuralı yasanın iptali ile ortadan kalkmıştır. Uygulayıcı kuruluşun tasarrufuna geçen ve dağıtılamayan topraklar da ilginç bir uygulamayla çoğunlukla eski sahiplerine kiralanmıştır(4). Kamulaştırılan toprakların eski sahiplerine kiralanması büyük toprak mülkiyetinin siyasi etkisinin bir sonucudur. Türkiye nin toprak reformu sürecinin son yasası 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Yasasıdır yılında yürürlüğe giren yasada toprak reformunun temel ilkeleri genel başlıklar halinde ve yasanın diğer konuları ile kavram karışıklığı içinde düzenlenmiştir. Yasanın uygulamasında ortaya çıkan eksiklikler daha sonra yönetmelik ve talimatnameler ile giderilmeye çalışılmıştır. Ancak bu düzenlemeler toprak toplulaştırması uygulamalarından kaynaklanan eksikliklere ilişkindir yılından bu yana uygulama bölgelerinde toprak reformu amaçlı 1 dekar toprak bile kamulaştırılmamıştır. Yasanın toprak reformuna ilişkin kurallarının yasayı süslemekten başka bir fonksiyonu bulunmamaktadır. Dünya toprak reformu hukuku içinde toprak mülkiyetinin geniş topraklar yararına düzenlendiği başka bir uygulama olmasa gerek. Halen yürürlükte bulunan bu yasanın uygulaması göstermiştir ki; 1757 sayılı yasayla kamulaştırılan ve dağıtılamayan toprakların yeniden eski sahiplerine iade edilmesini sağlamak yasanın çıkarılışının temel amacıdır(5) sayılı yasada adından da anlaşılacağı gibi sulama alanları ve Bakanlar Kurulunca gerekli görülen alanlarda tarım reformu önlemlerinin alınması öngörülmektedir. Yasanın amaçları tarım reformu önlemleri olarak bilinen düzenlemeleri içermektedir. Bunlar toprak reformu dışında tarımsal yapı için getirilen iyileştirmelerdir. Tarımda verimliliğin artırılması, devletin mülkiyetinde bulunan toprakların yeter toprağı bulunmayan ve topraksız çiftçilere dağıtılması, toplulaştırmanın yapılması, kırsal yerleşimlerin kurulması ve geliştirilmesi, tarım topraklarının amaç dışı kullanımının düzenlenmesi, dağıtılmayan tarım topraklarının değerlendirilmesi, gerekli görülen bölgelerde gayrimenkullerin milli güvenlik nedeniyle mülkiyet ve tasarruf biçimlerinin ve yerleşim yerlerinin düzenlenmesi yasanın amaçlarını oluşturmaktadır. Devletin mülkiyetinde bulunan toprakların dağıtımının toprak reformu olarak

5 nitelendirilemeyeceği açıktır. Bu toprakların dağıtılabilmesi için özel bir yasaya gereksinim yoktur. Ayrıca milli güvenlik nedeniyle toprakların mülkiyet ve tasarruf şekillerinde ve yerleşim yerlerinde yapılacak düzenlemeler tarım reformu kapsamında düşünülemeyecek uygulamalardır. Amaçlar içinde yer almayan toprak reformunun diğer maddelerde ele alınarak uygulanma sürecine ilişkin kuralların öngörülmesi de yasadaki kavramların tam oluşturulmadan çıkarıldığının bir göstergesidir. Toprak reformuna ilişkin önlemler yasanın 4. maddesinde özel mülkiyet tarım topraklarının kamulaştırma ile uygulayıcı kuruluşun tasarrufuna geçeceği kuralı ile ortaya çıkmaktadır. Kamulaştırılacak toprakların genişliği uygulama bölgesi için belirlenen dağıtım normunun on katını aşan büyüklük olarak belirlenmiştir. Kamulaştırma bedelinin saptanması için bedel takdir komisyonlarının karar vereceği, kamulaştırma bedelinin rayiç bedele karşılık geldiği ve kamulaştırma bedellerinin peşin ve nakit olarak ödeneceği yasa ve yönetmeliğinde düzenlenmiştir. Kamulaştırma bedellerinin belirlenmesi ve ödenmesine ilişkin bu kurallar yasada aslında toprak reformu amaçlı bir kamulaştırmaya gidilemeyeceğini bir biçimde ortaya koymaktadır. Çünkü toprak reformu yasalarında kamulaştırma bedelleri ve ödeme biçiminin yaratacağı ağır koşulların devlete getireceği ekonomik yük oldukça fazladır Anayasasının 46. maddesi kamulaştırma bedelinin belirlenmesinde vergi beyanının, kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirlerinin, taşınmaz malların birim fiyatlarının, yapı maliyet hesaplarının ve diğer objektif ölçülerin dikkate alınacağını öngörmektedir.yine aynı maddede tarım reformunun uygulanması amacıyla kamulaştırılan toprakların bedellerinin ödenme şeklinin yasa ile belirleneceği ve taksitle ödemenin öngörebileceği bu durumda, taksitlendirme süresinin beş yılı aşamayacağı kurala bağlanmıştır sayılı yasanın kamulaştırma bedelinde rayiç bedeli kabul etmesi ve diğer kriterleri dikkate almaması ve toprak reformu amaçlı bir yasa olmasına rağmen taksitli ödeme şeklini benimsememesi, anayasa tarafından kabul edilen hakkı kullanmaması büyük bir eksikliktir. Bu kural toprak reformunun yapılmamasını başından kabul etme anlamına gelmektedir(6). Dağıtılacak toprakların genişliği 1984 yılı toptan eşya fiyatları endeksine göre yıllık tarımsal işletme geliri bir milyon liradan az olmamak koşulu ile bulunacak miktar olarak 8. maddede belirlenmiştir. Yasada dağıtımdan yararlananların toprağı devralma bedelinin kamulaştırma bedelinde olduğu gibi rayiç bedel üzerinden borçlandırmanın dördüncü yılından itibaren on yılda eşit taksit ve faizsiz olarak ödeneceği kurala bağlanmıştır. Ancak dağıtımdan yararlanacak çiftçilerin seçim kriterleri yasada unutulan konular arasındadır. Bu konu yönetmelikte ele alınmış, topraksız ve az topraklı çiftçilerin öncelik sıralamasının ayrı ayrı yapılacağı öngörülmüştür. Dağıtım yapılırken topraksızlara mı, az topraklılara mı öncelik verileceği açık değildir. Toprak dağıtımında sahip olunan toprak genişliği, öğrenim durumu, tarımsal eğitim durumu, yaş, medeni durum ve çocuk sayısı, bölgede oturma süresi, bölgede

6 oturacak konutunun bulunması, üretim araçlarına sahip olma, bağımsız işletme kurabilme koşullarına sahip olma durumuna göre hak sahipliği sıralaması yapılacaktır. Diğer toprak reformu yasalarından farklı olarak kiracı ve ortakçılar ile tarım işçilerinin dağıtımdan yararlanacaklar içinde yer almadığı görülmektedir. Yasanın 7. maddesi uygulayıcı kuruluşun tasarrufuna geçen toprakları yeterli toprağı bulunmayan veya toprağı olmayan çiftçilere dağıtabileceği ve kiraya verebileceği gibi, yerleşim projelerinin ve toplulaştırmanın gerçekleştirilmesi amacıyla da kullanabileceğini belirtmektedir. Özel mülkiyetten kamulaştırılan toprakların bir tek dağıtım amacı ile kullanılması toprak reformunun ön koşuludur. Bu toprakların tarımsal altyapı iyileştirmelerinde ve kırsal yerleşim düzenlemelerinde kaynak olarak kullanılması toprak reformu hukukunda yer alamayacak ve mülkiyet hakkının özüne aykırı, yanlış bir düzenlemedir. Yasanın ve yönetmeliğinin diğer kuralları incelendiğinde yasa koyucunun toprak reformu ile toprak toplulaştırması kavramlarını da birbirine karıştırdığı anlaşılmaktadır(7). Yasanın 6. maddesinde toplulaştırma sonunda dağıtılan veya sahibine bırakılan tarım toprağının malikleri adına tapuya yazımlanacağı kuralı getirilmiştir. Toplulaştırmada ne bir dağıtım ne de kamulaştırma ile toprağın mülkiyetinin malikten alınmasına yönelik bir uygulama bulunmaktadır. Toplulaştırma öncesi ve sonrasında maliklerin topraklarının denk olması toplulaştırma yasalarının temel koşuludur. Yönetmeliğinin toplulaştırmanın kapsamını belirleyen 20. maddesi de bu açıdan oldukça ilginç bir bakış açısı getirmektedir. Maddeye göre toplulaştırma; uygulama alanında ekonomik üretime olanak vermeyecek şekilde parçalı ve hisseli toprakların birleştirilmesi ve bu amaçla kamulaştırma, az topraklı veya topraksız çiftçinin topraklandırılması, sahibine bırakılacak toprakların belirlenmesi, köy gelişme ve yeni köy yerleşme alanlarına yer ayrılması gibi toprakların düzenlenmesine ilişkin konuları içermektedir. Toprak reformunun temel uygulama alanları olan kamulaştırma ve dağıtımın toplulaştırma kapsamında yer almayacağı bilinen bir durumdur. Toplulaştırma toprak reformu çalışmalarında tarımsal yapıyı iyileştirici önlemler içinde yer alan ve toprak reformundan tamamen farklı bir düzenlemedir. Tarım Reformu Genel Müdürlüğü nün verilerine göre 3083 sayılı yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren özel mülkiyetten toprak reformu amacıyla bir kamulaştırma ve dağıtım yapılmamıştır. Yasanın il bazında uygulandığı yer 1757 sayılı yasada da uygulama bölgesi olarak belirlenen Şanlıurfa dır. Diğer uygulama alanları ilçe ve köy düzeyinde olup bu alanlarda gerçekleştirilen tarım reformu uygulamalarının ülke genelinde ne oranda bir ilerleme sağlayacağı yanıt bekleyen bir sorudur. Yasanın temel uygulama konuları daha çok toprak toplulaştırması, hazine topraklarının dağıtılması çalışmaları ve 1757 sayılı yasa ile kamulaştırılan toprakların eski sahiplerine geri verilmesidir. Yasanın geçici birinci maddesine

7 göre 1757 sayılı yasa ile kendilerinden toprak kamulaştırılanların altı ay içinde başvuruları durumunda, yasanın sahibine bırakılacak arazi ye ilişkin kurallarının uygulanacağı öngörülmüştür sayılı yasada sahibine bırakılacak toprak genişliği normu 1757 sayılı yasadan yüksek tutulduğu için, böylece kamulaştırılan toprakların eski sahiplerince geri alınabilmesi olanağı doğmuştur. Tarım Reformu Genel Müdürlüğü nün verilerine göre 1757 sayılı yasa ile kamulaştırılan dekar toprağın dekarlık bölümü eski sahiplerine geri verilmiştir. 4.SONUÇ Toprak reformunda etkin bir uygulama ve başarılı bir sonuç için yasaların çıkarılmasının yeterli olmadığı açıktır ve 1757 sayılı yasalar temelde toprak reformunu hedeflemişler ancak uygulamada asıl amaçlarının uzağında kalmışlardır sayılı yasanın ise toprak reformuna yakınlığı sadece adındaki reform sözcüğünden ibaret kalmıştır. Toprak reformunun uygulanabilmesi için ülkenin siyasi ve politik ortamının toprak reformunu uygulamaya istekli olması gereklidir. Kapsamlı bir toprak reformu yasasının çıkarılması ve ülke genelinde toprak mülkiyeti dağılımında değişiklik yaratabilecek oranda ve hızlı bir biçimde uygulanması buna bağlıdır. Aksi halde toprak sahiplerinin baskısı ve sürekli değişen politikalar toprak reformunu gerçekleştirebilme çabalarını sonuçsuz bırakacaktır. Türkiye de toprak reformu yasalarının uygulama sonuçlarına bakıldığında bu sürecin yaşandığı açık bir biçimde görülmektedir. Tarımsal mülkiyetin dağılımındaki dengesizlik çözümlenmeden tarımsal işletmeye yönelik devletçe götürülen iyileştirmelerden ve desteklemelerden topraksız ve yeter toprağı bulunmayan çiftçilerin yararlanamayacağı gerçektir. Büyük mülk sahiplerinin yararına olan bu politikalar tarım kesimindeki sosyo-ekonomik sorunların da giderek büyümesine yol açmaktadır. Böylece tarım kesiminde büyük bir çoğunluğu oluşturan topraksızların, yeter toprağı olmayanların, kiracı ve ortakçıların, mevsimlik veya sürekli tarım işçilerinin sorunları hem hukuksal yapıda hem de pratikte çözüm bulamamaktadır. Türkiye de tarım, ülke ekonomisindeki önemi nedeniyle birçok açıdan belirleyici bir konumdadır. Ekonominin diğer kesimlerine de kaynak aktardığı için, tarım dışı kesimler büyük oranda tarıma bağlı bulunmaktadır. Bu nedenle tarımda üretim artışı ve verimliliği sağlamanın, hem kırsal kesim hem de ülke ekonomisi açısından önemi vardır. Kırsal alanların geliştirilmesi ve kentsel alanlarla arasındaki farklılığın azaltılmasının odak noktası tarımsal işletme olmaktadır. Modern işletme ekonomisi esaslarına göre tarımsal mülkiyetin yeniden düzenlenmesi ile verimliliğin artırılması ve kırsal alanın kalkındırılması birbirlerine bağlı önlemlerin alınması ile olasıdır.

8 KAYNAKLAR (1) ANONİM, Genel Tarım Sayımı Tarımsal İşletmeler Araştırma Sonuçları, DİE. Yay. No: 1691, Ankara, s.22. (2) ANONİM, Köyümüzün Envanter Etüdleri 1981, DİE Matbaası, Ankara, s.56. (3) TARAKLI, D., Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ve Uygulama Sonuçları, O.D.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Yayın No:25, Kalite Matbaası, Ankara, s.290. (4) AKSOY,S.,1984. Tarım Hukuku, A.Ü.Ziraat Fakültesi Yay.No:907, Ders Kitabı:254, Ankara, s.263. (5) AKSOY,S.,1994.Toprak Üzerindeki Eğenim(Tasarruf) Haklarının Gelişimi, Tarımsal Yapı Dönüşüm ve Strateji Arayışları, Tarım Haftası 94 Sempozyumu, T.C. Ziraat Bankası Kültür Yayınları, No:25, s.159. (6) AKSOY,S.,1964. Toprak Reformunun Hukuki Esasları, Ankara, s (7) GÜN, S., Türkiye de Uygulanan Toprak Toplulaştırma Yöntemlerinin Karşılaştırılması- İzmir ve Şanlıurfa Örneği-, A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara, s.68,91.