fiimdi 2005 y l ve sonras için beklentileri netlefltirme zaman d r.

Transkript

1

2

3 Kemal ÖZGEN ATSO Yönetim Kurulu Baflkan fiimdi 2005 y l ve sonras için beklentileri netlefltirme zaman d r. Ekonomide Hükümet program n n, yerli ve yabanc kurulufllar n ve uzmanlar n n tahminlerinin ötesinde olumlu sonuçlar n al nd bir y l geçirdik. Geçen y l %5.9 olan Gayri Safi Milli Has la büyümesi bu y l daha yüksek bir orana ulaflt. kinci çeyrekte %14.4 e ulaflan büyüme h z üçüncü çeyrekte %4.7 ye inerek sert bir düflüfl yaflad, yine de y ll k büyüme h z % 9 düzeyinde kalacak. Dokuz ayl k büyüme oran ticarette %13.3, sanayide %10.5, tar mda -%1.2, inflaatta %0.4 olarak gerçekleflti. Enflasyon oran TÜFE de %9, TEFE de %13 oldu ve yaklafl k 30 y l sonra tek haneli enflasyona dönüldü. Enflasyonla mücadele Yeni Türk Liras na baflar l bir flekilde geçilmesine imkan verdi. Mali disiplinde baflar sa land. Bütçe aç 2003 y l nda %11.2 iken, 2004 y l nda %8 e düflürüldü. Faiz harcamalar %11, kamu yat r m harcamalar % 8 azalt ld. hracatta tahminler iki kez revize edilmesine ra men hedef afl ld. hracat %34 art flla 64 milyar Dolara ulaflt. hracat otomotivde %49 artarak 11 milyar, demir çelikte %71 artarak 9 milyar, elektrik-elektronikte %39 artarak 6 milyar, haz r giyim ve konfeksiyonda %13.7 artarak 13 milyar, tekstilde %24 artarak 4.5 milyar, tar mda %24 artarak 7.5 milyar, tar ma dayal ifllenmifl ürünlerde %20 artarak 6 milyar Dolara ulaflt. Otomobil üreticileri en büyük ihracatç lar haline geldi. Tar m ve ifllenmifl tar m ürünleri ihracat ndaki art fl olumludur. Tekstil ve haz r giyimde ise art fl nispeten düflüktür. Turizmde yine %25 oran nda yüksek büyüme ile turist say s 17 milyona, turizm geliri ise 13 milyar dolara ç kt. Sa lanan istikrar ve olumlu sonuçta dört faktör önemli oldu. Bunlar Hükümetin mali disiplinden taviz vermemesi, TL nin de erlenmeye devam etmesi, d fl 1 KASIM 2004 ATSO

4 dünyadan sa lanan finansman veya borçlanma ve Dolar/Euro paritesinin yükselmesidir. Kurlar n düflük kalmas enflasyonun kontrolünü, ithalat n ve böylece özel sektör yat r mlar n n ve dayan kl mal talebinin artmas n sa lam fl, bu bir anlamda refah art fl yaratm flt r. Geçen y l n olumsuz göstergeleri de bulunmaktad r. thalat %45 oran nda art fl ile 94 milyar Dolara yaklaflmaktad r. Tüketim mallar ithalat %94 artm fl olsa da henüz toplam ithalat n %15 idir. Geri kalan k s m sermaye mal ve ara mal d r. thalattaki sorun d fl ticaret aç n n 30 milyar dolara, turizm ve di er döviz gelirlerine ra men cari aç n 14 milyar dolara do ru gitmesidir. Cari aç n Gayri Safi Yurtiçi Has laya oran %5 i aflmaktad r. Burada da önemli olan aç n k sa vadeli sermaye girifli ile finanse edilmifl olmas d r. Portföy yat r mlar, bankalar n kulland d fl krediler ve vadeli ithalat fleklinde kullan lan milyar dolar net borçlanma, düflük kur - yüksek reel faiz ile mümkün olmufltur. Gerçekten faiz oranlar %18-19 seviyesine inse de reel faiz %10 gibi halen çok yüksek bir oranda kalmaktad r. fiüphesiz bu faiz oran geçen y llar n %20-30 reel faizine göre düflüktür. Bu nedenle geçen y l mevduat bankalar kredileri %53 artm flt r. Özel tüketim harcamalar ve özel yat r mlar rekor art fl göstermifltir. Dokuz ayda gerçekleflen özel yat r mlar 45 katrilyona ç km flt r. Kamu yat r mlar nda ise ciddi bir kesintiyle bütçede yer alan 7.5 katrilyonun da alt nda gerçekleflme olmufltur. Dolardaki düflüfl kamu borç oran n düflürmüfl, borç ödemelerini kolaylaflt rm flt r. Ayr ca, özellefltirmede 1 milyar dolar rakam afl lm fl, yabanc sermaye girifli 2.9 milyar dolar olmufltur. Geçen y l n iki olumsuz göstergesi iflsizlik oran ve sosyal güvenlik aç klar d r. Yüksek büyümeye ra men iflsizlik oran %9.5 te kalm flt r. Önceki y llarda %11-12 olan bu oran düflmüfl olmas na ra men yüksektir. Bu nedenle iflsiz büyüme sözünün kullan lmas na neden olmufltur. Reel ücretlerin artmamas na ra men iflsizli in yüksek kalmas n n nedenleri, kriz sonucunda sa lanan verimlilik art fl, iflçilik maliyetlerinin vergi ve kesintiler nedeniyle yüksek olmas ve sanayi yat r mlar nda teknolojinin pay n n artmas d r. Sosyal güvenlik aç klar ise 20 katrilyona veya Yeni TL cinsinden 20 milyara dayanm flt r. GSMH içinde %4.5 e karfl l k gelen bu aç k 15 y lda iki kat na ç kmaktad r. Halen reform çabalar n n hedefi 2015 y l nda bu oran yaln zca bir puan indirmek %3.5 a getirmektir. Bu say sal göstergeler d fl nda ekonominin yap sal sorunlar devam etmektedir. Vergi ve gelir idaresi reformu, Bankac l k Kanunu, yat r m ortam n n iyilefltirilmesi, etkin bir teflvik sisteminin kurulmas, kay td fl ekonomi gibi sorunlar 2005 y l na devretmifltir. fiimdi 2005 y l ve sonras için beklentileri netlefltirme zaman d r. Bu y l n ekonomik program n n temel hatlar IMF ile yap lacak olan üç y ll k yeni stand-by anlaflmas tasla nda ve 2005 program nda sunulmufltur. Ekonomide yine en önemli faktör Devlet bütçesi olacakt r program nda bütçe gelirlerinin %16 artarak 126 milyar, giderlerin %12 oran nda artarak 155 milyar YTL, dolay s yla bütçe aç n n 29 milyar YTL olaca öngörülmüfltür. Buna göre geçen y l %8 olan bütçe aç /GSMH oran %6.1 e düflürülmüfl olacakt r. Kamu borçlanma gere inin oran ise %3.9 olarak beklenmektedir. Bütçede vergi gelirlerinde %18 art fl hedeflenmifltir. Ancak bu art fl gelir vergisi gelirinde %7.1, kurumlar vergisinde yaln zca %1.8 dir. Buna karfl l k ÖTV den %31, dahilde KDV %16, ithalde KDV den %20 gelir art fl beklenmektedir. Enflasyon hedefinin %8 oldu unu dikkate al rsak, ÖTV oranlar nda art fl d fl nda, bu gelir art fl için kay td fl ekonomi ile mücadelenin gerekli oldu u ortaya ç kmaktad r y l nda bütçeden net faiz ödemeleri 56 milyar YTL olacak, buna ra men 2004 y l nda bütçedeki her 100 liradan 57 lira faize giderken, bu y l 47 lira ayr lacakt r. Kamu iç borç stoku 145 milyar Dolar, d fl borcu 64 milyar Dolar düzeyindedir. Net kamu borç stoku/gsmh oran 2001 y l ndan itibaren, %91, %78, %70.5 ve %68 olarak gerçekleflmifltir. Reel faizler halen yüksek kald ndan ve kalaca ndan, bu oran n ancak 2007 y l nda %60 a düflece i tahmin edilmektedir. Oran bak m ndan %60 Maastricht kriterlerine uygun olsa da borcun vade yap s n n uzamas önemli husus olacakt r. Ayr ca borç oran reel kur, reel faiz ve büyüme h z na duyarl d r. TL nin de erlenmesi, faiz art fl ve büyüme h z nda düflme borç oran n yükseltmektedir. Kamu harcamalar nda 22 milyar YTL sosyal güvenlik kurumlar aç klar için ayr lm flt r. Tar msal destekleme için 3.5 milyar YTL, ihracat deste i olarak 0.4 milyar YTL, yani 400 trilyon TL bütçe ödene i hedeflenmifltir. Bu konuda bir olumlu geliflme geçen y l 6.7 katrilyon olmas beklenen kamu yat r m harcamalar n n bu y l 10 katrilyona, yani 10 milyar YTL ye ç km fl olmas d r. Yat r m harcamalar nda, tar msal sulama ve di er projeler, 7 milyar kilovat saat enerji gücü ilavesi, 3 bin kilometre bölünmüfl yol, derslik, yüksek ö retimde 62 bin yeni kapasite, yeni hastane yatak kapasitesi, 200 hastaneye donan m deste i, 23 Organize Sanayi Bölgesi inflaat n n tamamlanmas, 60 yeni OSB inflaat n n bafllamas projeleri bulunmaktad r y l nda d fl ticaret için program hedefi ihracatta 71 milyar dolar, ithalatta 104 milyar dolard r. hracatta art fl temposu 71 milyar hedefinin afl labilece ini göstermektedir. Ancak 2004 y l nda 95 milyar dolara ulaflmas beklenen ithalat için 104 milyar tahmini, geçen y l % 45 olan ithalat art fl n n bu y l %10 un alt na çekilmesi anlam na gelmektedir. Döviz kurunda ciddi bir art fl öngörülmedi ine göre, ithalat h z ndaki bu gerileme için ÖTV art fl n n ve iç talebin vergilerle bast r lmas n n yeterli olaca n n düflünüldü ü anlafl lmaktad r. ATSO KASIM

5 Geçen y l 14 milyar dolar beklenen cari aç n 2005 y l nda 11 milyar dolar olaca tahmini de ithalata ba l olarak iyimserdir. Burada da ihracat art fl n n sürdürülmesi önem kazanmaktad r. Dolay s yla daralan iç pazardan gelen yak nmalar d fl nda, d fl ticaret nedeniyle döviz kuru 2005 y l n n gündeminde kalmaya devam edecektir. IMF den 10 milyar dolar yeni kredi sa lanm fl olmas ve bu kuruma 20 milyar dolar olan mevcut borcun ödeme takviminin uzat lmas son derece kritik bir destek sa layacakt r. Zira Hazine nin önümüzdeki on y lda ödemesi gereken d fl borç ana para ve faizi tutar 93 milyar dolar bulmaktad r y l nda 11, 2005 y l nda 15, 2006 da 20, 2007 de 10 milyar Dolar fleklinde giden ödeme takvimi, önümüzdeki iki y l için a r bir yüktür. IMF kredi deste i üç y l için 4.2, 3.3, 2.5 fleklinde olacak ödemesi 11.3 den 7.6 ya düflürülerek 3.7 milyar dolar ödeme ertelenecek. Böylece d fl borç servisi ortalama 12 milyar Dolar düzeyine inerek ödenebilir bir hale gelecek. Ancak yine de bu demektir ki, 12 milyar borç ödemesi ve 11 milyar cari aç k finansman olmak üzere Türkiye her y l için 20 milyar Dolara yak n döviz finansman na ihtiyaç duyacak. Bu nedenle üç y ll k programda do rudan fiziki yabanc sermaye girifli için toplam 15 milyar Dolarl k bir hedef konulmufltur ki, bu da kritik konular aras ndad r. Bu çerçevede ekonomik durum hassasiyetini korumaktad r. Önümüzdeki y lda AB beklentileri ve yabanc sermaye girifli beklentiler üzerinde etkili olacakt r. Bununla birlikte yüksek borç-yüksek reel faiz-döviz girifli ve düflük kur zincirinin, ABD faiz oranlar na ve petrol fiyatlar na ba l olarak devam etmesi muhtemeldir. Bu zincir varolan istikrar sa lasa da, düflük kurun devam ve büyüme h z n n %5 e çekilmesi sanayinin rekabet gücünü olumsuz etkilemektedir. Daha yüksek bir refah için %7 büyümesi gereken Türkiye, istikrar ve borç finansman için önümüzdeki üç y lda %5 büyüme ile yetinmek durumundad r. Ekonomik geliflmenin belirli sektörlerde ve Antalya n n da içinde bulundu u belirli illerde yo unlaflt na dikkat edilmelidir. Önemli bir sanayi sektörüne sahip olan veya sanayi Afyon, Denizli, Gaziantep gibi illerdeki durum, Burdur ve Isparta gibi illerimizdeki geliflme seyrinin dikkatle izlenmesi gerekmektedir. Burada hayati önem tafl yan bir baflka husus, toplumun refah kayb ve yüksek iflsizli in yarataca sorunlar olacakt r. Sonuç olarak üç y ll k program n baflar s ndaki temel faktörler siyasi istikrar, ekonomideki yap sal reformlar n tamamlanmas, yabanc sermaye giriflindeki art fl ile sanayide yeni bir at l m n yakalanmas d r. Say n Üyemiz, Yukar daki tabloda turizmden sa lanan döviz gelirinin de önemli oldu una flüphe yoktur. Turizmde bu y l hedeflerin afl lmas ve turist say s n n 17 milyona ç kmas, gelecek y llar için hedeflerin de revize edilmesine yol açm flt r. Bakanl n önce 2007 hedefi olan, sonra 2006 ya revize edilen 20 milyon turist say s hedefi 2005 y l için ulafl labilir olmufltur. Türkiye nin böyle yüksek turizm hedeflerine de ihtiyac vard r. Bu noktada Antalya n n ve Antalya turizminin önemi bir kez daha anlafl lmaktad r y l için Antalya turizm hedefinin 7 milyon olmas, Türkiye turist girifl say s ndaki %35 pay n korunmas demektir. Esasen Türkiye say lar ndaki yaklafl k 2 milyonluk girifl say s bavul turizmi veya günü birlik turizm unsurlar na dayanmaktad r y l nda Antalya havaliman ndaki yabanc giriflleri stanbul Atatürk havaliman ndan bir kat fazlad r. Konaklama say s bak m ndan Antalya n n pay yükselmektedir. Bu yükseliflin devam edece i aç kt r y l Ocak-Ekim döneminde Antalya turizminde al nan teflvik belgesi say s 60 geçmifltir. Teflvik belgeleri 700 trilyon tutar nda yat r m 10 bine yak n istihdam öngörmektedir. Bu y l devreye girecek yeni kapasite 25 bin civar ndad r. Bu yat r mlar genellikle turizm tecrübesi olan firmalar m z taraf ndan ve yüksek gelir gurubu hedef al narak yap lmaktad r. Art k, Bakanl k, yerel yönetim ve sektör olarak daha aktif bir pazarlama ile arz fazlas n telafi edecek politikalar gelifltirilmektedir y l Antalya da ilan edilen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelifltirme Bölgeleri ile turizmde yeni bir dönem bafllam flt r. Lara-Kundu bölgesinden sonra, Kaleiçi odakl olarak flehir merkezindeki tarihi-turistik bölgenin ve flehir merkezinin Kuzey yönünde geniflleme alanlar n n Kültür ve Turizm Koruma ve Gelifltirme Bölgesi ilan edilmifl olmas, Antalya için güçlü bir turizm vizyonu belirlenmesine, flehrin bu vizyon do rultusunda planlanmas na imkan tan maktad r. Esasen bu yap Odam z n son iki y ld r önerdi i modellere uygun bir yap d r. Böylece kontrolsüz yap laflman n engellenmesi, turizme dönük projeler gelifltirilmesi, Kaleiçi gibi yok olan de erlerimizin daha iyi korunmas, planlanmas ve kaynak bulunmas kolaylaflm fl olacakt r. fiimdi Antalya olarak bundan sonra odaklanmam z gereken yeni konular bulunmaktad r. Bunlardan en önemlisi korunacak tar m alanlar m z n belirlenmesi ve bu alanlar n daha iyi de erlendirilmesi için gerekli altyap n n kurulmas d r. Önemli ve acil bir konumuz bölgemizin uluslararas ba lant lar bak m ndan Antalya Liman n n modernizasyonudur. Antalya da tafl t trafi i odakl ulafl m sisteminden yaya odakl rayl sisteme dayal kitle tafl mac l na önem veren ça dafl bir ulafl m altyap s n n planlanmas na önem veriyoruz. Odam z n özellikle üzerinde durdu u bir baflka önemli konu ise Antalya ticaretinin standartlar n n yükseltilmesidir. Antalya ticareti gelecek y llarda turizmin pefline tak lan bir sektör olmaktan ç k p turizme talep deste i yaratan bir sektör olmal d r. Bu konuda turizm ve haz r giyim sektörü aras nda güçlü bir ortakl k oluflturulmas faydal olacakt r ve nitekim sektör temsilcileri bu yönde bir aç l m bafllatm fllard r. Bu geliflmeler Antalya n n 2005 y l nda daha h zl bir geliflme potansiyeli yakalayaca n göstermektedir. En iyi dileklerimle sevgi ve sayg lar m sunuyorum. 3 KASIM 2004 ATSO

6 1 BAfiYAZI ANTALYA T CARET VE SANAY ODASI YAYIN ORGANI YIL:18 / KASIM 2004 / SAYI: YTL ye GEÇERKEN ATSO dan ÖRNEK ET KET SV ÇRE BÜYÜKELÇ S WALTER GYGER ATSO yu Z YARET ETT ATSO ADINA SAH B : Yönetim Kurulu Baflkan Kemal ÖZGEN 24 ATSO MED KAL SEKTÖRÜNDE FAAL YET GÖSTEREN ÜYELER Ç N Z RAAT BANKASI LE KRED PROTOKOLÜ MZALADI YAZI filer MÜDÜRÜ: Sevim KAYAHAN YAYIN KURULU: Çetin Osman BUDAK Himmet ÖCAL YAYINA HAZIRLIK: Mete TEK N TASARIM: Kaan ES NGÜNER BASKI: EMEL OFSET MATBAACILIK Sanayi Ticaret Ltd. fiti. Tar m Mahallesi Aspendos Bulvar No:128 / 3, ANTALYA Tel.: Faks: ATSO: Kaz m Özalp Caddesi 2. Sokak No: 4 ANTALYA Tel : Faks : URL : dergi@atso.org.tr TÜRK YE EN SAVURGAN ÜLKE 2005 YILINDA UYGULANACAK VERG LER AB DEN GÜNCEL HABERLER ATSO MESLEK KOM TE TOPLANTILARI fib RL TEKL FLER FUARLAR Y ll k Abone Bedeli : TL Ayda bir yay nlan r Dergimizdeki yaz lar kaynak gösterilerek al nabilir. Dergimizde yay nlanan yaz lardaki görüfller yazarlar na aittir. lan ve konular n z için lütfen bas n bürosu ile irtibat kurunuz ATSO - ANTALYA EKONOM K DURUM BÜLTEN YEN GELEN YAYINLAR L STES ATSO KASIM

7 8 AVRUPA TUR ZM TALEB NDE GEL fime E L MLER VE ANTALYA röportaj : CENG Z DA YAR Y RM B R NC YÜZYILDA TÜRK YE N N ROLÜ ATSO KÜLTÜR H ZMETLER NE DEVAM ED YOR 30 5 KASIM 2004 ATSO

8 TURKCELL REKLAM ATSO KASIM

9 TURKCELL REKLAM 7 KASIM 2004 ATSO

10 Hüseyin BARANER MNG Turizm Grubu Baflkan Avrupa Turizm Talebinde Geliflme E ilimleri ve Antalya Dünya Turizm Örgütü raporlar na göre turizm parlak bir gelece e do ru ad m ad m giderken, bu olumlu trend turizmin bütün sektörleri ve her destinasyon için geçerli olmayacakt r. Geliflmeler, sözkonusu bölgedeki yenilikçi ve yarat c tutumlara, hedef kitlelerinin do ru veya yanl fl tan mlar na ve nihayet pazarlama stratejilerinin uygun olup olmayaca na göre büyük bir farkl l k göstereceklerdir. Dünya daki Genel Turizm Trendleri WTO adl Dünya Turizm Örgütü raporuna göre, turizm, yak n gelecekte de dünya ekonomisinin en büyük sektörü olmaya devam edecektir. Ayn kurumun tahminlerine göre, turizm y lda toplam 1,6 milyarl k y ll k turist say s - na ve 2023 y l nda 2 trilyon dolar toplam y ll k ciroya ulaflabilecektir. Dünya Turizm Örgütü raporlar na göre turizm parlak bir gelece e do ru ad m ad m giderken, bu olumlu trend turizmin bütün sektörleri ve her destinasyon için geçerli olmayacakt r. Geliflmeler, sözkonusu bölgedeki yenilikçi ve yarat c tutumlara, hedef kitlelerinin do ru veya yanl fl tan mlar - na ve nihayet pazarlama stratejilerinin uygun olup olmayaca na göre büyük bir farkl l k göstereceklerdir. Olumlu bir flekilde geliflen turizm sektöründe pazar pay kayb na u rama tehlikesi, gelece e körü körüne güvenmektense flu anda geçerli olan ve gelecekte önem kazanacak olan trend ve müflteri isteklerine büyük önem vermemiz gerekti ini apaç k ortaya koymaktad r. Turizmde ülke ve seyahat edilen destinasyonun kültürel, siyasi, ürün ve hizmet imaj son derece önemli oldu u için bugünün trendlerini kaç ran bir ülkenin bundan dolay kaybedece i mevkii geri kazanmas çok zor olacak. Bu yüzden flu an mevcut olan trendlere dikkatli bakmakta büyük yarar vard r. 1.1 Güncel Turizm Trendleri Turistlerin al flkanl klar n n de iflimi için önem tafl yan nedenlerin aras nda dört etken ön plana ç kmaktad r: 1) Pazarlama teknolojilerinde ve iletiflimdeki geliflmeler, 2) Genel ekonomik durum, 3) Müflterinin bireyselleflmesi, 4) Güvenlik ATSO KASIM

11 Avrupa ve bütün bat dünyas ndaki bireyselleflme e ilimleri de turizmcileri zorlamaktad r: turistlerin, paket programlar na eskisi kadar ra bet göstermemelerinden dolay, bunlar n Avrupa daki tüm sat fllarda pazar pay art k yüzde 44 lara düflmüfl bulunmaktad r. Bu oran Antalya da halen yüzde 90 olarak devam etmektedir. Pazarlama Teknolojileri: Multi Kanal Pazarlama: Pazarlama teknolojilerinde özellikle internetteki geliflmelerin sayesinde Tur operatörlerinin programlar n eskiden güvendi i seyahat acentas nda aray p sat n alan müflteri, çok daha esnek davranmaya bafllayarak, bazen seyahat acentas nda, bazen televizyonda seyretti i yay nlara göre telefon ile, bazen teletext üzerinden ve artan bir oranla da internette ve sanal seyahat acentalar nda tatil rezervasyonunu gerçeklefltirmektedir. Müflterinin bu yeni esnekli i, tatil bölgelerinin programland gibi oda ve uçak kontenjanlar n doldurur bir flekilde pazarlamas n zorlaflt rmakta olup, eskisine göre daha kapsaml pazarlama stratejilere ihtiyaç duyulmas na neden olmaktad r. Bununla birlikte eski klasik katalog anlay fl gittikçe önem kaybetmektedir. Klasik kataloglarda sunulan sabit olan paket tatillerinin yerini, art k dynamic packaging olarak adland r - lan, otellerin, uçufllar n, yap lacak gezilerin ve istenilecek ekstralar - süre ve bafllang ç ve bitifl tarihini esnekçe seçilebilen olanaklar almaktad rlar. Bununla birlikte turistler tatil türünü ve destinasyonunu da eskiden daha s k bir flekilde de ifltirmektedirler. Genel ekonomik durum: Avrupa ülkelerinde ve özellikle Almanya da art k y llardan beri kötüye do ru giden ekonomik durum, bir taraftan tatillerin daha ucuz olarak sunulup, kazanç pay n n önemli bir ölçüde azalmas na neden olurken, müflteriler de sunulan paketlerin fiyatlar n eskisine göre daha çok araflt r p k yaslamaya bafllad lar. Avrupa da tur operatörleri aras nda k z flan k yas ya rekabet, kaliteyi yüksek tutmay zorlamaktad r. Özellikle büyük tur operatörleri, buna karfl önlem olarak bir taraftan baz destinasyonlarda ve belirli tarihlerde otel ve uçufl kapasitelerini k s p, arz-talep mant na uygun flekilde arz azaltarak fiyatlar yüksek tutmaya çal flmaktad rlar, öte yandan da son dakika rezervasyonlar n azaltmak üzere erken rezervasyon indirimleri verme yöntemi benimsenmektedir. Bununla ilgi olarak 60 gün öncesinden tüm y l için geçerli erken sat fl indirimi modeli çok baflar l olmufltur. Müflterinin bireyselleflmesi: Avrupa ve bütün bat dünyas ndaki bireyselleflme e ilimleri de turizmcileri zorlamaktad r: turistlerin, paket programlar na eskisi kadar ra bet göstermemelerinden dolay, bunlar n Avrupa daki tüm sat fllarda pazar pay art k yüzde 44 lara düflmüfl bulunmaktad r. Bu oran Antalya da halen yüzde 90 olarak devam etmektedir. Bireysel e ilim gösteren tüketiciyi çekebilmek için tur operatörleri eskisine göre daha esnek tatil programlar gelifltirilirken öte yandan spor, fit for fun wellness, etkinlik, aktiviteler ve kültür a rl kl tatil türlerine a rl k verilmektedir. Güvenlik: Terörizmin özellikle 11 Eylül 2001 tarihinden bu yana o denli tart fl ld bu günlerde, güvenlik en önemli unsurlar n bafl nda gelmektedir. Turistlerin aras nda yap lan anketler de bunu kan tlamaktad r: kifli tatil ile güvenlik aras nda seçim yapmak zorunda 9 KASIM 2004 ATSO

12 Turist, art k paras n kazanmak için daha fazla çal flmak zorunda oldu u hem de yaflad ülkede ciddi hayat pahal l ile karfl karfl ya kald için, paras için daha çok fley istemektedir. Bununla birlikte turist, daha düflük fiyatlara daha çok profesyonelik, kalite ve komfor istemektedir. Buna flu ara Avrupa da tüm branfllarda yayg n olan kampanya ve indirimli sat fl ç lg nl da ayr ca sebeb olmaktad r. kald zamanda, art k tatilden vazgeçip güvenli i seçmektedir. Ayr ca, Avrupa da son yasal düzenlemelere göre tur operatörleri de destinasyonun güvenli i konusunda tam olarak sorumlu tutulmaktad r. O yüzden güvenlik sorunlar na büyük bir önem verilmelidir. En Önemli Toplumsal Trendler: Son araflt rmalara göre: Deniz ve sahil turizmi gelecekte de kitleleri çekecek: deniz-kum-günefl. (sun-sand-sea) kuzey Avrupal lar ve Ruslar için cazibesini koruyacak. Medeniyetler çat flmas turizme yans mad : Avrupa daki Hiristiyan toplumlarda 2004 y l sat fllar nda en çok ra beti 4 Müslüman ülke görmüfltür. Türkiye, M s r, Dubai, Tunus. Küreselleflme ve turizm: Küreselleflme tüm ülkeleri birbirine ba liyor, s n rlar kalk yor. Sermaye, Know How ve tecrübeli elemanlar en verimli noktalara do ru hareket ediyor ve oray güçlendiriyor. Buna paralel olarak bireylerin e itim ve kültür düzeyindeki yükselme artarak devam edecek, deneyimli seyyah grubu büyüyecektir, Tüketicinin bilgilendirilmesi ve korunmas evrensel sistemlere ba lanacak, kal c ve dengeli bir turizm geliflimi için daha etkin kontrol ve denetim mekanizmalar devreye girecektir. Bu güvence sayesinde tatil seçimlerinde art k Maldiv adalar ile Alp da lar aras nda bir fark görmeyecek olan müflteriler özellikle ulaflt rma teknolojilerinde h zl tren daha süratli uçak gibi ulafl m araçlar nda yaflanan beklenenin de ötesindeki h zl geliflim, öbür tarafta Internet, sanal dünya, h zl iletiflim ve telekominikasyon imkanlar na ra men eskiye nazaran çok daha mobil durumda olacakt r. Tüketici daha fazlas n isterken kaliteden ve güvenden taviz vermeyecektir.. Demografik geliflmeler: yafl grubu: 2023 y l nda 350 milyon Avrupal n n 100 milyonu 65 yafl n üzerinde olacakt r. Ortalama insan ömrünün artmas na paralel olarak emeklilik süresi uzayacak, tatile daha çok zaman ayr - lacakt r. Bireysel emeklilik, erken emeklilik gibi sistemlere üye olanlar n say s yükselecek uzun süreli ve wellness a rl kl tatil e ilimleri ve l man iklimlere seyahat arzular artacakt r. Ayr ca özellikle Antalya bölgesinde bu müflteri kitlesi için tatil köylerinden - yaflam köylerine do ru konseptiyonel de iflim olacakt r. Çal flan ve kendi paras n kazanan kad n say s artacakt r. Kad nlar son y llarda hem kendi aralar nda gruplar oluflturarak hem de single olarak daha çok seyahat edeceklerdir. Tur operatörleri kad nlara yönelik güzellik, estetik, cilt bak m, yoga ve benzeri hizmetleri özel katologlarda ve kad n dergilerinde ek (insert) olarak sunacaklard r. Çocuklu ailelerin say s azalacak: Azalan çocuklu ailelerin içerisinde tatile seyahat edenlerin oran yükselecek ve bu oran içinde Antalya sat fllar n n pay her y l artacakt r. fiu an Avrupal çocuklar n en popüler destinasyonu Antalya d r. Gençlik ve ö renci turlar : Youth and Student Travel Gençlik ve Ö renci turlar giderek artmakta ve tur operatörleri ve destinasyonlar için önem kazanmaktad r. Genelde hemen hemen di er müflteriler le ayn fiyat ödeyen bu büyük gruplar doluluk oranlar aç s ndan önemli olabilmektedir. Ayr ca ileriye dönük olarak destinasyonun tan t m nda ve pazarlanmas nda önemli rol oynamaktad rlar. 1.2 Uzun Vadeli Turizm Trendleri: Yukar da bahsetti imiz güncel turizm trendlerinin yan s ra bir de önümüzdeki 20 y ll k süre içerisinde devam edip belirginlik kazanaca beklenen trendler dikkate al nmal d r. Bu trendler, müflteri aç s ndan sunulacak ürün ve hizmetlerden istenilecek özelliklerini belirtecekler. Daha az paraya daha çok kalite: Turist, art k paras n kazanmak için ATSO KASIM

13 nsanlar oldukça yo un, yorucu ve genelde monoton gecen ifl hayat n n yan s ra bofl zaman nda ve özellikle tatilinde gerçek hayat ve onu kendisine hissettiren duygular aramakta olup, insan iliflkilerine, orijinal ve hakiki ortamlar istemektedir. Kendi özelliklerini baflta tarih, kültür ve bozulmam fl do a olarak koruyan misavirperver egzotik ortamlar bu ba lamda ileride rekabet gücünü artt rabilecektir. daha fazla çal flmak zorunda oldu u hem de yaflad ülkede ciddi hayat pahal l ile karfl karfl ya kald için, paras için daha çok fley istemektedir. Bununla birlikte turist, daha düflük fiyatlara daha çok profesyonelik, kalite ve konfor istemektedir. Buna flu ara Avrupa da tüm branfllarda yayg n olan kampanya ve indirimli sat fl ç lg nl da ayr ca sebep olmaktad r. Az ödediniz.. daha ne istiyorsunuz? düflüncesi geçersiz olacak. Zaman faktörü ve K sa süreli tatiller: Avrupa daki insanlar - hangi ülkede yaflarlarsa yaflas nlar - art k, paras n kazanmak için daha uzun çal flmak zorunda kalmaktad rlar. Bu gerçek, özellikle ortalaman n üstünde geliri olan turistler için geçerlidir. Zaman ve tatil süresi faktörü, turizmin bütün alanlar nda önem kazanmaktad r. Turist, daha tatilini seçerken h zl, yetkili ve ihtiyaçlar na tam yan t veren bir ilgiyi isterken, tatil s ras nda dakik geçen bir uçufl, vaktinde gerçekleflen bir transfer ve ayn flekilde geçen servis, konaklama ve gezi programlar n istemektedir. Tatil ile ilgili flikayetlerin tatilden sonra ele al n fl (reklamasyonlar) hem müflteri hem de seyahat acentas taraf ndan destinasyonun hanesine eksi olarak yaz lmaktad r. Hayata anlam katan tatiller: Duygusal tecrübeler, yaflam n h z n kesmek, dostluk. nsanlar oldukça yo un, yorucu ve genelde monoton geçen ifl hayat n n yan s ra bofl zaman nda ve özellikle tatilinde gerçek hayat ve onu kendisine hissettiren duygular aramakta olup, insan iliflkilerine, orijinal ve hakiki ortamlar istemektedir. Kendi özelliklerini baflta tarih, kültür ve bozulmam fl do a olarak koruyan misavirperver egzotik ortamlar bu ba lamda ileride rekabet gücünü artt rabilecektir. Ça dafl bat dünyas nda yaflay p çal flan kiflilerin manevi de erleri önemli ölçüde azal p yok olmaktad r. Böylesi bir ortamda yaflayan insanlar n, kendilerine yön ve anlam vermeyi kolaylaflt ran ortamlar aray p, k sa bir süre için de olsa nerede durdu unu, neler isteyip istemedi ini gösteren tatillerden hofllanmaktad r. Ziyaretçisi ile bir dostluk ba kurabilen destinasyonlar sadece bir yeni müflteri de il, ayn zaman bir fahri elçi de kazanm fl olacakt r. Çok seçenekli tatiller multi optional: Tatilini en iyi flekilde geçirmek isteyen turist, tatil imkanlar içersinde mümkün olan bir çok hizmeti mümkün oldu u en iyi flekilde yaflamak istemektedir. Seçenekleri az, s k c ve tekdüz olan destinasyonlar n multi opsiyonal destinasyonlara göre rekabet flans giderek azalacakt r. Macera arzusu ve riskler: Risk ve tehlike, heyecan verici unsurlar olup, ancak turistin söz konusu risk ve tehlikeyi kendi kendisi seçerek istedi i zaman olumlu olarak alg lanan, keyif verici olgulard r. Turistin kendi seçebilece i bu ola anüstü durumlar hariç güvenlik ve temizlik, istenilen konforun vazgeçilmez bir parças olarak alg lanmaktad r. K smi bireyselcilik Günümüzün turisti, hem bir taraftan gündelik hayat ndaki bütün sorumluluklar ve yükümlülüklerden kaçmak istiyor, hem öbür taraftan al flk n oldu- u sistemleri ve altyap y önemsiyor, hem de yeni yerler, yeni kültürler, yeni tatlar, yeni insanlar tan mak ve keflfetmek istiyor. Bu yüzden turiste tam güven, emniyet ve hijyen ortam içinde özgürlük, s cak, dürüst, namuslu ve etik iliflkiler ve ba lar sunan destinasyonlar piyasalarda gittikçe artan ra bet ve ilgi görecektir. Markalaflmak isteyen tatil bölgelerinin belirgin bir profili, ayr ca belirgin yerel ve kurumsal bir kiflili i ileride daha da önem kazanacakt r. Kulüp, dernek üyeleri turlar : Avrupa da neredeyse herkes ya bir klübe ya bir derne e yada vak fa üyedir. Bireysel geliflmelere ve taleplere karfl olarak ayn kifli üyesi oldugu kurum ile y lda en az bir kere tamam tur operatörleri taraf ndan organize edilmifl bir gurup gezisine ç kma e ilimi göstermektedir. Gelecekte bu tip büyük ve organize seyahatlar n önemli derecede artmas beklenmektedir. Genelde tek bafl na yaflayan, say s 11 KASIM 2004 ATSO

14 Gittikçe yabanc lafl p anlams zlaflan ça dafl dünyada kültür olgusu gün geçtikce önem kazanmaktad r. nsanlar bir araya getiren, topluca o noktaya seyahat etmelerine davet eden konserler, spor yar flmalar, festivaller, gourmet turlar, flarap ve ba bozumu, tarihi hat ve yollarda do a yürüyüflleri gibi say s z kültürel etkinliklerin sözkonusu olan destinasyonun özellikle düflük sezonde tüm turizm yat r mlar n n verimlili ini artt rd gibi daha genifl turist profili yelpazesini bölgeye çekmek icin son derece önemlidir. her gün artan milyonlarca her yaflta Avrupal bu seyahatlere e ilim göstermektedir. Wellness, zinde kalma, uzun ve sa l kl yaflam: Geliflmifl ülkelerdeki yo un çal flma temposu, iflini kaybetme korkusu, küreselleflmenin getirdi i sosyal ve ekonomik alanlarda h zl düflünme ve karar alma zorunlu u ve bunlar n tümünün yaratt stres, insanlarda yo un bir flekilde bedensel, ruhsal ve toplumsal rahats zl klara ve hatta sa l tehdit eden sorunlara yol açmaktad r. nsan n kendisine en fazla zaman ay rd tatil ortam nda bunlara çare sunan sa l k ve wellness hizmetleri, önümüzdeki dönemin en önemli turizm sektörlerinden biri olmaya adayd r. Wellness, Spa ve Thalasso hizmetlerinin yan s ra difl, saç, deri, check up gibi sa l k hizmetlerini temiz ve s - cak insan ilgisi ile sunmak, baflar n n anahtar olacakt r. Kültür turlar ve etkinlikler: Gittikçe yabanc lafl p anlams zlaflan ça dafl dünyada kültür olgusu gün geçtikce önem kazanmaktad r. nsanlar bir araya getiren, topluca o noktaya seyahat etmelerine davet eden konserler, spor yar flmalar, festivaller, gourmet turlar, flarap ve ba bozumu, tarihi hat ve yollarda do a yürüyüflleri gibi say s z kültürel etkinliklerin sözkonusu olan destinasyonun özellikle düflük sezonde tüm turizm yat r mlar n n verimlili ini artt rd gibi daha genifl turist profili yelpazesini bölgeye çekmek için son derece önemlidir. Macera ve spor: Gittikçe tekdüzeleflen bir yaflam sürdüren turistler, tatillerinde kendi hayatlar nda eksik olan macera ve heyecan verici para gliding, mountain bike, trekking, da c l k, av turlar, dalg çl k gibi sporlara büyük önem vermektedirler. Eskiden daha çok genç kiflilere hitap eden bu tatil türü, art k ilerleyen yafllarda da bedensel kondisyonunu korumay baflaran yafll lara da hitap etmekte olup, önümüzdeki y llarda daha çok önem kazanacak, geliflen bir sektördür. Hayal edilen tatil dünyas nda gerçekleflen olumlu sürprizler: Geliflmifl ülkelerde yaflayan turistler, neredeyse bütün yaflam alanlar n kapsayan standartlara al flk n oldu u için, gündelik hayat ndaki herhangi bir ATSO KASIM

15 sürpriz ancak kötü bir sürpriz olabilmektedir. Olumlu sürprizlerin yaflanabildi i bir dünya, ancak kendi yaflad dünyadan uzak, düflsel bir yerde gerçekleflebilmektedir. Mesela Antalya da... nsan n önemli bir ihtiyac olan bu olumlu sürprizleri sunan ANTALYA, her zaman baflar l olacakt r. 2. Antalya Bölgesi nin Güncel ve Uzun Vadeli Turizm Trendlerinin Ifl nda Art ve Eksileri: Dünya daki güncel ve uzun vadeli turizm trendleri dikkate al nd nda Antalya n n art ve eksileri, bir taraftan genel avantajlar, ulafl m avantajlar, hizmet avantajlar ve pazar avantajlar olarak, öbür tarafta da kritik etken olarak ele al nabilir. Bütün bu olumlu ve olumsuz etkenlere s ras yla bir bakal m: 2.1 Antalya Bölgesi nin Genel Avantajlar Antalya Bölgesi nin genel avantajlar olarak eflsiz iklimi, turizmin çeflitlendirilmesine olanak veren co rafi ve do al kaynaklar, zengin tarihi ve kültürü, içinde bar nd rd özgün toplumsal-kültürel ögeleri ve do u ile bat n n egzotik bir bilefliminin sunmas, marka olmufl geleneksel Türk misafirperverli i ve turizmi art k bir sanat ve yaflam biçimi haline getirebilmifl hizmet anlay fl geliflmifl, genç ve dinamik nüfüs potansiyeli say labilir. 2.2 Antalya Bölgesi nin Ulafl m Avantajlar : Antalya Bölgesi, ulafl m aç s ndan da bir çok art ya sahip olan, flansl bir bölgedir. Bir taraftan ana pazarlar na olan yak nl k, bir taraftan da Avrupa n n ikinci büyük charter havaalan na sahip olmas, Antalya ya bir çok baflka bölgeye göre bir üstünlük sa lamaktad r. Türk kökenli bütün charter uçak flirketlerinin Avrupa n n bütün bafll ca flehirlerinden uçtuklar bir ana uçufl noktas olmas, THY n n uzun y llardan sonra tüm Avrupa ülkelerinden Antalya ya aktarmas z seferler sunmas, yurtiçi uçufllar n ço almas ve bununla birlikte fiyatlar n düflmesi ve Antalya n n bütün Anadolu dan kolayca ve k smen aktarmas z ulafl labilmesi, bu ana etkenlere destek sa lamaktad r. 2.3 Hizmet Avantajlar : Do u Akdeniz çana n n en kaliteli, yeni ve konforlu tesis, otel ve hizmetlere sahip olan Antalya Bölgesi, ayn zamanda Do u Akdeniz deki en dinamik turizm endüstrisine de sahiptir. Antalya çeflitlilik ve yeni ürünleri yaratma potansiyeli aç s ndan, özellikle flu anda tan k oldu umuz dönemde son derece flansl bir durumdad r. 13 KASIM 2004 ATSO

16 Antalya Bölgesi nin yeni ve kaliteli tesis ve otellerden bahsederken insan n akl na ne yaz k ki adeta otomatikman olarak bunlarla çeliflen, olumsuz görüntüler de gelmektedir. Antalya Bölgesi ndeki tesis ve oteller imaj n n kent imaj ndan daha yüksek olmas, kent mobilyalar n n turizm için yeterli olmay fl, Antalya gastronomisinin turizmdeki geliflmelere ayak uydurma çal flmalar n n bölgedeki afl r ve dengesiz Herfley dahil sistemi taraf ndan engelmesi ilk akla gelen menfi faktörlerdir. Bununla birlikte Antalya Bölgesi, yak n gelecekte çok yönlü tatil f rsatlar yaratabilecek konumdad r. Antalya Bölgesi, ayr ca bir çok art k marka olmufl ve piyasalarda son derece iyi tan nm fl otellere ve tesislere sahip olup, Avrupal ailelerin, çocuklar n en sevilen tatil bölgesi ünvan na sahiptir. En iyi futbol, tenis ve golf otellerine sahip olan Antalya da genelde dinamik ve vizyon sahibi olan otel müdürleri, yüksek e itimli, deneyimli ve kokartlar rehberleri mevcut olup, gelen turistlere eflsiz tarihsel bir atmosferde kültürel etkinlikler de sunabilmektedir. Turizme yo un bir ilgi gösterip de er veren yerel bas n ayr ca katk lar n sunmaktad r. Bütün bu olumlu olgular dikkate al nd nda, müdavim müflteri say s nda oran ndaki ciddi art fllar, hiç flafl rt c gelmemektedirler. 2.4 Poner Avantajlar : Antalya turizm ürünü olgunluk dönemine girmifltir, tüketicinin genelde rezervasyon öncesi flüphe ve tedirginli i yok denecek kadar azd r. Özellikle geçen iki ony ll k dönemde bir çok kriz yaflam fl olan Antalya Bölgesi, iç turizminin de geliflmesiyle birlikte olas l zaten önemli ölçüde azalm fl olan krizleri art k daha kolay atlatabilecek duruma gelmifl olup, kalite düzeyini daha da iyi bir flekilde koruyabilecektir. D fl piyasalarda tur operatörlü ü, seyahat acentas, Hava tafl mac l hizmetleri veren flirketlerin art k Antalya olmadan baz cirolar geçeklefltirmeleri hatta flirket olarak ayakta kalma flanslar imkans zlaflm flt r. Bu olumlu geliflmede Do u Avrupa ülkelerindeki ve baz komflu ülkelerdeki siyasi rejimlerin h zla liberalleflmesine ba l olarak geliflen seyahat özgürlü ü ve bunun sonucunda da pazar genifllemesinin de etkisi vard r. Bütün pazar ülkelerinde geliflmifl olan genifl tur operatörü yelpazesi, Antalya n n art k bütün dünya çap nda 500 e yak n katalogda sayfa ve foto raf say s olarak en fazla tan t lan tatil bölgesi özelli ine kavuflmufl olmas, Antalya n n art k kolay kolay vazgeçilmeyecek bir tatil ürünü oldu unu kan tlamaktad r. Türkiye nin henüz Euro bölgesinin d fl nda kalm fl olmas ndan da kaynaklanan olumlu fiyat ve servis dengesi, Antalya n n di er destinasyonlara nazaran önemli bir art s d r. Türk kökenli tur operatörlerinin Avrupa piyasas ndaki Antalya sat fllar n n yüzde 40 gibi önemli bir pazar pay na hakim olup da bu flekilde devaml olarak yabanc tur operatörlerini bu piyasaya çekmesi, Antalya Bölgesi nin baflar s n n devam n sa lamakta son derece önemli bir etkendir. 2.5 Antalya Bölgesi için kritik faktörler: Antalya Bölgesi nin yeni ve kaliteli tesis ve otellerden bahsederken insan n akl na ne yaz k ki adeta otomatikman olarak bunlarla çeliflen, olumsuz görüntüler de gelmektedir. Antalya Bölgesi ndeki tesis ve oteller imaj n n kent imaj ndan daha yüksek olmas, kent mobilyalar n n turizm için yeterli olmay fl, Antalya gastronomisinin turizmdeki geliflmelere ayak uydurma ATSO KASIM

17 çal flmalar n n bölgedeki afl r ve dengesiz Herfley dahil sistemi taraf ndan engelmesi ilk akla gelen menfi faktörlerdir. Ayr ca Antalya Bölgesi nde h zla artan rekabet ve baz tur operatörleri taraf ndan haftal k uçak dahil 49 euroya kadar düflen pazarlama metodlar yüzünden do an kalite düflüklü ü, fakat en önemlisi de bu alanlardaki kontrolsüzlük, bölge için yak nda ciddi sorunlar teflkil edebilecek bir baflka etkendir. Pazarlama alan ndaki bu olumsuz geliflmeye eskiden beri devam edip hala çözümü bulunamayan bir sorunu daha ekleyebiliriz. Bu da kapasite kullan m n 12 ay baz nda optimal bir flekilde kullanamay fl d r. Mevsimsel iflsizlik yaratarak personel ve hizmet s k nt lar na yol açan bu problem, ancak ürün çeflitlendirilmesi, özel pazarlama yöntemleri ve piyasalarda yeni vizyonlar ile afl labilecektir. Bütün bu somut sorunlar na ek olarak toplumsal ve bilimsel alandaki yetersizliklerimiz de eklenmektedir. Toplumsal alanda, Antalya daki STK lar n kaynak yetersizli i ve sektörde sponsor bulma zorlu u göze çarpmaktad r. STK lar n yeterince faaliyet gösterememesi ve k s tl sponsorluk olanaklar, Avrupa daki lobi faaliyetlerini de yetersiz k lmakta olup, Akdeniz bölgesindeki rakiplerimize önemli bir avantaj sa lamaktad r. Bilimsel alanda ise, turizme yönelik bir araflt rma yetersizli i dikkati çekmektedir. Bu alanda hem Antalya ya gelen turistlerin tatil beklentilerini, kalite ve konfor isteklerini, ayr ca ayr lan konuklar n tatminlik düzeyinin ölçülmemesi, sa l kl turizm stratejilerinin belirlenememesine yol açmaktad r. Bu da sektörde faaliyet gösterenlerin bilimsel veri baz nda de il, daha çok deneme-yan lma yöntemiyle tecrübe kazanmalar na neden olup, zaman n ve sermayenin bofluna tüketilmesini beraberinde getiriyor. Turizm alan ndaki bilimsel araflt rmalar, hem güncel olarak mevcut olan, hem yak n ve orta vadede karfl m za ç kacak sorunlar n n erkenden tespit edip vaktinde çözüm üretmemize fl k tutabilir. Türkiye gibi bir çok alanda h zla büyüyen, k smen çarp k geliflen bir ülkede Antalya Bölgesi nin baflar s na gölge düflürebilecek olan sorunlar bilimsel araflt rma yoluyla saptay p çözüm yollar n tespit etmek, yüzbinlerce insan m za ifl ve afl sa layan bu güzel Antayam z n gelece ini sa lama alman n vazgeçilmez bir ön flart d r. Antalya n n göze çarpan bir baflka eksikli i ise, Destination Management alan ndaki yetersizliktir. Bölgemizde turistlerin be enisine sunulan ürün çeflidinin bilinçli bir flekilde artt r lmas, eksiklerin kapat lmas ve nitekim her ihtiyaca cevap verebilecek ve o flekilde de tan t m ve pazarlamas yap labilecek bir markay yaratabilmek, ancak ve ancak sektörde faaliyet gösteren bütün turizmcilerin bir araya gelip Turizm Bakanl ve yerel yönetimlerle yo un ve yap c bir iflbirli ine girilmesi sonucunda baflar labilecek görevlerdir. Sosyal teknisyenler, Life Style mühendisleri gibi yeni meslek ve düflünce anlay fllar ile çözüm bulunmas ve Antalya n n bir V ZYON KONSEY ile gelece ini AB standartlar na uygun olarak garanti alt na almas son derece önemlidir. Bu konuda baflar gösteremeyen bir turizm bölgesinin, önümüzdeki 20 y ll k dönemde çetinleflecek olan rekabet ortam nda pazar pay kayb na u rayaca, ne yaz k ki kaç n lmaz bir gerçektir. Turizm alan ndaki bilimsel araflt rmalar, hem güncel olarak mevcut olan, hem yak n ve orta vadede gelecekte karfl m za ç kacak sorunlar n erkenden tespit edilip vaktinde çözüm üretmemize fl k tutabilir. Türkiye gibi bir çok alanda h zla büyüyen, ama k smen çarp k geliflen bir ülkede Antalya Bölgesi nin baflar s na gölge düflürebilecek olan sorunlar bilimsel araflt rma yoluyla saptay p çözüm yollar n tespit etmek, yüzbinlerce insan m za ifl ve afl sa layan bu güzel Antayam z n gelece ini sa lama alman n vazgeçilmez bir ön flart d r. 15 KASIM 2004 ATSO

18 Röportaj : Cengiz DA YAR Antalya Eski Milletvekili ATSO Eski Meclis Baflkan Dergimizin bu say s nda, Antalya Ticaret ve Sanayi Odas nda bir dönem Meclis Baflkanl yapm fl, Antalya eski Milletvekili Say n Cengiz Da yar ile Antalya ve ATSO üzerine sohbet ettik. Efendim, günümüzde bir sivil toplum örgütü olan Ticaret ve Sanayi Odalar yla ilgili düflünceleriniz nelerdir? Türkiye büyük bir de iflim yaflad, yafl yor. Bu de iflimde Türkiye nin, kendisini yurt d fl nda çok iyi anlatmas laz m. Tabiidir ki, bu de iflim içinde Ticaret Odalar da geliflip, de iflime ayak uydurdu. Türkiye nin bu de iflimi d flarda çok iyi derecede anlatmas laz m. Bu tan t ma en büyük destek de Odalardan gelmelidir. Gerçi flimdiye kadar Antalya Ticaret ve Sanayi Odas, Antalya ve Türkiye nin tan t m için çok çal flm flt r. Bu çal flmalar di er odalar içinde bir örnek olmal d r. Kanaatimce, Odalar n ülke tan t m için bütçelerinden çok önemli bir pay ay rmalar gerekmektedir. Odalar bütçelerine tan t m, fuar ATSO KASIM

19 gibi kalemleri koymal d rlar. Tabii ki bu bütçelere de devlet de önemli oranda destek vermek durumundad r. Yine Odalar Türkiye nin kalk nmas nda büyük görevler üstlenmifllerdir. Hem ekonomik hem de sosyal konularda da bir çok sosyal probleme fl k tutmufl, çözüm yollar aram flt r. Odalar üyelerinin ve kentin e itim, sa l k, ekonomi gibi flehrin tüm sorunlar na e ilmeli ve bunlara çözümler de aramal d r. Ayr ca odalara hiçbir zaman siyaset kar flt r lmam flt r. Bireyler siyasete girmifllerdir ancak odalar asla siyasete girmemifltir. Bu da bizler için oldukça sevindiricidir. Efendim siz 1983 y l nda Antalya Milletvekili olarak TBMM ye girdiniz. fiimdi AB ye girme sürecinde bir Türkiye var. Türkiye, rahmetli Turgut Özal zaman nda yap lan köklü reformlarla AB yolunda, bu güne uzanan, önemli mesafeler katetmifltir. Türkiye, mutlaka AB ye girecektir. AB ye entegrasyon ve süreci yabanc sermayenin de ülkemize ak fl n h zland racakt r. Bu süreç içerisindeki yap lan çal flmalara, Türkiye deki tüm sivil toplum kurulufllar m z da bütün gayretleriyle kat lmal d r. Siz Antalya Ticaret ve Sanayi Odas nda Meclis Baflkanl yapm fl birisi olarak TBMM ye gittiniz. Milletveklli iniz döneminde yapm fl oldu unuz çal flmalara, ATSO daki tecrübeleriniz fl k tuttu mu? Tabii ki Antalya n n büyük bir sivil toplum kuruluflu olan ATSO daki yaflam fl oldu um bilgi birikimi ve tecrübeler, Millet Meclisi ndeki Antalya ve Türkiye ile ilgili görüflmelerde bana büyük katk sa lam flt r. Hem Meclis Baflkan iken hem de Antalya Milletvekili iken flevk ile çal flt k. Antalya n n gelece i için büyük fedekarl klarda bulunduk. Türkiye nin en güzel demir-çelik fabrikas na sahiptim Antalya da... ancak o dönemde kapand. Ama üzgün de iliz. Bizim yapt m z hizmet daha onurlu olmufltur. Ancak bir az önce de söyledi im gibi, Antalya Ticaret ve Sanayi Odas na hiçbir zaman siyaset kar flt r lmam flt r. Siyasete bireyler, kifliler girmifltir ancak odam z asla siyasete girmemifltir, bu her zaman böyle olmufltur. Milletvekilli im s ras nda Hüsnü Do an Tar m ve Köy flleri Bakan iken ben de Tar m Komisyonu ikinci Baflkan idim. Antalya daki ören yerlerinin alt yap lar n n yenilenmesi ve yap lmas için 1983 y l nda, seçimlerden önce, Özal Antalya ya, Finike ye geldi. Oradan da heyetiyle birlikte Antalya ya hareket ettik. nan n z ki, Finike den Antalya ya kadar basit bir kahve dahi bulamad k. Çamyuva da Akman Motel vard. Heyeti oraya götürdüm. Kap s nda Bayram dolay s yla kapal y z yaz s vard. Antalya Ticaret ve Sanayi Odas ndaki Meclis Baflkanl ndaki çal flmalar m beni Antalya Milletvekilli i ne tafl m flt r. 17 KASIM 2004 ATSO

20 Bak buraya beni getirdin. Beni a rlayacak bir masa bulamad n. Allah k smet eder ve seçimi kazan rsak, bu sahil band n, üç y lda, 5 y ld zl otellerle dolduraca z y l nda evlenen Berrin - Cengiz Da yar çifti. büyük u rafllar verdik o zamanlar. Yapt mz bütün giriflimler bir flekilde sümen alt ediliyordu. Neticede Bakan Do an bu bölgeleri gezip, incelemesi için Antalya ya getirdim. Baflta bu günkü ören yerlerini tek tek gezdirerek Bakan ikna ettim. Sonuçta bir emirle oralar n tüm alt yap çal flmalar na bafllanm fl ve yap lm flt. Say n Da yar, Antalya, turizmde önemli at l mlar yapt ve bir marka olma yoluna girdi. Siz bu bölgede turizmin geliflimini iyi etüd etmifl ve yaflam fl bir milletvekili olarak bize 80 li y llardan bu güne nas l gelindi, k saca anlat r m s n z? Bak n, turizm Antalya n n nazar boncu udur. Turizmi Antalya dan kald r n, iddial konufluyorum, oda üyelerimiz aidatlar n ödeyemez duruma gelirler. Turizm Antalya n n can damar na girmifltir. Size 1983 y l nda rahmetli Turgut Özal la, Antalya da yaflad m bir an m anlatay m y l nda, seçimlerden önce, Özal Antalya ya, Finike ye geldi. Oradan da heyetiyle birlikte Antalya ya hareket ettik. nan n z ki, Finike den Antalya ya kadar basit bir kahve dahi bulamad k. Çamyuva da Akman Motel vard. Heyeti oraya götürdüm. Kap s nda Bayram dolay s yla kapal y z. yaz s vard. Neticede bahsetti im sahil band nda çay içecek dahi yer yoktu. Daha sonra Konyaalt ndaki, flimdiki fiehitler Park na geldik. Özal burada bir resim çektirelim dedi. Foto raf çekiminden sonra döndü bana flöyle dedi, Bu resmi neden çektirdik, biliyor musun? Yine o zamanlar, Antalya ya gelen yabanc heyetleri dahi misafir edecek, Büyük Otel haricinde, yer yoktu y lnda Özal yine Antalya ya geldi. Konvoyla giderken daha önceden resim çektirdi imiz mevkiye gelince konvoy durdu. Beni yan na ça rtt. Gel seninle resim çektirelim. Hat rlarsan 1983 te seninle ayn yerde bir resmimiz var. Bak o sözümüzde durduk ve 4 y l içerisinde 5 y ld zl oteller yap ld dedi. Efendim, Antalya bir yandan h zla büyürken, tabiiki altyap sorunlar da h zla art yor. Sizin bu konu ile ilgili de erlerdirmenizi alabilir miyiz? Bu konuyu da yine turizmle paralel ele almak isterim. Turizm, bir anlay fl ve e itim meselesidir. Turizmle ilgili alt yap sorunlar emirler, sirkülerler ve vs. gibi yaz l yapt r mlarla çözülmez. Bu bak mdan kentte yaflayan insanlar n, Belediyelere, ellerinden gelen tüm çabayla, yard mc olmalar gerekmektedir. Yine bu konuyla ilgili olarak Odalar m z n ve di er sivil toplum kurulufllar m - z n da, kendi üyelerinin baflta olmak üzere, kentin e itim, sa l k, ekonomi gibi tüm sorunlar yla yak ndan ilgilenmesi ve çözüm yollar aramas gerekiyor. Say n Da yar a bize zaman ay r p, sorular m z cevaplad için teflekkür ediyoruz. ATSO KASIM