Amasya Ferhat Tepesi Teleferik ve Doğal Yaşam Alanı Projesi

Transkript

1 T.C. AMASYA BELEDĠYE BAġKANLIĞI Amasya Ferhat Tepesi Teleferik ve Doğal Yaşam Alanı Projesi Ulaşım Etüdü ve Ön Fizibilite Raporu Ağustos 2016

2 Amasya Ferhat Tepesi Teleferik ve Doğal Yaşam Alanı Projesi Ulaşım Etüdü ve Ön Fizibilite Raporu Bu UlaĢım Etüdü ve Ön Fizibilite Raporu Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı nın 2016 yılı Doğrudan Faaliyet Desteği programı çerçevesinde desteklediği Amasya Ferhat Tepesi Teleferik ve Doğal YaĢam Alanı Projesi" kapsamında hazırlanmıģtır. Ġçerik ile ilgili sorumluluk Serse Teleferik Limited ġirketi ve Amasya Belediye BaĢkanlığı na aittir ve Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı nın görüģlerini yansıtmaz. Ağustos

3 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ AMASYA İLİ AMASYA TELEFERİK HATTI GÜZERGÂHI MEVCUT DURUM Ulaşım Altyapısı Nüfus Erişim İmkânları Turizm PLANLANAN TELEFERİK SİSTEMİ TALEP TAHMİNLERİ Yolculuk Talep Tahminleri Amasya İli Nüfus Projeksiyonu Amasya ili Turistik Yolculuk Öngörüsü Amasya Kalesi Kral Kaya Mezarları Hazeranlar Konağı Amasya Müzesi En Fazla Turist Çeken Turistik Mekânlar ile Turistik Yolculukların Belirlenmesi Potansiyel ziyaretçi talep yöntemi ile Turistik Yolculukların Belirlenmesi Turistik Yolculukların Türel Dağılımı Turistik Yolculuklar Zaman Dağılımı AMASYA FERHAT TEPESİ TELEFERİK HATTI YOLCULUK TALEP TAHMİNLERİ Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı Turistik Yolculuk Değerleri Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı Yolculuk Sayılarının Hesaplanması İŞLETME PLANI VE GEREKLİ ARAÇ SAYISI EKONOMİK FİZİBİLİTE ETÜDÜ Yöntem İstasyon Yapım ve Teleferik Tesisi Kurulum Maliyetleri Teleferik Tesisinin İşletme ve Bakım Maliyetleri Seyahat Süresi Tasarrufu Karayolu Araçlarının İşletme Maliyetlerindeki Azalma Otobüs ve Minibüslerde Yatırım Maliyetlerindeki Azalma Karayolu Bakım Maliyetlerindeki Azalma Karayolu Kaza Maliyetlerindeki Azalma

4 8.9. Amasya Ferhat Tepesi Teleferik HattıEkonomik Fizibilite Sonuçları Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı Duyarlılık Analizi Sonuçları MALİ FİZİBİLİTE ETÜDÜ Yöntem Ücret yapısı ve Yolcu Gelirleri Ücretlendirme Yapısı Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı Gelirleri Projenin Finansmanı ve Kredi Koşulları Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı Mali Fizibilite Sonuçları SONUÇ

5 1. GİRİŞ Çevre Düzeni Planı ilke ve kararlarına dayalı olarak; tarihi ve turistik mekanları oldukça zengin Amasya nın gelecekte turistik yolculuklardan doğan motorlu araç trafiğinin azaltılması, ulaşım altyapısının iyileştirilmesi ve trafik talebinin yüksek kapasiteli ulaşım sistemleri ile yönetilmesi, kent içindeki erişilebilirliğin artırılması sonucunda daha yaşanabilir bir kentsel çevrenin oluşturulması genel hedefi doğrultusunda sürdürülebilir bir ulaşım sisteminin geliştirilmesi öngörülmektedir. Bu rapor, Amasya ilinde kurulması planlanan Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattının hizmete girdikten sonra yıllarında oluşacak yolculuk talebini ve bu talebe bağlı olarak sistemde oluşacak yolculuk miktarlarını incelemektedir yılında işletmeye açılması planlanan Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı 1500 metre olup, 2 istasyona sahiptir. Şehrin içerisinden geçen Yeşilırmak'ın yanı başında, Amasya kentinin merkezinde konumlandırılan ilk istasyon ile başlayan teleferik hattı, eşsiz panoramik kent manzarasının farklı bir açıdan seyrini sağlayarak şehirden yaklaşık 500 metre yükseklikte bulunan şehrin kuş bakışı seyredildiği, ilerde de doğa sporları ve turizm merkezi olması planlanan Ferhat Tepesi'nde son bulur. Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı, hem turistik yolculukların erişilebilirliğini destekleyici nitelikte, hem de şehirde yeni kurulacak tesislere ulaşılabilirliği sağlayacak turistik amaçlı bir sistem olacaktır. Raporun ilk kısmında, Proje konusu teleferik hattının gelecek yıllardaki yolculuk taleplerini öngörmek amacıyla yapılan ulaşım etüdü sonuçlarına yer verilmiştir. Raporun Ekonomik fizibilite etüdü kısmında, proje konusu Teleferik Hattı nın yapılması durumunda ortaya çıkacak faydalar ve ekonomik maliyetler değerlendirilmiştir. Bu amaçla, dikkate alınan değerlendirme dönemi içinde, projenin yapılması durumunda ekonomik 5

6 maliyetler göz önüne alınarak, projenin yapılmasıyla diğer maliyetlerde ortaya çıkacak azalmalar, projenin net faydası olarak hesaplanmıştır. Ekonomik değerlendirmede, projenin ekonomik net güncelleştirilmiş değeri (NPV, economic net present value), ekonomik iç verimlilik oranı (EIRR, economic internal rate of return) ve fayda / maliyet oranı (B/C, benefit /cost ratio) hesaplanmıştır ve 2047 yılları arasındaki 2 yıllık inşaat ve 30 yıllık işletme dönemi değerlendirilmiştir. İncelenen projenin mali net bugünkü değeri (NBD) ve mali iç verimlilik oranı (FIRR)hesaplanmıştır. Mali fizibilite etüdünde kullanılacak güncelleştirme (iskonto) oranı, Devlet Planlama Teşkilatı (Kalkınma Bakanlığı) tarafından yayınlanan, Kamu Yatırım Projelerinin Planlaması ve Analizi isimli kaynakta belirtilen yöntem kullanılarak belirlenmiştir. Mali değerlendirmede, ayrıca, yatırım ve işletme dönemlerindeki tüm nakit giriş ve çıkışlarını gösteren projenin indirgenmiş nakit akışı tablosu, mali kaynaklar ve kaynakların kullanımını gösteren mali nakit akışı tabloları ile öngörülen kredi koşullarına bağlı olarak bir kredi geri ödeme planı tablosu hazırlanmıştır. 6

7 2. AMASYA İLİ Amasya ili; Orta Karadeniz Bölümünün iç kısmında yer almaktadır. Doğudan Tokat, güneyden Tokat ve Yozgat, batıdan Çorum, kuzeyden Samsun illeri ile çevrilidir. İlin yüzölçümü km 2 'dir. Toplam sınır uzunluğu 492 km olan ilin Samsun la 169 km, Tokat la 165 km, Yozgat la 6 km, Çorum la 152 km sınır uzunluğu vardır. İl genelinin deniz seviyesinden ortalama yüksekliği (rakım) m, il merkezinin ise 411,69 metredir doğu boylamları ile kuzey enlemleri arasındadır. Ankara ya 336 km., İstanbul a 671 km. uzaklıkta olan Amasya nın komşu illere uzaklıkları, Çorum a 92 km, Samsun a 131 km, Tokat a 114 km, Yozgat a ise 196 km'dir. İl merkezinin ilçelere uzaklıkları; Göynücek 46 km, Gümüşhacıköy 68 km, Hamamözü 90 km, Merzifon 46 km, Suluova 27 km ve Taşova 48 km dir. Amasya isminin menşei, M.Ö. 1. asırda Amasya da yaşayan tarih ve coğrafya bilgini Stroban a göre, Amozonların Kraliçesi Amasis, Amasis şehri manasına gelen Amaseia olarak belirtilmiştir. Pontus döneminden kalan; Amaseia yazılı bronz sikkeler, Amasya adının kaynağı konusunda günümüze ulaşmış delil niteliğinde eserdir. Diğer bir rivayete göre Amasya şehrinin dağlarında elmas madeni çıktığından, Elmasiye olan bu isim zamanla Amasya adına dönüşmüştür. Fransız seyyahı Parrot un hatıralarında Amasya isminin Amasiye den geldiği ileri sürülmüş ve elmas diyarı manasına gelen Emasiye den geldiği rivayeti üzerinde durulmuştur. Bir başka rivayete göre de, Amasya yı fetheden Danişmend Ahmet Gazinin eşi Ümmü Asiye bu şehirde oturduğu için Amasya ismi ona izafeten verilmiştir. Amasya, M.Ö civarında Orta Karadeniz Bölümünün Yeşilırmak vadisi Harşena Dağı eteklerinde kurulmuş bir yerleşim yeridir. Kalkolitik çağdan günümüze kadar geçen binlerce yıllık zaman dilimi içerisinde Hitit, Frig, Kimmer, İskit, Lidya, Pers, Hellenistik, Roma, Danişmend, Selçuklu, İlhanlı ve Osmanlı medeniyetlerine ev sahipliği yapmış, Ulusal Kurtuluş 7

8 savaşının temeli burada atılarak Milletin İstiklalini yine Milletin azim ve kararı kurtaracaktı ilkesi tüm yurda buradan duyurulmuştur. Ünleri tarihe mal olmuş coğrafyacı Strabon, Sultan II. Beyazıt, Yavuz Sultan Selim, Lokman Hekim, Akşemseddin, Mihri Hatun, Sabuncuzade Şerafettin, Hattat Şeyh Hamdullah gibi ünlüleri yetiştirmiş, yazar ve seyyahların ilgisini çekmiş olduğundan kente değişik unvanlar verilmiştir. Coğrafyacı Banse tarafından Amasya şehirlerin incisi ve Fransız G. Perrot tarafından da 1861 yılında Anadolu nun Oxford'u olarak adlandırılmıştır. Şehir, Araplar arasında da Medinetül Hükems (Erbabı akıl ve hikmet şehri) Kubetül Ulems (Alimlerin merkezi) olarak anılmıştır. Arkeoloji Müzesinde İlhanlı Emirleri, Komutanları, eş ve çocuklarının mumyaları ve sahipliği yaptığı 13 medeniyetin ve yöresel eserlerin zengin koleksiyonu bulunmaktadır. Amasya ve çevresi çok farklı jeolojik dönemlerde birbirinden çok farklı ortamlarda gelişmiş kaya toplulukları ile zengin ve oldukça karmaşık bir jeolojik yapıya sahiptir. Bölgede gözlenen kaya birimleri günümüzden yaklaşık olarak ~430 milyon yıl önce oluşmuş ve başkalaşıma uğramış kayalardan günümüzde ovalarda çökelen alüvyona kadar uzanmaktadır. Amasya, Sakarya kıtası olarak isimlendirilmiş eski bir kıtanın doğu uzantısını oluşturan Tokat masifinin içerisinde yer alır. Tokat masifi, batıda Çankırı havzası, güneyde Neotetis okyanusunun sınırı, kuzeyde ise Kuzey Anadolu Fayı ile sınırlanır. Bölge, Pontidler olarak adlandırılan ve tüm Karadeniz şeridi boyunca izlenen dağ kuşağının bir parçasıdır. Amasya da Orta Karadeniz ardı iklim karakteri (geçiş) hüküm sürmektedir. Amasya nın en önemli akarsuyu Yeşilırmak tır. Yeşilırmak Sivas ın Köse Dağı ndan doğup, Kayabaşı mevkiinde 256 km. uzunluğundaki Çekerek Çayı ile birleşmektedir. Yozgat tan doğan Çekerek Çayı na Amasya Ezinepazar ve Zara Dere leri dökülmektedir. Yeşilırmak ın Çekerek Çayı ile birleşmeden önceki ismi Tokat veya Tozanlı Suyu dur. Çekerek Çayı ile birleşip Amasya nın içinden geçen Ladik Gölü nden çıkan ve Suluova da Gümüşsuyu ile birleşen Tersakan Çayı nı alarak Samsun İli nden Karadeniz e dökülmektedir. 8

9 3. AMASYA TELEFERİK HATTI GÜZERGÂHI Şehrin içerisinden geçen Yeşilırmak'ın yanı başında, Amasya kentinin merkezinde konumlandırılan ilk istasyon ile başlayan teleferik hattı, eşsiz panoramik kent manzarasının farklı bir açıdan seyrini sağlayarak şehirden yaklaşık 500 metre yükseklikte bulunan, şehrin kuş bakışı seyredildiği, ilerde de doğa sporları ve turizm merkezi olması planlanan Ferhat Tepesi'nde son bulur. Toplam 1500 metre uzunluğunda ve 2 istasyona sahip Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı, Amasya ilinde hedeflenen sürdürülebilir kalkınma, ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir kullanımı hedefi çerçevesinde turizmin gelişimine önemli katkılar sunacaktır. Ziyaretçilerin ve ziyaret edilen yerlerin bugünkü ihtiyaçlarının, gelecekteki tahmin edilen ihtiyaçlarının karşılanması amaçlanmaktadır. Bu yaklaşım, ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin devamını içermektedir. Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı, hem turistik yolculukların erişilebilirliğini destekleyici nitelikte, hem de şehirde yeni kurulacak tesislere ulaşılabilirliği sağlayacak turistik amaçlı bir sistem olacaktır. 9

10 Şekil 3.1 de Amasya Ferhat Tepesi Teleferik sisteminin tasarlanan güzergahı görülmektedir. Şekil 3.1. Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı Güzergâhı 10

11 4. MEVCUT DURUM 4.1.Ulaşım Altyapısı Amasya, komşu illerden Samsun, Çorum ve Tokat'a Devlet yolu ile bağlıdır. Transit karayolu güzergahı , ve kontrol kesim no'lu devlet yolu (Avrupa - İran Uluslararası Transit Karayolu) üzerinde yer almaktadır. Kent içi ulaşımda kullanılan en önemli toplu taşıma aracı halk minibüsleridir. Kent içinde çalışan minibüslerle günlük yaklaşık bin kişi taşınmaktadır. Amasya ilinin karayolu araç trafiğinde önemli aksaklıklar oluşmaktadır. Bu aksaklıkların başında Amasya'dan geçen çevre yolunun bulunmayışı, coğrafi konum, yolların dar oluşu, araç park yerlerinin olmayışı, şehirlerarası yolcu ve yük taşıyan araçların şehir içinde indi bindi yapmaları, ilçelerden gelen otobüs ve minibüslerin şehir içinde bazı kesimlere servis yapmaları trafiği önemli ölçüde etkilemektedir. Amasya ya turistler karayolu ile gelmekte olup genellikle tur operatörlerinin otobüslerini tercih etmektedirler Nüfus 1927 yılında Türkiye nin nüfusu iken, Amasya İlinin nüfusu olarak tespit edilmiştir. Bu tarihte Amasya, nüfus büyüklüğü açısından 63 İl arasında 51. sırada yer almıştır yılı genel nüfus sayımı sonuçlarına göre ise 81 İl arasında 54. sırada yer almıştır yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Veri Tabanına (ADNKS) göre ise 81 İl arasında 57. sırada bulunmaktadır. Amasya'da kilometrekareye düşen kişi sayısı 1927 yılında yaklaşık 21 kişi iken, 2000 yılında 64 kişiye yükselmiştir. Bu değer 2011 yılında ise kilometrekareye 57 kişi olmuştur yılında açıklanan Adrese Dayalı Nüfus Sayımı sonuçlarına göre olan nüfusun i erkek, i kadındır. Şehir nüfusu iken, köy nüfusu ise 'dir yılı itibari Amasya İli Nüfusu, olarak kaydedilmiştir. 11

12 Tablo 4.1. Amasya İli'nin Yıllara Göre Nüfus Gelişimi YIL NÜFUS Kaynak: TÜİK Erişim İmkânları Herhangi bir ulaşım altyapısında dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan biri ulaştırma sisteminin ne kadar kapsayıcı olduğudur. Yani ulaşım altyapısında işletilen araçlar ne kadar çok noktaya hizmet verirse, sistem o derece kuşatıcı bir hal alır. Diğer taraftan yolcuların istasyon veya duraklara erişme süresi de, göz önünde bulundurulması gereken önemli bir konudur. Amasya'da kurulacak teleferik tesisi ile hem turistik yolculukların erişilebilirliğini destekleyici nitelikte, hem de şehirde yeni kurulacak tesislere ulaşılabilirliği sağlayacak turistik amaçlı bir sistem olacaktır. 12

13 4.4. Turizm Amasya ili; Orta Karadeniz Bölümünün iç kısmında yer alan; tarihi, kültürel ve doğal zenginlikleri ile mavi ve yeşilin kucaklaştığı yerde ve önemi her geçen gün artan alternatif turizm yani doğaya yönelik turizm faaliyetleri açısından önemli bir konumdadır. İl de turizmle ilgili alt ve üst yapının geliştirilmesi, alternatif turizm türlerine yönlenmesi, doğal dokunun korunması, insan gücüne dayalı bir sektör olan turizm sektörüne kalifiye elaman yetiştirilmesi ile reklam, tanıtım ve pazarlama sorunlarının çözülmesi halinde il in bu potansiyelden daha fazla yararlanması mümkün olacaktır. Bütün bu gelişmeler il de turizm sektörünün gelişmesini sağlayacak ve düşük olan Kişi Başına Milli Geliri yükselterek il in ekonomik olarak hızlı bir şekilde gelişmesini sağlayacaktır. Tablo 4.2. Yıllara Göre Amasya iline Gelen Ziyaretçi Sayıları Yıl Yerli Turist Sayısı Yabancı Turist Sayısı Toplam Turist Sayısı ,998 8,493 96, ,753 9, , ,509 10, , ,264 11, , ,019 12, , ,775 12, , ,530 13, , ,085 14, , ,639 15, , ,194 16, , Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı 13

14 yılları itibari Amasya İline gelen yerli ve yabancı ziyaretçi sayıları Tablo 4.2'te gösterilmiştir yılında 96 bin 491 olan şehre gelen turist sayısının 2014 yılı sonunda439 bin 607'e ulaştığı gözlenmektedir. 14

15 5. PLANLANAN TELEFERİK SİSTEMİ TALEP TAHMİNLERİ 5.1.Yolculuk Talep Tahminleri Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı, hem turistik yolculukların erişilebilirliğini destekleyici nitelikte, hem de şehirde yeni kurulacak tesislere ulaşılabilirliği sağlayacak turistik amaçlı bir sistem olması hedefi doğrultusunda; Teleferik hattı şehirden 500 metre yükseklikte bulunan, şehre kuş bakışı olarak bakılabilen, halihazırda piknik aktivitelerinin yapıldığı, gelecekte birçok tesisin kurulması planlandığı Ferhat Tepesi'ne ulaşacaktır. Buna göre, hem şehre gelen yerli ve yabancı turistlerin hem Amasya'da yaşayan halkın yaş gruplarına göre farklı zamanlarda farklı sıklıklarla bu bölgeye çıktığı ve çıkacağı göz önünde bulundurularak ulaşım talep tahminleri oluşturulmuştur Amasya İli Nüfus Projeksiyonu 2008 yılında açıklanan Adrese Dayalı Nüfus Sayımı sonuçlarına göre olan nüfusun i erkek, i kadındır. Şehir nüfusu iken, köy nüfusu ise 'dir yılı itibari Amasya İli Nüfusu, olarak kaydedilmiştir. Amasya ili nüfusunun yıllar geçtikçe bir miktar azaldığı ve nüfus sayısında görülen azalma oranın bu şekilde devam edileceği tahmin edilmektedir.2047 yılı için ise nüfus Amasya ili için yaklaşık 310 bin olarak tahmin edilmektedir. Tablo Yılları Amasya İli Nüfus Tahmini YIL NÜFUS YIL NÜFUS

16 Amasya ili Turistik Yolculuk Öngörüsü Amasya tarihi, kültürel ve doğal zenginlikleri ile mavi ve yeşilin kucaklaştığı yerde ve önemi her geçen gün artan alternatif turizm yani doğaya yönelik turizm faaliyetleri açısından önemli bir konumda olmakla birlikte, bir çok tarihi turistik mekana ev sahipliği yapmaktadır. Amasya İlinde turizmle ilgili alt ve üst yapının geliştirilmesi, alternatif turizm türlerine yönlenmesi, doğal dokunun korunması, insan gücüne dayalı bir sektör olan turizm sektörüne kalifiye elaman yetiştirilmesi ile reklam, tanıtım ve pazarlama sorunlarının çözülmesi halinde il in bu potansiyelden daha fazla yararlanması mümkün olacaktır. Bütün bu gelişmeler il de turizm sektörünün gelişmesini sağlayacak ve düşük olan Kişi Başına Milli Geliri yükselterek il in ekonomik olarak hızlı bir şekilde gelişmesini sağlayacaktır. Amasya'da belli başlı, en çok ziyaretçi çeken tarihi turistik mekanları şunlardır: Amasya Kalesi, Hazeranlar Konağı, Kral Kaya Mezarları, Amasya Müzesi ve Saraydüzü Milli Mücadele Müzesi'dir Amasya Kalesi İl merkezinin kuzeyini kaplayan ve denizden 700 metre, Yeşilırmak tan ise 300 metre yükseklikteki Harşena Dağı üzerinde bulunan Amasya Kalesi; "Harşena Kalesi" olarak da 16

17 anılmaktadır. Sağlam bir kayalık alan üzerine inşa edilmiş olan kale; bazı tarihçilere göre Pontus Kralı Mithridates tarafından; bazı tarihçilere göre ise, Hatti Kralı Varşamma/Haraşna tarafından yaptırılmış ve muhtemelen de bu nedenle, "Harşana/Harşena" adını almıştır. Bir çok kez el değiştiren ve Persler, Romalılar, Mitridat Krallığı (Pontus) ve Bizanslıların egemenlikleri döneminde saldırıya uğrayıp tahrip olan Amasya Kalesi; yüzyıllar içindeki her yıkılışında yeniden inşa edilmiştir. Örneğin; Doğu Romalılar ile Danişmentliler arasında geçen çarpışmalar sırasında önemli oranda tahrip görmüş olması nedeniyle; 1075 te şehre hâkim olan Türkler tarafından, büyük bir onarıma tâbi tutulmuştur. Yeşilırmak ın kıyısına kadar, 8 savunma kademesine sahip kalenin ortasındaki giriş kapısının hizasında, yüksekçe bir yerden kayaya oyulmuş, 150 basamakla aşağıya inilen, 8 metre çapında ve Cilanbolu denilen bir de dehliz bulunmaktadır. Sur duvarlarının büyük bir bölümü günümüze ulaşan kaledeki sarnıçların ve su depolarının yanı sıra; kalenin bulunduğu kaya kütlesinin eteklerinde, kaya duvarlarına oyulmuş Mitridat Krallarının (Pontus) Kral Mezarları ve Osmanlı dönemine ait hamam kalıntıları, hemen dikkat çekmektedir. Amasya (ya da Harşena ) Kalesi; "İçeri Şehir (Hatuniye Mahallesi)", "Kızlar Sarayı", "Yukarı Kale (Harşena)", "Cilanbolu Kuyusu" gibi bölümlerden oluşmaktadır. Tablo 5.2. Amasya Kalesi Yılları Ziyaretçi Sayıları YIL ZİYARETÇİ SAYISI , , , ,626 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Dösimm Müze ve Örenyeri İstatistikleri 17

18 yıllarında Amasya Kalesine gelen toplam ziyaretçi-turist sayısı Tablo 5.2'de gösterilmiştir Kral Kaya Mezarları Helenistik dönemde, Amasya yı İÖ.333 den İÖ.26 ya kadar başkent olarak kullanan Pontus Krallarına ait olan Kral kaya Mezarları, Harşena Dağı nın güney eteklerine, kalker kayalara oyularak yapılmıştır. Hatuniye Mahallesi nin dar sokaklarından ve tren yolunu geçerek çıkılan mezarların arasında, kayaya oyulmuş yollar ve merdivenler bulunmaktadır. Yeşilırmak Vadisi boyunca, irili ufaklı 21 mezar olduğu bilinmekle birlikte bunlardan sadece birkaç tanesi günümüze gelebilmiştir. Kaya Mezarlarının içlerinden çok, arkalarına oyulmuş geçitler dikkat çekicidir. Bu bölgedeki büyük mezarlardan birinin yanında, nehre kadar uzandığına inanılan bir tünelin başlangıcı bulunmaktadır. Kalker kayalara oyularak yapılan bu mezarlar yapı ve büyüklükleri itibarıyla kente hakim bir noktadadırlar. Kral Kaya Mezarlarının en büyüğü, galeri ve merdivenlerle çıkılan, batı yönündeki en son mezardır. Bu mağaranın yüksekliği 15m, genişliği 8m, derinliği ise 6m dir. Mezar odasına girişi, diğer mezarlardaki kapılardan daha yüksektir. "Büyük Kral Mezarı" olarak da adlandırılan mağara, cephe itibariyle pek çok tahribata uğramıştır. Kızlar Sarayı üzerinde yer alan üçlü kral mezarı birbirine çok yakın oyulmuştur. En solda yer alan mezar, ortadaki mezar sahibini gölgede bırakmak amacıyla ön plana çıkarılmıştır. Kızlar Sarayı nın alt kısmında ve Demiryolu tünelinin hemen üzerinde bulunan mezar da, diğerleri gibi, blok kaya oyularak yapılmıştır. Diğer kaya mezarlarından farklı olarak, etrafı oyulmamıştır. Ayrıca mezar odasına çıkmayı kolaylaştıracak taş merdivenler de yapılmamıştır. Mezar odasının sağ ve sol kenarlarında yapılan sütunlar daha sonra kırılmıştır. Mağaraların bütününde görülen kapaksız, 2-3 metre arasında değişen yükseklikte, kapıya benzeyen girişler, bu mağaraların ortak özelliğidir. Mağaraların etrafı geniş biçimde boş 18

19 bırakılmasının amacı da, bazı mezarların tavaf edilmesi, bazılarında da kayalardan sızan suların hava ile temasını ve mezar odasının korunmasını sağlamaktır. Kral Kaya Mezarları bazı dönemlerde hapishane ve cezalandırma mekanı olarak da kullanılmışlardı. Örneğin VI. Mithridates, kendisi ile yapılan barış görüşmelerinde zorluk çıkaran Romalı elçileri, Demiryolu geçidinin hemen üzerinde yer alan mezara hapsetmiştir te Amasya yı fetheden Melik Ahmed Danişmend Gazi, mezarların içindeki Pontus devrinden kalma gömüleri kaldırtmış. Yine o dönemde, Hıristiyan keşişlerin bu mağaralarda inzivaya çekildikleri bilinmektedir. Tablo 5.3. Kral Kaya Mezarları Yılları Ziyaretçi Sayıları YIL ZİYARETÇİ SAYISI , , , , , , ,793 Kaynak: Kültür Ve Turizm Bakanlığı Dösimm Müze Ve Örenyeri İstatistikleri yılları arasında Kral Kaya Mezarlarına gelen toplam ziyaretçi-turist sayısı Tablo 5.3'te gösterilmiştir. Özellikle yılları arasındaki ziyaretçi artışı kayda değerdir Hazeranlar Konağı Amasya'nın diğer önemli tarihi ve turistik mekanı ise Hazeranlar Konağıdır. Hatuniye Camii'nin doğusunda yer alan Yalı evleri dizisindeki en güzel konaktır yılında inşa edilen bu konak Osmanlı döneminin en zarif sivil mimari örneklerinden birisidir. Konağın iki ayrı girişi vardır. Bunlardan birisi sübyan mektebi ile evler arasında Arnavut kaldırımlı dar yolun 19

20 bulunduğu avlu kapısıdır. Saçak üzerine kiremit örtülü, çift kanatlı bu kapı bodrum kat ve haremlik bölümü ile irtibatlı ön avluya açılır. Her Türk evinde olduğu gibi burada da haremlik girişi önünde bir kuyu mevcuttur. Avlunun batı köşesinde bina ile bütünleşmiş kazan ocağı dikkat çekicidir. Bu ocak farklı bir üslupla "Hayat" tabir edilen girişlerde değil avluda gerçekleştirilmiştir. Diğer bir giriş Hatuniye Camii avlusu ile irtibatlıdır. Çift kanatlı selamlık kapısından alçak tavanlı bir mekana girilir. Konağın planında simetrik bir görünüm hakimdir. Dört köşede birer oda ve odaların arasında orta sofanın uzantıları eyvanlar yer alır. Batı eyvanlarını giriş kata bağlayan sade korkuluklu ahşap merdivenler işgal eder. Katlarda oturma ve yatak odaları, avlu, kahve odası, ocaklı oda, ebeveyn ve selamlık odaları ile tuvalet sofa etrafında yer almaktadır. Hazeranlar Konağı'nda depremler nedeniyle meydana gelen zemin sorunlarının giderilmesi ve teknolojik müze donanımlarının tesis edilmesi amacıyla yeni restorasyon çalışmalarına, Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nce 1998 yılı sonlarında başlanmış, Döner Sermaye İşletmeleri Merkez Müdürlüğü'nün de katkılarıyla uygulamalar, 12 Haziran 2001 tarihinde tamamlanarak yeni teşhir düzeni ile Hazeranlar Konağı "Müze Ev" olarak yeniden ziyarete açılmıştır. Tablo 5.4. Hazeranlar Konağı Yılları Ziyaretçi Sayıları YIL ZİYARETÇİ SAYISI , , , , , , ,494 20

21 Kaynak: Kültür Ve Turizm Bakanlığı Dösimm Müze Ve Örenyeri İstatistikleri yılları arasında Hazeranlar Konağı'na gelen toplam ziyaretçi-turist sayısı Tablo 5.4'te gösterilmiştir Amasya Müzesi 1925 yılında kurulan müze; önceleri, az sayıda mevcut olan arkeolojik eserlerin sergilenmesi için açılmıştır. Sergilenecek teşhirlerin çoğalmasıyla 1977 yılında bugünkü binasına taşınmış ve 1980 yılında da hizmete açılmıştır. Geç Neolitik Çağ, Kalkolitik Çağ, Tunç Çağı, Hitit, Frig, İskit, Pers, Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu, İlhanlı dönemlerine ve son olarak Osmanlı İmparatorluğu na ev sahipliği yapan Amasya nın tarihi bilgilerinin yanında; sikke, mühür, el yazmaları ve dünyanın sergilenmekte olan tek Müslüman mumyaları da bu müzede görülebilmektedir. Hitit, Roma, Bizans, Danişmendliler, Selçuklu ve Osmanlı dönemine ait tarihi taş eserler sergilenmektedir. Müzenin ikinci katında 14.yüzyılda Amasya da hâkimiyet kuran İlhanlılara ait olduğu düşünülen 8 adet mumya bulunmaktadır. Tablo 5.5. Amasya Müzesi Yılları Ziyaretçi Sayıları YIL ZİYARETÇİ SAYISI , , , , , , ,964 Kaynak: Kültür Ve Turizm Bakanlığı Dösimm Müze Ve Örenyeri İstatistikleri 21

22 yılları arasında Amasya Müzesi'ne gelen toplam ziyaretçi-turist sayısı Tablo 5.5'te gösterilmiştir. 5.4.En Fazla Turist Çeken Turistik Mekânlar ile Turistik Yolculukların Belirlenmesi yılları arasında Amasya'ya gelen toplam ziyaretçi-turist sayısı Tablo 4.2'de gösterildiği gibidir. Buna göre, Amasya'da tarihi turistik mekânlar içerisinde en çok ziyaretçi alan yer Kral Kaya Mezarlarıdır. Kral Kaya Mezarlarını sırasıyla Amasya Müzesi, Amasya Kalesi ve Hazeranlar Konağı takip etmektedir. Tablo 5.6.Kral Kaya Mezarlarının 2047 yılına kadar Tahmini Ziyaretçi Sayıları Yıl Yerli Turist Sayısı Yabancı Turist Sayısı Toplam Turist Sayısı Kral Kaya Mezarları Tahmini Turist Sayısı ,085 14, , ,639 15, , ,194 16, , ,600 32, , ,604 35, , ,607 37, , ,611 40, , ,615 42, , ,618 45, , ,622 47, , ,625 49, , ,629 52, , ,633 54, , ,636 57, , ,640 59, , ,644 62, , ,647 64, , ,651 67, , ,655 69, , ,658 71, , ,662 74, , ,665 76, , ,669 79, , ,673 81, ,

23 ,676 84, , ,680 86, , ,684 89,036 1,011, ,687 91,477 1,037, ,691 93,917 1,062, ,694 96,358 1,088, ,014,698 98,799 1,113, ,037, ,240 1,138, ,060, ,680 1,164, ,083, ,121 1,189, ,106, ,562 1,215, ,129, ,002 1,240, ,152, ,443 1,266, Buna göre, yılları arasında Amasya'ya gelen toplam ziyaretçi-turist sayısı çerçevesinde, 13 yıllık toplam turist sayısı ortalama artış oranı göz önünde bulundurularak 2047 yılına kadar gelmesi planlanan toplam turist sayıları hesaplanmıştır. Bununla birlikte, Amasya'da en çok ziyaretçi çeken Kral Kaya Mezarları'nın 5 yıllık turist sayılarını, Amasya'ya gelen toplam turist sayısı ile kıyaslanmak suretiyle; son 5 yıllık Kral Kaya Mezarları'nın ziyaretçi sayısı ortalaması toplam turist sayısı ortalamasının oranı %18,81 olduğu tespit edilmiştir yılına kadar yıllara sari Kral Kaya Mezarları'nın ziyaretçi sayısı öngörüleri toplam turist sayısının %18,81'i hesaplanarak elde edilmiştir. Böylece, 2047 yılına kadar Kral Kaya Mezarları'na gelen tüm ziyaretçilerin kurulacak teleferik hattı ile Ferhat Tepesi'ne çıkacağı öngörüsünde bulunulmuştur. Tablo 4.6'da gösterilen Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattının yolculuk değerleri bu şekilde hesaplanmıştır Potansiyel ziyaretçi talep yöntemi ile Turistik Yolculukların Belirlenmesi Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattını kullanarak Ferhat Tepesinde kurulacak tesislere gelecek ziyaretçi sayılarını belirleme yöntemi olarak, Amasya ili nüfus projeksiyon değerleri kullanılmıştır. Türkiye genelinde yapılan araştırmalarda çerçevesinde; tüm yaş grupları içinde yapılan hareketlilik öngörüleri doğrultusunda, farklı yaş gruplarının farklı frekanslarda turistik ve mesire alanlarını kullandığı tespit edilmiştir. Buna göre, Amasya ilindeki yaş dağılımları ve 23

24 yaş gruplarına göre Ferhat tepesinde kurulması planlanan tesisleri ziyaret etme sayıları hesaplanmıştır. Ayrıca, mevcut turistik mekanlara gelen ziyaretçilerin bir kısmının da söz konusu bölgeyi ziyaret edeceği öngörülmüştür. Amasya ilinde bulunan yaş gruplarının Ferhat tepesinde kurulması planlanan tesisleri yılda 2,5 defa, yaş gruplarının yılda 2 defa; diğer yaş gruplarının ise Ferhat tepesini ziyaret etmeyeceği öngörüsü doğrultusunda tesislere gelecek ziyaretçi sayısı hesaplanmıştır. Buna göre, toplam nüfusun %21,68'si yaş grubunu, %49,79'u ise yaş gruplarına karşılık gelmektedir. Tablo 5.7'de 2015 yılı Amasya İli nüfusu yaş dağılım değerleri gösterilmektedir. Tablo yılı Amasya İli Nüfusu Yaş Dağılım Değerleri Yaş Grubu 2015 (%) Yüzde Dağılımı ,08% ,51% ,85% ,03% ,00% ,65% ,02% ,09% ,74% ,15% ,83% ,79% ,42% ,75% ,44% ,72% ,92% ,82% ,19% Toplam % Kaynak: TUİK 24

25 5.6. Turistik Yolculukların Türel Dağılımı Ülkemizde yerli ve yabancı turistler üzerinde, tarihi turistik tesislere ulaşım şekilleri ile alakalı yapılan anketler açık şekilde yolculukların türel dağılımını ortaya koymaktadır. Amasya'ya gelen toplam turist sayıları içerisinde yerli turist oranı %92,19 iken; yabancı turist oranı %7,81'dir. Tablo 5.8. Turistik Yolculuklar Türel Dağılımı Ulaşım Şekli Yerli Turist Yabancı turist Otomobil Otobüs Yürüyerek Diğer Toplam % Teleferiği Tercih edecek Yolcuların Oranı Kaynak: TUİK Toplam yolculukların içerisinden; otomobil ile yapılan yolculuklar çıkarılarak yerli turistlerin %56.8'inin, yabancı turistlerin ise %96.4'ünün teleferiği tercih edeceği öngörülmüştür. Bununla birlikte; turistik ziyaretlerde Kral Kaya Mezarlarını ziyaret eden turistlerin Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattını kullanarak Ferhat Tepesine çıkan ziyaretçilerin teleferiği kullanarak geri döndüğü öngörülerek hesaplamalar yapılmıştır. Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattının planlanan açılış yılı olan 2018'dan 2047 yılına kadar Ferhat Tepesine teleferik ile çıkacak toplam turistik yolcu sayısı tablo 5.9'da gösterilmiştir. 25

26 Yıl Tablo 5.9. Ferhat Tepesine Teleferik Kullanarak Çıkacak Kral Kaya Mezarlarını Ziyaret Eden Yerli Turist Sayısı Amasya ya Gelen Yerli ve Yabancı Ziyaretçi Sayısı Kral Kaya Mezarlarını Ziyaret Eden Yabancı Turist Sayısı Teleferiği Tercih eden Yerli Turist Sayısı Teleferiği Tercih eden Yabancı Turist Sayısı Teleferiği Kullanarak Ferhat Tepesine Çıkacak Ziyaretçi Sayısı

27 Ayrıca, Amasya da yaşayan diğer vatandaşların Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattını kullanma olasılığı Potansiyel ziyaretçi talep yöntemi ile belirlenmiştir. Yıl Tablo Ferhat Tepesine Teleferik Kullanarak Çıkacak Ziyaretçi Sayısı Yıllık Yaş Yıllık Yaş Teleferiği Kullanarak Nüfus Grubu Ziyaret Grubu Ziyaret Ferhat Tepesine Çıkacak sayısı sayısı Ziyaretçi Sayısı

28 Amasya ilinde bulunan nüfusun %21,97'sini oluşturan arası yaş gruplarının Ferhat tepesinde kurulması planlanan tesisleri yılda 2,5 defa, nüfusun %49,19'unu oluşturan arası yaş gruplarının yılda en az 2 defa; diğer yaş gruplarının ise Ferhat tepesini ziyaret etmeyeceği öngörüsü doğrultusunda tesislere gelecek ziyaretçi sayısı hesaplanmıştır. Yıl Tablo Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattını Kullanacak Ziyaretçi Sayısı Teleferiği Kullanarak Ferhat Tepesine Çıkacak Yerli ve Yabancı Ziyaretçi Sayısı Teleferiği Kullanarak Ferhat Tepesine Çıkacak Amasya Halkı Ziyaretçi Sayısı Teleferiği Kullanarak Ferhat Tepesine Çıkacak Ziyaretçi Sayısı Toplamı

29 Yüzde Turistik Yolculuklar Zaman Dağılımı Turistik ziyaretlerin yıl içerisinde aylara göre dağılımları, haftalık dağılımları ve günlük dağılımları bu bölümde gösterilmiştir. 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 Şekil 5.1. Turistik Ziyaretlerin Yıllık Zaman Dağılımları Geçmiş yıllara ait istatistikler incelendiğinde, turistik ziyaretlerin en yüksek değerine %15,25 ile Ağustos ayında ulaştığı görülmektedir. (Kaynak: TUİK) 29

30 00:00-01:00 01:00-02:00 02:00-03:00 03:00-04:00 04:00-05:00 05:00-06:00 06:00-07:00 08:00-09:00 09:00-10:00 10:00-11:00 11:00-12:00 12:00-13:00 13:00-14:00 14:00-15:00 15:00-16:00 16:00-17:00 17:00-18:00 18:00-19:00 19:00-20:00 20:00-21:00 21:00-22:00 22:00-23:00 23:00-24: Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar Şekil 5.2. Turistik Ziyaretlerin Haftalık Zaman Dağılımları Türkiye deki Tarihi ve turistik mekânların haftalık ziyaret dağılımı incelendiğinde ise en yüksek değer yaklaşık %25 ile cumartesi günleri olduğu tespit edilmiştir. (Kaynak: TUİK) Şekil 5.3. Turistik Ziyaretlerin Günlük Zaman Dağılımları Ayrıca, Türkiye deki Tarihi ve turistik mekânların günlük ziyaret dağılımı incelendiğinde ise en yüksek değer yaklaşık %14,5 ile öğlen saatlerinde olduğu tespit edilmiştir. (Kaynak: TUİK) 30

31 6. AMASYA FERHAT TEPESİ TELEFERİK HATTI YOLCULUK TALEP TAHMİNLERİ Ulaştırma ağı, turistik veriler ve gelecek için öngörülen planlama verileri kullanılarak, projenin açılış yılı olarak planlanan 2018 yılı ve 30 yıllık işletme süresi göz önünde bulundurularak 2047 yılına kadar teleferik hattının taşıyacağı yolculuklar hesaplanmıştır. Ulaşım etüdü çalışması kapsamında hat için yılları arasındaki yolculuk rakamları hesaplanmıştır. YIL Teleferiği Kullanarak Ferhat Tepesine Çıkacak Yerli ve Yabancı Ziyaretçi Sayısı Tablo 6.1. Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı Yılları Arasındaki Yolculuk Sayıları Teleferiği Kullanarak Ferhat Tepesine Çıkacak Amasya Halkı Ziyaretçi Sayısı Yıllık Toplam Teleferik Yolculuğu

32 Buna göre, öngörülen turistik yolculuk talepleri ile elde edilen yolculuk değerleri hesaplanmak suretiyle teleferik güzergâhlarına ait saatlik-günlük-yıllık yolculuk değerleri belirlenmiştir. Ayrıca, hazırlan model sonuçları neticesinde gerçekleşecek günlük doruk saatteki maksimum kesit yolculukları hesaplanmıştır Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı Turistik Yolculuk Değerleri İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü verileri ışığında yılları Amasya'ya gelen turist sayılarına göre 2047 yılları için projeksiyon yapılmıştır. Yerli ve yabancı turist sayıları ve Amasya ilinde bulunan turistik mekanlara ait yıllık ziyaretçi sayıları baz alınarak gelecekte oluşacak ziyaret sayıları belirlenmiştir. Sonuç olarak; Kullanılan yöntemler ve modeller ile Amasya Ferhat Tepesi arasında planlanan teleferik projesine yönelik yolculuk talepleri hesaplanmıştır. 32

33 6.2. Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı Yolculuk Sayılarının Hesaplanması Yukarıda bahsedilen veriler çerçevesinde elde edilen teleferik hattının açılış yılı olarak planlanan 2018 yılı ve 30 yıllık işletme süresi sonunda 2047 yılına ait günlük yolculuk değerleri ve zirve/doruk saatteki maksimum kesit değerleri hesaplanmıştır ve 2047 yıllarına ait teleferik hattında turistik ziyaretlerin en yoğun olduğu Ağustos ayında, Cumartesi gününe ait turistik yolculuklar ile öğle doruk saatlerde oluşacak maksimum kesit değerleri tablo 6.2 de gösterilmiştir. Teleferik hattında; 2018 yılında günlük 6884, 2047 yılında 8747 turistik yolculuğun olacağı öngörülmüştür. Tablo ve 2047 yılları Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı AMASYA FERHAT TEPESİ TELEFERİĞİ FERHAT TEPESİ YÖNÜ (2018 Yılı Günlük) Günlük ve Zirve Saat Turistik Yolculuk Sayıları AMASYA FERHAT TEPESİ TELEFERİĞİ FERHAT TEPESİ YÖNÜ (2018 Yılı Öğle Zirve Saat) DURAK ADI BİNEN İNEN DURAK ADI BİNEN İNEN KESİTTEKİ YOLCU Amasya Amasya Ferhat Tepesi Ferhat Tepesi TOPLAM TOPLAM AMASYA FERHAT TEPESİ TELEFERİĞİ AMASYA YÖNÜ (2018 Yılı Günlük) AMASYA FERHAT TEPESİ TELEFERİĞİ AMASYA YÖNÜ (2018 Yılı Öğle Zirve Saat) DURAK ADI BİNEN İNEN DURAK ADI BİNEN İNEN KESİTTEKİ YOLCU Ferhat Tepesi Ferhat Tepesi Amasya Amasya TOPLAM TOPLAM AMASYA FERHAT TEPESİ TELEFERİĞİ FERHAT TEPESİ YÖNÜ (2047 Yılı Günlük) AMASYA FERHAT TEPESİ TELEFERİĞİ FERHAT TEPESİ YÖNÜ (2047 Yılı Öğle Zirve Saat) DURAK ADI BİNEN İNEN DURAK ADI BİNEN İNEN KESİTTEKİ YOLCU Amasya Amasya Ferhat Tepesi Ferhat Tepesi TOPLAM TOPLAM AMASYA FERHAT TEPESİ TELEFERİĞİ AMASYA YÖNÜ (2047 Yılı Günlük) AMASYA FERHAT TEPESİ TELEFERİĞİ AMASYA YÖNÜ (2047 Yılı Öğle Zirve Saat) DURAK ADI BİNEN İNEN DURAK ADI BİNEN İNEN KESİTTEKİ YOLCU Ferhat Tepesi Ferhat Tepesi Amasya Amasya TOPLAM TOPLAM

34 Buna göre, teleferik hattı için öngörülen toplu taşıma değerlerine, turistik yolculuk talepleri ile elde edilen yolculuk değerleri doğrultusunda teleferik güzergahlarına ait günlük ve öğlen maksimum kesit yolculuk değerleri Tablo 6.2 de belirlenmiştir yılında tek yönde kesitteki yolculuklar incelendiğinde; saatlik tek yöndeki kesitteki en yüksek yolculuk sayısı tablo 6.2 de görüleceği üzere 634 olarak hesaplanmıştır. Teleferik hattına ait Günlük ortalama yolculuk sayısı, hattın en yüksek yolculuğa ulaştığı Ağustos ayındaki Cumartesi günleri için öngörülen yolculuk sayıları ve yıllık toplam turistik yolculuklar yıllara göre hesaplanarak Tablo 6.3'te gösterilmiştir. Tablo 6.3. Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı Yılları Arasındaki Yolculuk Sayıları Ağustos Ayı - Günlük Ortalama Yıllık Toplam Yıl Cumartesi Günlük Yolculuk Yolculuk Tahmini Yolculuk

35

36 7. İŞLETME PLANI VE GEREKLİ ARAÇ SAYISI Bu bölümde, yılları arasındaki değerlendirme dönemi için tahmin edilen yolculuk taleplerine göre, proje konusu hattın üzerinde gelecekte ortaya çıkması beklenen trafiği taşımak için gerekli araç kapasitesi açıklanmıştır. Teleferik Hattı'nın, mevcut işletme saatlerinden farklı şekilde, günde 18 saat işletileceği öngörülmüştür. Bunun 6 saati zirve zaman aralığında olacak ve sefer aralıkları, zirve saat yolculuk talebine göre, yıllar itibariyle değişecektir. 12 saat olarak öngörülen zirve dışı saatlerdeki sıklıklar ise işletilmekte olan diğer hatların yolculukların saatlere dağılımına uygun olarak hesaplanmıştır. Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı nın işletilmesine ilişkin karakteristikler; ortalama ticari hızın 18 km/saat olacağı kabul edilmiştir. Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattının gelecek için öngörülen saatte tek yönde maksimum yolculuk talebini karşılamak üzere araç kapasiteleri hesaplanmıştır. Yaklaşık 1500 metrelik hatta; 60 kişilik 2 kabin, 5dakikalık servis aralıkları ile hizmet verebilecek şekilde sistem dizayn edilmiştir. Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı için öngörülen günlük ve yıllık sefer sayıları ile araç-km değerleri Tablo 7.1'de verilmiştir. Tablo 7.1 Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı İşletme Karakteristikleri İŞLETME KARAKTERİSTİKLERİ İşletme Hızı 18 km/sa Seyahat Süresi 4 dk 46 sn Hatta Çalışan Araç Sayısı 2 Sefer Aralığı (sn) 300 Günlük işletme (dk) 1080 Günlük Tur

37 Yıllık Tur Yıllık Araç-km EKONOMİK FİZİBİLİTE ETÜDÜ 8.1 Yöntem Ekonomik fizibilite etüdünün amacı, Teleferik hattının ulusal ekonomi açısından değerlendirilmesidir. Ekonomik fizibilite etüdünde, projenin ekonomik fayda ve maliyetleri belirlenmiştir. Ekonomik fizibilite etüdünde, genel ekonomi açısından bir değerlendirme yapıldığından göz önüne alınan değerlendirme dönemi içinde, projenin yapılması (projeli) ve yapılmaması (projesiz) durumlarındaki ekonomik maliyetler ve faydalar hesaplanarak projenin ekonomik net güncelleştirilmiş değeri {ENPV, economic net present value), ekonomik iç verimlilik oranı (EIRR, economic internal rate of return) ve fayda / maliyet oranı (B/C, benefit /cost ratio) hesaplanmıştır. Projenin ekonomik maliyetleri şunlardır: Yapım maliyetleri Teleferik tesisi yatırım maliyetleri İşletme ve bakım maliyetleri Projenin ekonomik faydaları şunlardır: Yolculuk zamanı kazançlarının ekonomik değeri; Karayolu araçlarının (özel otomobil, otobüs ve minibüs) işletme maliyetlerindeki azalma; Otobüs ve minibus yatırım maliyetlerinde azalma; Çevresel etki maliyetlerinde azalma; Yol bakım maliyetlerinde azalma; Karayolu kaza maliyetlerinde azalma. Projenin ekonomik yapılabilirliğini arttıran ancak parasal olarak ölçülemeyen ya da ölçülmesi güç olan diğer faydalar (örneğin, GSYİH ya katkı, çevresel etki maliyetlerindeki azalma gibi) hesaba katılmamıştır. 37

38 İSTASYON İNŞAATI - TELEFERİK TESİSİ MEKANİK VE ELEKTRİK AKSAM TEMİN VE MONTAJI Değerlendirmede 2016 ve 2047 yılları arasındaki 32 yıllık bir değerlendirme dönemi esas alınmıştır. Değerlendirme dönemi olarak; 2016 yılından başlamak üzere 18 aylık bir yapım dönemi, yılları arasındaki 30 yıllık işletme dönemi göz önüne alınmıştır. Projenin güncelleştirilmiş maliyet ve faydalarını hesaplamak için %10 güncelleştirme oranı kullanılmıştır. 8.2 İstasyon Yapım ve Teleferik Tesisi Kurulum Maliyetleri Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattı nın maliyeti yaklaşık olarak USD olarak öngörülmüştür. Bu bölümde yer alan proje maliyetleri, işletme gelirleri gibi her türlü proje ile ilgili gelir ve giderler $/TL parite oranı 2.90 alınarak maliyet hesaplarına dahil edilmiştir. Yapım maliyetlerinin yıllara dağılımı Tablo 8.1 de verilmiştir. Tablo 8.1 Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattının Maliyetleri Genel Maliyet Tablosu ($) Gider Türü Maliyet Hat ve İstasyonlar Teleferik Tesisi TOPLAM ($) Teleferik Tesisinin İşletme ve Bakım Maliyetleri Amasya Ferhat Tepesi Teleferik projesinin İşletme ve bakım birim maliyetleri Tablo 8.2'de gösterilmiştir. Dünyada işletilmekte olan Teleferik tesislerinden alınmıştır. 38

39 Tablo 6.2 Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattının PARAMETRELER İşletme ve Bakım Birim Maliyetleri 2015 YILI İŞLETME BİRİM MALİYETLERİ TELEFERİK ENERJİ (USD/Taşıt-Km) 1.33 ARAÇ BAKIM-ONARIM (USD/Taşıt-Km) 1.02 HAT BAKIM (USD/Km/YIL) KİRA GİDERLERİ (USD/YIL) PERSONEL GİDERLERİ (USD/YIL) GENEL GİDERLERİ (USD/YIL) Kaynak: İstanbul Ulaşım A.Ş İşletilmekte olan tesislerinden alınan değerler kullanılmıştır. Genel giderler içerisine elektrik, su, telefon, bakım ve onarım gibi tüm harcamalar dahil edilmiştir. 8.4 Seyahat Süresi Tasarrufu Ulaştırma sistemini kullananlar için seyahat süresi, teleferik sisteminin olduğu ve olmadığı durumlardaki seyahat süreleri farkı olarak hesaplanmıştır. Tasarruf edilen seyahat süresi de, teleferik ticari hızı (bekleme ve indi-bindi sürelerini de içerecek şekilde 18 km/sa) ve otobüslerle minibüslerin ortalama günlük hızları ile karşılaştırılarak hesaplanmıştır. Bu değerler her bir hedef yılı için Tablo 8.3 te gösterilmiştir. Teleferik hattında toplu taşıma yolculuklarının otobüslerle minibüsler arasındaki türel dağılım %70 ve %30' olarak kabul edilmiştir. Otobüs ve minibüslerin günlük ortalama hızları her ikisinin de doruk ve doruk dışı saatlerdeki ortalamalarına göre hesaplanmıştır. Proje karayolunda trafik sıkışıklığının artması ile ortalama hızın düşeceği düşünülmüştür. Ortalama olarak 5 km lik seyahat için seyahat başına ortalama zaman tasarrufu hesaplanmış ve Tablo 8.3'te gösterilmiştir. 39

40 Yıllık toplam tasarruf edilen yolculuk süreleri miktarını da göstermektedir. Tasarruf edilen yolculuk süreleri toplamının yıllık ekonomik değeri ise 5,1 $ Amerikan Doları olarak kabul edilen ortalama zaman değeri yardımıyla hesaplanmıştır. Ekonomik değerlendirmeden bu değer esas alınmıştır. Zaman değeri hesaplamalarından TUİK in 2015 yılı hanehalkı gelir, nüfus ve istihdam verilerinden faydalanılmıştır. Tablo 8.3 Amasya Ferhat Tepesi Teleferik Hattının Seyahat Süresi Tasarrufu Yolculuk Süresi Tasarrufu (USD) Yıl Otobüs ve Minibüs Ticari Hızlar (Km/Saat) Yolculuk Başına Tasarruf Edilen Süre (Dakika) Günlük Tasarruf Edilen Süre (Saat) Yıllık Tasarruf Edilen Süre (Saat) Tasarruf Edilen Seyahat Süresi Değeri (USD)