MERMER MADENCİLİĞİ VE ÇEVRE KANUNU

Transkript

1 MERMER MADENCİLİĞİ VE ÇEVRE KANUNU Hakan CEYLAN 1 ÖZET Bu bildiride, mermer madenciliğinde oluşan çevresel etkilerin yürürlükte olan 2872 Sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna dayanılarak çıkarılan çeşitli yönetmelik hükümlerine göre bir değerlendirmesi yapılmıştır. Bu amaçla ilk önce, yürürlükte olan en son şekliyle Çevre Kanunu ve bu kanunla ilgili yirmiyi aşkın yönetmelik belirlenmiştir. Daha sonra, bu yönetmelikler arasında özellikle mermer işletmecilerini ilgilendiren ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi) Yönetmeliği, Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği gibi yönetmelikler ile ilgili bilgiler sunulmuştur. Böylelikle mermer işletmelerinin çevresel etkilerinin yürürlükteki en son çevre mevzuatına göre durumu irdelenmiştir. Mermer işletmecilerinin çevresel açıdan yükümlülükleri tespit edilerek işletme planlarında çevresel etkilerin göz önünde bulundurulması ve işletmeler için çevresel planların hazırlanması gerekliliği vurgulanmıştır. Anahtar sözcükler: Mermer madenciliği, çevresel etki, Çevre Kanunu. ABSTRACT In this paper, an evaluation of the environmental effect of marble mining according to present 2872 numbered environment law and to the legislations through that law made. By this aim, firstly an environmental law with the last form on present and approximately twenty related legislation was defined. Later, information about some legislation which include Environmental Impact Assessment Legislation, Industry Related Air Pollution Legislation, Noise and Control Legislation, Water Pollution Control Legislation, Solid Waste Control Legislation and Waste Oil Control Legislation which are especially on marble operators interest was given. So, the environmental effect of marble mining according to the last environment legislation was determined. Also, the responsibilities of the marble operators were determined and the necessity of taking the environmental effects into consideration in operation plans and of preparation the environmental planning is emphasized. Key Words : Marble minining, environmental impact, environmental law. 1. GİRİŞ Madencilik faaliyetlerinde kaçınılmaz olarak çevresel etkiler oluşabilmektedir. Bu çevresel etkiler işletilen madenin türüne, işletme yöntemine, sahanın durumuna göre değişiklik göstermektedir. Bu nedenle her işletmenin kendine ait bir çevresel planlama yapması uygun olacaktır. Çevresel planlama, çevreye en az zarar verecek üretim yöntemi ve teknolojisinin tercih edilmesi, gaz, toz, sıvı, katı vb, atıkların yönetimi, gürültü yönetimi, 1 Yrd.Doç.Dr., Süleyman Demirel Üniversitesi Isparta MYO Teknik Programlar Bölümü, Isparta.

2 doğaya yeniden kazandırma gibi bileşenlerden oluşur. Bu çevresel planlama çalışmalarının maden işletme aşamasına gelmeden önce hazırlık aşamasında yapılması teknik ve ekonomik açıdan uygun olacaktır (Ceylan, 2006). Çünkü önceden yapılacak iyi bir planlama, uygun teknoloji ve yöntem seçimi ile bu çevresel etkilerin en aza indirilmesi mümkündür. Mermer, açık işletme yöntemiyle üretilen bir madendir. Açık işletmelerin çevreye zararlı etkilerinin boyutu, jeolojik yapıya, hidrolojik özelliklere, ocak alanlarının genişliği ve derinliğine, mevcut toprak yapısı, bitki örtüsü ve iklim şartlarına bağlıdır. Açık işletmelerde, örtü-kazı çalışması sonucu, sahadaki flora ve fauna zarar görmekte, oluşturulan şevler, büyük çukurlar meydana getirebilmektedir. Saha terk edildikten sonra, şevlerin derinliği, dikliği nedeniyle bu alanlar su ile dolmakta ve iyileştirilmesi güçleşmektedir (Ceylan ve Özkahraman, 2000). Bu makalede, mermer işletmelerinin çevresel etkileri irdelenirken ocakların ve fabrikaların çevresel etkilerinden bahsedilecektir. Çünkü mermer ocaklarının ve mermer fabrikalarının çevresel etkileri birbirinden farklıdır. Dolayısıyla çevre açısından yapılacak teknik ve hukuki çalışmalar da farklılık göstermektedir. Mermer ocaklarında ve fabrikalarda görülebilen her türlü çevresel etkinin Çevre Kanunu ve ilgili yönetmelik hükümlerine göre değerlendirilmesi yapılarak irdelenecektir Madencilik Faaliyetlerini İlgilendiren Yasal Düzenlemeler Ülkemizde idari, teknik ve maliye ile ilgili mevzuatlarda madencilik faaliyetlerini ilgilendiren birçok hüküm bulunmaktadır. Maliye ile ilgili vergi, ithalat-ihracat, teşvik vb. konulardaki mevzuatlar mevcuttur. Bunların dışında kalan idari ve teknik mevzuatlara bakıldığında madencilik faaliyetlerini kısıtlayıcı hükümler içeren ve bu nedenle madenciliği dolayısıyla mermer işletmelerini yakından ilgilendiren birçok kanun ve yönetmelik mevcuttur. Madencilik faaliyetlerini ilgilendiren hükümlerin bulunduğu yasal düzenlemeler aşağıda verilmiştir: Maden Kanunu ve İlgili Yönetmelikleri, Orman ve ağaçlandırma mevzuatları, Milli park, tabiat parkı, tabiat anıtları, tabiat koruma alanları ile ilgili mevzuat, Tarım alanları ile ilgili mevzuat, Mera alanları ile ilgili mevzuat, Zeytin Kanunu, Kültür ve tabiat varlıkları ile ilgili mevzuat, Su havzaları ile ilgili mevzuat, Kıyı alanları, sahiller ve karasuları ile ilgili mevzuat, Sulak alanlarla ilgili mevzuat, Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezleri ile ilgili mevzuat, Askeri yasak ve güvenlik bölgeleri ile ilgili mevzuat, İmar ile ilgili mevzuat, Özel çevre koruma bölgeleri ile ilgili mevzuat, Çevre ile ilgili mevzuat, Örneğin, zeytincilikle ilgili mevzuata göre, zeytin ağaçlarına 300 m mesafeye kadar taş ocağı vb. gibi madencilik faaliyeti yasaklanmıştır. Çevre Kanunu ve ilgili yönetmelikleri, madenciliği kısıtlayan ve ilgilendiren alanlardan sadece birisidir. Diğer alanların ayrıca irdelenmesi gerekmektedir.

3 2. ÇEVRE KANUNU Ülkemizde anayasal bazda ilk olarak 1982 Anayasasının 56. maddesinde çevre hakkı, sosyal ve ekonomik haklar arasında yerini almış ve ülke mevzuatına girmiştir. Daha sonra anayasadaki bu hükme göre, tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu çıkarılmıştır. Çevre Kanunu bütün vatandaşların ortak değeri olan çevrenin korunması, iyileştirilmesi; kırsal ve kentsel alanlarda arazinin ve doğal kaynakların en uygun şekilde kullanılması ve korunması; su, toprak ve hava kirliliğinin önlenmesi; ülkenin bitki ve hayvan varlığı ile doğal ve tarihsel zenginliklerinin korunarak, bugünkü ve gelecek kuşakların sağlık, uygarlık ve yaşam düzeyinin geliştirilmesi ve güvence altına alınması için yapılacak düzenlemeleri ve alınacak önlemleri, ekonomik ve sosyal kalkınma hedefleriyle uyumlu olarak belirli hukuki ve teknik esaslara göre düzenlemeler getirmiştir. (Anonim, 1983). Daha sonra tarihinde 5492 nolu 2872 sayılı Çevre Kanunu nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun yürürlüğe girmiştir. Bu kanunun 1 maddesinde; Bu kanunun amacı, bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin sürdürülebilir kalkınma ve sürdürülebilir çevre ilkeleri doğrultusunda korunmasını sağlamaktadır (Anonim-a, 2006) ifadesi mevcuttur. Bu yeni düzenleme ile Türk Çevre Mevzuatına Sürdürülebilir Kalkınma ve Sürdürülebilir Çevre kavramları girmiştir. Bu kavramlar, çevresel değerleri koruyarak kalkınmayı amaçlayan, çevre bozulacak mantığıyla faaliyetlerin durdurulması ya da hiç yapılmaması yerine çevreyi her türlü önlemle koruyarak sanayi faaliyetlerinin sürdürülmesini böylelikle hem çevre korumanın hem de sanayi faaliyetlerinin bir arada yürütülmesi gerektiğini ifade eden kavramlardır. Sürdürülebilir kalkınma ve sürdürülebilir çevre anlayışı madencilik faaliyetleri için de geçerlidir. Bunun için bazı idari ve teknik önlemler alınması gereklidir. Bu önlemler de yönetmeliklerle belirlenmiştir. Çevre Kanunu nun yürürlüğe girmesinden sonra uygulamaya yönelik bazı esasların belirlenmesi amacıyla bir dizi yönetmelik yayımlanmış olup bu süreç halen devam etmektedir. Çevre konusunda henüz yürürlüğe girmemiş yeni yönetmelik çalışmaları ve taslakları da mevcuttur. Çevre ile ilgili olarak, Aralık 2006 tarihi itibariyle yürürlükte olan yönetmelikler aşağıda verilmiştir: Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Trafikte Seyreden Motorlu Kara Taşıtlarından Kaynaklanan Egzoz Gazı Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelik Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği Tıbbi Atıkları Kontrolü Yönetmeliği Çevre Denetim Yönetmeliği Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği İçmesuyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği

4 Benzin ve Motorin Kalitesi Yönetmeliği Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği Çevre ile ilgili bu yönetmeliklerin bir kısmında madenciliği ve dolayısıyla mermer işletmelerini de ilgilendiren idari ve teknik hususlar mevcuttur. Aşağıda mermer işletmelerini ilgilendiren bu yönetmeliklerle ilgili kısa bilgiler verilmiş olup mermer madenciliği açısından değerlendirilmesi yapılmıştır Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği Çevre Kanunu nun 10. maddesine dayanılarak ilk olarak tarihinde yürürlüğe girmiştir tarihinde değiştirilerek yenilenmiştir. Daha sonra tarihinde yeniden revize edilmiştir. Şu an yürürlükte olan ÇED Yönetmeliği ise tarihinde yayımlanmıştır. Ancak tarihinde yayımlanan 5177 sayılı Maden Kanunu nda ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun yürürlüğe girmesinden sonra te dar kapsamlı bir değişiklikle şu an yürürlükte olan halini almıştır. Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Faaliyetler yönetmelik ekinde EK-I ve EK-II olarak verilmektedir. EK-I de genel olarak çevresel etkileri fazla olan, kapasiteleri yüksek faaliyetler yer almaktadır. Bu faaliyetler için ÇED raporu hazırlanması gerekmekte olup Çevre ve Orman Bakanlığı nca değerlendirilmektedir. Bu değerlendirme sonucunda Bakanlıkça Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumsuz kararı verilmektedir. EK-II de ise EK-I de yer alan faaliyetlere göre çevresel etkileri daha az olan ve kapasitesi daha küçük faaliyetler yer almakta olup bu tür işletmelerden kapasite, kullanılan teknoloji, oluşacak atıkların türü ve miktarı, atıkların bertaraf şekli, faaliyet alanına ilişkin çevresel özellik ve bilgilerin verildiği bir proje tanıtım dosyası istenmektedir. EK-II deki faaliyetlerle ilgili olarak proje tanıtım dosyasının incelenmesi neticesinde, Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir kararı verilmektedir. Bu karar da yönetmeliğe göre Çevre ve Orman Bakanlığı nca verilmektedir. Ancak Bakanlıkça yetki verilmiş 30 ilde taşra teşkilatlarınca (İl Çevre ve Orman Müdürlükleri) bu işlemler yürütülmektedir. ÇED Yönetmeliği nde EK-I ve EK-II kapsamında değerlendirilen madencilik faaliyetleri aşağıda verilmiştir: EK-I de Yer Alan Madencilik Faaliyetleri (Anonim, 2003): Ruhsat hukuku ve aşamasına bakılmaksızın; 25 hektar ve üzeri çalışma alanında (kazı ve döküm alanı toplamı olarak) açık işletmeler, 150 hektarı aşan (kazı ve döküm alanı toplamı olarak) çalışma alanında açık işletme yöntemi ile kömür çıkarılması, Biyolojik, kimyasal, elektrolitik ya da ısıl işlem yöntemleri uygulanan cevher zenginleştirme tesisleri, tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanunu nun değişik 2. maddesinde yer alan 1. ve 2. grup madenlerin her türlü işlemden geçirilmesi (kırma, eleme, öğütme, yıkama vb.) projelerinden m 3 /yıl ve üzeri kapasitede olanlar.

5 EK-II de Yer Alan Madencilik Faaliyetleri: a) Ruhsat hukuku ve aşamasına bakılmaksızın; Her türlü madenin çıkarılması (EK-I haricindeki), 5000 m 3 /yıl ve üzeri kapasiteli blok ve parça mermer, dekoratif amaçlı taşların çıkartılması, işlenmesi ve yıllık m 2 ve üzeri kapasiteli mermer kesme, işleme ve sayalama tesisleri, m 3 /yıl ve üzerinde metan gazının çıkartılması ve depolanması, Karbondioksit ve diğer gazların çıkartıldığı, depolandığı veya işlendiği ton/yıl ve üzeri kapasiteli tesisler, Maden Kanunu nun değişik 2. maddesinde yer alan 1. ve 2. grup madenlerin her türlü işleme sokulması (kırma, eleme, öğütme, yıkama ve benzeri) ( m 3 /yıl ve üzeri), ton/yıl ve üzeri tuzun çıkarılması ve/veya her türlü tuz işleme tesisleri, Cevher hazırlama ve zenginleştirme tesisleri (EK-I de yer almayanlar), b) Klinker öğütme tesisleri, c) Kömür işleme tesisleri, Havagazı ve kok fabrikaları, Kömür biriketleme tesisleri, Kömür yıkama tesisleri, d) Petrokok, kömür ve diğer katı yakıtların depolanma, sınıflama ve ambalajlama tesisleri (perakende satış birimleri hariç) e) Tuğla ve kiremit üretimi yapan tesisler (Atölye tipi tesisler hariç) f) Seramik veya porselen üretimi yapan tesisler (Atölye tipi tesisler hariç) g) Sabit asfalt hazırlama (plent) tesisleri h) Kireç fabrikaları. Yürürlükte olan ÇED Yönetmeliği ne göre, mermer ocakları yıllık 5000 m 3 e kadar, mermer fabrikaları ise yıllık m 2 ye kadar ÇED kapsamı dışında tutulmuştur. Bu muafiyet sektör açısında olumlu bir uygulamadır. Bunun üzerindeki rakamlar ise EK-II kapsamında değerlendirilmektedir. Ayrıca, 25 hektarın üzerinde çalışma alanına sahip sahalar EK-II, 25 hektarın üstündekiler EK-I e tabi olmaktadır Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ilk olarak tarih ve sayılı tarihli Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir tarih ve sayılı Resmi Gazete de revize edilerek yeniden yayımlanmıştır. Daha sonra yine bazı değişiklere uğramış, en son olarak tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak uygulamadaki son halini almıştır. Bu yönetmelik, genel olarak su kaynaklarının korunması, her türlü atık suyun alıcı ortama gelişi güzel verilmesinin önlenmesi amacıyla ilgili idari ve teknik hususları içermektedir. Madencilik faaliyetlerini yakından ilgilendiren, önemli hükümler içeren yönetmeliklerden biridir. Bu yönetmeliğe göre atıksu üreten kurum ve kuruluşların deşarj izni alması gerekmektedir. Deşarj izin belgesinin alınabilmesi için atıksuların arıtılması gerekir. Atıksuların sağlaması gereken parametrelere ait sınır değerler ise yönetmelikte belirtilmektedir.

6 Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği nde Mutlak Koruma Alanı olarak ifade edilen içme ve kullanma suyu rezervuarının maksimum su seviyesinden itibaren 100 m genişlikteki şeritte ve Kısa Mesafeli Koruma Alanı olarak ifade edilen Mutlak Koruma Alanı na 900 m genişlikteki şeritte madencilik faaliyetleri tamamen yasaklanmıştır. Orta Mesafeli Koruma Alanı olarak tanımlanan içme ve kullanma suyu rezervuarına yaklaşık 2 km.lik genişlikteki şeritte ise, galeri yöntemi ile patlatmalar, kırma, eleme, yıkama, cevher hazırlama ve zenginleştirme işlemleri tamamen yasaklanmıştır. Sadece madenlerin çıkarılmasına; sağlık açısından sakınca bulunmaması, mevcut su miktar ve kalitesini bozmayacak ve alıcı ortama atıksu deşarjı oluşturmayacak şekilde çıkartılması, faaliyet sonunda arazinin doğaya geri kazandırılarak terk edileceği hususunda faaliyet sahiplerince noter tasdikli, yazılı taahhütte bulunulması şartıyla Bakanlıkça izin verilebileceği belirtilmektedir. Uzun Mesafeli Koruma Alanı olarak tanımlanan içme ve kullanma suyu rezervuarına 5 km mesafeden uzak olan su toplama havzasının tamamında da hemen hemen aynı orta mesafeli koruma alanındaki hükümler uygulanmaktadır (Anonim-a, 2004). Bu yönetmelik hükümleri, mermer madenciliği açısından değerlendirildiğinde, patlatma, kırma, eleme, yıkama, cevher hazırlama ve zenginleştirme işlemleri yapılmadığı takdirde, içme kullanma suyuna 2 km.lik mesafeden uzak alanlarda, Çevre ve Orman Bakanlığı nın izni ile mermer çıkarılması yapılabilir denmektedir. Ancak, bu gibi durumlarda izin başvuruları genellikle olumsuz karşılanmaktadır. Ayrıca, Bu yönetmeliğe göre mermer fabrikaları atıksularını alıcı ortama vermeleri durumunda deşarj izin belgesi almakla yükümlüdürler. Ancak fabrikada filtre-pres vb. gibi kapalı devre çalışan bir sistem mevcutsa ve herhangi bir atıksu deşarjı yapılmıyorsa deşarj izni gerekmemektedir Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Çevresel gürültü ile ilgili ilk olarak, tarihinde sayılı Resmi Gazete de Gürültü Kontrol Yönetmeliği yürürlüğe girmiştir. Daha sonra tarih ve sayılı Resmi Gazete de Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği adı ile yeni bir yönetmelik yayımlanmıştır. Bu yönetmelik, çevre ve insan sağlığı açısından gürültünün kontrol altına alınması ile ilgili hukuki ve teknik düzenlemeleri içermektedir. Yönetmelikte işyerlerinde olması gerekli gürültü seviyeleri ve çevresel açıdan alınacak önlemler ve getirilen kısıtlamalar belirlenmiştir. Bu yönetmeliğe göre, gürültü üreten işletmelerin Gürültü Kontrol İzin Belgesi almaları gerekmektedir. Yönetmeliğin EK-VII bölümünde Gürültü Kontrol İzin Belgesi alması gereken işletmeler liste A ve liste B olarak gruplandırılmıştır. Maden işletmeleri liste B de yer almaktadırlar. Gürültü Kontrol İzin Belgesi alabilmek için yetki belgesi olan bir kuruluşa akustik rapor hazırlatılarak Valiliğe ya da Bakanlığa başvurulması gerekmektedir. Liste A daki işletmeler 3 yılda bir bakanlıktan, Liste B deki işletmeler ise 5 yılda bir Valiliklerden Gürültü Kontrol İzin Belgelerini yeniletmek zorundadırlar (Anonim-a, 2005) Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Madencilik faaliyetlerinde üretim ve proses atıkları dışında oluşan, evsel nitelikli olan ve olmayan atıklar için bu yönetmelik hükümleri uygulanmaktadır. Bu tür atıkların herhangi bir alıcı ortama atılması yasaktır. Bu tür atıkların çöp biriktirme kaplarında geçici depolanarak

7 çöp toplama araçlarına verilmesi ve ilgili kuruluşlarca düzenli depolama tesislerinde bertaraf edilmesi gerekmektedir. Belediye mücavir alanı içerisindeki alanlarda belediyeler katı atıkların toplanması ve bertaraf edilmesinden sorumludurlar. Ancak belediye mücavir alanı dışında kalan yerlerde atığı üreten kurum veya kuruluş bertarafından sorumludur (Anonim, 1991). Mermer işletmeleri de belediye mücavir alanı dışında ise bu tür atıklarını kendi bertaraf etmekle ya da ettirmekle yükümlüdürler Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği tarihinde sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren yeni yönetmeliklerden birisidir. Bu Yönetmeliğin amacı, atık yağların üretiminden bertarafına kadar çevreye zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı bir biçimde alıcı ortama verilmesinin önlenmesi, geçici depolanması, taşınması, bertaraf edilmesi hususlarını kapsamaktadır Yönetmeliğe göre, kullanılmış taşıt yağları (benzinli motor, dizel motor, şanzıman ve diferansiyel, transmisyon, iki zamanlı motor, hidrolik fren, antifiriz, gres ve diğer özel taşıt yağları); endüstriyel yağlar vb. kontamine olmuş yağ ürünleri atık yağ kapsamında değerlendirilmektedir [Anonim, 2004). Bu durumda mermer ocaklarında kullanılan araçlara ait kullanılmış yağlar atık yağ sınıfına girmekte olup atık yağların Bakanlıktan lisans almış tesislerde geri kazanımı veya lisanslı yakma tesislerinde yakılarak zararsız hale getirilmesi sağlanmalıdır. Ayrıca her yıl Şubat ayına kadar yönetmeliğin ekinde verilen atık yağ beyan formu doldurarak Valiliğe bildirilmesi gerekmektedir (Anonim-b, 2004). 2. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Mermer işletmelerinin Çevre Kanunu ve ilgili yönetmeliklere göre değerlendirilmesi neticesinde, genelde maden işletmelerinin özelde mermer işletmelerinin uyması gereken bir dizi teknik, hukuki ve idari hususların olduğu belirlenmiştir. Değişik çevresel etkilere neden olabilen madencilik faaliyetlerinin, konumu, kapasitesi, atık türü, atık miktarı ve atık niteliğine göre çevresel yükümlülükleri de farklılık göstermektedir. Bu nedenle her işletmenin kendine göre bir çevresel planlama yapması gerekmektedir. Bu çevresel planlar, işletme planları ile birlikte değerlendirilmelidir. Her faaliyetin olabilecek çevresel etkileri önceden tespit edilerek teknik ve idari açıdan yapılması gereken işlemler dizisi belirlenmelidir. Böylelikle çevresel etkilerin en aza indirilmesi mümkün olacaktır. Mermer işletmeciliği açısından yapılan inceleme neticesinde, ÇED Yönetmeliği ne göre, mermer ocakları yıllık 5000 m 3 e kadar, mermer fabrikaları ise ve yıllık m 2 ye kadar ÇED kapsamı dışında tutulmuştur. Bunun üzerindeki rakamlarda ise EK-II kapsamında değerlendirilmektedir. Ayrıca, 25 hektarın altında çalışma alanına sahip sahalar EK-II, 25 hektarın üstündekiler EK-I e tabi olmaktadır. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği hükümleri, mermer madenciliği açısından değerlendirildiğinde, patlatma, kırma, eleme, yıkama, cevher hazırlama ve zenginleştirme işlemleri yapılmadığı takdirde, içme kullanma suyuna 2 km.lik mesafeden uzak alanlarda, Bakanlığın izni ile maden işletilebilir. Ancak bu tür izin müracaatları ilgili idarelerce genellikle olumsuz karşılanmaktadır. Ayrıca atıksu üreten mermer fabrikaları deşarj izni almakla yükümlüdürler. Bunun için atıksuların arıtılarak yönetmelikte belirlenen sınır değerleri sağlaması gerekmektedir.

8 Mermer işletmelerinde, iş makinaları gibi gürültü oluşturabilecek üniteler, gürültü ölçümleri yaptırılarak kontrol altında tutulmalı ve yönetmelikte belirlenen seviyeleri aşması önlenmelidir. Ayrıca bu yönetmelik hükümlerine göre, işletme safhasına geçmeden önce, tüm maden işletmelerinden ve dolayısıyla mermer işletmelerinden de Gürültü Kontrol İzin Belgesi istenmektedir. Mermer işletmelerinde oluşan, üretimden kaynaklanan veya üretimden kaynaklanmayan tüm atıklar önceden belirlenerek atığın türüne göre, geçici depolanması, değerlendirilmesi ve nihai bertarafının sağlanması gerekmektedir. Ayrıca makinalardan çıkan atık yağların lisanslı tesislerde bertarafı sağlanmalıdır.

9 3. KAYNAKLAR 1. Anonim, 1983; 2872 Sayılı Çevre Kanunu, Çevre ve Orman Bakanlığı, Ankara. 2. Anonim, 1991; Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Çevre ve Orman Bakanlığı, Ankara. 3. Anonim, 2003; Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, Çevre ve Orman Bakanlığı, Ankara. 4. Anonim-a, 2004; Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, Çevre ve Orman Bakanlığı, Ankara. 5. Anonim-b, 2004; Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği, Çevre ve Orman Bakanlığı, Ankara. 6. Anonim, 2005; Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, Çevre ve Orman Bakanlığı, Ankara. 7. Anonim, 2006; 2872 sayılı Çevre Kanunu nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Çevre ve Orman Bakanlığı, Ankara. 8. Ceylan H.,Özkahraman, T., 2000; Madencilik Faaliyetlerinde Çevresel Planlama ve Uygulanabilecek Doğaya Yeniden Kazandırma Alternatifleri, Türkiye 12. Kömür Kongresi Bildiriler Kitabı, s., Zonguldak. 9. Ceylan H., 2006; Kırmataş Sektörü Çevre Kanunu İlişkisi, 4. Ulusal Kırmataş Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s., İstanbul.