KONGRESİ. Bu kitabın son düzeltmeleri Doç. Dr. Ömer ADIGÜZEL ve O. Güney ÇINAR tarafından yapılmıştır. NiSAN 2014.

Transkript

1 NiSAN 2014 M U Ğ L A KONGRESİ Bu kitabın son düzeltmeleri Doç. Dr. Ömer ADIGÜZEL ve O. Güney ÇINAR tarafından yapılmıştır. Necdet AYKAÇ

2 Yayına Hazırlayan: Doç. Dr. Necdet Aykaç 24. ULUSLARARASI EĞİTİMDE YARATICI DRAMA KONGRESİ (24-27 Nisan 2014 Muğla) ISBN Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2016, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: Şubat 2016, Ankara Yayın-Proje: Çiğdem Hanlı Dizgi - Grafik Tasarım: Hilal Sultan Coşkun Kapak Tasarımı: Mehmet Gruşçu Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

3 SUNUŞ Çağdaş Drama Derneğinin 1985 yılından bu yana yaptığı seminerlerin adı ve içeriği değiştirilerek, çağrılı ulusal ve uluslararası liderlerinin katılımı ile 24. Uluslararası Yaratıcı Drama Kongresi Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanlığı ile birlikte Nisan 2014 tarihinde Muğla da yapılmıştır. Ege Bölgesinde "Ders Drama Yöntem Drama" Üst başlığı ile ilk kez yapılan kongreye ulusal ve uluslararası liderlerin yanı sıra Türkiye nin bir çok ilinden drama gönüllüleri katılmıştır. Kongre süresince Aktif öğretim yöntemlerinden biri olan yaratıcı dramanın etkili kullanımına ilişkin örnek uygulamaların yanında yöntem ve bir disiplin olarak yaratıcı dramanın Türkiye ve Dünya daki gelişimi ve bu alanla ilgili yapılan bilimsel çalışmalar değerlendirilmiştir. Derslerde bir yöntem olarak yaratıcı dramanın kullanılmasının yaygınlaştırılması kongrenin temel amaçlarından biri olmuştur. Bu yönüyle bu kitabında yaratıcı dramayı derslerinde kullanmak isteyen eğitimcilere önemli bir kaynak oluşturması beklenmektedir. Lider olarak Almanya dan Ulrike Stockburger, Romi Domkovsky, İngiltere den Darrell Aldridge, İsviçre den Katrin Janser, Avustralya dan Robin Pascoe, Türkiye den Selin Korad Birkiye, Tülay Üstündağ katılmışlardır. Ayrıca Fen Bilgisinde, Çocuk Edebiyatında, okulöncesinde dramayı tanıtmak amaçlı Yrd. Doç. Dr. Murataza Aykaç, Yrd. Doç. Dr. Nejat Akfırat, Bil. Uzmanı Özlem Gökbulut ve Emine İspir in lider olarak katıldığı ilk adım atölyeleri düzenlenmiştir. Kongre süresince her türlü desteği veren Eğitim Fakültesi Dekanı Mustafa Volkan Çoşkun a, bizleri kırmayarak kongreye katılan ÇDD Onursal Başkanı Sayın hocam İnci San a, Katkılarından dolayı kongreden sorumlu ÇDD yönetim kurulu üyesi İhsan Metinnam a, ÇDD başkanı Doç. Dr. Ömer Adığüzel e ve yönetim kuruluna, ÇDD müdürü Ömer Çetinkaya ya, kongre süresince emeğini esirgemeyen Hakan Burçoğluna, kitabın düzeltilmesinde katkı sunan Araş. gör. Özkan Çelik, Özgür Ulubey ve Bilim Uzmanı Melek Yıldırım a kongre süresince emeğini esirgemeyen atölye sorumluları, çevirmen, röportör ve organizasyon ekibinde yer alan Muğla temsilciliği drama gönüllülerine kongre süresince kongre için gerekli olan yaka kartlarını, tanıtım broşürlerini sağlayan ve kitabın basımını üstlenen Servet Sarıkaya ve Pegem Akademi çalışanlarına teşekkür ediyorum. Kitabın dünyaya çocuk gözüyle bakan onların yaratıcılığını, merakını doğal karşılayan ve onların oyunlarla nefes aldığını unutmayan eğitmenlere bir ışık olması dileğiyle Doç. Dr. Necdet Aykaç Çağdaş Drama Derneği Muğla Temsilcisi

4 İÇİNDEKİLER SUNUŞ... iii 1. BÖLÜM AÇILIŞ KONUŞMALARI Doç. Dr. Necdet Aykaç...2 Doç. Dr. Ömer Adıgüzel...2 Prof. Dr. Mustafa Volkan Coşkun...6 Faruk Necmi Kurt...8 AÇILIŞ KONFERANSI Bir Ders ve Yöntem Olarak Yaratıcı Drama Alanında Yapılan Çalışma ve Gelişmeler Doç. Dr. Ömer Adıgüzel...9 Klaus Hoffmann a Yaşam Boyu Başarı Ödülü... Yaşam Boyu Başarı Ödül Konuşması...14 Klaus Hoffmann BÖLÜM ATÖLYELER 1. Dans, Devinim, Drama Darrell Aldrige Doğaçlama Tiyatroda Araç ve Yöntemler Katrin Janser Ders Olarak Drama Yöntem Olarak Drama Robin Parcoe Çocuk Oyunlarının Estetik Bir Tasarımı Olarak Kullanımı Romi Domkowsky Yaratıcı Dramada Kullanılacak Dramaturji Yöntemleri: Dramatik-Epik-Absürd Dramaturji Selen Korad Birkiye Temel Drama-Tanışma Nejat Akfırat Çocuk Edebiyatı ve Drama Murtaza Aykaç Fen Bilgisinde Yaratıcı Drama Emine İspir

5 vi 24. Uluslararası Eğı mde Yara cı Drama Kongresi 9. Okulöncesi Eğitimde Drama Özlem Gökbulut Sanılan Değil Anılan Öğretmen Tülay Üstündağ Sürdürülebilir Gelişim için Tiyatro ve Eğitim Ulrike Stockburger

6 1. BÖLÜM AÇILIŞ KONUŞMALARI AÇILIŞ KONUŞMALARI

7 2 24. Uluslararası Eği mde Yara cı Drama Kongresi Doç. Dr. Necdet Aykaç 1 Sayın Valim, Sayın Rektörüm, Çağdaş Drama Derneği Onursal Başkanı Sevgili İnci Hocam, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürüm ve Çağdaş Drama Derneği Genel Başkanım, yurt içinden ve yurt dışından gelen çok değerli konuklarımız, meslektaşlarım ve değerli öğrencilerimiz, 24. Uluslararası Eğitimde Yaratıcı Drama Kongresi ne hepiniz hoş geldiniz. Sizleri, Ege nin incisi, kültür ve turizm merkezi Muğla mızda ağırlamaktan sonsuz mutluluk duyuyoruz. Kongremiz, Türkiye nin Ege Bölgesi nde ilk defa gerçekleşiyor. Önümüzdeki yıl da İzmir de yapılacak. Bu anlamda sizleri ağırlamak bizler için mutluluk verici. Türkiye de yaratıcı drama 1980 li yıllarda başladı. Öğrencisi olduğun Prof. Dr. İnci San ın büyük emekleri ile başlayan bu çalışma çok büyük aşamalar kaydetti. Benim öğrencilerim hep merak ederdi hocamı, bizleri kırmayıp buralara kadar geldiği için kendisine çok teşekkür ediyorum ve bir alkış istiyorum onun için Kongremizin konusunu Ders: Drama Yöntem: Drama olarak belirledik. Son yıllarda öğretmen merkezli eğitimin hiçbir faydasının olmadığını, ezberci eğitimin kalıcı öğrenme sağlayamadığını, öğrencilerin okul duvarları arasında sıkıştığını okuldan çıkarken öğrencilerin birbirlerini ezerek gittiği bir öğrenim sürecinin bir anlamının kalmadığını artık herkes görmekte yılında eğitim sisteminde uygulanan yapılandırmacı yaklaşım ile yürütülen eğitim-öğretim, öğrencinin bilgiyi kendi yapılandırmasına ve kendi oluşturmasına olanak sağladığı için, çok daha farklı bir anlam kazandı. Yapılandırmacı yaklaşım içinde birçok yöntem kullanılmakta, bunların içinden en etkililerinden birisi de yaratıcı drama Öğrenciler için eğitim-öğretim süresini mutlu bir sürece dönüştürebilecek, onların eğlenerek oynayarak öğrenebileceklerini gösteren yöntemlerden birisi. Uluslararası yaratıcı drama seminerleri gerek yurt içinden gerek yurt dışından gelen katılımcıların gelişmesine çok büyük katkı sağlıyor. Dersin ve yöntemin drama olduğu kongremizin özellikle geleceği aydınlatan öğretmenlerimizin, kendilerini geliştirmesi, yurt dışından gelen liderlerimiz ile paylaşımlarda bulunmasının ders ortamında daha büyük katkılar sunacağını düşünüyorum. Yurt dışından gelerek bizimle 1 Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Öğretim Üyesi, Çağdaş Drama Derneği Muğla Temsilcisi

8 Açılış Konuşmaları 3 paylaşımlarda bulunacak uzmanlarımıza çok teşekkür ediyorum. Hazırlık sürecimizde 178 kişi bu çağrılı kongremize katıldı. İzmir den İstanbul a, Kocaeli nden Bursa ya birçok ilden katılım sağlandı. Bu durum da bizleri mutlu etti. Kongremiz bir kültür buluşmasına da öncülük yapmış oldu. Türkiye nin farklı renkleri ile kongremiz daha da zenginleşecektir. Biraz önce Muğla mızın zeybeğini izledik, katkıları için Ahmet hocama ve müzikte Erhan hocama teşekkür ediyorum. Sizlere kongremizdeki hocalarımızı tanıtmak istiyorum. Sekiz tane atölyemiz var, ayrıca dört tane de İlk Adım Atölyeleri olacak. Böylece kongremizde toplam on iki atölye uygulaması olacak. Bunun yanında paneller, konferanslar, geziler, kokteyller, yemekler de programda yer alacak. Muğla da deniz kenarına Akyaka ya gideceğiz. Tekne turumuz olacak. Hem gezerek hem eğlenerek birlikte paylaşımlar yaparak kongre sürecimizi geçireceğiz. Kongrede atölye yürütmek için çağrılan atölye liderlerini size tanıtmak istiyorum. Sürdürülebilir Gelişim İçin Tiyatro ve Eğitim atölye başlığı ile Almanya dan Ulrike Stocburger, Dans Devinim ve Drama başlıklı atölyesi ile İngiltere den Darell Alridge (bu atölyeler 16 saat olarak yürütülecek), Çocuk Oyunlarının Estetik Bir Tasarım Aracı Olarak Kullanımı başlıklı atölyesi ile Almanya dan Romi Dowkovsky, Doğaçlama Tiyatro, Araç ve Yöntemler başlıklı atölyesi ile aynı zamanda EDERED başkanı olan ve İsviçre den Katrin Janser, Sanılan Değil, Anılan Öğretmen başlıklı atölyesi ise Türkiye den Tülay Üstandağ, Dramaturgi başlıklı atölyesi ile Türkiye den Selen Korad Birkiye bizlerle birlikte olacak. Ayrıca Gert Koch BAG Spiel und Theater Yönetim Kurulu Üyesi; Ute Handwerg BAG Genel Sekreteri de aramızda. BAG Onursal Başkanı Klauss Hoffman, uçaktan kaynaklanan bir problemden dolayı biraz geç katılacak programımıza. Kendisine bir ödül de sunacağız. Ders Drama Yöntem Drama başlıklı atölyesi ile Avustralya dan Robin Pascoe, kendi aynı zamanda IDEA Başkanı da bir çalışma yapacak. Bu çalışmaların yanında İlk Adım Atölyeleri olarak adlandırdığımız çalışmalarda Özlem Gökbulut, Okul Öncesinde Drama; Nejat Akfırat, Temel Drama ile Tanışma; Murtaza Aykaç, Çocuk Edebiyatında Drama; Emine İspir, Fen Bilgisinde Drama konularında atölyeler yürütecekler. Dört gün boyunca sizleri burada ağırlamaya çalışacağız. Sizlerin rahat etmesi için elimizden geleni yapmaya çalışacağız. Umarım çok verimli, başarılı bir süreç yaşanır ve eğitim sistemimiz için de çok iyi dönütler alırız. Katkılarından dolayı Muğla Valiliği ne bize birçok fırsat sağlayan Eğitim Fakültesi Dekanımız Prof. Dr. M. Volkan Coşkun a özellikle teşekkür ediyorum. Umarım çok güzel bir kongre yürütürüz

9 4 24. Uluslararası Eği mde Yara cı Drama Kongresi Doç. Dr. Ömer Adıgüzel 2 Sayın Valim, Sayın Dekanım, Sayın Enstitü Müdürümüz, Onursal Başkanım, çok değerli meslektaşlarım, Çağdaş Drama Derneği nin sevgili konukları, gerçekten güzel bir ortamda birlikteyiz. Kongremize hoş geldiniz. Sanıyorum Necdet Hocanın heyecanı bana geçti. Kürsüye çıkana kadar rahattım aslında. Necdet ile nerdeyse 30 yıla dayanan bir arkadaşlığınız var. Üniversiteden de sınıf arkadaşım. Öğrenciyken Necdet ile çeşitli sunuları hazırlarken o burada da tanık olduğunuz aynı heyecanı yaşıyordu. O zamanlardan beri Necdet in heyecanlarını bilir, tanık oluruz. Aradan bunca zaman geçmiş, bu kez kendisi ile bir kongre ortamında buluşuyoruz. Ama görüyorum ki Necdet in heyecanı hiç geçmemiş. Umarım, sevgili arkadaşım ve meslektaşımın bu heyecanı hiç biçmeden devam eder. Çok değerli konuklar, 24. Uluslararası Eğitimde Yaratıcı Drama Kongremizi biraz isim ve boyut değiştirmiş haliyle Muğla da açıyoruz. Derneğin genel Başkanı olarak bundan son derece mutluyum. Kurucu başkanımız Prof. Dr. İnci San ve Tamer Levent önderliğinde, 1985 yılında Ankara da Alman Kültür Merkezi ve Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi nin işbirliği ile doğrudan Ankara merkezli başlayan Türkiye de eğitimde yaratıcı drama olgusu, özellikle, bir sivil toplum örgütü ile üniversitelerdeki akademik birimlerin işbirliği sonucunda bugünlere kadar geldi. Alman Kültür Merkezi ve İngiliz Kültür Merkezi dışında bir süre sonra Ankara Üniversitesi nin yanına söz gelimi Hatay da Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi ile devam etmiştik. Ardından Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi ile bir seminerimizi gerçekleştirdik. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Bursa Uludağ Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, İstanbul Üniversitesi Eğitim Fakültesi, İstanbul Kadir Has Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi ve Kocaeli Üniversitesi Eğitim Fakültesi nden sonra da bu kez Muğla da Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi nde buluştuk. 2 Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi, Çağdaş Drama Derneği Genel Başkanı.

10 Açılış Konuşmaları 5 Kongremiz süresince Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Rektörlüğü ne, Muğla Valiliğine ve Eğitim Fakültesi Dekanlığına bu güzel işbirliği için çok teşekkür ediyoruz. Eğer bu işbirlikleri olmasa Türkiye de yaratıcı dramanın akademik bir düzlemde yerleşmesi, nitelikli yaygınlaşması da eksik olabilirdi. Eğitim sistemi içeresinde yaratıcı drama aktif yöntemlerden birisi olarak yer alıyor. Bir yöntem olarak diğer derslerin amaçlarını gerçekleştirmek için bir araç olarak etkin bir işlev üstleniyor. Yaratıcı drama aynı zamanda bir ders-disiplin olduğu için öğretmen yetiştirme programlarında da yer alıyor. Bu işbirlikleri elbette belirli bir bilim dalının gelişmesini de önemli kılıyor. Değerli konuklar bu kongremiz çağrılı bildiriler ve atölyeler biçiminde gerçekleştirilecek. Genellikle kongreler serbest bildiri sunumlarının da olduğu çalışmalar olarak bilinir. Ancak biz bu çalışmamızda daha çok atölye odaklı olmayı tercih ettik ve yöntem ve ders boyutu ile özellikle ilgilenmeyi düşündük yılında bir sivil toplum örgütü olarak yaratıcı drama buluşmalarının başlangıç anlarında yoktuk, ama 1990 yılında Çağdaş Drama Derneği mizin kurulmasından hemen sonra bu buluşmaları uluslararası seminerler ve kongreler olarak üstlendik. Bugün yirmi dördüncüsüne getirmiş bulunuyoruz. Türkiye de yaratıcı drama akademik bir ortamda ele alınıyor, değerlendiriliyor ve gelişiyor. Bu çalışmalar bir yandan üniversitelerde bir yandan da bir sivil toplum örgütünde yapılıyor. Derneğimiz yaratıcı drama alanında çalışmalar yürüten Bunlar BAG Spiel und Theater e.v., İDEA ve EDERED gibi üç büyük uluslararası kuruluşa üyedir ve bu kurumlarla çalışmalarını sürdürüyor. Bu çalışmaların son örneğini BAG Spiel und Theater e.v. nin kuruluşunun 60. yılı nedeniyle tamamlanmış bir kitap projesidir. Tiyatro ve Toplum olarak Türkçe karşılığını bulan kitap, çok yazarı olarak Türkiye deki ve Almanya daki Tiyatro pedagojisi ve yaratıcı dramanın gelişiminin yer aldığı, yürütülen çalışmalara odaklanan bir çalışma olarak değerlendirilebilir. Almanca, Türkçe ve bir kısmı da İngilizce olarak yayımlanan bu kitabı ilk kez bu kongremizde tanıtıyoruz. Sizlere katılımız nedeniyle bir kez daha teşekkür ediyor, saygılarımı sunuyorum.

11 6 24. Uluslararası Eği mde Yara cı Drama Kongresi Prof. Dr. Mustafa Volkan Coşkun 3 Sayın Valim, Sayın Enstitü Müdürümüz, Çağdaş Drama Derneği Onursal Başkanı İnci San hanımefendi, Çağdaş Drama Derneği Genel Başkanı Sayın Doç. Dr. Ömer Adıgüzel, değerli bilim insanları değerli katılımcılar, çok sevgili öğrenciler, 24. Uluslararası Eğitimde Yaratıcı Drama Kongresi ne ev sahipliği yapmaktan üniversitemiz ve eğitim fakültemiz olarak büyük bir mutluluk duymaktayız. Fakülte olarak paylaşım, uzlaşım ve bilimi üst seviyede tutmakla bugüne kadar sayıları 12 yi bulan ulusal ve uluslararası düzeyde sempozyum, kongre ve kurultay düzenledik. Bu açıdan fakültemizin yakaladığı başarıyı söylemeden edemeyeceğim. Şimdiye kadar Halikarnas Balıkçısı Sempozyumu, IDEA Sempozyumu, önümüzdeki günlerde Coğrafya sempozyumu ve daha sonrasında da Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi sempozyumunu gerçekleştireceğiz. Benim üzerimde durduğum ve çok önemsediğim buluşmalardan biri bu çalışma oldu. Özellikle, 2005 yılından beri yoğun bir ivme kazanan yapılandırmacı model ve çoklu zekâ yaklaşımı gibi yeni eğitim-öğretim modellerini uygulayan bir fakülteyiz. Dolayısıyla öğretim üyelerimizin bilimi, yapılan ulusal ve uluslararası araştırmaları takip etmeleri, bizim bu başarıyı yakalamamızda üst seviyede rol oynuyor. Bu sempozyumlar fakültemizi ulusal ve uluslararası düzeyde dünyaya tanıtmaktadır. Ayrıca bu sempozyumlarda şu ana kadar belki henüz ele alınmamış bir çok orijinal bilgilerin de tartışılması ve bilim âlemine aktarılması da ayrı bir haz vermektedir. Ben bu sempozyumları düzenleyen arkadaşlarımıza özellikle Çağdaş Drama Derneği nin katkısı ile fakültemizde düzenlediğiniz bu kongrede görev alan tüm arkadaşlarımızı gönülden tebrik ediyorum. Ayrıca valiliğimiz ve katkıda bulunan diğer kurum ve kuruluşlara da teşekkürlerimi sunuyorum. Burada asıl teşekkür öncelikle 1985 yıllarından beri drama etkinliklerinin yaygınlaşmasını sağlayan değerli hocamız Prof. Dr. İnci San a olacaktır. Daha sonra bu etkinlikleri devam ettiren, günümüze kadar getiren ve bundan sonra devam etmesini sağlayacak olan şu andaki drama derneğinin genel başkanı Doç. Dr. Ömer Adıgüzel e de teşekkür ederim. Diğer bir teşekkürü, heyecanla bu işleri götüren, duygu ve düşüncelerini çok samimi bir şekilde paylaşan, yurt içinden ve yurt dışından birçok bilim insanını buraya toplayan fakültemiz öğretim üyesi Doç. Dr. Necdet Aykaç hak ediyor. 3 Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı.

12 Açılış Konuşmaları 7 Kendisine içtenlikle teşekkür ediyorum. Kendisini bu başarısından dolayı kutluyorum. Bundan sonra da bu değerli arkadaşlarımızın yine büyük etkinliklerde fakültemizin temsilciliğini yapacağına da gönülden inanıyorum. Benim açımdan drama, insanoğlu duygu, düşünce, zihin, gönül ve bedenden oluşuyor. Drama bunların her birinin bir araya getiren ve senkronize bir yaklaşımla insanları hayata hazırlayan bir alandır. Yaklaşımlarımız Burada bulunan üstatlarımız ile farklı olabilir. Ben yine aynı noktada buluştuğumuzu düşünüyorum. Drama eğitim öğretimin kaçınılmaz bir alanı ve Türkiye de büyük çabalara hayata geçirilmiş bir alan. Ama hayata geçirilmeyebilirdi de. Belki çok daha geç kalınabilirdi, belki de 2000 lerde de olabilirdi. Yapılandırmacı yaklaşımın 2005 yılında eğitim fakültelerinde ve diğer fakültelerde uygulanmaya başlaması gibi geç bir zaman diliminde gerçekleşebilirdi de yaratıcı dramanın ülkemize girmesi büyük bir başarıdır ve büyük bir ivme kazanmıştır. Bütün alanlarda da aslında bu hem beden hem zihin, duygu ve düşüncelerin, hayal âleminin, kurguların bir araya gelerek yeni bir alan yaratması, oluşturması ve özellikle eğitim fakültesinde eğitim gören öğretmen adaylarımızın drama desteği alarak mezun olmaları bu duygu, düşünce fikir alanlarında büyük bir aşama kaydettirecektir. Dramanın kaçınılmaz olduğunu söylüyorum. Ulusal ve uluslararası değerli çalışmalara imza atmış değerli katılımcıların dört gün boyunca bildirilerle alana katkı sağlayacaklarını ve süreçten memnun kalacaklarını düşünüyorum. Tekrar bütün bu kongreye katkı sağlayan ve arka planda olan arkadaşlarımıza gönülden teşekkür ediyorum. Hepinize saygı ve sevgilerimi sunuyorum.