SOLUNUM S STEM VE HASTALIKLARI

Transkript

1 SOLUNUM S STEM VE HASTALIKLARI Tevfik ÖZLÜ Muzaffer MET NTAfi Mehmet KARADA Ak n KAYA İSTANBUL TIP KİTABEVİ 2010

2 İstanbul Medikal Yayıncılık BİLİMSEL ESERLER dizisi SOLUNUM SİSTEMİ VE HASTALIKLARI Prof. Dr. Tevfik ÖZLÜ, Prof. Dr. Muzaffer METİNTAŞ, Prof. Dr. Mehmet KARADAĞ, Doç. Dr. Akın KAYA 1. Baskı 2010 ISBN İstanbul Medikal Yayıncılık Ltd. Şti , Çapa-İstanbul-Türkiye info@istanbultip.com.tr Merkez: Turgut Özal Cad. No: 4/A Çapa-İST. Tel: (pbx) Faks: Şube: 19 Mayıs Üniversitesi Kuru Pelit Kampüsü Çarşı İçi No: 4 / SAMSUN Tel: dahili: 3920, w w w. i s t a n b u l t i p. c o m. t r Yasalar uyarınca, bu yapıtın yayın hakları istanbul medikal yayıncılık ltd.şti. ye aittir. Yazılı izin alınmadan ve kaynak olarak gösterilmeden, elektronik, mekanik ve diğer yöntemlerle kısmen veya tamamen kopya edilemez; fotokopi, teksir, baskı ve diğer yollarla çoğaltılamaz. UYARI Medikal bilgiler sürekli değişmekte ve yenilenmektedir. Standart güvenlik uygulamaları dikkate alınmalı, yeni araştırmalar ve klinik tecrübeler ışığında tedavilerde ve ilaç uygulamalarındaki değişikliklerin gerekli olabileceği bilinmelidir. Okuyuculara ilaçlar hakkında üretici firma tarafından sağlanan her ilaca ait en son ürün bilgilerini, dozaj ve uygulama şekillerini ve kontrendikasyonları kontrol etmeleri tavsiye edilir. Her hasta için en iyi tedavi şeklini ve en doğru ilaçları ve dozlarını belirlemek uygulamayı yapan hekimin sorumluluğundadır. Yayıncı ve editörler bu yayından dolayı meydana gelebilecek hastaya ve ekipmanlara ait herhangi bir zarar veya hasardan sorumlu değildir. Yayına hazırlayan İstanbul Medikal Yayıncılık Ltd. Şti. Yayıncı sertifika no Editör Tevfik Özlü, Muzaffer Metintaş, Mehmet Karadağ, Akın Kaya İmy adına grafikerler Mesut Arslan, Tuğçe Yıldırım Kapak İmy Tasarım Baskı ve cilt Euromat Entegre Matbaacılık Sanayi Caddesi, No:17 Çobançeşme/İSTANBUL Tel:

3 Ç N D E K L E R BÖLÜM 1 SOLUNUM S STEM N N YAPI VE FONKS YONU Akın KAYA (Bölüm Editörü) Solunum Sisteminin Genetik, Moleküler ve Temel Hücresel Geliflimi Ayşe Gül ZAMANİ Solunum Sistemi Anatomisi Tuna KARAHAN, Tülin ŞEN, Ali Fırat ESMER Solunum Hücre Biyolojisi Havayolu Epiteli Bülent GÖĞEBAKAN, Hasan BAYRAM Alveol Epiteli Ayşe Bilge ÖZTÜRK, Hasan BAYRAM Pulmoner Endotel Nazan BAYRAM Solunum Sisteminin Savunma Mekanizmalar ve mmünolojisi Tevfik ÖZLÜ, Savaş ÖZSU Solunum Fizyolojisi Levent ÖZTÜRK Solunum Sisteminin Histolojisi Oya EVİRGEN Solunum Sisteminin Temel nflamatuar Mekanizmalar Emine DÜNDAR Solunum Sistemi Farmakolojisi Bronkodilatör laçlar Mecit SUERDEM Solunum Sistemi Antiinflamatuar laçlar Erkan CEYLAN Pulmoner Vazoaktif laçlar Zeynep Pınar ÖNEN Mukolitik, Ekspektoran ve Antitussifler Atilla UYSAL Ak lc Antibiyotik Kullan m Gülden YILMAZ BOZKURT, Alpay AZAP BÖLÜM 2 SOLUNUM HASTALIKLARINDA TANI VE HASTA DE ERLEND R M Tevfik Özlü (Bölüm Editörü) Gö üs Hekimli inde Hasta - Hekim liflkisi Tevfik ÖZLÜ Anamnez Anamnez Tevfik ÖZLÜ Solunum Hastas ndan Anamnez Alma Sibel ÖZKÜRT Solunumsal Semptomlar Funda ÖZTUNA Gö üs Hastal klar nda Fizik Muayene Yılmaz BÜLBÜL Solunum Sisteminin Görüntülenmesi Konvansiyonel Akci er Radyolojisi Hayati BİLGİÇ, Cantürk TAŞÇI Toraks BT ve MRG Recep SAVAŞ Toraks Ultrasonografisi Ragıp ÖZKAN Gö üs Hastal klar nda Giriflimsel Radyoloji Tamer KAYA Nükleer T p Görüntüleme Yöntemleri İlknur AK SİVRİKOZ

4 iv Solunum Sistemi ve Hastal klar PET/PET-BT Mustafa ÜNLÜ Solunum Hastal klar n n Tan s nda Klinik Mikrobiyoloji Laboratuar n n Yeri J. Sedef GÖÇMEN, Altan AKSOY Bronkoloji Bronkoskopi Salonu ve Donan m Sedat ALTIN Bronkoskop ve Bronkoskopi Ünitesi Bünyamin SERTOĞULLARINDAN, Bülent ÖZBAY Tan sal bronkoskopi Adil ZAMANİ Bronkoalveoler Lavaj (BAL) Oya KAYACAN Tranbronfliyal ne Aspirasyonu Z. Toros SELÇUK Endobronfliyal Ultrasonografi Erdoğan ÇETİNKAYA, Ertan ÇAM Giriflimsel Bronkoskopi Sedat ALTIN, Levent KARASULU Solunum Fonksiyon Testleri Spirometri Sevgi SARYAL Reverzibilite Testi İnci GÜLMEZ Geç Reverzibilite Testleri Savaş ÖZSU Bronfl Provokasyon Testleri Emine ARGÜDER, Yavuz Selim DEMİREL Diffüzyon Testi Savaş ÖZSU Pletismograf Öznur AKKOCA YILDIZ Kardiyopulmoner Egzersiz Testi (KPET) M. Sinan ERGİNEL Arter Kan Gazlar Candan ÖĞÜŞ Di er Tan sal fllemler Transtorasik nce ne Biyopsileri Ali TÜTEN, M. Halil ÖZTÜRK Sa Kalp Kateterizasyonu ve Pulmoner Bas nçlar n Ölçümü Bilgin TİMURALP Torasentez Güntülü AK Plevra ne Biyopsisi Muzaffer METİNTAŞ Tan sal Torakoskopi - Plöroskopi Muzaffer METİNTAŞ Mediastinoskopi ve Mediastinotomi Hakan KUTLAY, Cabir YÜKSEL Diagnostik Torakoskopi - Videotorakoskopik Torakotomi Cengiz GEBİTEKİN, Ahmet Sami BAYRAM Akci er Sitopatolojisi Leyla MEMİŞ Akci er Hastal klar nda Maluliyet De erlendirmesi İbrahim AKKURT BÖLÜM 3 HAVAYOLU HASTALIKLARI Tevfik ÖZLÜ (Bölüm Editörü) Üst Havayolu Obstrüksiyonlar Abdülcemal Ü. IŞIK, Ahmet URAL Üst Havayolu Obstrüksiyonuna Yol Açan Cerrahi Patolojiler Sina ERCAN, H. Volkan KARA Ast m Epidemiyoloji ve Risk Faktörleri A. Berna DURSUN Türkiye de Ast m Epidemiyolojisi ve Risk Faktörleri A. Fuat KALYONCU Ast m Patogenezi Arzu YORGANCIOĞLU Ast mda Tan Dilşad MUNGAN Eriflkinlerde Ast m Ata ve Tedavisi Sevim BAVBEK Kronik Ast m Tedavisi Bilun GEMİCİOĞLU Zor Ast m Münevver ERDİNÇ KOAH KOAH: Epidemiyoloji ve Risk Faktörleri Mehmet POLATLI

5 çindekiler v KOAH Patogenezi Sevgi BARTU SARYAL KOAH ta Sistemik Bulgular Şerife SAVAŞ BOZBAŞ, Gaye ULUBAY KOAH: Klinik ve Tan sal Yaklafl m Müzeyyen ERK Stabil Kronik Obstrüktif Akci er Hastal nda Tedavi Ertürk ERDİNÇ, Alev GÜRGÜN Kronik Obstrüktif Akci er Hastal nda Atak Tedavisi Sema UMUT KOAH: Ataktaki Hastaya Yaklafl m Yasin ABUL Bronflit ve Bronfliyolit Mehmet GENCER Kistik Fibrozis Uğur ÖZÇELİK Bronflektazi T. Bahadır ÜSKÜL, Hatice TÜRKER BÖLÜM 4 AKC ER NFEKS YONLARI Tevfik ÖZLÜ (Bölüm Editörü) Solunumsal Patojenler Hakan ERDEM Üst Solunum Yolu nfeksiyonlar Rinosinüzit İftihar KÖKSAL, Selçuk KAYA Krup İftihar KÖKSAL, Selçuk KAYA Tonsillofarenjitler İftihar KÖKSAL Pnömoniler Tevfik ÖZLÜ Toplumda Geliflen Pnömoniler (TGP) Tevfik ÖZLÜ, Yılmaz BÜLBÜL, Ayşegül KARALEZLİ, Hatice Canan HASANOĞLU, Yafll larda Geliflen Pnömoni Tevfik ÖZLÜ, Savaş ÖZSU Hastanede Geliflen Pnömoniler (HGP) Ayşegül KARALEZLİ, Hatice Canan HASANOĞLU Ventilatörle liflkili Pnömoni (V P) Funda ÖZTUNA, Tevfik ÖZLÜ Ba fl kl Bask lanm fl Hastalarda Geliflen Pnömoniler Füsun ALATAŞ Viral Pnömoniler Osman Nuri HATİPOĞLU Bakteriyel Pnömoniler Aykut ÇİLLİ Akci erin Fungal nfeksiyonlar Erhan TABAKOĞLU Paraziter Akci er Hastal klar Özlem SÖNMEZ Akut Bronflit Yılmaz BÜLBÜL KOAH Alevlenmelerinde Antibiyotik Tedavisi Çiğdem Ceylan BERKEŞOĞLU, Lütfi ÇÖPLÜ Aspirasyon Pnömonisi ve Akci er Absesi Füsun ALATAŞ Parapnömonik S v lar ve Ampiyem Hüseyin YILDIRIM Obstrüktif Pnömoni Ayşın ŞAKAR ÇOŞKUN Post - Operatif Pnömoni Ayşın ŞAKAR ÇOŞKUN Tüberküloz Tevfik ÖZLÜ Tüberküloz Epidemiyolojisi Hayati BİLGİÇ, Seyfettin GÜMÜŞ Dünyada ve Türkiye de Verem Savafl Şeref ÖZKARA Klinik Bulgular ve Tan Serir ÖZKAN Tüberküloz Tedavisi Haluk C. ÇALIŞIR Tüberkülozda laç Direnci Sorunu Şeref ÖZKARA Tüberkülozdan Korunma Bülent KARADAĞ Tüberküloz D fl Mikobakteri Hastal klar Ergun TOZKOPARAN, Ergün UÇAR BÖLÜM 5 AKC ER N PARANK MAL HASTALIKLARI Mehmet KARADAĞ (Bölüm Editörü) nterstisyel Akci er Hastal klar na Genel Yaklafl m Levent TABAK diyopatik nterstisyel Pnömoniler Yurdanur ERDOĞAN

6 vi Solunum Sistemi ve Hastal klar 5.3 Sarkoidoz Özlem ÖZDEMİR KUMBASAR Eozinofilik Akci er Hastal klar Gülfem E. ÇELİK Lenfanjiyoleiyomiyomatozis Benan MÜSELLİM Pulmoner Alveoler Proteinoz Ünal ŞAHİN Diffüz Alveoler Hemorajiler Oğuz UZUN Pulmoner Langerhans Hücreli Histiositoz (Pulmoner Histiositoz X) Gökhan KIRBAŞ Pulmoner Alveoler Mikrolitiyazis Gökhan KIRBAŞ Bronfliyolitis Obliterans ve Kriptojenik Organize Pnömoni Göksel KITER BÖLÜM 6 PULMONER VASKÜLER HASTALIKLAR Muzaffer METİNTAŞ (Bölüm Editörü) Normal Hemostazis ve Venöz Trombüs Oluflumu Serap IŞIKSOY Pulmoner Tromboembolizm Orhan ARSEVEN Di er Emboliler Elif ŞEN, Akın KAYA Pulmoner Hipertansiyon Aydın YILMAZ, Dicle KAYMAZ Kor Pulmonale Nurdan KÖKTÜRK, Zeynep Pınar ÖNEN, Ezgi ÖZYILMAZ Akut Solunum Zorlu u Sendromu D fl Akut Akci er Ödemi Gökhan ÇELİK Pulmoner Vaskülitler Aydın ÇİLEDAĞ, Demet KARNAK Pulmoner Arteriovenöz Malformasyonlar Levent KART BÖLÜM 7 AKC ER TÜMÖRLER Muzaffer METİNTAŞ (Bölüm Editörü) Akci erin Malign Tümörleri Akci er Kanseri Akci er Kanseri Epidemiyolojisi Selma METİNTAŞ Akci er Kanseri ve Moleküler Genetik İsmail SAVAŞ Akci er Kanseri Patolojisi Leyla MEMİŞ Akci er Kanserinde Görüntüleme Yöntemleri Muzaffer METİNTAŞ Küçük Hücreli D fl Akci er Kanseri Küçük Hücreli D fl Akci er Kanserinde Klinik Özellikler Bahar KURT Küçük Hücreli D fl Akci er Kanseri: Tan ve Evreleme Güntülü AK Tedavi Karar ve Prognoz Tuncay GÖKSEL Küçük Hücreli D fl Akci er Kanserinde Cerrahi Tedavi N u rettin K A R A OĞL A N OĞL U, Atilla ER O Ğ L U Küçük Hücreli D fl Akci er Kanseri (KHDAK) - Kemoterapi Can ÖZTÜRK Küçük Hücreli D fl Akci er Kanserinde Radyoterapi Müge AKMANSU, Ö. Petek ERPOLAT Küçük Hücreli Akci er Kanseri Küçük Hücreli Akci er Kanseri Klinik, Tan ve Evreleme Meftun ÜNSAL Küçük Hücreli Akci er Kanserinde Tedavi ve Prognoz Metin GÖRGÜNER Metastatik Akci erin Tümörleri Ahmet Selim YURDAKUL Akci erin Di er Malign ve Benign Tümörleri Ufuk ÇAĞIRICI Akci er Kanserinde Destek Tedavisi Sertaç ARSLAN, Muzaffer METİNTAŞ Akci er Kanserinde Endobronfliyal Tedavi Levent DALAR, Sedat ALTIN Soliter Pulmoner Nodül Soliter Pulmoner Nodüle Yaklafl m Aydın ÇİLEDAĞ, Numan NUMANOĞLU Soliter Pulmoner Nodüle Endoskopik Yaklafl m Erdoğan ÇETİNKAYA, Mehmet Akif ÖZGÜL

7 çindekiler vii BÖLÜM - 8 ÇEVRESEL VE MESLEK AKC ER HASTALIKLARI Mehmet KARADAĞ (Bölüm Editörü) Asbest D fl Pnömokonyozlar İbrahim AKKURT Asbest le liflkili Hastal klar Abdurrahman ŞENYİĞİT, Çetin TANRIKULU Mesleksel Ast m Emel KURT Afl r Duyarl l k Pnömonisi Zeki YILDIRIM Hava Kirlili i D fl Ortam Hava Kirlili i Hasan BAYRAM ç Ortam Hava Kirlili i Ayşe Bilge ÖZTÜRK, Hasan BAYRAM Termal Akci er Yaralanmas ve nhalasyona Ba l Akci er Hasar Münire ÇAKIR Radyasyonun Akci er Üzerine Etkileri Fatma EVYAPAN Biyolojik Silahlar ve Solunum Sistemine Etkileri Selma METİNTAŞ Yükseklik ve Akci er Metin AKGÜN Dal flla liflkili Akci er Hastal klar Şamil AKTAŞ BÖLÜM 9 TÜTÜN VE SA LIK Tevfik ÖZLÜ (Bölüm Editörü) Tütün ve Sa l k Gamze ÇAN Tütün ve Akci erler Şule AKÇAY Tütün Kontrolü Celal KARLIKAYA Tütün Ba ml l ve Sigara B rakma Tedavisi Funda ÖZTUNA BÖLÜM 10 SOLUNUM YETMEZL Akın KAYA (Bölüm Editörü) Akut Hipoksemik Solunum Yetmezli i Kürşat UZUN Akut Solunum S k nt s Sendroumu (ARDS) Gül GÜRSEL Sepsis Sendromu ve Tedavisi Sait KARAKURT Hiperkapnik Solunum Yetmezli i Can SEVİNÇ Noninvaziv Mekanik Ventilasyon Akın KAYA, Aydın ÇİLEDAĞ Oksijen Tedavisi ve Di er Solunumsal Tedaviler Tevfik ÖZLÜ, Aydın ÇİLEDAĞ, Akın KAYA Havayolu Yönetimi ve Entübasyon Tekin YILDIZ, Güngör ATEŞ nvaziv Mekanik Ventilasyon Feza BACAKOĞLU Solunum ve Hemodinamik Monitörizasyon Tülay YARKIN BÖLÜM 11 PLEVRA VE HASTALIKLARI Muzaffer METİNTAŞ (Bölüm Editörü) Plevran n Yap ve fllevi Öner DİKENSOY Plevran n nflamasyonu Emine DÜNDAR Plevral Patolojilerin Sitopatolojik ve Histopatolojik Tan Çal flmalar Emine DÜNDAR Plevral Aral kta S v Birikimi Muzaffer METİNTAŞ Plevral S v l Hastan n De erlendirilmesi Muzaffer METİNTAŞ Plevral S v l Bir Hastada Tan Yaklafl m Muzaffer METİNTAŞ Plevran n S k Görülen Patolojileri Muzaffer METİNTAŞ Mezotelyoma Muzaffer METİNTAŞ Pnömotoraks Tamer ALTINOK, Salih TOPÇU BÖLÜM 12 AKC ER AC LLER Akın KAYA (Bölüm Editörü) Kardiyopulmoner Resüsitasyon Arif Alper ÇEVİK

8 viii Solunum Sistemi ve Hastal klar 12.2 Anafilaksi Seçil KEPİL ÖZDEMİR, Betül Ayşe SİN Karbonmonoksit nhalasyonuna Ba l Sa l k Sorunlar Peri ARBAK Aspirasyon Ömer ÖZBUDAK, Aydın AKBULUT Masif Hemoptizi Yılmaz BÜLBÜL Akci er Kanserli Olgularda Acil Durumlar ve Tedavi Yaklafl mlar Meral G Ü L H A N, Ey l e m A K P I N A R Suda Bo ulma Hasan KAYNAR Akci erde Patlama Hasar Şamil AKTAŞ BÖLÜM 13 UYKUDA SOLUNUM BOZUKLUKLARI Mehmet KARADAĞ (Bölüm Editörü) Uyku T bb Mehmet KARADAĞ ICSD-2 Uyku Bozukluklar S n flamas ve Uyku le lgili Tan mlar Oya İTİL Uykuda Solunum Bozukluklar nda Tan Yöntemleri ve Polisomnografi Oğuz KÖKTÜRK Obstrüktif Uyku Apne Sendromunda Risk Faktörleri ve Genetik Remzi ALTIN Obstrüktif Uyku Apne Sendromunda F i z y o p a t o l o j i v e Klinik Bulgular Ahmet A K K AYA, Ön d e r Ö Z T Ü R K Santral Uyku Apne Sendromu Cheyne Stokes Solunumu Çağlar ÇUHADAROĞLU Uyku le liflkili Hipoksemi - Hipoventilasyon Sendromlar Turan ACICAN Obstrüktif Uyku Apnede Kardiyovasküler Hastal klar Yelda TURGUT ÇELEN, Yüksel PEKER Uykuda Solunum Bozukluklar n n Kardiyovasküler Sistem D fl Sonuçlar Mehmet KARADAĞ, Mustafa KOLSUZ Uykuda Solunum Bozukluklar Tedavisine Genel Yaklafl m Mehmet ÜNLÜ, Murat SEZER Uykuda Solunum Bozukluklar nda Pozitif Havayolu Bas nc (PAP) Tedavisi Ahmet URSAVAŞ Uykuda Solunum Bozukluklar nda Cerrahi Tedavi Levent ERİŞEN Uykuda Solunum Bozukluklar nda Difl Hekimli i Uygulamalar Haluk İŞERİ BÖLÜM 14 TORAKS TRAVMALARI Tevfik ÖZLÜ (Bölüm Editörü) Toraks Travmalar Mehmet BİLGİN BÖLÜM 15 MED ASTEN, D YAFRAM VE GÖ ÜS DUVARI HASTALIKLARI Akın KAYA (Bölüm Editörü) Mediastenin Cerrahi Hastal klar Oya YILDIZ, Elif DUMAN, Ayten KAYI CANGIR Diyafram ve Gö üs Duvar Hastal klar Banu ERİŞ GÜLBAY BÖLÜM 16 KONJEN TAL AKC ER HASTALIKLARI Ak n KAYA (Bölüm Editörü) Konjenital Alt Solunum Yolu Anomalileri Fazilet KARAKOÇ, Gürsu KIYAN BÖLÜM 17 S STEM K HASTALIKLARDA VE ÖZEL DURUMLARDA AKC ER Muzaffer METİNTAŞ (Bölüm Editörü) Kalp Hastal klar ve Akci er Bülent GÖRENEK, Gülmira KUDAİBERDİEVA Böbrek Hastal klar nda Akci er Gökhan TEMİZ, Ahmet Uğur YALÇIN Sindirim Sistemi Hastal klar ve Akci er Tevfik ÖZLÜ, Arif Mansur COŞAR Kollajen Doku Hastal klar nda Akci er Cengiz KORKMAZ Solunum Sistemini Etkileyen skelet - Kas Sistemi Bozukluklar Canan HASANOĞLU Endokrin Hastal klar ve Akci er Serhat FINDIK Hematolojik Hastal klarda Akci er Sibel YURT

9 çindekiler ix 17.8 Nörolojik Hastal klarda Solunum Sistemi Sorunlar Atilla Özcan ÖZDEMİR Akut ve Kronik Nöromusküler Bozukluklarda Solunumsal Sorunlar Cenk BABAYİĞİT Jinekolojik Hastal klar, Gebelik ve Akci er Pınar ÇELİK Yan k Hastas nda Solunum Sistemi ve nhalasyon Hasar Kaya YORGANCI Akci er ve Deri Selim Murat ÜRER Yafll l k ve Akci er Figen DEVECİ laçlara Ba l Akci er Hastal klar Nonkemoterapötik laçlara Ba l Akci er Hastal klar Füsun TOPÇU, Levent AKYILDIZ Kemoterapötik Ajanlara Ba l Oluflan Akci er Hasar Füsun TOPÇU, Levent AKYILDIZ BÖLÜM 18 CERRAH VE AKC ERLER Muzaffer M E TİN TAŞ (Bölüm Editörü) Preoperatif De erlendirme Nurhan KÖKSAL Genel Anestezi S ras nda Akci erler Ahmet DİLEK, A. Haydar ŞAHİNOĞLU Postoperatif Akci er Sorunlar Hasan Fevzi BATIREL BÖLÜM 19 AKC ER TRANSPLANTASYONU Ak n KAYA (Bölüm Editörü) Genel Bak fl ve Endikasyonlar Remzi BAĞ Yetiflkin Akci er Transplantasyonunda Cerrahi Uygulama Sina ERCAN, H. Volkan KARA Transplantasyon Sonras Remzi BAĞ BÖLÜM 20 SOLUNUM HASTASININ KRON K BAKIM VE REHAB L TASYONU Ak n KAYA (Bölüm Editörü) Solunumsal Rehabilitasyon Kavram ve Uygulama Alanlar Müzeyyen ERK, Pınar ERGÜN Solunumsal Rehabilitasyonda Aday Olgular n Belirlenmesi ve Etkinli inin De erlendirilmesi Pınar ERGÜN Egzersiz E itimi ve Solunum Fizyoterapisi Sema SAVCI Kronik Obstrüktif Akci er Hastal ve Kronik Solunum Yetmezli inde Pulmoner Rehabilitasyon Alev GÜRGÜN KOAH D fl Hastal klarda Solunumsal Rehabilitasyon Sevgi ÖZALEVLİ BÖLÜM 21 GÖ ÜS HASTALIKLARINDA ARAfiTIRMA YÖNTEMLER Muzaffer MET NTAfi (Bölüm Editörü) Gö üs Hastal klar nda Araflt rma Yöntemleri Selma METİNTAŞ, İnci ARIKAN

10

11 Y A Z A R L A R (Yazarlar soyadına göre alfabetik sırayla dizilmiştir) Uzm. Dr. Yasin ABUL Bismil Devlet Hastanesi - D YARBAKIR Prof. Dr. Turan ACICAN Yrd. Doç. Dr. Güntülü AK Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Prof. Dr. lknur AK S VR KOZ Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi Nükleer T p Dr. Ayd n AKBULUT Akdeniz Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ANTALYA Doç. Dr. fiule AKÇAY Baflkent Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Doç. Dr. Metin AKGÜN Atatürk Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ERZURUM Prof. Dr. Ahmet AKKAYA Süleyman Demirel Üniversitesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ISPARTA Prof. Dr. Öznur AKKOCA YILDIZ Prof. Dr. brahim AKKURT Cumhuriyet Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - S VAS Prof. Dr. Müge AKMANSU Gazi Üniversitesi T p Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Yrd. Doç. Dr. Eylem AKPINAR Ufuk Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Yrd. Doç. Dr. Altan AKSOY K r kkale Üniversitesi T p Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyolji Anabilim Dal - KIRIKKALE Prof. Dr. fiamil AKTAfi stanbul Üniversitesi stanbul T p Fakültesi Sualt Hekimli i ve Hiperbarik T p Anabilim Dal - STANBUL Yrd. Doç. Dr. Levent AKYILDIZ Dicle Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - D YARBAKIR Doç. Dr. Füsun ALATAfi Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Doç. Dr. Sedat ALTIN Yedikule Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim ve Araflt rma Hastanesi - STANBUL Doç. Dr. Remzi ALTIN Karaelmas Üniversitesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ZONGULDAK Doç. Dr. Tamer ALTINOK Selçuk Üniversitesi Meram T p Fakültesi Gö üs Cerrahisi Anabilim Dal - KONYA Doç. Dr. Peri ARBAK Düzce Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - DÜZCE

12 xii Solunum Sistemi ve Hastal klar Uzm. Dr. Emine ARGÜDER Özel Bay nd r Hastanesi Gö üs Hastal klar Bölümü - ANKARA Uzm. Dr. nci ARIKAN Eflkiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi Halk Sa l Prof. Dr. Orhan ARSEVEN stanbul Üniversitesi stanbul T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Ana Bilim Dal - STANBUL Dr. Sertaç ARSLAN Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Yrd. Doç. Dr. Güngör ATEfi Dicle Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - D YARBAKIR Doç. Dr. Alpay AZAP Ankana Üniversitesi T p Fakültesi Enfeksiyon Hastal klar ve Klinik Mikrobiyoloji Doç. Dr. Feza BACAKO LU Ege Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ZM R Doç. Dr. Remzi BA INTEGRIS Baptist Medical Center Akci er Transplant ve Pulmoner Hipertansiyon Bölümü - Oklahoma City Prof. Dr. Sevgi BARTU SARYAL Doç. Dr. Hasan Fevzi BATIREL Marmara Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Cerrahisi Anabilim Dal - STANBUL Prof. Dr. Sevim BAVBEK Anabilim Dal, Allerji Bilim Dal - ANKARA Prof. Dr. Hasan BAYRAM Gaziantep Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - GAZ ANTEP Yrd. Doç. Dr. Nazan BAYRAM Gaziantep Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - GAZ ANTEP Doç. Dr. Ahmet Sami BAYRAM Uluda Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Cerrahisi Anabilim Dal - BURSA Dr. Çi dem Ceylan BERKEfiO LU Hacettepe Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Prof. Dr. Hayati B LG Ç GATA Gö üs Hastal klar Prof. Dr. Mehmet B LG N Erciyes Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Cerrahisi Anabilim Dal - KAYSER Uzm. Dr. fierife Savafl BOZBAfi Baflkent Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Uzm. Dr. Gülden Y lmaz BOZKURT Ankana Üniversitesi T p Fakültesi Enfeksiyon Hastal klar ve Klinik Mikrobiyoloji Doç. Dr. Y lmaz BÜLBÜL Karadeniz Teknik Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - TRABZON Doç. Dr. Ayten KAYI CANGIR Ankara Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Cerrahisi Doç. Dr. Erkan CEYLAN Ortado u Sa l k Hastanesi Gö üs Hastal klar Birimi - fianliurfa Yrd. Doç. Dr. Arif Mansur COfiAR Karadeniz Teknik Üniversitesi T p Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dal - TRABZON Prof. Dr. Ufuk ÇA IRICI Ege Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Cerrahisi Anabilim Dal - ZM R Doç. Dr. Münire ÇAKIR Süleyman Demirel Üniversitesi Araflt rma ve Uygulama Hastanesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ISPARTA Doç. Dr. Haluk C. ÇALIfiIR Süreyyepafla Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim ve Arastrma Hastanesi - STANBUL Dr. Ertan ÇAM Yedikule Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim ve Araflt rma Hastanesi - STANBUL Prof. Dr. Gamze ÇAN Karadeniz Teknik Üniversitesi T p Fakültesi Halk Sa l Anabilim Dal - TRABZON Doç. Dr. Gökhan ÇEL K Prof. Dr. Gülfem E. ÇEL K Anabilim Dal - Allerji Bilim Dal - ANKARA

13 Yazarlar xiii Prof. Dr. P nar ÇEL K Celal Bayar Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - MAN SA Doç. Dr. Erdo an ÇET NKAYA Yedikule Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim ve Araflt rma Hastanesi - STANBUL Doç. Dr. Arif Alper ÇEV K Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi Acil T p Uzm. Dr. Ayd n Ç LEDA Doç. Dr. Aykut Ç LL Akdeniz Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ANTALYA Prof. Dr. Lütfi ÇÖPLÜ Hacettepe Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Doç. Dr. Ça lar ÇUHADARO LU Ac badem Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs hastal klar Anabilim Dal - STANBUL Uz. Dr. Levent DALAR Yedikule Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim ve Araflt rma Hastanesi - STANBUL Prof. Dr. Yavuz Selim DEM REL Anabilim Dal, Allerji Bilim Dal - ANKARA Doç. Dr. Figen DEVEC F rat Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ELAZI Prof. Dr. Öner D KENSOY Gaziantep Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - GAZ ANTEP Yrd. Doç. Dr. Ahmet D LEK Ondokuz May s Üniversitesi T p Fakültesi Anestezi ve Reanimasyon Ana Bilim Dal - SAMSUN Dr. Elif DUMAN Ankara Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Cerrahisi Doç. Dr. A. Berna DURSUN Atatürk Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim ve Araflt rma Hastanesi, Keçiören, Ankara Prof. Dr. Emine DÜNDAR Eflkiflehir Osman Gazi Üniversitesi T p Fakültesi Patoloji Doç. Dr. Sina ERCAN Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Gö üs Cerrahisi Anabilim Dal - STANBUL Doç. Dr. Hakan ERDEM GATA Enfeksiyon Hastal klar ve Klinik Mikrobiyoloji Prof. Dr. Ertürk ERD NÇ Ege Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Ana Bilim Dal - ZM R Prof. Dr. Münevver ERD NÇ Ege Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ZM R Doç. Dr. Yurdanur ERDO AN Atatürk Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim Araflt rma Hastanesi - ANKARA Prof. Dr. M. Sinan ERG NEL Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Doç. Dr. P nar ERGÜN Atatürk Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim Araflt rma Hastanesi - ANKARA Doç. Dr. Banu ER fi GÜLBAY Ana Bilim Dal - ANKARA Prof. Dr. Levent ER fien Ac badem Üniversitesi T p Fakültesi Kulak Burun Bo az Anabilim Dal Ac badem-bursa Hastanesi Kulak Burun Bo az Klini i - BURSA Prof. Dr. Müzeyyen ERK stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - STANBUL Doç. Dr. Atilla ERO LU Atatürk Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Cerrahisi Anabilim Dal - ERZURUM Uzm. Dr. Ö. Petek ERPOLAT Gazi Üniversitesi T p Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Uzm. Dr. Ali F rat ESMER Ankara Üniversitesi T p Fakültesi Anatomi Prof. Dr. Oya EV RGEN Ankara Üniversitesi T p Fakültesi Histoloji ve Ebriyoloji Prof. Dr. Fatma EVYAPAN Pamukkale Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - DEN ZL

14 xiv Solunum Sistemi ve Hastal klar Doç. Dr. Serhat FINDIK Ondokuz May s Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - SAMSUN Prof. Dr. Osman Nuri HAT PO LU Trakya Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Ana Bilim Dal - ED RNE Prof. Dr. Cengiz GEB TEK N Uluda Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Cerrahisi Anabilim Dal - BURSA Prof. Dr. Abdülcemal Ü. IfiIK Karadeniz Teknik Üniversitesi T p Fakültesi Kulak Burun Bo az Hastal klar Anabilim Dal - TRABZON Prof. Dr. Bilun GEM C O LU stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - STANBUL Prof. Dr. Serap IfiIKSOY Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi Patoloji Anabilim Dal -ESK fieh R Doç. Dr. Mehmet GENCER Harran Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - fianliurfa Prof. Dr. Haluk fier Ankara Üniversitesi Difl Hekimli i Fakültesi Ortodonti Prof. Dr. J. Sedef GÖÇMEN K r kkale Üniversitesi T p Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal - KIRIKKALE Dr. Bülent GÖ EBAKAN Gaziantep Üniversitesi T p Fakültesi T bbi Biyoloji Anabilim Dal - GAZ ANTEP Prof. Dr. Oya T L Dokuz Eylül Üniversitesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ZM R Prof. Dr. A. Fuat KALYONCU Hacettepe Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Prof. Dr. Tuncay GÖKSEL Ege Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ZM R Uzm. Dr. H. Volkan KARA Gümüflhane Devlet Hastanesi Gö üs Cerrahisi Birimi - GÜMÜfiHANE Prof. Dr. Bülent GÖRENEK Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi Kardiyoloji Doç. Dr. Bülent KARADA Marmara Üniversitesi T p Fakültesi Çocuk Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - STANBUL Prof. Dr. Metin GÖRGÜNER Atatürk Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ERZURUM Prof. Dr. S. Tuna KARAHAN Ankara Üniversitesi T p Fakültesi Anatomi Prof. Dr. Meral GÜLHAN Ufuk Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Prof. Dr. Fazilet KARAKOÇ Marmara Üniversitesi T p Fakültesi Çocuk Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - STANBUL Prof. Dr. nci GÜLMEZ Erciyes Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - KAYSER Yrd. Doç. Dr. Seyfettin GÜMÜfi GATA Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ANKARA Doç. Dr. Alev GÜRGÜN Ege Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ZM R Prof. Dr. Sait KARAKURT Marmara Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - STANBUL Doç. Dr. Nurettin KARAO LANO LU Atatürk Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim Araflt rma Hastanesi - ANKARA Uzm. Dr. Levent KARASULU Yedikule Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim ve Araflt rma Hastanesi - STANBUL Prof. Dr. Gül GÜRSEL Gazi Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Uzm. Dr. Ayflegül KARALEZL Ankara Atatürk E itim ve Araflt rma Hastanesi Gö üs Hastal klar - ANKARA Prof. Dr. Hatice Canan HASANO LU Atatürk E itim ve Araflt rma Hastanesi Gö üs Hastal klar - ANKARA Prof.Dr. CELAL KARLIKAYA Trakya Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ED RNE

15 Yazarlar xv Prof. Dr. Demet KARNAK Doç. Dr. Levent KART stanbul Vak f Gureba E itim ve Araflt rma Hastanesi Gö üs Hastal klar Klini i - STANBUL Yrd. Doç. Dr. Selçuk KAYA Karadeniz Teknik Üniversitesi T p Fakültesi Enfeksiyon Hastal klar Anabilim Dal - TRABZON Prof. Dr. Tamer KAYA Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi Radyoloji Prof. Dr. Oya KAYACAN Uzm. Dr. Dicle KAYMAZ Atatürk Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi Merkezi - ANKARA Doç. Dr. Hasan KAYNAR Atatürk Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ERZURUM Uzm. Dr. Seçil KEP L ÖZDEM R Anabilim Dal Allerji Ana Bilim Dal - ANKARA Doç. Dr. Gökhan KIRBAfi Dicle Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Ana Bilim Dal - D YARBAKIR Doç. Dr. Göksel KITER Pamukkale Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - DEN ZL Prof. Dr Gürsu KIYAN Marmara Üniversitesi T p Fakültesi Çocuk Gö üs Cerrahisi Anabilim Dal - STANBUL Uzm. Dr. Mustafa KOLSUZ Prof. Dr. Türkan Akyol Gö üs Hastal klar Hastanesi - BURSA Prof. Dr. O uz KÖKTÜRK Gazi Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Doç. Dr. Nurdan KÖKTÜRK Gazi Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Prof. Dr. Gülmira KUDA BERD EVA Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi Kardiyoloji Prof. Dr. Bahar KURT Abant zzet Baysal Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - BOLU Prof. Dr. Emel KURT Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi Gö üs Hastal klar Doç. Dr. Hakan KUTLAY Ankara Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Cerrahi Prof. Dr. Leyla MEM fi Gazi Üniversitesi T p Fakültesi T bbi Patoloji Prof. Dr. Selma MET NTAfi Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi Halk Sa l Prof. Dr. Dilflad MUNGAN Anabilim Dal, Allerji Bilim Dal - ANKARA Doç. Dr. Benan MÜSELL M stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal Prof. Dr. Numan NUMANO LU Doç. Dr. Candan Ö Üfi Akdeniz Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ANTALYA Doç. Dr. Cengiz KORKMAZ Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi ç Hastal klar Uzm. Dr. Zeynep P nar ÖNEN Prof. Dr. ftihar KÖKSAL Karadeniz Teknik Üniversitesi T p Fakültesi Enfeksiyon Hastal klar Anabilim Dal - TRABZON Doç.Dr. Sevgi ÖZALEVL Dokuz Eylül Üniversitesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksekokulu - ZM R Doç. Dr. Nurhan KÖKSAL Kahramanmarafl Sütçü mam Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - KAHRAMANMARAfi Doç. Dr. Bülent ÖZBAY Yüzüncü Y l Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - VAN

16 xvi Solunum Sistemi ve Hastal klar Doç. Dr. Ömer ÖZBUDAK Akdeniz Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ANTALYA Yrd. Doç. Dr. Önder ÖZTÜRK Süleyman Demirel Üniversitesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ISPARTA Prof. Dr. U ur ÖZÇEL K Hacettepe Üniversitesi T p Fakültesi Çocuk Sa l ve Hastal klar Doç. Dr. Atilla Özcan ÖZDEM R Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi Nöroloji Anabilim Dal -ESK fieh R Prof. Dr. Özlem ÖZDEM R KUMBASAR Uzm. Dr. Mehmet Akif ÖZGÜL Yedikule Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim ve Araflt rma Hastanesi - STANBUL Prof. Dr. Rag p ÖZKAN Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi Radyoloji Doç. Dr. Serir ÖZKAN zmir Dr. Suat Seren Gö üs Hastal klar ve Cerrahisi E itim ve Araflt rma Hastanesi - ZM R Doç. Dr. fieref ÖZKARA Atatürk Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim ve Araflt rma Hastanesi - ANKARA Prof. Dr. Sibel ÖZKURT Pamukkale Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - DEN ZL Yrd. Doç. Dr. Savafl ÖZSU Karadeniz Teknik Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - TRABZON Doç. Dr. Funda ÖZTUNA Karadeniz Teknik Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - TRABZON Prof. Dr. Can ÖZTÜRK Gazi Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Prof. Dr. M. Halil ÖZTÜRK Karadeniz Teknik Üniversitesi T p Fakültesi Radyodiagnostik Anabilim Dal - TRABZON Uzm. Dr. Ayfle Bilge ÖZTÜRK Gaziantep Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - GAZ ANTEP Doç. Dr. Levent ÖZTÜRK Trakya Üniversitesi T p Fakültesi Fizyoloji Ana Bilim Dal - ED RNE Uzm. Dr. Ezgi ÖZYILMAZ Çukurova Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar - ADANA Doç. Dr. Yüksel PEKER Sleep Medicine Unit Skaraborg Hospital Skövde - SVEÇ Prof. Dr. Mehmet POLATLI Adnan Menderes Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - AYDIN Prof Dr Sevgi SARYAL Prof. Dr. smail SAVAfi Prof. Dr. Recep SAVAfi Ege Üniversitesi T p Fakültesi Radyoloji Anabilim Dal - ZM R Prof. Dr. Sema SAVCI Hacettepe Üniversitesi Sa l k Bilimleri Fakültesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü - ANKARA Prof. Dr. Z. Toros SELÇUK Hacettepe Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Uzm. Dr. Bünyamin SERTO ULLARINDAN Siirt Devlet Hastanesi Gö üs Hastal klar Birimi - S RT Prof. Dr. Can SEV NÇ Dokuz Eylül Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ZM R Doç. Dr. Murat SEZER Afyon Kocatepe Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - AFYON Prof. Dr. Betül Ayfle S N Anabilim Dal, Allerji Bilim Dal - ANKARA Uzm. Dr. Özlem SÖNMEZ Atatürk Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim ve Araflt rma Hastanesi - ANKARA Prof. Dr. Mecit SUERDEM Selçuk Üniversitesi Meram T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - KONYA

17 Yazarlar xvii Prof. Dr. Ünal fiah N Rize Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Ana Bilim Dal - R ZE Prof. Dr. A. Haydar fiah NO LU Ondokuz May s Üniversitesi, T p Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dal - SAMSUN Doç. Dr. Ayfl n fiakar COfiKUN Celal Bayar Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - MAN SA Doç. Dr. Elif fien Uzm. Dr. Tülin fien Ankara Üniversitesi T p Fakültesi Anatomi Prof. Dr. Abdurrahman fienyi IT Dicle Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - D YARBAKIR Prof. Dr. Levent TABAK Amerikan Hastanesi Gö üs Hastal klar Bölümü - STANBUL Doç. Dr. Erhan TABAKO LU Trakya Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - ED RNE Yrd. Doç. Dr. Çetin TANRIKULU Dicle Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - D YARBAKIR Yrd. Doç. Dr. Cantürk TAfiÇI GATA Gö üs Hastal klar Dr. Gökhan TEM Z Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi ç Hastal klar Prof. Dr. Bilgin T MURALP Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi Kardiyoloji Prof. Dr. A. Füsun TOPÇU Dicle Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - D YARBAKIR Prof. Dr. Salih TOPÇU Kocaeli Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Cerrahisi Anabilim Dal - KOCAEL Doç. Dr. Ergun TOZKOPARAN GATA Gö üs Hastal klar Uzm. Dr. Yelda TURGUT ÇELEN Sleep Medicine Unit Skaraborg Hospital Skövde - SVEÇ Uzm. Dr. Hatice TÜRKER stanbul Süreyyapafla Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim ve Araflt rma Hastanesi - STANBUL Dr. Ali Tüten Karadeniz Teknik Üniversitesi T p Fakültesi Radyodiagnostik Anabilim Dal - TRABZON Yrd. Doç. Dr. Ergün UÇAR GATA Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - STANBUL Doç. Dr. Gaye ULUBAY Baflkent Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Prof. Dr. Sema UMUT stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Ana Bilim Dal - STANBUL Yrd. Doç. Dr. Ahmet URAL Karadeniz Teknik Üniversitesi T p Fakültesi Kulak Burun Bo az Hastal klar Anabilim Dal - TRABZON Doç. Dr. Ahmet URSAVAfi Uludu Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - BURSA Uzm. Dr. Atilla UYSAL Yedikule Gö üs Hastal klar Hastanesi ve Cerrahisi E itim ve Araflt rma Hastanesi - STANBUL Doç. Dr. O uz UZUN Ondokuz May s Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - SAMSUN Prof. Dr. Kürflat UZUN Selçuk Üniversitesi Meram T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - KONYA Prof. Dr. Mehmet ÜNLÜ Afyon Kocatepe Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - AFYON Prof. Dr. Mustafa ÜNLÜ Gazi Üniversitesi T p Fakültesi Nükleer T p Prof. Dr. Meftun ÜNSAL Ondokuz May s Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - SAMSUN Uz.Dr. Selim Murat ÜRER Yeni Ümit Sa l k Merkezi Dermatoloji Bölümü - ESK fieh R Uzm. Dr. T. Bahad r ÜSKÜL stanbul Süreyyapafla Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim ve Araflt rma Hastanesi - STANBUL

18 xviii Solunum Sistemi ve Hastal klar Prof. Dr. Ahmet U ur YALÇIN Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi ç Hastal klar Prof. Dr. Kaya YORGANCI Hacettepe Üniversitesi T p Fakültesi Genel Cerrahi Uz. Dr. Tülay YARKIN Süreyyepafla Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim ve Arastrma Hastanesi - STANBUL Prof. Dr. Arzu YORGANCIO LU Celal Bayar Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - MAN SA Doç. Dr. Hüseyin YILDIRIM Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Uzm. Dr. Sibel YURT Yedikule Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi E itim ve Araflt rma Hastanesi - STANBUL Prof Dr. Zeki YILDIRIM Fatih Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Yrd. Doç. Dr. Tekin YILDIZ Dicle Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - D YARBAKIR Dr. Oya YILDIZ Ankara Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Cerrahisi Doç. Dr. Ahmet Selim YURDAKUL Gazi Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Yrd. Doç. Dr. Cabir YÜKSEL Ankara Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Cerrahi Prof. Dr. Adil ZAMAN Selçuk Üniversitesi Meram T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal - KONYA Uzm. Dr. Ayd n YILMAZ Atatürk Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi Merkezi - ANKARA Yrd. Doç. Dr. Ayfle Gül ZAMAN Selçuk Üniversitesi Meram T p Fakültesi T bbi Genetik Anabilim Dal - KONYA

19 En büyük zenginli im ve her zaman beni destekleyen Ailem e... Tevfik ÖZLÜ Hayat boyunca çocuklar n n bilim insan olmas n umut ve teflvik eden sevgili babam Selahattin Metintafl a ithaf ediyorum. Muzaffer MET NTAfi Hayat n mutluluklar n, mücadelelerini ve herfleyini paylaflt m, eflim ve çocuklar ma ithaf ediyorum. Mehmet KARADA Sevgi ve güzellik ad na hep yan mda olan eflime ve çoçuklar ma Ak n KAYA

20