İNTERNET SİTESİ İÇİN GERÇEK RAPORDAN EKSİLTMELER YAPILARAK YAYINLANMIŞTIR

Transkript

1 Bu Raporda Ocak-Şubat 2011 de Özçelik Enerji ve Mad. San. Tic. Ltd. Şti. ye ait Kömür Sahası Ruhsatı içerisinde yer alan sahada gerçekleştirilmiş olan Kömür Tabakalarına Yönelik Rezistivite-IP Yöntemi çalışmaları yer almaktadır.

2 İçindekiler 1.GİRİŞ TEORİ Yapay Uçlaşma Yöntemi (IP) Özdirenç (Rezistivite) Wenner Dizilimi KULLANILAN EKİPMAN ÇALIŞMA ALANI VE ULAŞIM... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 5.BÖLGENİN GENEL JEOLOJİSİ... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.SONUÇLAR... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 6.1 VERİLERİN YORUMU... Hata! Yer işareti tanımlanmamış GERÇEKLEŞTİRİLEN SONDAJLAR... Hata! Yer işareti tanımlanmamış SONDAJ ÖNERİLERİ REZİSTİVİTE & IP PROFİLLERİ... 7

3 1.GİRİŞ Tekirdağ ili, Malkara İlçesi Kozyörük Köyü civarında bulunan Özçelik Enerji ve Mad. San. Tic. Ltd. Şirketi ne ait kömür sahasında, kömür madenine yönelik xx xx tarihleri arasında Wenner Diziliminde Rezistivite/IP Çalışması gerçekleştirilmiştir. Özçelik Enerji ve Mad. San. Tic. Ltd. Şti. ve Arz Madencilik Arasında yapılan mutabakat uyarınca saha çalışmaları ve ön hazırlıklar yapılmış, Özçelik Enerji ve Mad. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından sahada yaptırılmış mevcut 1 adet sondaj ışığında çalışmalara başlanılmıştır. Sahada yapılan ölçümlerde 2 farklı elektrot açıklığı kullanılmıştır. Öncelikle sahada mevcut sondaj noktasının yakınında 10 metre elektrot aralığı (a=10m) ve 24 elektrot ile yatayda profiller 10 ar metre aralıklı olmak kaydı ile sahanın jeolojisini çözümlemeye yönelik detaylı Wenner Profilleri alınmıştır. Alınan detaylı ölçümler sonucunda sahaya en uygun Frekans (1 Hz) ve Akım değerleri (800 mah) belirlenmiş, sahanın yapısı ve sahadaki kömür yapısının elektrik özdirencine ve yapay uçlaşmaya karşı sergilediği davranış ortaya konmuştur. Bu detaylı ölçümlerin ışığında elektrot açıklığı 10 metreden, 20 metreye çıkartılmıştır. Sahanın kuzey güney ve doğu batı doğrultusunda çift hat üzerinden genel ölçümü gerçekleştirilmiştir. 2.TEORİ 2.1 Yapay Uçlaşma Yöntemi (IP) IP/Rezistivite yöntemi, bazı kayaçların verilen elektrik akımı kesildikten sonra da bir kondansatör gibi davranıp, akımın bir kısmını belli bir süre saklamaları özeliğine dayanır. Bu özellik mikroskobik olarak şöyle açıklanmaktadır; yere belirli bir zaman aralığında doğru akım verildiğinde, elektrik iletimini sağlayan iyonların akış yönleri metal tanecikleri tarafından kesilecek olursa, iyonlar metal-elektrolit yüzeyinde akış yönüne göre kutuplaşarak yığılırlar. Kutuplaşmanın getirdiği voltaj farkı akımın geçişini önler. Akım kesilince, kalıntı voltajın varlığı devam eder ve iyonlar elektrolite dönmeye başlarlar. İyonların bu hareketi indüksiyon polarizasyonu doğurur. Yere uygulanan akımın kesilmesinden sonra, kalıntı voltajın zamana bağlı olarak karakteristiklerinin incelenmesine, Zaman Ortamında Spektral Yapay Uçlaşma (Time Domain Spectral IP) denilmektedir. Bu yöntem özellikle yüksek özdirençli, düşük elektromanyetik anomaliye sahip metalik cevherlerde, saçılmış (disseminated) bakır, kurşun-çinko, altın cevherlerinde ve pirit, kalkopirit, manyetit, kil, grafit aramalarında başarı ile kullanılır. Kayaçlar içerisindeki metalik mineral parçacıklarının dağılımı IP anomalileri kaynağıdır. Polarize olabilen sülfürlü minerallerin konsantrasyon artışı şarjabilite değerlerini arttırır. Diğer bir deyişle, mineralizasyon direk şarjabilite değerleri ile ilişkilidir.

4 Gerçek şarjabilite; (M") akım kesildikten sonraki voltajın, akım verildiği sürede ölçülen voltaja oranıdır ve mvolt/volt olarak tanımlanır mv/v değerleri arasında değişir. 2.2 Özdirenç (Rezistivite) Doğru Akım Özdirenç yönteminde, çakılan elektrotlar ile yere akım uygulanır ve diğer noktadaki elektrotlar arasında oluşan gerilim farkı ölçülür. Şekil - Akım (A ve B) ve gerilim (M ve N) elektrotları ile arazide oluşturulan ölçü sistemi Ölçülen gerilim farkı, tüm elektrotlar arasındaki uzaklığa ve ortamın jeolojik yapısına bağlıdır Özdirenç yönteminde ölçülen büyüklük gerilim farkıdır. Ancak veri yorumu için gerilim farkı fiziksel bir büyüklük olan özdirence dönüştürülür. Bu dönüştürme işlemi, ρa=k.( V/I) bağıntısı ile yapılır. Burada I, yere uygulanan akım (amper), k, elektrotların konumuna bağlı geometrik faktör ve V, ölçülen gerilim farkıdır (volt). Bu bağıntı tekdüze ve izotrop bir ortam için geçerlidir. Gerçekte yer tekdüze değildir ve bu bağıntıdan hesaplanan özdirenç, görünür özdirenç (GÖ) olarak adlandırılır. Bu yöntemde amaç yer altı yapısını, farklı jeolojik birimlerin farklı özdirençlere sahip olmalarından faydalanarak belirlemektir. Doğru akım özdirenç (DAÖ) yönteminde veri toplama işlemi çok kanallı özdirenç aletleriyle çok kısa sürede ve kolayca yapılabilmektedir. Ölçüm profillerinin konumu ve uzunluğu, ölçü noktalarının yerleri de aranan yapının vereceği yanıtı etkilemektedir. Bu nedenle bunların seçimi oldukça önemlidir. Ölçülen veriler yer altının özdirenç değişimi hakkında bilgi vermek amacıyla yapma kesitler olarak sunulabilir. Bu tip veri sunumunda yatay eksen uzaklık, düşey eksen görecel derinlik olmak üzere elde edilen veriler konturlanır. Bu tip veri sunumu ölçü alanı hakkında nitel yorum yapma imkanı verir. Aranan yapıların gerçek konumları ve özdirençleri (nicel yorum) uygun veri işlem teknikleri sonucu belirlenebilir. Ters çözüm olarak adlandırılan bu

5 işlemler sonucunda yer altı yapısını gerçek değerleri ile gösteren yer elektrik kesitleri elde edilir Wenner Dizilimi Sahada gerçekleştirilen kömür arama çalışmasında Elektrik Özdirenç Yönteminin WENNER Dizilimi Gerçekleştirilmiştir. Wenner elektrot dizilimine göre; iki akım elektrotu (C1 ve C2) ve iki potansiyel elektrotundan (P1 ve P2) oluşan dört elektrot bir doğru boyunca eşit aralıklarla dizilir. Bu dizilim çeşidinde k geometrik faktörü; 2 π k = C 1 P 1 C 2 P 1 C 1 P 2 C 2 P 2 şeklinde yazılır. Elektrotlar arası uzaklık a olursa; 2 π k = a 2a 2a a k = 2 π a olarak yazılabilir. Bu durumda Wenner elektrot dizilimine göre görünür özdirenç bağıntısı; ρ aw = 2 π a (ΔV a /I) biçiminde yazılabilir. Wenner diziliminde elektrotlar C 1 P 1 P 2 C 2 veya P 1 C 1 C 2 P 2 düzeninde sıralanırsa, Alfa (α) Dizilimi, C 1 C 2 P 1 P 2 düzeninde sıralanırsa, Beta (β) Dizilimi, C 1 P 1 C 2 P 2 veya P 1 C 1 P 2 C 2 düzeninde sıralanırsa, Gama (γ) dizilimi olarak adlandırılır. I E V a a a C 1 P 1 O P 2 C 2

6 Şekil - Wenner (α) Elektrot Dizilimi 3.KULLANILAN EKİPMAN Çalışmalar ESC SYSTEM marka 24 elektrotlu Rezistivite/IP cihazı ile gerçekleştirilmiştir. Cihazın LCD ekranı ve sahada pratik kullanımı ile alınan değerlerin ölçüm esnasında görülebilmesine olanak vermesi ile arazide kaliteli ölçüler alınabilmektedir. Profiller ± 3 metre hassasiyetle konum belirleme özelliğine sahip Magellan el tipi GPS ile noktalanmıştır. Güç kaynağı olarak 60 Amper, 12V Luk akümülatör kullanılmıştır. Ayrıca arazide kablo, elektroların çakılması ve arazide çalışanların ihtiyaç duyacağı temel ekipmanlar ve yedekler de kullanılmıştır SONDAJ ÖNERİLERİ Sahada gerçekleştirilen ölçümler sonucunda mavi kil tabakalarının içerisinde bantlar halinde bulunun kömür tabakalarının oluşma olasılığı en yüksek bölümleri için sondajlar önerileri aşağıdaki gibidir. Sondaj Lokasyonu w5i xxx D K Koordinatında bulunan başlangıç noktasından 145 metre doğuda, 25 metre derinliğinde

7 Sondaj Lokasyonu xxx K Koordinatında bulunan cihaz noktasından 15 metre doğuda, 60 metre derinliğinde sondaj gerçekleştirmek ölçümler sonucunda elde edilen olası verimli kömür tabakalarının mavi kil içierisindeki bantlaşmasını, kalınlığını ve kalitesini net bir şekilde ortaya koyacaktır. 7. REZİSTİVİTE & IP PROFİLLERİ

8