Sevgili Sarı-Siyahlılar;

Transkript

1

2

3 S A R I S İ Y A H 1

4 SUNUŞ Sevgili Sarı-Siyahlılar; Dergimizin üçüncü (Kış 2010) sayısı ile karşınızdayız. Bu kez ana konumuz uzak. Birçoğumuz gibi uzaktan İstanbul a okumaya gelenlerin, ailesi İstanbul da olsa da yatakhane gecelerinde evini uzak hissedenlerin, yıllar geçtikçe fiziksel uzaklıklara rağmen dostlarını hiçbir zaman uzakta hissetmeyenlerin bol olduğu bir camia için önemli bir kavram. Yitirdiğimiz hocalarımızı, okulumuz emektarlarını, kendi sınıf ve dönem arkadaşlarımızı her bir araya gelişimizde anarak kendimizden uzak hissetmeyişimiz de ayrı bir özelliğimiz galiba. Dergimizin güz sayısında birlikte olmamızdan bu yana üç ay geçti. Bu süreçte eğitimöğretim yılı başladı. İstanbul Lisesi müdürü Dr. Sakin Öner in bu yıl ilk kez uygulamaya koyduğu hazırlık öğrencileri için Rozet Takma Töreni gerçekleştirildi. Ardından İstanbul Erkek Liseliler Derneği olarak biz de artık geleneksel hale gelen hazırlık öğrencisi kardeşlerimizle tanışma toplantısı yaptık. Onlara elimizden geldiğince okulumuz ve Sarı-Siyahlılık hakkında bilgi aktarmaya çalıştık. Bu dönemde derneğimizin iki temel etkinliği de üniversiteli kardeşlerimize yönelik oldu. İlki onlarla bir cumartesi sabahı okulumuzda kahvaltı edilmesi, diğeri de Mentor-Koç Kişisel Gelişim Programı başvurularının eşleşmelerinin tamamlanmasıydı. Umarız bu yıl da, geçtiğimiz iki yılda olduğu gibi genç kardeşlerimiz ağabey ve ablalarının yol göstericiliğinden faydalanırlar. 27 Kasım 2010 tarihinde yapılan derneğimiz olağanüstü genel kurulunda Yeni Dernekler Kanunu gereğince yapılması gereken tüzük değişiklikleri gerçekleştirilip lokal arazisi ile ilgili konularda da üyelerimizin ve yönetim kurulumuzun uygun gördüğü kararlar alındı. Bu konudaki ayrıntıları size duyuracağız. 28 Kasım 2010 tarihli İstanbul Erkek Liseliler Eğitim Vakfı Mütevelli Heyeti Olağan Toplantısı nda, daha önceki dönemde başkan vekilliği yapmış olan Prof. Dr. Mehmet Şükrü Tekbaş, yönetim kurulu başkanlığı görevini üstlendi. Kendisine, tüm yönetim kuruluna ve bu yönetim kurulunda genel sekreterlik görevini üstlenen yönetim kurulu üyemiz, bir önceki dernek başkanımız Alev Avınca ya başarılar diler, bir önceki dönemde İstanbul Erkek Liseliler Eğitim Vakfı yönetim kurulu başkanlığı yapmış, camiamızın birlik ve beraberliği için işbirliği içinde bulunduğumuz Prof. Dr. Mahir Vardar a ve tüm yönetim kuruluna da teşekkürlerimizi sunarız. Bahar sayımızda buluşmak üzere tüm sponsorlarımıza, reklam verenlere, yazıları ile destek olanlara ve dergimizin çıkmasında emeği geçen herkese teşekkür eder, aileniz, okulunuz, sınıf ve dönem arkadaşlarınız başta olmak üzere sevdiklerinizden hiçbir zaman uzakta kalmamanız dileklerimle yeni yılınızı kutlar, aydınlık yarınlar dilerim. Burak Yılmazcan 77 stanbul Erkek Liseliler Derne i Baflkanı derneginiz@ielder.org.tr

5 S A R I S İ Y A H 3

6 EDİTÖRDEN Merhaba, Şenol Ağabey i (Utku 49) kapak fotoğrafı için aradığımda, karşımda öğrencilik günlerini yeniden yaşayacak olmanın coşkusunu duyan bir insan buldum. Koşarak geldiği çekimlerde coşkusunun yanında, katkıda bulunmanın mutluluğuna da şahit oldum. Bu mütevazı, enerjik ve tecrübeli adam üçüncü sayımızın konusunu seçerken oluşturmaya çalıştığım alt metni temsil ediyordu adeta: Kaç sene önce mezun olursanız olun, ne kadar uzakta yaşarsanız yaşayın, size kucak açacak yuvanız tüm heybetiyle orada duruyor ve sizden feyz alacak kardeşleriniz sizi bekliyor. Ona, hepinizin huzurunda hepimiz adına bir kere daha teşekkür ediyorum. Hikayenin başı hep aynı. Küçük bir çocuk, içinde adeta kaybolduğu dev gibi bir binaya bırakılıyor. Sonrası daimi yatılılık, yatılılık, gündüzlüler için otobüs, vapur, servis yolculukları, diğer şehirlerde veya yurtdışında gidilen üniversiteler ve çalışma hayatı, bugün yarın derken dönememe, uluslararası projeler, ne için gittiğini çok iyi bilerek uzak bir şehirde, neresi olduğunu bilmeden uzak ülkelerden gelenlerle savaşırken ölen Çanakkale şehitlerimiz, zamanla kaybedilen arkadaşlar... İstanbul da olmasına rağmen uzak kalanlar, kilometrelerce ötede olmakla beraber hep yakın duranlar... Dosyayı SARISİYAH araladı, kapatmaması gerenler yine Sarı-Siyahlılar. Arşivini açanlar, önerilerde bulunanlar ve yazmak isteyenlerin sayısı hergün fazlalaşıyor. Hepsini önemsiyor ama sayılı sayfamız nedeniyle hemen değerlendiremiyoruz. Verdiğiniz bilgi ve belgeler ilgili yeri ve zamanı geldiğinde mutlaka değerlendirilecek. Anlayışınız için teşekkür ediyorum. Çalışmaya başlamak için sabırsızlananlara Bahar 2011 sayımızın konusunu da buradan duyurmuş olayım: Bilim, Spor, Sanat. Okulumuzun başarılı olduğu ve insan yetiştirdiği bu üç konuyu bir arada işleyeceğiz. Çekimler sırasında Şenol Ağabey in söylediği bir cümle vardı: Vefa sadece bir semt adı değildir. Sarı-Siyahlılık vefadan fazlasıdır. Dostluktur, bir arada eğlenebilmektir, dayanışmadır, birlikte çalışmaktır. Sevgili abla, ağabey ve kardeşlerim, Yaklaşın, uzak ve uzakta kalmayın. Tansel Atasagun 87 SARISİYAH Dergisi Genel Yayın Yönetmeni tansel@tanselatasagun.com

7 S A R I S İ Y A H 5

8 XXXXX Kral ve Bilge stanbulspor lu Bilge, Aykut Kocaman la bulufltu ve stanbulspor u konufltu. İçindekiler Dosya Uzak Uzak, Daha Uzak Sosyolog Refika Sarıönder 87 Yat l l k ve Çocukluk Psikiyatri Uzmanı Mustafa Çam 77 Gö sümde Atan ki Kalp Yüksek Mühendis Celalettin Akkoyunlu 68 Yazar Yorum Uzak

9 23 Ne Cesur Çocuklardık Can Ataklı 74 SARIS YAH Say 03 KIŞ Daimi Yatılı, Daima Yatılı 40 Sahi, Şu uzaklık Nerede Başladıydı?... Ali Saydam Barışnerede.com Barış Akkiriş 96 Dünyanın Kenarında 48 Tansel Atasagun Uykusuzluk Bahadır Baruter 82 in metaforları Her Yerde İnlesin, Gürleyen Sesin Bodrum un Yıldızı Erkek Lisesi! Rüştü Tezcan 75 En yi Olmak çin... Garanti Bankası Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Erün 86 ile röportaj 10 Soru Mehmet Akçay 66 cevapladı 3 Kuşaktır İstanbul Erkek Liseli Orhan 66, Adnan 70, Giray Öcalgiray 96 Röportaj İçimizdeki Uzaklar Fatih Böhürler 78 Tak,Tak Tak, Tak Tak Tak, Tak Tak Tak Tak, PANÇO Rüştü Tezcan Victoria Bir Şenliktir! Fuat Yalçın 72 Gelibolu nun Sevinç Gözyaşları Erhan Erdoğan 78 Sarı - Siyah ı Tüm Dünyaya Tanıtmak Dr. Sakin Öner, İstanbul Lisesi Müdürü Yeni Dünyada Akademisyen Olmak Nejat Ambarcı 77 Bizden Haberler Emre Koz 97 MT YAZ SAH B stanbul Erkek Liseliler Derne i ad na Burak Y lmazcan 77 GENEL YAYIN YÖNETMEN Tansel Atasagun 87 tansel@tanselatasagun.com SORUMLU YAZI filer MÜDÜRÜ fiakir flçi 75 YAYIN KURULU Alev Av nca 77, Alp Evrenoso lu 78, Burak Y lmazcan 77, fiakir flçi 75, Ziya yaz 77 SANAT YÖNETMEN Rag p ncesa r YAZI filer Berivan Aydın 06, Canberk Beygova 09, Emre Koz 97, Fatma Ece Demir, Mehmet Burak Soysal 06, GRAF K TASARIM - UYGULAMA Hayalgücü Tanıtım Hizmetleri REDAKS YON Berivan Aydın 06 FOTO RAFLAR Ayla Kurultay 75, Barış Akkiriş 86, Bora Balbey, Hüsnü Dökmeci 82, Jens Kreinath, Tamer Avcı 13, Tansel Atasagun 87, Tezcan Gönüllü 10, YAZILAR Alev Av nca 77, Ali Saydam 65, Alp Evrenoso lu 78, Bahad r Baruter 82, Barış Akkiriş 86, Can Atakl 74, Celalettin Akkoyunlu 68, Erhan Erdoğan 78, Fatih Böhürler 78, Fuat Yalçın 72, Mehvefl Evin 87, Mustafa Çam 77, Nejat Ambarcı 77, Refika Sarıönder 87, Rüştü Tezcan 75, Sakin Öner REKLAM KOORD NATÖRÜ Filiz Atasagun YAPIM Hayalgücü Tan t m Hizmetleri BASKI ÖNCES HAZIRLIK Punto Bask Çözümleri KAPAK Fotoğraf Tansel Atasagun 87 (Yaklaş, Uzak kalma!) Oynayan Şenol Utku 49 Şenol Ağabey e tüm mezunları temsilen fotoğrafta yer almayı heyecanla kabul ettiği için çok teşekkür ediyoruz. enol Utku da İstanbul Erkek Lisesi nden, 1954 te İTÜ İnşaat Fakültesi nden mezun oldu de Fullbright bursu ile ABD ye gitti. Massachussets Institute of Technology, ODTÜ, İTÜ, Jet Propulsion Laboratory, University of Southern California, University of Washington, University of Seattle da akademik kariyerine devam etti ve çalıştı yılında Duke Üniversitesi nde İnşaat Mühendisliği profesörü oldu da emekli olana kadar İnşaat Mühendisliği ve Bilgisayar Bilimleri Profesörü olarak çalıştı. Utku, yapı mekaniği, dinamik, kontrol ve mühendislik problemlerinin bilgisayarla çözümü hakkında 200 ün üzerinde makale ve bildirinin, dokuz kitabın ve bilgisayar programının tek ya da ortak yazarlarındandır. Ülkemizin yetiştirdiği en üst düzey bilim ve düşün adamlarından biri olan Şenol Utku 21.Yüzyılın Büyük Akılları (Great Minds of the 21st Century) kitabının konu başlıklarından biridir. BASKI Karakter Color YAYIN TÜRÜ Süreli Yerel Yay n ISSN Ücretsizdir Üç ayda bir yay nlan r. stanbul Erkek Liseliler Derne i Türkoca Caddesi No:4 Ca alo lu T: W: Yap m Yeri: stanbul, Bask Tarihi: Aralık 2010 Her hakl sakl d r. Yaz lar n sorumluluklar yazarlara aittir. Bu dergide yer alan yaz, makale, foto raf, çizim ve illüstrasyonlar n elektronik ortamlar da dahil olmak üzere bir k sm n n veya tamam n n yay nlanmas ve ço alt lmas yaz l izne tabidir. Bu dergi Bas n Meslek lkeleri'ne uymaya söz vermifltir.

10 XXXXX

11 S A R I S İ Y A H 9

12 DOSYA

13 Uzak Küçük bir çocuğun uzak bir şehirden/ semtten içinde neredeyse kaybolabileceği devasa bir binaya gelişiyle başlayan daimi yatılılık, yatılılık, gündüzlülerin servis, otobüs, vapur yolculukları, okumaya ya da çalışmaya başka şehirlere/ülkelere gidiş, bugün yarın derken dönemeyiş, zamanla buralarda oluşan Sarı-Siyah lı gruplar, uluslararası projeler, Çanakkale Savaşı, erken kaybedilen dostlar... Sosyolog Refika Sarıönder 87, Psikiyatri Uzmanı Dr. Mustafa Çam 77 ve 40 yıldır yurtdışında yaşayan Yük. Mühendis Celalettin Akkoyunlu 68 UZAK ı ve UZAKTA OLMAYI değerlendirdiler. S A R I S İ Y A H 11

14 DOSYA Uzak, Nicht die Form räumlicher Nähe oder Distanz schafft die besonderen Erscheinungen der Nachbarschaft oder Fremdheit, so unabweislich dies scheinen mag. Vielmehr sind auch dies rein durch seelische Inhalte erzeugte Tatsachen (Georg Simmel, 1908) (1) Daha Uzak Yaz Re ka Sar önder 87, Sosyolog Foto raf Jens Kreinath Türkiye den 14 yıl uzakta yaşadım, 3 yılı aşkındır daha uzakta yaşıyorum. Uzak Almanya ydı, daha uzak Amerika Birleşik Devletleri. Almanya tecrübesinden sonra Amerika da kendimi daha uzak hissetmemin nedeni sadece mesafe değil. Almanya nın Türkiye ye ve özellikle de Sarı- Siyahlılara uzaklığı/yakınlığı mesafeyle ölçülemeyecek bir eşsizlik/biriciklik teşkil ediyor. Sarı-Siyahlılar açısından bakacak olursak, Almanya yı görmemiş olsak dahi okulu bitirirken Almanya yı biliyoruz diye düşünüyorum. Her Alman öğretmenimiz, Almanya nın kültürel ve sosyal yaşamına dair yazılar içeren her Almanca kitabımız sayesinde oluyor bu. Katıldığımız Weihnachtsbasar ve Goethe Enstitüsü nün etkinlikleri de cabası. Sanırım bu yüzden, Almanya ya yabancı öğrenci statüsünde gitmiş olsam da çok yabancılık çekmedim. Yabancı, uzak kavramına en teğet geçen kavramlardan biri. Hatta bu iki sözcüğü çoğu zaman birbiri yerine kullanıyoruz. Bu yaşam tarzı bana uzak ifadesinde Almanya da sosyalleşmiş ve Alman vatandaşı olanların bile Alman olarak algılanmadığına en bilinen örnek olarak Fatih Akın verilebilir. Akın medyada Deutscher olarak geçmez, Türk-Deutscher olarak bile geçmez, o Deutsch-Türke dir. Eğer Simmel in gözlüğünden bakarsak Türkiye kökenliler bırakın yerli olmayı, bu anlamda yabancı bile olamamışlar, zaten kullanılan terim de Fremde değil, Ausländer olmuş. uzak sözcüğünün yerine yabancıyı koyduğumuzda, söylemek istediğimiz çok da değişmiyor. Georg Simmel, yabancıyı (Fremde) tanımlarken uzaktan geleni, yani gezgini ve göçmeni (Wandernde) referans almış. Bugün gelip yarın giden gezginin aksine, yabancı bugün gelip yarın kalandır (2), demiş. Bu yabancının en önemli özelliği olarak da uzak ve yakın arasındaki ilişkisini vermiş. Yanı başımızdaki yabancı bir yandan varlığı ile uzağı işaret ederken bir yandan da uzağı yakınlaştırır demiş. Bu anlamda, Almanya da yaşayan Türkiyeliler sayesinde, Almanya için de Türkiye yakın. Almanlar da Türkleri biliyorlar. Türkiyeliler 50 yıldır Almanya da ve artık sadece işçi, dönerci, bakkal ve temizlikçi de değiller. Hayatın her alanında aktif bir şekilde yer alan Türkiye kökenli bir nüfus var. Buna rağmen, Almanya özellikle Türkiye den göçenler konusunda uzaklık üreten bir politikaya sahip. İlk etapta bugün gelip yarın gitmesi planlanan misafir işçiler (Gastarbeiter) sonradan kalmalarına izin verilen göçmenlere (Migranten) dönüştürülse de hala yerli olarak addedilmiyorlar. Almanya da

15 sosyalleşmiş ve Alman vatandaşı olanların bile Alman olarak algılanmadığına en bilinen örnek olarak Fatih Akın verilebilir. Akın medyada Deutscher olarak geçmez, Türk-Deutscher olarak bile geçmez, o Deutsch-Türke dir. Eğer Simmel in gözlüğünden bakarsak Türkiye kökenliler bırakın yerli olmayı, bu anlamda yabancı bile olamamışlar, zaten kullanılan terim de Fremde değil, Ausländer olmuş. Şimdilerin political correct söylemi olan Mitbürger mit Migrationshintergrund da maalesef henüz sosyo-politik alandaki söylemleri ve siyasetleri değiştiremedi. Sağ ve muhafazakar eğilimlilerin bu konuyu sürekli politik malzeme yapması sonucunda bunlar da Almanya da yaşayan Türkiye kökenlilere ve diğer göçmen gruplara yakını uzak eden öğeler. Küçük İstanbul Bu anlamda, Almanya da kendimi en evde hissettiğim yer 3 yıl oturduğum Küçük İstanbul olarak da adlandırılan Berlin in Kreuzberg semtiydi. Penceremden dışarı baktığımda gördüğüm Türkçe graffiti sloganla, sabahları evimin karşısındaki Türkçe konuşan gazeteciden Türkçe gazete almamla, tüm günlük alışverişimi Türkçe konuşarak yapmamla, Türkiye den gelen edebiyatçı, yazar, araştırmacı ve politikacılarla yapılan toplantılarla kendimi daha az uzakta, daha az yabancı hissediyordum. Kreuzberg de Türk ve Türkçe yoğunluğunun yanı sıra kendimi rahat hissetmemin bir nedeni de Kreuzberg in kozmopolit yapısıydı. Yani Türkiyeli olmamdan dolayı sadece ben kendimi evde hissetmiyordum, Sri-Lanka lı arkadaşım da kendini evde hissediyordu. Burada oturan Almanlar ve diğer göçmen grupların da yabancı kavramını eriten bir mantaliteyi hem üretmesi hem de yaşatması idi. Dolayısıyla burada yaşayan herhangi bir yabancıya kendini evinde, Almanya nın çok kültürlü olduğunu kabul etmek istemeyen bir Alman a da kendini yabancı hissettirebilen bir yerdi Kreuzberg. Yabancı Değil Uluslararası Öğrenci Şu anda yaşadığım Amerika da Kızılderililer hariç herkesin bir göçmen geçmişi bulunduğu için uzaktan gelenler daha farklı algılanıyor. (Belki bu bağlamda tabiri caizse Almanya daki Türklerin tekabülü illegal olarak buraya gelen Meksikalılar. Avrupa dan buraya gelip Kızılderili topraklarını sanki legalmiş gibi işgal edenlerin torunları bu Meksikalılara kendilerini yabancı hissettiriyorlar.) Almanya daki yasal statüm yıllar boyunca auslandische/r Student/in olarak geçtiği için Amerika da bu statünün karşılığının international student olması bana çok daha sempatik gelmişti. Uzaktan gelenlere tarihinden dolayı daha farklı bakılan Amerika da kendimi Almanya dan daha uzak hissetmemin bir nedeni tabii ki mesafeyle ve bulunduğum şehirle ilgili. Almanya da olduğu gibi her S A R I S İ Y A H 13

16 DOSYA Kendimi burada daha uzak ve yabancı hissetmemin bir nedeni de sanırım benim de Amerika yı bilmememden kaynaklanıyor (Hollywood filmlerini izlemek yetmemiş demek ki). Mesafeden ziyade buradaki yaşam tarzına, mantık yürütme şekline ve gündelik alışkanlıklara yabancı hissettiğim için uzak şimdi daha uzak. an atlayıp gitme ve 3 saat sonra orada olma olasılığı yok. Oturduğum şehirden Türkiye ye aktarmasız uçamıyorum bile. Bu şehirde yetişkin Türkiyeli sayısının 40 civarı olduğu söyleniyor, gündelik ve sosyal hayatta görünür değiller ve dolayısıyla bilinmiyorlar. Kendimi burada daha uzak ve yabancı hissetmemin bir diğer nedeni de sanırım benim de Amerika yı bilmememden kaynaklanıyor (Hollywood filmlerini izlemek yetmemiş demek ki). Öğrendiklerim ise beni şaşırtıyor. Dolay s yla burada ya ayan herhangi bir yabanc ya kendini evinde, Almanya n n çok kültürlü oldu unu kabul etmek istemeyen bir Alman a da kendini yabanc hissettirebilen bir yerdi Kreuzberg. Almanya dayken Amerika daki virtüel dinsellikler üzerine araştırma yapan bir Alman arkadaşımla sohbet ederken Amerika da bir eyalette evrim teorisinin okullardaki biyoloji müfredatından çıkarıldığını söylediğinde ona yok daha neler dediğimi çok iyi hatırlıyorum. İşte şimdi o eyalette yaşıyorum: Kansas. Sosyalliğin my church üzerinden tanımlandığı, çoğunluğun yaşam taraftarlığı (pro-life) argümanını öne sürerek kürtaj karşıtı olduğu fakat savaş karşıtı olmadığı bir yer. Yaşadığım şehir Wichita, uçak sanayi merkezi ve Pizza Hut un kurulduğu şehir olarak bilinmesi dışında, 2009 yazında cereyan eden bu olayla da anılıyor artık: Kürtaj yapan bir jinekolog yaşam taraftarı olan biri tarafından öldürüldü; jinekolog kendi kilisesinde pazar ayinindeyken. Ne tesadüftür ki bu olay olduğunda ben Türkiye deydim ve haberi bir Türk gazetesinde okudum. O an her anlamda bana uzak olan Wichita ydı. Simmel in dediği gibi mesafeden ziyade buradaki yaşam tarzına, mantık yürütme şekline ve gündelik alışkanlıklara yabancı hissettiğim için uzak şimdi daha uzak. Wichita nın 2 yıl önce bir dergide Top 25 Most Uniquely American Cities And Towns (Amerika nın En Eşsiz 25 Kenti) listesinde birinci sırayı almasının bunda payı olduğunu düşünüyorum. Belki de Amerika nın kozmopolit bir şehrinde mesafenin daha da uzak olmasına rağmen kendimi bu kadar uzak hissetmezdim. Belki. (1) Georg Simmel 1958 (1908): Soziologie. Untersuchungen über die Formen der Vergesellschaftung, Berlin: Duncker & Humblot, 4. Baskı, (2) Orijinal metin: Es ist hier also der Fremde nicht in dem bisher vielfach berührten Sinn gemeint, als der Wandernde, der heute kommt und morgen geht, sondern als der, der heute kommt und morgen bleibt... Die Einheit von Nähe und Entferntheit, die jegliches Verhältnis zwischen Menschen enthält, ist hier zu einer, am kürzesten so zu formulierenden Konstellation gelangt: die Distanz innerhalb des Verhältnisses bedeutet, daß der Nahe fern ist, das Fremdsein aber, daß der Ferne nah ist (sayfa: 509).

17 S A R I S İ Y A H 15

18 DOSYA Yat l l k ve Çocukluk Açıkcası bu kadar sert ve belirgin ast-üst ilişkisinin olduğu ortamda bize demokrasi oluşamaz gibi geliyorsa da, tam olarak da böyle değil. Sınıf veya yatakhane içinde karar alınması gerekiyorsa görüş alış-verişleri yapılıyor. En azından kararlar temsili bir demokraside olduğu gibi akil denilen kişilerin ortak kararları ile alınıyor ve uygulanıyor. Yaz Mustafa Çam 87, Dr., Psikiyatri Uzman Öncelikle bizim zamanımızda diye başlamam gerekiyor yazıma. Çünkü bizim zamanımızda ilköğretim beş seneydi ve ortaöğrenime, hazırlığa başlama yaşımız idi. Yani gerçekten henüz çocukken evimizden ayrılmamız gerekmişti. Ne demekti bu acaba ve neler yaşatmıştı bizlere? O dönemlerde Anglosakson yetiştirme tarzında yatılılık, zengin ve aristokrat zümrenin çocuklarına özgü iken, ülkemizde parasız yatılı ve yatılı sisteminde yer alan bizler, genelde orta sınıftan ailelerin çocuklarıydık. Ama benzer tarafımız, her iki grubun da genelde seçilmiş ve iyi bir ilköğrenim almış bireylerinden oluşmasıydı. Zor ve Travmatik Bir Dönem yaşındaki bir çocuk için gerçekten zor ve travmatik bir dönem. Bir çoğu hala ana kuzusu ve anasına aşık, ona şiddetle gereksinimi olan, buna karşın babası ile de çatışmalarını henüz çözümleyememiş, bireyselleşmeleri tamamlanmamış çocukların kışla misali kocaman yatakhanelere sokulması oldukça ızdıraplı bir süreç. O yatakhaneler ki; o dönemde pedagojik formasyondan dirhem nasibini almamış ve hatta kendisi de henüz çocukluktan kurtulamamış yatakhane ağabeylerine emanetti. Bir kısım yatakhane ağabeyi ellerine verilen bu gücü tam bir derebeyi gibi, şahsi çıkar ve eğlencesine yönelik bir doyum aracı olarak kullanabilme olanağını kendinde buluyordu. Çocuk için korkulu bir dönem. Böyle bir tedrisattan geçen çocuğun altı-yedi yıl sonra kendisinin yatakhane ağabeyi olduğunu düşünün. Önünde iki olasılık var. Ya öğrendiklerine yeni uygulamalar katarak yatakhane ağabeyliği yapacak veya nadir de olsa gördüğü muameleden sonra bunu başkasına uygulamak istemeyen ve kendinden küçük kardeşleri ile empati kuran ve daha iyi davranan birisi olacak. Ancak sanırım ikinci grup biraz azınlıkta kalırdı. Bir de bu çocuğun bu dönemde veya biraz öncesinde bir de kardeşi olduğunu düşünecek olursak asıl felaket orada başlıyor. Eve yeni bir çocuk geliyor ve tam bu sırada veya bundan biraz önce çocuk aileden uzaklaştırılıyor ve yatılı okula gönderiliyor. Çocukta ortaya çıkan güvensizlik duygusu katlanarak büyüyor ve kendisini aileden dışlanmış hissedebiliyor. Eminim ki şimdi tüm bunları sıralarken

19 İşte bu seçkinler grubuna bir kez daha kendi sorumlulukları yüklenince, o yaşta obsesyonları ve mükemmeliyetcilikleri iyice beslenip, gelişiyor ve başarıya kilitlenmek daha da belirgin oluyor. Bu obsesif kişilik iş yaşantısında başarılara imza atmasına neden oluyor. Bu da işin iyi yönü diye düşünebiliriz. içinizden yahu bizler o dönemleri en güzel günlerimiz olarak hatırlıyoruz diyenler çok olacaktır. Evet, gerçekten de belki aileden dışlanmışlık hissi bir yandan çocuğu kahrediyor ama bir süre sonra sınıfına ve arkadaşlarına duyduğu güven ve aidiyet duygusu her şeyin üstüne çıkabiliyor, hatta evden o kadar kopuyor ki, yuva olarak yatakhane veya okulu görebiliyor. İşte kardeşlik ve arkadaşlık duyguları burada doruğa çıkıyor. O yaşlarda ailesi ile geçirdiği zamanın çok daha fazlasını birlikte geçirdiği kişiler o yatakhane arkadaşları oluyor. Yeni bir aile oluşuyor. Aile içi hiyerarşi yeniden yapılanıyor, büyük ağabeyler ve küçük kardeşler arasında iyice belirginleşiyor. Çocuğun öz ailesinde olan hiyerarşinin yerini almaya başlıyor. Babasından korkmadığı kadar etüd ağabeyinden veya yatakhane ağabeyinden korkuyor veya saygı duyup, seviyor. Yatakhanede Demokrasi Ancak açıkcası bu kadar sert ve belirgin ast-üst ilişkisinin olduğu ortamda bize demokrasi oluşamaz gibi geliyorsa da, tam olarak böyle değil. Sınıf veya yatakhane içinde karar alınması gerekiyorsa görüş alışverişleri yapılıyor. En azından kararlar temsili bir demokraside olduğu gibi akil denilen kişilerin ortak kararları ile alınıyor ve uygulanıyor. Yani tek bir güce ve kişiye bağlı keyfi kararlar olmuyor. Günümüzde bilhassa özel okullarda oluşturulmaya çalışılan öğrenci temsilciliği kurumu yatılılıkta çok eskilerde varolan bir sistem. Büyük ağabeylerin meclisi, okul yönetiminin ise senatoyu oluşturduğu bu sistem, demokrasinin ufak çaplı bir modeli olarak karşımıza çıkıyor. Ancak kabul etmek gerekir ki, o dönemlerde ideal eşitlikçi demokrasi hiçbir ortamda olamadığı gibi burada da yürütülemiyordu. Siz birinci sınıf olarak sabah erken kalkmış ve sahayı kapmış olabilirsiniz, ama büyük sınıflar geldikleri zaman hiyerarşi gereği kuyruğu sıkıştırıp terk etme zorunluluğunuz vardır. Belki zamanla bu da değişmiş olabilir. Çünkü günümüzde yatılı sınıflar arasında bizim zamanımızda olduğu gibi 7-8 senelik farklılıklar yok, bu fark şimdilerde 5 seneye indiği ve yatılılık da 14 yaş sonrasında ortaya çıktığı için hiyerarşik uygulama da eskisi kadar sert olmuyordur diye düşünülebilir. Obsesyon ve Mükemmeliyetçilik Bu çocukların oraya belli bir sınavdan geçip ve bu sınavda başarılı olarak geldikleri de düşünülürse, aslında bu çocukların zaten mükemmeliyetçi kişilikleri ile sorumluluk alma kapasiteleri yüksek olan çocuklar olduklarını anlayabiliriz. İşte bu seçkinler grubuna bir kez daha kendi sorumlulukları yüklenince, o yaşta obsesyonları ve mükemmeliyetçilikleri iyice beslenip, gelişiyor ve başarıya kilitlenmek daha da belirgin oluyor. Çocuğun temel güven duygusunun daha gelişmediği bu dönemde üzerine büyük bir sorumluluk yüklenmesi söz konusu. İleriki yaşamlarında bu obsesif kişilik iş yaşantısında başarılara imza atmasına neden oluyor. Bu da işin iyi yönü diye düşünebiliriz. Kanımca bu yaşlarda uygulanacak yatılılık konusunda çok düşünülmesi ve tartışılması gerekir. Sonuç olarak yatılılık sistemine artısı ve eksisiyle baktığımızda bilançoya ufak çaplı bir zarar yazabilirsek de, o günler hepimiz için unutulmazdı. S A R I S İ Y A H 17

20 DOSYA Gö sümde Atan İki Kalp Yaz Celalettin Akkoyunlu 68, Yüksek Mühendis Uzakta yaşamam mecburiyet mi yoksa tercih miydi? Aslında ne zaman uzaktaydım ve gerçekten uzakta mıydım? Son 50, 40 veya 30 seneleri benimkilerle örtüşen okuyucuların bu yazıda kısmen veya tamamen kendilerini göreceklerinden, örtüşmeyen okuyucuların ya bazı arkadaş ve dostlarını bulacaklarından ya da böyleleri de varmış diyeceklerinden eminim.

21 Yarım asırdır uzak tayım. Hiçbir zaman arkamdaki köprüleri atmadım, gemileri yakmadım. Uzaktayken bile yakında olmayı bana İstanbul Erkek Lisesi öğretmişti zamanında. Göğüs kafesimde kırk senedir iki kalp birden atıyor. Birincisi İstanbul, İstanbul, ikincisi Berlin, Berlin diyor. Bir ömre iki hayat sığdırmak çok güzel. Geriye dönüp bakınca, kendimi 40 sene Berlin de, 2 sene Ankara da ODTÜ de, 7 sene İstanbul da İstanbul Erkek Lisesi nde yatılı ve 11 sene yine Istanbul da, Fatih de ailemin yanında görüyorum. Demek ki, ailemden dolu dolu 49, Istanbul dan 42, Türkiye den ise 40 senedir uzaktayım. Uzaklığı senelik birimlerle vermek, ilk bakışta çarpıcı da olsa, uzaklığı ve uzakta yaşamayı anlatmaya yetmiyor. On bir yaşındaki bir İstanbul Erkek Lisesi hazırlık sınıfı öğrencisinin, o ders yılının ilk haftalarında, pazar akşamüstü saat 17:00 den Çarşamba saat 13:00 e kadar geçen üç günlük ayrılıkta hissettiği mi, yoksa on sekiz yaşındaki bir ODTÜ öğrencisinin ilk kış sömestrindeki dört aylık ayrılıkta hissettiği mi daha uzak? Fatih-Cağaloğlu arasının 4-5 km, İstanbul- Ankara arasının ise km olmasına rağmen, on bir yaşındaki küçük öğrenci daha uzakta, hem de çok çok uzakta. Berlin de, 1970 yılında, İstanbul a telefon etmek için Berlin merkez postanesinde 16 saat hat bağlantısı bekleyen, abone olduğu Milliyet gazetesini ancak üç gün sonra posta kutusunda bulan yirmi yaşındaki bir genç mi daha uzakta, yoksa 2010 yılında, -bırakın telefonu, cep telefonunu-, pc-pc bağlantısı ve kamera/mikrofon eşliğinde sevdikleriyle her an görüşüp konuşabilen şimdi altmış yaşını devirmiş aynı genç (!) mi daha uzakta? 1970 de Berlin-İstanbul arası otomobil ve çift şoför ile en az kırk saat, 2010 da ise evden eve Berlin-İstanbul arasının taksiuçak-taksi ile sadece 4 saat olmasına rağmen, 60 yaşındaki ihtiyar daha uzakta. Algılanan uzaklığın kantitatif veriler ile ters orantılı olması, gerek kırk dokuz, kırk iki ve kırk sene evvel verilen uzakta yaşama, gerekse seneler sonra kendiliğinden olusan uzakta kalma kararlarının altında mecburiyet yattığını gösteriyor. Mecburiyette, eğer hedefe ulaşmak için iki veya daha fazla seçenek varsa, durum değişiyor. Mecbur olunan hedefe ulaşmak kolaylaşıyor. Hedefe ulaşmak için kullanılan seçme hakkı (buna hedefe ulaştıran yollardan tercih edileni) diyelim, hedefe ulaşılınca çıkış noktasındaki mecburiyeti unutturuyor. Varılması gereken hedef, tercih edilen hedef oluyor, sanki birden fazla hedef varmış gibi. Halbuki tercih edilen, sadece hedefe varan yollardan biriydi. Benim için verilen veya benim verdiğim uzak a gitme ve orada kalma kararlarının tümünde mecburiyet vardı. Bazılarında bir kaç seçenek vardı, bazılarında maalesef veya çok şükür (!) yoktu. O kadar yaramaz, o kadar haylazdım ki, ailem beni yatılı okula vermek mecburiyetinde kaldı. Önlerinde üç seçenek vardı, Kadıköy Maarif Koleji, İstanbul Erkek Lisesi ve Galatasaray Lisesi. Bu üç güzide lisenin sınavları o zamanlar aynı günde olurdu. Tercihlerini İstanbul Erkek Lisesi nden yana kullandılar. Böylece yedi sene süren ilk uzaklık başladı. İstanbul Erkek te kalabalık içinde yalnızlığı, yalnızken kalabalıkta olmayı, böylece yakında olup uzak durmayı, uzakta durup, yakında olmayı öğrendim. S A R I S İ Y A H 19

22 DOSYA 1968 de üniversite sınavları sonucu, Cerrahpaşa Tıp, İTÜ ve ODTÜ den birine kayıt yaptırma imkanım vardı. Üç seçeneğim varmış gibi gözükmesine rağmen, hiç seçeneğim yoktu aslında. İstanbul u terk etmek mecburiyetindeydim ve ufukta ODTÜ gözüküyordu. Sebebi ise hüsranla biten bir gönül ilişkisiydi; hani şu ilk aşk denen, erken bittiği için ölümsüzleşen, fakat bitmeseydi nereye varacağı bilinmeyen, aslında naif fakat ilahi sanılan ilişki. Her neyse Her ne kadar aktif olarak politik olaylara karışmasam da, 1970 te politik sebeplerden dolayı Türkiye yi terk etmek mecburiyetinde kaldım. ODTÜ solun kalesi idi. Ankara da sağ sol mücadelelerinde ODTÜ lüler eksik olmazlardı. Ben ise ne sağcıydım, ne solcuydum, ne de futbolcu (o zamanlar ne sağcıyım, ne solcu, futbolcuyum, futbolcu diye bir tekerleme vardı). Kurunun yanında yaş da yanabilirdi. ODTÜ de göze batmamak için Ankara-Samanpazarı ndan kullanılmış bir askeri parka ve postal alıp araziye uydum. ODTÜ dışında ise durum tehlikeliydi. O zamanlar Türkiye nin bütün üniversitelerinde sağ-sol mücadelesi vardı, imkanı olan mecburen yurt dışına gidiyordu. Benim de imkanım vardı. Amerika ve İngiltere çok pahalıydı, Almanya ise hem daha ucuzdu hem de calışıp para kazanma imkanı vardı orada ve ben Almanca biliyordum. Böylece kırk yıl sürecek bir uzaklık başladı. Bu kararı vermeden önce birisi çıkıp da bu gidişin dönüşü yok, en az kırk sene ve ötesi uzaktasın deseydi, ne benim gözüm keserdi yurtdışını, ne de ailem müsaade ederdi lerin sonunda geçici olarak Almanya da kalmama Türkiye deki anarşi ortamı Bu karar vermeden önce birisi ç k p da bu gidi in dönü ü yok, en az k rk sene ve ötesi uzaktas n deseydi... sebep oldu. Rahmetli babamın oğlum, ne yaparsan yap orada kal, burada her gün yirmi kişi öldürülüyor sözleri hala kulağımda. Seçenek olarak ikinci bir yüksek tahsil veya doktora yapmak arasından ikinci yüksek tahsili seçtim. Doktora yapmayı gözüm kesmedi doğrusu. Hem lisede hem de üniversitede hiç bir zaman iyi bir öğrenci olamadım maalesef. İş hayatına atılınca birden bire otuz sene geçti. Berlin deki hayat şartlarını, İstanbul da bulamadığımız için karım ve ben mecburen Berlin de kaldık. Şimdi emeklilik yaşında, sık sık İstanbul a gelmemize rağmen, kesin dönüş yapamıyoruz. Her şeyden evvel İstanbul benim kırk sene evvel bıraktığım şehir değil, çok yorucu ve acımasız. Sonra gerek karımın, gerekse benim çeşitli branşlardaki doktorlarımız orada ve orada sigortalıyız. Ayrıca Berlin de de, İstanbul da olduğu gibi, çok sevdiğimiz bir arkadaş ve dost grubumuz var. Yarım asırdır uzak tayım. Hiç bir zaman arkamdaki köprüleri atmadım, gemileri yakmadım. Uzaktayken bile yakında olmayı bana İstanbul Erkek Lisesi öğretmişti zamanında. Göğüs kafesimde kırk senedir iki kalp birden atıyor. Birincisi İstanbul, İstanbul, ikincisi Berlin, Berlin diyor. Bir ömre iki hayat sığdırmak çok güzel.