Türkiye deki Suriyeli Sığınmacılar, 2013 Saha Araştırması Sonuçları

Transkript

1

2

3 Türkiye deki Suriyeli Sığınmacılar, 2013 Saha Araştırması Sonuçları Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı 2013

4 KISALTMALAR AFAD AB BM BMMYK GSYH STK AFKEN EYDAS : Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı : Avrupa Birliği : Birleşmiş Milletler : Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği : Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla : Sivil Toplum Kuruluşu : Afet Geçici Kent Yönetim Sistemi : Elektronik Yardım Dağıtım Sistemi T Ü R K İ Y E SURİYE

5 ÖNSÖZ 2011 yılının Mart ayında, iç karışıklıkların başlamasından bu yana, günden güne artan sayıda Suriye Arap Cumhuriyeti (Suriye) vatandaşı Türkiye ye sığınmacı olarak gelmektedir. Suriye deki insan hakları ihlallerinde 2012 ve sonrasında ortaya çıkan hızlı artış, insani yardım ihtiyaçlarında dramatik artışları da beraberinde getirmiştir. İç karışıklıkların başlamasından bu yana, Suriye ile güçlü tarihi, kültürel ve komşuluk bağları olan Türkiye Cumhuriyeti iç karışıklıklardan etkilenen Suriye vatandaşları için açık kapı politikası izlemiştir. Türkiye, gerek sınırları içerisindeki geçici barınma merkezlerinde ve çeşitli illerde, gerekse Suriye sınırları içerisindeki geçici barınma merkezlerinde ve çeşitli yerleşim yerlerinde bu trajediden etkilenen Suriye vatandaşlarına insani yardım sağlamada en cömert davranan ülke olmuştur. Öncelikle, Suriye trajedisine büyük bir duyarlılık gösteren ve bu konuda öncü bir rol üstlenen Başbakan Recep Tayyip ERDOĞAN ve Başbakan Yardımcısı Beşir ATALAY olmak üzere her seviyedeki devlet ve hükümet yetkilerimiz, başta BM ve AB nin yanı sıra, tüm uluslararası toplumun dikkatini bu konuya çekmek için büyük çaba göstermektedir. Türkiye şu anda, iki buçuk yıldan bu yana 10 şehirde kurulan 20 geçici barınma merkezinde 200 binden fazla Suriyeli sığınmacıya ev sahipliği yapmaktadır. Bunun dışında, geçici barınma merkezleri dışındaki yaklaşık 500 bin Suriyeli sığınmacıya sağlık, eğitim ve gıda yardımı sağlanmaktadır. AFAD Suriyeli misafirlerimizin her türlü ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılamak üzere, geçici barınma merkezlerinin kurulumu ve işletilmesi için yüksek standartlar oluşturmuştur. AFAD tarafından işletilen geçici barınma merkezlerindeki hizmet ve tesisler, dünyanın hiç bir yerinde benzer merkezlerde bulunmayan standartlara sahiptir. AFAD geçici barınma merkezleri normal yaşam koşullarının devam ettiği merkezlerdir. Okul öncesi de dahil olmak üzere, okul çağındaki tüm çocuklar için eğitim hizmetleri mevcuttur ve Türk vatandaşlarına verilen standartta sağlık hizmetleri verilmektedir. Sığınmacılar için yetişkin eğitim merkezleri de mevcut olup bir mesleği olmayanlara, yeterli beceri kazandırılarak meslek sahibi olmalarına yardımcı olunmaktadır. Türkiye, Suriyeli sığınmacılara yalnızca geçici ev sahipliği yapmamakta aynı zamanda onları kriz sonrası dönem için de hazırlamaktadır. AFAD, geçici barınma merkezlerinin kurulumu ve işletilmesi için yazılı standartlar kılavuzları oluşturmuş ve böylece tüm barınma merkezlerindeki koşulların benzer olması sağlanmıştır. Bu standartlar aynı zamanda gelecekte meydana gelebilecek muhtemel afetler sonrasında ihtiyaç duyulan afet barınma merkezlerinde de kullanılacak standartlar olarak oluşturulmuştur. AFAD Türkiye de geçici barınma merkezlerinde ve geçici barınma merkezleri dışında farklı şehirlerde yaşan Suriyeli sığınmacıların profillerini çıkarmak amacıyla geniş bir anket çalışması gerçekleştirmiştir. Anket çalışması (1) geçici barınma merkezlerindeki hizmetlerin ve koşulların iyileştirilmesi amacıyla veri toplamak, (2) Suriyeli sığınmacıların demografik, sosyo-ekonomik ve sosyokültürel yapıları hakkında bilgi edinmek ve (3) geçici barınma merkezleri dışında çeşitli şehirlerde yaşayan Suriyeli sığınmacıların ihtiyaç analizlerini yapmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Anket çalışması Adana, Adıyaman, Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Mardin, Osmaniye ve Şanlıurfa illerinde, hem geçici barınma merkezlerinde hem de bu merkezler dışında yaşayan Suriyeli sığınmacılar ile yüz yüze görüşme yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Anketler demografi, sosyo-ekonomik yapı, barınma, güvenlik, sağlık, eğitim, beslenme, su/temizlik ve gelecekle ilgili beklentiler konusunda sorular içermektedir. Geçici barınma merkezlerinde gerçekleştirilen anketlerle hanede yaşayan bireyden ve geçici barınma merkezleri dışında yaşayan sığınmacılarla gerçekleştirilen anketlerle de haneden bireyle ilgili veriler elde edilmiştir. Anket soruları, AFAD Veri Değerlendirme ve Analizi Çalışma Grubu tarafından geliştirilmiştir. Sorular AFAD ın geçici barınma merkezleri ve bu merkezler dışında yaşayan Suriyeli sığınmacılarla ilgili 2,5 yıllık tecrübesine dayalı olarak ve bu tecrübeden yararlanılarak hazırlanmıştır. Bu anket çalışmasında, Türkiye de yaşayan Suriyeli sığınmacılarla ilgili en önemli konularla ilgili veri elde edilmiştir. Çeşitli kısıtlardan dolayı, veri toplanamayan muhtemel alanların olabileceği açıktır. AFAD, elde edilen bilgiler ışığında bu tür çalışmaları ilerleyen dönemlerde devam ettirmeyi planlamaktadır. Gelecekte yapılacak çalışmalarda önemli bulunan diğer alanlar da dikkate alınacaktır. Bir kısmı bu raporda yer alan ve profil anketine dayanan araştırma sonuçlarının ve değerlendirmelerin, bu alanda çalışan tüm kişi, kurum ve kuruluşlara faydalı olmasını ve diğer çalışmalara yol gösterici nitelikte olmasını diliyorum. Bu rapor, profil anketinde elde edilen bilgilerin yalnızca bir kısmını kapsamakta olup AFAD eğitim, sağlık, beslenme, barınma, çocuk ve kadın gibi konularda spesifik raporlar yayınlayacaktır. Geçici barınma merkezleri dışında yaşayan Suriyeli sığınmacılarla ilgili bir ihtiyaç analizi raporunun yazımı şu anda devam etmektedir. Anket çalışmasına desteklerinden dolayı Başbakan Yardımcısı Beşir ATALAY a, Dışişleri, İçişleri, Sağlık ve Milli Eğitim Bakanlıklarına, BMMYK Türkiye temsilcisi Carol BATHCELOR ve ekibine çok teşekkür ederim. Prof. Dr. Mehmet BALCILAR bu ve bundan sonraki anket çalışmalarında da kullanılacak kapsamlı bir Anket Sistemini AFAD a kazandırdı. Bunun yanı sıra anket sorularının hazırlanmasına, saha görüşmelerine ve sonuçların analizine ilişkin süreci özveri ile yönetti ve rapora katkıda bulundu. Çalışmalarından dolayı kendisine çok teşekkür ederim. Prof. Dr. Aysıt TANSEL ve Prof. Dr. Zeynel Abidin ÖZDEMİR bu raporda yer alan değerlendirmeleri kaleme aldı. Kendilerine titiz çalışmalarından dolayı ayrıca teşekkür ediyorum. Anketin hazırlanması sırasında önemli destek veren BMMYK Türkiye temsilciliğinden Brenda GODDARD ve Amer DELIC e de teşekkür ediyorum. Raporun tüm ilgilere faydalı olmasını dilerim. Dr. Fuat OKTAY AFAD Başkanı

6 Türkiye deki Suriyeli Sığınmacılar*, 2013 T Ü R K İ Y E SURİYE *Bu raporda geçen sığınmacı kelimesi, geçici koruma statüsü altındaki Suriyelileri ifade etmektedir.

7 İçindekiler Harita, Şekil ve Çizelge Listesi Yönetici Özeti Başlarken Birkaç Söz Suriye Hakkında Anket Hakkında Rapor Hakkında Suriyeli Sığınmacıların Geldikleri Suriye Kentleri Türkiye deki Suriyeli Sığınmacıların Coğrafik Dağılımı Türkiye deki Suriyeli Sığınmacıların Hukuki Durumu ve Kayıt Durumu Suriye den Ayrılma Koşulları Türkiye deki Suriyeli Sığınmacıların Demografik Özellikleri 5.1 Cinsiyet Dağılımı 5.2 Yaş Dağılımı 5.3 Eğitim Durumu Dağılımı 5.4 Hanehalkı Reisine Yakınlık 5.5 Medeni Durum Dağılımı 5.6 Hanehalkı Reisinin Yaş ve Cinsiyet Dağılımı Suriye de ve Türkiye de Hanehalkı Geliri Suriye deki İç Savaş ın, Suriyeli Sığınmacıların Yaşamları ve Mal Varlıkları Üzerine Etkileri 7.1 Suriyeli Sığınmacıların, Suriye deki Evlerinin Hasar Durumu 7.2 Suriye deki İç Savaşta Ölen veya Yaralanan Aile Üyeleri Suriyeli Sığınmacıların Türkiye deki Konut Koşulları 8.1 Konut Başına Düşen Aile ve Fert Sayısı 8.2 Konutun Yeterliği ve Temel Gereksinimler Türkiye deki Suriyeli Sığınmacıların Sağlık Sorunları 9.1 Sağlık Hizmetlerinin Kullanımı 9.2 Türkiye deki Suriyeli Sığınmacıların Psikolojik Destek Gereksinimi 9.3 Türkiye deki Suriyeli Sığınmacılar Arasında Kronik Hastalıklar ve Uyku Bozuklukları 9.4 Suriyeli Sığınmacı Çocukların Aşılanması Türkiye deki Suriyeli Sığınmacı Hamile Kadınlar Suriyeli Sığınmacıların Kampları Tercih Etmeleri 11.1 Kamplarda Yaşamayı Tercih Etme Nedenleri 11.2 İnsani Yardım Kuruluşlarının Yardımları Kamplardaki Hizmetlerin Değerlendirilmesi 12.1 Kamplardaki Hizmetler ve Kamp Personeli 12.2 Okullara ve Eğitim Kurslarına Katılım Türkiye deki Suriyeli Sığınmacıların Gelecek Planları 13.1 Türkiye de İken Gelecek Planları 13.2 Suriye ye Dönüş Planları Sayfa

8 Türkiye deki Suriyeli Sığınmacılar, 2013 Suriyeli Sığınmacıların Geldikleri Suriye Kentleri Harita 1. Suriyeli Sığınmacıların Geldikleri Suriye Kentleri ve Kentlere Göre Dağılımı, 2013 Türkiye deki Suriyeli Sığınmacıların Coğrafik Dağılımı Harita 2. Kamplarda Yaşayan Suriyeli Sığınmacıların, Türkiye deki Kentlere Göre Dağılımı, 2013 Harita 3. nda Yaşayan Suriyeli Sığınmacıların, Türkiye deki Kentlere göre Dağılımı, 2013 Türkiye deki Suriyeli Sığınmacıların Hukuki Durumu ve Kayıt Durumu Şekil 3.1 Suriyeli Sığınmacıların İzin ve Kayıt Durumu, Cinsiyete Göre Dağılım,, Türkiye, 2013 (%) Sayfa Suriye den Ayrılma Koşulları Şekil 4.1 Suriyeli Sığınmacıların Suriye den Ayrılış Nedenleri, ve, Türkiye, 2013 (%) Şekil 4.2 Suriyeli Sığınmacılar Türk Sınırını Nasıl Geçti? Cinsiyete Göre Dağılım, ve, Türkiye, 2013 (%) Şekil 4.3 Suriyeli Sığınmacıların Başka Bir Ülke Yerine, Türkiye yi Seçme Nedenleri, ve, Türkiye, 2013 (%) Türkiye deki Suriyeli Sığınmacıların Demografik Özellikleri 5.1 Cinsiyet Dağılımı Şekil Suriyeli Sığınmacıların Cinsiyete Göre Dağılımı, ve, Türkiye, 2013 (%) 5.2 Yaş Dağılımı T Ü R Şekil Suriyeli Sığınmacıların Yaş Dağılımı,, Türkiye, 2013 (%) Şekil Suriyeli Sığınmacıların Yaş Dağılımı,, Türkiye, 2013 (%) 5.3 Eğitim Durumu Dağılımı K İ Şekil Suriyeli Sığınmacıların Eğitim Durumuna Göre Dağılımı (6 Yaş ve Üzeri), ve, Türkiye, 2013 (%) 5.4 Hanehalkı Reisine Yakınlık Çizelge Suriyeli Sığınmacıların Hanehalkı Reisine Yakınlıkları, Cinsiyete Göre Dağılım, ve, Türkiye, 2013 (%) 5.5 Medeni Durum Dağılımı Şekil Suriyeli Sığınmacıların Medeni Durumu ( 15 yaş ve üzeri), ve, Türkiye, 2013 (%) 5.6 Hanehalkı Reisinin Yaş ve Cinsiyet Dağılımı SURİYE Şekil Suriyeli Sığınmacıların Hanehalkı Reislerinin Cinsiyet Dağılımı, ve, Türkiye, 2013 (%) Şekil Suriyeli Sığınmacıların Hanehalkı Reislerinin Yaş Dağılımı, ve, Türkiye, 2013 (%) Y E Suriye de ve Türkiye de Hanehalkı Geliri Çizelge 6.1 Suriyeli Sığınmacı Hanehalklarının Suriye de iken Aylık Geliri (ABD Doları), ve, Türkiye, 2013 (%) Şekil 6.1 Suriyeli Sığınmacı Hanehalklarının Son Bir Ayda Türkiye de Çalıştıkları İşten Elde Ettikleri Gelir (ABD Doları), Cinsiyete Göre Dağılım,, Türkiye, 2013 (%) Suriye deki İç Savaşın, Suriyeli Sığınmacıların Yaşamları ve Mal Varlıkları Üzerine Etkileri 7.1 Suriyeli Sığınmacıların, Suriye deki Evlerinin Hasar Durumu Şekil Suriyeli Sığınmacıların Suriye deki Evlerinin Ne Durumda Olduğu, Cinsiyete Göre Dağılım, ve, Türkiye, 2013 (%) Şekil Suriyeli Sığınmacılar Suriye deki Yakınları ile Nasıl Haberleşiyorlar? Cinsiyete Göre Dağılım, ve, Türkiye, 2013 (%) 7.2 Suriye deki İç Savaşta Ölen veya Yaralanan Aile Üyeleri Şekil Suriye deki İç Savaşta Ölen veya Yaralanan Aile Üyeleri, Cinsiyete Göre Dağılım, ve, Türkiye, 2013 (%) Suriyeli Sığınmacıların Türkiye deki Konut Koşulları 8.1 Konut Başına Düşen Aile ve Fert Sayısı Şekil Suriyeli Sığınmacıların Türkiye de Yaşadıkları Konut Tipi, Cinsiyete Göre Dağılım,, Türkiye, 2013 (%) Çizelge Suriyeli Sığınmacıların Oturdukları Konutlarda Kaç Aile ve Kaç Kişi Yaşıyor? ve, Türkiye, 2013 (%) 8.2 Konutun Yeterliği ve Temel Gereksinimler Çizelge Suriyeli Sığınmacılar Konutlarının Çeşitli Özelliklerini Nasıl Değerlendiriyor? ve, Türkiye, 2013 (%) Çizelge Suriyeli Sığınmacılar Yaşadıkları Konutların Temel Gereksinimlerini Nasıl Değerlendiriyor? ve, Türkiye, 2013 (%)

9 Harita, Şekil ve Çizelge Listesi Türkiye deki Suriyeli Sığınmacıların Sağlık Sorunları 9.1 Sağlık Hizmetlerinin Kullanımı Şekil Suriyeli Sığınmacılar Türkiye de Sağlık Hizmetlerinden Faydalandılar mı? Cinsiyete Göre Dağılım, ve, Türkiye, 2013 (%) Şekil Suriyeli Sığınmacılar, Türkiye de Faydalandıkları Sağlık Hizmetlerinden Memnunlar mı? Cinsiyete Göre Dağılım, ve, Türkiye, 2013 (%) Şekil Suriyeli Sığınmacılar, İlaca Kolaylıkla Ulaşabiliyor mu? Cinsiyete Göre Dağılım, ve, Türkiye, 2013 (%) 9.2 Türkiye deki Suriyeli Sığınmacıların Psikolojik Destek Gereksinimi Şekil Suriyeli Sığınmacılar veya Aile Üyeleri Psikolojik Desteğe Gereksinimleri Olduğunu Düşünüyorlar mı? Cinsiyete Göre Dağılım, ve, Türkiye, 2013 (%) 9.3 Türkiye deki Suriyeli Sığınmacılar Arasında Kronik Hastalıklar ve Uyku Bozuklukları Şekil Suriyeli Sığınmacılar Arasında Kronik Hastalıklar ve Uyku Bozuklukları, ve, Türkiye, 2013 (%) 9.4 Suriyeli Sığınmacı Çocukların Aşılanması Şekil Beş Yaş Altı Suriyeli Sığınmacı Çocuklar Arasında Çocuk Felci Aşısı, Cinsiyete Göre Dağılım, ve, Türkiye, 2013 (%) Şekil On Yaş Altı Suriyeli Sığınmacı Çocuklar Arasında Kızamık Aşısı, Cinsiyete Göre Dağılım, ve, Türkiye, 2013 (%) Türkiye deki Suriyeli Sığınmacı Hamile Kadınlar Şekil 10.1 Suriyeli Sığınmacılar Arasında Hamile Kadın Var mı? ve, Türkiye, 2013 (%) Şekil 10.2 Suriyeli Sığınmacı Kadınlar Arasında Türkiye ye Geldikten Sonra Doğum Yapan Var mı? ve, Türkiye, 2013 (%) Çizelge 10.1 Suriyeli Sığınmacı Hamile Kadınlar Nerede Doğum Yaptılar? ve, Türkiye, 2013 (%) Suriyeli Sığınmacıların Kampları Tercih Etmeleri 11.1 Kamplarda Yaşamayı Tercih Etme Nedenleri Çizelge Suriyeli Sığınmacılar Neden Kampta Yaşamayı Tercih Ediyorlar? Cinsiyete Göre Dağılım, ve, Türkiye, 2013 (%) 11.2 İnsani Yardım Kuruluşlarının Yardımları Şekil Suriyeli Sığınmacılar Türkiye ye Geldikten Sonra İnsani Yardım Kuruluşlarından Yardım Aldılar mı? Cinsiyete Göre Dağılım, ve, Türkiye, 2013 (%) Kamplardaki Hizmetlerin Değerlendirilmesi 12.1 Kamplardaki Hizmetler ve Kamp Personeli Çizelge Suriyeli Sığınmacılar Kamplarda Verilen Hizmetleri Nasıl Değerlendiriyor?, Türkiye, 2013 (%) Çizelge Suriyeli Sığınmacılar, Kamp Personelinin Davranışları Hakkında Ne Düşünüyor?, Türkiye, 2013 (%) Çizelge Suriyeli Sığınmacıların Kamp İle İlgili Önemli Buldukları Sorunlar Nelerdir? Cinsiyete Göre Dağılım,, Türkiye 2013 (%) 12.2 Okullara ve Eğitim Kurslarına Katılım Çizelge Altı-On bir Yaşları Arasındaki Suriyeli Sığınmacı Çocuklar Okula Devam Ediyor mu? ve, Türkiye, 2013 (%) Çizelge Suriyeli Sığınmacıların Katıldıkları Eğitim Kursları Nelerdir? Cinsiyete Göre Dağılım,, Türkiye, 2013 (%) Türkiye deki Suriyeli Sığınmacıların Gelecek Planları 13.1 Türkiye de İken Gelecek Planları Çizelge Suriyeli Sığınmacılar Türkiye de İş Arıyorlar mı ve Türkçe Öğrenmek İstiyorlar mı? Cinsiyete Göre Dağılım, ve, Türkiye, 2013 (%) Şekil Suriyeli Sığınmacılar Meslek Edinecek Bir Kursa Katılmak İstiyor mu? Cinsiyete Göre Dağılım,, Türkiye, 2013 (%) 13.2 Suriye ye Dönüş Planları Şekil Suriyeli Sığınmacılar Ne Zaman Suriye ye Dönmeyi Planlıyor? ve, Türkiye, 2013 (%) Şekil Suriyeli Sığınmacıların Suriye ye Döndüklerinde Barınabilecekleri Bir Yerleri Var mı? Cinsiyete Göre Dağılım, ve, Türkiye, 2013 (%) Şekil Suriyeli Sığınmacılar Suriye ye Döndüklerinde Bir İşleri Olacağını Düşünüyorlar mı? Cinsiyete Göre Dağılım, ve, Türkiye, 2013 (%) Sayfa

10 Türkiye deki Suriyeli Sığınmacılar, 2013 Şanlıurfa Akçakale Çadır Kenti Türkiye deki Suriyeli sığınmacıların çoğu Suriye-Türkiye sınırına yakın olan bölgelerden gelmektedir. Bu bölgeler aynı zamanda yoğun çatışmaların olduğu bölgelerdir. Türkiye ye gelen Suriyeli sığınmacıların yaklaşık yüzde 36 sı Türkiye deki 10 kentte bulunan 20 kampa yerleştirilmiştir ve yüzde 64 ü kampların bulunduğu 10 kent de dâhil olmak üzere çeşitli kentlerde kamplar dışına yerleşmiştir. Bu 10 kent, Türkiye nin güney ve güneydoğusundadır ve Suriye-Türkiye sınırına yakındır. Türkiye deki Suriyeli sığınmacılardan kamp dışında olanların yaklaşık yüzde 45 inin AFAD kaydı vardır ve yaklaşık yüzde 20 sinin oturma izni vardır. Kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacıların yarıdan fazlası ve kamp dışında yaşayan Suriyeli sığınmacıların yaklaşık yüzde 80 i Suriye yi güvenlik nedeni ile terk ettiklerini söylemişlerdir. Bundan başka, Suriyeli sığınmacıların önemli bir kısmı politik veya ekonomik nedenlerden dolayı Suriye yi terk ettiğini belirtmiştir. Kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacıların yarıdan fazlası ve kamp dışında yaşayan Suriyeli sığınmacıların dörtte biri, Türkiye ye, resmi bir sınır noktasından, pasaportsuz olarak girmiştir. Ayrıca, Suriyeli sığınmacıların önemli bir yüzdesi resmi olmayan bir sınır noktasından Türkiye ye giriş yapmıştır. Suriyeli sığınmacıların yaklaşık dörtte üçü, başka bir ülke yerine Türkiye yi tercih etmelerinin nedeninin ulaşım kolaylığı olduğunu belirtmiştir. Suriyeli sığınmacıların yaklaşık yarısı, hanehalkı reisinin çocuklarıdır ve toplamın yaklaşık üçte biri hanehalkı reisinin eşleridir. On beş yaş ve üzerindeki Suriyeli sığınmacıların yüzde 70 e yakını evlidir ve yaklaşık üçte biri ise bekârdır. Kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacı hanehalkı reislerinin yaklaşık yüzde 17 si ve kamp dışında yaşayan hanehalkı reislerinin yaklaşık yüzde 22 si kadındır. Suriyeli sığınmacı hanehalklarının yarıdan fazlası Suriye de iken 155 ABD doları veya daha az gelir elde ediyordu. Buna karşılık, kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacıların yaklaşık yüzde 21 i ve kamp dışında yaşayanların yüzde 30 u Suriye de iken, 231 ABD doları veya daha fazla gelir elde ediyordu. Buna göre, kamp dışında yaşayan Suriyeli sığınmacıların kamp içindekilere göre daha büyük bir kısmı, Suriye de iken göreceli olarak parasal açıdan daha iyi bir durumdaydı. Kamp dışında yaşayan Suriyeli sığınmacıların yarıdan fazlası son ay içerisinde 250 ABD dolarından daha az gelir elde etmiştir. Kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacıların yarıya yakını (ve kamp dışında yaşayanların biraz daha azı) Suriye deki evlerinin tamamen yıkılmış veya çok hasarlı olduğunu belirtmişlerdir. Kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacıların yaklaşık üçte biri, en az bir aile üyesinin öldüğünü ve yine yaklaşık üçte biri en az bir aile üyesinin yaralandığını belirtmiştir. (Kamp dışında yaşayanlar arasında bu oranlar biraz daha düşüktür).

11 Yönetici Özeti Gaziantep Nizip 2 Konteyner Kenti Kamp dışında yaşayan Suriyeli sığınmacıların yaklaşık dörtte üçü Türkiye de bir ev veya apartman dairesinde oturmaktadır. Konut koşulları kalabalık sayılabilir. Kamp dışında yaşayanların yaklaşık yüzde 62 si, 7 veya daha fazla insan ile bir arada yaşamaktadır. Kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacıların dörtte üçü ve kamp dışında yaşayanların yarıdan fazlası, içinde yaşadıkları konut biriminin, iklim koşullarına uygun olmadığını düşünmektedir. Kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacıların yüzde 90 dan fazlası ve kamp dışında yaşayanların beşte üçüne yakını Türkiye de sağlık hizmetlerini kullandıklarını belirtmişlerdir ve dörtte üçünden fazlası sağlık hizmetlerinden çok memnun veya memnun kalmıştır. Kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacıların yarıya yakını (kamp dışında yaşayanların biraz daha azı), kendilerinin veya aile üyelerinin psikolojik desteğe gereksinimi olduğunu düşünmektedir. Kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacı yetişkinlerin yaklaşık dörtte biri (kamp dışında yaşayanların bir dereceye kadar daha azı) uyku sorunları yaşadığını belirtmiştir. Benzer biçimde, kamplardaki çocukların yaklaşık dörtte biri (kamp dışındakilerin bir dereceye kadar daha azı) uyku sorunları yaşamaktadır. Çocuk felci veya kızamık aşısı olmayan çocukların yüzdesi kamp dışında yaşayanlar arasında daha yüksektir. Kamplarda yaşayan çocukların dörtte biri ve kamp dışında yaşayan çocukların yüzde 45 i çocuk felci aşısı olmamıştır. Kamplarda yaşayan çocukların üçte biri ve kamp dışında yaşayan çocukların yaklaşık yüzde 41 i kızamık aşısı olmamıştır. Bu durum yerel nüfustaki çocuklar için ciddi bir sağlık tehdidi oluşturmaktadır. Kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacıların sadece yaklaşık beşte ikisi ve kamp dışında yaşayanların sadece yaklaşık yüzde 15 i insani yardım kuruluşlarından yardım almıştır. Kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacıların çok yüksek bir yüzdesi, kamplardaki güvenlik, yemek, sağlık, eğitim, dini ve diğer hizmetleri çok olumlu değerlendirmiştir. Kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacı çocukların yaklaşık yüzde 83 ü ve kamp dışında yaşayan Suriyeli sığınmacı çocukların sadece yüzde 14 ü okula devam etmektedir. Kamp dışında yaşayan çocuklar arasında gözlenen okula devam yüzdesinin çok düşük olması, üzerinde dikkatle durulması gereken bir konudur. Kamp dışında yaşayan Suriyeli sığınmacıların yaklaşık dörtte üçü bir iş arıyor ve kamp içi ve dışı beraber değerlendirildiğinde yüzde 86 sı Türkçe öğrenmek istiyor. Kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacıların beşte üçüne yakını (kamp dışında yaşayanların bir dereceye kadar daha azı) Suriye deki çatışma sona erdiği zaman Suriye ye dönmeyi planladıklarını belirtmişlerdir. Kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacıların yaklaşık beşte ikisi (kamp dışında yaşayanların bir dereceye kadar daha çoğu) Suriye ye döndüklerinde barınacak bir yerlerinin olacağını ve aynı orandakiler Suriye ye döndüklerinde bir işlerinin olacağını düşünmektedir.

12 SURİYE Türkiye deki Suriyeli Sığınmacılar, 2013 Suriye Hakkında Suriye Arap Cumhuriyeti Akdeniz in doğu ucunda ve Türkiye nin güneyinde yer almaktadır. Suriye nin yüzölçümü 185,6 bin kilometre karedir itibariyle, Suriye nin toplam nüfusunun 22,5 milyon olduğu tahmin edilmiştir. Suriye nin resmi dili Arapçadır. Başkenti 1,7 milyon nüfusa sahip olan Şam kentidir. 4,6 milyon nüfuslu Halep ise Suriye nin en büyük kentidir. Suriye de doğumda ortalama yaşam beklentisi, erkekler için 72 yıl ve kadınlar için 77 yıldır. Suriye nin oldukça genç bir nüfusu vardır yılında toplam nüfusun yaklaşık yüzde 35 i 15 yaş altındaydı. Aynı yılda, ortanca (medyan) yaş ise 22 idi. Dünya Bankası verilerine göre, Suriye nin kişi başına Gayrisafi Yurtiçi Hasılası (GSYH) 2012 yılında ABD dolarıydı (World Development Indicators, 2013). Suriye nin ana ihracatı, tarım ürünleri ve petroldür. Suriye işgücünün yaklaşık yüzde 17 si tarımda, yüzde 16 sı endüstride ve yüzde 67 si hizmet sektöründedir. Birleşmiş Milletlerin (BM) tahminlerine göre, Türkiye 2011 den beri Suriye krizi için 2 milyar dolardan fazla harcama yapmıştır. Suriye, 24 Ekim 1945 ten beri Birleşmiş Milletlerin (BM) bir üyesidir. SURİYE ORTALAMA YAŞAM BEKLENTİSİ GAYRİSAFİ YURTİÇİ HASILASI T Ü R K İ Y E Suriye Arap Cumhuriyeti Akdeniz in doğu ucunda ve Türkiye nin güneyinde yer almaktadır. Suriye nin yüzölçümü 185,6 bin kilometre karedir. Suriye de doğumda ortalama yaşam beklentisi, erkekler için 72 yıl ve kadınlar için 77 yıldır. Dünya Bankası verilerine göre, Suriye nin kişi başına Gayrisafi Yurtiçi Hasılası (GSYH) 2012 yılında ABD dolarıydı (World Development Indicators, 2013).

13 Başlarken Birkaç Söz Anket Hakkında Bu çalışma, AFAD ın Türkiye deki Suriyeli sığınmacılar arasında gerçekleştirdiği anketin sonuçlarına dayanmaktadır. Bu anketin amacı, Türkiye deki Suriyeli sığınmacıların demografik, eğitim ve sosyo-ekonomik özelliklerini aydınlatmaktır. Anket 23 Haziran Temmuz 2013 tarihleri arasında uygulanmıştır. Anket 10 kentte kurulu olan 20 kampta yaşayan Suriyeli sığınmacılar ile birlikte yine bu 10 kentte kamplar dışında yaşayan Suriyeli sığınmacıları kapsamaktadır. Bu kentler şunlardır: Adana, Adıyaman, Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Mardin, Osmaniye ve Şanlıurfa. Kamp dışındaki yerler, Suriyeli sığınmacıların yoğun olarak yaşadığı mahalle ve caddeler olarak seçilmiştir. Ankette, kamplarda yaşayanlara 73 soru ve kamp dışında yaşayanlara 75 soru yöneltilmiştir. Ankette toplam hanehalkı kapsanmıştır. Bu hanehalklarının ü kamplarda ve ü kamp dışında yaşamaktadır. Haneler, rassal bir seçim süreci ile seçilmiştir. Toplanan bilgiler temizlendikten sonra kamplarda hane ve kamp dışında hane hakkındaki bilgiler güvenilir bulunmuştur. Anket 29 AFAD personeli tarafından uygulanmış ve kendilerine 29 çevirmen eşlik etmiştir. Ankete hanehalkından bir yetişkin yanıt vermiştir ve bu kişi aynı zamanda hanedeki her bir kişi hakkında bilgi vermiştir. Bu nedenle bu kitaptaki şekil ve çizelgeler, her bir soru için ayrı ayrı verilen toplam yanıt sayısına dayanarak hazırlanmıştır. Şekil ve çizelgeler incelenirken bu noktanın akılda tutulmasında fayda vardır. Hatay Altınözü 2 Çadır Kenti Şanlıurfa Harran Konteyner Kenti Malatya Beydağı Konteyner Kenti

14 Türkiye deki Suriyeli Sığınmacılar, 2013 Rapor Hakkında Bu rapor Türkiye deki Suriyeli sığınmacılar hakkında hazırlanan raporun Türkçe bir versiyonudur. Bu çalışmanın dayandığı anket, çeşitli kentlerdeki kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacılar ile kamp dışında çeşitli kentlerde yaşayan Suriyeli sığınmacıları kapsamıştır. Bu anket Türkiye deki Suriyeli sığınmacılar hakkında şimdiye kadar yapılmış olan en kapsamlı ve en büyük ankettir. Türkiye de yaşayan Suriyeli sığınmacıların toplam sayısı konusunda kesin bir bilgi yoktur. AFAD verilerine göre tarihi itibariyle, AFAD ın sorumluluğundaki kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacı vardır. AFAD tahminlerine göre, çeşitli kentlerde kamp dışında yaşayan Suriyeli sığınmacı bulunmaktadır. Bu tahminlere göre Türkiye deki Suriyeli sığınmacıların yüzde 36 sı Türkiye de çeşitli kentlerdeki kamplarda yaşamaktadır. Yüzde 64 ü ise Türkiye de çeşitli kentlerde kamp dışında yaşamaktadırlar. Birleşmiş Milletler raporlarına göre, 2013 yılı sonunda, Türkiye deki Suriye vatandaşı sayısı bir milyonu aşacaktır. Suriyeli sığınmacıların özelliklerinin ve Türkiye deki deneyimlerinin kamp içinde veya kamp dışında yaşamalarına göre farklılık gösterdiğini düşünüyoruz. Bu düşünce ile raporun tamamında, kamp içinde yaşayan Suriyeli sığınmacılar ile kamp dışında yaşayan Suriyeli sığınmacılar için ayrı ayrı şekil, çizelge ve yorumlar yapılmıştır. Bunun dışında, şekil ve çizelgeler mümkün olduğu kadar erkek ve kadınlar için ayrıştırılarak yorumlanmıştır. Bu rapor Türkiye deki Suriyeli sığınmacılar arasında gerçekleştirilen anketin sonuçlarına dayanmaktadır. Bu anket AFAD tarafından 23 Haziran 2013 ve 7 Temmuz 2013 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Raporda, Türkiye ye sığınan Suriyelilerin birçok özelliği ve Türkiye deki yaşamlarının çeşitli yönleri hakkında bilgiler verilmektedir. Raporun başlangıç bölümlerinde Suriyeli sığınmacıların, Türkiye ye gelmeden önce, Suriye de yaşadıkları yerlerin coğrafik dağılımı ve Türkiye de yerleşmeyi seçtikleri yerlerin coğrafik dağılımı konularında bilgi vermektedir. İzleyen bölüm, Türkiye deki Suriyeli sığınmacıların, Türkiye deki hukuki statüsü ve kayıt durumu hakkında bilgi vermektedir. Bunu izleyen bölüm, Suriyeli sığınmacıların Suriye den ayrılış nedenlerini, Türkiye ye girişte izledikleri yolları ve Türkiye yi hedef ülke olarak seçme nedenlerini irdelemektedir. Beşinci Bölümde Türkiye deki Suriyeli sığınmacıların demografik ve eğitimsel özellikleri verilmektedir. Bu bölüm Suriyeli sığınmacıların cinsiyeti, yaşı ve eğitimleri, hanehalkı reisine yakınlıkları, medeni durumu ve bunlarla birlikte hanehalkı reisinin cinsiyet ve yaşı konularının tartışılmasını kapsamaktadır. Altıncı Bölümün konusu, Suriyeli sığınmacıların, Suriye de iken ve Türkiye ye geldikten sonra parasal (mali) durumlarının nasıl olduğudur. Kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacıların çalışarak gelir elde edebilecekleri etkinliklere katılma olanağı kısıtlıdır. Fakat kamp dışında yaşayan Suriyeli sığınmacılar gelir getirici etkinliklere katılabilmektedirler. Bu nedenle, bu bölümde, Suriyeli sığınmacı hanehalklarının Türkiye de çalışarak elde ettikleri gelir konusunda bilgi sunulmaktadır. Yedinci Bölümde Suriye deki iç savaşın, Suriyeli sığınmacıların geride bıraktıkları evlerine verdiği hasar ve aile üyelerinin iç savaş dolayısıyla maruz kaldıkları olumsuzlukları ele almaktayız. Özellikle, iç savaş dolayısı ile ölen veya yaralanan aile üyelerinin bulunup bulunmadığı incelenmektedir.

15 Başlarken Birkaç Söz Sekizinci Bölümde Suriyeli sığınmacıların Türkiye deki konut koşulları konusunda bilgi verilmektedir. Bu bölümü izleyen bölümde Suriyeli sığınmacıların sağlık sorunları tartışılmaktadır. Önce, Suriyeli sığınmacıların Türkiye de sağlık hizmetlerini kullanımı konusunda bilgi verilmektedir. Daha sonra, psikolojik destek gereksinimi, kronik hastalıkların ve uyku bozukluklarının oluş derecesi konuları irdelenmektedir. Son olarak, bu bölümde Suriyeli sığınmacı çocukların, çocuk felci ve kızamık aşıları olma durumları konusunda bilgi verilmektedir. Onuncu Bölümde, hamile olan Suriyeli kadın sığınmacılar konusunda kısaca bilgi verilmektedir. On Birinci Bölümde, kamplarda yaşayan Suriyeli sığınmacıların kampta yaşama tercihlerinin nedenleri açıklanmaktadır. Kamplarda sunulan çeşitli hizmetlerin, kampta yaşayan Suriyeli sığınmacılar tarafından değerlendirilmesi On İkinci Bölümde verilmektedir. Türkiye deki Suriyeli sığınmacıların gelecek ile ilgili planları On Üçüncü Bölümde kapsanmıştır. T.C. Başbakanı Recep Tayyip ERDOĞAN

16 1 Suriyeli Sığınmacıların Geldikleri Suriye Kentleri Suriyeli Sığınmacıların Geldikleri Suriye Kentleri Bu bölümde Türkiye deki Suriyeli sığınmacıların geldikleri Suriye kentleri konusunda bilgi sunulmaktadır. Bu kentlerin dağılımı ve bu kentlerin her birinden gelen sığınmacıların yüzdesel dağılımı Harita 1 de verilmektedir. Harita 1. Suriyeli Sığınmacıların Geldikleri Suriye Kentleri ve Kentlere Göre Dağılımı, 2013 Dikkatimizi çeken ilk nokta, Halep in Türkiye ye en çok sığınmacı yollayan kent olduğudur. Türkiye ye gelen toplam sığınmacıların yüzde 36 ya yakını Halep ten gelmiştir. Halep ten Türkiye ye gelen Suriyeli sığınmacıların oranının bu kadar yüksek olmasının bir nedeni Halep in Türk sınırına çok yakın olmasıdır ve ikinci bir neden ise Halep in yoğun çatışma merkezlerinden biri olmasıdır. Halep, 2012 tahminlerine göre 4,6 milyon nüfusu ile Suriye nin en kalabalık kentidir. Türkiye ye en çok sığınmacı yollayan ikinci kent İdlip tir. Toplam sığınmacıların yaklaşık yüzde 21 i İdlip ten gelmiştir. İdlip de Türkiye sınırına yakın bir kenttir ve 2012 tahminlerine göre 1,4 milyon nüfusu vardır. Türkiye ye gelen Suriyeli sığınmacıların bir dereceye kadar yüksek bir yüzdesi Rakka ve Lazkiye den gelmiştir. Türkiye ye gelen Suriyeli sığınmacıların yaklaşık yüzde 11 i Rakka dan ve yaklaşık yüzde 9 u Lazkiye den gelmiştir. Hem Rakka hem de Lazkiye Türk sınırına göreceli olarak yakın kentlerdir yılı tahminlerine göre Lazkiye nin nüfusu 1 milyondur. Türkiye ye Suriyeli sığınmacıların geldiği diğer iki kent Hasiçi ve Hama dır ve Türkiye ye toplam sığınmacıların sırası ile yüzde 5,4 ve yüzde 7,5 i bu kentlerden gelmiştir yılı tahminlerine göre bu iki kentin nüfusları sırası ile 1,4 ve 1,5 milyondur. Türkiye ye gelen sığınmacıların yaklaşık yüzde 10 u diğer Suriye kentlerinden gelmiştir. Bu kentler ve bu kentlerden gelen sığınmacıların yüzdeleri Harita 1 de görülebilir. Bu haritada görüldüğü gibi bu diğer kentler Suriye-Türkiye sınırından bir dereceye kadar uzaktır. Lazkiye % 9,2 Tartus % 0,1 Humus % 1,7 Kuneytire % 0,1 Dera % 0,3 14

17 SURİYELİ SIĞINMACILARIN GELDİKLERİ SURİYE KENTLERİ Halep % 35,7 Halep İdlip Rakka Lazkiye Hama Hasiçi Deyrizor Şam Humus Süveyde Dera Kuneytire Tartus 35,7 % 20,9 % 10,9 % 9,2 % 7,5 % 5,4 % 3,9 % 3,8 % 1,7 % 0,4 % 0,3 % 0,1 % 0,1 % Kentlere Göre Dağılım TÜRKİYE İdlip % 20,9 Rakka % 10,9 SURİYE Hasiçi % 5,4 Deyrizor % 3,9 Hama % 7,5 Şam % 3,8 Süveyde % 0,4 15

18 2 Türkiye deki Suriyeli Sığınmacıların Coğrafik Dağılımı Türkiye deki Suriyeli Sığınmacıların Coğrafik Dağılımı Suriyeli sığınmacıların Türkiye de çeşitli kentlere dağılımı nasıldır? Bu soruyu ele alırken, ilk önce, kampların çeşitli kentler arasındaki dağılımı ile birlikte Suriyeli sığınmacıların kamplara dağılımını inceleyeceğiz. Bu dağılımlar Harita 2 de verilmiştir tarihi itibariyle, Türkiye nin güney ve güneydoğusundaki 20 kampta 200,4 bin Suriyeli sığınmacı bulunmaktadır. Harita 2. Kamplarda Yaşayan Suriyeli Sığınmacıların, Türkiye deki Kentlere Göre Dağılımı, 2013 Suriyeli sığınmacılar için yapılan kampların içinde bulunduğu kentlerin çoğunlukla ya Suriye-Türkiye sınırında ya da Suriye-Türkiye sınırına yakın kentlerde bulunduklarına dikkat çekeriz. Hatay, beş kamp ile en çok kampın bulunduğu kenttir. Gaziantep dört kamp ile ve Şanlıurfa üç kamp ile Hatay ı izlemektedir. İki kampın bulunduğu Kilis dışında kalan diğer bütün kentlerin her birinde birer kamp bulunmaktadır. Şanlıurfa, üç kampında 73,3 bin Suriyeli sığınmacı ile en çok Suriyeli sığınmacının bulunduğu kenttir. Buna göre, kamplarda yaşayan toplam Suriyeli sığınmacıların yüzde 36,6 sı Şanlıurfa daki üç kampta yaşamaktadır. Hemen sonra, Gaziantep gelmektedir. Kamplarda yaşayan toplam Suriyeli sığınmacıların yüzde 16,3 üne karşılık gelen 32,7 bin Suriyeli sığınmacı Gaziantep teki dört kampta bulunmaktadır. Kilis, kamplardaki toplam sığınmacıların yüzde 13,7 sine karşılık gelen 27,3 bin Suriyeli sığınmacı Kilis teki iki kampta yaşamaktadır. Yaklaşık 15,4 bin Suriyeli sığınmacı Hatay daki beş kampta bulunmaktadır ve yaklaşık 15 bin Suriyeli sığınmacı Kahramanmaraş taki bir kampta bulunmaktadır. Yalnızca bir kampa sahip olan diğer kentlerde, 10 binden daha az sayılarda Suriyeli sığınmacı bulunmaktadır. Bütün bu kentler Harita 2 de görülebilir. Kamp başına düşen ortalama Suriyeli sığınmacı sayısını ele alırsak, Şanlıurfa daki kampların, kamp başına düşen ortalama 24 bin kişi ile en kalabalık kamplar olduğunu görürüz. Hemen sonra gelen en kalabalık kamplar 15 bin kişi ile Kahramanmaraş taki tek kamp ve kamp başına ortalama 13 bin kişi düşen Kilis teki iki kamptır. Bu durumun tersine, te açılan Mardin deki tek kampta yaklaşık olarak sadece 2,3 bin Suriyeli sığınmacı bulunmaktadır. Şanlıurfa, Kahramanmaraş ve Kilis te bulunan ve bir dereceye kadar oldukça kalabalık olan kamplar en çok dikkat edilmesi gereken kamplardır. Şimdi, kamp dışında yaşayan Suriyeli sığınmacıların Türkiye deki çeşitli kentlere coğrafik dağılımını ele alacağız. Tekrar belirtildiği üzere, bu kentler Türkiye nin güney (Adana, Hatay, Osmaniye, Gaziantep) ve güneydoğu (Adıyaman, Kahramanmaraş, Kilis, Mardin, Şanlıurfa) bölgelerinde, ya Suriye-Türkiye sınırı üzerinde ya da Suriye-Türkiye sınırına yakın yerlerde bulunmaktadır. Daha önce belirtildiği gibi, Türkiye de kamp dışında kaç Suriyeli sığınmacı bulunduğu kesin olarak bilinmemektedir. AFAD bu sayının 350 bin olduğunu tahmin etmektedir. Kamp dışında bulunan Suriyeli sığınmacıların çeşitli kentlere dağılımı Harita 3 te gösterilmektedir. Görüldüğü üzere, kamp dışında yaşayan en çok Suriyeli sığınmacı barındıran kentler şunlardır: Hatay (60 bin), Gaziantep (90 bin), Şanlıurfa (45 bin) ve Mardin (35 bin). 16 OSMANİYE 1 Kamp Sığınmacı 4,1% ADANA 1 Kamp Sığınmacı 4,9% HATAY 5 Kamp 15.4 Sığınmacı 7,7%

19 BARINMA MERKEZLERİNDE YAŞAYAN SURİYELİ SIĞINMACILAR Sığınmacı / Kamp Sayısı Şanlıurfa Gaziantep Kilis Hatay Kahramanmaraş Adıyaman Adana Osmaniye Malatya Mardin / 3 Kamp / 4 Kamp / 2 Kamp 15.4 / 5 Kamp / 1 Kamp / 1 Kamp / 1 Kamp / 1 Kamp 6.4 / 1 Kamp / 1 Kamp Kentlere Göre Dağılım 36,6 % 16,3 % 13,6 % 7,7 % 7,5 % 4,9 % 4,9 % 4,1 % 3,2 % 1,2 % TOPLAM / 20 Kamp KAHRAMANMARAŞ 1 Kamp Sığınmacı 7,5% GAZİANTEP 4 Kamp Sığınmacı 16,3% MALATYA 1 Kamp 6.4 Sığınmacı 3,2% ADIYAMAN 1 Kamp Sığınmacı 4,9% MARDİN 1 Kamp Sığınmacı 1,2% TÜRKİYE KİLİS 2 Kamp Sığınmacı 13,6% ŞANLIURFA 3 Kamp Sığınmacı 36,6% SURİYE 17

20 2 Türkiye deki Suriyeli Sığınmacıların Coğrafik Dağılımı Türkiye deki Suriyeli Sığınmacıların Coğrafik Dağılımı Geri kalan kentler kamp dışında daha küçük sayılarda Suriyeli sığınmacı barındırmaktadır. Mardin in kamplarda en az Suriyeli sığınmacı barındırmasına karşın kamp dışında 35 bin ile en çok Suriyeli barındıran kentlerden biri olması dikkat çeken bir noktadır. Hem kamplardaki hem de kamp dışındaki Suriyeli sığınmacılar bulundukları Türk kentlerinin nüfuslarını önemli derecede artırmışlardır. Örneğin, 124 bin nüfuslu göreceli olarak küçük bir kent olan Kilis in nüfusu Suriyeli sığınmacıların akını ile yüzde 30 artmıştır. Şanlıurfa 1,8 milyon nüfusu olan bir kenttir. Suriyeli sığınmacılar bu kentin nüfusunu yüzde 6,6 artırmıştır. Yine nüfusu 1,8 milyon olan Gaziantep te ise yüzde 6,8 nüfus artışı yaşanmıştır. 1,5 milyon nüfusu olan Hatay da yüzde 5 nüfus artışı olmuştur. 773 bin nüfusu olan Mardin de yüzde 4,8 nüfus artışı yaşanmıştır. Geriye kalan kentler, Adana, Şanlıurfa, Kahramanmaraş, Malatya, Adıyaman ve Osmaniye nin nüfuslarında ise yüzde 0,7-2,0 arasında nüfus artışı yaşanmıştır. Bu kentlerin çoğunda yaşanan nüfus artış hızı, nüfusun doğal artış hızının üstündedir. Bu nedenle, bu kentlerin sosyal dokusu ve işgücü piyasaları, Suriyeli sığınmacıların akınından önemli ölçüde etkilenmiş olabilir. Harita 3. nda Yaşayan Suriyeli Sığınmacıların, Türkiye deki Kentlere göre Dağılımı, itibariyle kamplar dışında yaklaşık Suriyeli sığınmacı bulunmaktadır. Türkiye deki tüm Suriyelilerin yaklaşık %64 ü kamplar dışında yaşamaktadır. OSMANİYE Sığınmacı 2,9% ADANA Sığınmacı 2,7% HATAY Sığınmacı 17,1% T.C. Başbakan Yardımcısı Beşir ATALAY 18