ARACI KURULULARIN TÜREV ARAÇLARIN ALIM SATIMINA ARACILIK FAALYETLERNDE DÜZENLEYECEKLER BELGELER VE KAYIT DÜZEN HAKKINDA TEBL / SER: V, NO: 51

Transkript

1 ARACI KURULULARIN TÜREV ARAÇLARIN ALIM SATIMINA ARACILIK FAALYETLERNDE DÜZENLEYECEKLER BELGELER VE KAYIT DÜZEN HAKKINDA TEBL / SER: V, NO: 51 ARACI KURULULARIN TÜREV ARAÇLARIN ALIM-SATIMINA ARACILIK FAALYETLERNDE DÜZENLEYECEKLER BELGELER LE MUHASEBE LEMLERNDE UYACAKLARI ESASLAR HAKKINDA Resmi Gazete Tarihi: 27 Austos 2001 Resmi Gazete Sayısı: BRNC BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1- Bu Tebliin amacı, aracı kuruluların türev araçların alım-satımına aracılık faaliyetlerinde düzenleyecekleri belgeler ile muhasebe ilemlerinde uyacakları esasları belirlemektir. Kapsam Madde 2- Bu Tebli, aracı kuruluların türev araçlara ilikin ilemlerini defter ve kayıtlarında izlemesine ve ilgili belgeleri düzenlemesine ilikin usul ve esasları kapsar. Dayanak Madde 3- Bu Tebli, 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun deiik 22 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) ve (f) bentlerine dayanılarak hazırlanmıtır. Tanımlar Madde 4- Bu Teblide geçen; Kurul : Sermaye Piyasası Kurulunu, Kanun : Sermaye Piyasası Kanununu, Yönetmelik: 23/2/2001 tarihli ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Vadeli lemler ve Opsiyon Borsalarının Kurulu ve Çalıma Esasları Hakkında Yönetmelii, Borsa : Yönetmelik uyarınca kurulmu olan borsalar ile vadeli ilem ve opsiyon sözlemelerinin ilem gördüü borsalar ile tekilatlanmı dier piyasaları, Aracı Kurulu : Vadeli ilem ve opsiyon piyasalarında faaliyet göstermek üzere Kuruldan izin almı olan kurumları, Vadeli lem Sözlemesi: Belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyattan standart miktar ve nitelikte sermaye piyasası aracını, ticari malı, kıymetli madeni, dövizi veya endeksi alma veya satma hak ve yükümlülüünü veren ve sözlemenin yapılması esnasında söz konusu varlıkların taraflar arasında deiimine neden olmayan, vade sonunda da sözlemeye konu varlıkların taraflar arasında deiimini, fiziki teslimatın zorunlu olduu durumlar hariç, zorlamayan sözlemelerden vadeli ilem borsalarında veya tekilatlanmı dier piyasalarda ilem görenlerini, Opsiyon Sözlemesi : Belirli bir vadede veya belirli bir vadeye kadar, önceden belirlenen fiyattan standart miktar ve nitelikte sermaye piyasası aracını, ticari malı, kıymetli madeni, dövizi veya endeksi lehdara alma (alım opsiyonu) veya satma (satım opsiyonu) hakkı veren, keidecisini bu yükümlülük altına sokan sözlemelerden vadeli ilem borsalarında veya tekilatlanmı dier piyasalarda ilem görenlerini, Türev Araçlar : Bu Teblide tanımlanan vadeli ilem ve opsiyon

2 sözlemelerini, Kullanım Fiyatı : Yönetmelikte tanımlanan kullanım fiyatını, Uzlama Fiyatı : Yönetmelikte tanımlanan uzlama fiyatını, ifade eder. KNC BÖLÜM lemlerin Yapılmasına likin Esaslar Emirlerin alınması ve emir formu Madde 5- Aracı kurulu, müterilerinden vadeli ilemler ve opsiyon borsalarında gerçekletirmek üzere herhangi bir emir aldıında, bir "emir formu" düzenlemekle yükümlüdür. Emirlerin yazılı olarak alınması halinde emir formunda müterinin imzasının bulunması zorunludur. Müterilerden telefon veya benzeri iletiim araçları ile veya sözlü olarak verilmi emirlerin, alındıkları anda müteri imzası aranmaksızın yazılı hale getirilmesi zorunludur. Emir formunda, emrin alındıı tarih ile saat ve dakika olarak zamanı gösteren bir ibarenin damga olarak veya bilgisayar marifetiyle basılması arttır. Emir formunda en az aaıdaki bilgilerin bulunması arttır: a) Sıra numarası, b) Kısa ya da uzun pozisyon olduu, c) Sözlemenin tipi (vadeli ilem sözlemesi veya opsiyon sözlemesi olduu), d) Opsiyon sözlemesi ise alım ya da satım opsiyonu olduu, e) Ters ilem (T) veya yeni bir pozisyon açmak (YP) istendii, f) Sözleme adedi, g) Sözlemenin tanımı, h) Fiyat ve emir türü, i) Emrin geçerlilik süresi, j) Emrin verildii seans, k) Hesap tipi (müteri, global hesap vs.), l) Müteri hesap numarası, m) Tarih ve zaman, n) Müterinin ad-soyadı ya da unvanı ile imzası, o) Emri alan aracı kurulu görevlisinin adı, soyadı ve imzası, p) lem yapılacak borsa, pazar ve takas kurumu, r) lem yapılacak para birimi (Türk lirası, ABD doları ve dier). Emir formu, müteselsil sıra numarası ile yukarıdaki bilgileri taıması artıyla serbestçe düzenlenir. Emir formu en az iki nüsha olarak düzenlenir, bir nüshası emri veren müteriye verilir. Dier nüshası, gerçekleen ilemlerin muhasebede izlenmesine esas tekil etmek üzere, ilgili muhasebe kaydını içeren file birlikte saklanır. Herhangi bir nedenle sıra numarasının atlanması üzerine kullanılmayan emir formları iptal edilerek saklanır. Telefonla emir alınması halinde müterinin imzası emir formunda bulunmadıı durumlarda, telefonla alınan emirlere ilikin bu Teblide belirtilen özel hükümlere uyulur. Telefonla alınan emirlere ilikin özel hükümler Madde 6- Telefonla alınan emirlerde konumaların aracı kurulu tarafından uygun cihazlarla kaydedilmesi ve en az 6 ay saklanması arttır. Müterinin veya yetkili kıldıı kiilerin imzasını taımayan emirler ile ilgili çıkan ihtilafların halinde, bu cihazlardaki kayıtlar ve ilgili dier belgeler Kurul ve borsa tarafından dikkate alınır.

3 Müterinin veya yetkili kıldıı kiilerin imzasının bulunmadıı emirler üzerine müteri ile aracı kurulu arasında çıkan ihtilaflarda, ihtilaf tarihinden sonraki 3 ay içinde ilgili aracı kurulua ve borsaya bildirilmesi artıyla, aksini kanıtlayan önemli bir bilgi ve belge bulunmadıkça ve ikinci fıkradaki hükümler saklı kalmak kaydıyla müterinin iddiasının geçerli olduu Kurulca kabul edilir. Emirlerin borsaya iletilmesi ve emir takip formu Madde 7- Emirler borsaya "zaman öncelii" gözetilerek iletilir. Belirli bir ilem tarihi veya fiyatı için koul taımayan emirler, dier emirlere kıyasla daha önceliklidir. Zaman öncelii ve koullar açısından eitliin söz konusu olduu emirler arasında, müteri emirleri, aracı kuruluun kendi portföyü için verdii emirlerden önce borsaya iletilir. Gerek müteriler gerekse portföy için verilen emirler, aracı kuruluta tutulan "Türev Piyasalar Emir Takip Formu"na alını sırasına göre kaydedilir. Bu formda verilen sıra numarası emrin alınması sırasında müteriye bildirilir. Türev Piyasalar Emir Takip Formu, Ek/1 de yer alan örnee uygun olarak hazırlanır. Aracı kurulularda her emir kabul edilen yerde bir tane Türev Piyasalar Emir Takip Formu tutulur. Emirler alındıkları yerden borsaya dorudan iletilebilirler. Bu ekilde Türev Piyasalar Emir Takip Formu tutulan yerin dier Türev Piyasalar Emir Takip Formu tutulan yerden fiziken baımsız olması arttır. Alındıkları yerden borsaya iletilmeyen emirler, borsaya iletilecek yerde tutulan Türev Piyasalar Emir Takip Formuna ilenmek üzere bildirilir. Gerçekleen ilemler Türev Piyasalar Emir Takip Formundaki ilgili bölüme ilenir. Söz konusu formdaki bilgiler, sıralama ilemine imkan verecek ekilde bilgisayar ortamına aktarılır. Geçerlilik süresi bir günden uzun olan emirlerden verildii gün gerçeklemeyenler, izleyen günlerde Türev Piyasalar Emir Takip Formuna kaydedilir. lemlerin gerçeklemesi ve ilem daıtım listesi Madde 8- Gerçekleen ilemler müteriye en geç gün sonunda bildirilir. Aynı gün, alınan ve satılan sözlemenin cins, miktar, fiyat veya primi ile müteriye tahakkuk ettirilen komisyon ve gider karılıklarını gösterecek ekilde düzenlenecek "Türev Araçlar Alım Satım Teyit Formu" müteselsil numara taıyacak ekilde düzenlenerek müteriye gönderilir. Türev Araçlar Alım Satım Teyit Formunun Ek/2 de yer alan örnee uygun olarak hazırlanması zorunludur. Faturada bu bilgilerin yer alması halinde söz konusu form düzenlenmeyebilir. Ancak faturanın düzenlenip müteriye gönderilmesinde bu maddede belirtilen süre artına uyulur. Müteri ile yapılacak sözlemede bu fıkrada belirtilen hükümlerin aksi kararlatırılamaz. lemlerin gerçeklemesini takiben, gün sonunda bir örnei Ek/3 te yer alan "Türev Piyasalar lem Daıtım Listesi" düzenlenir. Türev Piyasalar lem Daıtım Listesi, gerçekleen ilemlerin hangi müteri için yapıldıını ve ilem fiyatını izlemek amacıyla, her bir borsa ve piyasa için ayrı ayrı, her i günü sonu itibarıyla düzenlenir. Türev Piyasalar lem Daıtım Listesinde en az; tarih, müteri ismi, sözlemenin tanımı, alım veya satım olduu, ilem miktarı ve fiyatı, ilemin yeni bir pozisyon açmak için yapılıp yapılmadıı, ilemlerin korunma veya spekülatif amaçlı olduu belirtilir. Bu bilgileri taıyan bir belgenin takas kurumu veya borsa tarafından düzenlenmesi halinde, aracı kuruluların Türev Piyasalar lem Daıtım Listesi düzenlemesi zorunlu deildir. Türev Piyasalar lem Daıtım Listesi, belge tarih sırası izleyecek ekilde saklanır; bu listedeki bilgiler, sıralama ilemine imkan verecek ekilde bilgisayar ortamına aktarılır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM lemlerin Muhasebede zlenmesine Dair Hükümler Sözleme tutarları

4 Madde 9- Türev araçlar, muhasebe kayıtlarında nazım hesaplarda takas kurumunun rapor etmesine balı olarak sözleme sayısı ya da sözlemenin nominal deeri esas alınmak suretiyle izlenir. Hesapların isimlendirilmesi Madde 10- Bu Tebli uyarınca vadeli ilem ve opsiyon sözlemesini tanımlamak amacıyla açılacak hesaplara ilgili takas kurumu tarafından kullanılan standart isimlerin verilmesi zorunludur. Böyle bir standart tanımlamanın bulunmaması durumunda hesaplara 38 karakter uzunluunda bir isim verilir. Bu tanımlamada sırasıyla; a) Sözlemeye dayanak tekil eden varlıın ismi (12 karakter), b) Vadeli ilem sözlemesi için "F", alım opsiyonu taıyan opsiyon sözlemesi ise (C), satım opsiyonu taıyan opsiyon sözlemesi ise (P), c) Ay ve yıl olarak sözlemenin vadesi (4 karakter), d) Opsiyonun kullanım fiyatı (9 karakter), e) Amerikan tipi opsiyon için "A", Avrupa tipi opsiyon için "E" harfi (1 karakter), f) Sözlemenin ilem gördüü borsa ve ilgili takas kurumunu temsil eden kısaltmalara (3 karakter) yer verilir. Birinci fıkraya göre verilen isimlendirmeden sonra gelmek üzere; a) Hesap müteriye aitse (M), global hesap ise (G); aracı kuruluun kendi portföyüne aitse (R), piyasa yapıcı bir aracı kuruluun kendi portföyüne ait ise (Y), b) Hesap spekülatif ilemler için açılmısa (S), korunma amaçlı ilemler için ise (H), c) Sözlemeye konu varlıkların fiziki teslimatı kararlatırılmı ise (T), aksi takdirde (N), d) Uzun pozisyon ise (U), kısa pozisyon ise (K), e) Portföy teminatlı sözlemeler için (O), dierleri için (I) f) Grup teminatlı sözlemelerde (G), dierlerinde (B), g) Sözlemenin düzenlendii yabancı paranın cinsini belirtmek üzere; Türk Lirası için (TL.) ABD Doları için (US), Alman Markı için (DM), Fransız Frangı için (FF), sviçre Frangı için (SF), Japon Yeni için (JY) harfleri, dier dövizler için uluslararası rumuzları içeren harfler, rumuzlarının hesap isimlerinde son 8 karakter olarak yukarıda belirtilen sırada yer alması zorunludur. Sözlemeler için takas kurumu tarafından standart bir ismin kullanılması durumunda da, 31 inci karakterden balamak üzere bu fıkrada yer alan bilgiler eklenir. Takas kurumu tarafından isimlendirilen sözlemelerin ilk 30 karakterinde bilgi bulunmayan alanlar dahil, birinci ve ikinci fıkra uyarınca yapılan isimlendirme çerçevesinde ilenecek bilgi bulunmayan alanlar bo bırakılır. Aracı kuruluların muhasebe sistemlerinin ilgili hesapları söz konusu rumuzlar çerçevesinde ileme tabi tutacak ekilde düzenlenmesi zorunludur. Kurul, aracı kurululardan söz konusu rumuzlar yerine belli numaraların kullanılmasını isteyebilir. Muhasebede izlemede ilem tarihi Madde 11- Borsalarda alınıp satılan türev araçlar, Teblide belirtilen istisnalar hariç, ilemin borsada gerçekletii tarih itibarıyla kayıtlara yansıtılır. Ancak aracı kuruluların muhasebe ve bilgi salama sistemlerinin, müterilerden alınması ve takas kurumuna tevdi edilmesi gereken teminatları ve dier nakit hareketlerini, alım satım ilemine balı olarak takas kurumu nezdinde hak ve yükümlülüklerin tesis edildii tarih itibarıyla izlemeye imkan verecek ekilde düzenlenmesi zorunludur. Borsada ilem görmeyen sözlemeler Madde 12- Organize bir borsada ilem görme artı hariç dier nitelikler itibarıyla vadeli ilem ve opsiyon sözlemelerine benzeyen sözlemeler, piyasaya göre deerlemeye

5 ilikin hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu Teblideki hükümler uyarınca aracı kuruluların muhasebesinde izlenir. Bu sözlemeler, Kurulun muhasebe standartları çerçevesinde deerlemeye tabi tutulur. Piyasaya göre deerleme ve deerleme zamanı Madde 13- Bir borsada ilem gören vadeli ilem ve opsiyon sözlemeleri, Kurulun "Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemelerinin Muhasebesine likin lke ve Kurallar Hakkında Tebli" çerçevesinde piyasaya göre deerlemeye tabi tutulur. Müterilere yapılan bildirimlerde, müteri pozisyonları piyasaya göre deerlenmi haliyle gösterilir. Bu durumu göstermek ve müterileri uyarmak amacıyla müteri kar ve zarar raporunda, "Müterilerin dikkatine: Halen açık olan sözlemeler nedeniyle ortaya çıkan potansiyel kar veya zarar, piyasa fiyatları dikkate alınarak hesaplanmı olup, piyasa fiyatlarındaki deimelere balı olarak artıp azalabilir. Kesin kar ve zarar, sözlemenin kapatılmasından sonra belirlenir." ifadesine yer verilir. Vadeli ilem ve opsiyon sözlemelerinin piyasaya göre deerlemesinin günlük olarak kayıtlara yansıtılmaması halinde, bu deerleme farkları en geç müterilere bildirimde bulunulma tarihleri itibarıyla ve her durumda ay sonlarında veya sözlemelerin kapatılması tarihinde kanuni defterlere toplu olarak ilenir. Bu durumda aracı kuruluların muhasebe bilgi sistemlerinin müterilerinin hesap durumlarını izleme ve gerekli teminatları hesaplama ve tahsil etmeyi salayacak ekilde düzenlenmesi zorunludur. Vadeli ilem ve opsiyon sözlemelerinde verilecek teminatların kaydı Madde 14- Gerek müteri için, gerekse portföy için vadeli ilem ve opsiyon sözlemelerinde açık pozisyon ihdas edilmesi halinde, bu pozisyonlar için ödenmesi gereken teminatlar ile takas kurumlarının teminat tamamlama çarısı yapması neticesinde ödenmesi gereken teminatlar, 9100 Tevdi Edilecek Türev Piyasa Teminatlarından Borçlular hesabına müteri bazında sözlemeler itibarıyla borç, 9600 Tevdi Edilecek Türev Piyasa Teminatlarından Alacaklılar hesabına takas kurumu bazında sözlemeler itibarıyla alacak kaydedilir. Aynı gün içinde açılıp kapanan veya teminatı gün sonuna kadar yatırılan sözlemeler için bu kayıtlar yapılmayabilir. Bu muhasebe kayıtları, ilemlerin borsalarda gerçekletirildii veya teminat tamamlama çarısının yapıldıı tarih itibarıyla yapılır. Döviz üzerinden verilecek teminatlar, bu hesaplarda ödenecek yabancı para cinsinden izlenir. Takas kurumuna tevdi edilecek teminatların müteriden tahsil edilip takas kurumuna verilmesi veya ters ilemle sözlemelerin kapatılması halinde, birinci fıkradaki hesaplar ters kayıtla kapatılır. Vadeli ilemlerde kısa ve uzun pozisyon alınması Madde 15- Müterinin vadeli ilem sözlemesinde uzun pozisyon alması halinde, 8410 Açık Uzun Pozisyon Vadeli lem Sözlemeleri hesabına sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında vadeli ilem sözlemeleri itibarıyla borç, 8910 Açık Pozisyon Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemelerinden Alacaklılar hesabına müteriler bazında vadeli ilem sözlemeleri itibarıyla alacak kaydedilir. Müterinin vadeli ilem sözlemesinde ilk defa kısa pozisyon alması halinde, 8411 Açık Kısa Pozisyon Vadeli lem Sözlemeleri hesabına sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında, vadeli ilem sözlemeleri itibarıyla borç, 8910 Açık Pozisyon Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemelerinden Alacaklılar hesabına müteri bazında, vadeli ilem sözlemeleri itibarıyla alacak kaydedilir.

6 Vadeli ilem sözlemesinin ters ilemle kapatılması, açık hesaplara ters kayıt düülmek suretiyle muhasebeletirilir. Global hesaplar hariç, bir hesapta aynı sözleme ve aynı vadeye ait açık uzun ve kısa pozisyon aynı anda tutulmaz. Vadeli ilem sözlemelerinin portföy için alınması, satılması ve ters ilemle kapatılması, ayrı bir alt hesapta izlenmek suretiyle bu maddede belirtilen hükümler çerçevesinde muhasebeletirilir. Vadeli ilem sözlemelerinde verilen teminatlar Madde 16- Vadeli ilem sözlemelerinin açılması esnasında takas kurumuna verilmesi gereken teminatlar, 14 üncü maddede belirtilen ekilde muhasebeletirilir. Teminatların takas kurumuna tevdi edilmesi veya sözlemelerde ters ilem yapılması halinde, bu hesaplar ters kayıtla kapatılır. Açık vadeli ilem pozisyonu nedeniyle müteri için takas kurumuna verilen nakit teminatlar, 1511 Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemeleri Takas Merkezleri (Müteri) hesabının borç kısmında sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında söz konusu sözlemeler itibarıyla, 3230 Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemelerinden Alacaklılar (Müteri Teminatları, Primler, Kar ve Zarar) hesabının alacak kısmında müteriler bazında sözlemeler itibarıyla izlenir. Portföyde yer alan sözlemeler için verilen nakit teminatlar, 1510 Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemeleri Takas Merkezleri (Portföy) hesabında sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında sözlemeler itibarıyla izlenir. Vadeli ilem sözlemeleri nedeniyle teminat mektubu, menkul kıymet dahil gayrinakdi varlıkların portföy için veya müteriler tarafından teminata verilmesi durumunda, 8440 Türev Piyasa Gayrinakdi Teminatları hesabında, teminatların tevdi edildii yer bazında verilen teminatlar itibarıyla borç ve 8940 Türev Piyasa Gayrinakdi Teminatlardan Alacaklılar hesabına müteriler veya portföy bazında verilen teminatlar itibarıyla alacak verilir. Vadeli ilemler sözlemeleri nedeniyle, müteriler tarafından sözlemenin düzenlendii döviz cinsi üzerinden verilen teminatlar, 8390 Türev Araçlar Takas Merkezleri (Yabancı Para) hesabında teminatın tevdi edildii kurulu bazında alacak, 8890 Türev Araçlar Teminat, Prim, Kar ve Zarar (Yabancı Para) hesabında müteri veya portföy bazında sözlemeler itibarıyla borç olarak izlenir. Vadeli ilem sözlemelerinde deerleme farkları Madde 17- Vadeli ilem sözlemelerinde müteriye ait açık pozisyonların piyasaya göre deerlemeye tabi tutulması sonucunda oluan deerleme farkları, 1511 Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemeleri Takas Merkezleri (Müteri) hesabıyla sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında ve sözlemeler itibarıyla kaydedilerek, 3230 Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemelerinden Alacaklılar (Müteri Teminatları, Primler, Kar ve Zarar) hesabıyla müteriler bazında sözlemeler itibarıyla ilikilendirilir. Sözlemelerin vade sonunun gelmesi veya ters ilem sonucu açık pozisyonların kapatılması halinde, bu hesaptaki tutarlar, müteriler hesabı ile ilikilendirilir. Vadeli ilem sözlemelerinde aracı kuruluun kendi portföyüne ait açık pozisyonların piyasaya göre deerlemeye tabi tutulması sonucunda oluan deer artı ve azalıları, 1510 Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemeleri Takas Merkezleri (Portföy) hesabıyla sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında sözlemeler itibarıyla ve 5370 Türev Piyasa lemleri Deerleme Farkları hesabıyla sözlemeler bazında ilikilendirilir. Müteri için opsiyon sözlemesi alım-satımı

7 Madde 18- Müteri için alım opsiyonu sözlemesinde uzun pozisyon alınması halinde; 8412 Açık Uzun Pozisyon Alım Opsiyonu Sözlemeleri hesabına sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında sözlemeler itibarıyla borç, 8910 Açık Pozisyon Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemelerinden Alacaklılar hesabına müteriler bazında sözlemeler itibarıyla alacak verilir. Müteri için alım opsiyonu sözlemesinde kısa pozisyon alınması halinde; 8413 Açık Kısa Pozisyon Alım Opsiyonu Sözlemeleri hesabına sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında sözlemeler itibarıyla borç, 8910 Açık Pozisyon Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemelerinden Alacaklılar hesabına müteriler bazında sözlemeler itibarıyla alacak kaydedilir. Müteri için satım opsiyonu sözlemesinde uzun pozisyon alınması halinde; 8414 Açık Uzun Pozisyon Satım Opsiyonu Sözlemeleri hesabına sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında sözlemeler itibarıyla borç, 8910 Açık Pozisyon Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemelerinden Alacaklılar hesabına müteriler bazında sözlemeler itibarıyla alacak kaydedilir. Müteri için satım opsiyonu sözlemesinde kısa pozisyon alınması halinde; 8415 Açık Kısa Pozisyon Satım Opsiyonu Sözlemeleri hesabına sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında sözlemeler itibarıyla borç, 8910 Açık Pozisyon Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemelerinden Alacaklılar hesabına müteriler bazında sözlemeler itibarıyla alacak kaydedilir. Opsiyon sözlemesinde alınan kısa ya da uzun pozisyonun ters ilemle kapatılması, alım ya da satım opsiyonunun kullanılması veya sözlemenin ihtiva ettii opsiyon kullanılmadan kullanım tarihinin geçmesi durumunda; yukarıdaki hesaplar ters kayıtla kapatılır. Portföy için opsiyon sözlemesi alım-satımı Madde 19- Portföy için yapılan opsiyon sözlemesi ilemleri nazım hesaplarda, ayrı bir alt hesapta izlemek suretiyle 18 inci maddede belirtilen ekilde muhasebeletirilir. a) Müteriler için opsiyon sözlemesinde uzun pozisyon alınması durumunda; müterinin ödeyecei primler, 9110 Uzun Pozisyon Opsiyon Primlerinden Borçlular hesabında müteriler bazında sözlemeler itibarıyla, 9610 Uzun Pozisyon Opsiyon Primlerinden Alacaklılar hesabında sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında sözlemeler itibarıyla izlenir. Opsiyon priminin müteri tarafından aracı kurulua ödenmesi halinde, bu hesaplar ters kayıtla kapatılır. Müteri ödeme yapmadan aracı kurulu tarafından takas kuruluuna ödenen tutarlar, 9610 Uzun Pozisyon Opsiyon Primlerinden Alacaklılar hesabında takas kuruluunun alacak bakiyesini azaltmak ve aracı kuruluun alacak bakiyesini artırmak suretiyle izlenir. Opsiyon sözlemesinde uzun pozisyon alınması nedeniyle müteri tarafından aracı kurulua opsiyon primlerinin ödenmesi halinde; 3230 Vadeli ilem ve Opsiyon Sözlemelerinden Alacaklılar (Müteri Teminatları, Primler, Kar ve Zarar) hesabına müteriler bazında sözlemeler itibarıyla alacak olarak kaydedilir. Aracı kurulu tarafından müteriler için takas kurumuna ödenen opsiyon primleri ise, 1511 Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemeleri Takas Merkezleri (Müteri) hesabı altında sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında, söz konusu sözlemeler itibarıyla borç olarak izlenir. b) Opsiyon sözlemesinde kısa pozisyon alınması durumunda; tahakkuk eden primler, 9102 Kısa Pozisyon Opsiyon Primlerinden Borçlular hesabına sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında sözlemeler itibarıyla borç, 9602 Kısa Pozisyon Opsiyon Primlerinden Alacaklılar hesabına müteriler

8 bazında sözlemeler itibarıyla alacak olarak izlenir. Bu hesaplar, opsiyon primi müteri tarafından tümüyle tahsil edildiinde, ters kayıtla kapatılır. Aracı kurulu tarafından takas kuruluundan primlerin tahsil edilmesi ancak müteriye verilmemesi durumunda, 9102 Kısa Pozisyon Opsiyon Primlerinden Borçlular hesabında takas kurumunun hesabı azaltılarak, aracı kuruluun hesabı artırılır. Alım veya satım opsiyon sözlemelerinin müteri için satılması (yazılması) neticesinde tahsil edilen primler, 1511 Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemeleri Takas Merkezleri (Müteri) hesabına sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında ve söz konusu sözlemeler itibarıyla alacak, müteriye ödenmesi durumunda ise 3230 Vadeli ilem ve Opsiyon Sözlemelerinden Alacaklılar (Müteri Teminatları, Primler, Kar ve Zarar) hesabına müteriler bazında sözlemeler itibarıyla borç yazılır. c) Her iki pozisyonda da sözlemelerin piyasaya göre deerlemeye tabi tutulması halinde oluacak farklar, bu maddenin (a) ve (b) bentlerinin ikinci paragraflarında belirtilen hesaplar ile ilikilendirilir. Vade sonunun gelmesi, opsiyonun kullanılması veya ters ilemle açık pozisyonun kapatılması halinde, bu hesaplardaki tutarlar, müteriler hesabı ile ilikilendirilir. Müterilere ait opsiyon sözlemeleri için teminat verilmesi Madde 21- Müteri için opsiyon sözlemesinde pozisyon alınması esnasında, takas kurumuna verilmesi gereken teminatlar, 14 üncü maddede belirtilen ekilde muhasebeletirilir. Teminatların müteriden tahsil edilip takas kurumuna ya da takas üyesine tevdi edilmesi, vadenin sona ermesi, sözlemenin alım ya da satım opsiyonunun kullanılması veya ters ilemle kapatılması halinde, bu hesaplar ters kayıtla kapatılır. Müteriler tarafından opsiyon sözlemelerinde uzun veya kısa pozisyon alınması durumunda verilen nakit teminatlar, 1511 Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemeleri Takas Merkezleri (Müteri) sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında ve söz konusu sözlemeler itibarıyla borç olarak izlenir. Bu sözlemeler için müterilerden alınan teminatlar, 3230 Vadeli ilem ve Opsiyon Sözlemelerinden Alacaklılar (Müteri Teminatları, Primler, Kar ve Zarar) hesabında müteriler bazında sözlemeler itibarıyla alacak olarak izlenir. Opsiyon sözlemesinde kısa ya da uzun pozisyon alınması için müteri tarafından gayrinakdi teminat verilmesi durumunda, 8440 Türev Piyasa Gayrinakdi Teminatları hesabında, teminatların tevdi edildii yer bazında verilen teminatlar itibarıyla borç ve 8940 Türev Piyasa Gayrinakdi Teminatlardan Alacaklılar hesabına müteriler bazında verilen teminatlar itibarıyla alacak verilir. Opsiyon sözlemeleri nedeniyle, müteriler tarafından sözlemenin düzenlendii döviz cinsi üzerinden verilen teminatlar, 8390 Türev Araçlar Takas Merkezleri (Yabancı Para) hesabında teminatın tevdi edildii kurulu bazında alacak, 8890 Türev Araçlar Teminat, Prim, Kar ve Zarar (Yabancı Para) hesabında müteri veya portföy bazında sözlemeler itibarıyla borç olarak izlenir. Portföye ait opsiyon primleri, kar ve zararları Madde 22- Aracı kuruluun kendi portföyüne yaptıı opsiyon sözlemelerinin alımsatımında, opsiyon primleri ile ortaya çıkan kar-zararın muhasebeletirilmesinde aaıdaki esaslara uyulur: a) Opsiyon sözlemesinde uzun pozisyon alınması durumunda; ödenen opsiyon primleri 1510 Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemeleri Takas Merkezleri (Portföy) hesabına sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında sözlemeler itibarıyla borç verilir. Tahakkuk eden, ancak aracı kurulu tarafından takas kurumuna ya da takas ilemlerinin devredildii takas üyesine henüz ödenmeyen opsiyon

9 primleri 9110 Uzun Pozisyon Opsiyon Primlerinden Borçlular hesabına portföy hesabı bazında sözlemeler itibarıyla borç, 9610 Uzun Pozisyon Opsiyon Primlerinden Alacaklılar hesabında sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında sözlemeler itibarıyla alacak olarak izlenir. b) Opsiyon sözlemelerinde kısa pozisyon alınması durumunda; alınan primler 1510 Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemeleri Takas Merkezleri (Portföy) hesabına sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında, sözlemeler itibarıyla alacak olarak izlenir. Tahakkuk eden ancak henüz tahsil edilemeyen opsiyon primleri, 9102 Kısa Pozisyon Opsiyon Primlerinden Borçlular hesabına sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında sözlemeler itibarıyla borç, 9602 Kısa Pozisyon Opsiyon Primlerinden Alacaklılar hesabında portföy bazında sözlemeler itibarıyla alacak olarak izlenir. c) Uzun ya da kısa pozisyon alınması durumunda, söz konusu opsiyon sözlemelerinin piyasaya göre deerlemeye tabi tutulması halinde oluan farklar, 1510 Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemeleri Takas Merkezleri (Portföy) hesabına sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında ve sözlemeler itibarıyla kaydedilir. Deerlemede ortaya çıkan deiiklikler 5370 Türev Piyasa lemleri Deerleme Farkları hesabıyla sözlemeler bazında ilikilendirilir. Portföye ait opsiyon sözlemeleri için teminat verilmesi Madde 23- Portföy için opsiyon sözlemelerinde uzun ya da kısa pozisyon alınması durumunda verilen nakit teminatlar, 1510 Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemeleri Takas Merkezleri (Portföy) hesabında sözlemelerin takasını gerçekletiren kurumlar veya takas üyesi aracı kurulu bazında sözlemeler itibarıyla borç olarak izlenir. Alım veya satım opsiyon sözlemesinde gerek uzun gerekse kısa pozisyon için gayrinakdi teminat verilmesi durumunda; 8440 Türev Piyasa Gayrinakdi Teminatları hesabında, teminatların tevdi edildii yer bazında verilen teminatlar itibarıyla borç ve 8940 Türev Piyasa Gayrinakdi Teminatlardan Alacaklılar hesabına portföy bazında verilen teminatlar itibarıyla alacak verilir. Opsiyon sözlemeleri nedeniyle, sözlemenin düzenlendii döviz cinsi üzerinden verilen teminatlar, 8390 Türev Araçlar Takas Merkezleri (Yabancı Para) hesabında teminatın tevdi edildii kurulu bazında alacak, 8890 Türev Araçlar Teminat, Prim, Kar ve Zarar (Yabancı Para) hesabında portföy bazında sözlemeler itibarıyla borç olarak izlenir. Müteriye ait dier gelir ve giderler Madde 24- Müteriye ait hesaplarda bulunan teminat tutarı üzerinden hesaplanan faiz gelirleri ile gayrinakdi teminatlar üzerinden elde edilen temettü ve benzeri dier gelirler, 3230 Vadeli ilem ve Opsiyon Sözlemelerinden Alacaklılar (Müteri Teminatları, Primler, Kar ve Zarar) hesabına alacak kayıt olarak verilir. Müteriye ait hesaplarda, teminat tamamlama çarısı sonrasında tahakkuk eden gecikme faizi ile türev ilemler nedeniyle oluabilecek her türlü komisyon gideri, 3230 Vadeli ilem ve Opsiyon Sözlemelerinden Alacaklılar (Müteri Teminatları, Primler, Kar ve Zarar) hesabına, borç kayıt vermek suretiyle muhasebeletirilir. Türev araca konu varlıın Kurul ya da ilgili borsa tarafından uygun görülen bir saklama kuruluu ya da depoda muhafaza edilmesinden doacak depolama gideri ise, müteriler hesabıyla dorudan ilikilendirilir. Portföy teminatlı hesaplar Madde 25- Takas kuruluunun portföy teminatlandırma yoluyla daha düük teminat ayrılmasına imkan verdii hesaplar "portföy teminatlı hesaplar"dır. Teminatların takas kuruluuna bu çerçevede bir grup sözleme için toplu olarak verilmesi durumunda,

10 teminatlar hesapta bulunan sözlemeler itibarıyla, varka takas kuruluunun öngördüü oranlarda, yoksa sözleme tutarlarının aırlıklarıyla orantılı olarak pay edilir. Portföy teminatlı hesaplarda bulunan sözlemeler ayrı ayrı piyasaya göre deerlemeye tabi tutulur. Bu deerleme sonucunda bulunan farklar, gruba dahil sözlemelerde ortaya çıkan teminat eksikliini giderecek ekilde, portföy teminatlı hesabın amacına uygun olarak sözlemeler arasında aktarılabilir. Yabancı para cinsinden düzenlenen sözlemelere ilikin özel hükümler Madde 26- Müterilere ait yabancı para cinsinden düzenlenen türev araçlarla ilgili olarak yabancı para cinsinden tahsil edilen veya ödenen primler, gerçekleen deerleme farkları, alınan faizler, bu ilemler ile ilgili olarak tahakkuk eden komisyon ve benzeri giderler, yabancı para cinsinden ödenen teminatlar 8390 Türev Araçlar Takas Merkezleri (Yabancı Para) hesabında söz konusu varlıkların bulunduu takas kurumu veya takas üyesi aracı kurulu bazında sözlemeler itibarıyla ve 8890 Türev Araçlar Teminat, Prim, Kar ve Zarar (Yabancı Para) hesabında ilgili müteri bazında, sözlemeler itibarıyla yabancı para cinsinden Türk Lirası ilemler için Teblide belirtilen hususlar çerçevesinde izlenir. Yabancı para üzerinden düzenlenmi türev araçların izlenmesinde, Türk Lirası üzerinden düzenlenenlerde kullanılması öngörülen hesaplar kullanılmaz. Portföy için gerçekletirilen yabancı para üzerinden düzenlenmi türev araçlara ilikin hareketler bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen hesaplarda yabancı para cinsinden ayrıca izlenir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Fiziki Teslimata likin Özel Hükümler Genel esaslar Madde 27- Aracı kurulular tarafından, gerek müteriye gerekse kendi portföylerine ait türev ilemlerde, vadeli ilem sözlemesinin vade sonuna kadar tutulması veya opsiyon sözlemelerinde alım ya da satım opsiyonunun kullanılması ve her iki sözleme için de konu tekil eden varlıın fiziki teslimatının geçerli olması durumunda; karılıklı yükümlülüklerin bildirimi, tahsisi de dahil olmak üzere fiziki teslimat kapsamındaki bütün ilemler, ilgili borsa, piyasa ve/veya takas kurumunun düzenlemeleri çerçevesinde gerçekletirilir. Ancak, her durumda, aracı kuruluların fiziki teslimat ilemleri ile bu ilemlerin muhasebede izlenmesinde, bu Teblide öngörülen asgari hususlara ve ilgili mevzuat hükümlerine uyulması zorunludur. Teslim taleplerinin müterilere tahsisi Madde 28- Vadeli ilem sözlemesinin vade sonuna kadar tutulması veya opsiyon sözlemelerinde alım ya da satım opsiyonunun kullanılması ve her iki sözlemede de konu tekil eden varlıın fiziki teslimatının geçerli olması durumunda; takas kuruluundan gelen teslim taleplerinin açık pozisyona sahip müterilere daılımı, en eski açık pozisyondan balamak üzere veya hesaplar arasında tesadüfi seçim suretiyle ilgili aracı kurulu tarafından yapılır. Aracı kurulular bu iki yöntemden hangisini kullanacaını takas kuruluuna bildirmek zorundadır. Müterilere tahsis gerçekletikten sonra, aracı kurulu bu durumu müterilerine aynı gün içinde yazılı olarak bildirir. Standart varlıkların izlenmesi Madde 29- Türev araçların dayanaını oluturan ve türev araçlardan doan yükümlülükleri karılamak için teslim edilebilir nitelikte olan, sermaye piyasası araçları hariç aracı kuruluların kendi portföylerine ait altın, kıymetli maden ve dier varlıklar veya bu varlıkları temsil eden belgeler 1750 Türev Araca Konu Standart Varlıklar hesabında varlıkların cinsi itibarıyla izlenir.

11 Birinci fıkrada tanımlanan varlıklardan müteriye ait olup da teminat amacıyla tutulmayanlar ve portföye ait varlıklar nominal bedel veya ölçü birimi üzerinden, 8420 Türev Araçlara Konu Standart Varlıklar hesabında varlıkların bulunduu yer bazında varlıklar itibarıyla borç olarak, 8920 Türev Araçlara Konu Standart Varlıklardan Alacaklılar hesabında, varlıkların ait olduu müteriler bazında varlıklar itibarıyla alacak olarak izlenir. Bu hesaplarda varlıklar takas kurumunun belirledii standart ölçü birimi dikkate alınarak izlenir. Aracı kurulular, söz konusu varlıklardaki hareketleri ayrı bir "stok takip defteri"nde izleyebilirler. Bu durumda ikinci fıkradaki kayıtlar yapılmayabilir. Stok takip defterinin 213 sayılı Vergi Usul Kanununda yevmiye defteri için öngörülen ekilde tasdik ettirilmesi ve düzenlenmesi zorunludur. Bu defterde, gerek emanet olarak, gerekse teminat olarak aracı kurulua teslim edilen varlıklar ile aracı kurulua ait olan varlıklar cinsleri itibarıyla, giri ve çıkı tarihi, varlıın miktarı, teslim eden ve alanın kimliine ait bilgiler bulunacak ekilde izlenir. Teslimata ilikin hükümler Madde 30- Vadeli ilemler ve opsiyon sözlemeleri çerçevesinde, sözlemeye konu varlıkların teslim alınması, teslim edilmesi, alınması veya satılması ilemlerinde ilgili takas kurumu tarafından belirlenen prosedürüne uyulur. Gerek emanet, gerekse teminat olarak aracı kurulua müteriler tarafından veya müteriler adına sermaye piyasası araçları hariç dier teslim edilebilir varlık teslim edilmesi durumunda, "standart varlık giri fii", bu varlıkların müteriye veya müteri adına üçüncü kiilere teslim edilmesi halinde ise "standart varlık çıkı fii" düzenlenir. Bu filerde ilgili standart varlıın nitelii, miktarı, alan veya verenin imzası, sıra numarası, varlıın teminat veya emnet olarak alındıı bilgileri bulunur. Filer, aracı kuruluun yetkilileri ve müteri tarafından imzalanır ve bir örnei müteriye verilir. Türev araçlara konu varlıkların müteriler tarafından bu sözlemeler çerçevesinde teslim edilmesi ve teslim alınması nedeniyle oluan nakit hareketleri müteriler hesabı ile ilikilendirilir. BENC BÖLÜM Düzenlenecek Belge ve Raporlar Türev piyasalar teminat durumu raporu Madde 31- Aracı kurulular, müterilerine ve kendi portföylerine ait açık pozisyonlar için ödenmesi gereken teminatları izlemek amacıyla, örnei Ek/4 te yer alan "Türev Piyasalar Teminat Durumu Raporu"nu gün sonlarında düzenlerler. Türev Piyasalar Teminat Durumu Raporunda, açık pozisyonlar için takas kurumları tarafından istenen nakit teminat tutarı dikkate alınarak, müterinin yatırması gereken teminat hesaplanır. Müteri tarafından yatırılan döviz, altın külçe ve menkul kıymet dahil gayrinakdi teminatlar, takas kurumunun belirledii esaslar dahilinde, belli bir oran ya da fiyat üzerinden nakde çevrilir. Takas kurumunun böyle bir oran tespit etmemi olduu durumlarda, borsada ilem gören menkul kıymet ve altın külçe teminatlar ilgili borsalarda son ilem gününde gerçekleen aırlıklı ortalama fiyat üzerinden, dövizler ise Merkez Bankası döviz alı kurundan Türk Lirasına çevrilir. Takas kurumu tarafından kabul edilmeyen teminatlar bu raporda teminat olarak hesaplamaya dahil edilmez. Türev Piyasalar Teminat Durumu Raporu, açık pozisyonun taındıı her gün itibarıyla düzenlenir. Pozisyon limit aımı raporu Madde 32- Aracı kurulular, müteri ve aracı kurulu bazında, taınan açık pozisyonları izlemek amacıyla, örnei Ek/5 te yer alan "Pozisyon Limit Aımı Raporu"nu gün sonlarında düzenlerler.

12 Pozisyon Limit Aımı Raporu, global hesap müterileri hariç her bir müteri hesabı için ayrı ayrı hazırlanır. Bu formda, hesaplarda yer alan vadeli ilem ve opsiyon sözlemelerinin ilem gördüü ilgili borsalarca tespit edilmi limitler referans alınarak, aracı kuruluun ve müterilerin sahip olduu açık pozisyonlar deerlendirilir. Bu deerlendirmede, türev araç türleri ve sözlemeler itibarıyla, hesap sahibinin uzun ve kısa pozisyon aldıı sözleme adedi ile bunların toplam piyasa deerlerinin, ilgili borsaların pozisyon limitlerini aıp amadıı hakkında bilgilere yer verilir. Pozisyon Limit Aımı Raporu, açık pozisyonun taındıı her gün itibarıyla düzenlenir. Türev piyasalar hesap ekstresi Madde 33- Aracı kurulular müterilerine örnei Ek/6 da yer alan ve bir takvim ayı içinde ilgili hesaba yapılan vadeli ilem ve opsiyon sözlemeleri alı ve satıını gösteren "Türev Piyasalar Hesap Ekstresi"ni göndermek zorundadır. Bu ekstre, müterinin o ay içinde yapmı olduu tüm alım satım ilemlerinin nominal deerleri üzerinden izlenmesini salayacak ekilde hazırlanır. Her sözlemeye ait ilemler kendi arasında sıralamaya tabi tutulur. Söz konusu ekstre, en geç takvim ayının bitimini izleyen ikinci i günü sonunda müterilere gönderilir. Sözlemelerde bunun aksi kararlatırılamaz. Türev piyasalar açık pozisyon raporu Madde 34- Aracı kurulular, bir örnei Ek/7 de yer alan "Türev Piyasalar Açık Pozisyon Raporu"nu ay sonları itibarıyla düzenleyip ayın bitimini izleyen ikinci i günü sonunda müterilerine gönderirler. Sözlemelerde bunun aksi kararlatırılamaz. Bu raporda, asgari olarak, ay sonu itibarıyla müteriye ait açık kısa ve uzun pozisyonların tutarı, sözlemenin tanımı, vadeli sözlemelerde alım-satım fiyatı, opsiyon primi, opsiyonun türü ile kullanım fiyatı, teminat durumu ve dier bilgiler her bir sözleme bazında raporlanır. Türev piyasalar müteri kar zarar raporu Madde 35- Aracı kurulular, bir örnei Ek/8 de yer alan "Türev Piyasalar Müteri Kar Zarar Raporu"nu aylık dönemler itibarıyla düzenleyip, en geç ayın bitimini takip eden ikinci i günü sonunda müterilerine gönderirler. Sözlemelerde bunun aksi kararlatırılamaz. Bu raporda, gerek açık, gerekse ay içinde kapanmı olan sözlemeler nedeniyle müterilerin elde ettikleri kar ve zarar ile bu sözlemelerin alım satımından doan giderlere ve teminat olarak tutulan varlıklardan elde edilen faizlere yer verilir. Sözlemeye konu varlıı teslim alma veya teslim etme suretiyle kapatılan sözlemelerde kar ve zararın hesaplanmasında takas kurumunun mahsuplamaya esas aldıı fiyat, böyle bir fiyatın olmaması durumunda ise piyasa fiyatı dikkate alınır. Müterinin gerek sözlemelerin alım satımı, gerekse sözlemeye konu varlıkların teslimi ile ilgili olarak ödemek zorunda olduu komisyon ve dier giderler bir zarar unsuru olarak dikkate alınır. Yabancı para cinsinden ifade edilen gelir ve giderler, hem yabancı para olarak, hem de raporun düzenleme tarihi itibarıyla geçerli kurlar üzerinden Türk Lirasına çevrilmi haliyle gösterilir. Opsiyon sözlemeleri ile ilgili primler, piyasaya göre deerleme hariç, bir kar zarar unsuru olarak dikkate alınmaz. Türev piyasalar gayrinakdi teminatlar raporu Madde 36- Aracı kurulular, bir örnei Ek/9 da yer alan "Türev Piyasalar Gayrinakdi Teminatlar Raporu"nu aylık dönemler itibarıyla düzenleyip, ayın bitimini izleyen ikinci i günü sonunda müterilerine gönderirler. Sözlemelerde bunun aksi kararlatırılamaz.

13 Türev piyasalarda teminat olarak kullanılmak üzere müteriler tarafından aracı kurululara tevdi edilen gayrinakdi teminatların cinsi ile bu teminatlarda dönem içinde meydana gelen hareketlere ilikin bilgiler bu raporda yer alır. Türev araçlara konu standart varlıklar ekstresi Madde 37- Aracı kurulular, bir örnei Ek/10 da yer alan "Türev Araçlara Konu Standart Varlıklar Ekstresi"ni aylık dönemler itibarıyla düzenleyip, ayın bitimini izleyen ikinci i günü sonunda müterilerine gönderirler. Sözlemelerde bunun aksi kararlatırılamaz. Bu ekstrede, türev araca konu tekil eden standart varlıkların spesifikasyonları, fiziki teslimat durumları ile bu varlıklarda yatırıldıkları saklama merkezi ya da depolar itibarıyla dönem içinde meydana gelen hareketlere ilikin bilgilere yer verilir. Türev araçlar nakit hareketleri ektresi Madde 38- Aracı kurulular, bir örnei Ek/11 de yer alan "Türev Araçlar Nakit Hareketleri Ektresi"ni aylık dönemler itibarıyla düzenleyip en geç ayın bitimini takip eden ikinci i günü sonunda müterilerine gönderirler. Sözlemelerde bunun aksi kararlatırılamaz. Bu ekstrede esas itibarıyla 3230 Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemelerinden Alacaklılar (Müteri Teminatları, Primler, Kar ve Zarar) hesabı ile yabancı para üzerinden düzenlenen sözlemelerde 8890 Türev Araçlar Teminat, Prim, Kar ve Zarar (Yabancı Para) hesabındaki hareketlere yer verilir. Bu çerçevede, yatırılan ve çekilen teminatlar, sözlemelerin piyasaya göre deerlemeye tabi tutulması sonucu oluan hareketler, alınan ve ödenen primler, komisyon ve benzeri giderler bu ekstrede yer alır. Bu ekstrenin altına, opsiyon alım ve satımı (yazma) nedeniyle oluan, ancak tahsil veya tediyeye konu olmaması nedeniyle henüz bu hesapla ilikilendirilmemi kısa ve uzun pozisyon opsiyon primleri bilgilerine sözlemeler itibarıyla yer verilir. ALTINCI BÖLÜM Çeitli Hükümler Belgelerin düzenlenmesi, muhafazası ve bildirim Madde 39- Bu Teblide düzenlenmesi öngörülen raporlar, ekstre ve formlar, belirtilen bilgileri taımaları, müteriler tarafından anlaılır olması için gerekli açıklamaların yapılmı olması kaydıyla serbestçe düzenlenebilir. Bu belgelere müteselsil sıra numarası verilir. Herhangi bir nedenle sıra numarası atlanmı belgeler iptal edilerek saklanır. Belgelerin düzenlenmesinde talimatı veren ve alan taraflar belirtilir. Bu belgeler aracı kuruluların yetkilileri tarafından imzalanır. Bu Tebliin ekinde yer alan raporlar, ekstreler ve formlar aksi belirtilmedikçe, tüm açık pozisyon taıyan müterileri kapsayacak ekilde düzenlenir. Bilgi bulunmayan rapor ve ekstreler düzenlenmeyebilir. Müterilere gönderilenler dahil raporların, ekstrelerin ve formların bir örnei, aracı kurulu nezdinde muhafaza edilir. Raporların müteriye elden teslim edilmesi durumunda, ilgili raporun müteri tarafından teslim alındıı tarihi içerecek ekilde imzalanmı bir nüshası, aracı kurulu tarafından dosyalanarak muhafaza edilir. Bu Tebliin ekinde yer alan belgelerin saklanmasında, 31/1/1992 tarihli ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Seri: V, No: 6 sayılı "Aracılık Faaliyetinde Belge ve Kayıt Düzeni Hakkında Tebli"in 4 üncü maddesindeki hükümlere uyulur. Müterilere gönderilmesi zorunlu tutulan belgeler, en geç ay sonunu takip eden ikinci i günü sonunda gönderilir. Müteri ile yapılacak sözlemelerde bunun aksi kararlatırılamaz. Raporların müterinin adresine gönderilmesi durumunda, iadeli taahhütlü posta servisi kullanılması esastır. Bilgi ihtiva etmeyen raporlar ve ekstreler gönderilmeyebilir. Global hesaplara ilikin özel hükümler

14 Madde 40- Birden çok müteriye ait olan veya baka bir aracı kuruluun birden çok müterisinin ilemlerini takip etmek amacıyla açılan hesaplar global hesaplardır. Bu hesaplarda, müterilerin toplam yükümlülük ve varlıkları ayrı ayrı takip edilir; yükümlülüü bulunan müterilerin yükümlülükleri, dier müterilerin varlıkları ile mahsup edilemez; bir müterinin açık pozisyonu baka bir müterinin ilemi ile kapatılamaz. Global hesap taıyan aracı kurulular gün sonu itibarıyla hesap sahibi aracı kurulu ile hesabın içeriine, varlık ve yükümlülüklere ilikin yazılı ekilde mutabık kalmak zorundadır. Mutabakat belgeleri bu Teblide belirtilen ekilde saklanır. Muhasebe standartlarına uyum Madde 41- Türev araçların deerlemesinde ve mali tablolara yansıtılmasında, Kurulun vadeli ilem ve opsiyon sözlemelerinin deerlemesi ile ilgili muhasebe standartlarının belirtildii düzenlemelere uyulur. Bu çerçevede, izlenen tutarlar, korunma ya da spekülatif amaçla olmalarına balı olarak, deerleme gününde bu Teblide ve Kurulun "Vadeli lem ve Opsiyon Sözlemelerinin Muhasebesine likin lke ve Kurallar Hakkında Tebli"inde belirtilen esaslar dahilinde ilgili hesaplara aktarılır. Hesap mutabakatları Madde 42- Aracı kurulular, açık pozisyon taıdıkları her gün itibarıyla açık pozisyonların tutarı ve nitelii ile ilgili olarak takas kurumu ile mutabakata varmak ve takas kurumu tarafından üretilen belgeleri düzenli bir ekilde saklamak zorundadır. Türev araçlar nedeniyle müteriler tarafından teminat veya emanet olarak verilmi varlıklardan umumi depo ve saklama kurulularında bulunanların hareket ve tutarlarının her hareket bazında ve periyodik olarak izlenmesi, varlıkların tutulduu kurulular ile mutabakata varılması ve ilgili belgelerin tasnifli bir ekilde saklanması zorunludur. Gerekli muhasebe bilgi sistemleri Madde 43- Aracı kuruluların muhasebe bilgi sistemlerinin, ilemlerin bu Teblide belirtilen ekilde izlenmesini salamanın yanında aaıdaki fonksiyonları yerine getirebilecek ekilde yapılandırılması zorunludur: a) Teblide öngörülen raporlar, ekstreler ve formlar, b) Müteri teminat durumu: açık pozisyon taıyan her hesap için belirli bir günde yatırılması gerekli teminatlar ile takas kurumu tarafından teminat olarak kabul edilen varlıkların toplamı, bunlar arasındaki fark, c) Müteri teslimat durumu: Açık pozisyon taıyan her müteri için teslim edilecek varlıklar ile bunların aracı kurumda mevcudiyeti, d) Müteriler kar zarar durumu: Her ay itibarıyla hesaplanan kar zararı tüm müteriler bazında dökümü, bir müterinin geçmi aylar kar ve zararı e) lem hacmi durumu: Belirli bir sözlemede müterilerin yapmı oldukları ilem hacmine göre sıralanması, f) Açık pozisyon durumu: Belirli bir sözlemede müterilerin açık pozisyon durumuna göre sıralanması. Bankaların muafiyetleri ve yükümlülükleri Madde 44- Özel mevzuatlarında bu Teblide tanımlanan ilemlerin izlenmesine ilikin düzenlemeler bulunan bankalar, türev araçların alım-satımına aracılık faaliyetleri ile ilgili olarak bu Teblide belirtilen ana hesap numaralarını kullanmayabilirler. Ancak, bankalar türev araçların alım-satımına aracılıktan kaynaklanan ilemlerini alt hesaplarda bu Teblide düzenlenen ayrıntıda izlemek, belirtilen rapor, belge ve ekstreleri düzenlemek, bunlardan Kurula, ilgili borsaya ve müterilere gönderilmesi öngörülenleri belirtilen sürede göndermek ve saklanması öngörülen belgeleri belirtilen artlarda muhafaza etmekle yükümlüdürler.

15 Dier hükümler Madde 45- Bu Teblide hüküm bulunmayan hallerde 31/1/1992 tarihli ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Seri: V, No: 6 sayılı "Aracılık Faaliyetinde Belge ve Kayıt Düzeni Hakkında Tebli" hükümleri uygulanır. Yürürlük Madde 46- Bu Tebli yayımı tarihinde yürürlüe girer. Yürütme Madde 47- Bu Tebli hükümlerini Sermaye Piyasası Kurulu yürütür. EK/1 Aracı Kuruluun Unvanı: Düzenleme Tarihi: Belge Sıra No: TÜREV PYASALAR EMR TAKP FORMU Verilen Emirler Gerçekleenler Tarih Sıra Emir Müteri Sözleme Borsa Kısa/ Ters Sözleme lem Opsiyon Sözleme lem Opsiyon No Formu Kodu Tanımı Uzun lem Sayısı Fiyatı Primi Sayısı Fiyatı Primi No Görevlinin Ad-Soyadı ve mzası:... AÇIKLAMALAR: "Türev Piyasalar Emir Takip Formu"nun hazırlanmasında aaıdaki bilgilere yer verilir; (1) Nolu sütunda, emrin alındıı tarih, (2) Nolu sütunda, aracı kurulu tarafından verilen ve müteselsil sıra numarası, (3) Nolu sütunda, emirle ilgili düzenlenen emir formunun numarası, (4) Nolu sütunda, müterinin hesap numarası, (5) Nolu sütunda, alım-satımı yapılmak istenen sözlemenin tanımı, (6) Nolu sütunda, türev aracın alım-satımının yapılması istenen borsa ve/veya piyasa, (7) Nolu sütunda, ilemin kısa pozisyon (satı) ya da uzun pozisyon (alı) olduu, (8) Nolu sütunda, alım-satım emrinin ters ilemle pozisyon kapatmak amacıyla verilip verilmedii, (9) Nolu sütunda, alım ya da satımı yapılmak istenen sözleme adedi (sayısı), (10) Nolu sütunda, vadeli ilem sözlemesinin alım ya da satım fiyatı, (11) Nolu sütunda, kısa pozisyon alınan opsiyon sözlemesi için hesap sahibi tarafından talep edilen, uzun pozisyon alınan opsiyon sözlemesi için hesap sahibi tarafından ödenecek olan opsiyon primi, (12) Nolu sütunda, ilemi gerçekleen sözleme adedi (sayısı), (13) Nolu sütunda, vadeli ilem sözlemesinin alım-satımının gerçekletii ilem fiyatı, (14) Nolu sütunda, opsiyon sözlemeleri için gerçekleen opsiyon primi.

16 Aracı Kuruluun Unvanı: Müteri Ad-Soyadı: Hesap No: Ait Olduu Tarih: Düzenleme Tarihi: Belge Sıra No: EK/2 TÜREV ARAÇLAR ALIM SATIM TEYT FORMU lem Borsa Kısa/ Sözlemenin Para Vade Kullanım Opsiyon Sözleme Sözleme Emir Seans Teminat Komisyon Tarihi Uzun Tanımı ve Birimi Sonu Fiyatı Primi Fiyatı Adedi Türü Tutarı Açıklama (*) Yukarıda açıklanan ilemler sonucunda hesabınıza... TL. (veya döviz cinsi) tutarında komisyon ve... TL. (veya döviz cinsi) tutarında alınan opsiyon sözlemeleri nedeniyle ödenen primler borç kaydedilmi, satılan opsiyon sözlemeleri nedeniyle oluan... TL. (veya döviz cinsi) tutarında prim alacak kaydedilmitir AÇIKLAMALAR: "Türev Araçlar Alım Satım Teyit Formu"nun hazırlanmasında aaıdaki bilgilere yer verilir; (1) Numaralı sütunda ilem tarihi, (2) Numaralı sütunda ilemin gerçekletirildii borsa ve/veya piyasa, (3) Numaralı sütunda ilemin kısa (satım) ya da uzun (alım) pozisyon olduu, (4) Numaralı sütunda alınan veya satılan sözlemenin tanımı ve ilemin nitelii hakkında açıklama (5) Numaralı sütunda türev aracın düzenlendii para birimi, (6) Numaralı sütunda vadeli ilem sözlemesinin vade sonu ya da opsiyon sözlemesinin kullanım tarihi, (7) Numaralı sütunda opsiyon sözlemelerinde kullanım fiyatı, (8) Numaralı sütunda opsiyon sözlemelerinde kısa pozisyon için hesap sahibine ödenen (-), uzun pozisyon için hesap sahibi tarafından ödenen (-) prim, (9) Numaralı sütunda vadeli ilem sözlemelerinde alım-satım fiyatı, (10) Numaralı sütunda alınan veya satılan sözlemenin adedi, (11) Numaralı sütunda emir türü, (12) Numaralı sütunda emrin verildii seans, (13) Numaralı sütunda bu ilem için hesap sahibi tarafından yatırılması

17 gereken teminat tutarı, (14) Numaralı sütunda bu ilem için alınan her türlü vergi dahil komisyon tutarı. (*) Bölümünde Türk Lirası dıında yapılan borç ve alacak kayıtları. Aracı Kuruluun Unvanı: Ait Olduu Dönem: Düzenleme Tarihi: Belge Sıra No: EK/3 TÜREV PYASALAR LEM DAITIM LSTES Tarih Sözleme Müteri Fiyat Opsiyon Sözleme Uzun/Kısa Ters lem/ Korunma/Spekülasyon Tanımı Kodu Primi Sayısı Pozisyon Pozisyon Açma AÇIKLAMALAR: "Türev Piyasalar lem Daıtım Listesi"nin hazırlanmasında aaıdaki bilgilere yer verilir; (1) Nolu sütunda, ilem tarihi, (2) Nolu sütunda, alım-satımı yapılan sözlemenin tanımı, (3) Nolu sütunda, müterinin hesap numarası, (4) Nolu sütunda, vadeli ilem sözlemesinin fiyatı, (5) Nolu sütunda, opsiyon sözlemeleri için gerçekleen opsiyon primi, (6) Nolu sütunda, alım-satımı yapılan sözleme adedi (sayısı), (7) Nolu sütunda, ilemin kısa pozisyon (satı) ya da uzun pozisyon (alı) olduu, (8) Nolu sütunda, alım-satımın ters ilem ya da pozisyon kapatmak amacıyla yapıldıı, (9) Nolu sütunda, ilemin korunma amaçlı ya da spekülatif amaçlı olduu. Aracı Kuruluun Unvanı: Ait Olduu Tarih/Dönem: Düzenleme Tarihi: Belge Sıra No: EK/4 TÜREV PYASALAR TEMNAT DURUMU RAPORU Hesap Sahibi Sözlemenin Sözlemenin Para Gerekli Nakdi Gayrinakdi Döviz Toplam Teminat Teminat Gecikme Faiz lenmi veya Tanımı Büyüklüü Birimi Teminat Teminat Teminat Kuru Teminat Fazlası Tamam. Faizi Geliri Teminat

18 Numarası Tutarı (Eksii) Çarısı AÇIKLAMALAR: "Türev Piyasalar Teminat Durumu Raporu"nun hazırlanmasında aaıdaki bilgilere yer verilir; (1) Numaralı sütunda müterinin ad-soyadı ve hesap numarası, (2) Numaralı sütunda alım-satımı yapılan sözlemenin tanımı, (3) Numaralı sütunda alım-satımı yapılan sözlemenin büyüklüü, (4) Numaralı sütunda, sözlemenin düzenlendii döviz cinsi, (5) Numaralı sütunda, ilgili borsa/piyasa/takas kurumu tarafından hesapta bulunması art koulan asgari teminat tutarı, (6) Numaralı sütunda, hesap sahibinin ilgili sözleme için verdii nakit teminat tutarı, (7) Numaralı sütunda, hesap sahibinin gayrinakdi teminat olarak bıraktıı varlıın tanımı ve tutarı, (8) Numaralı sütunda, gayrinakdi teminatın yabancı para cinsi üzerinden verilmi olması durumunda, Türk Lirasına dönütürmede esas alınan döviz kuru, (9) Numaralı sütunda, toplam teminat tutarı, (10) Numaralı sütunda, 9 numaralı sütunda yer alan toplam teminat tutarından 5 numaralı sütunda yer alan asgari teminat tutarının çıkarılması neticesinde bulunan teminat fazlası (+) ya da teminat eksii (-), (11) Numaralı sütunda, ilemi takiben yapılan toplam teminat tamamlama çarısı sayısı, (12) Numaralı sütunda, teminat açıını gideremeyen hesap sahipleri için iletilen gecikme faiz oranı ve tutarı, (13) Numaralı sütunda, teminat açıı olmayan hesap sahipleri için iletilen faiz oranı ve tutarı, (14) Numaralı sütunda; (A) teminat açıı bulunan müteriler için 10 numaralı sütunda yer alan eksi deerli tutara 12 numaralı sütunda yer alan gecikme faizi tutarının eklenmesi suretiyle bulunan toplam açık tutarı, (B) teminat açıı olmayan hesap sahipleri için 9 numaralı sütunda yer alan toplam teminat tutarına 13 numaralı sütunda yer alan faiz gelirinin eklenmesi neticesinde bulunan pozitif deerli rakam olarak tespit edilen ilenmi teminat tutarı. Aracı Kuruluun Unvanı: Müteri Ad-Soyadı: Hesap No: Ait Olduu Dönem: Düzenleme Tarihi: Belge Sıra No: EK/5

19 POZSYON LMT AIMI RAPORU Sözlemenin Uzun Pozisyon-Sözlemeler Kısa Pozisyon- Net Pozisyon-Sözlemeler Pozisyon Limiti Limit Aımı Tanımı Sözlemeler (A) (B) (A) (B) (A) (B) (A) (B) Adet Tutar Adet Tutar Adet Tutar Limit Kurum A) Vadeli lemler: B) Opsiyon Sözlemeleri: C) Dier Türev Araçlar: AÇIKLAMALAR: "Pozisyon Limit Aımı Raporu"nun düzenlenmesinde aaıdaki bilgilere yer verilir; (1) Numaralı sütunda açık pozisyon tutulan sözlemenin tanımı, (2) Numaralı sütunda açık uzun pozisyon tutulan sözlemelerin her biri için (A) adet ve (B) parasal tutarı, (3) Numaralı sütunda, açık kısa pozisyon tutulan sözlemelerin her biri için (A) adet ve (B) parasal tutarı, (4) Numaralı sütunda, açık pozisyon tutulan sözlemelerin her biri için 3 numaralı sütundaki rakamların 2 numaralı sütundaki rakamlardan çıkarılmasıyla bulunacak pozitif farklar için U, negatif farklar için K rumuzu ile net pozisyonların (A) sözleme adedi ve (B) toplam piyasa deeri, (5) Numaralı sütunda, (A) belli bir sözleme için belli bir tarihte, bir yatırımcının veya aracı kuruluun kendi portföyü için tutabilecei azami pozisyon ve (B) pozisyon limitini (adet ya da tutar, net ya da brüt olarak) tespit etmi olan kurum (ilgili borsa, takas kurumu ya da Kurul), (6) Numaralı sütunda, azami pozisyon limitindeki kıstaslara göre, 5 numaralı sütundaki rakamdan 4 numaralı sütundaki ilgili rakamın çıkarılması ile bulunacak negatif fark. Aracı Kuruluun Unvanı: Müteri Adı: Hesap No: Ait olduu dönem: Düzenleme tarihi: Belge Sıra No: EK/6 TÜREV PYASALAR HESAP EKSTRES

20 lem Hesap Kısa/ Sözlemenin Sözleme Para Vade Kullanım Opsiyon Sözleme Borsa Borç Alacak Bakiye Tarihi No Uzun Tanımı ve nin Adedi Birimi Fiyatı Primi Fiyatı Açıklama (*) AÇIKLAMALAR: "Türev Piyasalar Hesap Ekstresi"nin düzenlenmesinde aaıdaki bilgilere yer verilir; (1) Numaralı sütunda, ilem tarihi, (2) Numaralı sütunda, ilgili sözlemenin izlendii muhasebe hesabının numarası, (3) Numaralı sütunda, ilemin kısa pozisyon (satım) ya da uzun pozisyon (alım) olduu, (4) Numaralı sütunda, alınan veya satılan sözlemenin tanımı ile ilemin nitelii (teminat yatırma, prim ödemesi, deerleme farkları, virman ilemleri dahil olmak üzere hesapla ilikilendirilen tutarlar) hakkında açıklama, (5) Numaralı sütunda, alım-satıma konu sözleme adedi, (6) Numaralı sütunda, sözlemeye konu varlıın ifade edildii dövizin cinsi, (7) Numaralı sütunda, vadeli ilem sözlemesinin vade sonu ya da opsiyon sözlemesinin kullanım tarihi, (8) Numaralı sütunda, opsiyon sözlemelerinde kullanım fiyatı, (9) Numaralı sütunda, uzun pozisyon alınan opsiyon sözlemeleri için tevdi edilen opsiyon primi (-), yazılan opsiyon sözlemeleri için alınan opsiyon primi (+), (10) Numaralı sütunda, vadeli ilem sözlemesinin fiyatı, (11) Numaralı sütunda ilemin yapıldıı borsa ve piyasaya ait kısaltma, (12) Numaralı sütunda hesaba borç verilen tutarı, (13) Numaralı sütunda hesaba alacak verilen tutarı, (14) Numaralı sütunda borç bakiyeler için (B), alacak bakiyeler için (A) rumuzunu içerecek ekilde hesabın bakiyesi. (*) Bölümünde Türk Lirası dıında yapılan borç ve alacak kayıtları için esas alınan döviz kurları. Aracı Kuruluun Unvanı: Müteri Adı: Müteri No: Ait Olduu Tarih: Düzenleme Tarihi: Belge Sıra No: EK/7 TÜREV PYASALAR AÇIK POZSYON RAPORU