ÎOmeUcd. KOMPAKT BUHAR JENERATÖRLERİ (Motorin / Fuel-Oil / Doğal gaz / LPG yakar) JeSrû + "it +

Transkript

1

2 ÎOmeUcd K.B.S.B. KOMPAKT BUHAR JENERATÖRLERİ (Motorin / Fuel-Oil / Doğal gaz / LPG yakar) Elektrik, su, yakıt ve baca bağlantılarını yapın, basın şaltere. hizmete!... TİPK-BJ Az yer kaplar. Otomatik ve emniyetli çalışır. Ard arda gelen emniyet sistemlerine sahiptir. Fazla bilgi, bakım ve gözetim gerektirmeden çalışır. Çok kısa zamanda, ekonomik buhar üretir. Yıllardır yüzlerce çalışan örneği ile kendini kanıtlamıştır. JeSrû + "it +, Su _ ~r Filtresi ~~ Kompakt Buhar Jeneratörü ÜNİVCRSAL P* Mkümcüler Sitesi A-1 Blok No. 6-8 ^ B ö l g m l

3 SÜPER Endüstride, hizmet sektöründe ve konutlarda; ufak hacimde süratle bol sıcak su üretir. Büyük kapasitede sıcak su ihtiyacı olan yerler için imal edilenler bile az yer kaplar. Paslanmaya dayanıklı ve Hijyeniktir. Aynı Boylerde; kalorifer, buhar, kızgın su, kızgın yağ ile ısıtma yapılabilir. Boyler, düşey veya yatay konumda monte TIP U-SB Sökülüp temizlenmesi veya ısıtıcının değiştirilmesi olanağı vardır. Isıtıcı düz boru şeklinde olup (Spiral şekilli veya kıvrık boru şeklinde olmadığından) kıvırma esnasında boru et kalınlığında incelme meydana gelmez. ÜNİVERSAL MAKİNA VE ISI SANAYİ TİC.A.Ş. Merkez: Fabrika: Kozyatağı Yolu Sokak Güneş Ap. 26/1 Üst Bostancı/İSTANBUL Pik Dökümcüler Sitesi A-1 Blok No. 6-8 Tel. (0216) İkitelli Organize Sanayi Bölgesi Fax (0216) İkitelli - İSTANBUL

4 BOS Birleşik Oksijen Sanayi A.Ş. ARGOS Gaz siparişi verirken, beklentilerinizin yet karşılandığından emin misiniz? r,\\ vv'! Daha teiniz bir kaynak elde edüebfflr i 't»! Daha sağlam bir kaynak yapılabî ir! Daha az sıçrama sağlanabilir mi:! Enerjiden tasarruf edilebilir mi?! Kaynak teliiden tasarruf edilebilir ratf! Daha iyi nttfuziyet sağlanabiür m? i İhtiyaç duyulduğunda uzman kadre» I çözümleniyor mu? : ; ı Kayna J ; «Dikişi j tafefil :'8 Kaliteli Kaynak Dikişi Eğer çalıştığınız firma yukarıdaki sorulara ivet diyemiyorsa, firma ile çalışmaya başlamanin zamanı değil KOG Gebze Organze Sanayi Bölgesi PK 80 <jl*m 3et«e - KOCAELİ Telefon 0 (262) (10 Hat) Ön 0 (262) 7S1 01 IS ISO 9002 RVVTÜV

5 BRC IGAS EOUıPMENT /REGÜLATÖR Made in ITALY LPG DÖHÜSÜM LPC :5 NO: TÜRKİYE

6 ACompAir DEMAG Drucklufttechnik Sarmak Maklna Fabrikalarında Compair Demag lisansı ile üretilen elektrikli vidalı sabit hava kompresörleri Türkiye Sanayiinin hizmetinde (1.6 mvdak. 11 KW mvdak. 132 KW debi, bar basınç). inşaat ve müteahhitlik, madencilik, belediye hizmetlerinde Compair Demag kalitesi, Sarmak servis ve yedek parça güvencesi ile cağdas çözüm. 2.0 mvdak. (71 cfm) mvdak. (360 cfm) Diğer kapasiteler için sipariş kabul edilir. 'akina Basınçlı havada güven... Sabit, seyyar, vidalı ve pistonlu kompresörler, hava kurutucuları ve çeşitli basınçlı hava aksesuarları. Uzun yılların getirdiği deneyim Sarmak Pistonlu Kompresörleri; 150 It/dak It/dak. piston deplasmanı ( HP) 3-25 bar'da sanayi, atölye, Çimento nakil ve yüksek basınç kompresörleri. t hrmak hkina Kompresör Pompa sanayi ve Ticaret A.ş. Genel Merkez/Fabrika: İstasyon Cad. No: İncirlik - ADANA Tel: 0(322) / Pbx Fax: 0(322) Pazarlama Merkezi: Kore Şehitleri Cad. Mehmet Gönene Sok. Aydagül iş Merkezi No: 6 Kat: Zincirlikuyu - İSTANBUL Tel: 0(212) Fax: 0(212) sarmak@superonline.com Ankara şubesi: Tunus Cad. 72/ Bakanlıklar - ANKARA Tel: 0(312) Fax: 0(312) İzmir şubesi: Kıbrıs Şehitleri Cad. Hümeyra Is Merkezi NO:148/ Alsancak - İZMİR Tel: 0(232) Fax: 0(232)

7 ARALIK 1998 Sayı : 467 DECEMBER 1998 No : 467 İÇİNDEKİLER CONTENTS MAKALELER İLAN SAYFALARI DİZİNİ JL / KENDİLİĞİNDEN KARARAN ARK KAYNAK MASKE CAMLARININ KAYNAKÇI GÖZ VE CİLT GÜVENLİĞİNE OLUMLU ETKİLERİ / Bu makalede ark kaynağı işleminde oluşan ve kaynakçının göz ile cilt sağlığı için zararlı etkileri ve neden olan hastalıklar ve ark ışığından korunmak amacı ile kullanılan maskelerin teknik üstünlükleri ve ekonomik faydaları irdelenmiştir. The Positive Effects of the Autodarkening VVelding Filters on the Welder's Eye & Skin Safety Bahadır GÜLBAHAR <3%# KALİTE GÜVENCESİ SİSTEMLERİ ÇERÇEVESİNDE KAYNAK PERSO- NELİNİN EĞİTİMİ VE VASIFLANDIRILMAK / Bu yazıda, kalite güvencesi çerçevesinde kaynak mühendisliği ve kaynakçı eğitimi hakkında bilgiler verilmektedir. Bu alanda ülkemizde bir ulusal kaynak cemiyetine ihtiyaç bulunduğu vurgulanmaktadır. Training and Oualification of VVelding Personel With Respect Ouality Assrance Systems Zafer FİÜZ, Caner BATIGÜN J KAYNAK TEKNOLOJİSİNDE YENİ NESİL AKIM ÜRETEÇLERİ: İNVER- TERLER / Bu makalede, son yıllarda gelişmeler kaydeden ve ülkemiz pazarına ithal yolu ile girmekte olan ve de kullanımı yaygınlaşan invertertürü kaynak akım üreteçleri incelenmiştir. The New Generation VVelding Power Sources: Inverters Kutsal TÜLBENTÇİ, Erdinç KALUÇ AYIN DOSYALARI 11 YENİ ÜRÜNLER 13 KONGRE-SEMPOZYUM HAB. 14 FİRMALARDAN HABERLER 15 KURUMLARDAN HABERLER 22 BİR GÖRÜŞ 26 BİLGİSAYAR DÜNYASI 44 KAYNAK ATÖLYEDEN CİLDİN YAZILARI UNİVERSAL B.O.S. : 2-A MÜHENDİSLİK SARMAK BURGMANN PETNİZ İZOCAM E.C.A. TEKKON.. ÖZBİL MAKİNA DENET CİVATA TEKKON - DOĞUŞ VANA TORMAKSAN MAKDOS- WELDINGALLOYS- SMS FİSHER ROSEMOUNT- AYGAZ CASTOLİN -, YILMAZ REDÜKTÖFİ KANTHAL UNİVERSAL Ön İç Kapak KSB Arka İç Kapak ALARKO Arka Kapak e Yayım Koşullan : Yazılar daktilo ile iki satır aralıkta iki kopya yazılmış olarak, sözcükten oluşan Türkçe ve İngilizce özeti, yazı başlığının Ingilizcesi, yazarın kısa özgeçmişi, adresleri ve telefon numaralan ile birlikte Dergi Yönetim Yeri Adresi'ne gönderilmelidir. Yazılar 1-2 daktilo sayfasını (yaklaşık 3000 sözcük) geçmemelidir. (12 daktilo sayfasını aşan yazıların 2 bölüm halinde birbirini izleyen sayılarda yayımlanabileceği düşünülerek bölümlere ayrılmış olarak gönderilmesi gerekir. Yazılarda kullanılan fotoğraflar net ve temiz olmalı, şekiller aydınger veya beyaz kağıda çini mürekkebi ile çizilmelidir. Yazılarda SI birimleri kullanılmalı, yazıların sonuna yararlanılan kaynakça eklenmelidir. Özgün ve derleme yazılardaki görüşler yazarına, çevirilerden doğacak sorumluluk ise çevirene aittir. Yazılar başka bir sürekli yayın organında yayımlanmış olmamalı, herhangibir toplantıda tebliğ olarak sunulmuş veya sunulacak ise bu açık olarak belirtilmelidir. Dergideki yazılardan kaynak gösterilmek koşuluyla alıntı yapılabilir. Yazıların Değerlendirilmesi: Dergiye gönderilecek yazılar öncelikle Yayın Kurulu tarafından ön elemeden geçirilmekte daha sonra kurulun belirlediği uzmanlar tarafından değerlendirilmektedir. Uzmanların yaptığı değerlendirme sonuçları yazara da iletilecek, uzmanların önerdiği ve Yayın Kurulu'nun uygun gördüğü düzeltmelerin yapılması yazardan istenecektir. Bu düzeltmelerin yazar tarafından yapılması durumunda yazı yayımlanabilecektir.

8 MÜHENDISÜFMAKINA TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI AYLIK YAYIN ORGANI Aralık / December 1998 Cilt/Vol:39 Sayı /No: 467 Yönetim Yeri - Head Office Sümer Sokak 36/1-A Demirtepe - ANKARA Tel: (0-312) Fax: (0-312) mmo@mmo.org.tr MMO Adına Sahibi Publisher Mehmet SOĞANCI Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Managing Editör Ali Ekber ÇAKAR Yayın Kurulu - Publlshing Board Anıl KAREL Devrim Erinç ASLAN Utku TÜZÜNER Engin AYKOL Ezgi GÜNAY Ersoy BEY Burak YELKEN Okay DOĞUTEPE Yayın Sekreteri Publishing Coordinator Nilgün KARAKÜÇÜK Teknik Sorumlu Technical Manager Mehmet AYDIN İlan Sorumlusu Advertising Representative Ayten YILDIZ Nuray ERHAN (istanbul) Komisyon İlişkileri Redactor Şehnaz KAPLAN KARACA Dizgi Type Setting Muazzez POLAT (MMO) Değerli Okuyucularımız,- Onbirincisini çıkartmış olduğumuz Kaynak Özel sayımız, 5. yılını tamamlamış bulunmaktadır. Geleneksel olarak yılda 2 kez yayınlanan Kaynak Özel sayımızın bu baskısı ile karşınızda olmaktan mutluluk duyuyoruz. Geleneksel hale getirilmekte olan bir başka etkinliğimiz de "Kaynak Tekniği Ulusal Kongre ve Sergileridir. Odamız bugüne kadar başarıyla sürdürdüğü çalışmalarından kazandığı deneyim ve birikimi kaynak teknolojisi alanında faaliyet gösteren kişi ve kuruluşlarla paylaşmak, üniversite-sanayi ortak çalışmalarının ne düzeyde olduğunu tartışmak, ülkemiz dahilinde kaynakla ilgili ulusal bir örgütlenmenin gerekliliği ve bunun nasıl olması konusunu tartışmaya açmak amacıyla Kasım 1997 tarihleri arasında Kaynak Teknolojisi I. Ulusal Kongresi ve Sergisi'ni gerçekleştirmiştir yılı Kasım ayında 2.si düzenlenecek olan bu etkinliğin hazırlık çalışmaları da Odamız Kaynak Tekniği komisyonunun önderliğinde sürdürülmektedir. Kaynak Özel sayısı için tüm üyelerimizden beklediğimiz ve büyük oranda gördüğümüz desteğin, aynı şekilde Kongre ve Sempozyum için de gösterileceğini umuyoruz. Sizlere yeni yılda mutluluk, sağlık ve başarı diliyor, yeni Kaynak Özel sayıları ile sizlerle buluşmak üzere hoşçakalm diyoruz. Saygılarımızla Mühendis ve Makina Yayın Kurulu Baskı Printed by Cem Web Ofset / Tel (0-312) TMMOB Makina Mühendisleri Yayın Organı olan Mühendis ve Makina Dergisi TMMOB'ye bağlı Odaların üyelerine, mühendislik eğitimi yapan öğrenci, araştırma ve öğretim görevlilerine yıllık abone bedeli -özel sayılar dahil- karşılığında gönderilmektedir. Dergimize abone olabilmek ve daha detaylı bilgi alabilmek için yukarıda verilmiş olan adresimize başvurabilir ya da telefon ve faksla bilgi alabilirsiniz.

9 Güvenli bağlantılar, daha uzun sürelidir. KE-Burgmann kompansatörleri: Ne tür çalışma koşullar olursa olsun, emniyet, ekonomi ve çevreye karşı sorumluluksözkonusu olduğunda, güç santralları ve gaz türbinlerinde en iyi kanal bağlantılarıdır. KE-Burgmann kompansatörleri milyonlarca çalışma saatinin deneyimiyle dünyada en başarılılar arasındadır. ISO 9001'den onaylı kalite belgesi, ve uygun servisi ile (dünya çapında sorun avcısı) bir dosttan ve bir uzmandan beklenen güvenilirliği sağlar. Güvenilir bağlantılar başlatmak için bizi arayın. çevre BURGMANN BURGMANN ENDÜSTRİYEL SIZDIRMAZLIK San. Ve Tic. Ltd. Şti. Yukarı Dudullu imes Yanı Gamak Sapağı Kuru Sok. No. 9 TR Ümraniye/istanbul Tel.: Hat. n rn o A nn n-ı nr

10 Doğal Gaz yakıtlı buhar santralı 2x8 ton/h, 8 ATÜ ve Su hazırlama grubu: Basınçlandırma, Filtreleme, Yumuşatma, Gaz alma 100 Ton/h. DOĞAL GAZ ve SIVI YAKITLI ISI SANTRALLARI TOZ KÖMÜR YAKILABİLEN TAM OTOMATİK HAREKETLİ IZGARALI ÖN OCAK ve İÇ OCAKLI SİSTEMLER KIZGIN YAĞ KAZANLARI BUHAR JENERATÖRLERİ BASINÇLI KAPLAR PETNIZ ISI SAN ve TIC. LTD. ŞTI. PETMAK PETNİZ MAKİNA SANAYİ A.Ş. Fab. : Fatih Mh. Suyoluüstü No:9 Esenyurt/İSTANBUL İmalat Haramidere Sanayi Sitesi Tel : Pbx Faks : Anbarlı/lstanbul Büro : Perpa İş Merkezi 6. Kat No: 629 Tel Tel : Faks: Faks

11 İzocam Prefabrik Klima Kanalı İŞ VE TİCARET MERKEZLERİ, KÜLTÜR TESİSLERİ, EĞİTİM KURUMLARI, EĞLENCE SİTELERİ... BUGÜN KLİMA HER YERDE KULLANILIYOR. AMA GÜRÜLTÜSÜ BİR TÜRLÜ ÖNLENEMİYOR. İZOCAM'IN YENİ ÜRÜNÜ İZOCAM PREFABRİK KLİMA KANALI, SAĞLADIĞI MÜKEMMEL SES İZOLASYONUYLA KLİMA GÜRÜLTÜSÜNÜ ÖNLÜYOR, ISI İZOLASYONUYLA ÇALIŞMA PERFORMANSINI ARTIRIYOR. ÜSTELİK GÜVENLİ VE BENZERLERİNDEN %AO DAHA EKONOMİK! IZOCAM U)»l<k 1 ı^agı, toifinı inleri, 1S( Sınndın i'ıeu.ipliı. lintnn»ııini, teımi, EPS «exps irinlen, TSEMSO too: Mile Siıtıni'ıe sahip leıiılıra'e ire*. e Siitni'M tabif KMİtidr welis>. ÜCRETSİZ DANIŞMA HATTI O İZOCAM PREFABRİK KLİMA KANALI nın üstün özellikleri: 'Çok hafiftir. Kolay kesilir ve monte edilir. Her türlü menfez ve bağlantılar kolay gerçekleştirilir. Kanal kesiti her türlü ebatta yapılabilir. Kanal ve kesit değişmeleri, redüksiyon, pantolon, omega ve dirsek teşkili kolay uygulanır. Yangına karşı güvenliği artırır. Çok ekonomiktir. İZOCAM TİCARET VE SANAYİ A.Ş. DANIŞMA MERKEZLERİ İSTANBUL Tel (212) (S hal) Faks {2)2} »ANKARA Tel (312) Fois ( İZMİR Tel (232) Faks (232) 'ADANA Tel 1322) Faks (322\ «BURSA Tel (224) Faks \22A) ELAZIĞ Tel [424) Faks (424) «ERZURUM fe (442) /77 Faks (442) «ANTALYA Tel (242) Faks (242) »GAZİANTEP Tel (342) Faks (342) Internet adresi:

12 a/tcu/t ut I (JWfîî!İifl m t i 'UtJLI n p TOS*. Tarihimizin en önemli mekânlarından Ippkapı Sarayı da artılje.c.a.- R^ EHA Kazanları ve -*'' : 6.C.A. Isı Ürünleri ile ısıtılıyor. 'p. Bundan sonrajsaray'ı kışın bile I sıciiç günler bekliyor. DAĞITIM: LMAS MAKINA SANAYİ A.

13 YENİ ÜRÜNLER Hazırlayan; Melih Ş/lliiN FMS Nurol Kaynak İçin Modüler Bağlama: Basit, Hızlı, Ekonomik Demmeler Sistemi beş kenarlı tabla ve değişik boylarda kelepçeler (clamps) ile bloklar, aralayıcılar (spacers), açılı bloklar (angles) ve dayamaları tanıtmaktadır. Karmaşık fikstürler birkaç saatte, basit olanları ise birkaç dakikada hazır edilebilmektedir. Hızlı yapılması gereken herhangi bir iş için çok idealdir. Üç boyutlu (3-D) veri tabanı, başlatıcı paketler ve eğitim filmleri de mevcuttur. Bluco Corp. 509 VVestan Ridge Dr. Naperville, II (800) ıa/ay Povver Source 6- Yollu Güç Kaynağı Doğru ısıl işlemin anahtarı olan sıcaktı hassas kontrol edebilme yeteneği. COOPERHEAT 6- Yollu kontrol konsolu, iş parçasının sıcaklığını hassas olarak kontrol altında tutan, bağımsız kontrollü, düşük voltajlı ve yüksek akımlı altı adet çıktı sunar. Altı elektronik sıcaklık kontrol edici ile birlikte coopermaster sıcaklık ayarnoktası programlayıcısı operatöre manuel veya otomatik olarak ısıtma prosesini kontrol etme imkanı verir. Buna ek olarak COOPERHEAT ayrıca Cooperknit adında hava geçirmez kaynak örtüsü de sağlamaktadır. Cooperheat 1021 Centennial Avenue Piscatavvay, NJ (732) Fak: (732) Büyük, Ağır, Garip Şekilli Parçaları Kaldırma, İndirme, Çevirme Kaynak Bilgisayar Programı (Software) Kaynak Pro-write (Welding Prowrite) ASME kodlarına uygun VVPS'ler, PQR'lar ve WPQ'lar yaratmaya yardımcı olur. Kontrol ve süreklilikle birlikte tam kaynak yönetimini içermektedir. Ana metal, doldurucu metal ve PWHT verilerini ihtiva eden geniş bir veri tabanına sahiptir. Birçok prosesi desteklemektedir, buna ek olarak dindirmeli (overlay) ve sertyüzey (hardfoce) kaynağı. Hızlı, basit, doğru: zaman ve para tasarrufu sağlar. Ücretsiz tanıtım diski mevcuttur. Computer Engineering P.O. Box 1657 Blue Springs, MO (816) Fax: (816) VVebsite: Ibs'den 100 ton'a kadar parçaların kaynak, işleme, montaj, kaldırma ve yüklemesi. Yük kaldırma problemlerinin çözümü için mühendislik çalışmaları, En zor uygulamaların karşılanmasındaki ergonomik sistemlerde uzmanlık. ITNAC'ın ürünleri 5:1 oranında bir güvenlik katsayısı sağlamaktadır. Bu da ANSİ B30.20 standartları ve NEMA 4 elektrik sınıflandırmasına uygundur ve özel bir performans garantioi sunmaktadır. Detaylar için web sayfamızı görünüz. ITNAC Corporation 3 Riga Lane Birdsboro, PA (800) VVebsite: "WELDING MARKETPLACE" Dergisinin, Ocak 1998 sayısından alınmıştır. Mühendis ve Makina - Cilt : 39 Sayı :

14 * YENİ ÜRÜNLER.-..-'.'r, < dir. Daha fazla bilgi için H&M H&M Pipe Beveling Machine Co. Inc. 311 East Third Street Tulsa, OK (918) Fax: (918) VVebsite: Boru Ucu Konikleştirme Makinası Yeni genişletilmiş bir formatta güncel hale getirilmiş bir katalog H&M Boru Konikleştirme Makina Şirketi tarafından sağlanmakitadır. 16 sayfalık katalog H&M'nin tüm yüksek kaliteli, portatif boru kesme ve konikleştirme makinalarının ve aksesuvarlarının fotoğraf ve tanıtımını içermektedir. Buna ilaveten, H&M'nin yeni ürünleri olan Pipe-End-Prep Lathe 400 ve 800 ve APC-16 ayarlanabilir boru kelepçesini de içermekteile irtibata geçiniz. Plaka Kenarı Pah Açıcılar Bevel-Mill plaka pah kırıcıları kaynak operasyonları için hızla ve temiz ağızlar açarlar. Makinalarda ucuz standart carbide insertler içeren frezleme tipi kesiciler kullanılmaktadır. Kesme derinliği 13/ 16 ' e kadar ayarlanabilmektedir. 15 ila 45 derece arasında değişebilen açılar mevcuttur. Yeni eklenen güçle birlikte hafif ağırlık ve taşınabilirlik. Yüksek hassasiyetli pahlar için zemin modelleri ve bench modellerini de içeren bir çok model arasından seçim yapabilme imkanı... Heck Industries, Inc. P.O. Box 425 Hartland, MI (810) Fax: (810) Yeni Seri Otomatik MIG Tabancaları DovaTech tarafından tanıtılan 600 Amperlik su soğutmalı otomatik MIG tabancaları ağır işlerdeki otomatik MIG operasyonlarında kullanılacak. Yeni seri, 1/2" artan büyüklükte alev gövdeleri ve değişik biçimleriyla uygulama gereksinimlerini tam olarak karşılayabiliyor. Yeni dizayn kullanım ömrünü oldukça arttırıyor. Çift devirli su akışı, alev makinasını, kafayı ve iğneyi doğrudan (sadece AWS modelinde) soğutuyor. Bernard DovaTech Ltd., 449 W. Corning Road, Box 667 Beecher, İL (800) Göz Güvenliğinde Speedglas Kaynak Maskeleri Kaynak arkı tutuştuğunda otomatik olarak, kararan cama sahip olan Speedglass kaynak maskeleri sayesinde daha yüksek kaliteli kaynaklar, üretim ve daha iyi göz ve yüz koruması elde ediliyor. Maskelere tane lava ünitesi eklenerek kaynak duman ve partikülleri kaynakçının yüz ve ciğerlerinden uzak tutacak şekilde maske içinde tane veya filtre edilmiş hava akımı sağlanıyor. Gedik Üretim ve Pazarlama Tel: (0.216) Faks: (0.216) Mühendis ve Makina - Cilt : 39 Sayı : 467

15 KONGRE - SEMPOZYUM HABERLERİ Hazırlayan: Nilm KARAKÜÇÜK MMO Genel Merkezi KAYNAK TEKNOLOJİSİ U. ULUSAL KONGRESİ HAZIRLIK ÇALIŞMALARI SÜRÜYOR Makina Mühendisleri Odası uzmanlık ve çalışma alanlarından biri olan "Kaynak Mühendisliği" kaynaklı imalat, kaynak teknolojisi ile ilgili çalışmalarını 1980'li yılların sonunda başlatmış ve kaynak komisyonları kurarak, Mühendis ve Makina Dergisi Kaynak Ö2el sayıları çıkararak ve Avrupa Kaynak Mühendisliği programının organizasyonunda yer alarak sürdürmüştür. Bütün bu çalışmalar sonucu edinilen birikim ve deneyim sonucu Kasım 1997 tarihinde "Kaynak Teknolojisi I. Ulusal Kongresi ve Sergisi gerçekleştirilmiştir. Geçen iki yıl içerisinde uluslararası platformda Türkiye'yi temsil ederek özellikle eğitim, belgelendirme alanında dünya kaynak organizasyonları ile paralel haklar elde edebilecek nitelikte örgütlenme çalışmaları sürdürülmüştür. Kaynak Teknolojisi I. Ulusal Kongeresi ile tartışılmaya başlanan "Ulusal Örgütlülük" konusunun netleştirilmesi ve Kaynak Teknolojisi alanında bilgi ve deneyim aktarımı amacıyla12-13 Kasım 1999 tarihlerinde Kaynak Teknolojisi II. Ulusal Kongre düzenlenmesine karar verilmiştir. Bildiri Konuları Kaynak Teknolojisi alanındaki yenilikler, yeni uygulamalar. Endüstrimiz tarafından yararlanılabilecek araştırma konuları. Zor malzemelerin kaynak edilebilirliği Kaynak Tekniği ekipmanı, sarf malzemeleri alanındaki yenilikler. Kaynakla ilgili işlemler (kesme, ısıl püskürtme gibi) alanında teknolojik yenilikler. Kaynak personelinin eğitimi, belgelendirmesi ve yeniden belgelendirme ile ilgili olarak ülkemizde yürütülen çalışmalar EWF (Avrupa Kaynak Federasyonu), IIW (uluslararası Kaynak Enstitüsü) gibi kuruluşlarla ilişkiler Diğer ülkelerin Kaynak organizasyonları ile ilişkiler. Üniversite-Sanayi işbirliği Kaynaklı Parçaların tahribatlı/tahribatsız Muayenesi Kaynak sektöründe Kalite Sistemleri Kaynak Teknolojisi ve Tahribatsız Muayene alanında İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı KONGRE DÜZENLEME KURULU KONGRE YÜRÜTME KURULU Melih ŞAHİN Yunus YENER Elif ÖZTÜRK C. Tafci SAHAN Yaşar ÇEVİK Metin YÜCEL izzet TÜRKOCAĞI Mehmet ÖZSAKARYA Zeki YAZICI Ahmet CERAN Hasan ESEN Şahismail YUSUMUT Cemal MERAN İbrahim ÖZÇAKIR Tufan TELATAR Murat AYDIN Nejdet KURNAZ MMO MMO MMO Ankara Şube Ankara Şube Ankara Şube istanbul Şube İzmir Şube Bursa Şube Konya Şube Diyarbakır Şube Diyarbakır Şube Denizli Şube Eskişehir Şube Zonguldak Şube Trabzon Şube Samsun Şube Melih ŞAHİN Yunus YENER i. Özgür AKÇAM Zafer FİLİZ Yaşar ÇEVİK Metin YÜCEL Cemil Hakan GÜR KONGRE SEKRETERYASI. Özgür AKÇAM (Metalurji-Kaynak Mühendisi) Zeynep KAHRAMAN YAZIŞMA ADRESİ Sümer 2 Sok. No: 36/ Demirtepe/Ankara Telefon: Faks: ankara.@ankara.mmo.org.tr Mühendis ve Makina - Cilt : 39 Sayı :

16 FİRMALARDAN HABERLER Hazırlayan : Şehnaz KAPLAN MMO Genel Merkezi ÖZMETAL KAYNAK YÖNTEMİYLE ÜRETİM YAPAN FİRMALARA YENİ TEKNOLOJİLER SUNUYOR Birçok ülkede özellikle Avrupa'da kaynak konusunda çok gelişmiş teknoloji üreten ESAB'ın kaynak makinaları ekipmanlarının Türkiye distribütörlüğünü yapan Özmetal Sanayi, ürünlerin satışını ve satış sonrası teknik hizmetlerini yapıyor, aynı zamanda ücretsiz teknik danışmanlık hizmetleri de sunuyor. Özmetal Sanayi, kaynak sektörü için geniş bir Pazar oluşturan Türkiye'de kaynak yöntemiyle üretim yapan firmalara yeni teknolojiler sunmaya devam ederken, son olarak ESAB'ın özel hazırlanmış bir treyler ve içinde gelişmiş kaynak teknolojisinin son ürünlerinin bulunduğu tanıtım aracını teknisyenleriyle ülkeye getirdi. Bu treylerle birlikte geçtiğimiz Haziran ayı içinde İstanbul ve Ankara'da bazı sanayii bölgelerinde kaynak firmalarına yeni teknolojiyi daha yakından tanıtma imkanı sağlamış oldu. GEDİK KAYNAK EWA UYESI Gedik Kaynak Sanayi ve Ticaret A.Ş., sadece Avrupa Birliğine üye ülkelerin üye olduğu Europe VVelding Assocation (EWA) üyeliğine kabul edildi. Türkiye'den ilk defa Gedik kaynak Sanayiinin, Türkiye'yi temsilen böyle bir birliğin üyeliğine alınması başarı olarak değerlendirildi. Avrupa kaynak sarf malzemeleri üreticilerinin biraraya gelerek kurmuş oldukları EVVA'nın (European Welding Association) amacı; kaynak malzemeleri, materyalleri ve alakadar teknolojileri alanındaki Avrupa Birliği üyelerinin menfaatelerine dikkat çekmek, kaynak teknolojisi, standardizasyon ve pazar gelişimleri hakkında bilgi değişimlerini hızlandırmak, yayınlama, yıllık endüstri istatistiklerini yayınlamak, Avrupa'da mevcut bulunan ticari bariyerleri oluşmasını önlemek. Üyelerin platformu, Avrupa kanunları, Avrupa Standartları (CEN/GENE- LEC), Kalite Güvence, Avrupa müesselerinin lobisi, iş göstergesi, istatistikler ve müttefikler EVVA'nın bakış açsını oluşturuyor ĖVVA'ya üye Kaynak üreticisi firmaları bulunan ülkeler arasında italya, İsveç, Almanya, İngiltere, Hollanda, Fransa Finlandiya, Norveç, Yunanistan ve Belçika yer alıyor. 14 Mühendis ve Makina - Cilt : 39 Sayı : 467

17 KURUMLARDAN HflzırJnyûn: Nifeün KARAKÜÇÜK MMO Genei Merkez ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ KAYNAK TEKNOLOJİSİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Tarihçe K aynak Teknolojisi Eğitim ve Araştırma Merkezi 1998 yılında Türk-Alman Teknik işbirliği çerçevesinde Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde kurulmuştur. Merkez, dünyada büyük bir hızla gelişen kaynak teknolojisine paralel olarak, Türk endüstrisinde kalite güvencesi bilincinin yaygınlaşması amacıyla eğitim, sertifikasyon, danışmanlık ve araştırma hizmetleri vermektedir. Eğitim Verilen ürün eğitim programları Alman Kaynak Cemiyeti D VS ve Avrupa Kaynak Federasyonu EWFnin yönergelerine göre, sınavları ise Alman DİN ve Avrupa Topluluğu EN standartlarına göre Münih Kaynak Enstitüsü (SLV München) işbirliğiyle yürütülmektedir. Sertifikasyon ODTÜ Kaynak Teknolojisi Eğitim ve Araştırma Merkezi, verdiği eğitimle Türkiye endüstrisinin kaynak tekniği konusunda ihtiyaç duyduğu vasıflı kaynak personelini yetiştirip sertifikalandırarak, endüstrinin ürün kalitesini arttırmayı ve uluslararası alanda söz sahibi olmasını amaçlamaktadır. Yetiştirilen bu elemanlar arasında özellikle kaynak kontrol elemanlarının (kaynak mühendisi, kaynak uzmanı, kaynak teknikleri) önemi çok büyüktür. Eğitim programlarının sonunda verilen sertifikalar tüm AT ve EFTA ülkelerinde geçerlidir. Danışmanlık ODTÜ Kaynak Teknolojisi Eğitim ve Araştırma Merkezi, sanayi üniversite işbirliğini güçlendiren bir merkezdir. Eğirim hizmetlerinin dışında endüstriye danışmanlık hizmeti verir. Kaynaklı üretimde, uygulamada karşılaşılan problemlere bilimsel verilerin ışığında çözümler bulur. Araştırma Geliştirme Merkezin Soğuk Çatlak, Sıcak Çatlak ve Elektrik Direnç Kaynağı laboratuvarlarında tamamen sanayiye ve uygulamaya yönelik bilimsel araştırmalar ve akademik çalışmalar yapılmaktadır. ODTÜ'de bu yıla kadar düzenlenen altı Avrupa Kaynak Mühendisliği Kursu toplam 82 katılımcı ile yapılmıştır. Merkezin yıllık çalışmaları arasında yer alan bu eğitimin yedincisi, 22 Şubat 1999 tarihinde başlayacak ve TMMOB Makina Mühendisleri Odası ile ortaklaşa düzenlenecektir. Dersler, Türk ve Alman uzmanlar tarafından aktarılacak, Alman uzmanlar tarafından anlatılacak dersler, Türkçe'ye tercüme edilecektir. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ KAYNAK TEKNOLOJİSİ ARAŞTIRMA, UYGULAMA VE MUAYENE MERKEZİ aynak teknolojisi, son 40 yılda meydana gelen gelişmeler karşısında sadece basit bir imalat yöntemi olmaktan çıkıp, tüm dünyada ayrı ve bağımsız enstütülerce yürütülen bir bilim ve teknoloji dalı haline çp, y y h h h d V h l (SLV m gelmiştir. Bunun en yalın örneği, Almanya'da kurulan Schweisstechnische Lehr- und Versuchanstalt (SLV Kaynak Tekniği Öğretim ve Muayene Kuruluşu) adlı enstitüler'dir. Almanya'da toplam 11 ayrı eyalette bulunan bu enstitü ler, kaynak teknolojisinin gereksinim duyduğu kalifiye elemanların yetiştirildiği ve endüstriyel problemlerin çöz üldüğü birer merkezdir. Ülkemizde de bu tip kuruluşlara büyük ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle Sakarya ilinde kaynak teknoljisini yoğun olarak kul lanarak imalat yapan firmaların çokluğu, bu firmalarda şiddetle gereksinim duyulan yetişmiş eleman ihtiyacı, ancak KAT AMER gibi bir merkezde giderilebilecektir. Kaynak personelinin yetiştirilmesi, günümüzde Avrupa Standartları ile sıkı sıkıya tesbit edilmiş bir dizi Mühendis ve Makina - Cilt : 39 Sayı :

18 ı KURUMLARDAN HABERLER kurala bağlıdır. Öyle ki, örneğin Avrupa Standartlarında Avrupa Kaynak Mühendisi (European VVelding Engineer) şeklinde bir mühendis tanımlanmaktadır. Bu mühendisin eğitiminin nasıl olacağı, hangi konunun kaç saat öğretileceği dahi standartlaştırılmış durumdadır. Keza Avrupa Kaynak Teknikleri (European Welding Technologist) ve Avrupa Kaynak Uzmanı (European Welding Specialist) bakımından da aynı tür katı eğitim standartları mevcuttur. Bu standartların uygulanabileceği ve böylelikle endüstriye kalifiye eleman yetiştirileceği eğitim kurumlarının, normal eğitim-öğretim kurumlarının dışında, KATAMER gibi ayrı bir merkez olarak teşkilatlanması gerekmektedir. Bunun dışında, yine KATAMER, endüstri ile işbirliği içinde çeşitli kaynak problemlerinin çözümlerinin aranacağı bir merkez de olacaktır. Böylelikle kaynaklı imalatla uğraşan endüstriyel kuruluşlar, her türlü problemlerinin çözümü için başvurabilecekleri bir merkeze de kavuşmuş olacaklardır. Kaynaklı imalatta imalatçı ve kullanıcı arasında, tarafsız kontrol kuruluşlarına şiddetle ihtiyaç duyulmaktadır. KATAMER bu ihtiyaca da cevap verecektir. Gelişmiş ülkelerde kaynaklı imalatla ilgili olarak çıkarılacak olan standartlar, ulusal standardizasyon enstitüleri ile kaynak teknolojisi konusunda faaliyet göseren bağımsız araştırma uygulama merkezleri tarafından ortaklaşa oluşturulmaktadır. Ülkemizde bugüne kadar ihmal edilmiş olan bu husus, KATAMER'in TSE ile işbirliği yapması ile daha rahat bir çözüm imkanına kavuşmuş olacaktır. KATAMER'in kuruluşu, kaynak teknolojisi konusunda gerek üniversite içinde yapılan doktora, yüksek lisans gibi çalışmalar sırasında ve gerekse endüstri tesislerinin prolem çözümleri sırasında ihtiyaç duydukları bir kütüphane ve dokümantasyon merkezinin kuruluşu için bir ortam oluşturacaktır. Uluslararası Kaynak Enstitüsü (IIW = International Institute of VVelding) gibi kuruluşlar, bir ülkenin üyeliği sözkonusu olduğunda, o ülkenin milli bir kuruluşunu muhatap kabul etmektedir. KATAMER, Türkiye'nin HW nezdinde üyeliğini de tekrar gündeme getirecek ve gerekli şartlar olgunlaştığında, tekrar üyelik için HW'a başvuracaktır. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ KAYNAK TEKNOLOJİSİ ARAŞTIRMA, EĞİTİM VE UYGULAMA MERKEZİ Avrupa Gümrük Birliği'ne üye olan ve gelecekte tam AB üyesi olacak ülkemizde 2000'li yıllarda kullanılacak kaynak teknolojilerini geliştirmek ve uygulamak amacına yönelik çalışmaları yapmaya ve bu konularda gereksinim duyulacak bilimsel kadroları yetiştirmek amacı ile açılan merkez, üniversite senatosunun günü 49/23 no'lu toplantısındaki karara göre, Yüksek Öğretim Kurulu tarafından tarihinde onaylanmış ve 24 Ekim 1995 tarihli 2243 sayılı Resmi Gazete'de basılan yönetmelik esasları ile resmen kurularak faaliyetlerine başlamıştır. Ülkemizde O.D.T.Ü'de kurulu merkez ile eşgüdümlü çalışacak merkez Kocaeli üniversitesi Rektörlüğü'ne bağlı olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Merkezin çalışma konuları şöyle özetlenebilir: Kaynak teknolojisi ve metalürjisi, kaynaklı bağlantıların tahribath ve tahribatsız muayeneleri ile ilgili yurtiçi ve yurtdışı endüstriyel ve bilimsel gelişmeleri incelemek, elde edilen bilgileri ülkemiz endüstrisine aktararak bilgi birikimi ve teknolojik gelişmeleri sağlamak, mevcut teknolojileri geliştirici araştırmalar yaparak ülke insanında var olan yaratıcılığı ön plana çıkarmak, dokümantasyon merkezi kurmak, çeşitli kurs, eğitim seminerleri,konferans, panel v.b. etkinlikler düzenleyerek Kocaeli Bölgesi'ndeki ve ülke sathındaki mühendis ve teknik elemanları bilgilendirmek, araştırma projeleri hazırlamak ve yürütmek, yurtdışı kaynak teknolojisi araştırma merkezleri ile ilişkiler kurarak ortak araştırma ve eğitim çalışmaları yapmak, yüksek lisans ve doktora çalışmalarına yardımcı olmak, yerel belediyeler, sanayii ve ticaret odaları, özel kuruluşlar ile ilişkileri geliştirerek ortak çalışmalar yürütmektir. Merkezde gerekli görülen ve zorunlu hallerde yabancı uzmanlarda istihdam edilebilecektir.. 16 Mühendis ve Makina - Cilt : 39 Sayı : 467

19 MAKALE KENDİLİĞİNDEN KARARAN ARK KAYNAK MASKE CAMLARININ KAYNAKÇI GÖZ VE CİLT GÜVENLİĞİNE OLUMLU ETKİLERİ Bahadır GÜLBAHAR* Ö Z E T Bu makalede ark kaynağı işleminde oluşan ve kaynakçının göz ve cilt sağlığı için zararlı etkileri olan ışınlar, neden olduğu hastalıklar, ark ışığından korunmak amacı ile kullanılan normal camlı maskelerin mukayesesi ve kendiliğinden kararan camlı maskelerin teknik üstünlükleri ve ekonomik faydaları irdelenmiştir. GİRİŞ Beşduyunun insanlar için hayati önem taşıdığı herkes tarafından bilinmektedir. Bu beşduyu arasında görme duyumuz en önemli olanı; bu duyuyu sağlayan organımız gözler de en hassas organımızdır. Gözlerimiz, gerekli tedbirler alınmadığı takdirde çevreden gelen her türlü tehlikeye açık organlardır. Bu tehlikeler mekanik etkiler (çarpma, batma, çizilmeler), kimyasal etkiler (asitler, bazlar, solventler gibi kimyasal maddeler - sıvı veya buhar halinde) ve fiziksel etkilerdir (çok güçlü ve parlak ışınlar, laser ışınları, kızılötesi (enfraruj-ir) ışınlar, morötesi (ultraviyole- UV ışınlar). Benzer tehlikeler vücudumuzu saran deri tabakası için de söz konusudur, özellikle derinin örtülmemiş kısımları bu tehlikelerden daha fazla miktarda etkilenir. Kaynak gibi gözler ve derinin direkt etkilendiği işlerin yapılması sırasında bu organların korunması için gerekli tedbirlerin alınması elzemdir. Gerek gözlerimiz, gerek derimiz için söz konusu olan bu tehlikelerle günlük hayatımızda da her zaman karşı karşıya kalabiliriz, ancak mesleğimize veya yaptığımız işe göre bu risk çok daha fazla olmaktadır. KAYNAK İŞLEMINDE GÖZ VE DERIYI ETKILEYEN FAKTÖRLER VE KORUNMA TEDBIRLERI At this article has been considered the hazardous effects of the İR ve UV-rays produced during the arc vvelding on the welder's eye & skin health, dangerous illnesses resuhing in, comparation of the helmets with normal type arc welding filters used to eye & skin protection against hazardous rays, technical advantages and economical benefits of the helmets with autodarkening welding filters compareded vrith the normal types. Açık ark kaynağında toplam ark enerjisinin % 15'i ışın şeklinde çevreye yayılmaktadır. Bu ışınların ortalama % 10'u morötesi, % 30'u parlak ve % 60ı da kızılötesi ışınlardır. Fizikte, ışınlar dalga boylarına göre sınıflandırılmış olup, birimi Angström (1Â=1O"^7 mm) ile ifade edilir. Şekil 1. Parlak ışınlar, dalga boyu skalasmda A'lük dalga boyu aralığının üst tarafında yer aldığı için göz tarafından görünen ışın sınıfına girdiğinden göz kendini kapamak veya kısmak gibi reflekslerle korur. Buna karşılık morötesi ışınlar, Â'lük kısa dalga boyu ile görünen ışık bandının üst tarafında yer alan yüksek enerjili, sert karakterli ve hasar etkisi fazla olan ışınlardır. Kızılötesi ışınlar da Â'lük dalga boyu ile görünen ışık bandının alt tarafında yer alan düşük enerjili ışınlardır ve zararları morötesi ışınlara göre çok daha azdır. Her iki ışın da göz tarafından algılanamayan dalga boyu bandında yer aldığından gözler kendini refleks olarak koruyamaz ve her türlü tehlikeye açık kalır. Bu ışınların göz ve deri üzerinde çeşitli olumsuz hatta zararlı etkilerinin olduğu yukarıda belirtilmişti. Kaynakçıların işlerini yaparken en gereksinim duydukları organlar gözleridir ve kaynakçılar göz sağlıklarına en fazla önemi vermek durumundadırlar. Bu meslek çalışanları arasında yer alan ark kaynakçılarından işi gereği yoğun kaynak yapanlarda akşamlan *Dr, Mak. Yük. Mühendisi, Gedik Üretim ve Pazarlama A.Ş. İstanbul Mühendis ve Makina - Cilt : 39 Sayı :

20 MAKALE 10" 4 10" z (Â) I I ı I İ l l i İ l l i -» I <- 7-ışınları kozmik ışınlar I <- x-şınları UV-ışınları/Görünür ışık IR-ışınları -»UVC, UVB UVA Görünür ışık. i IRB Hertz dalgaları -»1 IRC Sekili. Elektromanyetik ışın skalasında muhtelif ışınların dalga boyları (Â) 1. Kornea 2-Mercek 3-Retina göz yanması, kızarması, kanlanması gibi rahatsızlıklar alışılagelmiş olaylardır. Bu rahatsızlıklar ark ışığının göz üzerindeki tıbbı adı ile "akut" yani kısa dönemdeki hasarlarıdır ve gece dinlendirici damla kullanmak, çay banyosu yapmak gisi tedavi yöntemleri ile giderilebilir. Ancak, uzun dönemde ortaya çıkan "kronik" göz hastalıkları çok daha önemlidir ve muhtelif oranlarda görüş kaybına hatta körlüğe varan kalıcı hasarlara neden olabilir. Gerek akut, gerek kronik göz rahatsızlıklarına yola açan nedenler, yukarıda da söz edilen ark ışığındaki parlak, kızılötesi ve morötesi ışınlardır. Bu ışınların dalga boylarına bağlı olarak alt sınıflandırılması ve gözde oluşturdukları rahatsızlıklar ve hastalıklar Şekil 2' de yer almaktadır. Parlak ışınlar, gözleri kamaştırarak geçici görme bozukluklarına neden olurlar, bu olayın sürekli tekrar etmesi halinde önce kızarma, kanlanma, başağrısı gibi geçici, ileri durumlarda ise belli oranda görme kabiliyetinin azalması gibi kalıcı rahatsızlıklar ortaya çıkar. Kızılötesi ışınlar deriye sıcaklık hissi veren ışınlardır ve arktan gelen ışının dalga boyuna bağlı olarak gözde saydam tabakayı (kornea) ve gözde görmeyi sağlayan ağ tabakayı (retina) etkiler ve sonunda körlük ve katarakt hastalığına yol açabilir; deride ise ışına aşırı derecede maruz kalınmas halinde kızarmalar ve hatta yanıklar meydana gelir. Morötesi ışınlar ise, kızılötesi ışınlardan çok daha tehlikeli olup, oldukça kısa maruz kalma sürelerinde dahi (bu süre saniyelerle sınırlıdır) saydam tabakada (kornea) yanaklara, katarakta ve sonunda körlüğe yol açan çok ağır hasarlara neden olur iken, deride ağır yanıklar ve ileride deri kanseri ile sonuçlanabilecek hasarlar oluşturur. Nitekim, oksi-asetilen kaynak ışığı sadece parlak ışınlar ve kızılötesi ışınlar içerdiğinden kaynakçılar göz koruması için gözleri kamaştıracak parlak ışığa karşı koyu renk camlı bir gözlük kullanırken genellikle deri koruması için normal örtünme dışında özel bir koruyucu tedbir almaya gerek görmezler. Halbuki, ark kaynakçıları öncelikle morötesi ve kızılötesi ışınları filtre eden (tutan) özel camlı maskeler kullanrlar, bu camların takıldığı maske yüzü ve hatta boyunu koruyacak şekilde dizayn edilmiştir. Dalga bovu (A) Işının adıl uv-c UV-B UV-A Görünür ışık (mor renk) Görünür ışık (mavi renk) Görünür ışık (yeşil renk) Görünür ışık (sarı renk) Görünür ışık (kırmızı renk IR-A IR-B IR-C Şekil 2. Gözde rahatsızlık ve hastalıklara yol açan optik ışınlar. Oluşan hastalık Saydam tabakada Yanıklar Katarakt Ağ tabakada rahatsızlık Katarakt Saydam tabakada rahatsızlık 18 Mühendis ve Makina - Cilt: 39 Sayı: 467