AYLIK EMTİA BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 AYLIK EMTİA BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ MAYIS 2012 AHMET AŞARKAYA Küresel risk algılaması Nisan ayında belirgin bir artış kaydetti. Bu gelişmede, borç krizine ilişkin endişelerin İspanya ve İtalya gibi Euro Alanı nın daha büyük ekonomilerine kayması etkili oldu. İspanyol bankalarının ek sermayeye ihtiyaç duyabileceği yönündeki haberler Nisan ayı başında bu ülkede gerçekleştirilen tahvil ihalelerine gelen talebin beklentilerin altında kalmasına neden olurken, ülkenin borçlanma maliyetleri belirgin bir şekilde yükseldi. Öte yandan, küresel krizden çıkış sürecinde önemli bir rol oynayan BRIC ülkelerinde ekonomik aktivitedeki yavaşlama işaretleri son dönemde belirginleşti yılının ilk çeyreğinde Çin ekonomisi ihracattaki yavaşlama nedeniyle %8,1 lik büyüme kaydederek 9 un ikinci çeyreğinden bu yana en zayıf büyüme performansını sergiledi. Nisan ayında enerji endeksi Mart a göre %3,6 geriledi. Sudan, Suriye ve Yemen kaynaklı arz sıkıntılarına rağmen, ekonomilere ilişkin endişeler ve OPEC ülkelerinin üretimlerini artırması paralelinde petrol fiyatlarında yaşanan aşağı yönlü seyir, enerji endeksinin gerilemesinde en önemli etken oldu. Enerji dışı emtia endeksi de, dört aylık artışın ardından Nisan ayında Mart a göre %0,4 geriledi. Bu durum, daha çok ana metal fiyatlarındaki düşüşten kaynaklandı. Tarım endeksi Nisan ayında yatay seyretti. Buğday, şeker ve kahve fiyatlarındaki düşüşün, çay ile katı ve sıvı yağ fiyatlarında yaşanan artışla telafi edildiği gözlendi. Değerli metallerde yatırım talebindeki azalmaya, diğer metallerde ise daha çok artan stoklara ve üretim fazlası beklentisine bağlı olarak fiyatların gerilediği izlendi. Metal endeksi, bu paralelde Mart ayına göre %1,9 geriledi. EMTİA FİYAT ENDEKSLERİ (5=) Enerji Enerji Dışı Tarım * 4 Metal Metal * Değerli Metal Kaynak: Dünya Bankası Emtia Fiyat Endeksleri, İktisadi Araştırmalar Bölümü Değerli Metal Endeksi * Enerji-dışı endeksin alt endeksleri arasında yer almaktadır. 1

2 AYLIK EMTİA BÜLTENİ MAYIS 2012 Çay Kağıt Hamuru Demir Cevheri Soya Yağı Pamuk Zeytinyağı Kurşun Beyaz Et Ayçiçek Yağı Pirinç Tütün Çelik Endeksi Tomruk Kırmızı Et Altın Çinko Bakır Mısır Kauçuk Kalay Ham Petrol* Nikel Kakao Kömür Gümüş Kahve Şeker Aluminyum Buğday Doğalgaz Emtia Fiyatlarında Değişim Oranları (Nisan 2012) Yıllık % Değişim Aylık % Değişim * Brent, WTI ve Dubai petrolleri spot fiyatları ortalaması Nisan ayında seçilmiş emtialardaki fiyat hareketleri incelendiğinde, çay (%12,7), kağıt hamuru (%4,8), demir cevheri (%2,1), soya yağı (% 1,6) ve pamuğun (%1,0) fiyatları aylık bazda en yüksek artış kaydeden emtialar olduğu görülüyor. Doğalgaz (-%10,1), buğday (-%6,2), alüminyum (-%6,2), şeker (-%5,6), kahve (-%4,9), gümüş (-%4,2) ve kömür (-%4,1) ise fiyatları Mart ayına göre göre en hızlı düşen emtialar olarak sıralanıyor. Çay fiyatları Mart ayındaki gerilemenin ardından Nisan ayında aylık bazda %12,7 oranında arttı. Artışta, Sri Lanka da kurak havadan dolayı beklentilerin altında kalan çay üretimi etkili olurken, Hindistan da üretilen yeni mahsul çaya olan mevsimsel talep de çay fiyatlarını yukarı çekti. Soya üretiminin Güney Amerika - da düşmesi ve ABD nin önümüzdeki dönemde soya üretimini azaltacağı beklentileri soya fiyatlarını artırırken, buna paralel olarak soya yağı fiyatları da önceki aya göre yükseldi. Doğalgaz, Nisan ayında fiyatı en çok gerileyen emtia oldu ve dokuz aydır süren düşüşünü onuncu aya taşıdı. Son 13 yılda en düşük fiyat seviyesini Nisan ayında gören doğalgazda, yumuşak hava koşulları, ekonomideki zayıf görünüm ve yüksek üretim, fiyatların düşmesinde etkili oldu. ABD de kış dönemi buğday hasatının beklenenden yüksek olması ve Avustralya da son iki yıldır kötü hava koşulları sebebiyle sekteye uğrayan buğday hasatının bu dönemde normal seviyelerde seyretmesi buğday fiyatlarının gerilemesinde en önemli etkenler oldu. Alüminyum fiyatındaki gerileme, yüksek arz endişelerinden ve rekor seviyelere ulaşan alüminyum stokundan kaynaklandı. Brezilya dan sonra dünyanın ikinci büyük şeker üreticisi olan Hindistan ın şeker ihracatına izin vermesi şeker fiyatlarının Nisan ayında gerilemesine sebep oldu. Arabica kahve fiyatları, Brezilya da arabica kahve üretiminin artmasının yanısıra, talebin daha ucuz ve üretimi daha kolay olan robusta kahveye kaymasıyla Nisan ayında düştü. Altın ve gümüş fiyatları, yatırım talebinin düşmesi ve kuyumculuk sektörünün altın ve gümüşe olan fiziki talebinin azalması paralelinde geriledi. Kuzey yarım kürede mevsim normallerinin üzerinde seyreden hava koşulları sebebiyle kömüre olan talep azalırken kömür fiyatları Nisan ayında geriledi. Yüksek stok seviyesi ve ihracatçı ülkelerdeki arz fazlalığı gerilemenin diğer etkenlerinden oldu. 2

3 AYLIK EMTİA BÜLTENİ MAYIS 2012 EMTİA PİYASALARINDA BEKLENTİLER Son yıllarda emtia piyasalarında görülen spekülatif hareketler özellikle petrol fiyatları üzerinde etkili olurken, artan sanayi üretimine bağlı olarak Çin başta olmak üzere birçok ülkenin talebinde yaşanan yükseliş ve Orta Doğu merkezli siyasi belirsizlik ortamı da petrol fiyatlarındaki yukarı yönlü bu seyri destekledi. Ancak, petrole dönük talebin, artan çevre bilinci ve alternatif enerji kaynakları paralelinde azalabileceği, bu durumun da fiyatlarda düşüşe neden olabileceği öngörülüyor. Ayrıca, OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü) üyesi olmayan ülkelerin petrol arzının giderek artmasının da petrol fiyatlarını baskılayabileceği, bu gelişmeler paralelinde fiyatlarda hakim yönün aşağı doğru olacağı tahmin ediliyor. Nitekim, Sudan, Suriye ve Yemen kaynaklı arz sıkıntılarına rağmen, Euro Alanı na yönelik endişelerin artması paralelinde Mayıs ayının ilk günlerinde petrol fiyatlarında hızlı bir gerileme gözlendi. Dünya Bankası ham petrolün varil fiyatının 2012 sonunda $/varil 98, 2013 sonunda ise $/varil 97 olacağını öngörürken, IMF de 2012 ve 2013 sonu için petrol fiyatlarının sırasıyla % 4,9 ve %3,6 gerileyerek Dünya Bankası tahminleri paralelinde gerçekleşmesini bekliyor. Ancak, ABD ve İsrail in İran la yaşadığı gerilim ve çatışma ihtimali, petrol fiyatları üzerinde yukarı yönlü önemli bir risk unsuru oluşturuyor. Metalde, önümüzdeki süreçte talep artışının düzenli olacağı düşünülürken, arzın da talepteki bu artışı karşılayacak ölçüde olacağı öngörülüyor. Ancak, aynı durum yüksek maliyetleri dolayısıyla alüminyum için öngörülmediğinden önümüzdeki yıllarda alüminyum fiyatlarının yükseleceği tahmin ediliyor. EMTİA FİYATLARI: Gerçekleşme ve Tahminler 0-4 Gerçekleşme* 5-9 Tahmin* Enerji Ham Petrol $/varil Kömür $/ton Doğalgaz $/milyon btu Tarım Kakao cent/kg Kahve cent/kg Çay cent/kg Soya Yağı $/ton Mısır $/ton Pirinç $/ton Buğday $/ton Kırmızı Et cent/kg Beyaz Et cent/kg Şeker cent/kg Tütün $/ton Tomruk $/metre küp Pamuk cent/kg Kauçuk cent/kg Metal Aluminyum $/ton Bakır $/ton Altın $/troy ons Demir Cevheri $/kuru ton Kurşun cent/kg Nikel $/ton Gümüş c/troy ons Kalay cent/kg Çinko cent/kg * Ortalama fiyatlardır. 3

4 Nis.06 Eki.06 Nis.07 Eki.07 Nis.08 Nis.09 Eki.09 Nis.10 Eki.10 Nis.11 Eki.11 AYLIK EMTİA BÜLTENİ MAYIS 2012 Emtia Fiyatları - I Altın ($/troy ons) Aluminyum ($/ton) Ayçiçek Yağı ($/ton) Bakır ($/ton) Beyaz Et (cent/kg) Buğday ($/ton) Çay (cent/kg) Çelik Endeksi (5=) Çinko (cent/kg) Demir Cevheri ($/ kuru ton, %63,5 demir) Doğalgaz ($/milyon btu) Gümüş (cent/troy ons) Ham Petrol ($/varil) Kağıt Hamuru ($/ton) Kahve (cent/kg)

5 5 Kakao (cent/kg) Kalay (cent/kg) Kauçuk (cent/kg) 4 Kırmızı Et (cent/kg) Kömür ($/ton) Kurşun (cent/kg) Mısır ($/ton) 0 Pamuk (cent/kg) Nikel ($/ton) 900 Pirinç ($/ton) Soya Yağı ($/ton) Şeker (cent/kg) 4 5 Tomruk ($/metre küp) Tütün ($/ton) Zeytinyağı ($/ton) AYLIK EMTİA BÜLTENİ MAYIS 2012 Emtia Fiyatları - II

6 AYLIK EMTİA BÜLTENİ MAYIS 2012 UYARI NOTU: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6