ALTERNATİF EĞİTİM ARAÇLARIYLA ZENGİNLEŞTİRİLMİŞ İNTERNETE DAYALI EĞİTİM MODELİ. Mehmet Emin MUTLU * M. Canan ÖZTÜRK* Nermin ÇETİNÖZ*

Transkript

1 ALTERNATİF EĞİTİM ARAÇLARIYLA ZENGİNLEŞTİRİLMİŞ İNTERNETE DAYALI EĞİTİM MODELİ Mehmet Emin MUTLU * M. Canan ÖZTÜRK* Nermin ÇETİNÖZ* Özet: Günümüzde internet üzerinde internete dayalı eğitim (IDE) hizmeti veren çok sayıda eğitim yazılımına rastlanmaktadır. Birbirinden farklı özellikler taşıyan bu eğitim yazılımlarının geliştirilmesi ve sunulması giderek daha fazla önem taşımaya başlamıştır öğretim yılında Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi nde öğretime başlayan Bilgi Yönetimi Programı, internet ortamında ders içeriğini sunmasının yanı sıra, kitap, yazılım, sayısal video, akademik danışmanlık hizmeti, sınav, öğrenci işleri, destek ve ders arası gibi diğer eğitim hizmetlerini de sunmaktadır. Bu çalışmada, uygulanan programda yer alan bileşenler ele alınarak alternatif eğitim araçlarıyla zenginleştirilmiş IDE modeli tanıtılacaktır. Summary: Nowadays there are a lot of Internet Based Instruction (IBI) softwares on the internet. These education softwares have different properties so developing and serving them have become more important. Information Administration Program has begun for education in Anadolu University Open Education Faculty, in educational year, has served lessons metarial on the internet and also another instruction services as book, sofware, digital video, academic consultant sevis, exams, student department, support and virtual class break. In this study, IBI model with its parts is intrudeced by using this program. Anahtar Sözcükler: İnternete dayalı eğitim, internete dayalı açıköğretim, internete dayalı uzaktan eğitim Keywords: internet based education, internet based open education, internet based distance education. Giriş Internet alanındaki gelişmeler, eğitim alanındaki gelişmeleri de birlikte getiriyor. Internete Dayalı Eğitim, eğitim teknolojilerinden farklı olarak eğitimin tüm felsefesini ve içeriğini değiştiren yeni bir eğitim modeli karşımıza çıkarıyor. Doğru ve yerinde kullanıldığı zaman bu modelin eğitimle ilgili bazı sorunları çözebileceği düşünülebilir. İnternete Dayalı Eğitimin, öğrenen ve öğretenin zaman ve mekan yönünden birbirinden farklı durumlarda bulunduğu, altyapısında internet tabanlı ortamların * Öğretim Görevlisi, Anadolu Üniversitesi

2 kullanıldığı gerçek zamanlı istendik davranışlar geliştirme süreci olarak ele alındığı görülüyor (Murpy, 1997). İnternet teknolojileri, öğretim elemanlarına, öğrenci hedef, öğrenme tarzı ve kabiliyetlerindeki bireysel farklılıkları göz önüne alarak buna uygun eğitim vermelerini mümkün kılmaktadır. Ayrıca, bu eğitimin herhangi bir yerde, herhangi bir zamanda (asenkron=eşzamanlı) verilmesini sağlayarak hem öğrenciler hem de öğretim elemanları için daha uygun bir ortam yaratmaktadır. Dünyada çoğu ABD de olmak üzere yaklaşık 2.2 milyonun üzerinde öğrenci, internet tabanlı eğitimden yararlanmaktadır. Bu sayının 2003 yılında tüm dünyada 200 milyona çıkması beklenmektedir. Türkiye de İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitim Uygulamaları Türkiye de 1999 Aralık ayından itibaren Üniversitelerarası Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Dayalı Uzaktan Yükseköğretim Yönetmeliği ni esas alan bazı üniversiteler, internete dayalı uzaktan eğitime başlamışlardır. ODTÜ ve Bilgi Üniversiteleri, internete dayalı yüksek lisans programlarını bu amaca yönelik olarak uzaktan eğitim şeklinde yürütmektedir. ODTÜ nün bu yıl başlattığı internet üzerinden yüksek lisans programının işleyişine göre, öğrenciler derslerini internet üzerinden takip etmekte ve ödevlerini internet üzerinden göndermektedir. Bu eğitim sonunda öğrencilere Yüksek Lisans diploması verilecektir. ODTÜ bu hizmeti yürütmede asenkron (eşzamansız) araçlar olarak e-posta, forum ve tartışma gruplarını kullanmakta, web tabanlı materyallerinde konular interaktif animasyon, alıştırma soruları ve simülasyonlarla işlenmektedir. Eğitim aracı olarak web ortamının yanında basılı materyal olarak ders kitapları da kullanılmaktadır. Öğrencilerin değerlendirilmesinde internet aracılığıyla verilen ödevler ve yüz yüze yapılan sınavlar esas alınmaktadır. İstanbul Bilgi Üniversitesi de Elektronik MBA (E-MBA) programı adıyla internet üzerinden web tabanlı eğitim vermektedir. Derslerin yürütülmesinde internet ortamıyla birlikte kitaplar da kullanılmaktadır. Bilgi E-MBA programı çerçevesinde öğrencilerin internette her gün düzenli olarak iletişim kurmaları sağlanmıştır. Derslerin yürütülmesinde alıştırma ve örneklere yer verilmiş, online testlerle öğrencilerin edindikleri bilgileri sınamaları sağlanmıştır. İnternet üzerinden aktarılan ödevler ve sınavlar aynı yolla toplanmakta, değerlendirmeler öğrencilere iletilmektedir. Ancak ders geçme notunun %50 si yüz yüze sınıf ortamında yapılan sınavlarla belirlenmektedir ler ve 1990 larda, kişisel bilgisayarlar, yerel ağlar ve CD-ROM lara yönelik bilgisayar destekli eğitim uygulamaları geliştirme süreci üzerinde önemli literatür oluşmuştur. Bu kaynaklar incelendiğinde bilgisayar destekli eğitim yazılımı geliştirmenin çok büyük yatırımlar gerektirdiği, ancak çok sayıda uzmanın uzun süren yaratıcı çalışmaları neticesinde ortaya başarılı ürünler çıkabileceği belirtilmektedir. Peki ne oldu da günümüzde bu gereklilikler ortadan kalktı? 2

3 Sadece internetin varlığı birden bire fazla yatırım gerektirmeden, az sayıda kişinin başarılı eğitim yazılımları geliştirmesine olanak mı sağladı? Kesinlikle hayır. İnternetin varlığıyla sağlanan olanaklar geleneksel bilgisayar destekli eğitim yazılımı süreçlerini basitleştirmemiş, ayrıca getirdiği olanakların uygun biçimde değerlendirilmesi için ek yaratıcı çabaları zorunlu kılmıştır. İnternet ortamında başarılı bir eğitim yazılımı geliştirmenin kendine özgü zorlukları bulunmaktadır (Mutlu ve Öztürk, 1999). İnternet tabanlı eğitim veren kurumlar çok çeşitli özelliklere sahip öğrenci kitlesini eğitmek durumundadırlar. Bu çeşitlilik yaş, iş sahibi olma, eğitim durumu, eğitime ne kadar süre ara verildiği gibi öğrencinin öğrenme yaşantısını yakından etkileyecek özellikleri kapsamaktadır. Bu yüzden bu eğitim çerçevesinde eğitimcinin eğitim malzemelerini ve eğitim araçlarını iyi bir şekilde programlaması gerekir. Öğrenci kitlesinin birbirinden farklı özelliklere sahip olduğu göz önünde bulundurulursa çeşitli alternatif eğitim araçlarından yararlanılması gereği ile karşılaşılır. Anadolu Üniversitesi Bilgi Yönetimi Önlisans Programı, bu düşünceden yola çıkarak çeşitli eğitim araçlarını kullanarak birbirini destekleyecek ya da birbirini ikame edecek, öğrencilerin bireysel özelliklerine ve tercihlerine bağlı olarak kendileri için uygun olan bir yöntemi seçerek takip edebilecekleri araçları sunmaya özen göstermiştir. Böylece öğrencilerin bireysel özelliklerindeki farklılıkları ortadan kaldırabilecek ve başarılı olmalarını sağlayacak alternatif eğitim araçları tasarlanmıştır. Anadolu Üniversitesi Bilgi Yönetimi Önlisans Programı öğretim yılında Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi nde öğretime başlayan Bilgi Yönetimi Önlisans Programı, Fakülte bünyesindeki Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi tarafından üretilen internet ortamında ders içeriğini sunmasının yanı sıra, kitap, yazılım, sayısal video, akademik danışmanlık hizmeti, sınav, öğrenci işleri, destek ve ders arası gibi diğer eğitim hizmetlerini de sunmaktadır. Bilgi Yönetimi Önlisans Programı bilgi işçisi olarak nitelendirilen, bilgisayarla ileri düzeyde tanışık orta kademe işgücü yetiştirmeye yönelik bir programdır. İnternet teknolojilerinin yoğun olarak kullanıldığı uzaktan eğitim yöntemleriyle, bilgiyi düzenleme, bilgiye erişim ve bilgiyi iletme, kısaca bilgiyi verimli bir araç durumuna getirme becerisi kazandırmak amaçlanmaktadır. Programın tasarımı öncesinde dünyadaki en büyük on uzaktan eğitim veren üniversitenin kullandıkları eğitim araçları ve internet tabanlı programları incelenmiştir. Çin, Fransa, Hindistan, Endonezya, İran, Kore, Güney Afrika, İspanya, Tayland ve İngiltere de yer alan bu üniversitelerin internet hizmetlerinden Online ders malzemesi, internete dayalı eğitsel malzeme, on-line kütüphane ve online gazete olarak yararlandıkları görülmektedir. İnternete dayalı eğitsel malzeme, ders notları, testler, alıştırmalar ve öğretici yazılımlardan oluşmaktadır. İnternet ortamını destekleyici araç olarak basılı malzemeler ve audio video malzemeler en sık kullanılan araçlardır (Mutlu ve ark, 2000). Bilgi Yönetimi Önlisans Programının kullanacağı araçlara karar verilirken, dünyadaki 3

4 bu tür örnek programlar ve öğrenci kitlesinin heterojen özelliği göz önüne alınmıştır. Öğrenci kitlesi yaş, önbilgi, erişim profilleri, programı tercih nedenleri açısından aşağıda incelenecek olan farklı özelliklere sahiptir. Bu doğrultuda programda öğrencilere aşağıda sıralanan alternatif eğitim araçları sunulmuştur. İnternet Ortamında Dersler İnternet Ortamındaki ders içeriği konu anlatımı ve uygulamalar olmak üzere iki ayrı bileşen kullanılarak aktarılmıştır. Konular Konu anlatımlarında öğrenciyi yönlendirecek ve öğrendiklerini pekiştirecek interaktif animasyonlar, online alıştırmalar ve çalışma biçiminde verilen canlı anlatımlar, öğrencinin öğrenme ortamına aktif katılımını sağlayarak, konuyu daha iyi anlamalarına yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Ünitelerde ayrıca etkinliği artırıcı sözlük, tablo, dizin, arama, albümler gibi araçlara da yer verilmiştir. Uygulamalar Uygulamalarda bilgi yönetimiyle ilgili işletme deneyimi kazandırmak amacıyla sanal bir işletme ortamı sunulmaktadır. Her uygulamada öğrenciye işletme içinde bir rol verilerek, bir işletme problemi adım adım çözüme ulaştırılmaktadır. Bu yöntemle öğrencilere iş dünyasındaki gerçek problemleri çözme deneyimi kazandırmak amaçlanmaktadır. Bağlantılar Internet ortamında dersle ilgili sitelere erişim olanağı sağlanmaktadır. Öğrenciler ders ortamından çıkmadan çok sayıda uygulamaları destekleyici Türkçe sitelere girebilmektedirler. Ödevler Uygulamalı derslerde öğrencilere her hafta bir dersten olmak üzere yıl boyunca toplam 25 ödev verilmektedir. Ödevlerde öğrencilerin bir işletme problemini ilgili yazılımları kullanarak çözmeleri istenmektedir. Ödevler internet ortamında yayınlanmakta, öğrenciden e-posta kanalıyla teslim tarihine kadar göndermeleri istenmektedir. Ödevlerin teslim tarihinden hemen sonra çözümleri ve hangi ölçütlere göre değerlendirildiği bir form şeklinde sitede yayınlanmaktadır. Öğrenciler değerlendirme sonuçlarını, ödevlerindeki eksik ve yanlışlara ilişkin açıklamalarla birlikte öğrenci numaralarını girerek siteden öğrenmektedirler. Ödev notlarının dağılımı da grafik olarak sitede yayınlanmaktadır. Öğrencilerin bir dersin dönem sonu sınavına girebilmeleri için ödevlerin en azından 4/5 ini teslim etmeleri istenmektedir. Ödev notları, öğrencilerin dönem sonu başarı notlarının %20 sini oluşturmaktadır. 4

5 CD-Rom Ortamındaki Videolar Öğrencilere yazılımların kullanımı ile ilgili tümüyle bilgisayar ekranı görüntüsünden oluşan videolar verilmektedir. Her bir video bileşeninde öğrenciye uygulamalı derslerde verilen işletme problemleri bilgisayar ekranında klavye ve fare kullanılarak adım adım çözülmekte, yapılan işlemler öğrencilere sesli olarak da anlatılmaktadır. Yardımcı Kitaplar Belirli bir yazılımın kullanımının öğretildiği derslerde öğrencilere yardımcı kitaplar verilmiştir. İnternet ortamındaki derslerin işlenişi sırasında öğrenci yardımcı kitaplardaki ilgili konulara yönlendirilerek, konu anlatımlarında bütünlük sağlanması amaçlanmıştır. Akademik Danışmanlık Akademik danışmanlık hizmeti, internet üzerinden iletişim araçları yardımıyla sağlanmaktadır. Bu hizmet günün belirli saatlerinde sohbet ortamında, diğer saatlerde e-mektup ve forum ortamında yerine getirilmektedir. Her dersin her gün dört saat olmak üzere haftada yirmi saat sohbet ortamında akademik danışmanlık hizmeti yürütülmektedir. Akademik danışmanlık hizmetlerinde 30 öğretim elemanı görev yapmaktadır. Akademik danışmanlık hizmeti, öğrencilerin senkron ve asenkron olarak sorularının yanıtlanması biçiminde gerçekleşmektedir. Öğrencilerin sık sorduğu sorular ve yanıtları o sırada oturumlara katılmayan veya e-mektupları okumayan öğrencilerinde yararlanması amacıyla sıkça sorulan sorular başlığı altında sitede yayınlanmıştır. Uygulama Yazılımları Öğrencilere uygulamalı derslerde kullanabilmeleri için MS Windows 2000 Professional ve MS Office 2000 Professional yazılımları kayıt sırasında yardımcı kitaplarla birlikte öğrencilere verilmiştir. Örgün Sınavlar Her ders için bir ara sınav ve bir dönem sonu sınavı örgün olarak öğrencilerin en yoğun olarak ikame ettikleri 11 ilde yapılmaktadır. Öğrencilere her sınav sonunda düzenlenen toplantılarla ders hocalarıyla yüz yüze görüşme olanağı da tanınmaktadır. Öğrencilere Sağlanan Diğer Olanaklar Önlisans programına kayıtlı öğrencilere bir kullanıcı şifresi ve e-mektup hesabı verilmektedir. Öğrencilere sitede dosya aktarımı olanağı ve kişisel sayfa hazırlama olanağı sunulmuştur. Ayrıntılı bir adres defteri yardımıyla dersleri hazırlayan ve akademik danışmanlık hizmeti veren öğretim elemanlarına kolayca erişebilecekleri gibi programa kayıtlı diğer öğrencilerle de bu adres defteri 5

6 yardımıyla iletişim kurabilmektedirler. Ortak adres defteri, MS Netmeeting ve MSN Instant Messenger gibi iletişim araçlarına da destek vermektedir. Öğrencilere her gün 8.00 ve saatleri arasında programın sohbet kanalları aracılığıyla destek hizmeti verilmektedir. Bu hizmette öğrenciler, sohbet kanallarına katılarak, destek hizmetini yürüten ders uzmanına ödevler, dersleri veya donanım sorunları ile ilgili sorular yöneltebilmektedirler. Öğrencilere uzaktan erişim yöntemiyle bir bilgisayar ağına erişme olanağı da sağlanmaktadır. Bu ağ aracılığıyla öğrenciler ağ üzerinde bulunan kaynak dosyaları, ortak veya bireysel çalışmaları için kullanabilmektedirler. Ders Arası Sitesi Ders Arası sitesi, öğrencilerin birbirleriyle iletişimlerini arttırmak amacıyla hizmete sunulmuştur. Öğrenciler siteye üye olarak kendi makale ve yazılarını, birbirlerinin yazıları hakkındaki yorumlarını sitede yayımlayabilmektedirler. Sitede öğrencilere dosya indirme, yayınlanan makale ve yazılar hakkında arama yapma olanağı da sağlanmaktadır. Tartışma Grupları Tartışma grupları ile öğrencilerin derslerle ilgili düşünce, soru ve yorumlarını e- posta aracılığıyla birbirleriyle paylaşmaları amaçlanmaktadır. Her dersin ayrı bir tartışma grubu bulunmakta, öğrencilerin yönelttikleri sorular ders uzmanları tarafından yanıtlanmaktadır. Öğrencilerin Araçlardan Yararlanmalarına Yönelik Olarak Yapılan Araştırma Sonuçları Bilgi Yönetimi Önlisans Programı nın (BYÖP) tasarımı gerçekleştirilirken farklı öğrenci özelliklerinin bulunabileceği göz önüne alınmış ve bu nedenle de alternatif eğitim araçlarından yararlanma yoluna gidilmiştir. BYÖP a kayıtlı öğrencilerin özelliklerini değerlendirmek üzere bu programa kayıtlı tüm öğrencilere bir anket verilmiştir. 189 kayıtlı öğrencinin 158 inden anket cevabı alınmıştır. Bu anket sonuçlarına göre öğrencilerin birbirlerinden farklı özelliklere sahip oldukları görülmektedir. Bu farklılıklar dört açıdan değerlendirilebilir: -Yaş ve cinsiyet -Ön bilgi -Erişim profilleri -Tercih nedenleri Yaş ve cinsiyet açısından öğrencileri değerlendirdiğimizde soruyu cevaplayan öğrencilerin %54,4 ünün Bay, %41,8 inin de Bayan olduğu görülüyor. Yaşlar açısından değerlendirdiğimizde ise öğrencilerin hemen her yaş grubuna dağıldığı, belli bir grupta homojenlik göstermediği görülüyor (Tablo 1). 6

7 Tablo 1. BYÖP Öğrencilerin Yaş Dağılımı Yaş Grubu Öğrenci Sayısı % 20 ve küçükler 42 26, , , ,5 36 ve büyükler 13 8,3 TOPLAM BYÖP öğrencileri, sahip oldukları ön bilgi açısından değerlendirildiğinde gerek mezun oldukları okul gerekse bilgisayar kulanım tecrübeleri açısından farklılıklar göstermektedirler. BYÖP öğrencilerinin üçte ikisi lise mezunu, üçte biri ise lisans ve yüksek lisans mezunudur (Tablo 2). Öğrencilerin büyük çoğunluğu lise mezunu olarak karşımıza çıksa bile mezun oldukları liseler de birbirinden faklılıklar göstermektedir:düz Lise, Teknik ve Meslek Lisesi, İmam Hatip Lisesi, Özel Lise, Açıköğretim Lisesi ve Anadolu Lisesi gibi. Tablo 2. BYÖP Öğrencilerin Son Mezun oldukları Okul Dağılımı Okul Düzeyi Öğrenci Sayısı % Lise (toplam) (109) (69,8) Düz 61 39,1 Teknik Meslek 21 13,5 İmam Hatip 8 5,1 Özel 7 4,5 Açıköğretim 6 3,7 Akşam Ticaret 4 2,6 Anadolu 2 1,3 Lisans (toplam) (45) (28,9) Üniversite 33 21,2 Yüksek Okul 11 7,1 Polis Akademisi 1 0,6 Yüksek Lisans 2 1,3 TOPLAM BYÖP öğrencilerinin, bilgisayar kullanmaya yatkınlıklarını belirlemek için ne kadar süredir bilgisayar kullandıkları değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonucuna göre öğrencilerin bilgisayar kullandıkları sene itibariyle birbirlerinden oldukça farklılık gösterdikleri ortaya çıkmıştır (Tablo 3). Öğrencilerin sadece beşte biri bir senedir ve büyük bir ihtimalle bu programa kayıt olduklarında bilgisayar kullanmaya başlamışlardır. İki ve beş sene arası ve daha fazla süredir bilgisayar kullananlar ise eşit dağılım göstermektedir. Bu dağılımda da bir homojenlik görülmemektedir. 7

8 Tablo 3. BYÖP Öğrencilerin Bilgisayar Kullanma Sürelerinin Dağılımı Sene Öğrenci Sayısı % , , , ,4 16 ve daha fazla 3 2,6 TOPLAM BYÖP öğrencileri, yaş ve ön bilgi açısından da farklıdırlar. Ancak hepsinden önemlisi öğrencilerin bu programa erişim profillerinde görülen farklılıklardır. Öğrencilerin erişim profillerindeki farklılıkları belirlemek üzere bilgisayarı kullandıkları yer ve çalışma için ayırdıkları süre değerlendirilmiştir. Öğrenciler bilgisayarı kullandıkları yer açısından değerlendirildiğinde bir homojenlik taşıdıkları sonucu çıkartılabilir. Öğrencilerin verdikleri cevaba göre neredeyse tamamı (%90,6) kendi bilgisayarını kullanmaktadır (Tablo 4). Çok az bir bölümü (%8,5) iş yerindeki bilgisayarını kullanmaktadır. Tablo 4. BYÖP Öğrencilerin Bilgisayar Kullandığı Yerin Dağılımı Nerede Kullanıyor Öğrenci Sayısı % Kendi bilgisayarı ,6 İşyerindeki bilgisayar 13 8,5 İnternet cafe 1 0,9 TOPLAM Öğrenciler kendi bilgisayarlarını kullanıyor bile olsalar çalışma için ayırdıkları zaman açısından çok büyük farklılıklar göstermektedirler. Öğrencilerden alınan cevaplara göre öğrencilerin yarısı BYÖP derslerini çalışmak için haftada 6-15 saat arası zaman ayırmaktadır. Ancak öğrencilerin yarısının yer aldığı bu on saatlik dilim de olduk geniş bir zamandır. Dolayısıyla öğrencilerin ders çalışmak için ayırdıkları süreler birbirlerinden farklılık göstermektedir. Tablo 5. BYÖP Öğrencilerin Ders Çalışmak İçin Ayırdıkları Zaman Dağılımı Haftalık Saat Öğrenci Sayısı % 1 4 2, , , , ,3 20 üstü 14 11,4 TOPLAM

9 Öğrenciler arasındaki farklık nedenleri olarak BYÖP tercih nedenleri ve buna bağlı olarak bilgisayar kulanım amaçlarındaki farklılık karşımıza çıkar. Bu açıdan öğrencilerin verdikleri cevapları değerlendirdiğimizde çok sayıda tercih nedeni ve kullanım amacı ile karşılaşıldı (Tablo 6). Öğrencilerin sadece dörtte biri bu alanda uzmanlaşma isteği ile ortak bir tercih nedeni belirtmişlerdir. Diğer öğrencilerin bu programı tercih nedeni ise çok sayıda tercih nedenine dayandırılmaktadır. Tablo 6. BYÖP Öğrencilerin BYÖP Tercih Nedenlerinin Dağılımı Tercih Nedeni Öğrenci Sayısı % Uzmanlaşma 40 27,2 Bilgisayara olan ilgi 22 15,0 Office kullanabilme 15 10,2 Çağı yakalamak 11 7,5 Akademik Eğitim 10 6,8 İş İmkanı 8 5,4 Farklı Bir Eğitim 7 4,8 Mesleğiyle İlgili 6 4,1 MOUS Sertifikası 4 2,7 Askerlik Tecili 4 2,7 Uygun Bölüm 4 2,7 Tavsiye 4 2,7 Diğer 12 8,2 TOPLAM BYÖP öğrencileri bilgisayar kullanma amaçları açısından da oldukça farklılık göstermektedir. Öğrencilerden, bilgisayarları hangi amaçlarla kullandıklarını listelemeleri istendiğinde farklı amaçlara rastlanılmıştır (Tablo 7). Tablo 7. BYÖP Öğrencilerin Bilgisayar Kullanım Amaçlarının Dağılımı Amaç Öğrenci Sayısı % Eğitim 87 57,2 Özel İşlemler 68 44,7 İletişim- Sohbet 57 37,5 Teknolojiyi takip 48 31,5 Bilgi Edinme 42 27,6 İş yaşamı 27 17,7 Haber grubu 14 9,2 Dosya indirme 12 7,8 Oyun 6 3,9 Sayılan bu nedenlerle farklılık gösteren öğrenciler, ders bileşenlerini kullanma açısından da farklılık gösterecektir. Bu nedenle BYÖP tasarımı gerçekleştirilirken 9

10 her öğrencinin kendi tercihleri doğrultusunda ders bileşenleri arasından tercih yapacağı düşünülerek çok sayıda ders bileşenlerine yer verilmiştir. Örneğin her öğrencinin dersin Konu bölümünü okuması gerekmez. Öğrencinin sahip olduğu ön bilgi doğrultusunda bazı bölümleri çalışması gerekmeyebilir. Ancak bu program hazırlanırken bu işe en baştan başlayacak olan öğrenciler göz önünde bulundurularak her türlü eğitim malzemesine yer verilmiştir. Sunulan eğitim ile ilgili ön bilgiye sahip olan öğrenciler kendi bilgileri doğrultusunda bazı bölümleri çalışmayabilir. Bu nedenle öğrencilerin tüm bileşenleri takip etmelerini izlemekten çok bu konudaki bilgilerini değerlendirecek, ödev ve sınav gibi araçlardan yararlanılmaktadır. Öğrencilerin gerçektende kendi tercihleri doğrultusunda ders bileşenlerini nasıl takip ettiklerini belirlemek üzere bir değerlendirme yapıldı. Bu değerlendirme öğrencilerin hangi ders araçlarını ne ölçüde takip ettiklerini saptamak üzere gerçekleştirildi. Bu sonuçlar aşağıda Tablo 8 de sunulmuştur: Tablo 8. BYÖP Öğrencilerin Ders Bileşenlerini Takiplerinin Dağılımı Kitap Konu Uygulama Video Ak. Danış. Alıştırmalar Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Her zaman 7 4, , , , , ,0 Çoğunlukla 19 12, , , , , ,1 Bazen 58 36, , , , , ,7 Ender 44 28, , , , , ,2 Hiçbir za ,5 8 5,1 6 4,0 14 8, ,1 6 3,9 TOPLAM , , , , , ,0 Tablo 8 e göre öğrencilerin sadece % 16,6 sı kitabı, % 58,3 ü konu bölümünü, % 48,3 ü uygulama bölümünü, % 56,7 si videoları her zaman ve çoğunlukla takip etmekte, % 57,1 i alıştırmaları her zaman ve çoğunlukla çözmekte ve sadece % 23,5 i akademik danışmanlarıyla her zaman ve çoğunlukla bağlantıda bulunmaktadır. Buradan öğrencilerin yarıdan fazlası her zaman ve çoğunlukla konu ve uygulama bölümlerini gerçekleştirmekte, videoları izlemekte ve alıştırmaları çözmektedir. Böylece öğrencilerin ders bileşenlerini takiplerine ait sonuçlar değerlendirildiğinde öğrencilerin çok az bir bölümü kitabı takip etmeyi tercih ederken yarıya yakını ve hatta fazlası uygulama bölümünü, videoları ve alıştırmaları takip etmektedir. Öğrencilerin ancak dörtte biri ise akademik danışmanlarıyla bağlantıda bulunmaktadır. Buradan da öğrenci tercihleri hakkında bir fikir sahibi olmak mümkündür. Sonuç Bilgi Yönetimi Önlisans Programı na kayıt yaptıran öğrencilerin demografik özelliklerinin homojen olmaması, kendilerine, çok ayrıntılı biçimde tanımlanmış, yeri ve zamanı belirli, öğretim malzemelerinin mutlak bir sırada kullanıldığı ve herkes için bir örnek olan ders çalışma yöntemi dayatılmasını olanaksız kılmaktadır. Bu nedenle birbiriyle ikame edilebilir, birbiri içine geçmiş ve değişik 10

11 ön bilgiye sahip kişilerin değişik seviyelerden itibaren kullanmaya başlayabileceği öğretim malzemeleri bolluğu oluşturulmaya çalışılmıştır. Öğrenciler üzerinde düzenlenen anket çalışmasında elde edilen veriler sonucunda öğrencilerin kendilerine sunulan alternatif ders bileşenlerini kullanarak kendi bireyselleştirilmiş eğitim programlarını takip ettikleri görülmektedir. Kaynakça Murpy, K. (1997). Enhancing Interaction in Turkish Distance Education Mutlu, M. E., Öztürk, C., Yılmaz, R. Ve Özöğüt, Ö., (2000) Dünyanın en Büyük On Açık Üniversitesinde İnternete Dayalı Eğitim uygulamaları, BTIE 2000, Mayıs 2000, ODTÜ, Ankara. Mutlu, M. E., Öztürk, C., (1999), İnternet Üzerinde bilgisayar Destekli Eğitim Yazılımı Geliştirme ve Sunum Araçlarının Gereksinimleri Karşılama Düzeyleri, BTIE 99, Mayıs 1999, ODTÜ, Ankara. 11