FİNANSAL İŞLEM VERGİSİ FINANCIAL TRANSACTION TAX

Transkript

1 BÜLTEN Nisan 2012/1 FİNANSAL İŞLEM VERGİSİ FINANCIAL TRANSACTION TAX Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü tarafından bilgilendirme amaçlı olarak yayımlanmaktadır. Yayımlanan yazı ve görüşler, Kurum görüşü olarak algılanamaz.

2 28 Eylül 2011 günü Avrupa Birliği Komisyonu 1 Ocak 2014 ten itibaren 27 AB üyesi ülkenin tamamında uygulanmak üzere finansal işlemler üzerinde vergi uygulanması önerisinde bulunmuştur. Avrupa Birliği Komisyonunun Finansal İşlem Vergisi Öneri Direktifinin Kapsamı Komisyon iki sebepten dolayı finans sektörüne yeni bir vergi önermektedir: 1. İlki, Üye ülkelerin mali konsolidasyonun sırasında finans sektörü arasında adil dağılımı sağlamaktır. Ekonomik krizlerin merkezinde finans sektörü rol almıştır. Finans sektörünün kurtarılmasını desteklerken Hükümetler ve Avrupa vatandaşları vergileriyle ağır yükü taşımak durumunda kalmışlardır. Bununla birlikte sektör diğer sektörlerle karşılaştırıldığında daha düşük vergilendirilmektedir. Teklif ile finans sektöründen kamu sektörüne ek büyük vergi gelirleriyle destek sağlanabilecektir. 2. İkinci olarak, AB seviyesinde koordineli bir çerçeve AB tek pazarının güçlenmesine de yardımcı olabilecektir. Bugün, 10 ülke hali hazırda finansal işlem vergisi formunda uygulamalara sahiptir. Teklif ile yeni asgari vergi oranları belirlenmekte ve AB içerisinde farklı adlar altında uygulanan finansal işlem vergilerini uyumlaştırmaktadır. Bu hem tek Pazar içerisindeki çarpık rekabetin azaltılmasına hem de riskli ticari faaliyetlerin önüne geçilmesine ve gelecek krizlerden kaçınmak üzere yasal düzenlemelerin tamamlanmasına yardımcı yardımcı olabilecektir. AB seviyesinde Finansal İşlem Vergisi bu verginin küresel düzeyde ve özellikle G20 nezdinde tanınmasında ortak kuralların da kabul edilebilmesini güçlendirecektir. AB düzeyinde finansal işlem vergisi niçin gereklidir? Finansal hizmetlere sağlam bir iç pazar oluşturmak için AB düzeyinde uyumlu bir vergi kurmak uygundur. Finansal işlem vergisi, kaçakçılığı ve çifte vergilendirmeyi önlemek için ayrıca AB'nin Tek Pazar içinde rekabet çarpıtmalarını en aza indirmek için etkili olacaktır. Finansal işlem vergisine destek var mı? Son Eurobarometre araştırmasına göre, Avrupa vatandaşlarının %65 inin bir finansal işlem vergisinden yana olduğu görülmektedir. Komisyon finansal işlem vergisini neden küresel düzeyde uygulanmasını teşvik etmektedir? Finansal piyasaların artan şekilde uluslararası bağlantıları ve sahip oldukları küresel boyut nedeniyle bir finansal işlem vergisine sadece AB düzeyinde değil aynı zamanda global düzeyde de ihtiyaç duyulmaktadır. İlk olarak AB düzeyinde bir finansal işlem vergisi öneren Komisyon, ileride G20 çerçevesinde global düzeyde bir vergi olarak teşvik edilmesi konusunda niyetlidir. Komisyon, G20 (Pittsburgh, Toronto) çerçevesinde, çeşitli vesilelerle 2009 yılından bu yana finansal işlemlerle tanışma babında görüşmeler yapmıştır. Finansal işlem vergisi nedir? Bir finansal işlem vergisi, finansal işlemler için uygulanan genellikle çok düşük oranda bir vergidir. Bir finansal işlem, bankalar veya diğer finans kurumları arasında finansal araçların değişimi için de geçerlidir. Finansal araçlar, söz konusu menkul kıymetler, tahviller, hisse senetleri ve türevleri içerir. Tahvil veya hisse senedi satış veya satın alma ile ilgili durumlar dışında, özel hane

3 halkı ya da işletmeler ile olan ilişkilerinde genellikle perakende bankalar tarafından gerçekleştirilen işlemler dahil değildir. brokerleri, alternatif yatırım fonları, emeklilik fonları olacaktır. Hangi işlemleri kapsıyor? Finansal kurum nedir? Finansal kurumun komisyon önergesindeki tanımı, verginin hukuki boşluklardan yararlanmasından sakınmak için geniş çeşitte kurumları kapsar ve esas olarak yatırım firmalarını, organize pazarları, kredi kurumlarını, sigorta şirketlerini, toplu yatırımları ve yöneticilerini, alternatif yatırım fonlarını (hedge fon gibi), finansal kiralama firmalarını ve özel amaçlı varlıkları içerir. Organize piyasa veya tezgahüstü piyasalar üzerinden yapılan işlemlerin farkı nedir? Türev piyasaları içinde, pek çok ürün borsaları aracılığıyla organize piyasalarda işlem görmektedir. Borsasında işlem gören ürünler şeffaf ticaret amacıyla standardize edilmesi gerekir. Standart dışı ürünler olarak adlandırılan tezgahüstü (OTC) türev piyasalarda işlem görmektedir. Komisyon, bu verginin, işleme dahil olan taraflardan birinin bile AB de kurulu olması durumunda, mali kurumlar arasında olan mali işlemlerdeki tüm mali araçlara uygulanmasını önermektedir. Bahsi geçen mali araçlar, hisse senedi, türev ürün, paylar ve yapılandırılmış mali ürünlerdir. İşlemlerin tezgahüstü (OTC) ya da organize piyasalar üzerinden gerçekleşip gerçekleşmediği önemli değildir ve her iki durumda da vergilendirilecektir. Hangi işlemler önerilen vergiden muaf tutulacak? Komisyon önerisinde sadece finansal araçlarla ilgili işlemler kapsanacaktır. Yani küçük işletmelere yada özel mülkiyete ait malların dahil olduğu işlemler kapsam dışı kalacak. Örneğin ev kredileri, küçük işletmelerden banka ödünç alma ya da sigorta kontratlarına katkı dahil edilmeyecektir. Spot nakit değişimi, şirket ya da devlet tarafından kapital geliştirilmesi, kalkınma bankaları tarafından sağlanan senet ya da hisseler de vergilendirilmeyecektir. İkamet ilkesi nedir? Finansal işlem vergisi, finansal kurum veya tüccarın vergi ikamet ilkesine dayandırılacaktır. Dolayısıyla, vergilendirme, bu işleme dahil olan mali kurumun tesislerinin yerleşik olduğu varsayılan üye ülkelerde gerçekleşecektir. Bu yöntem, AB dışına yapılan işlemlerde oluşan yer değiştirme (relocation) riskini azaltmaya yardım edecektir. Vergi nasıl çalışıyor ve mükellefi kim? Ana mükellefler, mali işlemleri yöneten finansal kurumlar, bankalar, yatırım firmaları, sigorta kurumları, hisse senedi Komisyon neden çok geniş bir vergi tabanı öngörüyor? Komisyon, piyasa göçünü ve vergi muafiyet riskini azaltmak için mümkün olan en geniş kapsamlı vergi tabanını oluşturmayı öngörmektedir. Vergi tabanı, mali kurumlarca gerçekleştirilen işlemleri taban alarak tanımlanacaktır. Kapsanacak olan mali araçlar hisseler, senetler ve onların yerini tutan türevler olacaktır. Hangi vergi oranları önerilecektir? Piyasa dalgalanmalarını engellemek için komisyon çok düşük bir vergi oranı

4 önermektedir. Hisse ve senetler için minimum %0.1 ve türev ürünler için ise minimum %0.01 önerilmektedir. Üye ülkeler daha yüksek oran uygulamakta serbesttirler. Vergi iki tarafça da ödenmek zorundadır. Komisyon niçin bu spesifik oranları önermektedir? Komisyon bu vergi oranlarını bir yandan piyasa göçü riskini azaltacak diğer yandan ise AB üye ülkelerine kazanç sağlamayı garanti edecek şekilde önermektedir. Vergi nerede uygulanacaktır? Finansal işlem vergisinden doğan karlar Bu vergiden gelecek karlar ne için kullanılmalı? Diğer vergiler gibi bu vergi de halkın yararına olan harcamalarda kullanılabilir. AB düzeyindeki vergilendirmede, karların bir kısmı AB bütçesine giderken, bir kısmı da üye ülkelerin kendi bütçelerine gidebilir. Her ne kadar AB bütçesi ve üye ülke bütçelerinde genel pratikte bu tür bir davranış yapılmasa da, AB bütçesinin ciddi bir kısmının, büyüme iş yaratma, iklim değişimi ile mücadele gibi önemli işler yapmakta kullanıldığı not edilmelidir. 27 AB üyesi ülke sınırları içinde uygulanacaktır. Bu vergi, taraflarından herhangi biri AB üyesi ülkelerde yerleşik olan her mali işlemde uygulanacaktır. AB üyesi ülkelerin, ayrıca ulusal bir vergi de uygulaması durumunda, bu vergi de AB kurallarına uymak zorundadır. Tüm AB üyesi ülkeler bu minimum vergi oranlarına uymak zorundadır. Pratikte bu vergi nasıl uygulanacak? Finansal işlemin her iki tarafı da kendi paylarına düşen vergiyi yerleşik oldukları (ya da öyle varsayıldıkları) ülkede ödeyeceklerdir. Bu vergi Üye Ülkelerin yerel vergi sistemi ile nasıl etkileşecek? Belçika, Güney Kıbrıs, Fransa, Finlandiya, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Romanya, Polonya ve İngiltere zaten buna benzer bir mali işlem vergisine sahipler. Bu ülkeler kendi ulusal vergilerini AB normuna uyumlu hale getirmek durumunda olabilirler. Yani varsayılan minimum vergi oranlarını uygulayıp vergi tabanlarını uyumlu hale getirmek durumundalar. Bu çeşit bir vergisi olmayan diğer üye ülkeler de komisyonun önerdiği vergiyi olduğu gibi yürürlüğe koymak durumundalar. Gelir nasıl toplanacaktır? Vergiler, mali kurumlarca üye ülkelere, işlem yapılır yapılmaz, netleme ve hizalama yapılmadan evvel, ödenmelidir. Bu işlemler genelde elektronik transferler olduğu için ödeme aynı gün içinde yapılabilir. Elektronik olmayan mali transferler için ödeme takip eden 3 iş günü içinde yapılmalıdır ki böylece elle yapılmasına olanak sağlarken dengelenemeyen nakit-akış avantajının oluşması da engellenebilir. Mali işlem vergisini ödemekle yükümlü olan kurum vergi otoritelerine ibraz etmek zorundadır. Üye Ülkeler vergi kaçırılmasını engellemek için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. Söz konusu önlemler şunlardır: Finansal kurumların kayıt altına alınması, ödemeleri sağlamak için muhasebe ve raporlama, mali işlemlerle ilgi bilginin saklanması ve verginin doğru ödendiğinin kontrol edilmesidir. Ne kadar vergi geliri elde edilebileceğine dönük tahmin var mıdır? Tahvil ve hisse senetleri için % 0.1 ve türevleri gibi işlemlerden %0.01 gibi bir oranında alındığında bu vergi kaynaklı, yılda yaklaşık 57 milyar gelir elde edilebilir.

5 Komisyon, AB Bütçesi için geleceğe yönelik bir öz kaynak olarak, finansal işlem vergisi gelirinin bir kısmını kullanmayı niçin öneriyor? Komisyon, dönemini kapsayan gelecek dönem mali çerçeve için olan önerisinde, iki yeni öz kaynak önermiştir: Finansal işlemler üzerinde bir vergi ve modern bir KDV kaynağıdır. Komisyon tarafından yönetilen söz konusu yeni öz kaynak sistemi, AB politikası amaçları ve AB finansmanı arasında daha şeffaf bir bağlantı kurulduğunda, daha adil hale gelir. Finansal işlem vergisi üye devletlerin katkılarını önemli ölçüde azaltacak ve üye devletlerin bütçelerini konsolidasyon çalışmalarına katkıda bulunacaktır yılına kadar, bu yeni öz kaynakların, AB bütçe gelirlerinin neredeyse yarısını karşılayabileceği ve Üye Ülkelerin GNItabanlı katkılarının bugünkü 3/4 oranından, 1/3 oranına gerileyeceği tahmin edilmektedir (IP/11/799, MEMO/11/468). Vergi, finans kurumları arasında yer alan işlemlerin % 85 kapsamayı amaçlamaktadır. Ancak bireysel yatırımcının mali ürün almak/satmak istemesi durumunda çok cüzzi bir vergi alınacaktır ( euroluk senet alımında, banka 10 euro tahsil edebilir) Böyle bir vergi konulması ne gibi riskler getirebilir? Bu tür riskleri azaltmak için hangi çözüm önerildi? Ana riskler, vergi yansıması ( nihai vergi yükünün kimde olduğu..) finansal kurumların diğer ülkelere taşınması, ekonomik bozukluklar ve olası rekabet kaybıdır. Bu riskleri azaltmak için düşük vergi oranı (her ürün grubuna göre farklılaştırılmış) sağlanması, çok geniş bir vergi tabanı, verginin bölgesel uygulanması için uygun kriterler ve uyumlaştırılmış kapsam önerilmektedir. Kimler nasıl yararlanacak? Gelecek/sıradaki aşama nedir? Tüm vatandaşlar ve işletmeler, AB de daha fazla ekonomik büyüme ve refah üretmek için kullanılan ekstra kamu gelirleri ile bu vergiden yararlanabilecektir. Üye Devletler, bu vergiden hem kendi bütçelerinin doğrudan finansmanı hem de AB bütçesine katkı paylarının azaltılması için doğrudan finansman olarak yararlanabilecektir. Son olarak, finansal işlem vergisi, herkesin yararına yönelik politikalarını finanse etmekte Avrupa Birliği için yeni bir "öz kaynak" haline gelebilir. Önerinin Avrupa Parlamentosu'nun görüşü ardından, AB Bakanlar Konseyi, Üye Devletler tarafından tartışılması ve oybirliğiyle kabul edilmesi gerekmektedir. Buna paralel olarak, Komisyon, başta G20 uluslararası ortaklarıyla birlikte olmak üzere, küresel düzeyde bir finansal işlem vergisi tanıtmak yollarını araştıracaktır. Komisyon, verginin 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren yürürlüğe girmesini önermiştir. Risklerin Azaltılması Vergi yükünün tüketicilerin üzerine binmesi nasıl önlenecek? Komisyon sadece mali kurumlar arasındaki işlemleri vergilendirmeyi önermektedir. Amaç, müşterilerin değil finans sektörünün vergilendirilmesidir. Kaynakça: resources/documents/taxation/ other_taxes/financial_sector/ com(2011)594_en.pdf

6 resources/documents/taxation/ other_taxes/financial_sector/ com(2011)594_en.pdf rapid/pressreleasesaction.do?reference =MEMO/11/640