Süt Üretimi Üzerine Sektör Analizi. Rapor No:5

Transkript

1 Süt Üretimi Üzerine Sektör Analizi Rapor No:5 Hazırlayan: Handan KAVAKOĞLU(Gıda Yüksek Mühendisi/AR-GE) Yasemin OKUR(Kimya Mühendisi/AR-GE) Esra KAYA(Ziraat Mühendisi/AR-GE)

2 İÇİNDEKİLER 1. TÜRKİYE DE SÜT ÜRETİMİ Et Ve Süt Kurumu Verileri TÜİK Verileri ANKARA DA SÜT ÜRETİMİ Et Ve Süt Kurumu Verileri TÜİK Verileri BORSA TESCİL VERİLERİ Türkiye Geneli Verileri Ankara Ticaret Borsası Verileri SONUÇ KAYNAKLAR..11 i

3 1. TÜRKİYE DE SÜT ÜRETİMİ 1.1. Et Ve Süt Kurumu Verileri Türkiye genelinde 2013,2014 ve 2015 yıllarına ait Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) süt üretimi ve Ulusal Süt Kayıt Sistemi (USKS) kayıt altına alınan süt miktarı verileri aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Çizelge 1: TÜİK süt üretim ve USKS kayıt altına alınan süt miktarları İLLER TÜİK Süt Üretimi (Ton) USKS Kayıt Altına Alınan Süt Miktarı (Ton) Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkâri Hatay

4 İLLER TÜİK Süt Üretimi (Ton) USKS Kayıt Altına Alınan Süt Miktarı (Ton) Iğdır Isparta İstanbul İzmir Kahramanmaraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak Genel Toplam TÜİK tarafından yayınlanan veriler Türkiye genelinde üretilen tüm süt miktarını göstermektedir. USKS ise sadece kayıt altına alınarak sanayiye aktarılan süt miktarını izlemektedir. Ulusal Süt Kayıt 2

5 Sistemi (USKS), üreticilerin sattığı süt ve kendileri ile ilgili bilgilerin merkezi bir veri tabanında kayıt altına alındığı ve destekleme ödemelerinin uygulandığı, izlendiği, raporlandığı; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Süt Üreticileri Birliklerince ortak tutulan kayıt sistemidir TÜİK Verileri Aşağıda Grafik 1, Grafik 2 de ve Çizelge 2 de Türkiye de yıllara göre ( ) süt üretim miktarları verilmiştir: Grafik 1: Süt Üretimi( ) YILLARA GÖRE SÜT ÜRETİMİ Süt Üretimi Kaynak: TÜİK verileri Çizelge 2: Tür ve ırklarına göre süt üretim miktarı(ton) Tür-Irk 2012(Ton) 2013(Ton) 2014(Ton) 2015(Ton) Koyun-Yerli Koyun-Merinos Keçi-Kıl Keçi-Tiftik Sığır-Kültür Sığır-Melez Sığır-Yerli Manda Toplam Kaynak: TÜİK verileri 3

6 Grafik 1 ve Çizelge 2 incelendiğinde toplam süt üretim miktarlarının yıllara göre artış gösterdiği görülmektedir. Grafik 2: Tür ve Irklarına göre Süt Üretim Miktarları(Ton) Türkiye Tür ve Irklarına göre süt üretim miktarı(ton) Koyun-Yerli Koyun-Merinos Keçi-Kıl Keçi-Tiftik Sığır-Kültür Sığır-Melez Sığır-Yerli Manda Çizelge 3: Türkiye Geneli Yıllara Göre Süt Üretim Değeri(TL) ve Pazarlanan Değer(TL) Yıllar Değer(TL) Pazarlanan Değer(TL) Oran(%) , , ,7 Türkiye geneli yılları arası süt üretim ve pazarlama değerleri verileri incelendiğinde pazarlanan değerin/toplam süt üretim değerine oranı yaklaşık %60 seviyesindedir. 4

7 2. ANKARA DA SÜT ÜRETİMİ 2.1. Et ve Süt Kurumu Verileri Çizelge 4: Ankara 2015 Yılı Et ve Süt Kurumu Verileri-Süt Miktarları(Ton) AYLAR SÜT MİKTARI(TON) SÜT MİKTARI(TON) İnek sütü Koyun, Keçi Sütü OCAK 3 383,549 0,84 ŞUBAT 3 132,575 1,479 MART 3 782,943 9,285 NİSAN 4 059,355 63,353 MAYIS 4 566, ,405 HAZİRAN 4 094, ,309 TEMMUZ 3 752,252 60,265 AĞUSTOS 3 557,472 37,276 EYLÜL 3 086,154 34,824 EKİM 3 189,813 27,313 KASIM 1 511,660 3,389 ARALIK 42,664 (Güncellenmektedir) 0 TOPLAM , ,738 GENEL TOPLAM ,527 Kaynak: USKS(Ulusal Süt Kayıt Sistemi) Çizelge 4 incelendiğinde, Et ve Süt kurumu verilerine göre, Ankara da 2015 yılı Mayıs ayında, diğer aylara kıyasla hem inek, hem de koyun, keçi sütünde en fazla üretim olmuştur. Çizelge 5: Ankara İli ( ) TÜİK-Et ve Süt Kurumu Süt Üretim Miktarları(Ton) TÜİK Süt Üretimi (Ton) USKS Kayıt Altına Alınan Süt Miktarı (Ton) İLLER Ankara

8 2.2. TÜİK Verileri Çizelge 6:Ankara İli Tür ve Irklarına Göre Süt Üretim Miktarları(Ton) Tür-Irk 2012(Ton) 2013(Ton) 2014(Ton) 2015(Ton) Koyun-Yerli , , , ,740 Koyun-Merinos 9 255, , , ,189 Keçi-Kıl 1 345, , , ,469 Keçi-Tiftik 1 242, , , ,020 Sığır-Kültür , , , ,755 Sığır-Melez , , , ,143 Sığır-Yerli , , , ,277 Manda 363, , , ,674 Toplam , , , ,267 Kaynak: TÜİK verileri Ankara ilinde yıllara göre( ) süt üretim miktarları çizelgesine bakıldığında sürekli bir artış olduğu gözlenmektedir. Süt Pazar değerine ilişkin yapılan hesaplamalar Çizelge 7 de verilmiştir: Çizelge 7: Ankara İli Süt Pazar Değeri(TL) Tür-Irk 2014(Ton) 2014 Birim 2014 Toplam Tutar(TL) Fiyat(TL/kg) Koyun-Yerli ,643 1, ,26 Koyun-Merinos ,644 1, ,08 Keçi-Kıl 1 958,685 1, ,50 Keçi-Tiftik 1 728,979 1, ,30 Sığır-Kültür ,968 1, ,72 Sığır-Melez ,442 1, ,68 Sığır-Yerli ,479 1, ,16 Manda 447,247 2, ,73 Toplam , ,43 6

9 3. BORSA TESCİL VERİLERİ 3.1. Türkiye Geneli Verileri Çizelge 8: Türkiye Geneli Ticaret Borsaları Süt Tescil Verileri Yıl Borsa Adı Miktar (LT) Tutar (TL) Miktar (LT) Tutar (TL) Adana Borsası , , , ,15 Adıyaman Borsası , , , ,54 Afyonkarahisar Borsası , , , ,67 Akhisar Ticaret Borsası , , , ,34 Aksaray Ticaret borsası , , , ,17 Akşehir Ticaret Borsası , , , ,50 Akyazı Ticaret Borsası , , , ,10 Alaşehir Ticaret Borsası , , , ,00 Ankara Ticaret Borsası , , , ,38 Antakya Ticaret Borsası , , ,00 Antalya Ticaret Borsası , , , ,32 Aydın Ticaret Borsası , , , ,53 Babaeski Ticaret Borsası , , , ,63 Bafra Ticaret Borsası , , , ,67 Balıkesir Ticaret Borsası , , , ,68 Bandırma Ticaret Borsası , , , ,81 Batman Ticaret Borsası , , , ,00 Biga Ticaret Borsası , , , ,38 Bolvadin Ticaret Borsası , , , ,29 Burdur Ticaret Borsası , , , ,17 Bursa Ticaret Borsası , , , ,20 Çanakkale Ticaret Borsası , , , ,41 Çarşamba Ticaret Borsası , , , ,10 Ceyhan Ticaret Borsası , , , ,76 Cihanbeyli Ticaret Borsası , , , ,00 Çorlu Ticaret Borsası , , , ,58 Çorum Ticaret Borsası , , , ,00 Çubuk Ticaret Borsası , , , ,00 Denizli Ticaret Borsası , , , ,31 Diyarbakır Ticaret Borsası , , , ,00 Düzce Ticaret Borsası , , , ,98 Edirne Ticaret Borsası , , , ,20 Edremit Ticaret Borsası , , , ,44 Elazığ Ticaret Borsası , , , ,44 Ereğli (Konya)Ticaret Borsası , , , ,00 Erzincan Ticaret Borsası , , , ,46 Erzurum Ticaret Borsası , , , ,58 7

10 Yıl Borsa Adı Miktar (LT) Tutar (TL) Miktar (LT) Tutar (TL) Eskişehir Ticaret Borsası , , , ,21 Fatsa Ticaret Borsası , , , ,00 Gaziantep Ticaret Borsası , , , ,98 Giresun Ticaret Borsası , , , ,61 Gönen Ticaret Borsası , , , ,55 Haymana Ticaret Borsası , , , ,00 Hayrabolu Ticaret Borsası , , , ,78 Iğdır Ticaret Borsası , , , ,50 Ilgın Ticaret Borsası , , , ,00 İpsala Ticaret Borsası , , , ,36 İskenderun Ticaret Borsası , , , ,09 Isparta Ticaret Borsası , , , ,80 İstanbul Ticaret Borsası , , , ,00 İzmir Ticaret Borsası , , , ,31 Kadirli Ticaret Borsası , , , ,35 Kahramanmaraş Ticaret Borsası , , , ,64 Karacabey Ticaret Borsası , , Karaman Ticaret Borsası , , , ,42 Karapınar Ticaret Borsası , , , ,81 Kars Ticaret Borsası , , , ,33 Kastamonu Ticaret Borsası , , , ,00 Kayseri Ticaret Borsası , , , ,90 Keşan Ticaret Borsası , , , ,67 Kırıkkale Ticaret Borsası , , , ,76 Kırklareli Ticaret Borsası , , , ,62 Kırşehir Ticaret Borsası , , , ,00 Konya Ticaret Borsası , , , ,71 Kozan Ticaret Borsası , , , ,80 Kumluca Ticaret Borsası , , , ,86 Kütahya Ticaret Borsası , , , ,64 Lüleburgaz Ticaret Borsası , , , ,03 Malatya Ticaret Borsası , , , ,05 Malkara Ticaret Borsası , , , ,77 Manisa Ticaret Borsası , , , ,19 Muğla Ticaret Borsası , , , ,08 Mustafakemalpaşa Ticaret Borsası , , , ,97 Nazilli Ticaret Borsası , , , ,78 Nevşehir Ticaret Borsası , , , ,94 Niğde Ticaret Borsası , , , ,61 Nizip Ticaret Borsası , , , ,60 Ordu Ticaret Borsası , , , ,65 8

11 Yıl Borsa Adı Miktar (LT) Tutar (TL) Miktar (LT) Tutar (TL) Osmaniye Ticaret Borsası , , , ,50 Ödemiş Ticaret Borsası , , , ,77 Polatlı Ticaret Borsası , , , ,93 Rize Ticaret Borsası 0,00 0, , ,00 Sakarya Ticaret Borsası , , , ,62 Salihli Ticaret Borsası , , , ,61 Samsun Ticaret Borsası , , , ,55 Sandıklı Ticaret Borsası , , , ,10 Sakarya Ticaret Borsası , , , ,62 Şanlıurfa Ticaret Borsası , , , ,98 Sivas Ticaret Borsası , , , ,67 Söke Ticaret Borsası , , , ,77 Susurluk Ticaret Borsası , , , ,80 Tarsus Ticaret Borsası , , , ,09 Tekirdağ Ticaret Borsası , , , ,45 Terme Ticaret Borsası , , , ,80 Tokat Ticaret Borsası , , , ,77 Trabzon Ticaret Borsası , , , ,97 Turgutlu Ticaret Borsası , , , ,58 Uşak Ticaret Borsası , , , ,00 Uzunköprü Ticaret Borsası , , , ,40 Van Ticaret Borsası , , , ,29 Yenişehir Ticaret Borsası , , , ,42 Yerköy Ticaret Borsası , , , ,55 Yozgat Ticaret Borsası , , , ,00 Zile Ticaret Borsası , , , ,13 GENEL TOPLAM , , , ,56 Türkiye genelinde 113 borsadan alınan verilerine göre oluşturulan yukarıdaki çizelgeye bakıldığında 104 borsada süt tescili yapıldığı, 9 adet borsada(alaca, Boğazlayan, Çankırı, Gemlik, Kızıltepe, Mersin, Nusaybin, Sungurlu, Ünye) hiç süt tescili yapılmadığı görülmektedir. Miktar(lt) bazında en fazla süt tescilinin yapıldığı ticaret borsası, 2014 yılında Kütahya( lt), 2015 yılında İzmir( ,77 lt) olmuştur. Miktar bazında en az tescilin yapıldığı ticaret borsaları ise 2014 yılında İpsala( lt), 2015 yılında ise Rize(5.239 lt) olmuştur. Türkiye genelinde süt tescili yapılan ticaret borsalarında toplam işlem hacmi 2014 yılında ,16 TL, 2015 yılında ,56 TL dir. 9

12 3.2. Ankara Ticaret Borsası Verileri Çizelge 7: yıllarına ait süt tescil miktarları(kg) Miktar (Kg) Yıl Üreticiden Satıştan Üreticiden Satıştan Tüm Şubeler , , ,6 Toplam İşlem Hacmi(Kg) , ,88 Toplam İşlem Hacmi(TL) , ,38 Kaynak: ATB Tescil ve İstatistik Müdürlüğü Verileri 4. SONUÇ Ankara iline ait ayrıntılı veriler TÜİK den alınmıştır ve birim fiyatlarla çarpılarak toplam tutarlar(tl) bulunmuştur yılı baz alındığında Ankara için yaklaşık ,43 TL lik bir potansiyele ulaşılmıştır. Borsamız 2014 yılı tescil verileriyle karşılaştırıldığında potansiyelin %13,1 inin tescil edildiği görülmüştür. Türkiye geneli ticaret borsaları verilerine bakıldığında da, süt tescili toplam işlem hacminin Türkiye geneli toplam süt değerine oranı yaklaşık %15 dir. Süt üretiminin %60 ının pazar değeri taşıdığı dikkate alınırsa ticaret borsalar süt tescili işlem hacminin çok daha yüksek miktarlara ulaşabilecek bir potansiyel taşıdığı görülmektedir. 10

13 5. KAYNAKLAR Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK) Et ve Süt Kurumu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ankara ili Süt Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Türkiye Geneli Ticaret Borsaları Yılları Süt Tescil Verileri Ankara Ticaret Borsası Yılları Süt Tescil Verileri 11