YENİ TTK DA ŞİRKETLERİN, BİRLEŞMELERİ, BÖLÜNMELERİ ve TÜR DEĞİŞTİRMELERİ. Yard. Doç. Dr. H. Ali Dural

Transkript

1 YENİ TTK DA ŞİRKETLERİN, BİRLEŞMELERİ, BÖLÜNMELERİ ve TÜR DEĞİŞTİRMELERİ Yard. Doç. Dr. H. Ali Dural

2 BİRLEŞME Mevcut TTK da olduğu gibi, birleşme devralma yoluyla ve yeni kuruluş şeklinde olmak üzere iki şekilde gerçekleştirilebilir. Bir şirketin diğerini devralması devralma şeklinde birleşme, yeni bir şirket içinde bir araya gelmeleri, yeni kuruluş şeklinde birleşme olarak adlandırılmıştır (m. 136). Yeni TTK, birleşmeye egemen olan külli halefiyet ve tasfiyesiz infisah ilkelerini muhafaza etmiştir (m. 136/3 ve 4). 2

3 BİRLEŞME Mevcut TTK da, aynı tür şirketlerin birleşebileceklerini düzenleyen sınırlayıcı kural kısmen kaldırılmıştır. Buna göre, sermaye şirketleri sermaye şirketleri, kooperatifler ve devralan şirket olmaları şartıyla şahıs şirketleriyle birleşebilir. Şahıs şirketleri, şahıs şirketleri ve devralınan şirket olmaları şartıyla sermaye şirketleri ve kooperatiflerle birleşebilir (m. 137). 3

4 BİRLEŞME Tasfiye halindeki bir şirketin birleşmeye katılması olanaklı hale getirilmiştir. Bunun için tasfiye halindeki şirketin devrolunan şirket olması ve malvarlığının dağıtımına başlanmamış olması gerekir. Bu şartların varlığı, devralan şirketin merkezinin bulunduğu yerin ticaret sicili müdürlüğüne sunulan belgelerle ispatlanır. (m. 138). 4

5 Sermayesini kaybetmiş veya borca batık durumda bulunan bir şirketin de birleşmeye katılmasına olanak sağlanmıştır. Böyle bir şirket kaybolan sermayeyi veya gerekiyorsa borca batıklık durumunu karşılayacak tutarda serbestçe tasarruf edebilen özvarlığa sahip bulunan bir şirketle birleşebilir. Bu şartların varlığı, devralan şirketin merkezinin bulunduğu yerin ticaret sicili müdürlüğüne sunulan belgelerle ispatlanır. (m. 139). 5

6 BİRLEŞME Birleşmeye egemen ilkelerden biri olan «ortaklığın devamı ve korunması» ilkesi m. 140 da ifadesini bulmuştur. Yeni TTK, birleşmeye katılan şirketlerin, birleşme sözleşmesinde, ortaklara, devralan şirkette, pay ve ortaklık haklarının iktisabı ile iktisap olunacak şirket paylarının gerçek değerine denk gelen bir ayrılma akçesi arasında seçim yapma hakkı tanıyabilecekleri gibi, sadece ayrılma akçesinin verilmesini de öngörebileceklerini bir yenilik olarak düzenlemiştir (m. 141). 6

7 BİRLEŞME Yeni TTK da, birleşme sözleşmesinin şekli, yapılması, içeriği ve genel kurul tarafından onaylanması, hazırlanacak birleşme raporu ayrıntısıyla düzenlenmiştir ( 145,146,147). Yeni TTK da, ayrıca birleşmenin bir işlem denetçisi tarafından denetlenmesi öngörülmüştü(m. 148). Ancak İşlem denetçiliği 6335 sayılı Yasa ile kaldırıldı. Buna rağmen, «Şirketlerde Yapı Değişikliği ve Ayni Sermaye Konulmasında Siciller Arası İşbirliğine İlişkin Tebliğ»in 5/b maddesi uyarınca birleşmede mülkiyet değişikliğine konu olan mal ve hakların YMM veya SMMM tarafından değerinin tespit edilmiş olması gerekir. Denetime tabi şirketlerde bu tespiti denetçi yapabilir. 7

8 BİRLEŞME Birleşmeye katılan şirketler tarafından birleşme kararı alınır alınmaz yönetim organları bu kararları tescil ettirir ve devrolunan şirket tescil ile infisah eder (m. 152). Bu tescil ile birleşme geçerlilik kazanır. Tescil anında devralınan şirket aktif ve pasifiyle birlikte kendiliğinden devralan şirkete geçer ve devrolunan şirketin ortakları devralan şirketlerin ortakları olurlar (m. 153). Birleşme kararının tescili ile eş zamanlı olarak devralan şirketin kayıtlı olduğu Ticaret Sicili Müdürlüğü, devrolunan Şirketin malvarlığına dahil tapu, gemi ve fikri mülkiyet sicilleri ile benzeri sicillere kayıtlı mal ve hakları ilgili sicillere bildirir (Tebliğ m. 4/1) 8

9 BİRLEŞME Birleşmeye ilişkin bazı işlemlerin ihmal edilerek kolaylaştırılmış birleşmeye olanak tanınmaktadır (m ). Buna göre; (1) a) Devralan sermaye şirketi devrolunan sermaye şirketinin oy hakkı veren bütün paylarına veya b) Bir şirket ya da bir gerçek kişi veya kanun yahut sözleşme dolayısıyla bağlı bulunan kişi grupları, birleşmeye katılan sermaye şirketlerinin oy hakkı veren tüm paylarına, sahiplerse sermaye şirketleri kolaylaştırılmış düzene göre birleşebilirler. (2) Devralan sermaye şirketi, devrolunan sermaye şirketinin tüm paylarına değil de oy hakkı veren paylarının en az yüzde doksanına sahipse, azınlıkta kalan pay sahipleri için; a) Devralan şirkette bu payların denk karşılığı olan paylar verilmesi şirket payları yanında, 141 inci maddeye göre, şirket paylarının gerçek değerinin tam dengi olan nakdî bir karşılık verilmesinin önerilmiş olması ve b) Birleşme dolayısıyla ek ödeme borcunun veya herhangi bir kişisel edim yükümlülüğünün yahut kişisel sorumluluğun doğmaması, hâlinde birleşme kolaylaştırılmış usulde gerçekleşebilir. 9

10 BİRLEŞME Birleşmeye katılan ve 155 inci maddenin birinci fıkrasında öngörülen şartlara uyan sermaye şirketleri, birleşme sözleşmesinde, 146 ncı maddenin birinci fıkrasının (a) ve (f) ilâ (i) bentlerinde gösterilmiş bulunan kayıtlara yer verirler. Bu sermaye şirketleri birleşme raporunu düzenlemeye ve inceleme hakkını sağlamakla yükümlü olmadıkları gibi, birleşme sözleşmesini genel kurulun onayına da sunmayabilirler. Birleşmeye katılan ve 155 inci maddenin ikinci fıkrasında öngörülen şartlara uyan sermaye şirketleri, birleşme sözleşmesinde, sadece, 147 nci maddenin ikinci fıkrasının (a), (b) ve (f) ilâ (i) bentlerinde gösterilmiş bulunan kayıtlara yer verirler. Bu şirketler birleşme raporunu düzenlemeye ve birleşme sözleşmesini 151 inci madde gereğince genel kurula sunmaya da zorunlu değildirler. 149 uncu maddede öngörülen inceleme hakkının, birleşmenin tescili için ticaret siciline yapılan başvurudan otuz gün önce («boyunca» olarak anlaşılmalı) sağlanmış olması gerekir. 10

11 BİRLEŞME TTK da Birleşmeye katılan şirketlerin alacaklarının (m. 157) ve çalışanların korunması (m. 158 in yollaması ile m. 178) ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. Buna göre, Birleşmeye katılan şirketlerin alacaklıları birleşmenin hukuken geçerlilik kazanmasından itibaren üç ay içinde istemde bulunurlarsa, devralan şirket bunların alacaklarını teminat altına alır. Birleşmeye katılan şirketler; alacaklılarına, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde, yedişer gün aralıklarla üç defa yapacakları ilanla ve ayrıca internet sitelerine konulacak ilanla haklarını bildirirler (m. 157) 11

12 BÖLÜNME Türk Hukukunda, vergi mevzuatında düzenlenen bölünme, özel hukuk mevzuatında ilk defa olarak Yeni TTK da düzenleme altına alınmıştır. Bölünme tam veya kısmi olmak üzere iki şekilde gerçekleştirilebilir. Tam bölünmede, şirketin tüm malvarlığı bölümlere ayrılır ve diğer şirketlere devrolunur. Bölünen şirketin ortakları, devralan şirketlerin paylarını ve haklarını iktisap ederler. Tam bölünüp devrolunan şirket sona erer ve unvanı ticaret sicilinden silinir. Kısmi bölünmede, bir şirketin malvarlığının bir veya birden fazla bölümü diğer şirketlere devrolunur. Bölünen şirketin ortakları, devralan şirketlerin paylarını ve haklarını iktisap ederler veya bölünen şirket, devredilen malvarlığı bölümlerinin karşılığında devralan şirketlerdeki payları ve hakları elde ederek yavru şirketini oluşturur (m. 159). 12

13 BÖLÜNME Sermaye şirketleri ve kooperatifler, sermaye şirketlerine ve kooperatifler bölünebilirler. Devreden şirketin ortaklarına; bölünmeye katılan tüm şirketlerde, mevcut payları oranında şirket payları (oranların korunduğu bölünme) veya bölünmeye katılan bazı veya tüm şirketlerde, mevcut paylarının oranına göre değişik oranda şirket payları (oranların korunmadığı bölünme) tahsis edilebilir (m. 161). Yeni TTK da, bölünme sözleşmesinin şekli, yapılması, içeriği, bölünme planı, bölünme raporu, sermayenin arttırılması ve azaltılması ve genel kurul tarafından onaylanması içeriği, hazırlanacak birleşme raporu ayrıntısıyla düzenlenmiştir ( m. 163, 164,165, 166,167 vd.). 13

14 BÖLÜNME «Şirketlerde Yapı Değişikliği ve Ayni Sermaye Konulmasında Siciller Arası İşbirliğine İlişkin Tebliğ»in 5/b maddesi uyarınca bölünmede mülkiyet değişikliğine konu olan mal ve hakların YMM veya SMMM tarafından değerinin tespit edilmiş olması gerekir. Denetime tabi şirketlerde bu tespiti denetçi yapabilir. Bölünme sebebiyle devreden şirketin sermayesinin azaltılması hâlinde 473, 474 ve 592 nci maddeler ile kooperatiflerde Kooperatifler Kanununun 98 inci maddesine dayanılarak bu Kanunun 473 ve 474 üncü maddeleri uygulanmaz. Devralan şirket sermayesini, devreden şirketin ortaklarının haklarını koruyacak miktarda artırır. Bölünmede, ayni sermaye konulmasına ilişkin hükümler uygulanmaz. Bölünme sebebiyle, kayıtlı sermaye sisteminde müsait olmasa bile, tavan değiştirilmeden sermaye artırılabilir. 14

15 BÖLÜNME Bölünme çerçevesinde yeni bir şirketin kurulmasına bu Kanun ile Kooperatifler Kanununun kuruluşa ilişkin hükümleri uygulanır. Tüm ortakların onaylaması hâlinde küçük ölçekli şirketler bölünme raporunun düzenlenmesinden vazgeçebilirler. Tüm ortakların onaylaması hâlinde küçük ölçekli şirketler inceleme hakkından vazgeçebilirler. 15

16 BÖLÜNME Bölünme sözleşmesinde veya bölünme planında tahsisi yapılmayan malvarlığı konuları üzerinde; (1) a) Tam bölünmede, devralan tüm şirketlerin, bölünme sözleşmesi veya planına göre kendilerine geçen net aktif malvarlığının oranına göre, devralan tüm şirketlere paylı mülkiyet hakkı düşer. b) Kısmi bölünmede söz konusu malvarlığı, devreden şirkette kalır. Tam bölünmeye katılan şirketler, bölünme sözleşmesi veya bölünme planına göre herhangi bir şirkete tahsis edilmeyen borçlardan müteselsilen sorumludurlar. 16

17 BÖLÜNME Bölünmeye katılan şirketlerin alacaklıları, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yedişer gün aralıklarla üç defa yapılacak ilanla ve sermaye şirketlerinde ayrıca internet sitesine de konulacak ilanla, alacaklarını bildirmeye ve teminat verilmesi için istemde bulunmaya çağrılırlar. Bölünmeye katılan şirketler yukarıdaki ilanların yayımı tarihinden itibaren üç ay içinde, istemde bulunan alacaklıların alacaklarını teminat altına almak zorundadırlar. 17

18 BÖLÜNME (1) Bölünme sözleşmesi veya bölünme planıyla kendisine borç tahsis edilen şirket, bu suretle birinci derecede sorumlu bulunan şirket, alacaklıların alacaklarını ifa etmezse, bölünmeye katılan diğer şirketler, ikinci derecede sorumlu şirketler, müteselsilen sorumlu olurlar. (2) İkinci derecede sorumlu olan şirketlerin takip edilebilmeleri için, alacağın teminat altına alınmamış ve birinci derecede sorumlu şirketin; a) İflas etmiş, b) Konkordato süresi almış, c) Aleyhinde yapılan bir icra takibinde kesin aciz vesikası alınmasının şartları doğmuş, d) Merkezi yurt dışına taşınmış ve artık Türkiye de takip edilemez duruma gelmiş veya e) Yurt dışındaki merkezinin yeri değiştirilmiş ve bu sebeple hukuken takibi önemli derecede güçleşmiş, olması gerekir. 18

19 BÖLÜNME Bölünme onaylanınca, yönetim organı bölünmenin tescilini ister. Kısmi bölünme sebebiyle devreden şirketin sermayesinin azaltılması gerekiyorsa buna ilişkin esas sözleşme değişikliği de tescil ettirilir. Tam bölünme hâlinde devreden şirket ticaret siciline tescil ile birlikte infisah eder. Bölünme ticaret siciline tescille geçerlilik kazanır. Tescil ile tescil anında envanterde yer alan bütün aktifler ve pasifler devralan şirketlere geçer. Bölünme kararının tescili ile eş zamanlı olarak devralan şirketin kayıtlı olduğu Ticaret Sicili Müdürlüğü, devrolunan Şirketin malvarlığına dahil tapu, gemi ve fikri mülkiyet sicilleri ile benzeri sicillere kayıtlı mal ve hakları ilgili sicillere bildirir (Tebliğ m. 4/1) 19

20 TÜR DEĞİŞTİRME Yeni TTK, ticaret şirketlerinin tür değiştirmesini de mevcut TTK dan daha ayrıntılı düzenlemeye tabi tutmuştur. Ticaret şirketi hukuki şeklini değiştirerek tür değiştirebilir. Yeni türe dönüştürülen şirket eskisinin devamı niteliğindedir (m. 180). Sermaye şirketleri ancak bir başka sermaye şirketine ve kooperatife dönüştürülürken, kişi şirketleri her türe çevrilebilir. Kooperatif ise sadece bir sermaye şirketine dönüştürülebilir. Buna göre, sermaye şirketleri kişi şirketlerine dönüştürülemez (m. 181). 20

21 TÜR DEĞİŞTİRME Tür değiştirmede, dönüştürülecek türün kuruluşuna ilişkin hükümler uygulama alanı bulur (m. 184). Tür değiştirecek şirketin tür değiştirme planı ve raporu düzenlemesi gerekir. Tüm ortakların onaylaması hâlinde küçük ölçekli şirketler tür değiştirme raporunun düzenlenmesinden vazgeçebilirler. «Şirketlerde Yapı Değişikliği ve Ayni Sermaye Konulmasında Siciller Arası İşbirliğine İlişkin Tebliğ»in 5/b maddesi uyarınca bölünmede mülkiyet değişikliğine konu olan mal ve hakların YMM veya SMMM tarafından değerinin tespit edilmiş olması gerekir. Denetime tabi şirketlerde bu tespiti denetçi yapabilir. Şirket; tür değiştirme planını, tür değiştirme raporunu, d) Son üç yılın finansal tablolarını, varsa ara bilançoyu,genel kurulda karar alınmasından otuz gün önce merkezinde ve halka açık anonim şirketlerde Sermaye Piyasası Kurulunun istediği yerlerde ortakların incelemesine sunar. 21

22 TÜR DEĞİŞTİRME Genel kurulda onaylanmasından sonra yönetim organı tür değiştirmeyi ve yeni şirketin sözleşmesini tescil ettirir. Tür değiştirme tescil ile hukuki geçerlilik kazanır. Tür değiştirme kararı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilir. Tür değiştirme kararının tescili ile eş zamanlı olarak devralan şirketin kayıtlı olduğu Ticaret Sicili Müdürlüğü, devrolunan Şirketin malvarlığına dahil tapu, gemi ve fikri mülkiyet sicilleri ile benzeri sicillere kayıtlı mal ve hakları ilgili sicillere bildirir (Tebliğ m. 4/1) 22