Dil=İnsanlar arasında anlaşmayı sağlayan doğal bır araçtır.

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Dil=İnsanlar arasında anlaşmayı sağlayan doğal bır araçtır."

Transkript

1 UNITE 1=DIL NEDIR? Dil=İnsanlar arasında anlaşmayı sağlayan doğal bır araçtır. Dilin Nitelikleri:Tarıh,coğrafya,kultur,medenıyet,toplumsal etkıler,heyecan ve zekadan doğmuştur. Ses Dilinin Anlamları &-Tarihi ve gecmısı olan ınsan topluluk anlaşma vasıtası (Türk Dili) &-Belli bır cagın kelıme dağarcığı ve söz dizimi(divan dılı,halk dılı) &-Meslek gruplarıının anlaşma sıstemı(tıp dılı,gemıcı dılı) &-Bır yazarın soyleyıs tarzı(nedım ın dılı,yahya Kemal in dılı) &-Bır sanatın kendıne özgü anlatım bıcımı(şiir dılı,nesir dılı) ****Dıl;yapısı,oluşumu,zamana,çağa,kullanıldığı coğrafyaya gore degısır.örnegın;ana dılı,halk dılı,çocuk dılı,duygu dılı,hyvan dılı,yazı dılı,miilli dıl.. ****Dille ilgılı ılk sıstematık gorusu Heraklıtos demıstır. DİLİN TÜREMELERİ 1:İlahıyatcı-Teolojık Görüs:Bu goruse gore dıl,insanlara dogustan verılmıstır.savunan ısımler:grimm,whıtney,abelard 2:Doğustancı Görus:Dil bıyolojıktır v dogustan var olmuştur.taklıt,jest.mimiklerle ortaya çıkmıştır. Savunan isimler:müller ve Renan 3:Deneyımcı Gorus:Çevredekı ses ve hareketlerın etkısınde kalarak benzer ses ve hareket çıkarmayı deneyerek çıkmıştır.savunan ısımler:hobbes,darvin,candillac 4:Antropojık Gorus:Önce el ve gövde hareketyle başladığı,sonra jest,mimik eklendıgı en son da ses oluştuğu ve dogdugu çıkmıştır.savunan ısımler:smith,h.von Pudor KONUSMA VE YAZI DİLİ Karşılıkla görüşmelerde konuşma dili,yazılı olanlar ise yazı dılıdır. KONUSMA DILI *yanlışlıklar duzeltılır. YAZI DİLİ *duzeltılmez. 1

2 *özensız ve dıkkatsız *dıkkatlı ve tıtız ***Turkıye turklerının yazı dılı,batı Türk Dili Anadolu lahcesıdır. ÜNİTE 2=DİL VE KÜLTÜR Bir milletin bütün duygu ve düşünce hazinesi dil kalıbına dökülür; dil aracılığıyla yerden yere, kuşaktan kuşağa aktarılır. Ziya Gökalp, dili kültürün temel unsuru sayar. KÜLTÜR NEDİR? Türk Dil Kurumuna ait Türkçe Sözlük te kültür şu şekilde tanımlanmaktadır: 1- Tarihî, toplumsal gelişme süreci içinde yaratılan bütün maddi ve manevi değerler ile bunları yaratmada, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çerçevesine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünü, hars, ekin. 2- Bir topluma veya halk topluluğuna özgü düşünce ve sanat eserlerinin bütünü. 3- Muhakeme, zevk ve eleştirme yeteneklerinin öğrenim ve yaşantılar yoluyla geliştirilmiş olan biçimi. 4- Bireyin kazandığı bilgi (Türk kültürü kuvvetli bir kişi). 5- Biy. Uygun biyolojik şartlarda bir mikrop türünü üretme. 6- Tarım. Bir toplumun bazı ögelerinin başka bir topluma geçişi: Yeryüzünde gelişmiş ve az gelişmiş toplumlar bulundukça, ister istemez gelişmişten az gelişmişe doğru bir mal ve kültür akımı olacaktır. (O. Rıfat) bitkileri. İnsanlarca yetiştirilen bitkilerin bütünü Kültürü Oluşturan Ögeler ve Özellikleri 1:Din: Bir yaşama biçimi olması bakımından din, kültürü oluşturan ögelerden biridir. Eliot, Avrupa kültürünün, Hrıstiyanlık ortadan kalktıktan sonra yaşayacağına inanmıyorum der. 2:Dil: Toplumların kendi kültürlerini yaşattıkları ve onu kuşaktan kuşağa aktardıkları bir dil vardır. Bu bakımdan dil, bireysel iletişimi sağlamanın yanı sıra kültür taşıyıcısı olması nedeniyle önemli bir kültür ögesidir. 3:Tarihî Miras: Kültürün önemli iki özelliği vardır: Biri onun kadimliği (eskiliği), diğeri devamlılığıdır. İçinde yaşadığımız kültürün büyük bir bölümü, ataların mirasıdır ki, bu kültürün kadimliği anlamına gelir. Devamlılığı ise, geçmişten gelen bazı kültürel değerlerin ihtiyaçlara cevap vermemesi nedeniyle bu değerlerin şekil değiştirmesi ve onlara yeni anlamlar yüklenmesidir. 4:Savaşlar: Kültürlerin yenilenmesinde, gelişmesinde, zenginleşmesinde ve kimi zaman da yok olmasında savaşların büyük bir rolü vardır. Batının Rönesans ı yaşamasında İslam medeniyetiyle tanışmasının büyük bir katkısı olmuştur. 5:Göçler: Hz. Musa nın Mısır dan Filistin e; Hz. Muhammed in Mekke den 2

3 Medine ye hicreti, Türklerin Anadolu ya, İngiltere de yaşayan kimi İngilizlerin ve Avrupalı Yahudilerin Amerika ya göç etmeleri yeni bir kültürün ve medeniyetin doğmasını sağlamıştır. 6:Ziraat: Kültürün ilk anlamı ekin, hars olduğuna göre, milletlerin ziraatle uğraşırken kendi birikimlerini kullanmaları, toprağı kendi yaşam tarzlarına ve ihtiyaçlarına göre işlemeleri farklı bir kültürel unsuru ortaya çıkarmıştır. Her milletin farklılığı bu kültürel birikimi farklı araçlarla ortaya koymasında gizlidir. NOT=Bütün sanat dalları ve edebiyat kültüre kaynaklık eden unsurlardır. Resim, tiyatro, mimari, musiki; hikâye, roman, şiir gibi sanatın görsel, işitsel ve duyuşsal şubeleri kültürü besleyen ve milletlerin kültürlerini oluşturan önemli kaynaklardır. Bu ögelerin yanı sıra hukuk, coğrafya, çevre, ahlak, ticaret, ekonomi ve politika da kültürü oluşturan ögeler arasında sayılırlar. DİLİN KÜLTÜR VE MİİLLİ VARLIĞI İÇİNDEKİ YERİ Dil bireysel ve toplumsal hayatımızın her anına hâkimdir. Hayat felsefemiz, edebiyatımız, musikimiz, mimarimiz, vs. dille ilişki içindedir ve dilden ayrı düşünülemez. Aynı şekilde gelenek ve göreneklerimiz, dil olmadan kuşaktan kuşağa aktarılamaz. ÜNİTE 3=DİL AİLELERİ,GRUPLARI VE TURLERI DIL AILELERI Hint-Avrupa Dilleri:Asya Dilleri:Hintçe (Sanskritçe ve bugünkü Hintçenin yaşayan kolları), Farsça (Eski, Orta, Yeni Farsça ve bugün konuşulmayan bir dil olan Avesta) Avrupa Dilleri:Germen Dilleri (Almanca, İngilizce, Felemenkçe ve İskandinav dilleri), Romen Dilleri (Latince, İtalyanca, Fransızca, İspanyolca, Portekiz ve Rumence), Slav Dilleri (Rusça, Bulgarca, Sırpça, Lehçe ve Boşnakça) Ayrıca ölü birer dil olan Hititçe ve Toharca da bu gruba girmektedir. Hami-Sami Dilleri:Sami Dilleri (Akkatça, Aramca, Arapça ve İbranice) Çin-Tibet Dilleri:Çince, Tibetçe Ural-Altay Dilleri:Ural Dilleri: Fince, Macarca ; Altay Dilleri: Türkçe, Moğolca, Mançu-Tunguz dilleri Bantu Dilleri:Habeşçe, Afrika dilleri DİL GRUPLARI Kelimeler yapılarına göre sınıflandırıldığında üç ana grup meydana gelir. Bunlar: Tek heceli diller:kelimeler tek heceden meydana gelir. Yapım ve çekim eki bulunmaz. Kelimeler cümledeki yerlerine göre anlam kazanırlar. Çince ve Japonca bu gruba girer. Eklemeli diller:bu grupta yer alan dillerde kelimelerin köklerine getirilen ekler, kelimenin anlamını ve görevini belirler. Kelimenin kökünün değişmediği bu dillerde köklere getirilen eklerle yeni kelimeler yapılır. Kelimelere getirilen ön-ekler ve sonekler bakımından bu grup ikiye ayrılır. Macarca baştan eklemeli bir dil olduğu hâlde, Türkçe sondan eklemeli bir dildir. Türkçe, Moğolca, Mançuca, Japonca, Tunguzca, Fince ve Macarca da bu gruba girer. Çekimli diller:kullanımda kelimenin bünyesinde birtakım değişikliklerin görüldüğü 3

4 dillerdir. Bu dillerde ön-ek, iç-ek ve son-ek söz konusudur. Bu gruba giren bazı dillerde ünsüzler değişmez, ünlü harfler değiştirilerek yeni kelimeler meydana getirilir. Hint-Avrupa ve Hami-Sami dilleri bu gruba girer. Ancak Hint-Avrupa dillerinde kelimenin asıl sesleri değişirken, Hami-Sami dillerinde bu sesler değişmez. DİL TÜRLERİ Lehçe:Bir dilin bilinmeyen bir zamanda kendisinden ayrılan ve yeni bir dil olma yolu tutan koludur. Çuvaşça ve Yakutça Türkçenin iki farklı lehçesidir. Şive:Bir dilin tarihi çok eski zamanlara dayanmayan, yeni ayrılan ve birbirleri ile anlaşabilen kollarıdır. Şivede şekil ve ses bakımından bazı farklılıklar görülebilir. Şiveden geriye doğru gidildikçe bütün şivelerin aynı dilde ağız durumunda oldukları görülür. Türkiye Türkçesi ile Azerî Türkçesinin teşkil ettiği Oğuzca, Kırgızca, Kazakça ve Türkmence Türkçenin şivelerini oluştururlar. Ağız :Bir dilin şivesi içinde kalan, en yeni zamanda ayrılmış kollarıdır. Ağızlardaki farklılık yalnızca seste görülür.koyun-goyun, alıram-alırım, bakıyom-bakıyorumbahiram gibi. Göktürk (Köktürk) Alfabesi :Türklerin kullandığı ilk alfabedir. Türkler tarafından tesis edildiği kabul edilmektedir. Türkler arasında VII-IX. Yüzyıllar arasında yaygın olarak kullanılan bu yazıya Batı'da Runik denmesinin sebebi, harflerinin eski İskandinav yazıtlarında kullanılmış harflere benzemesidir. Bu alfabe, Danimarkalı William Thomsen tarafından çözülmüştür. Göktürk alfabesiyle 732 yılında yazılan Köktürk Yazıtları, Türk edebiyatının yazılı ilk eseri olarak bilinir. Özellikleri: Göktürk alfabesi 4 ü sesli, 26 sı sessiz, 8 i bitişken olmak üzere 38 harften oluşur. Sağdan sola ve yukarıdan aşağıya doğru yazılır. Harfler birbiriyle bitişmez; çivi yazısına benzerliğinden dolayı taş ve eşya üzerine kazınmaya elverişlidir. Uygur Alfabesi:Türklerin Göktürk alfabesinden sonra kullanmış oldukları en önemli alfabedir. VIII. yüzyıldan XVIII. yüzyıla kadar Doğu Türkistan'dan İstanbul'a kadar geniş bir alanda kullanılmıştır. Bu alfabe Ârâmî kökenli Soğd alfabesinden çıkmıştır. Uygur alfabesiyle yazılmış eserlerin çoğunu Budizm, Maniheizm ve Hristiyanlık'a ait metinler oluşturur. Bu alfabe Türklerin İslâmiyet'i kabulünden sonra da kullanılmıştır. Kutadgu Bilig in tespit edilen üç nüshasından biri Uygur harfleriyle yazılmıştır. Özellikleri:18 harften oluşan alfabenin 4 ü sesli 14 ü sessiz harftir. Arap alfabesinde olduğu gibi harfler başta, ortada ve sonda farklı biçimlerde yazılır. Arap Alfabesi:Türklerin İslam'a girmeye başladıkları IX. yüzyıldan itibaren kullandıkları alfabedir. Türkçeyi Arap harfleriyle ilk defa yazanlar Karahanlılar olmuştur. Mevcut bilgilere göre bu alfabeyle yazılan ilk metin Dîvânü Lûgati't- Türk tür. Latin Alfabesi:1928'de gerçekleştirilen harf inkılâbından itibaren Türkiye Türkçesinin yazımında kullanılan en son alfabedir. Bu alfabe bugün Türkiye'den başka Kıbrıs ve Yugoslavya'daki Türkler tarafından da kullanılmaktadır.örnegin: 29 harften oluşan Latin alfabesinin 21'i sessiz, 8'i sesli harftir. Soldan sağa doğru yazılır. Türkçede asıl Latin alfabesinden farklı olarak q/q, x/x ve w/w harfleri kullanılmazken, ı, ö, ü, ğ, ç ve ş harfleri Türkçeye özgü harfler olarak alfabede yer alır. Kiril (Slav) Alfabesi:Osmanlı Türkçesi ve Türkiye dışındaki Türk dil ve lehçelerinin 4

5 yazımında Arap alfabesinden sonra yaygın olarak kullanılan alfabedir. XVIII. yüzyıl başlarından itibaren Çuvaşlar, Ruslar ın etkisiyle Kiril alfabesini kullandılar. Eski Sovyetler Birliği idaresindeki Türkler tarafından yılları arasında Stalin yönetimi tarafından bu alfabe kabul ettirilmiş ve her Türk boyu için farklı alfabeler hazırlanmıştır. Bunun sonucunda Türkler arasında 20 ayrı Kiril alfabesi kullanılmıştır. NOT=Türkler tarih boyunca Göktürk, Uygur, Arap, Latin ve Kril alfabelerini kullanmışlardır. ÜNITE 4=TURKCENIN KIMLIK BILGILERI Türk Dilinin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri 1- Türkçe Ural-Altay dil ailesinin Altay koluna mensuptur. 2- Türkçe sondan eklemeli bir dildir. Kökler değişmez, yapım ve çekim ekleri vardır. Öncelik yapım eklerinindir. Yapım ekleri anlam; çekim ekleri de görev belirler. 3- Türkçede ünlüler arasında kalınlık-incelik ve düzlük-yuvarlaklık; ünsüzler arasında ise sertlik-yumuşaklık uyumu vardır. 4- Söz diziminde kelimeler yardımcı ögelerden ana ögeye doğru sıralanır. Türk Dilinin Gelişmesi Ve Tarihi Devreler Ön Türkçe (Pre-Turkish):Tarih öncesi konuşulan Ön Türkçe, Ön Altayca ya kadar uzanır. Burada Ön Moğolca, Ön Mançu Tunguzca ve Ön Korece (belki de Japonca) ile akrabalığı vardır. Çuvaşça ve Yakutça adlı iki Türk lehçesi, bilinmeyen bir devirde Ana Türkçeden ayrılarak birer lehçe özelliği kazanmışlardır. Eski Türkçe:Türkçeyi ele geçen metinlerle ve Türk adı ile takip edebildiğimiz devredir. Tarih olarak M.S. VI-XI. yüzyıllar arasını kapsar. Orhun yazıtlarıyla Uygur metinlerini içine alan bu dönem Köktürkçe ve Uygur Türkçesi dönemleri olmak üzere ikiye ayrılır. Köktürkçe:Çoyren ya da Çoyron yazıtı, Türk dilinin tarihi bilinen en eski belgesidir. M.S tarihlerini taşır. Köktürk işaretli 6 satırdan ibarettir. Eski Türkçe ile ilgili en geniş bilgiyi Orhun/Köktürk Yazıtları ndan öğreniyoruz. Köktürk Yazıtları, Bilge Tonyukuk (M.S. 716, iki taş hâlinde), Kül Tigin (M.S. 732) ve Bilge Kağan (M.S.735) adına dikilmiş mezar kitabelerinden oluşur. Yazıtlar, İlteriş Kağan ın oğulları Bilge Kağan ve Kül Tigin ile bilge vezir Tonyuyuk adına dikilmiş bengü taşlar dır. Bunlardan Bilge Kağan ve Kül Tigin kitabelerini Yollug Tigin isimli Türk prens; Tonyukuk anıtını da Bilge Tonyukuk yazmıştır.orhun Kitabeleri ni, ilk defa Danimarkalı Wilhelm Thomson (Vilhelm Tamsın) okumuştur. Uygurca: Uygurlar çağdaşlarına göre medeniyet alanında öncü olmuş, güzel sanatlar ve baskı sanatı yönünden ileri bir seviyeye ulaşmışlardır.uygurların oyma basma tekniği yanında kep denilen hareketli harflerle matbaa kurup kitap bastıkları bilinmektedir. Torbalar içinde korunan bu harfler ve bu harflerle basılmış kitaplar bugüne ulaşmıştır.uygurlar, hâkim oldukları dönemde yüksek kültür ve medeniyetlerine paralel olarak zengin bir edebiyat da kurmuşlar, yazdıkları kitaplarla kütüphaneler oluşturmuşlardır. 5

6 Orta Türkçe:XIII. yüzyıl başlarından itibaren gelişen Türkçeye Orta Türkçe denir. Doğuda eski Türk yazı diline bağlı olarak gelişen Çağatayca vardır. Batıda ise Arapça ve Farsçadan etkilenen Osmanlı Türkçesi ortaya çıkar.çağatayca Orta Asya da, Osmanlı Türkçesi Anadolu da zengin kütüphaneler oluşturur. Ancak Osmanlı Türkçesi Arapça ve Farsçanın etkisi altında kalmıştır. küneş/güneş kelimesinin yanına Arapçadan şems, Farsçadan mihr ve hurşit gelip oturur. Böylece örneğin 50 bin kelimelik sözlük 150 bin kelimeye çıkar. Osmanlı Türkçesinin zenginliği buradan gelir. Yeni Türk Dili:XX. yüzyılın başlarından itibaren gelişen Türkçeye Yeni Türk Dili denilebilir. Bu dönemde bütün Türk dünyasında Batılılaşma ile birlikte dilde ve özellikle yazı dilinde büyük değişiklikler meydana gelmiştir.tanzimat döneminden itibaren (özellikle 1876 dan sonra) Türkçenin imla ve sözlük sorunlarına çözümler aranmaya başladı. Aruzdan heceye dönüldü. İkinci Meşrutiyet ten (1908) sonra, Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin ve Ali Canip Yöntem Yeni Lisan adlı makaleyle halkın anlayacağı yeni bir Türkçenin kapılarını araladı. Dil sadeleştirildi. ****Ömer Seyfettin in hikayeleri bu dilin kullanıldığı ilk metinlerdi. ****Millî edebiyat döneminde aynı anlayış sürdürüldü. ****1928 de gerçekleştirilen Harf İnkılâbının ardından Mustafa Kemal in emriyle Türk Dili Tetkik Cemiyeti (Türk Dil Kurumu) kuruldu. ****Türk dilinin gelişimi ve dünya dilleri arasındaki yeri araştırıldı. ****Kelime ve gramer çalışmaları yapıldı. ****Yabancı kelimelerin halk dilindeki karşılıkları derlendi. ****1930 lu yıllardan 70 li yıllara kadar dilde sadeleşme çalışmaları yoğun bir biçimde devam etti. ****Bugün kullandığımız Türkçe, konuşma ve yazı dili arasında farkın kalmadığı yalın, anlaşılır ve zengin bir bilim ve sanat dilidir. UNITE 5=TURKCENN KIMLIK BILGILERI 2 Turkcenın Söz Varlıgı Söz varlığı, sadece bir dilde birtakım seslerin bir araya gelmesiyle kurulmuş simgeler, kodlar ya da göstergeler değil, aynı zamanda o dili konuşan insanların kavramlar dünyası maddi ve manevi kültürünün yansıtıcısı, dünya görüşünün bir kesiti olarak düşünülmelidir. Aksan a göre bir dilin söz varlığı şunlardan oluşur: Temel Söz Varlığı:En temel ihtiyaçları karşılayan kelimeler, başta organları olmak üzere yemek, içmek, uyumak, gitmek, gelmek, almak, vermek gibi kavramlar; akrabalık adları, sayılar ve maddi ve manevi kültür içine giren çeşitli kavramlar bu başlık altında incelenir. Örnegın; Dili mi paslı, boğazı mı kuru ne, sesi çıkmıyor bir türlü. Yaşadığımız toprakların bu kanımızı uyuşturan büyüsünü tanımak için geçmişe gitmek gerekir. Dayandığı kapı büyük bir takırtıyla açılırken, bir kâbustan uyanıyormuş gibi silkindi. Yabancı Kelimeler:Her millet, ilişkide bulunduğu bir başka milletin dilinden etkilenir. Ticaret, siyaset, kültür ve sanat ilişkileri hemen dile yansır. Bu bakımdan dünyadaki her dil başka bir dilden kelimeler ihtiva eder.bir yabancı dilden alınan ögeleri iki başlıkta inceleyebiliriz: a)türkçenin ses kurallarına göre şekillenmiş olan yabancı kelimeler: Suat Yakup Baydur un Dil ve Kültür adlı eserinde şu cümleden hareketle Türkçeye giren kimi kelimelerin nasıl Türkçeleştiği konusunu vurgular: 6

7 Örnegın; Anadolu nun limanları, körfezleri, sınırları, iklimi, ayazmaları, kiliseleri, panayırları, mandıraları, fındıkları, fesleğenleri, lahanaları ünlüdür. **Baydur, kendi kurduğu bu on üç kelimeden oluşan cümlede ünlüdür dışındaki bütün kelimelerin Yunanca olduğunu söyler. NOT= Anatoli Anadolu olmuş; limen, liman hâlini almış, korphos körfeze dönüşmüş, sünoros yerini sınıra bırakmıştır. Klima, iklimle yer değiştirmiş,agiazma ayazmayı ve ek-klesia kiliseyi oluşmuştur. ***Bu gruba giren kelimeler ise Türkçenin ses kurallarına göre şekillenmeyen, yabancılığı hemen belli olanlardır. Oksijen, lokomotif, kondüktör, enflasyon kelimeleri bunlardandır. ***Türkçe akraba adları bakımından son derece zengin bir dildir. Örnegın; Amca, dayı, Baldız, elti görümce, yenge, hala kızı, hala oğlu, teyze kızı, teyze oğlu, amca kızı, amca oğlu vs. DEYİMLER:Deyim, Türkçe Sözlük te: Genellikle gerçek anlamından az çok ayrı, kendine özgü bir anlam taşıyan kalıplaşmış söz öbeği olarak tarif edilir. Az sözle çok şey ifade etmek maksadıyla kullanılan deyimler, Türkçenin ilk yazılı metinlerinden beri sıklıkla kullanılagelmiş ve Türkçenin söz varlığı içinde önemli bir yere sahip olmuştur. Genellikle atasözleriyle karıştırılan deyimler, oluşturulan kelime grupları içindeki en az bir kelimenin gerçek anlamı dışında kullanılmasıyla yeni bir anlamı karşılar. Anlatımı canlı ve etkili kılan, dildeki anlam inceliklerini ifade etmek amacıyla kullanılan deyimler, yapı olarak, tek tek anlamları olan sözlerden oluşmalarına rağmen, anlamlı parçalara ayrılamazlar. Deyimler, bir milletin gelenek ve göreneklerini, inançlarını ve hayat felsefesini yansıtır. Örneğin ortadan kaybolmak anlamında kullanılan kırklara karışmak deyiminde inançlarımızın, tuz ekmek hakkı, sofrası açık, yüz görümlülüğü deyimlerinde ise gelenek ve göreneklerimizin, hayat felsefemizin izleri vardır. kazan kaldırmak deyimi, Yeniçeri isyanını, ye kürküm ye deyimi Nasrettin Hoca yı hatırlatır. ATASÖZLERİ:Bir toplumun bilgeliğini, tecrübelerini, dünya görüşünü ve anlatım gücünü yansıtan atasözleri, yüzyıllar boyunca yaşayan sözlerdir. Deyimler kelime ve kelime gruplarıyla ifade edilirken, atasözleri tam bir yargı bildirmek durumundadır. Bu sebeple atasözlerinin deyimlerden farklı olarak bir hüküm bildirmesi zorunluluğu vardır. Kır atın yanında duran ya huyundan, ya suyundan atasözü eksiltili bir cümle olmasına rağmen, bir yargı bildirmektedir. KALIPLAŞMIŞ SÖZLER: Türkçede kullanılan kalıplaşmış sözleri çeviri yoluyla aktarılmıştır. Kanuni ye ait olan Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi mısraı, Atı alan Üsküdarı geçti ve Vermeyince mabud, neylesin sultan Mahmud gibi sözler Türkçedeki kalıplaşmış sözlere örnek gösterilebilir. TERİMLER:Bilim, sanat, meslek ve bir spor dalıyla ilgili kesin anlamı olan özel bir kavramı gösteren gerçek anlamlı sözcüklere terim denir. Bilim dallarından sahne sanatlarına, mimariden kuyumculuğa kadar uzanan bir terim söz varlığından söz etmek mümkündür. Bir dilin terim dağarcığının gelişmesi, o ülkenin bilim, teknik, sanat ve zanaat dallarının gelişmesine ve genişlemesine bağlıdır. ÇEVİRİ KELİMELER: Farklı dillerin kelime ve kavram alışverişiyle ortaya çıkan bir söz varlığıdır. Tam çeviri (yüz suyu dökmek deyimi Farsça: âb-ı rûy-ı rihten ve âb-ı rûy dan çeviridir.) Yarı çeviri (gam yemek deyimi yine Farsçadaki gam horden den çeviridir.) 7

8 Bağımsız çeviri (Başyapıt kelimesi Fransızca chef d oeuvre den gelir.) Anlamı etkilenenler olmak üzere dörde ayrılır. (Banka kelimesinin para dışında bir anlamda kullanıldığı, göz bankası, organ bankası gibi kullanımlar bu gruba girer.) DOLDURMA SÖZLER: Genellikle konuşma dilinde bir şeyi hatırlamak üzere zaman kazanma, söyleneni pekiştirip kesinleştirme gibi amaçlarla, konuşan kimsenin kullandığı, çoğu kez gereksiz olan kelimelere ve anlatım kalıplarına doldurma sözler denir. Şey, tamam mı, sonracığıma, anladın mı, efendime söyleyeyim, var ya gibi sözler bu başlık için örneklerden sadece bazılarıdır. UNITE 6=TURKCENIN SES ÖZELLIKLERI Ses nedır?=dil bilgisine göre ses, ciğerlerden gelen havanın etkisiyle ses organlarında oluşan ve yayılarak kulakla duyulabilen titreşimdir. Ağız ve burun yoluyla çıkan ses ham sestir. Buna seda denir. Seda dil bilgisine göre hiçbir şey ifade etmez. Yeni doğan çocuğun sesi böyledir. Özellikleri: Seslerin tek başına anlamları yoktur, Sesler sadece kelime kurmada görev alırlar. Sesler kaynaşma ve birleşme yoluyla ev şeklinde örülürse, zihinler arasındaki gizli antlaşmalar gereği bir anlam ifade ederler. ***Öyleyse ses, tek başına anlamı olmayan, ancak anlamlı ve görevli dil birlikleri yapmaya yarayan dil malzemesidir. Harf=Harfler, yazıda her ses için kabul edilen sembollerdir.harf, sesin resmidir. Bir dildeki seslerden söz ederken a, b, c, ç, d harfleri demek yanlıştır. TURKCENIN GENEL ÖZELLIKLERI SOZCUKLERDE 1- Ünlü uyumu vardır. 2- Sözcük başında birden çok ünlü bulunmaz. 3- Sözcüklerde birden çok ünlü yan yana gelmez. 4- Sözcük başında c, ğ, l, m, n, r, z ünsüzleri bulunmaz. 5- Çekim, eklerle yapılır. 6- Ön ek değil, son ek kullanılır. 7- Soru ekle yapılır. 8- Bitişkendir. ADLARDA 1- Belirlilik takısı yoktur. (Arapçadaki el, İngilizcedeki the, Almancadaki der/die/das, Fransızcadaki le/la takıları gibi) 2- Cinslik (erillik/dişilik) yoktur. (Arapçadaki Latif/Latife gibi) 3- Çekim, iyelik ekleriyle yapılır. 4- Sıfatlar adlardan önce gelir. 5- Sıfatlardan sonra çokluk eki gelmez. EYLEMLER 1- Çeşitleri boldur. 2- Ekleri boldur. 3- Yardımcı eylemler i-, tur, ol- biçimindedir. 4- Malik olmak/sahip olmak anlamında bir eylem yoktur. 5- Olumsuz hareket için değil, yok gibi özel eylemler vardır. SES DİZİMİNDE Belirtenler belirtilenlerden, nesneler eylemlerden, tamlayanlar tamlananlardan önce gelir. 8

9 ÜNLÜLER: Ses yolundan serbest olarak çıkan seslerdir. Türkçede 8 ünlü vardır: a, e, ı, i, o, ö, u, ü Bu 8 ünlünün dördü kalın, dördü incedir. Ünlüyü çıkarırken ağzın aldığı biçime göre adlandırma yapılır. Kalın ünlüler: a, ı, o, u İnce ünlüler: e, i, ö, ü Düz ünlüler: a, e, ı, i Yuvarlak ünlüler: o, ö, u, ü Geniş ünlüler: a, e, o, ö Dar ünlüler: ı, i, u, ü Bu ünlülerden hiçbiri uzun değildir. Türkçede uzun ünlü yoktur. Örnegın; Kara, okumak, sevgi, gönül, yazıt kelimelerinde uzun ünlü yoktur. Uzun ünlü bulunan kelimeler yabancı kökenlidir.örnegın; Adâlet, câhil, tarihî, îmâ, minâre, umûmi, şâir, kâtip, hikâye, şehrâyîn, asûman, dilârâ, pâdişâh, mâ, âb, âbırevân... gibi. Türkçede ünlüler belli kurallar içinde birbirlerine uyum gösterirler. Buna ünlü uyumu denir. SES UYUMLARI:Türkçe kelimeleri yabancı kelimelerden ayıran başlıca özelliklerden birisi Ses Uyumlarıdır. Ünlü Uyumları:Türkçede ünlüler: Kal1nl1k-incelik Düzlük-yuvarlakl1k bak1m1ndan uyum gösterirler. Türkçe kelimelerde iki türlü ünlü uyumu görülür. Büyük Ünlü Uyumu (Kalınlık incelik uyumu):türkçe bir kelimenin ilk ünlüsü kalın ise öteki ünlüler de kalındır. İlk ünlü ince ise diğer ünlüler de ince olur. Ancak yor, ken, leyin, ki, (m)trak, daş, taş ekleri bu uyumun dışında kalır. Kalın: altı-ncı, sıra-sı-n-dan, yaşa-ma-dığ-ı-nız İnce: yedi-nci, bir-i-si-n-den, emek-li-lik Uyum dışı ekler: -yor (gel-i-yor), -ken (al-ır-ken), +leyin (sabah+leyin), +ki (onun+ki), +(i)mtrak (yeşil+(i)mtrak, +daş (gönül+daş), +taş (meslek+taş) Küçük Ünlü Uyumu:Türkçe bir kelimede düz ünlülerden (a, e, ı, i) sonra düz ünlüler (a, e, ı, i) gelir. Yuvarlak ünlüler (o, ö, u, ü) gelmez. A dan sonra a, ı gelir: arsa-ya, arsa-yı.. E den sonra e, i gelir: ece-ye, ece-yi... I dan sonra ı, a gelir: yazı-yı, yazı-ya... İ den sonra i, e gelir: iş-i, iş-e... Türkçe bir kelimede yuvarlak ünlülerden (o, ö, u, ü) sonra ya dar yuvarlak ünlüler (u, ü), ya da düz geniş ünlüler (a, e) gelir. O dan sonra u, a gelir: Omuz, orta... Ö den sonra ü, e gelir: Örtü, öte... U dan sonra u, a gelir: uzun, uzak... Ü den sonra ü, e gelir: üstün, ürkek... ***Türkçe birleşik kelimelerde ünlü uyumu aranmaz. ÜNSÜZLER:Ses yolunun daralması, kapanıp açılması ve ses organlarının birbirine yaklaşıp uzaklaşması durumlarında çıkan seslerdir. Türkçede 21 ünsüz vardır: b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z Bu ünsüzler dışında Anadolu ağızlarında harfle temsil edilmeyen bazı ünsüzler de vardır: 9

10 ġ (gaye), ḥ ḫ (hırlama), ḳ (katil), ñ (deniz/beniz) gibi Ünsüzler çıkış noktaları bakımından gruplara ayrılırlar. Ünsüzlerin oluşum yerleri dudaktan gırtlağa, ağız ve boğaz yolunun çeşitli noktalarında bulunur. Başta dil olmak üzere hareket edebilen organlar, birbirlerine yaklaşır ya da temas ederler. Ünsüzler önden arkaya doğru oluşum noktalarına göre şöyle sıralanır: Dudak ünsüzleri: b, p, m Diş-dudak ünsüzleri: f, v Diş ünsüzleri: d, t, n, s, z Damak-diş ünsüzleri: c, ç, j, ş Ön damak ünsüzleri: g, k, l, r, y Arka damak ünsüzleri: ğ Gırtlak ünsüzü: h Oluşumlarında hava için geniş bir yol bulunan ünsüzler: l, m, n, r, y Ünsüzler genizden çıkan (nazal) ünsüzler olarak da bir grup oluştururlar: m ve n gibi. Bu ünsüzlerin oluşumunda hava, geniz yolundan çıkar. Diğer bütün ünsüzler, ağız ünsüzleridir. ÜNSÜZ UYUMLARI Ünlü-ünsüz uyumu:türkçe sözcüklerde ince ve kalın şekilleri bulunan k, g, l ünsüzleri ince ünlülerin yanında ince, kalın ünlülerin yanında kalın okunur. ke, ki, kö, kü ka, kı, ko, ku ge, gi, gö, gü ga, gı, go, gu le, li, lö, lü la, lı, lo, lu Ses olayları/türkçenin Ses özellikleri:türkçe sözcüklerin sonunda b, c, d ve g ünsüzleri bulunmaz.örnegın; ab, ilac, bad... Türkçe sözcükler bu ünsüzlerin patlamalı biçimleri olan p, ç, t, k ünsüzleriyle biter.örnegın; dip, ağaç, yurt, çok... gibi Arapça ve Farsçadan Türkçeye girmiş son sesi b olan sözcükler Türkçede p ile yazılır.örnegın; kitab>kitap, harab>harap, sevab>sevap gibi. Ünsüz değişmesi:türkçede p, ç, t, k ünsüzleri, iki ünlü arasında b, c, d, ğ ünsüzlerine dönüşür.örnegın;dip>dibe,ağaç>ağacı, yurt>yurdumuz, sokak>sokağa... Bazı tek heceli sözcükler bu kuralın istisnası durumundadır.örnegın; sap>sapı, saç>saça, at>atı, ak>akı... Arapça ve Farsçadan Türkçeye giren bazı sözcüklerde de bu kuraldışılık vardır:örnegın;millet>milleti, hukuk>hukuka, inşaat>inşaatı.. Türkçede patlamalı ünsüzle biten sözcüğe getirilen eklerin ilk sesi de patlamalı ünsüz olur:örnegın; ağaç+tan, kabak+çı, çalış+kan, sanat+tan... Ek-kök uyumu:türkçede ekler, büyük ünlü uyumu, küçük ünlü uyumu, ünsüzlerin uyumu bakımından köklere uyar:örnegın; çocuk>çocuğa, çocuğu, çocukluk göz> gözlük, gözlükçü, gözlükçülük süt>sütçü, sütçülük, sütçülüğe dur->durum, durgun, durgunluk sor->soru, sorun... Ünlü farklılaşması: Fiil kök ve gövdeleri ünsüzle bitiyorsa, -(i)yor ekindeki i ünlüsü ünlü uyumuna uyar.örnegın; gel-i-yor, al-ı-yor, sor-u-yor, gül-ü-yor... gibi. *Türkçede c, ğ, l, m, n, r, z ünsüzleriyle sözcük başlamaz.örnegın; cesaret, lamba, mektup, nefret, rakip, zafer... *Arapça ve Farsçadan Türkçeye geçmiş bazı sözcüklerin sonundaki d ünsüzü, Türkiye Türkçesinde t ye dönüşür.örnegın; derd>dert, merd>mert, ferd>fert... gibi. *Ağız ve şivelerde pek çok sözcük kısaltılarak, hece sayısı azaltılarak veya genişlikler 10

11 daraltılarak söylenir.örnegın; ufacık> ufak+cık tan (k düşmüş) küçücük> küçük+cük (k düşmüş) sütlaç>süt+lü aş tan (ü düşmüş; ç, ş olmuş.) *Türkçede konuşma sırasında vurgu nedeniyle ünlü düşmesi görülür. *Türkçede orta hece vurgusuzdur. *Vurgusuz orta hecenin ünlüsü düşer.örnegın; orada>orda, burada>burda, şurada>şurda, nerede>nerde... Ünlü Türemesi:Türkçeye Arapçadan ya da Batı dillerinden girmiş bazı sözcüklerin ön ve iç seslerinde ses türemeleri görülür. a) Ön seste ünlü türemesi: limon>ilimon, stop>istop, stepne>istepne... b) İç seste ünlü türemesi: akl>akıl, asl>asıl, asr>asır, devr>devir... c) İç seste ünsüz türemesi: fiat>fiyat, zaif>zayıf... Türkçede sözcük başında iki ünsüz yan yana gelmez. Batı dillerinden Türkçeye girmiş bu tür bazı sözcüklerin başında i ünlüsü türer: *Türkçe sözcüklerde iki ünlü yan yana gelmez.örnegın; slav>islav, skele>iskele... *Yabancı dillerden Türkçeye girmiş bazı sözcüklerde iki ünlü arasına bir yardımcı ünsüz girer. (saat, caiz, nail, fail istisna)örnegın; mai> mavi (v ünsüzü türemiş) faide> fayda (y ünsüzü türemiş) gaib> kayıp (y ünsüzü türemiş) fiat> fiyat (y ünsüzü türemiş)... Ses düşmesi:türkçede iç seste bulunan bir ya da birkaç sesin düşmesine denir. Ünlü düşmesi:türkçe ya da Türkçeye ödünç girmiş sözcüklerin vurgusuz orta hecelerindeki dar ünlülerin (ı, i, u, ü) düştüğü görülür:örnegın; gönül+ü> gönlü, oğul+u> oğlu, beniz+i benzi, göğüs+ü>göğsü, kavuş-ak> kavşak, çevir-il-mek> çevrilmek... *Biri ünlü ile biten, diğeri ünlü ile başlayan iki sözcük birleşik sözcük oluştururken ilk sözcüğün sonundaki ünlü ile ikinci sözcüğün başındaki ünlü birleşerek tek ünlü hâline gelir. Bu fonetik olay, ünlü düşmesi olduğu gibi ünlü birleşmesi olarak da adlandırılır.örnegın; ne+için> niçin, kahve+altı> kahvaltı, pazar+ertesi>pazartesi, cuma+ertesi> cumartesi, sütlü+aş> sütlaç, bulama+aş> bulamaç *Türkiye Türkçesine Arapçadan girmiş bazı ödünç sözcükler, ünlü ile başlayan ek fiille birleştiklerinde, ikinci hecedeki ünlüleri düşer ve Arapçadaki asıl şekillerine dönerler.örnegın; bahs > bahis > bahsetmek, keşf > keşif > keşfetmek, devr > devir > devretmek, neşr > neşir > neşretmek, sabr > sabır > sabretmek, küfr > küfür > küfretmek... Ses Benzeşmesi:Türkçeye ödünç olarak girmiş sözcüklerdeki seslerin birbirine benzetilmesi olayıdır. Ünlü benzeşmesi:türkçe ya da Türkçeye girmiş bazı sözcüklerdeki birinci ünlü, daha sonra gelen ikinci ve üçüncü ünlüyü kalınlık-incelik, düzlük-yuvarlaklık, darlıkgenişlik bakımından kendine benzetir.örnegın; A-E nin A-A olması: haste > hasta İ-Ü nün Ü-Ü olması: içün > için Ü-İ nin Ü-Ü olması: müdir > müdür A-A-İ nin A-A- I olması: kadaif > kadayıf E-U nun E-İ olması: zeytun > zeytin Ünsüz benzeşmesi:bir sözcük içinde bulunan ünsüzlerden birinin komşu ya da uzak öteki ünsüze ton ve boğumlanma bakımından benzemesi olayıdır. Ton bakımından benzeşme: sabah+dan > sabah+tan, saat+cı > saat+çi, beş+de > beş+te, yüzgeç + den > yüzgeç+ten Boğumlanma bakımından benzeşme: anbar > ambar, sünbül > sümbül, çenber > çember, saklanbaç > saklambaç, pençşenbe > perşenbe > Perşembe 11

12 *Türkçede ünlü ile biten fiil kök ve gövdelerine şimdiki zaman eki getirildiğinde fiil kök ve gövdesindeki a ve e ünlüleri yor ekinden sonra darlaşır ve ünlü uyumlarına göre ı, i, u, ü ye dönüşür.örnegın; yaşa- > yaşıyor (yaşa-yor değil) ye- > yi-yor (ye-yor değil) bekle- > bekliyor (bekle-yor değil) oyna- > oynuyor (oynayor değil) öde- > ödüyor (öde-yor değil) UNITE 7=HECE BILGISI,TURKCENIN YAPIM VE CEKIM EKLERI Yapı Bilgisi: Kelimelerin yapısını, türeme yollarını ve çekim biçimlerini içeren bilgi. Şekil Bilgisi (morfoloji): Kelime ve kelime çeşitlerinin köklerini, eklerini, bunların yapısını ve görevini inceler. Biçim Birimi (morfem): Kelimelere dil bilgisi bakımından biçim veren çoğu ek hâlinde olan kelime parçalarını inceler. Ek: Kelimelerle cümleler kurmak, onlara cümle içinde görev yüklemek ve kelimelerden yeni kelimeler türetmek amacıyla onlara eklenen seslere/hecelere ek denir. Kök:Bir kelimenin, daha küçük parçalara ayrılmayan, anlamlı en küçük parçasına kök denir. Kelime kökü, kelimenin tamamı ile ilgili olmalıdır. Okul kelimesinin kökü, oku- fiilidir. Bu kelimede ok kısmı da bir anlam taşır. Ancak okul ile ok arasında bir ilgi yoktur. Kökler dilin ana malzemesi olup bilemediğimiz zamanlardan beri vardır. Sonradan yapılmazlar. İhtiyaç duyduğumuz kelimeler bu köklerden faydalanılarak yapılır. ılda- İsim Kökleri:Bir varlığı, niteliği, ilgiyi veya duyguyu en kısa biçimde tanıtan köklere denir. Dört çeşittir: a) Varlık kökleri: Çöl, yol, sıra, ev... b) Nitelik kökleri: İyi, güzel, kötü... c) Duygu kökleri: Ah, vah, tüh, ey... d) İlgi kökleri : Ben, sen, o, ile, için... İsim kökleri cümle içinde isim, zamir, zarf, sıfat, edat, bağlaç ve ünlem göreviyle kullanılabilir. Dilimizde isim kökleri en fazla üç heceden oluşur. Karınca, kelebek, araba... gibi İsim kökü içine yansıma kök dediğimiz doğa ses ve görüntülerinden esinlenerek yapılmış kökler de girer.örnegın; fış kır- miyav-la- çıt-ırtı fıs- ılda- Fiil Kökleri:İş, oluş, hareket ve durum bildiren köklere fiil kökleri denir. gel-, otur-, ver-... gibi. Dilimizde hem fiil hem isim kökü olarak kullandığımız kelimeler de vardır. Bunlara ortak kök denir. Bu kelimeler tek anlam taşımalarına rağmen diğer köklerin tersine hem isim hem fiil eklerini alabilirler. Bu kökleri sesteş (eş sesli) kelimelerle karıştırmamak gerekir. Sesteş kelimeler, iki ayrı kelimedir, ortak kök ise tek bir anlamı olan, kullanıldığı yere göre fiil ya da isim olan kelimedir. Gövde:Bir dilde bulunan isim ve fiil kökleri varlıkların, kavramların, hareketlerin teker teker karşılığını verecek kadar çok değildir. Gerekli olan kelimeler bu köklere yapım ekleri getirilerek sağlanır. Bu yolla yapılmış kelimelere gövde denir. NOT=Bir kelimenin gövde olabilmesi için en az bir yapım eki alması gerekir. 12

13 Gövde:Bir dilde bulunan isim ve fiil kökleri varlıkların, kavramların, hareketlerin teker teker karşılığını verecek kadar çok değildir. Gerekli olan kelimeler bu köklere yapım ekleri getirilerek sağlanır. Bu yolla yapılmış kelimelere gövde denir. Bir kelimenin gövde olabilmesi için en az bir yapım eki alması gerekir. Kelime Çeşitleri:Kelimelerin anlam ilgilerine, aldıkları çekim eklerine ve cümledeki görevlerine göre ayrıldıkları sınıflara kelime türleri (çeşitleri) denir. Kök bakımından Türkçede iki çeşit kelime vardır: İsim ve fiil. İsimler, cümlede üstlendikleri göreve göre alt başlıklara (türlere) ayrılırlar: "isim, sıfat, zamir, zarf, edat, bağlaç, ünlem" gibi. **İsim kökleri, varlık ve kavramları karşılarken, fiil kökleri, kılışları, durumları ve oluşları karşılar. Tür ve Görev Bakımından Kelimeler İsim Soylu Kelimeler:Tam anlamı olanlar ve tam anlamı olmayanlar dıye 2ye ayrılır. Tam anlamı olanlar:tek basına görev üstlenenler ve başka kelımelerle bırlıkte görev üstlenenler dıye 2ye ayrılır. Tam anlamı olmayanlar:edat,bağlaç,ünlem Tek basına görev üstlenenler:isim,zamir Başka kelımelerle bırlıkte görev üstlenenler:sıfat,zarf Fiil Soylu Kelimeler:Fiil ve Fiilimsiler dıye 2ye ayrılır. Fiilimsiler:İsim-fiil,Sıfat-fiil,Zarf-fiil *** Türkçe de dokuz çeşit kelime vardır. Bunlardan yedisi isim soylu, ikisi fiil soyludur. İsimler (Adlar):Canlı cansız bütün varlıkları, kavramları, hatta fiilleri de karşılayan, onları anmaya, tanımaya, birbirinden ayırmaya yarayan kelimelere isim (ad) denir:örnegın; ağaç, su, deniz, Hasan, Anadolu, gidiş, dönüş vb. İsimler çeşitli yönlerden sınıflara ayrılır: Varlıklara Verilişlerine Göre:İsimler ait oldukları varlığın veya kavramın eşi benzeri olup olmamasına göre ikiye ayrılır: Varlık veya kavram eşsiz ve benzersizse özel isim; aynısından birden fazla bulunuyorsa cins isim denir. O hâlde: Özel İsim: Kâinatta tek olan, tam bir benzeri bulunmayan varlıkları karşılayan kelimelere denir. Bütün özel isimler (özel ismi oluşturan her kelime ve onları niteleyen, tanıtan unvanlar) büyük harfle başlar. Büyük harfle başlamazsa cins ismi zannedilebilirler.örnegın; Yavuz, Kayseri, Ulu Cami, Hatice, Türkçe, Türk Dil Kurumu, İslamiyet, Türkiye, Asya, Uludağ, Venüs, Yaprak Dökümü, Karabaş... Cins İsmi: Aynı cinsten olan varlıkların ortak isimleridir.dilin temel kavramları cins (tür) isimleridir.örnegın; taş, yol, ağaç, ırmak, kitap, dergi, yaprak, ev, çocuk, su, sıra, hayal, düşünce, sıla, özlem, taraf, ceza... el, anne, kaşık, kedi, fındık, öğretmenlik, ceket, ekmek, su, beş yüz, kırmızı, 13

14 büyük, saat, kim... ** Bazı cins isimlerin özel isim olarak kullanıldığı görülür:örnegın; tırmık: Bir ziraat aleti. Tırmık: Bir kedinin özel adı ozan: Şair Ozan: Erkek ismi Maddelerine Göre İsimler:İsimler, karşıladıkları varlıkların beş duyu organından herhangi biriyle algılanıp algılanamamasına göre ikiye ayrılırlar. Somut İsim: Beş duyudan herhangi biriyle algılayabildiğimiz, kavrayabildiğimiz varlık ve kavramların isimleridir. Somut varlıkları karşılayan isimlerdir. Bu isimler, herkes tarafından görülen, bilinen, hissedilen, cismi olan, varlığı kişiden kişiye değişmeyen varlıkları karşılarlar.örnegın; su, toprak, ağaç, ses, televizyon, rüzgâr, sarı, mavi, duman, koku Soyut İsim: Beş duyudan herhangi biriyle algılanamayan, madde hâlinde bulunmayan ve zihnimizle kavradığımız veya var olduğuna (akla, ruha, sezgiye, inanca bağlı olarak) inandığımız varlıkların isimleridir.örnegın; sevinç, şüphe, tezat, Allah, cesaret, keder, korku, aşk, melek, ruh, şeytan... Varlıkların Sayılarına Göre İsimler:a) Tekil isim: Tek varlığı belirten ve karşılayan, yapıca tekil olan (topluluk isimleri hariç) kelimelerdir. Kendi, ben, çocuk, kalem, defter... Tür adı olan her kelime, o türden tek varlığı anlattığı gibi, biçimce çoğullanmadığı hâlde o türün tümünü ya da bir bölümünü de anlatabilir.örnegın; İnsan, düşünen, konuşan bir varlıktır. (bütün insanlar) Çiçek, susuzluktan kurumuş. (herhangi bir çiçek) ** Bu durumda da tekil sayılır. Çoğul isim: Yapısında, anlamında birden çok varlığı barındıran, çokluk eki almış isimlerdir. Cins isimlerinin çoğulu yapılır.şekil yönüyle çoğul olmadığı, çokluk eki almadığı hâlde anlamca çoğul olan kelimeler vardır.örnegın; onlar, evler, fikirler, merkezler, dünyalar, kuşlar, böcekler, kelebekler, arılar... ** Aşağıdaki cümlelerde seçmen, asker ve saç kelimeleri tekil oldukları hâlde anlamca çokluk bildirmektedirler. Bunlar, topluluk isimleri değildir. Seçmen, tercihini yarın ortaya koyacak. Asker, sınırları bekliyor. Genç yaşta saçı dökülmüş. Yapılarına Göre İsimler:İsimler kaç kelimeden oluştuklarına ve yapım eki alıp almadıklarına göre de sınıflandırılırlar. a)basit İsim: Herhangi bir yapım eki almamış, kök hâlindeki isimlere denir. Çekim eki almış hâlde kullanılabilirler. Türemiş ve birleşik kelimeler yaparken bunlara yapım ekleri getirilir.örnegın; İnsan, kelebek, gölge, yaprak(lar), kağıt(ta), kuş(u), çiçek(ler), dağ(dan)... b) Türemiş isim: İsim veya fiil kök ve gövdeleriyle yansıma kelimelere bir yapım ekinin getirilmesiyle oluşturulmuş, şekil ve anlam olarak yeni isimlere denir. 0simden türeyenler: Kitapçı, tuzluk, insanlık, Türklük, çocukluk, Müslümanlık, 14

15 kulluk, bilgelik, bayramlık, kışlık, iyilik, öğretmenlik, demircilik, rehberlik... Yans1malardan türeyenler: Çıtır-tı, cızır-tı, şakır-tı, şıkır-tı, homur-tu, gıcır-tı, patır-tı Fiilden türeyenler: gel-mek, oku-mak, ye-mek, iç-mek, çalış-mak... başlama, okuma, nakletme, danışma, sevme, inanma... c)birleşik İsim: Birleşik isimler, birden fazla kelimenin bir araya gelip yeni bir varlığı veya kavramı karşılayacak şekilde kalıplaşarak oluşturdukları, anlam ve şekil bakımından yeni isimlerdir. Türkçede üç yolla birleşik isim yapılır: 1- Anlam kayması yoluyla 2- Ses kaynaşması yoluyla 3- Kelime sınıfı kayması yoluyla 1:Anlam kayması yoluyla: Birincisi: Birleşik ismi oluşturan kelimelerin tamamı (genellikle iki kelimeden oluşurlar) anlam kaybına uğrar: Hanımeli, aslanağzı, suçiçeği, demirbaş, denizaltı, kuşpalazı... 0kincisi: Kelimelerden sadece birincisi anlam kaybına uğrar: Adamotu, yayın balığı, ince hastalık... Üçüncüsü: İkinci kelime anlamını kaybeder: Karatavuk, yer elması, karafatma... 2:Ses kaynaşması yoluyla: Cumartesi, pazartesi, kahvaltı, çörotu, peki... 3:Kelime sınıfı kayması yoluyla: Kaptıkaçtı, külbastı, mirasyedi, dedikodu, hünkârbeğendi, albastı, gecekondu... örtbas, sıkboğaz, alaşağı, ateşkes, kapkaççı... Ekler:Türkçe sondan eklemeli bir dildir. Türkçede değişmez kökler, onlardan türetilen gövdeler ile kök ve gövdelere eklenen yapım ve çekim ekleri vardır. Dilimizi kullanışlı hâle getiren; aynı kelimelerle farklı anlamlar ifade edilmesini, kelime hazinesinin genişlemesini sağlayan eklerdir. Kelimelere cümlede görev yüklenirken ve onlardan yeni kelimeler türetilirken öncelik yapım eklerinindir. Yapım eklerinin üzerine çekim ekleri gelir. Ekler kendilerinden önceki kelimelere bitişik yazılır. Yalnız, mi soru eki her zaman ayrı yazılır; ek-fiil in kendisi, yani i-(mek) de ayrı ya da bitişik yazılabilir. Zaten ek-fiil bitişik yazıldığında düşer, sadece zaman eki kalır: mi: Gelmedi mi?,i-(mek): Gelecek idi, gelecekti EKLER ÇEKİM EKLERİ YAPIM EKLERİ İSİM ÇEKİM EKLERİ 1. ÇOĞUL EKLERİ 1.İSİMDEN İSİM YAPAN EKLER 2. HÂL EKLERİ 2.İSİMDEN FİİL YAPAN EKLER 3. İYELİK EKLERİ 3.FİİLDEN İSİM YAPAN EKLER 4. İLGİ EKLERİ 4.FİİLDEN FİİL YAPAN EKLER 5. EK EYLEM EKLERİ FİİL ÇEKİM EKLERİ 15

16 1. ZAMAN EKLERİ 2. DİLEK EKLERİ 3. ŞAHIS İsim Çekim Ekleri Çokluk Ekleri: İsmin teklik şekline çokluk eki (-lar/-ler) getirilmek suretiyle bir şeyin birden fazla olduğunu gösteren eklerdir. Ağaçlar, kitaplar, bulutlar gibi. 2- İyelik Ekleri: Aitlik bildiren eklerdir. Türkçedeki iyelik ekleri şunlardır: Teklik 1. şahıs ekleri: m (evim, arabam, arkadaşım) 2. şahıs ekleri: n (evin, araban, arkadaşın) 3. şahıs ekleri: -ı, -i, -u, -ü (evi, arabası, arkadaşı, topu) Çokluk 1. şahıs : +mız, +miz, +muz, +müz (evimiz, arabamız, arkadaşımız) 2. şahıs: +nız, + niz, +nuz, +nüz (eviniz, arabanız, arkadaşınız) 3. şahıs: +ları, +leri (evleri, arabaları, arkadaşları) Hâl Ekleri: Sözcüğün görevini belirleyen eklerdir. Özellikle cümlenin ögelerini belirlemede etkili olmaktadırlar. İsim beş hâlde bulunabilir. Bu hâllerden yalın hâl in eki yoktur. Sözcük hâl eki almamışsa yalın hâlde bulunur. İyelik veya çoğul eki alması yalınlığı etkilemez.ismin hâlleri şunlardır: a) Yalın hâl: İsimlerin teklik, çokluk ve iyelik şekillerine denir: kitap, kalem, defter (teklik yalın hâl); kitaplar, kalemler, defterler (çokluk yalın hâl); kitaplarım, kalemlerim, defterlerim (iyelik yalın hâldir b) Yönelme hâli (-e/-a): ev-e, ayağ-ı, el-i c) Bulunma hâli (-de/-da): ev-de, ayak-ta, el-de d) Ayrılma hâli (-den/-dan): ev-den, ayak-tan, el-den e) Vasıta hâli (-ın/-in): yazın, kışın, güzün f) Eşitlik hâli (-ce/-ca, çe/-ça); bence, insanca, kadınca. g) Yön gösterme hâli (-r, ra/-re, -arı/-eri): taşra, üzre, il-eri, dış-arı. 4- Soru Eki (mı/mi; -mu/-mü): İsimlere getirilen bir çekim ekidir. İyi mi, hoş mu, dolu mu, boş mu, küçük mü, büyük mü gibi. Yapım Ekleri İsimden İsim Yapan Ekler İsim köklerine getirilen eklerle yeni isimler yaparlar. 1- ca/-ce, -ça/-çe : Gibilik, kadarlık, görelik bildiren bir ektir. (bence, insanca, onca, yiğitçe, irice, 16

17 hunharca, bunca, doğruca) Bu ekin sonuna ne eki ge rildi inde kuvvetlendirme bildirir. (iyicene, bolcana, usulcana, güzelcene) Yer adlar1 yapar. (Yenice, Kal1nca, Çaml1ca, Derince, Kumluca) Birle_ik isimlerden s1fat yapar. Bunlar genellikle yer ve _ah1s adlar1d1r. (Akça a aç, k1z1lca böcek, alacahöyük, Akçakoca, Akçadağ, Sarıca Halil, Karaca su, Karaca hisar, Kızılca hamam) 0sim yapar. (akça, alaca, karaca, delice, 1l1ca, kapl1ca, kokarca) Dil isimleri yapar. (Türkçe, 0ngilizce, 0spanyolca&) 2- cak/-cek, -çak/-çek: Küçültme, sevgi ve acıma bildiren bir ektir. Yavrucak, büyücek, çabucak, evcek, yumurcak (yumru+cak) 3- cı/-ci, -cu/-cü: Türkçede çok kullanılan eklerden biridir. Meslek isimleri yapar. (sütçü, do ramac1, denizci, ik satç1&) 0lgi isimleri yapar. (yolcu, birac1, davac1, yaylac1) Al1_kanl1k ve davran1_ ile taraftar bildiren isimler yapar. (Yalanc1, _akac1, ni_anc1, tatl1c1, hürriyetçi, milliyetçi, ayr1l1kç1, kaderci&) Yer isimleri yapar. (Cebeci, Ayranc1, Bostanc1&) 4- cık/-cik, -cuk/-cük: Küçültme, sevgi ve acıma bildirir: yer, şahıs ve hastalık isimleri yapar. (Evcik, kısacık, zavallıcık, kuzucuk, küçücük) Çe_itli bitki, hayvan, organ, alet isimleri yapar. (Gelincik, tomurcuk, elmac1k, bademcik, kulakç1k, maymuncuk, da arc1k, dipçik) Hastal1k isimleri yapar. (Y1lanc1k, k1zam1kç1k, arpac1k) ^ah1s ve lakap isimleri yapar. (Ay_ecik, Osmanc1k, Kuzguncuk, Ovac1k) Yer isimleri yapar. (Ç1narc1k, Kuzguncuk, Ovac1k) 5- cıl/-cil, -cul/-cül: Sonuna geldiği ismin ifade ettiği şeyi seven anlamını veren bir ektir. Bencil, evcil, insancıl 6- daş/-taş: Beraberlik ve ortaklık bildiren bir ektir. Yandaş, yoldaş, arkadaş, dindaş, vatandaş, sırdaş, yurttaş 7- de: Bulunma hâlinin kalıplaşmasıyla meydana gelen bir ektir. Gözde, gün-de-lik 8- lak/-lek: Yer isimleri ve aşağılayıcı manada insan tiplerini belirten isimler yapar. Kışlak, otlak, yaylak, ötlek, dişlek, dazlak, hortlak 9- lı/-li, -lu/-lü :İsimlere ve sıfatlara gelerek sahip olma manasını veren sıfatlar yapar. Güçlü, tatlı, yaşlı, kıllı, bilgili, Yer ve _ah1s bildiren isimlere gelerek mensubiyet bildirir. Erzurumlu, Ispartal1, Karsl1 Mensubiyet bildiren yer isimleri yapar. Dudullu, Salihli, Erdemli 17 Ve, birlikte

18 manasına gelen ikilemeler yapar. İrili ufaklı, geceli gündüzlü, oğullu kızlı, analı babalı 10- lık/-lik, -luk/-lük: Türkçede en yaygın kullanılan eklerden biridir. İsimlere gelerek, içinlik ve aitlik bildiren sıfatlar yapar: Bulgurluk buğday, çiğ köftelik et, yazlık ev, kışlık çorap çin manasına gelen alet isimleri yapar. Ağızlık, başlık, gecelik, gözlük vs. 0çin anlam1na gelen tekil isimler yapar: Hediyelik, arpal1k, harçl1k, y1ll1k. 0çin anlam1na gelen mekân isimleri yapar: Odunluk, kömürlük, yemlik, samanl1k Önüne geldi i isme, çokluk manas1 veren bir ek r: A açl1k, kavakl1k, çaml1k, ormanl1k S1fatlara gelerek, soyut isimler yapar: Güzellik, çirkinlik, ya_l1l1k, cimrilik Hâl isimleri yapar: Arkada_l1k, yi itlik, gençlik Meslek isimleri yapar: Ö retmenlik, hem_irelik, i_çilik, halkç1l1k Rütbe ve makam isimleri yapar: Kaymakaml1k, valilik, pa_al1k 11- msar/-mser: Türkçede sıfat yapan bir ektir: İyimser, kötümser, karamsar 12- msı/-msi: Sıfatlara gelir ve benzerlik bildirir. Acımsı, delimsi, kırmızımsı, kubbemsi 13- sız/-siz, -suz/-süz: -lı/-li ekinin zıddı anlam veren, zarf, sıfat, isim yapan bir ektir. Ölçüsüz, çocuksuz, cansız, soysuz, dinsiz İsimden Fiil Yapan Ekler:İsimlerin üzerine gelerek fiil görevinde kullanılmalarını sağlayan eklerdir. Bu eklerden bazıları: 1- kır-/-kir-: Tabiat taklidi (yansıma) seslerden fiil yapan bir ektir. Haykır-, fışkır-, püskür, hıçkır- 2- l-: Sıfatlara gelen bir ektir. al/-el ekiyle aynı fonksiyona sahiptir. Eğril-, -doğrul, sivril-, kısal-, küçül-, alçal-, ufal- vb. 3- la-/-le-: İsimlerin sonuna gelerek geçişli ve geçişsiz fiiller yapan bir ektir: başla-, taşla, kışla-, fırınla-, horla-, gözle-, avla-, serinle-, gizle- 4- msa-/-mse-: Öyle kabul etmek anlamına gelen fiiller üreten bir ektir: azımsa-, küçümse-,gülümse- vb. 5- sa-/-se-: Türkçede isteme, arzulama, kabul etme anlamlarına gelen fiiller yapar: kutsa-, susa-, mühimse-, garipse-, umursa- vb. Fiilden İsim Yapan Ekler: 1- a/-e: Türkçede kimi kelimelere gelerek yapım eki olan bu ek, zarf fiiller yapar. Yara, öte, erte, sapa vb. 2- acak/-ecek:türkçede zarf fiiller yapan bu ek isimler yapar. Yiyecek, içecek, alacak,verecek vb. 18

19 3- ağan/-eğen: Bir işi çok yapma ve bunu alışkanlık hâline getirmeyi bildiren bir ektir:yatağan, keseğen, küseğen vb. 4- ak/-ek:karakter, yer, alet ve organ isimleri yapan oldukça işlek bir ektir: atak,barınak, kesek, ürkek, kavşak 5- alak/-elek: asalak, çökelek, yatalak 6- anak/-enek:gelenek, görenek, sağanak, yığınak vb. 7- arı/-eri: uçarı, göçeri 8- ası/-esi: geberesi, giyesi, kör olası. Göresi(m geldi) 9- baç/-beç: saklambaç, dolambaç 10- ce: dinlence, eğlence, düşünce 11- dık/-dik, -duk/-dük, -tık/-tik, -tuk/-tük: bildik, tanıdık 12- ga/-ge: bilge, dalga, kavurga, süpürge 13- gaç/-geç: süzgeç, yüzgeç, kıskaç 14- gan/-gen, -kan/-ken: çalışkan, alıngan, ısırgan, çekingen, kaygan 15- gı/-gi, -gu/-gü, -kı/-ki, -ku/-kü: burgu, baskı, sargı, vergi, sevgi, bilgi, görgü, kaygı 16- gıç/-giç, -guç/-güç: başlangıç, bilgiç, örgüç, sorguç 17- gın/-gin, -gun/-gün, -kın/-kin, -kun/-kün: gergin, yetişkin, kırgın, coşkun, üzgün 18- ıcı/-ici: dilenci, dikici, okuyucu, aldatıcı, bölücü 19- k: açık, alık, delik, kapak, ıslak, tarak, karışık 20- m: doğum, ölüm, yudum, kurum, dönüm, yapım, salkım, sunum, giyim (bir kerelik, bir ölçülük anlamları verir.) 21- ma/-me: basma, çelme, dolma, sürme, inme, okuma, kavurma 22- maca/-mece: bilmece, bulmaca, aldatmaca, atmaca 23- maç/-meç:yırtmaç, bulamaç 24- mak/-mek: çakmak, ekmek, tokmak, yemek 25- maz/-mez: görünmez, düşmez, kalkmaz, tükenmez Fiilden Fiil Yapan Ekler: 1- der/-dar-, -ter/-tar-: aktar-, gönder-, kaytar- 2- dır-/-dir-, -tır/-tir-, -dur/-dür-, -tur-/-tür-: aldır-, ezdir-, söndür-, uydur-, yüzdür-, bastır- 19

20 3- ele-/-ala: eşele, silkele 4- k-: kanık-, burk-, kalk-, silk- 5- l-: kırıl-, çakıl-, örül-, vurul-, çakıl-, deşil- 6- n-: bakın-, boşan-, bulun-, övün-, paslan-, savur- 7- r-, -er-/-ar-: aşır-, gider-, kaçır-, savur- 8- ş-: bakış-, çalış-, öpüş-, sürtüş-, tartış- 9- t-: parlat-, ürküt-, inlet-, fırlat-, başlat- UNITE 8=KELIMEDE ANLAM Gerçek Anlam (Temel Anlam):Kelimelerin taşıdıkları ilk ve genel anlama gerçek anlam denir. Kelimelerin sözlükteki ilk anlamıdır. Kelimenin gerçek anlamı, herkesçe bilinen yaygın anlamıdır. Buna "temel anlam" da denir. Örnegın; Sıcak hava bütün çamaşırları kurutmuştu. Sırtında eski bir ceket vardı. Yan Anlam:Kelimenin temel anlamıyla bağlantılı olarak zamanla ortaya çıkan değişik anlamlara yan anlam denir. Sözcüğün gerçek anlamının dışında, ancak gerçek anlamıyla az çok yakınlık taşıyan yeni anlamlar kazanması yan anlamı oluşturur. Bir sözcüğün yan anlam kazanmasında genellikle yakıştırma ve benzerlik ilgisi etkili olmaktadır.örnegın; Masanın gözündeki kağıtları alıp bana getirdi. Basıt ornekler:sehpanın bacağı,uçağın kanadı,kapının kolu,masanın gozu,arabanın burnu **Bir sözcüğün birden fazla yan anlamı olabilir. Temel anlamla ilişkili olduğundan bazı kavramların "kalıcı adı" da olabilir.ornegın; Ceketin kolu çok uzun olmuş. Yol dağın ardında iki kola ayrılıyordu. Sarmaşığın kalınca bir kolu pencereye doğru uzanmıştı. Sağdaki kolu çekersen asansör çalışır. "Kol" sözcüğü, bu cümlelerde ilk anlamı ile ilişkilendirilerek kullanılmıştır. Böylece farklı anlamlar kazanmıştır. Eline biraz para sıkıştırıp dediklerini yapmasını istedi. (Yan anlamdır. Gerçek "sıkıştırma" durumuyla ilgi devam ediyor.) Mecaz Anlam:Bir sözcüğün gerçek anlamından bütünüyle uzaklaşarak kazandığı yeni anlama mecaz anlam denir.örnegın; Artık senin için yanmayacağım. Bana soğuk davranmasına bir anlam veremedim. ORNEKLER Temel Anlam: Kuru bir bez alıp camları sildi. Gördüler ki evin içi boş. Hemen dışarı çıktılar. Beraber gittikleri yer arkadaydı. Yan Anlam: Karşımızda kuru tepeler vardı. İş yerinde boş kadro yokmuş. Masalın arkası yarın, deyip odadan çıktı. Mecaz Anlam: Kuru, zevksiz bir hayatı vardı. Böyle boş insanlarla muhatap olunmaz. Buradan çıkman için arkan kuvvetli olmalı. Deyimler: en az iki kelimenin kalıplaşarak yeni bir anlam kazanmasıyla oluşan mecazlı sözlerdir. Deyimler kurulurken kelimelerden biri veya her ikisi anlam kaybına uğrar.örnegın; Güzel sözler söyleyerek babasının gönlünü aldı. 20

ÜNİTE TÜRK DİLİ - I İÇİNDEKİLER HEDEFLER TÜRKÇENİN KİMLİK BİLGİLERİ

ÜNİTE TÜRK DİLİ - I İÇİNDEKİLER HEDEFLER TÜRKÇENİN KİMLİK BİLGİLERİ HEDEFLER İÇİNDEKİLER TÜRKÇENİN KİMLİK BİLGİLERİ Türk Dilinin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri Türk Dilinin Gelişmesi ve Tarihî Devreleri TÜRK DİLİ - I Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Türk dilinin dünya dilleri

Detaylı

TÜRK DİLİ - I İÇİNDEKİLER HEDEFLER DİL AİLELERİ, DİL GRUPLARI, DİL TÜRLERİ. Dil Aileleri Dil Grupları Dil Türleri

TÜRK DİLİ - I İÇİNDEKİLER HEDEFLER DİL AİLELERİ, DİL GRUPLARI, DİL TÜRLERİ. Dil Aileleri Dil Grupları Dil Türleri HEDEFLER İÇİNDEKİLER DİL AİLELERİ, DİL GRUPLARI, DİL TÜRLERİ Dil Aileleri Dil Grupları Dil Türleri TÜRK DİLİ - I Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Dil ailelerini açıklayabilecek, Lehçe, ağız, şive gibi dil

Detaylı

HECE BİLGİSİ, TÜRKÇENİN

HECE BİLGİSİ, TÜRKÇENİN HEDEFLER İÇİNDEKİLER HECE BİLGİSİ, TÜRKÇENİN YAPIM EKLERİ ve ÇEKİM EKLERİ Temel Kavramlar Kök Gövde Kelime Kelime Çeşitleri Ekler TÜRK DİLİ - I Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Türkçenin yapısı hakkında genel

Detaylı

TÜRKÇE DİL BİLGİSİ KURALLARI-Dil Yapısı

TÜRKÇE DİL BİLGİSİ KURALLARI-Dil Yapısı Pazar, 27 Eylül 2009 0949 - Son Güncelleme Pazar, 27 Eylül 2009 0950 TÜRKÇE DİL BİLGİSİ KURALLARI-Dil Yapısı Dil İnsanların duygu, düşünce ve isteklerini anlatmak için kullandıkları ses ya da işaretler

Detaylı

Büyük Ünlü Uyumu (Kalınlık-İncelik Uyumu)

Büyük Ünlü Uyumu (Kalınlık-İncelik Uyumu) Büyük Ünlü Uyumu (Kalınlık-İncelik Uyumu) Türkçede 8 tane ünlü harfin 4 tanesi kalın, 4 tanesi ince ünlüdür. Büyük ünlü uyumu bir kelimedeki ünlü harflerin ince veya kalın olmasıyla ilgilidir. Kalın Ünlüler:

Detaylı

1. DÜNYADAKİ BAŞLICA DİL AİLELERİ

1. DÜNYADAKİ BAŞLICA DİL AİLELERİ 1. DÜNYADAKİ BAŞLICA DİL AİLELERİ Kaynak bakımından birbirine yakın olan diller bir aile teşkil ederler. Dünya dilleri bu şekilde çeşitli dil ailelerine ayrılırlar. Bir dil ailesi tarihin bilinmeyen devirlerinde

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ÖNSÖZ DİL NEDİR? / İsmet EMRE 1.Dil Nedir?... 1 2.Dilin Özellikleri.... 4 3.Günlük Dil ile Edebî Dil Arasındaki Benzerlik ve Farklılıklar... 5 3.1. Benzerlikler... 5 3.2. Farklılıklar...

Detaylı

ÜNLÜLER BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU. Türkçe bir sözcükte kalın ünlülerden sonra kalın, ince ünlülerden sonra ince ünlülerin gelmesine büyük ünlü uyumu denir.

ÜNLÜLER BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU. Türkçe bir sözcükte kalın ünlülerden sonra kalın, ince ünlülerden sonra ince ünlülerin gelmesine büyük ünlü uyumu denir. ÜNLÜLER 1 Türkçe de sekiz ünlü harf vardır: A, E, I, Í, O, Ö, U, Ü DÜZ GENÍŞ Geniş dar geniş dar KALIN A I O U ÍNCE E Í Ö Ü BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU Türkçe bir sözcükte kalın ünlülerden sonra kalın, ince ünlülerden

Detaylı

TÜRK DİLİ - I İÇİNDEKİLER HEDEFLER KELİMEDE ANLAM. Anlam Bakımından Kelimeler Kelimeler Arasındaki Anlam İlişkileri

TÜRK DİLİ - I İÇİNDEKİLER HEDEFLER KELİMEDE ANLAM. Anlam Bakımından Kelimeler Kelimeler Arasındaki Anlam İlişkileri HEDEFLER İÇİNDEKİLER KELİMEDE ANLAM Anlam Bakımından Kelimeler Kelimeler Arasındaki Anlam İlişkileri TÜRK DİLİ - I Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Anlamları bakımından kelime türlerini ayırt edebilecek,

Detaylı

Canlı ve cansız varlıklara, çeşitli somut ve soyut kavramlara ad olan sözcük türüdür.

Canlı ve cansız varlıklara, çeşitli somut ve soyut kavramlara ad olan sözcük türüdür. İsimler (Adlar) Canlı ve cansız varlıklara, çeşitli somut ve soyut kavramlara ad olan sözcük türüdür. Özel İsimler Özel adlar, benzerleri bulunmayan, yaratılışta tek olan varlıklara verilen adlardır. Kişi

Detaylı

CJ MTP11 AYRINTILAR. 5. Sınıf Türkçe. Konu Tarama Adı. 01 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - I. 02 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - II

CJ MTP11 AYRINTILAR. 5. Sınıf Türkçe. Konu Tarama Adı. 01 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - I. 02 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - II 5. Sınıf Adı Öğrenme Alanı 01 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - I 02 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - II 03 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - III (Sözcükte Anlam) 04 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam -

Detaylı

1: İLETİŞİM, DİLVE KÜLTÜR

1: İLETİŞİM, DİLVE KÜLTÜR ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER III Bölüm 1: İLETİŞİM, DİLVE KÜLTÜR 15 1.1. Dilin Tanımı 16 1.1.1. Dil Tabii Bir Vasıtadır 17 1.1.2. Dil, Kendi Kanunları Olan Canlı Bir Varlıktır 17 1.1.3. Dil, Temeli Bilinmeyen Zamanlarda

Detaylı

KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ 2015/Güz Dönemi Türk Dili I Vize Soruları*

KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ 2015/Güz Dönemi Türk Dili I Vize Soruları* KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ 2015/Güz Dönemi Türk Dili I Vize Soruları* 1. Dil ve kültürle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Dil, insan yaşamını anlamlandıran ve onu sosyal bir varlık olmasını sağlayan

Detaylı

ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI:

ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: Bu formun ç kt s n al p ço altarak ö rencilerinizin ücretsiz Morpa Kampüs yarıyıl tatili üyeli inden yararlanmalar n sa layabilirsiniz.! ISBN NUMARASI: 65482464 ISBN NUMARASI: 65482464! ISBN NUMARASI:

Detaylı

1.KÖK 2.EK 3.GÖVDE. Facebook Grubu TIKLA.

1.KÖK 2.EK 3.GÖVDE. Facebook Grubu TIKLA. 1.KÖK Facebook Grubu TIKLA 2.EK https://www.facebook.com/groups/turkceogretmenler/ 3.GÖVDE 1 Ailesi 2 Tanımlar: 1-KÖK:Bir sözcüğün parçalanamayan anlamlı en küçük parçasıdır. Bütün ekler çıkarıldıktan

Detaylı

EKLER VE SÖZCÜĞÜN YAPISI

EKLER VE SÖZCÜĞÜN YAPISI EKLER VE SÖZCÜĞÜN YAPISI *KÖK * YAPIM EKLERİ * ÇEKİM EKLERİ * YAPILARINA GÖRE SÖZCÜKLER K Ö K Sözcüğü oluşturan en küçük anlamlı dil birimine kök denir. Kök halinde bulunan sözcükler yapım eki almamıştır

Detaylı

Adlar ADLAR (İSİMLER) Bütün sözcük türleri,iki gruba ayrılarak değerlendirilir. A)Ad Soylu Sözcükler: 1)Ad (İsim) 2)Sıfat (Önad) 3)Zamir (Adıl)

Adlar ADLAR (İSİMLER) Bütün sözcük türleri,iki gruba ayrılarak değerlendirilir. A)Ad Soylu Sözcükler: 1)Ad (İsim) 2)Sıfat (Önad) 3)Zamir (Adıl) Adlar ADLAR (İSİMLER) Bütün sözcük türleri,iki gruba ayrılarak değerlendirilir. A)Ad Soylu Sözcükler: 1)Ad (İsim) 2)Sıfat (Önad) 3)Zamir (Adıl) 4)Zarf (Belirteç) 5)Edat (İlgeç) 6)Bağlaç 7)Ünlem B)FİİLLER

Detaylı

Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisi kanıtlanabilirlik açısından farklıdır?

Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisi kanıtlanabilirlik açısından farklıdır? 1. (1) Şair yeni bir şiir kitabı yayınladı.(2) Kitap, şairin geleneksel şiir kalıplarını kullanarak yazdığı şiirlerden oluşuyor.(3) Bu şiirlerde kimi zaman, şairin insanı çok derinden etkileyen sesini

Detaylı

ÜNİTE TÜRK DİLİ - I İÇİNDEKİLER HEDEFLER TÜRKÇENİN SES ÖZELLİKLERİ. Ses Harf Türkçenin Genel Özellikleri Ünlüler Ses Uyumları Ünsüzler Ünsüz Uyumları

ÜNİTE TÜRK DİLİ - I İÇİNDEKİLER HEDEFLER TÜRKÇENİN SES ÖZELLİKLERİ. Ses Harf Türkçenin Genel Özellikleri Ünlüler Ses Uyumları Ünsüzler Ünsüz Uyumları HEDEFLER İÇİNDEKİLER TÜRKÇENİN SES ÖZELLİKLERİ Ses Harf Türkçenin Genel Özellikleri Ünlüler Ses Uyumları Ünsüzler Ünsüz Uyumları TÜRK DİLİ - I Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Türkçede sesler ve özelliklerini

Detaylı

» Ben işlerimi zamanında yaparım. cümlesinde yapmak sözcüğü, bir yargı taşıdığı için yüklemdir.

» Ben işlerimi zamanında yaparım. cümlesinde yapmak sözcüğü, bir yargı taşıdığı için yüklemdir. CÜMLENİN ÖĞELERİ TEMEL ÖĞELER Yüklem (Fiil, Eylem) Cümledeki işi, hareketi, yargıyı bildiren çekimli unsura yüklem denir. Yükleme, cümlede yargı bildiren çekimli öge de diyebiliriz. Yüklem, yukarıda belirttiğimiz

Detaylı

TÜRKÇE BİÇİM KISA ÖZET. www.kolayaof.com

TÜRKÇE BİÇİM KISA ÖZET. www.kolayaof.com DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. TÜRKÇE BİÇİM BİLGİSİ KISA ÖZET www.kolayaof.com

Detaylı

gösteren gösterilen biçim anlam

gösteren gösterilen biçim anlam Anlam ve Kavram Her kelime bir göstergedir. Bir gösterge gösteren ve gösterilen olmak üzere iki ögeden oluşur. Gösteren, kelimenin kulakla işitilen sesi, yani kelimenin dış yapısıdır. Gösterilen ise kelimenin

Detaylı

İSİM (AD) Canlı ve cansız varlıkların, kavramların, duyguların dilimizdeki karşılığı olan sözcüklere isim (ad) denir.

İSİM (AD) Canlı ve cansız varlıkların, kavramların, duyguların dilimizdeki karşılığı olan sözcüklere isim (ad) denir. İSİM (AD) Canlı ve cansız varlıkların, kavramların, duyguların dilimizdeki karşılığı olan sözcüklere isim (ad) denir. İSİMLER İKİ TÜRLÜ İNCELENİR: I. Anlamlarına Göre İsimler 1. Varlıkların Oluşlarına

Detaylı

c. Yönelme Hâli: -e ekiyle yapılır. Yüklemin yöneldiği yeri, nesneyi ya da kavramı gösterir.

c. Yönelme Hâli: -e ekiyle yapılır. Yüklemin yöneldiği yeri, nesneyi ya da kavramı gösterir. ÇEKİM EKLERİ: Çekim ekleri, kelimelerin diğer kelimelerle bağ kurmasını, kelimelerin cümlede görev almasını sağlar, hâlini, sayısını, zamanını, şahsını belirler. Çekim ekleri eklendiği sözcüğün anlamında

Detaylı

SESLER VE SES UYUMLARI

SESLER VE SES UYUMLARI SES BİLGİSİ SESLER VE SES UYUMLARI Türkçede sesler, ünlüler ve ünsüzler olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Ses yolunda bir engele çarpmadan çıkan sese ünlü denir. Ünlüler kendi başına hece oluşturabilir

Detaylı

TÜRK DİLİ ARA SINAVI SORU VE CEVAPLARI

TÜRK DİLİ ARA SINAVI SORU VE CEVAPLARI TÜRK DİLİ ARA SINAVI SORU VE CEVAPLARI 1 Dilin, bireysel şuur alanının dışında kalışı ifadesiyle aşağıdakilerden hangisi anlatılmış olabilir? Dil, doğuştan kazandığımız bir yetenektir. Dil, insanlar arasında

Detaylı

10.SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

10.SINIF TÜRK EDEBİYATI DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ EKİM AY HAFTA DERS SAATİ KONU ADI KAZANIMLAR TEST NO TEST ADI 1 EDEBİYAT TARİHİ / TÜRK EDEBİYATININ DÖNEMLERE AYRILMASINDAKİ ÖLÇÜTLER 1.Edebiyat tarihinin uygarlık tarihi içindeki yerini.edebiyat tarihinin

Detaylı

Zeus tarafından yazıldı. Cumartesi, 09 Şubat :20 - Son Güncelleme Pazartesi, 15 Şubat :23

Zeus tarafından yazıldı. Cumartesi, 09 Şubat :20 - Son Güncelleme Pazartesi, 15 Şubat :23 Yazı İçerik Nedir Ünlü Daralması Kaynaştırma Harfleri Ulama Ses Düşmesi Ünlü Düşmesi Ünsüz Düşmesi Ses Türemesi Ünsüz Benzeşmesi Ünsüz Yumuşaması ÜNLÜ DARALMASI Sözcüklerin sonlarında bulunan geniş ünlüler

Detaylı

SES BİLGİSİ SES OLAYLARI. Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi)

SES BİLGİSİ SES OLAYLARI. Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi) SES BİLGİSİ SES OLAYLARI Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi) Sert ünsüzlerden biriyle (f, s, t, k, ç, ş, h, p) biten bir sözcükten sonra yumuşak ünsüzle c, d, g başlayan bir ek gelirse ekin başındaki yumuşak

Detaylı

SES BİLGİSİ YÜCEL ÖNEN TÜRK DİLİ VE EDEB.

SES BİLGİSİ YÜCEL ÖNEN TÜRK DİLİ VE EDEB. SES BİLGİSİ YÜCEL ÖNEN TÜRK DİLİ VE EDEB. 1 BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU (Kalınlık-İncelik Uyumu) Çok heceli kelimelerde ünlüler hep kalın ya da hep ince olmalıdır.buna kalınlık incelik uyumu denir. çocuklar Hepsi

Detaylı

5. SINIF TÜRKÇE KELİME TÜRLERİ TESTİ. A) Ben ise yağmur yağmasını bekliyordum. Cümlesindeki isimlerin hepsi tekildir.

5. SINIF TÜRKÇE KELİME TÜRLERİ TESTİ. A) Ben ise yağmur yağmasını bekliyordum. Cümlesindeki isimlerin hepsi tekildir. 1- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır? A) Ben ise yağmur yağmasını bekliyordum. Cümlesindeki isimlerin hepsi tekildir. B) İyi bir aşçıydı. Cümlesinde özel isim kullanılmıştır. C) Tavuklar

Detaylı

Zirve 9. Sınıf Dil ve Anlatım

Zirve 9. Sınıf Dil ve Anlatım Zirve 9. Sınıf Dil ve Anlatım İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR 1. İletişim 2. İnsan, İletişim ve Dil 3. Dil Kültür İlişkisi DİLLERİN SINIFLANDIRILMASI VE TÜRKÇENİN DÜNYA DİLLERİ ARASINDAKİ YERİ 1. Dillerin Sınıflandırılması

Detaylı

ÜNİTE 14 ŞEKİL BİLGİSİ-II YAPIM EKLERİ. TÜRK DİLİ Okt. Aslıhan AYTAÇ İÇİNDEKİLER HEDEFLER. Çekim Ekleri İsim Çekim Ekleri Fiil Çekim Ekleri

ÜNİTE 14 ŞEKİL BİLGİSİ-II YAPIM EKLERİ. TÜRK DİLİ Okt. Aslıhan AYTAÇ İÇİNDEKİLER HEDEFLER. Çekim Ekleri İsim Çekim Ekleri Fiil Çekim Ekleri ŞEKİL BİLGİSİ-II YAPIM EKLERİ İÇİNDEKİLER BAYBURT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM MERKEZİ Çekim Ekleri İsim Çekim Ekleri Fiil Çekim Ekleri HEDEFLER TÜRK DİLİ Okt. Aslıhan AYTAÇ Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

Detaylı

SIFATLAR. ÖN ADLAR (Sıfatlar)

SIFATLAR. ÖN ADLAR (Sıfatlar) SIFATLAR ÖN ADLAR (Sıfatlar) Varlıkları niteleyen, onların durumlarını açıklayan, onları değişik yollarla belirten kelimelere ön ad (sıfat) denir. Ön ad, isim soylu bir kelimedir. Bir isim başka bir ismi

Detaylı

Şimdi noktalama işaretlerinin neler olduğunu ayrıntılarıyla görelim. Anlamca tamamlanmış cümlelerin sonunda kullanılır.

Şimdi noktalama işaretlerinin neler olduğunu ayrıntılarıyla görelim. Anlamca tamamlanmış cümlelerin sonunda kullanılır. NOKTALAMA İŞARETLERİ Dilimizde ilk kez Tanzimat döneminde kullanılan noktalama işaretleri, yazının daha kolay anlaşılmasını sağlar. Yazının okunmasını kolaylaştırır ve anlam karışıklığına düşülmesine engel

Detaylı

Bu gerçeği bilen Atatürk, Türk Dil Kurumunu kurdu. ( Aşağıdaki ilk üç soruyu parçaya göre cevaplayın.)

Bu gerçeği bilen Atatürk, Türk Dil Kurumunu kurdu. ( Aşağıdaki ilk üç soruyu parçaya göre cevaplayın.) Dil ve kültür birbirini tamamlar. Biri olmadan diğeri olmaz. Dil, ulusal olduğu ölçüde ulusal kültür oluşur. Biraz Fransızca, biraz İngilizce çokça Arapça sözcüklerle dolu bir dil ile ulusal kültür oluşmaz.

Detaylı

SES (HARF) BİLGİSİ. Türkçe alfabemizde (abecemizde) 29 harf vardır. Alfabetik sırası şöyledir.

SES (HARF) BİLGİSİ. Türkçe alfabemizde (abecemizde) 29 harf vardır. Alfabetik sırası şöyledir. İSMET ÖZCAN SES (HARF) BİLGİSİ Dili oluşturan sesleri göstermeye yarayan işaretlere (sembollere) harf denir. Türkçe alfabemizde (abecemizde) 29 harf vardır. Alfabetik sırası şöyledir. a, b, c, ç, d, e,

Detaylı

Kültür Nedir? Dil - Kültür İlişkisi

Kültür Nedir? Dil - Kültür İlişkisi Dil - Kültür İlişkisi Kültür Nedir? 2 Bir milletin fertlerini ortak bir çatı altında toplayan maddi ve manevi değerler bütünüdür. Örf, âdet, gelenek ve inançlar kültürün manevi kısmına; giyim kuşam, yemek,

Detaylı

1 TEMA OKUMA KÜLTÜRÜ SÖZCÜKTE ANLAM

1 TEMA OKUMA KÜLTÜRÜ SÖZCÜKTE ANLAM 1 TEMA OKUMA KÜLTÜRÜ SÖZCÜKTE ANLAM 1. Konuşma kurallarını uygulama 6. Yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin yerine Türkçelerini kullanır. 4.Söz varlığını zenginleştirme 2.

Detaylı

Tek başına anlamı ve görevi olmayan ancak kendinden önce gelen sözcükle öbekleşerek anlam ve görev kazanan sözcüklerdir. Edatlar şunlardır:

Tek başına anlamı ve görevi olmayan ancak kendinden önce gelen sözcükle öbekleşerek anlam ve görev kazanan sözcüklerdir. Edatlar şunlardır: EDAT-BAĞLAÇ-ÜNLEM EDATLAR Tek başına anlamı ve görevi olmayan ancak kendinden önce gelen sözcükle öbekleşerek anlam ve görev kazanan sözcüklerdir. Edatlar şunlardır: 1-GİBİ Cümleye benzerlik, eşitlik,

Detaylı

ÜNİTE NO: VII YAPI BAKIMINDAN SÖZCÜKLER

ÜNİTE NO: VII YAPI BAKIMINDAN SÖZCÜKLER ÜNİTE NO: VII YAPI BAKIMINDAN SÖZCÜKLER (Bu ünite 10. Hafta nın devamı niteliğindedir. 10. Hafta nın ders notlarını almayı unutmayınız.) AMAÇLAR: 1. Dilimizin yapısını tanıtmak 2. Dilimizin sözcük türetme

Detaylı

TÜRK DİLİ I DERSİ UZAKTAN EĞİTİM DERS SUNULARI. 6.Hafta

TÜRK DİLİ I DERSİ UZAKTAN EĞİTİM DERS SUNULARI. 6.Hafta TÜRK DİLİ I DERSİ UZAKTAN EĞİTİM DERS SUNULARI 6.Hafta SES BİLGİSİ Bir dilin seslerini, boğumlanma noktalarını, boğumlanma özellikleri inceleyen dil bilimi kolu ses bilgisidir. Harf, sesin yazıdaki işaretidir.

Detaylı

Fiiller nesne alıp almamalarına göre değişik şekillerde adlandırılır. Bunları dört grupta inceleyebiliriz.

Fiiller nesne alıp almamalarına göre değişik şekillerde adlandırılır. Bunları dört grupta inceleyebiliriz. FİİL ÇATISI Çekimli bir fiilden oluşan yüklemin nesne ve özneye göre gösterdiği durumlara çatı denir. Bundan hareketle, yüklemin isim soylu sözcüklerden oluştuğu cümlelerde çatının aranmayacağını söyleyebiliriz.

Detaylı

ZAMİR Varlıkların veya onların isimlerinin yerini geçici veya kalıcı olarak tutabilen, isim gibi kullanılabilen, isim soylu kelimelerle, bazı eklere zamir denir. Zamirlerin Özellikleri: İsim soyludur.

Detaylı

PROF. DR. HÜLYA SAVRAN. hsavran@balikesir.edu.tr. 4. ÖĞRENİM DURUMU Derece Alan Üniversite Yıl Lisans

PROF. DR. HÜLYA SAVRAN. hsavran@balikesir.edu.tr. 4. ÖĞRENİM DURUMU Derece Alan Üniversite Yıl Lisans PROF. DR. HÜLYA SAVRAN ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı Hülya SAVRAN İletişim Bilgileri Adres Telefon Mail Balıkesir Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Bölümü 10145 Çağış Yerleşkesi / BALIKESİR 0 266 612 10 00

Detaylı

ÝÇÝNDEKÝLER TEMA 1. Anlam Bilgisi. Yazým Bilgisi. Dil Bilgisi. SÖZCÜK ANLAMI...15 Gerçek, Yan ve Mecaz Anlam...15 Deyim...15

ÝÇÝNDEKÝLER TEMA 1. Anlam Bilgisi. Yazým Bilgisi. Dil Bilgisi. SÖZCÜK ANLAMI...15 Gerçek, Yan ve Mecaz Anlam...15 Deyim...15 ÝÇÝNDEKÝLER TEMA 1 Anlam Bilgisi SÖZCÜK ANLAMI...15 Gerçek, Yan ve Mecaz Anlam...15 Deyim...15 CÜMLE ANLAMI...16 Öznel ve Nesnel Anlatým...16 Neden - Sonuç Ýliþkisi...16 Amaç - Sonuç Ýliþkisi...16 Koþula

Detaylı

A y ş e y i m a s a s ı k a p ı n a y e d i ş e r a l t ı ş a r a r a b a y a

A y ş e y i m a s a s ı k a p ı n a y e d i ş e r a l t ı ş a r a r a b a y a KAYNAŞTIRMA HARFLERİ SES OLAYLARI Y a Ş a S ı N k a y n a ş t ı k. KAYNAŞTIRMA HARFLERİ Ünlüyle biten bir kelimenin sonuna durum eki ya da üleştirme eki gelirse araya kaynaştırma sesleri girer. A y ş e

Detaylı

6. SINIF TÜRKÇE DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

6. SINIF TÜRKÇE DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ EKİM 6. SINIF TÜRKÇE İ KURS I VE LERİ AY 1 Biçim Bilgisi Biçim Bilgisi Biçim Bilgisi 4 5 Çok anlamlılık (temel, yan, mecaz ve terim anlam) Çok anlamlılık (temel, yan, mecaz ve terim anlam) Kök ve eki kavrar.

Detaylı

Konumuz CÜMLENİN ÖĞELERİ çocuklar.

Konumuz CÜMLENİN ÖĞELERİ çocuklar. Konumuz CÜMLENİN ÖĞELERİ çocuklar. Mustafa Öğretmenim, cümlenin asıl öğeleri Yüklem ve Özne dir. Öğretmenim, Zarf Tümleci, Dolaylı Tümleç ve Nesne (Belirtili Nesne Belirtisiz Nesne) de yardımcı öğeleridir.

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Birinci Bölüm ÖABT Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Konu Anlatımlı Soru Bankası ESKİ TÜRK DİLİ VE LEHÇELERİ...

İÇİNDEKİLER. Birinci Bölüm ÖABT Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Konu Anlatımlı Soru Bankası ESKİ TÜRK DİLİ VE LEHÇELERİ... İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm... 7 ESKİ TÜRK DİLİ VE LEHÇELERİ... 8 Türk Dillerinin Sınıflandırılması... 14 Türk Dillerinin Ses Denklikleri Bakımından Sınıflandırılması... 16 Altay Dilleri Teorisini Kabul

Detaylı

Türk Dili Anabilim Dalı- Tezli Yüksek Lisans (Sak.Üni.Ort) Programı Ders İçerikleri

Türk Dili Anabilim Dalı- Tezli Yüksek Lisans (Sak.Üni.Ort) Programı Ders İçerikleri Türk Dili Anabilim Dalı- Tezli Yüksek Lisans (Sak.Üni.Ort) Programı Ders İçerikleri 1. Yıl - Güz 1. Yarıyıl Ders Planı SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ TDE729 1 3 + 0 6 Sosyal bilimlerle ilişkili

Detaylı

Fiilden İsim Yapma Ekleri

Fiilden İsim Yapma Ekleri Fiil kök ve gövdelerinden, isimler yapmakta kullanılan eklerdir. Bu eklerin sayıca çok ve işlek olması, Türkçenin fiilden isim yapmaya elverişli bir dil olduğunun da göstergesidir. 1. -gan, -gen; -kan,

Detaylı

Baleybelen Müfredatı

Baleybelen Müfredatı Baleybelen Müfredatı Dil veya Lisan, İnsanlar arasında anlaşmayı sağlayan doğal veya yapay bir araç, kendisine özgü kuralları olan ve ancak bu kurallar içerisinde gelişen canlı bir varlık, temeli tarihin

Detaylı

-DE, -DA VE -Kİ NİN YAZIMI

-DE, -DA VE -Kİ NİN YAZIMI 2012 -DE, -DA VE -Kİ NİN YAZIMI AYDIN ARIDURU BİLGİSAYAR 1 ÖĞRETİM GÖREVLİSİNİN ADI: YRD. DOÇ. NURAY GEDİK 05.12.2012 İÇİNDEKİLER İçindekiler... 1 -de da ve ki nin yazımı konu anlatımı... 2-6 -de da ve

Detaylı

Öğr. Gör. Murat KEÇECĠOĞLU. Elbistan Meslek Yüksek Okulu 2014 2015 Güz Yarıyılı

Öğr. Gör. Murat KEÇECĠOĞLU. Elbistan Meslek Yüksek Okulu 2014 2015 Güz Yarıyılı Öğr. Gör. Murat KEÇECĠOĞLU Elbistan Meslek Yüksek Okulu 2014 2015 Güz Yarıyılı SÖYLEYİŞ VE BOĞUMLANMA KUSURLARI Atlama (Kendisi / Kensi), bir dakika-bi dakka / nasılsınız-nassınız Gevşeklik (Boğumlanma

Detaylı

Cümle içinde isimlerin yerini tutan, onları hatırlatan sözcüklere zamir (adıl) denir.

Cümle içinde isimlerin yerini tutan, onları hatırlatan sözcüklere zamir (adıl) denir. ZAMİR (ADIL) Kitapları dolabın diğer rafına koyalım. Bunları dolabın diğer rafına koyalım. Yukarıdaki cümlelerde koyu yazılmış sözcükleri inceleyelim: ilk cümlede "kitap" sözcüğü bir varlığı kar şıladığından

Detaylı

İşte sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak kazandığı bu anlama mecaz anlam diyoruz.

İşte sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak kazandığı bu anlama mecaz anlam diyoruz. KELİME ANLAMI GENEL BİLGİLER Sözcük, çoğu zaman, dilin kendi başına anlamı olan en küçük parçası, diye tanımlanır. Ağaç, hayal, dost gibi sözcükler buna örnektir. Bazı sözcükler ise tek başına anlam taşımayıp

Detaylı

Ses Bilgisi. Büyük Ünlü Uyumu : Ünlü harflerin, kalınlık-incelik yönünden uyumudur. Büyük Ünlü Uyumuyla İlgili Kurallar :

Ses Bilgisi. Büyük Ünlü Uyumu : Ünlü harflerin, kalınlık-incelik yönünden uyumudur. Büyük Ünlü Uyumuyla İlgili Kurallar : Ses Bilgisi Ünlüler (sesliler) : Ses yolunda herhangi bir engele uğramadan çıkan seslerdir. Ünlüler tek başlarına söylenebilen, tek başlarına hece ya da sözcük olabilen seslerdir. Büyük Ünlü Uyumu : Ünlü

Detaylı

ÜNİTE TÜRK DİLİ - I İÇİNDEKİLER HEDEFLER TÜRKÇENİN KİMLİK BİLGİLERİ II

ÜNİTE TÜRK DİLİ - I İÇİNDEKİLER HEDEFLER TÜRKÇENİN KİMLİK BİLGİLERİ II HEDEFLER İÇİNDEKİLER TÜRKÇENİN KİMLİK BİLGİLERİ II Türkçenin Söz Varlığı Temel Söz Varlığı Yabancı Kelimeler Deyimler Atasözleri Kalıplaşmış Sözler Terimler Çeviri Kelimeler Doldurma Sözler TÜRK DİLİ -

Detaylı

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 6. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 6. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ KASIM EKİM 2017-2018 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 6. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ Ay Hafta Ders Saati Konu Adı Kazanımlar Test No Test Adı BİÇİM BİLGİSİ (Kök, Ek ve

Detaylı

KALIPLAŞMIŞ KELİME ÖBEKLERİNDE ANLAM

KALIPLAŞMIŞ KELİME ÖBEKLERİNDE ANLAM KALIPLAŞMIŞ KELİME ÖBEKLERİNDE ANLAM . İKİLEMELER Bir sözün etkisini artır ak a a ıyla iki söz üğü kalıplaş ası yoluyla oluşa sözlerdir. İlk akışta güçlü kuvvetli iri gözüküyor. Yaptığı ı ya lış olduğu

Detaylı

* Cümle içinde, tırnak içinde verilen cümleler büyük harfle başlar. Tolstoy, Amaç olmayınca hayatın da bitmesi gerekir. demiştir.

* Cümle içinde, tırnak içinde verilen cümleler büyük harfle başlar. Tolstoy, Amaç olmayınca hayatın da bitmesi gerekir. demiştir. YAZIM KURALLARI BÜYÜK HARFLERİN YAZIMI *Bitmiş cümleler büyük harfle başlar. İnanmak, başarmanın yarısıdır. * Cümle içinde, tırnak içinde verilen cümleler büyük harfle başlar. Tolstoy, Amaç olmayınca hayatın

Detaylı

Sözcüklerin ve harflerin yazılışıyla ilgili belli kurallar da vardır. Bunları şimdi ayrı ayrı göreceğiz.

Sözcüklerin ve harflerin yazılışıyla ilgili belli kurallar da vardır. Bunları şimdi ayrı ayrı göreceğiz. YAZIM KURALLARI Sözcüklerin ve harflerin yazılışıyla ilgili belli kurallar da vardır. Bunları şimdi ayrı ayrı göreceğiz. BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER Her cümle büyük harfle başlar. Ancak sıralı

Detaylı

Türkçede heceler şöyle meydana gelmiştir.

Türkçede heceler şöyle meydana gelmiştir. TÜRKÇE DİL BİLGİSİ KURALLARI-Hece- harf bilgisihece: Ağzımızın bir hareketiyle çıkan seslere HECE denir. Kelimeler hecelerden, heceler harflerden meydana gelir. A, E, I, İ, O, Ö, U, Ü derken ağzımızı bir

Detaylı

YAZIM (İMLÂ) KURALLARI

YAZIM (İMLÂ) KURALLARI YAZIM (İMLÂ) KURALLARI 1. Büyük Harflerin Yazımı Yazıda cümlenin ilk kelimesi büyük harfle başlar. Sanat, toplumun gelişmesine yardımcı olur. Düşünce üretimine katkıda bulunur. İnsanı disipline eder. Şiirdeki

Detaylı

yuvarlak masa yeşil erik üç kalem ihtiyar adam

yuvarlak masa yeşil erik üç kalem ihtiyar adam VARLIKLARIN ÖZELLİKLERİNİ BELİRTEN KELİMELER yuvarlak masa yeşil erik üç kalem ihtiyar adam şu otobüs birkaç portakal Yuvarlak masa : Yuvarlak sözcüğü varlığın biçimini bildiriyor. Yeşil erik : Yeşil sözcüğü

Detaylı

BAĞLAÇ. Eş görevli sözcük ve sözcük gruplarını, anlamca ilgili cümleleri birbirine bağlayan sözcüklere "bağlaç" denir.

BAĞLAÇ. Eş görevli sözcük ve sözcük gruplarını, anlamca ilgili cümleleri birbirine bağlayan sözcüklere bağlaç denir. BAĞLAÇ Eş görevli sözcük ve sözcük gruplarını, anlamca ilgili cümleleri birbirine bağlayan sözcüklere "bağlaç" denir. Bağlaçlar da edatlar gibi tek başlarına anlamı olmayan sözcüklerdir. Bağlaçlar her

Detaylı

ÜNİTE:1. Dil Nedir? ÜNİTE:2. Dil Kültür İlişkisi ÜNİTE:3. Türk Dilinin Gelişimi ve Tarihsel Dönemleri ÜNİTE:4. Ses Bilgisi ÜNİTE:5

ÜNİTE:1. Dil Nedir? ÜNİTE:2. Dil Kültür İlişkisi ÜNİTE:3. Türk Dilinin Gelişimi ve Tarihsel Dönemleri ÜNİTE:4. Ses Bilgisi ÜNİTE:5 ÜNİTE:1 Dil Nedir? ÜNİTE:2 Dil Kültür İlişkisi ÜNİTE:3 Türk Dilinin Gelişimi ve Tarihsel Dönemleri ÜNİTE:4 Ses Bilgisi ÜNİTE:5 1 Yapı Bilgisi: Biçim Bilgisi ve Söz Dizimi ÜNİTE:6 Türkçenin Söz Varlığı

Detaylı

PENTRU DISCIPLINA LIMBA ŞI LITERATURA TURCĂ MATERNĂ

PENTRU DISCIPLINA LIMBA ŞI LITERATURA TURCĂ MATERNĂ C E N T R U L NAŢIONAL DE EVALUARE ŞI E X A M I N A R E PROGRAMA DE EXAMEN PENTRU DISCIPLINA LIMBA ŞI LITERATURA TURCĂ MATERNĂ BACALAUREAT 2011 TIP PROGRAMĂ: PROFIL TEOLOGIC ŞI PEDAGOGIC Pagina 1 din 5

Detaylı

SBS İlköğretim 6 Türkçe Müfredatı

SBS İlköğretim 6 Türkçe Müfredatı SBS İlköğretim 6 Türkçe Müfredatı TÜR VE ŞEKİL BİLGİSİ Düz Yazı Bilgisi Efsane Destan Masal Hikâye Tiyatro Gezi Yazısı Anı (Hatıra) Günlük (Günce) Deneme Biyografi Otobiyografi Mektup Münazara Şiir Bilgisi

Detaylı

FİİLİMSİLER. a)isim FİİL(MASTARLAR):Fiillere getirilen (MA y IŞ MAK) ekleriyle türetilen sözcüklere isim fiil denir.

FİİLİMSİLER. a)isim FİİL(MASTARLAR):Fiillere getirilen (MA y IŞ MAK) ekleriyle türetilen sözcüklere isim fiil denir. FİİLİMSİLER Fiillere getirilen, özel eklerle türetilen cümlede isim, sıfat, zarf görevinde kullanılan sözcüklere fiilimsi denir. Fiilimsiler üçe ayrılır. a)isim FİİL(MASTARLAR):Fiillere getirilen (MA y

Detaylı

HOCA NAZAR HÜVEYDĀ RAHĀT-I DİL [İnceleme-Metin-Dizin]

HOCA NAZAR HÜVEYDĀ RAHĀT-I DİL [İnceleme-Metin-Dizin] HOCA NAZAR HÜVEYDĀ RAHĀT-I DİL [İnceleme-Metin-Dizin] Yazar Prof. Dr. Funda Toprak ISBN: 978-605-9247-65-8 1. Baskı Ağustos, 2017 /Ankara 500 Adet Yayınları Yayın No: 237 Web: grafikeryayin.com Kapak ve

Detaylı

ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ İNSANİ BİLİMLER VE EDEBİYAT FAKÜLTESİ ÇAĞDAŞ TÜRK LEHÇELERİ VE EDEBİYATLARI BÖLÜMÜ DÖRT YILLIK-SEKİZ YARIYILLIK DERS PROGRAMI

ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ İNSANİ BİLİMLER VE EDEBİYAT FAKÜLTESİ ÇAĞDAŞ TÜRK LEHÇELERİ VE EDEBİYATLARI BÖLÜMÜ DÖRT YILLIK-SEKİZ YARIYILLIK DERS PROGRAMI ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ İNSANİ BİLİMLER VE EDEBİYAT FAKÜLTESİ ÇAĞDAŞ TÜRK LEHÇELERİ VE EDEBİYATLARI BÖLÜMÜ DÖRT YILLIK-SEKİZ YARIYILLIK DERS PROGRAMI ZORUNLU DERSLER BİRİNCİ YIL BİRİNCİ YARIYIL 1 YDİ 101

Detaylı

Bir duygu, düşünce veya durumu tam olarak anlatan sözcük ya da söz öbeklerine cümle denir. Şimdi birbirini tamamlayan öğeleri inceleyeceğiz.

Bir duygu, düşünce veya durumu tam olarak anlatan sözcük ya da söz öbeklerine cümle denir. Şimdi birbirini tamamlayan öğeleri inceleyeceğiz. CÜMLENİN ÖĞELERİ Bir duygu, düşünce veya durumu tam olarak anlatan sözcük ya da söz öbeklerine cümle denir. Şimdi birbirini tamamlayan öğeleri inceleyeceğiz. Bir cümlenin oluşması için en önemli şart,

Detaylı

TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TÜRK DİLİ DERSİ. 9. Ders TDL 100. Turgut Özal Üniversitesi, Uzaktan Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi

TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TÜRK DİLİ DERSİ. 9. Ders TDL 100. Turgut Özal Üniversitesi, Uzaktan Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ 9. Ders TÜRK DİLİ DERSİ TDL 100 Konu Başlıkları 1. İmla Kuralları 1. Bazı Ek ve Sözcüklerin Yazılışı 1. Bağlaç Olan da, de nin Yazılışı 2. Bağlaç Olan ki nin Yazılışı 3. Bağlaç

Detaylı

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI... ANADOLU LİSESİ 12. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI... ANADOLU LİSESİ 12. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ AY HAFTA DERS SAATİ KONU ADI KAZANIMLAR TEST NO TEST ADI 1 2 EDEBİ BİLGİLER (ŞİİR BİLGİSİ) 1. İncelediği şiirden hareketle metnin oluşmasına imkân sağlayan zihniyeti 2. Şiirin yapısını çözümler. 3. Şiirin

Detaylı

ç- Karşıt (Zıt) Anlamlı Sözcükler: İçerdikleri anlamlar açısından tezat içeren sözcüklerdir. Örnek: ileri geri, sık seyrek, iyimser kötümser

ç- Karşıt (Zıt) Anlamlı Sözcükler: İçerdikleri anlamlar açısından tezat içeren sözcüklerdir. Örnek: ileri geri, sık seyrek, iyimser kötümser Sözcükte Anlam a- Gerçek (Temel) Anlamlı Sözcükler: Sözcüklerin herkes tarafından bilinen ortak anlamıdır. Bir sözcüğün söylendiği anda ilk akla gelen anlamı o sözcüğün gerçek (temel) anlamıdır. Örnek:

Detaylı

NOKTALAMA - YAZIM NOKTALAMA. 1. Nokta (.) Çocuklar bahçede oynuyor. Dr. Ayhan Bey tanıdığımızdır. (doktor) Yarışmada 1. olmuş.

NOKTALAMA - YAZIM NOKTALAMA. 1. Nokta (.) Çocuklar bahçede oynuyor. Dr. Ayhan Bey tanıdığımızdır. (doktor) Yarışmada 1. olmuş. NOKTALAMA - YAZIM NOKTALAMA 1. Nokta (.) Cümlenin sonuna konur. Çocuklar bahçede oynuyor. Kısaltmaların sonuna konur. Dr. Ayhan Bey tanıdığımızdır. (doktor) Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur.

Detaylı

Zamir: İsmin yerini geçici olarak tutabilen, isim gibi kullanılabilen, isim soylu kelimelerle bazı eklere zamir denir.

Zamir: İsmin yerini geçici olarak tutabilen, isim gibi kullanılabilen, isim soylu kelimelerle bazı eklere zamir denir. [adıllar] Dil ve Anlatım 10. sınıflar 5. Ünite Zamir: İsmin yerini geçici olarak tutabilen, isim gibi kullanılabilen, isim soylu kelimelerle bazı eklere zamir denir. >>> ÖR: Ahmet'ten öğrendim. > Ondan

Detaylı

5. SINIF TÜRKÇE YILLIK PLANI

5. SINIF TÜRKÇE YILLIK PLANI 5. SINIF TÜRKÇE YILLIK PLANI 2018-2019 1.hafta 17-23 Eylül Sözcüğün Anlam Özellikleri (Gerçek ve mecaz anlam, çok 5.3.1.33 2.hafta 24-30 Eylül anlamlılık, söz sanatları, terim anlam) 5.3.1.32 SÖZCÜKTE

Detaylı

Başkent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü. Doç. Dr. S. EKER

Başkent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü. Doç. Dr. S. EKER TÜRK DİLİ ÜZERİNE BİRKAÇ NOT Başkent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Doç. Dr. S. EKER 1 Millî his ile dil arasındaki bağ çok kuvvetlidir Dilin millî ve zengin olması millî

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi

Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Eğitim Tarihi Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi İslam Öncesi Türklerde Eğitimin Temel Özellikleri 2 Yaşam biçimi eğitimi etkiler mi? Çocuklar ve gençlerin

Detaylı

İÇİNDEKİLER SÖZEL BÖLÜM... 1

İÇİNDEKİLER SÖZEL BÖLÜM... 1 İÇİNDEKİLER SÖZEL BÖLÜM... 1 TÜRKÇE Test 1 Sözcükte Anlam... 3 Test 2 Sözcükler Arası Anlam İlişkileri ve Mecaza Dayalı Söz Sanatları... 6 Test 3 Deyimler Atasözleri İkilemeler... 9 Test 4 Söz ve Sözcük

Detaylı

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI... ANADOLU LİSESİ 10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI... ANADOLU LİSESİ 10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ AY HAFTA DERS SAATİ KONU ADI KAZANIMLAR 1. Edebiyat tarihinin incelediği konuları açıklar. 2. Edebî eserlerin yazıldığı dönemi temsil eden belge olma niteliğini sorgular 3. Uygarlık tarihiyle edebiyat

Detaylı

Türkçe Ulusal Derlemi Sözcük Sıklıkları (ilk 1000)

Türkçe Ulusal Derlemi Sözcük Sıklıkları (ilk 1000) Türkçe Ulusal Derlemi Sözcük Sıklıkları (ilk 1000) 14.08.2014 SIRA SIKLIK SÖZCÜK TÜR AÇIKLAMA 1 1209785 bir DT Belirleyici 2 1004455 ve CJ Bağlaç 3 625335 bu PN Adıl 4 361061 da AV Belirteç 5 352249 de

Detaylı

Satıcı burnu havada, kendini beğenmiş biri. Yaklaşık beş yıl kadar bu Edirne'de oturduk.

Satıcı burnu havada, kendini beğenmiş biri. Yaklaşık beş yıl kadar bu Edirne'de oturduk. ANLATIM BOZUKLUKLARI Her cümle belli bir düşünceyi, duyguyu aktarmak için kurulur. Bu cümlenin, ifade edeceği anlamı açık ve anlaşılır bir biçimde ortaya koyması gerekir. Ayrıca cümle mümkün olduğunca

Detaylı

AÖF İLAHİYAT ÖNLİSANS PROGRAMI 1. KİTAP ÜNİTE 1. Okuma Parçası. Tercüme

AÖF İLAHİYAT ÖNLİSANS PROGRAMI 1. KİTAP ÜNİTE 1. Okuma Parçası. Tercüme AÖF İLAHİYAT ÖNLİSANS PROGRAMI 1. KİTAP ÜNİTE 1 الجملة CÜMLE Okuma Parçası :.... Tercüme Okul Okul büyüktür. Bahçesi geniştir. Okulun kapıları yüksektir. Sınıfları çoktur. Öğrenciler okula sabah girerler

Detaylı

A) Eş anlamlı B) Eş sesli C) Deyim anlamlı D) Mecaz anlamlı. A) Kapıcı,yağmurun dinmesini bekliyordu. B) Uyandığında karşısında babasını gördü.

A) Eş anlamlı B) Eş sesli C) Deyim anlamlı D) Mecaz anlamlı. A) Kapıcı,yağmurun dinmesini bekliyordu. B) Uyandığında karşısında babasını gördü. Niçin kondun a bülbül. Kapımdaki asmaya. en yarimden ayrılmam. Götürseler asmaya. 1) Yukarıdaki altı çizili sözcükler anlam yönünden hangi çeşide girer? A) Eş anlamlı ) Eş sesli C) eyim anlamlı ) Mecaz

Detaylı

Türk Dili I El Kitabı

Türk Dili I El Kitabı Türk Dili I El Kitabı Editörler Osman Gündüz Osman Mert Yazarlar Sıddık Bakır Yasin Mahmut Yakar Osman Mert Kürşad Çağrı Bozkırlı Erhan Durukan Nurşat Biçer Oğuzhan Yılmaz M. Abdullah Arslan Osman Gündüz

Detaylı

Dil Gelişimi. temel dil gelişimi imi bilgileri

Dil Gelişimi. temel dil gelişimi imi bilgileri Dil Gelişimi Yaş gruplarına göre g temel dil gelişimi imi bilgileri Çocuklarda Dil ve İletişim im Doğumdan umdan itibaren çocukların çevresiyle iletişim im kurma çabaları hem sözel s hem de sözel olmayan

Detaylı

6. SINIF TÜRKÇE DERS BİLGİLERİ

6. SINIF TÜRKÇE DERS BİLGİLERİ 6. SINIF TÜRKÇE DERS BİLGİLERİ OKUMA KÜLTÜRÜ (5 EYLÜL - 21 EKİM) - Konuşmacının sözünü kesmeden sabır ve saygıyla dinler. - Başkalarını rahatsız etmeden dinler/izler. - Dinleme/izleme yöntem ve tekniklerini

Detaylı

Türklerin Anayurdu ve Göçler Video Ders Anlatımı

Türklerin Anayurdu ve Göçler Video Ders Anlatımı Türklerin Anayurdu ve Göçler Video Ders Anlatımı III. ÜNİTE TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI VE İLK TÜRK DEVLETLERİ ( BAŞLANGIÇTAN X. YÜZYILA KADAR ) A- TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI I-Türk Adının Anlamı

Detaylı

TÜRK DİLİ I DERSİ UZAKTAN EĞİTİM DERS SUNULARI. 11.Hafta

TÜRK DİLİ I DERSİ UZAKTAN EĞİTİM DERS SUNULARI. 11.Hafta TÜRK DİLİ I DERSİ UZAKTAN EĞİTİM DERS SUNULARI 11.Hafta Yapım Ekleri ve Uygulaması Fiilden İsim Yapma Ekleri Sıfat Fiil Ekleri Fiilden Fiil Yapma Ekleri Zarf Fiil Ekleri Fiilden İsim Yapma Ekleri Fiil

Detaylı

Cümle, bir düşünceyi, bir dileği, bir haberi ya da duyguyu tam olarak anlatan, bir veya birden çok sözcükten oluşmuş anlatım birimidir.

Cümle, bir düşünceyi, bir dileği, bir haberi ya da duyguyu tam olarak anlatan, bir veya birden çok sözcükten oluşmuş anlatım birimidir. CÜMLENİN ÖĞELERİ Cümle, bir düşünceyi, bir dileği, bir haberi ya da duyguyu tam olarak anlatan, bir veya birden çok sözcükten oluşmuş anlatım birimidir. Cümle içindeki sözcüklerin tek başlarına ya da

Detaylı

Ege Üniversitesi Elektrik Elektronik mühendisliği Türk Dili 1. Vize ders notları ve örnek soruları

Ege Üniversitesi Elektrik Elektronik mühendisliği Türk Dili 1. Vize ders notları ve örnek soruları Ege Üniversitesi Elektrik Elektronik mühendisliği Türk Dili 1. Vize ders notları ve örnek soruları DİL Dil bir iletişim aracıdır. O insan düşüncesini en ince ayrıntısıyla aktarmaya yarayan bir mucizedir.

Detaylı

KURALLI VE DEVRİK CÜMLELER. --KURALLI CÜMLE: İş, hareket, oluş bildiren sözcükler cümlenin sonunda yer alıyorsa denir.

KURALLI VE DEVRİK CÜMLELER. --KURALLI CÜMLE: İş, hareket, oluş bildiren sözcükler cümlenin sonunda yer alıyorsa denir. --KURALLI CÜMLE: İş, hareket, oluş bildiren sözcükler cümlenin sonunda yer alıyorsa denir. Örnek: Mustafa okula erkenden geldi. ( Kurallı cümle ) --KURALSIZ (DEVRİK) CÜMLE: Eylemi cümle sonunda yer almayan

Detaylı

CÜMLE TÜRLERİ YÜKLEMİNİN TÜRÜNE GÖRE. Fiil Cümlesi. *Yüklemi çekimli fiil olan cümlelere denir.

CÜMLE TÜRLERİ YÜKLEMİNİN TÜRÜNE GÖRE. Fiil Cümlesi. *Yüklemi çekimli fiil olan cümlelere denir. CÜMLE TÜRLERİ YÜKLEMİNİN TÜRÜNE GÖRE Fiil Cümlesi *Yüklemi çekimli fiil olan cümlelere denir. İnsan aklın sınırlarını zorlamadıkça hiçbir şeye erişemez. Seçilmiş birkaç kitaptan güzel ne olabilir. İsim

Detaylı

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ TÜRKÇE DERSİ EĞİTİM PLANI

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ TÜRKÇE DERSİ EĞİTİM PLANI BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ TÜRKÇE DERSİ EĞİTİM PLANI Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı Hazırlanan Öğrencinin; Adı: Soyadı: Doğum Tarihi: Yaşı: Öğrencinin Ailesine Ait Bilgiler: ADI- SOYADI BABA ANNE MESLEĞİ ADRES

Detaylı

RİSÂLE-İ MÛZE-DÛZLUK ÜZERİNE

RİSÂLE-İ MÛZE-DÛZLUK ÜZERİNE A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 51, ERZURUM 2014, 471-475 RİSÂLE-İ MÛZE-DÛZLUK ÜZERİNE ABOUT RİSÂLE-İ MÛZE-DÛZLUK Ahmet DEMİRTAŞ * Resim 1: Kitaba ait kapak görüntüsü Çizmecilik /

Detaylı