Bütünleştirilmiş Kalite Sistemleri

Transkript

1 Bütünleştirilmiş Kalite Sistemleri Ferrari mi, Renault mu daha kalitelidir? Öğr. Grv. Dr. M. Volkan TÜRKER T.C. Marmara Üniversitesi İİBF - İşletme Bölümü Yönetim ve Organizasyon Anabilim Dalı vturker@marmara.edu.tr vturker@gmail.com 2 Ferrari Renault 599 GTB Fiorano Megane II Ferrari mi, Renault mu daha kalitelidir? Kalite Ne Değildir? 3 Ferrari Renault 599 GTB Fiorano Megane II 4 Kalite; En iyi, en güzel, en hızlı, en güçlü vb. anlamı taşımaz. Kalite; Daha iyi, daha güzel, daha hızlı, daha güçlü anlamı da taşımaz. Kalite bir sıfat değildir. Amaca uygunluk derecesidir. Kalite görecelidir, yani kişiden kişiye değişiklik gösterir. 1

2 Kalite Nedir? Kalite Nedir? MUTLAK ANLAMDA EN İYİ AMACA UYGUNLUK DERECESİ Bir ürün veya hizmetin belirlenen veya olabilecek ihtiyaçları karşılama kabiliyetine dayanan özelliklerin toplamıdır.* *ISO 9005 Kalite Sözlüğü Kalite bir süreçtir; hammaddeden satış sonrası hizmete, ihtiyaçtan memnuniyete sürekli gelişmeyi kapsar. Kalite aynı zamanda bir yatırımdır; Uzun dönemde bir işi ilk defada doğru olarak yapmak, hatayı sonradan düzeltmekten daha düşük maliyetlidir. 5 6 Kalite Nedir? Kalite Olgusunun Tarihsel Gelişimi 7 Kalite hareketinin dünya çapında önde gelen liderlerinden J.M. JURAN kaliteyi tanımlarken şu ifadelerin altını çizmiştir;* Kalite ürün tatmini sağlamak amacı ile bir ürünün müşteri gereksinimlerine uyum koşullarını tanımlayan özelliklerdir. * Milli Prodüktivite Merkezi, Toplam Kalite Yönetimi, Ankara. 8 Kalite kavramı ile ilgili bilgilerle M.Ö.1760 tarihli Hammurabi yasalarında karşılaşılmaktadır. Bu yasalarda yer alan hükümlerden 229. madde şu şekildedir: Bir inşaat ustasının inşa ettiği bir ev ustasının yetersizliği ve işini gerektiği gibi yapmaması nedeniyle yıkılarak ev sahibinin ölümüne yol açarsa, o usta öldürülecektir. 2

3 Kalite Olgusunun Tarihsel Gelişimi Kalite Olgusunun Tarihsel Gelişimi 9 Bu yasa vahşice görünse de kalite felsefesini içinde barındırır. Şöyle ki; ev yaptıran her insan, inşaat ustası veya mühendisi olamaz, bu nedenle yaptırdığı veya aldığı evin sağlamlığını kendisi kontrol edemez. Fakat aldığı evde güvenle oturmak da onun hakkıdır. Bu nedenle evin sağlamlığının kontrolü ve sorumluluğu evi yapanda olmalıdır. 10 M.Ö yılında ise antik Mısır da piramitlerin yapımında görevli muayene elemanları, taş blokların yüzeylerinin dikliğini telden oluşturdukları bir araç sayesinde kontrol etmekteydiler (Kalite Kontrol). Kalite Olgusunun Tarihsel Gelişimi Kalite Olgusunun Tarihsel Gelişimi 11 M.S Mimar Sinan ın yapıtları İstanbul da, Alibey deresi üzerinde yapılmış olan Mağlova Kemeri inşa edildiği 1562 yılından bu yana (449 yıldır) ayakta durmakta işlevini yerine getirmektedir. 12 Osmanlı Devleti nde Lonca sistemi, Ahilik gelenekleri tarihte yer alan önemli sosyal ve ekonomik boyutlu iş yapma standartlarıdır. Bu örneklerden çıkartılabilecek genel sonuç; tarih boyunca kalitenin işin doğru yapılması ile eş anlamlı tutulduğudur. 3

4 Kalite Olgusunun Tarihsel Gelişimi Kalite Olgusunun Tarihsel Gelişimi 13 Kalite kavramının bir sistem olarak ele alınması ve önceden belirlenmiş ilkelere dayandırılması ilk olarak ABD de ortaya çıkmış, daha sonra Japonya ve Avrupa daki gelişmelerle zirveye ulaşarak, yönetim bilimi içerisindeki yerini almıştır.* * Muhittin Şimşek, Toplam Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Sistemleri, Alfa yayınevi, İstanbul, 2000, s.1 14 Japonya, batıda geliştirilen kalite sistemini, kendi toplum yapısına ve üretim sistemine uygun hale getirerek, kaliteyi ucuza üretmeyi başarmıştır. Japonya nın kalite kavramına olan katkısı, Düşük maliyetli kalite dir denebilir. Rekabet gücünde yaşanan değişim ve kalitenin artan önemi Yenilik ve Yaratıcılık Üst. ile Rek. Gücü 1990 Hız Üstünlüğü ile Rekabet Gücü 1980 Kalite Üstünlüğü ile Rekabet Gücü 1970 Maliyet Üstünlüğü ile Rekabet Gücü 1960 Üretim Üstünlüğü ile Rekabet Gücü 16 4

5 Süreçlerle Yönetim - Genel Sistem Teorisi ile İşletmeyi Analiz Etmek Genel Sistem Teorisi Ludwig von Bertalanffy ( ) 17 Temel Sistem Unsurları Girdi Geçirgen çevre sınırı Süreç Çıktı Açık Sistem Geçirgen çevre sınırı Girdi Süreç Çıktı Geri Bildirim Geçirgen olmayan çevre sınırı Geri Bildirim Girdi Süreç Çıktı Kapalı Sistem Geri Bildirim 5

6 İşletme Modeli Nedir? İşletme Modeli İşletmenin si Bir sistemin dışında olup, sistemi etkileyen her şey o sistemin çevresini oluşturur. Yakın Genel Uluslararası Girdi Üretim Süreci Fiziksel varlıklar İşletme Yönetimi İnsan Kaynakları Çıktı Satıcılar Girdi Üretim Süreci Fiziksel varlıklar Yakın (1.) Finans Kuruluşları İşletme Yönetimi İnsan Kaynakları Alıcılar Çıktı Geri Bildirim Rakipler Kamuoyu Sendikalar 6

7 Uluslararası (3.) Hukuki- Politik çevre Satıcılar Ekonomik Girdi Üretim Süreci Fiziksel varlıklar Genel (2.) Yakın (1.) Finans Kuruluşları İşletme Yönetimi İnsan Kaynakları Teknolojik Alıcılar Çıktı Uluslararası Ekonomik Hukuki- Politik çevre Satıcılar Ekonomik Girdi Üretim Süreci Fiziksel varlıklar Genel (2.) Yakın (1.) Finans Kuruluşları İşletme Yönetimi İnsan Kaynakları Teknolojik Alıcılar Çıktı Uluslararası Teknolojik Rakipler Kamuoyu Sendikalar Doğal Rakipler Kamuoyu Sendikalar Doğal Doğal Sosyo-kültürel Uluslararası Hukuki-Politik Sosyo-kültürel Uluslararası Sosyo-kültürel TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ Total Quality Management 28 TKY Nedir? Klasik yönetim anlayışının alternatifi olarak doğan, gelişen ve gelişimine devam etmekte olan modern ve etken yönetim anlayışının bugünkü adıdır. 2. Dünya savaşı sonrasında Japonya da elde edilen başarıları, 70 li yılların sonunda, 80 li yılların başında kendilerine adapte etmek isteyen ABD firmalarınca dünya çapında etki gösteren yeni bir yönetim akımına dönüşmüştür. 7

8 Neden Toplam? Neden Kalite? T hizmetler) Tüm çalışanların katılımı (Kalite herkesin sorumluluğundadır) Yapılan işlerin tüm yönleri Tüm müşteriler Tüm üretilen ürünler (mal ve K servisler Kalite; müşterilerin bugünkü beklenti ve ihtiyaçlarını tam ve zamanında karşılayıp, onlara gelecekteki beklentilerini aşan ürün ve sunmaktır Neden Yönetim? Kalite Organizasyonlarının TKY den önceki ve sonraki fonksiyonları Y yönetimin Yönetimin her konuda çalışanlara liderlik yapması Şirket çapında katılımcı sağlanması ESKİ Kalite planlama Spesifik dizayn Umulabilen kalite anlayışı Üretimin katılması Kalite departmanı kaliteden sorumlu YENİ Kalite fonksiyonunun yayılması Müşteri beklentilerine uygun dizayn Sürekli gelişme anlayışı Tüm fonksiyonları içermesi En alttan en üste kadar her departman kendi kalitesinden sorumlu

9 Toplam Kalite Yönetiminin Amacı Nedir? (1) Müşteri ihtiyaçlarının doğru şekilde tespit edilmesi sonucunda tüm süreçleri bu ihtiyaçlara göre yönlendirmek. Mümkün olan en yüksek kalite seviyesine ulaşmak (ürün ve hizmetler ile diğer alanlarda) müşteri tatmininin arttırılması yolu ile şikayetlerin en aza indirilmesi. Ürün geliştirme süresinin kısaltılması. Toplam Kalite Yönetiminin Amacı Nedir? (2) Maliyetlerin ve israfın azaltılması. Moral ve verimliliğin arttırılması. Etken iletişim yöntemlerinin oluşturulması. Problem çözümünde ekip yaklaşımının geliştirilmesi. Etkili bir rekabet stratejisinin oluşturulması. Süreçlerde sürekli bir iyileştirme ve gelişme ortamının sağlanması TKY nin Endüstri ve Hizmet Sektörleri İçin Yararları Nelerdir? (1) TKY nin Endüstri ve Hizmet Sektörleri İçin Yararları Nelerdir? (2) 35 Pazar payı, verimlilik, rekabet gücü ve karlılık artar. Çalışanların motivasyonu artar. Üretim hataları, tamirat ve gereksiz stok gibi nedenlerden kaynaklanan giderler azalır. Çalışanlar arasında dikey ve yatay iletişim artar. Tedarikçi ve taşeronlar ile olan ilişkiler iyileşir. Ürün geliştirme süresi kısalır. 36 Sürekli gelişme ilkesi sayesinde, kurumun devamlılığı garanti altına alınır. Süreç içi işlem sayısı azalır ve teslim süreleri kısalır. (İç ve Dış) Müşteri tatmini artar ve şikayet sayısı azalır. (İç ve Dış) Müşterilerin güveni kazanılır veya varolan güven sürdürülür. 9

10 Toplam Kalite Yönetimi ile Geleneksel Yönetim Anlayışının Karşılaştırılması Toplam Kalite Yönetimi ile Geleneksel Yönetim Anlayışının Karşılaştırılması Geleneksel Yönetim Anlayışı Toplam Kalite Yönetimi Geleneksel Yönetim Anlayışı Toplam Kalite Yönetimi Fazla beklentisi olmayan müşteri Aynı türden çok sayıda üretim Eğitim düzeyi düşük, ucuz eleman Kontrole dayalı kalite anlayışı Yüksek maliyetli kaliteli ürünler Her şeyi isteyen müşteri, fazla seçenek ve büyük rekabet Müşteri isteklerine uygun, çok seçenekli esnek üretim İşin gerektirdiği eğitime sahip, kalifiye eleman Hatanın oluşmasını önleyici yaklaşım Daha ucuz ve daha yüksek kalitede ürünler Optimum stokla çalışma Kabul edilebilir hata düzeyi Kabul edilebilir nitelik limitleri arasında üretim Ortaya çıkan sorunlara çözüm geliştiren bir yönetim anlayışı Sıfır stokla çalışma hedefi Sıfır hataya ulaşma hedefi Hedeflenen değerlere uygun üretim Olası sorunları düşünüp, bunların oluşmasını engellemeye yönelik çalışma Toplam Kalite Yönetimi ile Geleneksel Yönetim Anlayışının Karşılaştırılması Toplam Kalite Yönetimi ile Geleneksel Yönetim Anlayışının Karşılaştırılması 39 Geleneksel Yönetim Anlayışı Toplam Kalite Yönetimi Uzmanlaşmaya dayalı sistem geliştirme Birimler arası ayrımlara dayanan organizasyonlar Ödül ve cezaya dayalı motivasyon sistemleri Pazarlık ve kontrole dayalı tedarikçi ilişkileri Kurumlar arası işbirliği ile sistem geliştirme Birimlerin işbirliğine dayanan organizasyonlar Cesaretlendirme, takdir ve ödüllendirmeye dayanan motivasyon sistemleri Karşılıklı güvene ve anlayışa dayanan ortak iyileştirme projelerinin yapıldığı tedarikçi ortaklığı 40 Geleneksel Yönetim Anlayışı Toplam Kalite Yönetimi Kısa sürede yüksek kar amaçlayan yaklaşım Yeni ürünlerin AR-GE ve pazarlama birimlerince geliştirilmesi İşi en iyi bilen o işi yönetendir anlayışı Tecrübe ve inisiyatife dayanan yönetim anlayışı Uzun vadede var olma ve kazanç sürekliliğinin sağlanması Tüm birimlerin ürün geliştirme sürecine katılması İşi en iyi bilen o işi yapandır anlayışı Ölçüm sonuçları ve verilerin analizine dayanan yönetim anlayışı 10

11 TKY nin Kabul Görmüş Özellikleri TKY nin Kabul Görmüş Özellikleri 41 İnsana saygı esastır. Müşterinin tam ve sürekli tatmini hedeftir. Kurum politikasına kalite kavramı yön vermelidir. Kalite bilinci yaygınlaştırılmalı ve çalışanların tamamı bu bilinçle her alanda kaliteyi artırmaya çalışmalıdır. Herkesin işini zamanında, ilk defada ve doğru olarak yapması esastır. 42 Sürekli gelişme anlayışı esas olmalı, ürünün kontrolü değil sürecin kontrolü önem taşımalıdır. Yöneticiler dahil bütün çalışanların katılacağı sürekli bir eğitim programı uygulanmalıdır. Her kademede ekip çalışması yapılmalıdır. Her kademede katılımcı yönetim uygulanmalıdır. Toplam Kalite Yönetimi nin Temel İlkeleri 1. Tüm Çalışanların Geliştirilmesi ve Tam Katılımın Sağlanması 2. Sürekli Gelişme (Kaizen) 3. Üst Yönetimin Liderliği 4. Müşteri Odaklılık İnsan Kaynakları Yönetimi ve Toplam Kalite Yönetimi İlişkisi Toplam Kalite Yönetimi nin Temel İlkeleri Tüm Çalışanların Geliştirilmesi ve Tam Katılımın Sağlanması 11

12 * Falih Rıfkı Atay, Çankaya, syf.318 Bir gün Mısır da bağımsızlık mücadelesi için çalışan liderlerden biri, Mustafa Kemal i görmeye gelmiştir. Kendisine: - Bizim hareketin de başına geçmek istemez misiniz? diye sorar. Olabilecek şey değildir ama Mustafa Kemal: - Yarım milyonunuz bu uğurda ölür mü? diye sorar. Adamcağız yüzüne baka kalır: - Fakat paşa hazretleri yarım milyonun ölmesine ne lüzum var? Başımızda siz olacaksınız ya der. - Benimle olmaz beyefendi, yalnız benimle olmaz. Ne zaman halkınızın yarım milyonu ölmeye karar verirse o vakit gelip beni ararsınız. İnsan Kaynakları ve Kalite Yönetimi İlişkisi Çalışan katılımı, Güçlendirme ve TKY Fortune Dergisi nin 1000 şirket üzerinde yaptığı araştırma; %80 çalışan katılımı TKY nin bir parçasıdır. Personel Güçlendirme katılımın ileri bir şeklidir İnsan Kaynakları ve Kalite Yönetimi İlişkisi İşletmeler TKY de başarılı olmak istiyorlarsa bunun özel bir kültür (kalite kültürü) gerektirdiğini unutmamalıdırlar. Bu bit altyapıya benzetilebilir. Bu altyapıya sahip olmayan bir işletmede TKY nin hayata geçirilmesi imkansız olacaktır. TKY yi destekleyen İK özellikleri Açık İletişim Güven Çalışma istikrarı Performans değerleme

13 49 Açık İletişim TKY de; tüm çalışanlardan, kendi işlerinde problem çözücü ve karar verici olmaları beklenir. Çalışanların karar verebilmesi için bilgiye ihtiyaçları vardır. Bu nedenle açık iletişim şarttır. Ayrıca bu sayede korkular azalır, hızlı değişime ayak uydurulması sağlanır. 50 Güven Her zaman iki taraflı olmalıdır. Bunu sağlamak için; 1. Açık iletişim, 2. Tutarlı iletişim (her çalışana aynı), 3. Dürüstlük, 4. Adalet (her çalışana eşit haklar), 5. Başkalarının fikirlerine saygı, esastır. Çalışma İstikrarı Bilim dünyası yeni süreç ve teknolojiler geliştirmek için çalıştıkça bazı iş ve meslekler önemini yitirmektedir. Öncelikle çalışma istikrarı güvence altına alınmalıdır. Ör: Japonya uzun bir dönem boyunca, hayat boyu istihdam ilkesi izlenmiştir. Performans Değerleme Sadece fiili durumu tespit etmek değildir. Asıl amacı; az çalışanla çok çalışanı ayırmak ya da ücretlendirme için kullanmak olmamalıdır. PD; var olunan noktayla ulaşılmak istenen nokta arasındaki farkı ortaya koyup, hedefe varmak için yapılması gerekenleri tespit edebilmenin ilk adımıdır. PD; sadece kişinin başarısını değil, sistemin başarısını ölçer. PD; çalışanların potansiyellerini arttırmaya yönelik bir çalışmadır

14 53 Tüm Çalışanların Geliştirilmesi ve Tam Katılımının Sağlanması Mutlu çalışan, mutlu müşteri yaratır. Kalite sadece üst yönetimin değil, tüm çalışanların sorumluluğundadır. İş Tatmini Sağlanmış Çalışanların Kalite Sistemindeki Önemi Toplam Kalite Yönetimi nin Temel İlkeleri 2. Sürekli Gelişme (Kaizen) Yaptıklarımızı asla yeterli görmüyoruz. Mustafa Kemal ATATÜRK Sürekli Gelişme (KAIZEN) Sürekli Gelişmenin İlkeleri 55 Japoncada Kai=Değişim, Zen=İyi, daha iyi, anlamına gelmektedir. Bu iki kelimenin birleşiminin Türkçemizde kullanımı Sürekli iyileştirme, sürekli gelişme şeklinde olmuştur. 56 Kaizen, gelişmenin; belirli bir gelişmişlik düzeyinde sıçrama yoluyla değil, düzenli ve küçük atılımlar yolu ile olacağını ifade eder. (Devrim Evrim farkı) Kaizen de hedef, belirli bir standardı tutturmak değil, ulaşılan seviye ne olursa olsun, o seviyeyi sürekli olarak geliştirmektir. Şirketin bütün birimlerinde, her gün mutlaka bir miktar gelişme yaşanmalıdır. 14

15 Deming Döngüsü Müşteri Odaklılık Toplam Kalite Yönetimi Robot Teknolojisi Kalite Kontrol Çemberleri Öneri Sistemi Otomasyon İşyerinde Disiplin Toplam Verimli Bakım Kanban (işaret panosu) Kalite İlerlemesi Tam-Zamanında Sıfır Hata Küçük-grup Aktiviteleri İşçi-Yönetim İlişkileri Verim Artışı Yeni-ürün Tasarımı KAIZEN felsefesine katkıda bulunanlardan W.E.Deming, 1950 lerde yaptığı Japonya seyahatlerinde İstatistiksel Kalite Kontrol çalışmaları yapmıştır. Deming ayrıca, Sürekli Gelişme kavramını Japonya ya kabul ettiren en önemli Kalite Kontrol araçlarından biri olan Deming Döngüsünü tanıtmıştır Deming Döngüsü (PUKD) Deming Döngüsü (PUKD) Düzelt Planla Kontrol Et Uygula D K P U Gelişme

16 61 Sürekli Gelişmenin Yararları Tüm faaliyetlerde canlılık meydana gelir. Şirkette amaç ve hedef birliği sağlanır. Çalışanların bilgi ve beceri düzeyi sürekli olarak gelişir. Çalışanların motivasyonu artar. Etkileşim içindeki birimlerin ortak sorunları, en kısa yoldan ve kalıcı bir şekilde çözülür. Üretim ve diğer rekabet unsurları, daha hızlı bir gelişme gösterir. İş Tatmini Sağlanmış Çalışanların Kalite Sistemindeki Önemi Toplam Kalite Yönetimi nin Temel İlkeleri 3. Üst Yönetimin Liderliği Üst Yönetimin Liderliği Kurumun üst yönetimi, TKY yi kurumdaki diğer herkesten daha iyi bilmelidir. Kalite süreçlerinin nasıl yürütüldüğünü araştırıp, sorunları iyi anlamalıdır. TKY nin unsurlarının, ilkelerinin ve yararlarının neler olduğunun tüm çalışanlarca anlaşıldığından ve bunlara sahip çıkıldığından emin olmalıdır. Bunun için; Üst Yönetimin Liderliği gerekli olan; eğitimin, motivasyonun ve yetki devrinin astlarına sunulmasından sorumludur. Kalite hedeflerine ne ölçüde ulaşıldığını kontrol etmeli ve gerekli iyileştirmelerin yapılmasını sağlamalıdır. Astlarının, kendisini model aldığını asla unutmamalı ve herkesten önce kendisini kalite felsefesine adamalıdır

17 İnsan Kaynakları Yönetimi ve Toplam Kalite Yönetimi İlişkisi Toplam Kalite Yönetimi nin Temel İlkeleri Müşteri Odaklılık TKY de müşteri kavramı; İşletme/organizasyon içinde yer alan tüm çalışanlar İÇ MÜŞTERİ, Üretilen ürün yada hizmeti satın alanlar ise DIŞ MÜŞTERİ. 4. Müşteri Odaklılık 66 Müşteri Odaklılık Müşteri Odaklılık (İç Müşteri) 67 Ürün ve hizmetlerin kalitesini en son noktada müşteri değerlendirir. Dolayısıyla müşteri odaklılık denildiğinde, "müşteri istek ve beklentileri" ve "katma değerin nasıl sunulabileceği" anlaşılmaktadır. Müşterilerin beklentilerini aşan ürün ve hizmetler sağlayarak onların başarılarına katkıda bulunulur. İşletmelerin uzun dönemli amaçlarına ulaşması müşterilerde oluşturacakları güvene bağlıdır. 68 Girdi Girdi Üretim Süreci İK Süreci Çıktı Çıktı Girdi Girdi Satış Süreci Finans Süreci Çıktı Çıktı 17

18 Birim Ürün Maliyeti Kalite Yaklaşımları Kalite Maliyetleri 69 Önleyici Sistem Yaklaşımı: Hatalar ortaya çıkmadan, önlemeye çalışıldığından kalitede gelişme ve iyileşme sağlanmakta ve sonuçta pazara girme süreci daha hızlı olmaktadır. Düzeltici Sistem Yaklaşımı: Hatayı ortadan kaldırmak için müşteri şikayetinin analizi veya hatanın yakalanması beklendiğinden daha yavaş tepki verir. 70 Kaliteyi artırmak için yapılan çalışmalar sonucu önleme ve ölçme maliyetleri yükselmeye başlar. Kalite düzeyi ilerledikçe maliyet artışı hızlanır. Buna karşılık, kusurlu ürüne bağlı olan başarısızlık maliyeti kalite iyileştikçe azalır. Toplam Kalite Maliyeti iki eğrinin kesiştiği noktada en küçük değerini alır. Yüksek Kalite Maliyetleri Toplam Kalite Maliyetleri Kalitesizlik Maliyetleri Buzdağı Hurda, ıskarta Üretim Kaybı... Kolay ölçülebilen kalitesizlik maliyetleri Düşük Önleme ve ölçme maliyetleri Başarısızlık (Kalitesizlik) maliyetleri Müşteri Kaybı Pazar Kaybı İmaj Kaybı Güven Kaybı Uzun vadede tesir eden çok ciddi kayıplardır Kolay ölçülemeyen kalitesizlik maliyetleri 71 Düşük Kalite Düzeyi Yüksek 72 18

19 Toplam Kalite Yönetimi Uygulama Sistem ve Araçları Robert Bosch tercihinde çok haklı zira insanların/müşterilerin güvenini kaybetmek uzun vadede çok daha büyük parasal kayıpları beraberinde getirecektir! Kalitesizlik Maliyetleri Buzdağını unutmayın! Kalite Çemberleri Sıfır Hata (Poke-Yoke) Tam Zamanında Üretim (JIT) Kanban 73 Kalite Çemberleri Kalite Çemberleri 75 Kurumlarda aynı alanda çalışan, benzer işleri yapan ve düzenli aralıklarla bir araya gelerek; kendi işleri ile ilgili sorunları saptayan, inceleyen, çözen ve gönüllü katılımın esas olduğu, üye sayısının 5-9 kişi arasında değiştiği gruplardır. Bu yöntem; Önleyici Sistem Yaklaşımı nı esas alır. 76 Dr. Kaoru ISHIKAWA, Kalite Çemberleri (KÇ) etkinliklerini şöyle tarif etmektedir; KÇ, kalite kontrol etkinliklerini gönüllü olarak aynı iş yerinde yürütülen küçük bir gruptur. Bu küçük grup sürekli olarak firma çapında kalite kontrolün bir parçası olarak bütün üyelerin katılımıyla kendini geliştirme ve karşılıklı gelişme, atölye içinde denetim ve ilerleme, kalite kontrol etkinliklerinden yararlanma işini yürütür. 19

20 Kalite Çemberlerinin Özellikleri Kalite Çemberlerinin Amaçları 77 Gönüllülük Kendini geliştirme Karşılıklı öğrenme Canlılık ve süreklilik Üst Yönetimin desteği Ekip çalışması takım ruhu 78 Önleyici Kalite Kontrol sisteminin yerleşmesi, Bireylerin motivasyonunun artırılması, Bireylerin katılmasıyla yaratıcı yeteneklerinin ortaya çıkarılması için teşvik edilmesi, Örgüt içinde haberleşmenin daha etkin hale getirilmesi, Yönetici işçi ilişkilerinin artırılması, İşletmenin gelişmesine katkıda bulunmasının sağlanması. Sıfır Hata (Poke-Yoke) 79 Her yapılan işte 1000 de 1 oranında hata yapılsaydı ne olurdu? Havaalanlarında her gün bir uçak tehlikeli iniş yapardı, İstanbul'da her yıl 20,000 yanlış reçete yazılırdı, Her hafta 500 yanlış ameliyat yapılırdı, Kalbimiz yılda 32,000 kez dururdu! O halde 80 Sıfır Hata (Poke-Yoke) Japonca da; Poke = Hata Yoke = Sakınma Hatadan Sakınma (veya Sıfır Hata) Hataların oluşumunda, özürlü mal ve hizmet üretim süreçlerinin kullanılmasını önleme sistemidir. 20

21 Sıfır Hata (Poke-Yoke) Sıfır Hata Araçları Önemli olan, hataların tekrarını önlemeyi amaçlayan, sürekli iyileştirilebilen üretim sistemlerinin kurulmasıdır. Hataya neden olabilecek durumların ve kusurlu ürün veya süreçlerin belirlenmesine yönelik mekanik, elektronik (ürünler için), sosyal, yönetsel (hizmetler için) sistemler Tam Zamanında Üretim Just In Time (JIT) Toyota Taichi Ohno Sıfır Stok Sıfır Hata Müşteri ilişkilerini doğru zamanda ve miktarda, en ekonomik düzeyde karşılayabilmek için hammaddeden, bitmiş ürüne dek tüm aşamalarda stokları kontrol edilebilir en az seviyede tutarak, stok maliyetini en aza indirmeyi amaçlayan üretim sistemidir. 84 Tam Zamanında Üretim Dayandığı prensipler; Müşterinin istediği kadar üretilmelidir. Üretim hızı, talep değişimlerine uymalıdır. Iskarta oranı hemen hemen sıfır olmalıdır. İşçilik, malzeme ve kapasite kaybı sıfır olmalıdır. İnsan kaynağının eğitimine ve gelişmesine önem verilmelidir. 21

22 TZÜ Sisteminin Özellikleri TZÜ Sisteminin Özellikleri 85 Mamul politikası: Pazar sınırlıdır, mümkün olduğunca az çeşit, yüksek kalite, Kapasite kullanımı: Son derece esnek, verim nispeten düşük, Fabrika düzeni: Sürekli akış, kısa taşıma mesafeleri, İşgücü: Değişik yeteneklere sahip, esnek, Üretim programları: Küçük parti hacimleri, bir çeşitten diğerine geçiş süresi kısa, 86 Stoklar: Minimum stok, Tedarik Kaynakları: Az sayıda tedarikçi, etkin iletişim, zamanında teslim, Kalite: Çok düşük ıskarta, seyrek muayene, sürekli süreç kontrolü, Tamir-Bakım: Koruyucu bakım öncelik taşır, Üretim kontrolü; Kontrol sistemleri basit olmalı, kayıt az olmalıdır. Kanban (Japonca=kart) Yöntemi Boş araba Boş araba Katılımınız için teşekkür eder, başarılarınızın devamını dilerim. İş İstasyonu 1 İş İstasyonu 2 Dolu araba İş akış yönü Dolu araba Dr. M. Volkan Türker vturker@marmara.edu.tr