Erdoğan, Mustafa Türkiye de Anayasalar ve Siyaset. 1. Türkiye Anayasa Tarihi 2. Türk Siyasî Tarihi

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Erdoğan, Mustafa Türkiye de Anayasalar ve Siyaset. 1. Türkiye Anayasa Tarihi 2. Türk Siyasî Tarihi"

Transkript

1

2 Erdoğan, Mustafa Türkiye de Anayasalar ve Siyaset 1. Türkiye Anayasa Tarihi 2. Türk Siyasî Tarihi Liberte Yayınları: Baskı: Mayıs 2012, 7. Baskı: Mart 2011, 6. Baskı: Eylül 2009, 5. Baskı: 2008, 4. Baskı: 2003, 3. Baskı: 2001, 2. Baskı: 1999, 1. Baskı: 1997 Liberte Yayınları, 2011, 2009, 2003, 1997 Tashih: Selçuk Durgut Sayfa Düzeni: Liberte Yayınları Kapak Tasarımı: Muhsin Doğan Montaj: Merkez Repro Baskı: Cantekin Matbaası Adres: Zübeyde Hanım Mah. Samyeli Sok. No: 15, İskitler, Ankara Telefon: (312) Faks: (312) Sertifika No: Adres: GMK Bulvarı No: 108/16, Maltepe, Ankara Telefon:(312) Faks: (312) Web: Sertifika No: ISBN 13: Liberte Yayınları Liberte Yayın Grubu nun tescilli bir markasıdır.

3 Mustafa Erdoğan, Anayasa hukuku ve siyaset teorisi alanındaki eserleriyle tanınan Mustafa Erdoğan 1956 da Trabzon da doğdu. Yüksek lisans ve doktorasını mezun olduğu Ankara Hukuk Fakültesi nde yaptı. Idarî yargıda hâkim olarak çalışırken 1985 yılında akademik mesleğe intisap etti. Erdoğan 1991 yılında Doçent, 1997 yılında profesör oldu. Sırasıyla , 2003 ve yıllarında Amerika Birleşik Devletleri nde muhtelif üniversiteler ve araştırma kurumlarında bilimsel araştırmalar yaptı. Hâlen Hacettepe Üniversitesi, İİBF, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü nden emekli olup İstanbul Ticaret Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Dekanlığı görevini üstlendi. Mustafa Erdoğan 1992 sonunda Atilla Yayla ve Kâzım Berzeg le beraber Liberal Düşünce Topluluğu nu kurdu ve uzun süre Liberal Düşünce dergisinin editörlüğünü yürüttü. Yirmi yıldan fazla bir süredir muhtelif yerli ve yabancı dergilerde yazı ve makaleleri yayımlandı. Son on yılda aralıklı olarak çeşitli gazetelerde köşe yazarlığı yaptı. Prof. Dr. Erdoğan ın başlıca telif eserleri şunlardır: Liberal Toplum Liberal Siyaset (Siyasal Kitabevi, 1998) Demokrasi, Laiklik, Resmi İdeoloji (Liberte Yayınları, 2000) Anayasa ve Özgürlük (Yetkin Yayınları, 2002) Anayasal Demokrasi (Siyasal Kitabevi, 2003)Aydınlanma Modernlik ve Liberalizm (Orion Kitabevi, 2006) İnsan Hakları: Teorisi ve Hukuku (Orion Kitabevi, 2007) Erdoğan ayrıca sosyal ve siyasal teori alanında dört kitabı İngilizceden Türkçeye çevirdi. Mustafa Erdoğan evli ve iki çocuk babasıdır.

4 ÖZET İÇINDEKILER 1 OSMANLI MODERNLEŞMESI DÖNEMI SENED-I İTTIFAK II. MAHMUT UN REFORM SIYASETI TANZIMAT DÖNEMI ( /6) 1876 ANAYASASI REJIMI İKINCI MEŞRUTIYETIN İLÂNI VE ANAYASAL MONARŞIYE GEÇIŞ 2 TEK-PARTILI CUMHURIYET MÜTAREKE DÖNEMI VE SONRASI TBMM NIN KURULUŞU VE 1921 ANAYASASI 1924 ANAYASASI VE TEK-PARTI YÖNETIMI 3 ÇOK-PARTILI SIYASETE GEÇIŞ SAVAŞ SONRASINDA TÜRKIYE DEMOKRAT PARTI NIN KURULMASI DEMOKRAT PARTI DÖNEMI ANAYASASI NIN İHTIYATLI DEMOKRASISI 1961 ANAYASASI NA DOĞRU ANAYASAL DÜZENIN TEMELLERI ANAYASANIN UYGULANMASI 5 ANAYASACILIKTA GERI ADIM: 1982 ANAYASASI YENI ANAYASANIN YAPILIŞI ANAYASAL DÜZENIN ESASLARI SIYASÎ HAYAT: SONRASINDA İNSAN HAKLARINA KISA BIR BAKIŞ

5 GENIŞ İÇINDEKILER BIRINCI BÖLÜM OSMANLI MODERNLEŞMESI DÖNEMI...23 A. Sened-i İttifak...24 B. II. Mahmut un Reform Siyaseti...26 C. Tanzimat Dönemi ( /6) Gülhane Hatt-ı Şerifi Islahat Fermanı ve Sonrası...31 D Anayasası Rejimi Kanun-ı Esasî ye Göre Anayasal Düzenin Esasları Rejimin Fiilî İşleyişi...41 E. İkinci Meşrutiyetin İlânı ve Anayasal Monarşiye Geçiş Mart Olayı Muamması Anayasa Değişiklikleri Sonrasında Siyasal Hayat Osmanlı Anayasacılığının Genel Değerlendirmesi...57 İKINCI BÖLÜM TEK-PARTILI CUMHURIYET...61 A. Mütareke Dönemi ve Sonrası...61 B. TBMM nin Kuruluşu ve 1921 Anayasası TBMM nin Kuruluşuna Doğru Teşkilât-ı Esasiye Kanunu Anayasanın Uygulanması ve Siyasî Hayat... 72

6 C Anayasası ve Tek-parti Yönetimi Anayasal Düzenin Özelliği Otoriter Tek-Parti Yönetiminin Kurulması ve Pekişmesi...81 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÇOK PARTILI SIYASETE GEÇIŞ...95 A. Savaş Sonrasında Türkiye...95 B. Demokrat Parti nin Kurulması...97 C. Demokrat Parti Dönemi İlk Heves: Ümitler ve Tereddütler Özgürlükten Baskıya Mı? Mayıs Darbesi DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 1961 ANAYASASI NIN İHTIYATLI DEMOKRASISI A Anayasası na Doğru B. Anayasal Düzenin Temelleri Anayasaya Hâkim Olan Temel Görüşler a. İnsan Hakları ve Demokrasi b. İdeolojik Devlet Anayasal Düzenin İlkeleri a. Anayasanın Üstünlüğü b. Hukuk Devleti c. Sosyal Devlet Devlet Sisteminin Yapısı a. Parlamentarizm b. Yargı Bağımsızlığı c. Milli Güvenlik Kurulu d. Siyasî Partiler C. Anayasanın Uygulanması Geçiş Dönemi Demirel li Yıllar ve Ecevit in Yükselişi Çoğulculuğa Doğru mu?...136

7 4. 12 Mart Muhtırası ve Ara Rejim Anayasa Değişiklikleri Ecevit CHP Genel Başkanı Oluyor Koalisyon Hükümetleri Dönemi Eylül e Giden Yol BEŞINCI BÖLÜM ANAYASACILIKTA GERI ADIM: 1982 ANAYASASI A. Yeni Anayasanın Yapılışı B. Anayasal Düzenin Esasları Anayasanın Felsefî ve İdeolojik Arkaplanı a. Siyasî Devletçilik b. İdeolojik Devlet (Resmî İdeoloji) c. Dayanışmacı Milliyetçilik ve Korporatizm Cumhuriyetin Nitelikleri a. İnsan Haklarına Saygı b. Atatürk Milliyetçiliği c. Demokratik Devlet i. Özgür ve Düzenli Seçimler ii. Siyasî Çoğulculuk ve Yarışma iii. Çoğunluk Yönetimi ve Azınlık Hakları iv. Sivil ve Siyasî Özgürlükler v. Seçilmişlerin Üstünlüğü vi. İktisadî Özgürlükler ve Piyasa Ekonomisi d. Lâik Devlet i. Resmî Dinin Yokluğu ve Din Özgürlüğü ii. Dinsizlik Dogmasının Yokluğu iii. Dinler Karşısında Tarafsızlık iv. Devletle Dinin Organik Ayrılığı e. Sosyal Devlet f. Hukuk Devleti g. Eşitlik Temel Hakların Anayasal Konumu...194

8 a. Temel Hakların Sınırlanması b. Temel Hakların Kötüye Kullanılamaması c. Temel Hakların Durdurulması d. Bazı Temel Hak Kategorileri i. Düşünce ve İfade Özgürlükleri ii. Din Özgürlükleri iii. Siyasî Haklar iv. İktisadî Özgürlükler Anayasanın İktidar Haritası a. Hükümet Sistemi b. Yasama i. Organ ii. Yetki ve İşlemleri c. Yürütme i. Organ ii. Yetki ve İşlemleri iii. İdare d. Yargı i. Yargının Temel İlkeleri ii. Yargı Düzenleri iii. Anayasa Yargısı Anayasanın Değiştirilmesi C. Siyasî Hayat: Sivil Siyasetin İlk Yılları: Sınırlı Çoğulculuk Demirel in Dönüşü Şubat Süreci Tayyip Erdoğan İktidarda D Sonrasında İnsan Haklarına Kısa Bir Bakış KAYNAKÇA DIZIN...281

9 BIRINCI BÖLÜM OSMANLI MODERNLEŞMESI DÖNEMI Osmanlı modernleşmesinin başlangıcının sembolik ismi III. Selim ilginç bir rastlantı sonucu olarak Fransa da Devrim in patlak verdiği 1789 yılında tahta çıkmıştı. Sultan Selim Devrim sonrasında Avrupa da meydana gelen toplumsal ve siyasal değişmelerin farkındaydı. Bu nedenle onun Nizam-ı Cedid denen reform programını başlatması bir tesadüf değildir. Bu programın ana hedefi, genel olarak devlet sistemini modernleştirmek suretiyle, hem uluslararası câmia karşısında, hem de ülke içinde gitgide güç kazanan âyan karşısında merkezî devletin gücünü artırmaktı. Ne var ki, pâdişah merkezî devlet örgütünü modernleştirmek isterken, paradoksal olarak, çıkarlarının devamı geleneksel düzenin korunmasına bağlı olan Yeniçeriler ve Ulemâ karşısında, otoritesini zayıflatmak istediği âyanın desteğine başvurmak zorunda kalmıştı. Sonunda sultan bu iki sınıftan gelen muhalefete yenik düştü ve 1807 yılında tahttan indirildi. 23

10 24 MUSTAFA ERDOĞAN A. SENED-I İTTIFAK Selim in yerine tahta IV. Mustafa çıkarıldıysa da, kısa süre sonra, 1808 Temmuz unda Ruscuk âyanı Alemdar Mustafa Paşa Selim i tekrar tahta çıkarmak üzere İstanbul a yürüdü. Ne var ki, Alemdar ın ordusu saraya girmeden III. Selim öldürüldü. Bunun üzerine Selim in diğer yeğeni, reformist eğilimli II. Mahmut tahta çıkarıldı. Alemdar Mustafa Paşa İstanbul daki kısa iktidarı döneminde reformları canlandırmaya ve reform karşıtlarını saf dışı etmeye çalıştı. Ne var ki, bunları yapabilmek için Alemdar Mustafa Paşa nın, daha önce muhalefetleriyle Nizam-ı Cedit in ortadan kaldırılmasına katkıda bulunmuş olan ve reform hareketlerini tekrar baltalama ihtimâli bulunan taşra âyanının desteğini sağlamaya ihtiyacı vardı. Alemdar bu amaçla bütün önde gelen âyan ı İmparatorluğun sorunlarıyla ilgili bir toplantı yapmak üzere İstanbul a dâvet etti. Âyan denenler, çok farklı kökenlerden gelen yerel düzeydeki nüfuzlu kişiler, çoğu zaman ailelerdi. Bazıları, yerel bir güç tabanı oluşturmuş vâliler, bazıları zengin tüccar veya sarraflardı. Bir kısmı ise toprak sâhipleriydi (Zürcher, 1995: 32; Shaw & Shaw 1983: 26). Toplantı sonunda Mustafa Paşa nın hazırladığı Sened-i İttifak kabul edildi ve 7 Ekim 1808 de taraflarca imzalandı. Alemdar ın bundaki amacı ülkede merkezî birlik ve otoriteyi kurmak, muhtemelen reformlara yeniden başlayabilmek için âyan ve hanedanları itaat altına almak, bunun karşılığında da bunlara birtakım güvenceler vermek (Tanör, 1996: 31) olarak özetlenebilir. Sened-i İttifak adlı bu belge, birçoklarınca, Türkiye de anayasacılığın gelişmesinde bir merhale olarak değerlendirilmiş ve İngilizlerin 13. Yüzyıl daki Magna Carta sına benzetilmiştir. Buna karşılık, bazıları da böyle bir benzetmeyi yersiz bularak Sened-i

11 OSMANLI MODERNLEŞMESİ DÖNEMİ 25 İttifak ın önemsizliğine hükmetmişlerdir. Peki, gerçek durum nedir? Bu soruya doğru cevap verebilmek ve söz konusu belgenin Türk anayasacılığının gelişimindeki yeri hakkında sağlıklı bir değerlendirme yapabilmek için, Sened-i İttifak ın muhtevasına kısaca göz atmak gerekiyor. Sened-i İttifak ın özünü; âyan ın bir taraftan merkezî hükümete bazı güvenceler verirken, diğer taraftan bazı hak ve yetkileri kendisi için saklı tutması oluşturmaktaydı. İstanbul hükümetine verilen güvenceler, esas itibariyle, pâdişahın kişilik ve otoritesinin taahhüt altına alınması, asker toplanması ve gelirlerin tahsili konularında merkezî devletin otoritesine karşı gelenlerin bastırılmasına yardım sözü ve nihâyet başkentteki askerî ayaklanmaların re sen bastırılmasından ibaretti. Buna karşılık, âyanlar bu belge ile merkezî devletten kendilerine gelecek haksız yaptırım ve saldırılara birlikte karşı koyma, özellikle toprağa bağlı imtiyazlarını koruma ve yetkisini kötüye kullanan sadrazamları engelleme konularındaki kararlılıklarını kayda geçirmişlerdir. Ayrıca, yoksulların ve reayanın âsâyiş ve vergi konularında haksızlıktan korunması da İstanbul hükümetinin Sened-i İttifak la taahhüt ettiği hususlar arasında yer alıyordu (Tanör, 1992: 33-34). Bu durumda, Sened-i İttifak, devletin otoritesini takviye etmek arayışı içinde olan merkezî iktidarın yerel güçlerin bir kısmıyla vardığı bir geçici uzlaşma olarak görülebilir. Onun bu bakımdan tamamıyla merkezin bir girişimi olarak görülmesi gerektiği düşünülebilirse de; bu yaklaşım, merkezî devletin yerel güç odaklarının desteğini almaya neden ihtiyaç duymuş olduğunu açıklamayı imkânsız kılar. Şu hâlde, girişimcilerinin niyeti bu olmasa da, Sened-i İttifak ın, devlet iktidarının sınırlanabileceği düşüncesini içerdiği, dolayısıyla pâdişahın böylece kendi iktidarının sınırlanabilirliğini zımnen kabul ettiği söylenebilir (Aldıkaçtı, 1982: 38).

12 26 MUSTAFA ERDOĞAN Bu açıdan bakıldığında, Sened-i İttifak ile Magna Carta arasında benzerlik kurulması tümüyle anlamsız değildir. Burada önemli olan, sosyo-ekonomik gerçekliğin iki durumda birbirinden farklı olmasından çok, belgelerin politik anlam ve yansımalarındaki kısmî benzerliktir. Gerçi Sened-i İttifak merkezî iktidarla âyanlar arasında yapılmış gerçek anlamda bir sözleşme değildir, ama bunun siyasî anlamı âyanın resmen devletin ortakları olarak tanınmış olmasında (Zürcher, 1995: 50) yatmaktadır. Başka bir anlatımla, bu anlaşma, Osmanlı siyasal tarihinde sultanın gücünün tebaası tarafından belirlendiği ilk ve tek belgeydi. (Turfan, 2003: 81) Sened-i İttifak ın uygulanmamış, hatta pâdişahça imzalanmamış olması bu anlamı değiştirmemiştir. Daha sonra Meşrutiyeti hazırlayan ortam ancak böyle bir anlam başlangıcı üstüne oturmuştur. B. II. MAHMUT UN REFORM SIYASETI Sened-i İttifak sonrası dönemde II. Mahmut merkezî iktidarı ve bu iktidar yapısı içinde kendi konumunu güçlendiren girişimlerde bulundu. Sultan merkezî devleti güçlendirmenin birinci adımı olarak modern bir ordu kurmaya çalıştı ve bu çerçevede 1826 yılında Asakir-i Mansûre-i Muhammediye yi teşkil etti. Bunun, yozlaşmış olan Yeniçeri sınıfına karşı bir hareket olduğu belliydi, nitekim bu girişim karşısında Yeniçeriler isyan etti ama isyan kısa sürede bastırıldı. Daha sonra 1834 yılında ihtiyat askerleri birliği kuruldu. Bunu, ulemâ nın denetim altına alınması izledi. Yine bu dönemde, II. Mahmut bürokrasinin modernizasyonu yolunda önemli adımlar attı. II. Mahmut geleneksel kapıkullarını sultanın kulları olmaktan çıkarıp devletin hizmetkârı olacak yeni bir bürokrasiye dönüştürmeyi amaçlıyordu (Turfan, 2003: 82) yılında devlet memurları için düzenli aylık sistemine geçildi, her yıl yeniden tâyin usûlü kaldırıldı. Ertesi yıl modern bir hiyerarşik rütbe sistemi yürürlüğe kondu ve modern bir resmî eğitim

13 OSMANLI MODERNLEŞMESİ DÖNEMİ 27 sistemine geçilmesi doğrultusunda girişimde bulunuldu. Böylece yeni bürokratlar eski güvencesizliklerinden önemli ölçüde kurtulmuş oluyorlardı (Zürcher, 1995: 67; Shaw & Shaw 1983: 69) Bunlardan başka, hükümet yapısı işbölümü ve uzmanlaşmayı esas alacak şekilde yeniden düzenlendi. Bu arada Mustafa Reşit Paşa nın önerisiyle 1838 yılında merkezî hükümet bünyesinde yeni danışma meclisleri oluşturuldu ki, bunların en önemlisi Meclis-i Valâ-yı Ahkâm-ı Adliye idi. Sultan bu arada yarı bağımsız konumdaki âyanı da büyük ölçüde denetim altına aldı. Bu çerçevede, âyanın askerî ve mâlî gücünü sınırlamak üzere doğrudan doğruya İstanbul a bağlı vergi tahsildarları ve komutanlar atadı. Sultan II. Mahmut bu denetimin etkinliğini artırmak üzere ulaştırma ve posta hizmetlerini geliştirmeye dönük tedbirler de aldı. Yine vergi denetimini artırabilmek için, yıllarında İmparatorluğun her tarafında nüfus sayımı yapıldı. Bunlardan başka, reformların başarısı için gerekli olan, Avrupa yı tanıyan ve yabancı dil bilen eğitimli kadroların yetiştirilmesi için eğitimin modernleştirilmesine çalışıldı de modern bir askerî tıp okulu açıldı. Aynı yıl ilk kez bir öğrenci grubu Avrupa ya eğitim için gönderildi de bir askerî müzik okulu ve 1834 te bir harp okulu kuruldu. Bu arada 1833 te Hâriciye Nezareti nde Terceme Odası oluşturuldu. Burada özellikle Fransızca okuma, yazma ve konuşma öğretiliyordu. Aslında bu okul sâdece diplomat ve eğitimli bürokrat yetiştirme ocağı olmakla kalmamış, aynı zamanda izleyen Tanzimat döneminin aydın sınıfının da kaynağını oluşturmuştur (Shaw & Shaw 1983: 68). Ertesi yıl Avrupa nın büyük başkentlerinde Osmanlı büyükelçilikleri kuruldu. C. TANZIMAT DÖNEMI ( /6) Sultan II. Mahmut un 30 Haziran 1839 da ölmesi üzerine yerine büyük oğlu, 16 yaşındaki Abdülmecit ( ) geçti. Modern-

14 28 MUSTAFA ERDOĞAN leştirici reformlara Sultan Abdülmecit döneminde de devam edildi. Nitekim Osmanlı siyasî tarihinde bu yıllar, ( ) devlet sistemini kökten değiştirmeye dönük önemli düzenlemelerin yapıldığını ima eden bir deyimle, 1 Tanzimat Dönemi olarak bilinir. Yeni sultanın döneminde de Mustafa Reşit Paşa yönetimde yer aldı ve 1846 da sadrazam oldu. Mustafa Reşit Paşa ( ) Tanzimat döneminin mimarı olarak adlandırılır. Mustafa Reşit Paşa Osmanlı devlet ve toplumunu değiştirmek için kurulmasına yardım ettiği ve kendisinden sonra yerine geçecek olan tanzimatçılar grubunun başıydı. (Shaw & Shaw 1983: 90; aynı yönde, Lewis 1991: 106). Bu dönem reformcularının başlangıçtaki amaçlarından birincisi değişim ve yeniden düzenleme çabalarının yeni dönemde de kesintiye uğramaksızın devam etmesini güvence altına almak, ikincisi ise Osmanlı devletinin Batılı tarzda modernleşmeyi başarabileceğine ve dolayısıyla Mehmet Ali Paşa ya karşı desteklenmesi gerektiğine Batılı güçleri ikna etmekti (Hale, 1996: 30). 1. Gülhane Hatt-ı Şerifi Mısır bunalımı dolayısıyla İmparatorluğun durumunun çok kötüleştiği bir sırada, Hâriciye Nazırı Mustafa Reşid Paşa tarafından hazırlanan Gülhane Hatt-ı Şerifi 3 Kasım 1839 da Osmanlı devletinin ileri gelenleri ve yabancı diplomatların huzurunda yine M. Reşit Paşa tarafından pâdişah adına okundu. Bu hatt-ı hümayun başlıca şu dört temel reformu vaat ediyordu (Zürcher, 1995: 79-80): (1) Tebaanın can, mal ve nâmusunun güvence altına alınması, (2) İltizam sisteminin yerini alacak düzenli bir vergi sistemine geçilmesi, (3) Genel ve zorunlu askerlik sisteminin başlatılması, (4) Bütün Osmanlı tebaası için kanun önünde eşitliğin sağlanması. Bu belge, bir bakıma, Abdülmecit yönetiminin uygulamaya 1 Shaw & Shaw (1983: 67), bu dönemin Tanzimat adını tanzimat-ı hayriyye olarak düşünülmüş olan Meclis-i Valâ-yı Ahkâm-ı Adliye adlı meclisi kuran fermandan aldığını belirtmektedir.

15 OSMANLI MODERNLEŞMESİ DÖNEMİ 29 geçirmeyi tasarladığı reform projesinin ana hatlarını gösteriyor ve yeni yönetimin II. Mahmut reformlarını devam ettirmek istediğini açıkça belli ediyordu. Bülent Tanör (1996: 64-68) Gülhane Hatt-ı Hümayunu nun içerdiği ilkelerin iki ana başlıkta toplanabileceğini belirtmektedir. Yazarın Yeni Yönetim Usûlleri olarak adlandırdığı birinci grupta yasal yönetim e geçiş, yasaların hazırlanmasında danışma ve kurullarla çalışma ve eşitliğe saygı (eşit muamele yükümlülüğü) ilkeleri yer almaktadır. Mamafih, kurullarla çalışma çabalarının daha önce başlamış olduğunu belirtmek gerekir. Yönetimde kurulların devreye sokulması çabasının asıl amacının yönetimin Saray dan Bürokrasi ye geçmesinin sağlanması olduğu ileri sürülmüştür. Nitekim, Türköne ye göre, Tanzimatçıların öncelikle kolladıkları hedef, sarayın yetkilerinin bürokrasi karşısında sınırlanması ydı (Türköne, 1995: 18). Hatt-ı Hümayun un içerdiği ikinci grup ilkeler ise hak ve özgürlüklerle ilgilidir. Bunlar da başlıca kişi dokunulmazlığı ve güvenliği, mal güvenliği (müsadere yasağı, âdil ve eşit vergileme vb.), askerliğin adâlet ve eşitliğe göre yeniden düzenlenmesi ve nihâyet eşitliktir. Bu özelliği dolayısıyla, Gülhane Hatt-ı Hümayunu nu Türkiye nin ilk haklar bildirisi olarak görenler vardır (bkz. Gözler 2000: 16 ve dn. 63 te belirtilen kaynak; benzer görüş, Tanör 1996: 67-68). Hatt-ı Şerif in müsadere yasağı getiren hükmü özellikle bürokratik mevkilerde bulunan ve geleneksel olarak pâdişahın kulları sayılan görevliler için bir güvence niteliğindeydi. Dil ayrımı gözetilmeksizin tebaaya eşit muamele edileceği vaadi ise hem dış güçleri etkilemek ve onların müdahale gerekçelerini ortadan kıldırmak hem de Hıristiyan topluluklar arasındaki milliyetçilik ve ayrılıkçılık eğilimlerini zayıflatmak amacı güdüyordu. Türkiye de özellikle muhafazakâr çevrelerde yaygın olan bir düşünceye göre, Tanzimat Fermanı yabancı güçlerin Düvel-i

16 30 MUSTAFA ERDOĞAN Muazzama nın baskısı veya telkinleri altında hazırlanmış olan ve dolayısıyla Türkiye nin çıkarlarından çok yabancıların çıkarlarına hizmet eden bir belgedir. Ne var ki, Hatt-ı Şerif in ilânının zamanlamasında Osmanlı devlet erkânının Batılı güçlere belirtilen anlamda bir mesaj verme saikinin etkili olduğu açık olmakla beraber, onun yabancıların dayatmasının eseri olduğu görüşü yanlıştır. Bir kere, Ferman ın hazırlanmasında ve ilânında inisiyatif tamamıyla Mustafa Reşid Paşa nın elindedir. (Türköne, 1995: 11). İkincisi, geleneksel sistemi modernize etmek her şeyden önce Osmanlı devleti için bir varlık-yokluk meselesiydi; Osmanlılar için eski sistemi olduğu gibi korumaya çalışmak gibi bir seçenek yoktu. Nihâyet, yönetim ve hukuk telâkkisinin yeni şartlara uyarlanması ve tebaa fikrinden devlete karşı hak sâhibi vatandaş fikrine geçişin genel olarak toplum için bir kazanım olduğunda şüphe olmasa gerektir. Anayasacılık açısından bakıldığında, Gülhane Hatt-ı Şerifi nin bir anayasa olmadığı açıktır. Bu daha ziyâde bir oto-limitasyon belgesidir; pâdişahın otoritesini kendi tek taraflı iradesiyle sınırlamayı kabul ettiğini gösteren bir belgedir. Nitekim, pâdişah Abdülmecit Hatt-ı Şerif in sonunda, vaat ettiği yasal düzenlemelere bağlı kalacağına dâir söz vermektedir. Tabiatıyla, böyle bir vaad pâdişahın hükümdarlık çerçevesini daraltmakta ve böylelikle meşrutiyetin veya anayasal monarşinin yolunu açmaktadır. Bununla beraber, pâdişahın kendini kayıtlama iradesine aykırı davranması hâlinde devreye girecek herhangi bir kurumsal yaptırımın var olmadığı da gözden kaçırılmamalıdır. Hatt-ı Şerif in ilânını izleyen yıllarda, tabiatıyla, modernleştirici reformlara devam edildi. Bu reformların arasında askerî kurumların bir ölçüde reorganizasyonu önemli bir yer tutmaktadır. Nitekim, bu dönemde merkezî hükümetin denetimi altında olmakla beraber kendi yerel komutanları da bulunan eyalet orduları kurulmuştur. Bu çerçevede, askerî güçler ilk ikisi İstanbul ve

17 OSMANLI MODERNLEŞMESİ DÖNEMİ 31 Boğazlar da olmak üzere toplam altı ordu şeklinde yeniden yapılandırıldı (Hale, 1996: 31). Zamanla, zırhlı savaş gemilerine sâhip modern bir donanma meydana getirildi, öyle ki Abdülaziz döneminde Osmanlı donanması Avrupa nın üçüncü büyük donanması durumuna geldi. Ayrıca, 1845 ten itibaren İmparatorluğun çoğu bölgesinde zorunlu askerlik uygulamaya kondu. Ancak, Hıristiyanların para (bedel-i askerî) karşılığında askerlikten fiilen muaf tutulmaları da sağlandı. Tanzimat döneminde adlî sistemde de önemli değişiklikler yapıldı. Bu çerçevede şeriat ın yürürlük kapsamı daraltılarak esas itibariyle aile hukukuna inhisar ettirildi. Geleneksel hukuk sisteminin yerini alacak Batı kaynaklı laik kanunlar yapıldı ve kurumlar oluşturuldu. Bu cümleden olmak üzere, Ayrıca, memurların mallarına keyfî olarak el konup cezalandırıldıkları eski düzeni değiştirip yerine genellik ve suçlarda kanunîlik ilkesine dayanan Ceza Kanunnamesi (1840) çıkarıldı te İslâm dininden dönenler için idam cezası kaldırıldı, 1850 de Fransa menşeli yeni bir Ticaret Kanunnamesi kabul edildi. Yine bu dönemde merkez bürokrasisini ıslah çalışmaları devam ettirildi. Birtakım yeni bakanlıklar ve idarî kurullar oluşturuldu. Ayrıca merkezdeki, daha önce başlatılan danışma meclisleri ve uzmanlık kurulları sistemi geliştirildi. Bunların ana görevi yeni yasal düzenlemelerin hazırlanmasına yardımcı olmaktı. Bu sistem içinde Meclis-i Valâ-yı Ahkâm-ı Adliye nin özel bir yeri vardı. Bu meclis 1854 yılında yapılan bir değişiklikle ikiye ayrılarak, adlî görevler kendisinde bırakılırken yasamayla ilgili görevler Meclis-i Âli-i Tanzimat a verildi (Zürcher, 1995: 91, 95; Lewis 1991: ; Shaw & Shaw 1983: 112). 2. Islahat Fermanı ve Sonrası Bu ortamda 1853 yılında Kırım Savaşı patlak verdi. Ardından Islahat Fermanı nın ilânı (18 Şubat 1856) geldi. Bunda, savaş sonrası

18 32 MUSTAFA ERDOĞAN Paris Barış Konferansı na giderken Osmanlı devletinin Avrupalı devletler karşısında durumunu güçlendirmek ve onlar nezdindeki imajını iyileştirmek isteğinin etkisi büyüktü. Büyük ölçüde İstanbul daki Fransız ve İngiliz büyükelçilerinin etkisi altında yazılmış olan bu belge, muhtevası bakımından esas itibariyle 1839 daki Hatt-ı Hümayun un bazı ilâvelerle tekrarı niteliğindeydi. Islahat Fermanı nın en belirgin yönü, din ve mezheplerine bakılmaksızın bütün Osmanlı tebaasının kanun önünde eşitliğini daha kesin bir dille ifade etmesiydi (Lewis, 1991: 116). Ferman ayıca Müslüman olmayan cemaatlerin dinî ayrıcalıklarını teyit ediyor, gayrimüslimlere mahkemelerde tanıklıkta eşitlik tanıyor ve yine onlar için bütün devlet memurluklarına atanabilmek, eyalet meclislerine girebilmek ve Meclis-i Valâ-yı Ahkâm-ı Adliye de temsil edilmek gibi siyasal haklara da yer veriyordu. Islahat Fermanı ayrıca herkes için bazı hukukî güvenceler de getiriyordu; yargılamanın alenî olması, işkencenin kaldırılması, cezaların insanîleştirilmesi, suç ve cezada kanunîlik ilkesinin benimsenmesi, Müslim ve Gayrimüslimlerin aralarındaki davalara bakmak üzere karma mahkemelerin kurulması gibi (Tanör, 1996: 72-73). Islahat Fermanı nı tâkip eden yıllarda da reformlar devam etti. Hukuk alanında 1858 de Arazi Kanunnamesi ve yeni bir Ceza Kanunnamesi çıkarıldı. Ceza Kanunnamesi esas itibariyle Fransız kanunundan alınmıştı. Ardından 1863 te bir Deniz Ticaret Kanunu ve 1867 de yabancıların toprak sâhibi olabilmelerine imkân veren bir kanun yürürlüğe kondu. Gayrimüslimleri de kapsayan davalara bakmak üzere 1869 yılında Nizamiye Mahkemeleri (laik mahkemeler) kuruldu. Ayrıca, 1868 de Meclis-i Valâ yeniden düzenlenerek iki meclise ayrıldı. Birincisi yargısal işlerle görevli Divan-ı Ahkâm-ı Adliye idi; diğeri ise Fransa örneğine göre kurulan Şura-yı Devlet ti (Danıştay). (Zürcher, 1995: 91-92, 95; Lewis 1991: 118; Tanör 1996: 74-75, 78; Shaw & Shaw 1983: 100, , ).

19 OSMANLI MODERNLEŞMESİ DÖNEMİ 33 Bu dönemdeki kanunlaştırma hareketleri içinde, yılları arasında peyderpey yürürlüğe konan Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye adlı medenî kanun ilginç ve son derece dikkate değer bir örnek teşkil ediyordu. İlginçliği, kanunlaştırma faaliyetlerinde hâkim eğilimin Avrupa yasalarının resepsiyonu (iktibası) yolunda olduğu bir dönemde, ilk elden, İslâm hukuk geleneğine dayanan bir medenî kanun yapılmasının tercih edilmiş olmasından ileri gelmektedir. Nitekim, Fransız Medenî Kanunu nun iktibas edilmesi yönündeki zamanın hâkim eğilimine karşı, Mecelle tamamen şer i (Hanefî fıkhı) hükümlere dayalı olarak ve modern kanunlaştırma tekniğine göre hazırlanmıştır. Mecelle nin meydana getirilmesi esas itibariyle son dönem seçkin Osmanlı hukukçu ve tarihçisi Ahmet Cevdet Paşa nın ( ) eseriydi. Bu kanunun dikkate değer yönü ise onun İslâm hukuk tarihinde modern kanun tekniğine göre hazırlanmış ilk kanunlaştırma örneği teşkil etmesinden ileri geliyordu. İslâm hukukunun yapısı hakkında az çok bilgisi olanlar bunun hiç de kolay bir iş olmadığını anlayabilecek durumdadırlar. 2 Tanzimat dönemindeki reformların bir ayağını da eğitimin yeniden düzenlenmesi ve laikleştirilmesi oluşturmuştur. Nitekim, eğitim işleri ilk defa olarak 1847 yılında Mekâtib-i Umumiye Nezareti adı altında bağımsız bir bakanlık olarak düzenlenmiştir (Bakanlık daha sonra 1866 yılında Maarif-i Umumiye Nezareti adını aldı). Genel eğitim sistemi, 1869 yılında Fransızların tavsiyesi doğrultusunda çıkarılan Maarif-i Umumiye Nizamnamesi yle üç kademeli olarak kuruldu: rüşdiye (kasaba düzeyinde), idadi (şehir düzeyinde) ve sultani (vilayet düzeyinde). Fiilen iki sultani kuruldu, ikisi de İstanbul daydı; biri Galatasaray da (1869), diğeri Aksaray da (Darüşşafaka, 1873). Sultanilerin üstünde öğretmen 2 Belirtilen özelliği dolayısıyla Mecelle nin Türklerin İslâm uygarlığına yapmış olduğu en değerli katkılardan birisi olarak görülmesi gerektiğini düşünüyoruz. Ne yazık ki, tarihe bugünkü ideolojik tercihlerini geçmişe projekte ederek bakan büyük araştırmacı çoğunluğu bu noktanın öneminin farkında görünmemektedir.

ÜNİTE:1. Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri ÜNİTE:2. Anayasaların Yapılması ve 1982 Anayasası ÜNİTE:3. Anayasaların Değiştirilmesi ve 1982 Anayasası

ÜNİTE:1. Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri ÜNİTE:2. Anayasaların Yapılması ve 1982 Anayasası ÜNİTE:3. Anayasaların Değiştirilmesi ve 1982 Anayasası ÜNİTE:1 Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri ÜNİTE:2 Anayasaların Yapılması ve 1982 Anayasası ÜNİTE:3 Anayasaların Değiştirilmesi ve 1982 Anayasası ÜNİTE:4 1982 Anayasası na Göre Devletin Temel Nitelikleri

Detaylı

UZAKTAN EĞİTİM MERKEZİ Atatürk İlkeleri ve İnkilâp Tarihi 1 1.Ders

UZAKTAN EĞİTİM MERKEZİ Atatürk İlkeleri ve İnkilâp Tarihi 1 1.Ders UZAKTAN EĞİTİM MERKEZİ Atatürk İlkeleri ve İnkilâp Tarihi 1 1.Ders XIX. YÜZYIL ISLAHATLARI VE SEBEPLERİ 1-İmparatorluğu çöküntüden kurtarmak 2-Avrupa Devletlerinin, Osmanlı nın içişlerine karışmalarını

Detaylı

TÜRK ANAYASA DÜZENİ Bahar dönemi Ara sınavı

TÜRK ANAYASA DÜZENİ Bahar dönemi Ara sınavı TÜRK ANAYASA DÜZENİ 2016 Bahar dönemi Ara sınavı 1. Divan-ı Hümayun hangi Osmanlı padişahı döneminde kurulmuştur? A) I. Osman B) Orhan C) II. Murat D) III. Selim E) II. Mahmut 2. Divan-ı Hümayunun kaldırılmasıyla

Detaylı

LAW 104: TÜRK ANAYASA HUKUKU 14 HAFTALIK AYRINTILI DERS PLANI Doç. Dr. Kemal Gözler Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi

LAW 104: TÜRK ANAYASA HUKUKU 14 HAFTALIK AYRINTILI DERS PLANI Doç. Dr. Kemal Gözler Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi LAW 104: TÜRK ANAYASA HUKUKU 14 HAFTALIK AYRINTILI DERS PLANI Doç. Dr. Kemal Gözler Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi 1. HAFTA: OSMANLI ANAYASAL GELİŞMELERİ [Türk Anayasa Hukukukun Bilgi Kaynaklarının Tanıtımı:

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER...IX

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER...IX ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER...IX BIRINCI BÖLÜM ANAYASA HUKUKUNUN KISA KONULARI 1. 1961 Anayasası ile 1982 Anayasası nın Hazırlanış ve Kabul Ediliş Süreçlerindeki Farklılıklar...1 2. Üniter, Federal ve Bölgeli

Detaylı

Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü TÜRK ANAYASA DÜZENĐ BAHAR DÖNEMĐ ARA SINAVI CEVAP ANAHTARI

Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü TÜRK ANAYASA DÜZENĐ BAHAR DÖNEMĐ ARA SINAVI CEVAP ANAHTARI Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü TÜRK ANAYASA DÜZENĐ 2011 2012 BAHAR DÖNEMĐ ARA SINAVI CEVAP ANAHTARI Anlatım soruları: 1- Osmanlı ve Türkiye de bugüne kadar yürürlükte bulunmuş anayasaların nasıl

Detaylı

Devleti yönetme hakkı Tanrı(gök tanrı) tarafından kağana verildiğine inanılırdı. Bu hak, kan yolu ile hükümdarların erkek çocuklarına geçerdi.

Devleti yönetme hakkı Tanrı(gök tanrı) tarafından kağana verildiğine inanılırdı. Bu hak, kan yolu ile hükümdarların erkek çocuklarına geçerdi. Orta Asya Türk tarihinde devlet, kağan adı verilen hükümdar tarafından yönetiliyordu. Hükümdarlar kağan unvanının yanı sıra han, hakan, şanyü, idikut gibi unvanları da kullanmışlardır. Kağan kut a göre

Detaylı

İ Ç İ N D E K İ L E R

İ Ç İ N D E K İ L E R İ Ç İ N D E K İ L E R ÖN SÖZ.V İÇİNDEKİLER....IX I. YURTTAŞLIK A. YURTTAŞLIĞI YENİDEN GÜNDEME GETİREN GELİŞMELER 3 B. ANTİK YUNAN-KENT DEVLETİ YURTTAŞLIK İDEALİ..12 C. MODERN YURTTAŞLIK İDEALİ..15 1. Yurttaşlık

Detaylı

Bölüm 6 DEVL ET ŞEKİLL ERİ I : MONARŞİ VE CUMHURİYET

Bölüm 6 DEVL ET ŞEKİLL ERİ I : MONARŞİ VE CUMHURİYET Birinci Kısım ANAYASA HUKUKUNUN GENEL ESASLARI Bölüm 1 ANAYASA HUKUKUNUN BİLGİ KAYNAKLARI I. Anayasalar II. Anayasa Mahkemesi Kararları III. Bilimsel Eserler IV. Kaynak Tarama Bölüm 2 ANAYASA HUKUKU KAVRAMI

Detaylı

MEŞRUTİYET DÖNEMİNDE OSMANLI DEVLET TEŞKİLATI

MEŞRUTİYET DÖNEMİNDE OSMANLI DEVLET TEŞKİLATI MEŞRUTİYET DÖNEMİNDE OSMANLI DEVLET TEŞKİLATI II. Mahmut ve Tanzimat dönemlerinde devlet yöneticileri, parçalanmayı önlemek için ortak haklara sahip Osmanlı toplumu oluşturmak için Osmanlıcılık fikrini

Detaylı

Şafak EVRAN TOPUZKANAMIŞ. Türk Hukukunda Anayasal Gelişmeler Işığında Vatandaşlık

Şafak EVRAN TOPUZKANAMIŞ. Türk Hukukunda Anayasal Gelişmeler Işığında Vatandaşlık Şafak EVRAN TOPUZKANAMIŞ Türk Hukukunda Anayasal Gelişmeler Işığında Vatandaşlık İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... IX İÇİNDEKİLER...XV KISALTMALAR...XXIII TABLOLAR LİSTESİ... XXV GİRİŞ...1 Birinci Bölüm Vatandaşlığın

Detaylı

ÜNİTE:1. Anayasa Kavramı, Anayasacılık Akımı ve Anayasa Çeşitleri ÜNİTE:2. Türkiye de Anayasa Gelişmelerine Genel Bakış ÜNİTE:3

ÜNİTE:1. Anayasa Kavramı, Anayasacılık Akımı ve Anayasa Çeşitleri ÜNİTE:2. Türkiye de Anayasa Gelişmelerine Genel Bakış ÜNİTE:3 ÜNİTE:1 Anayasa Kavramı, Anayasacılık Akımı ve Anayasa Çeşitleri ÜNİTE:2 Türkiye de Anayasa Gelişmelerine Genel Bakış ÜNİTE:3 Millî Güvenlik Konseyi Rejimi, 1982 Anayasası nın Yapılışı ve Başlıca Özellikleri

Detaylı

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS TÜRK ANAYASA HUKUKU LAW

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS TÜRK ANAYASA HUKUKU LAW DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS TÜRK ANAYASA HUKUKU LAW 117 2 3 + 0 3 5 Ön Koşul Dersleri - Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Zorunlu Dersin Koordinatörü Dersi

Detaylı

Prof. Dr. OKTAY UYGUN Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi DEMOKRASİ. Tarihsel, Siyasal ve Felsefi Boyutlar

Prof. Dr. OKTAY UYGUN Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi DEMOKRASİ. Tarihsel, Siyasal ve Felsefi Boyutlar Prof. Dr. OKTAY UYGUN Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi DEMOKRASİ Tarihsel, Siyasal ve Felsefi Boyutlar İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER...v GİRİŞ... 1 Birinci Bölüm Antik Demokrasi I. ANTİK DEMOKRASİNİN

Detaylı

MEVLÜT GÖL KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA ANAYASA BAŞLANGIÇLARININ SEMBOLİK VE HUKUKİ DEĞERİ

MEVLÜT GÖL KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA ANAYASA BAŞLANGIÇLARININ SEMBOLİK VE HUKUKİ DEĞERİ MEVLÜT GÖL KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA ANAYASA BAŞLANGIÇLARININ SEMBOLİK VE HUKUKİ DEĞERİ İÇİNDEKİLER TAKDİM...VII ÖNSÖZ... IX İÇİNDEKİLER... XI KISALTMALAR... XVII GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM Başlangıç Kavramı

Detaylı

En İyisi İçin. I. Kanun-u Esasi gerçek anlamda anayasa bir monarşi öngörmemektedir. (x)

En İyisi İçin. I. Kanun-u Esasi gerçek anlamda anayasa bir monarşi öngörmemektedir. (x) Ne x t Le v e l Ka r i y e r 250ADET TAMAMIÖZGÜN ÇÖZÜMLÜAÇI KUÇLU SORU Kaymakaml ı k Sı navı nahazı r l ı k Anayasa Açı kuçl usor u Bankası En İ yi si İ çi n.. Necat i beycd.50.yı li şhanı Apt.no: 19/

Detaylı

TARİHSEL VE TOPLUMSAL GELENEK

TARİHSEL VE TOPLUMSAL GELENEK İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 KISALTMALAR 17 BİRİNCİ BÖLÜM: TARİHSEL VE TOPLUMSAL GELENEK I. İSLAMİYET ÖNCESİNDE KURULAN DEVLETLER VE ANAYASAL YAPI 20 A. HUN DEVLETİ (MÖ. IV. yy.-ms 4. yy) 20 B. GÖKTÜRK DEVLETİ

Detaylı

Doç. Dr. SERDAR GÜLENER TÜRKİYE DE ANAYASA YARGISININ DEMOKRATİK MEŞRULUĞU

Doç. Dr. SERDAR GÜLENER TÜRKİYE DE ANAYASA YARGISININ DEMOKRATİK MEŞRULUĞU Doç. Dr. SERDAR GÜLENER TÜRKİYE DE ANAYASA YARGISININ DEMOKRATİK MEŞRULUĞU İÇİNDEKİLER İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ...VII BİRİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ...IX İÇİNDEKİLER... XIII KISALTMALAR... XIX TABLO LİSTESİ... XXI

Detaylı

ANAYASAL ÖZELLİKLER. Federal Devlet

ANAYASAL ÖZELLİKLER. Federal Devlet ANAYASAL ÖZELLİKLER Ulus devlet, belirli bir toprak parçası üzerinde belirli bir nüfus ve egemenliğe sahip bir örgütlenmedir. Ulus-devlet üç unsura sahiptir: 1) Ülke (toprak), 2) Nüfus, 3) Egemenlik (Siyasal-Yönetsel

Detaylı

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Yakın Doğu Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi ne aittir. Bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan

Detaylı

II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ

II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ 1908 II. Meşrutiyete Ortam Hazırlayan Gelişmeler İç Etken Dış Etken İttihat ve Terakki Cemiyetinin faaliyetleri 1908 Reval Görüşmesi İTTİHAT ve TERAKKÎ CEMİYETİ 1908 İhtilâli ni düzenleyen

Detaylı

Dr. Serdar GÜLENER TÜRKİYE DE ANAYASA YARGISININ DEMOKRATİK MEŞRULUĞU

Dr. Serdar GÜLENER TÜRKİYE DE ANAYASA YARGISININ DEMOKRATİK MEŞRULUĞU Dr. Serdar GÜLENER TÜRKİYE DE ANAYASA YARGISININ DEMOKRATİK MEŞRULUĞU İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER...IX KISALTMALAR... XVII TABLOLAR LİSTESİ... XIX ŞEKİLLER LİSTESİ...XXIII GİRİŞ...1 Birinci Bölüm

Detaylı

BİRİNCİ MEŞRUTİYET'İN İLANI (1876)

BİRİNCİ MEŞRUTİYET'İN İLANI (1876) BİRİNCİ MEŞRUTİYET'İN İLANI (1876) I. Meşrutiyete Ortam Hazırlayan Gelişmeler İç Etken Dış Etken Genç Osmanlıların faaliyetleri İstanbul (Tersane) Konferansı BİRİNCİ MEŞRUTİYET'İN İLANI (1876) Osmanlı

Detaylı

UNI 201 MODERN TÜRKİYE NİN OLUŞUMU I

UNI 201 MODERN TÜRKİYE NİN OLUŞUMU I UNI 201 MODERN TÜRKİYE NİN OLUŞUMU I Prof. Dr. Coşkun ÇAKIR Ders saati: Salı, 09.00 10.30 Perşembe, 09.00 10.30 Ders Asistanı: Mustafa Batman Ofis saati: Salı, 11.00-12.00 Perşembe, 11.00 12.00 Ders Tanımı

Detaylı

C D E C B A C B B D C A A E B D D B E B A A C B E E B A D B

C D E C B A C B B D C A A E B D D B E B A A C B E E B A D B 1- XIX. ve XX. yüzyılın başlarında. Osmanlı. Devleti her alanda çöküntü içinde olmasına karşılık, varlığını ve bağımsızlığını uzun süre korumuştur. Bu durumun en önemli nedeni, aşağıdakilerden hangisidir?

Detaylı

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 10. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 10. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ KASIM EKİM 017-018 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 10. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ Ay Hafta Ders Saati Konu Adı Kazanımlar Test No Test Adı 1. 1. XIV. yüzyıl başlarında

Detaylı

İKİNCİ MEŞRUTİYET DÖNEMİ Siyaset, Toplum, Ekonomi. Neslihan Erkan

İKİNCİ MEŞRUTİYET DÖNEMİ Siyaset, Toplum, Ekonomi. Neslihan Erkan İKİNCİ MEŞRUTİYET DÖNEMİ Siyaset, Toplum, Ekonomi Neslihan Erkan Meşrutiyetin İlk Seçimi Seçimin başlıca iki partisi: İttihat veterakki & Ahrar Fırkası İki dereceli seçim İttihat ve Terakki nin seçim zaferi

Detaylı

T.C. YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI Basın Bürosu Sayı: 19

T.C. YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI Basın Bürosu Sayı: 19 09/04/2010 BASIN BİLDİRİSİ Anayasa değişikliğinin Cumhuriyetin ve demokrasinin geleceği yönüyle neler getireceği neler götüreceği dikkatlice ve hassas bir şekilde toplumsal uzlaşmayla değerlendirilmelidir.

Detaylı

DERSİMİZİN TEMEL KONUSU

DERSİMİZİN TEMEL KONUSU DERSİMİZİN TEMEL KONUSU 1 1. TÜRK HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARINI TANIMAK 2. TÜRKIYE DE NELER YAPABİLİRİZ SORUSUNUN CEVABINI BULABİLMEK DERSİN KAYNAKLARI 2 SİZE GÖNDERİLEN MATERYAL: 1. 1982 Anayasası: https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf

Detaylı

ADI SOYADI: SINIFI: NUMARASI: PUANI:

ADI SOYADI: SINIFI: NUMARASI: PUANI: DOĞUBAYAZIT M. M. FAHRETTİN PAŞA ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 11. SINIFLAR SEÇMELİ TARİH DERSİ 1. DÖNEM 2. ORTAK SINAV SORULARI A GRUBU ADI SOYADI: SINIFI: NUMARASI: PUANI: SORULAR

Detaylı

ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILÂP TARİHİ DERSİ I.DÖNEM MÜFREDAT PROGRAMI

ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILÂP TARİHİ DERSİ I.DÖNEM MÜFREDAT PROGRAMI HAFTALAR KONULAR 1. Hafta TÜRK DEVRİMİNE KAVRAMSAL YAKLAŞIM A-) Devlet (Toprak, İnsan Egemenlik) B-) Monarşi C-) Oligarşi D-) Cumhuriyet E-) Demokrasi F-) İhtilal G-) Devrim H-) Islahat 2. Hafta DEĞİŞEN

Detaylı

HUKUK L I B E R T U S SORU BANKASI TAMAMI ÇÖZÜMLÜ TEK KİTAP. Müfettişlik. Uzmanlık. Denetmenlik. Banka Sınavları. Gelir Uzmanlığı. Vergi Müfettişliği

HUKUK L I B E R T U S SORU BANKASI TAMAMI ÇÖZÜMLÜ TEK KİTAP. Müfettişlik. Uzmanlık. Denetmenlik. Banka Sınavları. Gelir Uzmanlığı. Vergi Müfettişliği L I B E R T U S HUKUK TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI Anayasa Hukuku İdare Hukuku Ceza Hukuku Medeni Hukuk Borçlar Hukuku Ticaret Hukuku İcra-İflas Hukuku KPSS ve kurum sınavları için özgün sorulardan oluşan

Detaylı

İNSAN HAKLARI SORULARI

İNSAN HAKLARI SORULARI 1. 1776 Amerikan ve 1789 Fransız belgelerine yansıyan doğal haklar öğretisinin başlıca temsilcisi kimdir? a) J. J. Rousseau b) Voltaire c) Montesquieu d) John Locke 4. Aşağıdakilerden hangisi İngiliz hak

Detaylı

II. MAHMUT (1808-1839) DÖNEMİ TANER ÖZDEMİR DETAY TARİHÇİ

II. MAHMUT (1808-1839) DÖNEMİ TANER ÖZDEMİR DETAY TARİHÇİ II. MAHMUT (1808-1839) DÖNEMİ TANER ÖZDEMİR DETAY TARİHÇİ TÜRK TELEKOM NURETTİN TOPÇU SOSYAL BİLİMLER LİSESİ TARİH ÖĞRETMENİ Halk arasında gâvur padişah ve püsküllü bela olarak adlandırılan padişah II.

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Birinci Bölüm ANAYASA KAVRAMI

İÇİNDEKİLER. Birinci Bölüm ANAYASA KAVRAMI İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm ANAYASA KAVRAMI Soru 1 : "Anayasa" deyince ne anlaşılır, ne anlamak gerekir? 7 Soru 2 : Türk tarihindeki anayasa hareketlerinin başlıca aşamaları ve özellikleri nelerdir? 15 İkinci

Detaylı

İÇİNDEKİLER İLKSÖZ... 1

İÇİNDEKİLER İLKSÖZ... 1 İÇİNDEKİLER İLKSÖZ... 1 BÖLÜM 1: SEÇİLMİŞ KAVRAMLAR BÖLÜM 2: BÜYÜK DÖNÜŞÜM VE OSMANLILAR BÜYÜK DÖNÜŞÜMÜN İZLERİ...11 DEVRİMLER ÇAĞI VE OSMANLILAR...14 a) Sanayi Devrimi... 14 b) Fransız Devrimi... 17 c)

Detaylı

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ ÖĞRETİM YILI II. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2.

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ ÖĞRETİM YILI II. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2. KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ ANAYASA HUKUKU DERSİ 2015-2016 ÖĞRETİM YILI II. DÖNEM DERS PROGRAMI İÇERİĞİ DERS TARİHİ 1. DERS SAATİ 2. DERS SAATİ 15.02.2016 Türk Hukukunun Bilgi Kaynakları - Mevzuat, Yargı

Detaylı

İÇİNDEKİLER GİRİŞ ANAYASA HUKUKU HAKKINDA GENEL BİLGİLER BİRİNCİ BÖLÜM DEVLET

İÇİNDEKİLER GİRİŞ ANAYASA HUKUKU HAKKINDA GENEL BİLGİLER BİRİNCİ BÖLÜM DEVLET İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...III GİRİŞ ANAYASA HUKUKU HAKKINDA GENEL BİLGİLER I-ANA YASA HUKUKUNUN KONUŞU VE ÖNEMİ...1 II-ANAYASA HUKUKU VE SİYASİ KURUMLAR...2 III-ANAYASA HUKUKUNUN METODU VE KAYNAKLARI...4 1-

Detaylı

SĐYASET BĐLĐMĐ VE KAMU YÖNETĐMĐ BÖLÜMÜ TÜRK ANAYASA DÜZENĐ DERSĐ BAHAR DÖNEMĐ ARA SINAV CEVAP ANAHTARI

SĐYASET BĐLĐMĐ VE KAMU YÖNETĐMĐ BÖLÜMÜ TÜRK ANAYASA DÜZENĐ DERSĐ BAHAR DÖNEMĐ ARA SINAV CEVAP ANAHTARI SĐYASET BĐLĐMĐ VE KAMU YÖNETĐMĐ BÖLÜMÜ TÜRK ANAYASA DÜZENĐ DERSĐ 2012 2 013 BAHAR DÖNEMĐ ARA SINAV CEVAP ANAHTARI SORU 1: 1982 Anayasasının 2. Maddesinde sayılan Türkiye Cumhuriyetlerinin niteliklerinden

Detaylı

ÖRNEK SORU: 1. Buna göre Millî Mücadele nin başlamasında hangi durumlar etkili olmuştur? Yazınız. ...

ÖRNEK SORU: 1. Buna göre Millî Mücadele nin başlamasında hangi durumlar etkili olmuştur? Yazınız. ... ÖRNEK SORU: 1 1914 yılında başlayan Birinci Dünya Savaşı, Osmanlı Devleti açısından, 30 Ekim 1918 de, yenilgiyi kabul ettiğinin tescili niteliğinde olan Mondros Ateşkes Anlaşması yla sona erdi. Ancak anlaşmanın,

Detaylı

DEVLET TEŞKİLATINA TEORİK YAKLAŞIMLAR PROF. DR. TURGUT GÖKSU VE PROF. DR. HASAN HÜSEYIN ÇEVIK

DEVLET TEŞKİLATINA TEORİK YAKLAŞIMLAR PROF. DR. TURGUT GÖKSU VE PROF. DR. HASAN HÜSEYIN ÇEVIK DEVLET TEŞKİLATINA TEORİK YAKLAŞIMLAR PROF. DR. TURGUT GÖKSU VE PROF. DR. HASAN HÜSEYIN ÇEVIK 2 Takdim Planı Modernleşme Süreci Açısından Devlet Devlet-Toplum İlişkileri Açısından Devlet Teşkilatlanma

Detaylı

A- askeri Alanda : B- Hükümet ve Yönetim Alanında : II.MAHMUT DÖNEMİ ( )

A- askeri Alanda : B- Hükümet ve Yönetim Alanında : II.MAHMUT DÖNEMİ ( ) II.MAHMUT DÖNEMİ ( 1808-1839 ) A- askeri Alanda : Alemdar Mustafa Paşa tarafından " Sekban-ı Cedit" adında askeri ocak kuruldu.ancak yeniçerilerin isyanı sonucu bu askeri ocak kaldırıldı. Yeniçerilerden

Detaylı

İÇİNDEKİLER. A. Tarih B. Siyasal Tarih C. XIX.yüzyıla Kadar Dünya Tarihinin Ana Hatları 3 D. Türkiye"nin Jeo-politik ve Jeo-stratejik Önemi 5

İÇİNDEKİLER. A. Tarih B. Siyasal Tarih C. XIX.yüzyıla Kadar Dünya Tarihinin Ana Hatları 3 D. Türkiyenin Jeo-politik ve Jeo-stratejik Önemi 5 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ V GİRİŞ 1 A. Tarih B. Siyasal Tarih C. XIX.yüzyıla Kadar Dünya Tarihinin Ana Hatları 3 D. Türkiye"nin Jeo-politik ve Jeo-stratejik Önemi 5 BİRİNCİ BÖLÜM: AVRUPA SİYASAL TARİHİ 1 2 I.

Detaylı

AVRUPA VE OSMANLI (18.YÜZYIL) GERİLEME DÖNEMİ

AVRUPA VE OSMANLI (18.YÜZYIL) GERİLEME DÖNEMİ AVRUPA VE OSMANLI (18.YÜZYIL) GERİLEME DÖNEMİ 1. Osmanlı İmparatorluğu nun Gerileme Devrindeki olaylar ve bu olayların sonuçları göz önüne alındığında, aşağıdaki ilişkilerden hangisi bu devir için geçerli

Detaylı

Faruk TURİNAY. Suçta ve Cezada. Kanunilik İlkesinin Anayasal Temelleri

Faruk TURİNAY. Suçta ve Cezada. Kanunilik İlkesinin Anayasal Temelleri Faruk TURİNAY Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesinin Anayasal Temelleri İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER...VII KISALTMALAR...XIII GİRİŞ...3 Birinci Bölüm Kanunilik İlkesinde Terminoloji ve Kavramların İncelenmesi

Detaylı

Komisyon. KPSS HUKUK Çek Kopar Soru Bankası ISBN Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

Komisyon. KPSS HUKUK Çek Kopar Soru Bankası ISBN Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Komisyon KPSS HUKUK Çek Kopar Soru Bankası ISBN 978-605-364-600-6 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan.

Detaylı

(DEÜ Hukuk Fakültesi Kamu Hukuku Bölümü Anayasa Hukuku Anabilim Dalı)

(DEÜ Hukuk Fakültesi Kamu Hukuku Bölümü Anayasa Hukuku Anabilim Dalı) GAU AKADEMİK PERSONEL AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ FORMU Prof.Dr. Meltem DİKMEN CANİKLİOĞLU Kastamonu 01/08/1962 Profesör 07/12/2010 (DEÜ Hukuk Fakültesi Kamu Hukuku Bölümü Anayasa Hukuku Anabilim Dalı) İzmir Ekonomi

Detaylı

ANAYASA DERSĐ ( GÜZ DÖNEMĐ YILSONU SINAVI)

ANAYASA DERSĐ ( GÜZ DÖNEMĐ YILSONU SINAVI) A. ANLATIM SORUSU ANAYASA DERSĐ (2012 2013 GÜZ DÖNEMĐ YILSONU SINAVI) Anayasal devlet sözünü tek cümleyle açıklayınız. Bir devletin anayasal kabul edilebilmesi için ne gibi unsurlara sahip olması gerekir,

Detaylı

T.C. İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ DERS NOTU I. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ OSMANLI DEVLETİ NİN GENEL DURUMU. Ekonomik Durum:

T.C. İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ DERS NOTU I. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ OSMANLI DEVLETİ NİN GENEL DURUMU. Ekonomik Durum: T.C. İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ DERS NOTU I. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ OSMANLI DEVLETİ NİN GENEL DURUMU Ekonomik Durum: 1. Avrupa daki gelişmelerin hiçbiri yaşanmamıştır. Avrupa da Rönesans ve Reform

Detaylı

ANAYASA HUKUKU (İKTİSAT VE MALİYE BÖLÜMLERİ) 2014 2015 GÜZ DÖNEMİ ARASINAV 17 KASIM 2014 SAAT 09:00

ANAYASA HUKUKU (İKTİSAT VE MALİYE BÖLÜMLERİ) 2014 2015 GÜZ DÖNEMİ ARASINAV 17 KASIM 2014 SAAT 09:00 ANAYASA HUKUKU (İKTİSAT VE MALİYE BÖLÜMLERİ) 2014 2015 GÜZ DÖNEMİ ARASINAV 17 KASIM 2014 SAAT 09:00 A. ANLATIM SORUSU (10 puan) Temsilde adalet yönetimde istikrar kavramlarını kısaca açıklayınız. Bu konuda

Detaylı

Türk Hukukunda Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri

Türk Hukukunda Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Türk Hukukunda Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Ali İŞGÖREN TÜRK HUKUKUNDA TOPLANTI ve GÖSTERİ YÜRÜYÜŞLERİ Gözden Geçirilmiş 2. Baskı Toplantı Hakkının Kullanılma Koşulları ve Yasal Sınırları Genel Özel,

Detaylı

MEHMET AKİF ETGÜ Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi KAMU HUKUKUNDA MÜLKİYET HAKKI VE AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ NİN MÜLKİYET HAKKINA BAKIŞI

MEHMET AKİF ETGÜ Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi KAMU HUKUKUNDA MÜLKİYET HAKKI VE AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ NİN MÜLKİYET HAKKINA BAKIŞI Ayrıntılı Bilgi ve On-line Satış için www.hukukmarket.com MEHMET AKİF ETGÜ Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi KAMU HUKUKUNDA MÜLKİYET HAKKI VE AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ NİN MÜLKİYET HAKKINA BAKIŞI

Detaylı

OSMANLI İMPARATORLUĞU GERİLEME DÖNEMİ ISLAHATLARI XVIII. YÜZYIL

OSMANLI İMPARATORLUĞU GERİLEME DÖNEMİ ISLAHATLARI XVIII. YÜZYIL OSMANLI İMPARATORLUĞU GERİLEME DÖNEMİ ISLAHATLARI XVIII. YÜZYIL OSMANLI DA 18. YÜZYIL GERİLEME DÖNEMİ DİR. Yaklaşık 100 yıl sürmüştür. 18. Yüzyıldaki Islahatların Genel Özellikleri -İlk kez Avrupa daki

Detaylı

İÇİNDEKİLER. ŞEKİL LİSTESİ... ix TABLO LİSTESİ... xi KISALTMALAR... xii

İÇİNDEKİLER. ŞEKİL LİSTESİ... ix TABLO LİSTESİ... xi KISALTMALAR... xii İÇİNDEKİLER ŞEKİL LİSTESİ... ix TABLO LİSTESİ... xi KISALTMALAR... xii BİRİNCİ BÖLÜM ANAYASA VE ANAYASACILIK... 1 I. Anayasa Kavramı... 1 A. Maddi Anlamda/Şekli Anlamda Anayasa Ayrımı... 1 B. Derlenmiş

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 KISALTMALAR 21

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 KISALTMALAR 21 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 İÇİNDEKİLER II KISALTMALAR 21 GİRİŞ 25 A. ANAYASACIL1K VE ÖZGÜRLÜK 25 1. Giriş 25 2. Önceki Türk Anayasalarının Özgürlük Açısından İrdelenmesi 32 a. 1876 Kanuni Esasisi 32 b. 1921 Teşkilatı

Detaylı

MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi

MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi ÖĞRENME HEDEFLERİMİZ - ADLİYE MAHKEMELERİ, YARGITAY - İDARE MAHKEMELERİ, DANIŞTAY - UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ - ANAYASA MAHKEMESİ

Detaylı

İDARİ YARGI DERSİ (VİZE SINAVI)

İDARİ YARGI DERSİ (VİZE SINAVI) SORULAR İDARİ YARGI DERSİ (VİZE SINAVI) 1- İdarenin denetim yollarından biri olarak, idari yargının gerekliliğini tartışınız (10 p). 2- Dünyadaki idari yargı sistemlerini karşılaştırarak, Türkiye nin mensup

Detaylı

10. SINIF TARİH DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

10. SINIF TARİH DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ KASIM EKİM 0. SINIF TARİH DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ AY HAFTA DERS SAATİ KONU ADI KAZANIMLAR TEST NO TEST ADI. OSMANLI DEVLETİ NİN KURULUŞU (00-5). XIV. yüzyıl başlarında Anadolu, Avrupa ve Yakın

Detaylı

1: İNSAN VE TOPLUM...

1: İNSAN VE TOPLUM... İÇİNDEKİLER Bölüm 1: İNSAN VE TOPLUM... 1 1.1. BİREYİN TOPLUMSAL HAYATI... 1 1.2. KÜLTÜR... 3 1.2.1. Gerçek Kültür ve İdeal Kültür... 5 1.2.2. Yüksek Kültür ve Yaygın Kültür... 5 1.2.3. Alt Kültür ve Karşıt

Detaylı

İDARE VE İDARE HUKUKU İLE İLGİLİ KAVRAMLAR

İDARE VE İDARE HUKUKU İLE İLGİLİ KAVRAMLAR İÇİNDEKİLER Önsöz Bölüm 1 İDARE VE İDARE HUKUKU İLE İLGİLİ KAVRAMLAR 1.1.İdare Kavramı 1.1.1.İdare Kavramının Tanımı 1.1.2.İdare ile Yasama, Yürütme ve Yargının İlişkisi- Organik Anlamda İdare 1.1.3. İdari

Detaylı

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Yakın Doğu Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi ne aittir. Bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan

Detaylı

OSMANLI EĞİTİM SİSTEMİ İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ / FIRAT ÜNİVERSİTESİ / ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ SEFA SEZER / İNGİLİZCE ÖĞRETMENİ

OSMANLI EĞİTİM SİSTEMİ İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ / FIRAT ÜNİVERSİTESİ / ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ SEFA SEZER / İNGİLİZCE ÖĞRETMENİ OSMANLI EĞİTİM SİSTEMİ İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ / FIRAT ÜNİVERSİTESİ / ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ SEFA SEZER / İNGİLİZCE ÖĞRETMENİ Medreseler çok güçlü yaygın eğitimi kurumu haline gelmiş ve toplumu derinden etkilemiştir.

Detaylı

Yayına Hazırlayan: Levent Ünsaldı Redaksiyon: Barış Bakırlı Dizgi: İsmet Erdoğan Kapak: Gabrielle Gautier Ünsaldı - Ali İmren

Yayına Hazırlayan: Levent Ünsaldı Redaksiyon: Barış Bakırlı Dizgi: İsmet Erdoğan Kapak: Gabrielle Gautier Ünsaldı - Ali İmren Levent Ünsaldı, Ercan Geçgin Sosyoloji Tarihi Dünya'da ve Türkiye de Heretik Yayınları:5 Sosyoloji Dizisi: 1 ISBN: 978-605-86008-3-6 2013 Heretik Yayıncılık Tüm hakları saklıdır. Yayıncı izni olmadan,

Detaylı

Hitit Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü 2013-2014 Bahar Dönemi TÜRK ANAYASA DÜZENİ Dersi Ara Sınavı ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR 1/7 3 Nisan 2014 Saat:

Detaylı

Türklerin İslamiyeti kabul etmeleriyle birlikte hukuk sisteminde değişiklikler yaşanmıştır. Töre devam etmekle birlikte Şeri Hukuk ta uygulanmaya

Türklerin İslamiyeti kabul etmeleriyle birlikte hukuk sisteminde değişiklikler yaşanmıştır. Töre devam etmekle birlikte Şeri Hukuk ta uygulanmaya Türklerin İslamiyeti kabul etmeleriyle birlikte hukuk sisteminde değişiklikler yaşanmıştır. Töre devam etmekle birlikte Şeri Hukuk ta uygulanmaya başlamıştır. Böylelikle Türk-İslam devletlerinde Hukuk

Detaylı

İçindekiler. BİRİNCİ BÖlÜM ANAYASA KAVRAMI * FONKSİYONU - YORUMU TÜRK ANAYASA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ

İçindekiler. BİRİNCİ BÖlÜM ANAYASA KAVRAMI * FONKSİYONU - YORUMU TÜRK ANAYASA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ İçindekiler Önsöz 5 Kısaltmalar 17 BİRİNCİ BÖlÜM ANAYASA KAVRAMI * FONKSİYONU - YORUMU I. ANAYASA KAVRAMI VE ANAYASANIN FONKSİYONU 23 A. Anayasa Kavramı ve Anayasa Hukuku Öğretisi 23 B. Anayasanın Fonksiyonları

Detaylı

Türkiye nin Milli Güvenliği: Güncel Durum ve Gelecek

Türkiye nin Milli Güvenliği: Güncel Durum ve Gelecek Türkiye nin Milli Güvenliği: Güncel Durum ve Gelecek Prof. Dr. Sadi Çaycı Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Hukuk AD Öğretim Üyesi Ankara 1 Giriş İlk soru: Ne durumdayız? Neden? Sebepler

Detaylı

KPSS 2007 GK (50) DENEME 3 / 52. SORU 50. Aşağıdakilerden hangisi hukuk devleti ilkesinin gereklerinden biri değildir? A) Yasal idare B) Devlet faaliyetlerinin belirliliği C) İdarenin mali sorumluluğu

Detaylı

TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN

TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN BU DERSTE NELER ÖĞRENECEĞİZ? İdare nedir? Organik anlamda idare-fonksiyonel Anlamda İdare Hukuk devleti İdare teşkilatı İdari davalar İDARE HUKUKU Devletin 3 fonksiyonu vardır:

Detaylı

Demokrasi ve Sivil Toplum (SBK256)

Demokrasi ve Sivil Toplum (SBK256) T.C. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Demokrasi ve Sivil Toplum (SBK256) 12. Hafta Ders Notları - 03/05/2017 Arş. Gör. Dr. Görkem

Detaylı

Tanzimat Fermanı Nasıl İlan Edilmiştir?

Tanzimat Fermanı Nasıl İlan Edilmiştir? On5yirmi5.com Tanzimat Fermanı Nasıl İlan Edilmiştir? Tanzimat Fermanı olarak bilinen Gülhane Hatt-ı Şerif-î'nin okunmasıyla başlayan modernleşme ve yenileşme döneminin adıdır Yayın Tarihi : 24 Nisan 2012

Detaylı

MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi

MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi ÖĞRENME HEDEFLERİMİZ - ADLÎ YARGI MAHKEMELERİ, BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ, YARGITAY - İDARE MAHKEMELERİ, BÖLGE İDARE MAHKEMELERİ,

Detaylı

Fikret BABAYEV * * Azerbaycan Anayasa Mahkemesi Başkanı

Fikret BABAYEV * * Azerbaycan Anayasa Mahkemesi Başkanı Fikret BABAYEV * Sayın Başkan, değerli katılımcılar! Öncelikle belirtmek isterim ki, bugün bu faaliyete iştirak etmek ve sizlerle bir arada bulunmak benim için büyük bir mutluluktur. Bu toplantıya ve şahsıma

Detaylı

ANAYASA DERSĐ (41302150) (2010-2011 GÜZ DÖNEMĐ YILSONU SINAVI) CEVAP ANAHTARI

ANAYASA DERSĐ (41302150) (2010-2011 GÜZ DÖNEMĐ YILSONU SINAVI) CEVAP ANAHTARI ANAYASA DERSĐ (41302150) (2010-2011 GÜZ DÖNEMĐ YILSONU SINAVI) CEVAP ANAHTARI ANLATIM SORULARI 1- Bir siyasal düzende anayasanın işlevleri neler olabilir? Kısaca yazınız. (10 p) -------------------------------------------

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...9 GİRİŞ...11

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...9 GİRİŞ...11 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...9 GİRİŞ...11 BİRİNCİ BÖLÜM İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EĞİTİM 1.1. HUNLARDA EĞİTİM...19 1.2. GÖKTÜRKLERDE EĞİTİM...23 1.2.1. Eğitim Amaçlı Göktürk Belgeleri: Anıtlar...24 1.3. UYGURLARDA

Detaylı

ANAYASA HUKUKU KISA ÖZET KOLAYAOF

ANAYASA HUKUKU KISA ÖZET KOLAYAOF ANAYASA HUKUKU KISA ÖZET KOLAYAOF DİKKAT Burada ilk 4 sayfa gösterilmektedir. Özetin tamamı için sipariş veriniz www.kolayaof.com 2 Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 2 İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE- Anayasa Kavramı,

Detaylı

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ...XI GİRİŞ... 1 İkinci Meclisler... 1 Osmanlı Âyan Meclisi ve 1924 Anayasaları... 3 Cumhuriyet Senatosu...

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ...XI GİRİŞ... 1 İkinci Meclisler... 1 Osmanlı Âyan Meclisi ve 1924 Anayasaları... 3 Cumhuriyet Senatosu... V İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ......XI GİRİŞ... 1 İkinci Meclisler... 1 Osmanlı Âyan Meclisi... 2 1921 ve 1924 Anayasaları... 3 Cumhuriyet Senatosu... 4 I. BÖLÜM OSMANLI DÖNEMİNDE İKİNCİ MECLİS Meclis-i Umumî...

Detaylı

Prof. Dr. Abdurrahman Eren. ANAYASA HUKUKU DERS NOTLARI (Genel Esaslar-Türk Anayasa Hukuku)

Prof. Dr. Abdurrahman Eren. ANAYASA HUKUKU DERS NOTLARI (Genel Esaslar-Türk Anayasa Hukuku) Prof. Dr. Abdurrahman Eren ANAYASA HUKUKU DERS NOTLARI (Genel Esaslar-Türk Anayasa Hukuku) İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... IX Birinci Bölüm ANAYASA KAVRAMI, YAPIMI VE TARİHÇESİ I. ANAYASA KAVRAMI

Detaylı

HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI

HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI 3.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER HUKUKUN KAYNAKLARI Yargı organları kararlarını, hukuka dayanan, hukuktan kaynaklanan, hukukun gerektirdiği kararlar olarak sunarlar. Bu açıdan yargı

Detaylı

BAŞKANLI PARLAMENTER SİSTEM

BAŞKANLI PARLAMENTER SİSTEM Yard. Doç. Dr. ŞULE ÖZSOY Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi BAŞKANLI PARLAMENTER SİSTEM Cumhurbaşkanının Halk Tarafından Seçildiği Parlamenter Hükümet Modeli ve Türkiye İçin Tavsiye

Detaylı

TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN

TEMEL HUKUK ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN ARŞ. GÖR. DR. PELİN TAŞKIN BU DERSTE NELER ÖĞRENECEĞİZ? Hukukun Dallara Ayrılması (Kamu Hukuku-Özel Hukuk) Kamu Hukuku Özel Hukuk Ayrımı Hukuk kuralları için yapılan eski ayrımlardan biri, hukukun kamu

Detaylı

ERDOĞAN TEZİÇ. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi E. Öğretim Üyesi ANAYASA HUKUKU (GENEL ESASLAR) Gözden Geçirilmiş ve İlâveli ONDOKUZUNCU BASI

ERDOĞAN TEZİÇ. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi E. Öğretim Üyesi ANAYASA HUKUKU (GENEL ESASLAR) Gözden Geçirilmiş ve İlâveli ONDOKUZUNCU BASI I ERDOĞAN TEZİÇ Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi E. Öğretim Üyesi ANAYASA HUKUKU (GENEL ESASLAR) Gözden Geçirilmiş ve İlâveli ONDOKUZUNCU BASI Beta II Yayın No. : 3265 Hukuk Dizisi : 1581 Birinci

Detaylı

GENEL OLARAK DEVLET TEŞKİLATI SORULARI

GENEL OLARAK DEVLET TEŞKİLATI SORULARI 1.... ilkesi, Devlet organları arasında üstünlük sıralaması anlamına gelmez. Belli devlet yetki ve görevlerinin kullanılmasından ibaret olup bununla sınırlı medeni bir iş bölümü ve işbirliği olduğunu anlatır.

Detaylı

ERDOĞAN TEZİÇ. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi E. Öğretim Üyesi ANAYASA HUKUKU (GENEL ESASLAR)

ERDOĞAN TEZİÇ. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi E. Öğretim Üyesi ANAYASA HUKUKU (GENEL ESASLAR) I ERDOĞAN TEZİÇ Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi E. Öğretim Üyesi ANAYASA HUKUKU (GENEL ESASLAR) Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş ONYEDİNCİ BASI Beta II Yayın No. : 3128 Hukuk Dizisi : 1533 Birinci

Detaylı

1915 OLAYLARINI ANLAMAK: TÜRKLER VE ERMENİLER. Mustafa Serdar PALABIYIK

1915 OLAYLARINI ANLAMAK: TÜRKLER VE ERMENİLER. Mustafa Serdar PALABIYIK 1915 OLAYLARINI ANLAMAK: TÜRKLER VE ERMENİLER Mustafa Serdar PALABIYIK Yayın No : 3179 Araştırma Dizisi : 12 1. Baskı - Şubat 2015 ISBN: 978-605 - 333-207 - 7 Mustafa Serdar Palabıyık 1915 Olaylarını Anlamak:

Detaylı

BİRİNCİ KISIM İDARE HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI

BİRİNCİ KISIM İDARE HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI İÇİNDEKİLER BİRİNCİ KISIM İDARE HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI Birinci Bölüm: İdare Hukukunun Tanımı I. İdare... 3 II. İdari Fonksiyon... 4 A. Toplumun Genel ve Sürekli İhtiyaçlarının Karşılanmasına Yönelik

Detaylı

Atilla NALBANT ÜNİTER DEVLET. Bölgeselleşmeden Küreselleşmeye

Atilla NALBANT ÜNİTER DEVLET. Bölgeselleşmeden Küreselleşmeye Atilla NALBANT ÜNİTER DEVLET Bölgeselleşmeden Küreselleşmeye İçindekiler Sunuş (İkinci Baskı)...V Sunuş (İlk Baskı)...VII İçindekiler... IX Kısaltmalar...XVII Giriş...1 Birinci Kısım MERKEZ-ÇEVRE İLİŞKİSİ

Detaylı

M. Gözde ATASAYAN. Kamu Hizmetlerinin Süreklilik ve Düzenlilik İlkesi

M. Gözde ATASAYAN. Kamu Hizmetlerinin Süreklilik ve Düzenlilik İlkesi M. Gözde ATASAYAN Kamu Hizmetlerinin Süreklilik ve Düzenlilik İlkesi İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... XI KISALTMALAR...XXI GİRİŞ...1 A. «KAMU HİZMETİ» KAVRAMI...1 1. Kamu Hizmetinin Klasik Tanımı...1

Detaylı

13. Aşağıdakilerden hangisi yeni Türk alfabesinin kabul edilme nedenlerinden biri değildir?

13. Aşağıdakilerden hangisi yeni Türk alfabesinin kabul edilme nedenlerinden biri değildir? 1. Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye Cumhuriyeti'nin diğer devletlerle ekonomik ilişkilerinde kolaylık ve uyum sağlamak için yapılan çalışmalardan A) Türk Tarih Kurumu'nun kurulması B) Tekke ve zaviyelerin

Detaylı

1-MERKEZ TEŞKİLATI. A- Hükümdar B- Saray

1-MERKEZ TEŞKİLATI. A- Hükümdar B- Saray 1-MERKEZ TEŞKİLATI A- Hükümdar B- Saray MERKEZ TEŞKİLATI Önceki Türk ve Türk-İslam devletlerinden farklı olarak Osmanlı Devleti nde daha merkezi bir yönetim oluşturulmuştu.hükümet, ordu ve eyaletler doğrudan

Detaylı

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI 6 1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI Kavramlar Türk Bayrağı Kanunu İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (11. Protokol ile Düzenlenen Metin) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (11.

Detaylı

İŞLETME BÖLÜMÜ ANAYASA HUKUKU. 29 Mayıs 2014 saat: 10:30 yarıyıl sonu sınavı (toplam 40 çoktan seçmeli soru = 80 puan)

İŞLETME BÖLÜMÜ ANAYASA HUKUKU. 29 Mayıs 2014 saat: 10:30 yarıyıl sonu sınavı (toplam 40 çoktan seçmeli soru = 80 puan) İŞLETME BÖLÜMÜ ANAYASA HUKUKU 29 Mayıs 2014 saat: 10:30 yarıyıl sonu sınavı (toplam 40 çoktan seçmeli soru = 80 puan) A) ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR S-1: Sadece vergi ödeyenler veya belli bir tahsili olanların

Detaylı

İktisat Tarihi I

İktisat Tarihi I İktisat Tarihi I 07.12.2017 İltizamın Yaygınlaşması 16. yüzyılın ikinci yarısında başlayan mali bunalım, 17. ve 18. yüzyıllarda da sürdü. Merkezi devletin taşradaki etkinliğini yitirmesi tarımsal artığı

Detaylı

TEMEL HUKUK DERS NOTLARI SON HAFTA. Öğr. Gör. Erkan ÇAKIR

TEMEL HUKUK DERS NOTLARI SON HAFTA. Öğr. Gör. Erkan ÇAKIR TEMEL HUKUK DERS NOTLARI SON HAFTA Öğr. Gör. Erkan ÇAKIR ANAYASANıN TEMEL ILKELERI 2 1. madde Türkiye devleti bir cumhuriyettir. 2. Madde Cumhuriyetin nitelikleri Cumhuriyetçilik Başlangıç ilkeleri Atatürk

Detaylı

NEDEN. Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem

NEDEN. Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem NEDEN Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem YERLi VE MiLLi BiR SiSTEM Türkiye, artık daha büyük. Dünyada söz söyleyen ülkeler arasında. Milletinin refahını artırmaya başladı. Dünyanın en büyük altyapı

Detaylı

SİYASAL İDEOLOJİLER (SBK457)

SİYASAL İDEOLOJİLER (SBK457) T.C. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü SİYASAL İDEOLOJİLER (SBK457) 2. Hafta Ders Notları - 25/09/2017 Araş. Gör. Dr. Görkem

Detaylı

FİNAL ÖNCESİ ÇÖZÜMLÜ DENEME TÜRK İDARE TARİHİ SORULAR

FİNAL ÖNCESİ ÇÖZÜMLÜ DENEME TÜRK İDARE TARİHİ SORULAR SORULAR 1- Devletin maddi gücünün anlaşılması için insan ve hayvan sayımının yapıldığı son toy ne zaman toplanırdı? A) İlkbahar B) Yaz C) Sonbahar D) Kış E) Mayıs ayı ortası 2- Devşirme sistemi ve I. Murad

Detaylı

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Yakın Doğu Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi ne aittir. Bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Anayasa Hukuku HUK

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Anayasa Hukuku HUK DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS Anayasa Hukuku HUK120 2 2+0 2 2 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Yüz Yüze / Zorunlu Dersin Koordinatörü

Detaylı

YILDIZ TEKNİKTE YENİ ANAYASA PANELİ

YILDIZ TEKNİKTE YENİ ANAYASA PANELİ YILDIZ TEKNİKTE YENİ ANAYASA PANELİ Yıldız Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü, 24 Kasım 2011 Perşembe günü Üniversitemiz Merkez Kampüsü Hünkar Salonu nda, hem Üniversitemizin

Detaylı