TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.

Transkript

1 TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. EKONOMİK GELİŞMELER ÖZET DEĞERLENDİRME RAPORU OCAK 2007/ I HAZIRLAYANLAR Mustafa ŞİMŞEK Fulya BAYRAKTAR Mustafa TOSUN EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ Ocak 2007

2 Ocak ayının ilk üç haftasında ekonomide yaşanan gelişmeler ve bunun piyasalara yansımaları, açıklanan son veriler ışığında aşağıda özetlenmiştir. Piyasaları Etkileyen Yurtiçindeki Gelişmeler Hazine Müsteşarlığı ndan yapılan açıklamaya göre; 9 Ocak 2007 tarihi itibariyle, Deutsche Bank ve JP Morgan yatırım bankalarına 26 Eylül 2016 ve 17 Mart 2036 vadeli Dolar cinsi tahvillerin eş-zamanlı artırımı (reopening) için yetki verilmiştir. T.C. M.B ndan yapılan açıklamaya göre; 2 Ocak 2007 tarihinden geçerli olmak üzere kredi kartı işlemlerinde uygulanacak aylık azami akdi faiz oranı YTL için %5,63, ABD doları için %2,48 ve Euro için %2,30, aylık azami gecikme faizi oranı ise, YTL için %6,22, ABD doları için %2,98 ve Euro için ise %2,94 olarak belirlenmiştir. TÜİK ve T.C.M.B. tarafından yapılan ortak açıklamaya göre; kamuoyunda bavul ticareti verileri ile ilgili tereddütler oluştuğu ve yanlış değerlendirmeler yapıldığı anlaşıldığından, 2006 yılı 3. çeyreğine ait bavul ticareti verileri, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) nca yürütülmekte olan anket sonuçlarıyla revize edilmiş, Ekim ve Kasım ayları için ise TÜİK tarafından geçmiş yıl baz alınarak yapılan tahminler kullanılarak, daha önce 838 milyon ABD doları olarak tahmin edilen Temmuz- Eylül 2006 bavul ticareti verileri, anket sonuçlarına göre milyon ABD doları olarak açıklanmıştır. Yabancı ve yerli birçok büyük şirketin yarışmak için dosya aldığı elektrik dağıtım ihalesine son teklif verme tarihi yeniden ertelendi. Özelleştirme İdaresi (ÖİB) daha önce 19 Ocak'a ertelediği tarihi, tekrar iptal ettiğini duyurdu tarih ve 5569 sayılı Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Mali Sektöre Olan Borçlarının Yeniden Yapılandırılması Hakkında Kanun, KOBİ lerin mali kesime olan geri ödeme yükümlülüklerini yerine getirebilmelerine ve istihdama katkıda bulunmaya devam etmelerine imkân verilmesini sağlamak amacıyla birtakım düzenlemeler getirmiştir. Bu kanundan yararlanabilecek KOBİ ler, 250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden veya yıllık net satış hasılatı ya da bilanço aktif toplamı 25 milyon Yeni Türk Lirası'nı aşmayan isletmeler olacaktır. Finansal Yeniden Yapılandırma Çerçeve Anlaşmaları hükümleri kapsamında düzenlenecek finansal yeniden yapılandırma sözleşmelerini imzalamış KOBİ lerin, tarihine kadar vadesi geldiği halde ödenmemiş bulunan; elektrik, doğalgaz, telefon veya su kullanımından kaynaklanan borçları ile Maliye Bakanlığı'na bağlı vergi daireleri ile sosyal güvenlik kurumlarına olan ve 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun veya tabi oldukları mevzuat hükümlerine göre takip edilen borçları, ilgililerin sözleşme tarihinden itibaren iki ay içinde başvurmaları halinde, teminat aranmaksızın kanuni faiz oranı uygulanmak suretiyle 24 aya kadar tecil edilecek ve bu kapsamdaki borçlar nedeniyle daha önce uygulanmış hacizler, yapılan ödemelere paralel olarak kaldırılacaktır. Avrupa Birliği (AB) projesiyle İzmir, Gaziantep ve Kocaeli'nde kullandırılan küçük işletme kredileri, ülke genelinde uygulanacak kalıcı bir kredi programına dönüştürülecek. "SELP Programı" olarak bilinen uygulamayla 2004 yılından bu yana 3 ilde 30 milyon Euro ya yakın kredi kullandırıldı. Önümüzdeki günlerde 1

3 başlayacak olan SELP-2 Programı'yla ise bu kredilere kalkınmada öncelikli 49 ilde ulaşılabilecek. SELP-2 kredileri, sektör ayrımı olmaksızın en fazla 50 kişi çalıştıran ve aktif büyüklüğü 1 milyon Euro yu geçmeyen isletmelere 4 yıl vadeye kadar 30 bin Euro sağlayacak. Sabit yatırım yapmak isteyen için ise bu rakam 50 bin Euro ya çıkacak. Dünya Bankası (DB), hazırladığı yeni enerji raporu ile Türkiye'yi elektrik arz açığına karşı uyardı. Eylül ayından önce Türkiye'ye gelen bir DB heyetinin izlenimlerinin yer aldığı raporda, Türkiye'nin döneminde ortaya çıkması beklenen elektrik arz açığına karşı yeni yatırım için yeterli zamanının kalmadığı ve kriz yönetimi yaklaşımının benimsenmesi gerektiği vurgulandı. Raporda, bazı senaryolara göre arz açığının 2008 döneminde de yaşanabileceğine dikkat çekilerek "2009 yılında önemli, 2010 ile 2011 yıllarında ise yüksek bir arz riskiyle karşılaşılabilecek" denildi. Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF), Türkiye'ye 2006'da geleceğini tahmin ettiği 22 milyar dolarlık net doğrudan yabancı yatırım toplamının, bu yıl biraz daha artarak 22,5 milyar dolara ulaşmasının beklendiğini duyurdu. IIF'ye göre gelişen Avrupa içinde değerlendirilen Türkiye, bu yıl gelecek 9 milyar dolarlık net portföy yatırımlarından aslan payını alacak ve Rusya'yı geride bırakıp ilk sıraya yerleşecek. ABD nin think tank (araştırma ve düşünce üretme) kuruluşu Heritage Foundation ve Amerikan Wall Street Journal tarafından hazırlanan 2007 Ekonomik Özgürlük Endeksi ne göre; Türkiye, ekonomik özgürlük açısından 157 ülke arasında 83 üncü oldu. Türkiye, geçen yılki sıralamaya göre, iki basamak yükseldi. Dünya Ekonomik Forumu (WEF), Küresel Riskler-2007 raporunu açıkladı. Raporda, dünyanın karşı karşıya bulunduğu risklerin ve bunların olası etkilerinin giderek arttığı belirtildi. On yıl içinde dünyayı tehdit eden 23 temel sorun ekonomik, çevresel, jeopolitik, toplumsal ve teknoloji başlıkları altında sıralanırken, risk ve risklerin azaltılmasına ilişkin çalışmaların yetersiz kaldığına vurgu yapıldı. Uluslararası Piyasalardaki Gelişmeler ABD Merkez Bankası FED, 12 Aralık taki Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantı tutanaklarını yayımladı. Yapılan açıklamada Merkez Bankası nın ekonomik büyümenin yavaşlamasını izlediğine işaret edildi. Ayrıca, enflasyondaki gelişmelerin hâlâ kaygı verici olduğu ifade edildi. ABD de Kasım 2006 da 98,9 düzeyinde olan tüketici güven endeksi, Aralık ayında 103 e yükseldi. Beklentiler endeksin 101,5 e yükseleceği yönündeydi. ABD Aralık ayı ISM İmalat Sanayi Endeksi, 50 olan beklentilerin bir miktar üzerinde ve 51,4 olarak açıklandı. ABD Aralık ayı işsizlik oranı beklentiler paralelinde %4,5 düzeyinde gerçekleşti. Tarım dışı istihdam ise kişilik beklentilerin oldukça üzerinde ve kişi arttı. Kasım ayı istihdam artışı ise den e revize edildi. 2

4 ABD dış ticaret açığı, Kasım ayında 59,5 milyar dolarlık beklentilerin altında ve 58,2 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. ABD de perakende satışlar, Aralık ayında bir önceki aya göre %0,7 lik beklentilerin üzerinde ve %0,9 artış gösterdi. Çekirdek olarak kabul edilen otomobil hariç perakende satışlar da bir önceki aya göre beklentilerin üzerinde ve %1 yükseldi. ABD de Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE), Aralık ayında %0,6 olan beklentilerin üzerinde ve %0,9 artış kaydetti. 12 aylık ÜFE artışı %1,1 seviyesinde gerçekleşti. Çekirdek üretici fiyatları da beklentilerin biraz üzerinde %0,2 olarak açıklandı. ABD de Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE), Aralık ayında beklentiler paralelinde %0,5 artış kaydetti. 12 aylık TÜFE artışı %2,5 olarak gerçekleşti. Gıda ve enerji maliyetlerinin dışarıda bırakıldığı çekirdek tüketici fiyatlarındaki artış da beklentiler paralelinde %0,2 olarak açıklandı. ABD de Aralık ayında sanayi üretimi artışı ise %0,1 olan beklentilerin biraz üzerinde %0,4 olarak gerçekleşti. Daha önce %0,2 arttığı ifade edilen Kasım ayı sanayi üretiminin %0,1 gerilediği açıklandı. ABD de cari açığın finansmanı için önem arz eden net sermaye girişleri, Kasım ayında 74,9 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Ekim ayı net sermaye girişleri ise 62,2 milyar dolardan 60,4 milyar dolara revize edildi. Avrupa Merkez Bankası (ECB), 11 Ocak taki toplantısında gösterge faiz oranlarını değiştirmeyerek %3,5 seviyesinde tuttu. Yapılan açıklamada ECB, faiz oranlarının hâlâ düşük bir seviyede olduğuna dikkat çekerken, enflasyonla ilgili gelişmeleri yakından izlediklerini belirtti ve bir sonraki faiz artırımının Şubat ta olabileceği yönünde ipucu verdi. Euro Bölgesi, 2006 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre beklentiler paralelinde %0,5 ve bir önceki yılın aynı dönemine göre %2,6 büyüdü. Euro Alanı Aralık ayı tüketici fiyat enflasyonu (HICP), beklentiler paralelinde %0,4 olarak gerçekleşti. Yıllık artış ise %1,9 oldu. Bir önceki yılın aynı döneminde yıllık artış %2,2 olarak açıklanmıştı. Euro Alanı Kasım ayı dış ticaret dengesi 3,1 milyar Euro fazla verdi. Dış ticaret dengesi, bir önceki yılın aynı ayında 2 milyar Euro açık vermişti. İngiltere Merkez Bankası (BOE), beklentilerin aksine kısa vadeli faiz oranını 25 baz puan artırarak %5,25 e yükseltti. BOE yaptığı açıklamada, kapasite fazlasındaki azalmaya bağlı olarak enflasyonist baskıların güçlendiğine değindi. Japonya Merkez Bankası (BOJ), 17 Ocak taki toplantısında beklentilerin aksine faiz oranlarını değiştirmedi. Özel tüketim ve tüketici fiyatlarındaki gelişmelerin, en azından bir ay daha takip edilerek değerlendirilmesine ihtiyaç olduğu ifade edildi. Geçtiğimiz hafta Suudi Arabistan ın arz kesintisinin henüz gündemde olmadığı yönündeki açıklamalarına bağlı olarak psikolojik sınır olan varili 50 doların altına kadar gerileyen petrol fiyatları, ABD de soğuk hava koşullarının uzun zamandır beklenen kış dönemi yakıt talebini tetiklemesiyle haftalık bazda %2,8 artarak 53 dolara yükseldi. EKOİ VE FİNLTENİ 3

5 Son Açıklanan Veriler T.C. Merkez Bankası tarafından, Ödemeler Dengesine ilişkin yayınlanan son verilere göre; 2005 yılı Kasım ayında 2,6 milyar dolar olarak gerçekleşen cari açık, bu yılın Kasım ayında 526 milyon dolar artarak 3,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu artışın başlıca sebepleri arasında; ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının, bir önceki yılın aynı ayına göre %8 oranında artarak 3,1 milyar dolara ulaşması, yatırım geliri dengesinin %49 artışla 750 milyon dolar açığa ulaşması ve hizmetler dengesindeki fazlanın da %24 azalarak 478 milyon dolara düşmesi sayılabilir. Bunun sonucunda, 2005 yılı Ocak-Kasım döneminde 19,4 milyar dolar olarak gerçekleşen cari işlemler açığı, 2006 yılının aynı döneminde %54,3 artışla 29,9 milyar dolara ulaşmıştır. Geçen yılın aynı dönemine göre cari transferler %19 oranında artarak 1,6 milyar dolar olarak gerçekleşirken, yatırım geliri kalemindeki net çıkış da %12 artışla 5,8 milyara ulaşmıştır yılının Ocak-Kasım döneminde gerçekleşen 29,9 milyar dolarlık cari açığın finansmanına baktığımızda, finans hesaplarında gerçekleşen net sermaye girişinin, 2005 yılının aynı dönemine göre %98,3 artarak 30,2 milyar dolara ulaştığı görülmektedir. Bu dönemde gözlemlenen başlıca gelişmeler aşağıda özetlenmektedir. Doğrudan yatırımlar kaleminde 17,3 milyar dolar, portföy yatırımlarında yaklaşık 8 milyar dolar, ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan diğer yatırımlar kaleminde ise 8,4 milyar dolar net giriş gerçekleşmiştir. Bu gelişmeler sonucu resmi rezervlerde 3,4 milyar dolar artış yaşanmıştır. Kasım 2006 döneminde gerçekleşen 2,3 milyar dolar tutarındaki net sermaye girişinin 1,5 milyar dolarını, Oger Telekomünikasyon firmasının Türk Telekom A.Ş. den aldığı %55 oranındaki hisseye karşılık yaptığı ikinci ödeme oluşturmaktadır. TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2005 yılı Aralık ayında %80,7 düzeyinde olan üretim değeri ağırlıklı, İmalat Sanayii Kapasite Kullanım Oranı (KKO), Aralık 2006 da 1,1 puan artarak %81,8 düzeyinde gerçekleşmiştir. İşyerlerinin tam kapasite ile çalışmamasının nedenleri olarak, önem sırasına göre, talep yetersizliği ilk sırada yer alırken hammadde yetersizliği, mali imkânsızlıklar, işçilerle ilgili meseleler ve enerji yetersizliği diğer nedenler % ,6 75,4 İmalat Sanayi KKO 82,8 82,4 82,3 80,9 olmuştur. Kasım ayında KKO %82,8 düzeyindeydi. İşyerlerindeki üretim miktarı ise Aralık ayında, bir önceki aya göre %1,3 oranında azalmıştır yılı Ocak ayında üretim miktarının %3,5 azalacağı, satış miktarının %5,0 azalacağı, satış fiyatlarının %0,1 artacağı ve hammadde fiyatlarının %0,5 artacağı beklenmektedir. T.C. Merkez Bankası nın mali ve reel sektörden katılımcılarla gerçekleştirdiği Ocak ayı II. Dönem Beklenti Anketi sonuçlarına göre; Türkiye ekonomisinin 81,8 80, Aylar

6 2007 yılında %4,7 büyüyeceği, tüketici fiyatlarının %7,04 oranında artacağı, cari işlemler açığının 32,5 milyar dolar ve dolar kurunun 1,5526 YTL civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Önümüzdeki 12 ve 24 ay sonrasının yıllık TÜFE beklentileri ise sırasıyla %6,84 ve %5,50 düzeyindedir. 12 ay sonrası için, 6 ay vadeli hazine bonosunun yıllık bileşik getirisi %17,30, devlet tahvillerinin bileşik getirisi de %17,10 olarak beklenmektedir. T.C. Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamaya göre; Aralık ayı verileri ile güncellenen Bileşik Öncü Göstergeler Endeksi (MBÖNCÜ-SÜE), Kasım ayına göre 0,6 puan artmıştır. Kasım ayında Ekim ayına göre, OECD bölgesi ve Euro bölgesine ait bileşik öncü göstergeler endeksleri 0,2, G7 ülkelerine ait endeks ise 0,3 puan artış göstermiştir. T.C. Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamaya göre; Reel Kesim Güven Endeksi, Aralık ta bir önceki aya göre 0,4 oranında artarak 101,1 düzeyinde gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı dönemine göre karşılaştırma yapıldığında ise endeksin %1,3 oranında gerilediği görülmektedir. Üretim hacmi beklentisi endeksi olumlu yönde etkileyen en belirgin kalem olurken, bunu ihracat imkânları ve yatırım harcaması beklentileri ile mamul mal stok miktarı eğilimi takip etmiştir. Ayrıca, genel gidişat konusundaki görüşler başta olmak üzere toplam sipariş ve hammadde stok hacmi eğilimleri azalış gösteren kalemlerdir. Toplam istihdam beklentisi ve iç pazara satılan mal hacmi eğiliminde ise önemli bir değişiklik gözlenmemiştir. Türkiye İstatistik Kurumu ve Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen Aylık Tüketici Eğilim Anketi ne göre, 2006 yılı Kasım ayında 93,35 olan Tüketici Güven Endeksi, 2006 yılının Aralık ayında, Kasım ayına göre %1,40 oranında azalarak, 92,04 değerine düşmüştür. Ankete göre, Güven Endeksindeki düşüş, tüketicilerin mevcut ve gelecek dönem satın alma güçlerine, gelecek dönem genel ekonomik duruma ve mevcut dönemin dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluğuna dair değerlendirmelerinin kötüleşmesinden kaynaklanmıştır. TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2006 yılının Aralık ayında, yeni kurulan şirket ve kooperatif sayısı, geçen yılın aynı ayına göre %3,7 azalarak den a düşmüştür. Kapanan şirket ve kooperatif sayısı ise %15,8 azalarak den e düşmüştür. TÜİK tarafından açıklanan, Hanehalkı İşgücü Araştırması 2006 Ekim Dönemi (Eylül, Ekim, Kasım) Sonuçları na göre; 2006 yılı Ekim döneminde çalışma çağındaki nüfus geçen yılın aynı dönemine göre 872 bin kişi artarak 51 milyon 922 bin kişiye ulaşmıştır. İstihdam edilenlerin sayısı ise, geçen yılın aynı dönemine göre 608 bin kişi artarak 22 milyon 805 kişiye ulaşırken, işgücüne katılma oranı %48,4 ile aynı oranda gerçekleşti. İssizlik oranı %10,1 den %9,3 e düşerken, tarım dışı issizlik oranı %11,9 düzeyinde gerçekleşti. Ekim 2006 döneminde istihdam edilenlerin %26,8'i tarım, %20,1 i sanayi, %6,2'si inşaat, %46,9 u ise hizmetler sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, tarım sektöründeki istihdamın 1,2 puan azaldığı, buna karşılık hizmetler sektörünün istihdam payının ise 0,6 puan arttığı görülmektedir. Hazine Müsteşarlığı ndan yapılan açıklamaya göre; itibariyle, Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku, 344,8 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Toplam borç stokunun 216,8 milyar YTL tutarındaki kısmı Türk Lirası cinsinden, 126,4 milyar YTL tutarındaki kısmı döviz cinsinden ve geriye kalan 1,7 milyar YTL 5

7 tutarındaki kısmı ise dövize endeksli borçlardan oluşmaktadır Aralık sonu itibariyle toplam borç stokunun %52,2 si iç piyasaya, %20,7 si ise kamu kesimine olan iç borçlardan oluşurken, dış borçların ağırlığı %27,1 olarak gerçekleşmiştir. Merkezi yönetim toplam borç stoku, 2005 yılı sonuna göre YTL bazında %4 artış gösterirken, dolar bazında %0,7 oranında gerilemiştir. Dolar bazındaki azalışta, özellikle son aylardaki YTL nin dolar karşısındaki değer kaybı etkili olmuştur. Hazine nin nakit dengesi, Aralık ayında 2,9 milyar YTL açık verirken, faiz dışı nakit denge de 1,3 milyar YTL açık vermiştir. Bu gelişmeler sonucunda, Aralık ayında Hazine hesaplarında net 2,6 milyar YTL tutarında azalış meydana gelmiştir yılında (12 ay itibarıyla) nakit bazda toplam 163,5 milyar YTL gelir elde edilmiş, 126,2 milyar YTL faiz dışı harcama yapılmış ve 37,3 milyar YTL faiz dışı fazla oluşmuştur. Toplam 45 milyar YTL faiz ödemesinden sonra Hazine nakit dengesi 7,7 milyar YTL açık vermiştir. T.C.M.B. tarafından açıklanan, Banka Kredileri Eğilim Anketi nin 2006 yılı Ekim-Aralık dönemi sonuçlarına göre; yılın ikinci çeyreğinde sıkılaştırılmaya başlanan işletme kredilerine uygulanan standartlar, üçüncü çeyrekteki değişmeme ve hatta bazı kredilerde görülen gevşeme eğiliminin aksine bu dönemde tekrar sıkılaştırılmış, gevşetilen tek koşul kredi vadesi olmuştur. İşletmelere verilen kredilere olan talep bu dönemde de artmaya devam etmiştir. Talep artış hızının tüm kredi türleri açısından yükseldiği bu dönemde, en yüksek talep artışı ikinci çeyrekte olduğu gibi uzun vadeli kredilerde yaşanmıştır. Bu artışta, işletmelerin birleşme/satın alma ve yeniden yapılanma faaliyetleri, stok artırımı ve işletme sermayesi ihtiyaçları ile sabit yatırımlar ve borcun yeniden yapılandırılması faktörleri en önemli katkıyı yapmıştır. Konut ve taşıt kredilerine olan talep beklentilerin aksine azalırken, diğer bireysel kredilerde talep artışının hızlandığı görülmektedir. Gelecek üç aylık dönem için bankaların beklentileri konut ve taşıt kredilerinde talebin önemli ölçüde değişmeyeceği, diğer bireysel kredilerde ise artmaya devam edeceği yönündedir. TÜİK tarafından yapılan açıklamalara göre; 2006 yılı Aralık ayında; geçen yılın aynı ayına göre giriş yapan yabancı ziyaretçi sayısı %7,6 oranında artarak kişi olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam geçen yılın aynı döneminde kişidir. Ülkemizden çıkış yapan yabancı ziyaretçiler de geçen yılın aynı dönemine göre %12,1 oranında artarak kişi olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam, bir önceki yılın aynı ayında kişidir. Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemlerindeki Gelişmeler 29 Aralık Ocak 2007 döneminde, Merkez Bankası Analitik Bilânçosu aktif büyüklüğü, 7,22 oranında daralarak milyon YTL seviyesine gerilemiştir. Bu dönemde Dış Varlıklar kalemi %1,24 oranında azalırken, İç Varlıklar kalemi %2,96 düzeyinde artış göstermiştir. Bilânçonun pasif kalemleri incelendiğinde ise bu dönemde Merkez Bankası Toplam Döviz Yükümlülüklerinin %2,02 oranında azaldığı görülmektedir. Toplam Döviz Yükümlülükleri kaleminin alt ayırımına bakıldığında ise Dış Yükümlülükler kaleminin 6,74 oranında, İç Yükümlülükler kaleminin de %2,88 düzeyinde daraldığı göze çarpmaktadır. Yılbaşı ve Kurban Bayramı öncesinde piyasada artan likidite ihtiyacı nedeniyle Aralık ayının ikinci yarısı itibariyle Emisyon hacmi ve Rezerv Parada sırasıyla 6

8 %15,28 ve %11,48 oranlarında artışlar görülmüştü. Bu dönem, sözkonusu kalemlerde daralma sağlanarak Yılbaşı ve Kurban Bayramı öncesinde yaşanan genişlemenin fazlasıyla geri çekildiği anlaşılmaktadır. 29 Aralık Ocak 2007 döneminde Emisyon hacmi ve Rezerv Para kalemlerinde sırasıyla %16,16 ve %17,89 düzeyinde azalma gerçekleşmiştir. Diğer yandan yine piyasada artan likidite ihtiyacı nedeniyle yılsonu itibariyle eksi bakiye veren Açık Piyasa İşlemlerinden Doğan Borçlar kaleminin, bu dönem yaklaşık olarak 8 milyar YTL artışla, milyon YTL düzeyinde artıya geçtiği görülmektedir. Başka bir deyişle Yılbaşı ve Kurban Bayramı öncesinde piyasadan alacaklı konumuna geçen Merkez Bankası, Ocak ayı ile birlikte tekrar piyasaya borçlu hale dönmüştür. Diğer taraftan yine Aralık ayının ikinci yarısında %156,51 gibi yüksek bir oranda artış gösteren Kamu Mevduatının da bu dönem %7,80 düzeyinde daraldığı dikkati çekmektedir. 29 Aralık Ocak 2007 döneminde TCMB brüt döviz rezervleri, 957 milyon dolar azalarak milyon dolar düzeyine gerilemiştir. Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemleri (Milyon YTL.) Son Yıl Değişim Dönem AKTİFLER DIŞ VARLIKLAR İÇ VARLIKLAR PASİFLER TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜKLERİ DIŞ YÜKÜMLÜKLER İÇ YÜKÜMLÜKLER Döv. Ol. Takip Ol. Mev Bankaların Döviz Mevduatı MERKEZ BANKASI PARASI REZERV PARA Dolaşıma Çıkan Banknot Bankalar Mevduatı Diğer Kalemler DİĞER MB PARASI APİ den Doğan Borçlar Kamu Mevduatı TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) Kaynak: TCMB Tahvil-Bono Piyasası Ocak ayının ikinci haftasına %21,40 seviyesinden başlayan piyasanın gösterge kâğıdı niteliğindeki (Hazine nin 23 Ocak 2007 tarihinde düzenlediği YTL cinsi iskontolu tahvil ihalesine kadar) 13 Ağustos 2008 itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi, hafta başında petrol ihracatçısı gelişmekte olan ülke tahvillerine gelen satışlar ve döviz kurlarındaki hareketlilik nedeniyle %21,66 düzeyine kadar yükseldi. İlerleyen günlerde yurtdışı borsalardaki yükselişlere paralel olarak piyasaya gelen alımlar, Ocak ayının üçüncü haftasında Oger Telecom un, Türk Telekom ile ilgili borcunu erken ödeyeceği yönündeki haberlerle hız kazandı ve gösterge kâğıdın yıllık bileşik faizi %21,18 seviyesine kadar geriledi. Ocak ayının son haftasında ise piyasaya, Hazine nin 23 Ocak tarihinde gerçekleştirdiği YTL 7

9 cinsi 22 ay vadeli iskontolu tahvil ve 24 Ocak tarihlerinde gerçekleştirdiği 3 yıllık döviz cinsi tahvil ihaleleri yön Gösterge tahvilin yıllık bileşik getirisi verdi. Sözkonusu ihaleler 21,8 sonrası yabancı yatırımcıların 21,6 21,4 ağırlık kazandığı alımlarla 13 21,2 Ağustos 2008 itfa tarihli 21 tahvilin yıllık bileşik faizi, 25 20,8 20,6 Ocak itibariyle %20,44 20,4 seviyesine kadar geriledi. 20,2 20 Hazine nin 23 Ocak tarihinde 19,8 düzenlediği ihalede ihraç edilen 26 Kasım 2008 itfa Tarih tarihli tahvil, piyasanın yeni gösterge kâğıdı konumuna gelirken, sözkonusu tahvilin yıllık bileşik faizi ise yine 25 Ocak tarihi itibariyle %20,11 düzeyinde bulunmaktadır. Döviz Piyasası Ocak ayının ikinci haftasına 1,4335 YTL seviyesinden başlayan dolar kuru, dış piyasalardaki gelişmelerin etkisiyle hafta başında 1,4518 YTL düzeyine kadar yükseldi. Ancak ilerleyen YTL ABD Dolar Denge Kuru günlerde, Maliye Bakanı nın, 1,48 yabancı bireysel yatırımcıların sıfır stopajdan faydalanabilmeleri için mukimlik 1,45 belgesi getirmesi zorunluluğunun kaldırıldığına yönelik açıklamaları ile piyasaya gelen satışlar, Ocak ayının üçüncü haftasında Japonya Merkez Bankası nın (BOJ) faiz artırımına gitmemesi ve yurtdışı piyasalardaki yükselişlere bağlı olarak devam etti ve dolar, 19 Ocak tarihli Merkez Bankası gösterge kuru itibariyle 1,4171 YTL seviyesine kadar geriledi. Ocak ayının son haftasında ise alternatif piyasalara gelen alımlara bağlı olarak döviz piyasasında satışların hızlandığı ve dolar kurunun 1,41 YTL seviyesine kadar gerilediği görüldü. Ancak hafta sonuna doğru piyasaya gelen alımlarla dolar, 26 Ocak tarihli Merkez Bankası gösterge kuru itibariyle 1,4321 YTL düzeyine yükseldi. Dolar bu dönem içerisinde YTL karşısında 1 oranında değer kaybederken, Euro nun aynı dönem itibariyle YTL karşısındaki değer kaybı %1,48 düzeyine ulaşmıştır. Ocak ayının ikinci haftasına 1,3091 düzeyinden başlayan /$ paritesi, bu dönem içerisinde AB ve ABD de açıklanan ekonomik verilere bağlı olarak 26 Ocak tarihi itibariyle 1,2910 seviyesine gerilemiştir. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Getiri oranı (%) 1,43 1, Ocak ayının ikinci haftasına puan düzeyinden başlayan İMKB Bileşik Endeksi, haftanın ilk günle-rinde FED in faiz indirimine gitmeyeceği yönündeki beklentilerin güçlenmesi ve gelişmekte olan ülke borsalarındaki düşüşlere paralel olarak puana kadar geriledi. Ancak ilerleyen günlerde yabancı yatırımcılarla ilgili stopaj uygulaması ve Halkbank ın özelleştirilmesine yönelik yasal düzenlenmelerin etkisi ile İMKB Bileşik Endeksi toparlandı ve Ocak ayının Tarih

10 ikinci haftasını puandan kapattı. Ocak ayının üçüncü haftasında ise Oger Telecom ile ilgili haberler ve İMKB Bileşik Endeksi yurtdışı piyasalardaki yükselişlerin etkisi ile çıkışını sürdüren İMKB Bileşik Endeksi, 19 Ocak tarihli işlem gününü puan seviyesinden kapattı. Ocak ayının son haftasında, yurtdışı piyasalardaki yükselişlere bağlı olarak özellikle yabancı Tarih alımları hız kazandı ve İMKB Bileşik Endeksi seans içerisinde puan seviyesine kadar yükseldi. 26 Ocak tarihli piyasa kapanışı itibariyle puan seviyesinde olan İMKB Bileşik Endeksi, bu dönemde %8,87 değer kazanırken, yabancı portföylerin piyasa içerisindeki payı da %65,02 seviyesinden %69,06 düzeyine yükseldi. Türk Bankacılık Sektörü Gelişmeleri Endeks Bankacılık Sektörü İle İlgili Seçilmiş Göstergeler (Milyon YTL.) Değişim (%) Yıl Sonuna Göre Dönem MEVDUAT TOPLAM MEVDUAT ,6 0,0 YTL ,1-2,1 YP ,1 3,4 YP Mevduat/Toplam Mevduat (%) 36,7 38,3 39,6 KREDİLER TOPLAM KREDİLER ,1 0,1 YTL ,3 0,1 YP ,9 0,0 YP Krediler/Toplam Krediler (%) 29,4 27,3 27,3 Krediler * /Mevduat (%) 63,8 72,0 69,5 Takipteki Alacaklar (Brüt) ,7 0,7 Takipteki Alacaklar / Krediler (%) 4,66 3,67 3,69 Menkul Değerler Portföyü ,4-0,7 MDP/ Mevduat (%) 56,7 51,4 51,1 (*): Krediler=Toplam Krediler+Takipteki Alacaklar (Brüt) Kaynak: BDDK Ocak ayının ilk yarısında, bankacılık sektörü toplam mevduat hacminde kayda değer bir değişikliğin yaşanmadığı görülmektedir. Bu dönem içerisinde YTL mevduatlar %2,1 oranında azalırken, yabancı para cinsinden mevduatlar %3,4 düzeyinde artış göstermiştir. Döviz sepetinin 0,3 oranında değer kaybettiği bu dönemde yabancı para cinsinden mevduatlarda gerçekleşen sözkonusu artış dikkat çekicidir. Bu dönem itibariyle YTL kredilerde yaşanan oldukça sınırlı artışın neticesinde toplam krediler 0,8 gibi düşük bir oranda artış göstermiştir. Diğer yandan Kasım ayında kaydettiği düşüş sonrasında Aralık ayının ilk yarısı itibariyle tekrar yükselişe geçen takipteki alacakların kredilere oranının, Ocak ayının ilk yarısında da yükselişini sürdürdüğü görülmektedir. Ocak ayının ilk yarısında bankacılık sektörü menkul değerler portföyünde ise %0,7 oranında azalış kaydedilmiştir. Sözkonusu bu azalış neticesinde, uzunca

11 bir süredir gerileme trendi içerisinde bulunan MDP/Mevduat oranının, 15 Ocak 2007 itibariyle %51,1 seviyesine kadar indiği görülmektedir. İletişim Bilgileri Oktay Küçükkiremitçi Müdür /2340 Mustafa Şimşek Müdür Yardımcısı /2340 Fulya Bayraktar Kıdemli Uzman /2356 Mustafa Tosun Kıdemli Uzman /