Basınçlı Kapların Periyodik Kontrolü: Basınçlı kapların kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hükümet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik

Transkript

1 BASINÇLI KAPLAR

2

3 Basınçlı Kapların Periyodik Kontrolü: Basınçlı kapların kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hükümet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafından, imalinin bitiminden sonra ve monte edilip kullanılmaya başlanmadan önce veya yapılan değişiklik ve büyük onarımlardan sonra, en az üç ay kullanılmayıp yeniden servise girmeleri halinde ise tekrar kullanmaya başlanmadan önce ve herhalde periyodik olarak yılda bir yapılır. Kontrol ve deney sonuçları, düzenlenecek bir raporda belirtilir ve bu raporlar işyerlerinde saklanır.

4 BASINÇLI KAPLARIN KONTROL TEKNİKLERİ 4.1. Basınçlı Kapların Kontrol Teknikleri Çeşitleri Basınçlı kaplarda yapılan test teknikleri zorlayıcı test teknikleri ve zorlayıcı olmayan test teknikleri olmak üzere ikiye ayrılır Zorlayıcı Testler (Deformatif) Basınçlı kap üzerinde bulunan her noktanın belirli bir kuvvetle zorlanmasıdır. Hidrolik test ve pnömatik test olmak üzere iki şekilde yapılır Hidrolik Test Basınçlı kabın tamamı veya bir kısmının uygun şartlarda bir sıvı ile doldurulup basınçlandırılması, izlenmesi ve boşaltılarak sonuçlarının irdelenmesi tekniğidir. Basınçlı kabı hidrostatik basınç testine hazırlarken aşağıdaki basamaklar uygulanmalıdır; 1. Hava tankının soğuk su ile hidrolik basınç testi için tank içindeki tüm hava boşaltılır. 2. Hava tankının separatörle bağlantı kısmı sökülür. 3. Basınçlı kap üzerinde istenilenden fazla basınç oluştuğunda bunu tahliye edecek bir emniyet ventili vardır.(emniyet ventilinin doğru- dan doğruya hava deposuna dikey durumda takıldığı, emniyet ventillerinde elle kumanda edilen bir kaldırma düzeneği bulunduğu, emniyet ventilinin kolay açılıp kapandığı, emniyet ventilinde ayar bozulmalarına karşı önlem alınmış olduğu kontrol edilmelidir) Bu emniyet ventili ilk etapta sökülür. Zira hava tankına uygulanacak basınç emniyet ventilinin açılması istenen basınçtan büyüktür.

5

6 Zorlayıcı Olmayan Testler Gözle Muayene Penetran Sıvı İle Kontrol Ultrasonik Kontrol Radyografik Yöntem ile Muayene (Röntgen Işınları)

7 Madde Her kazanın görünür bir yerine, imalatçı firma tarafından aşağıdaki bilgiler yazılı bir plaka konulacaktır : 1) İmalatçı firmanın adı, 2) Kazanın numarası, 3) İmal edildiği sene, 4) En yüksek çalışma basıncı ASG 7

8 Periyodik Kontrol Kazanların hidrolik basınç deneyleri, en yüksek çalışma basıncının en çok 1,5 katı ile yapılacak, kontrol ve deneylerin sonucu uygun bulunmayan kazanlar, uygunluk sağlanıncaya kadar kullanılmayacaktır. Kazanlar ehliyeti Hükümet veya mahalli idareler tarafından kabul edilen kişiler tarafından işletilecektir ASG 8

9 Periyodik Kontrol Buhar ve sıcak su kazanlarının;...kazanlarda yapılan değişiklik veya onarım veya revizyonlardan sonra, yılda bir periyodik olarak ve en az üç ay kullanılmayıp yeniden servise girmeden önce, kontrol ve deneyleri,... yapılacak ve sonuçları sicil kartına veya defterine işlenecektir ASG 9

10 10

11 11

12 ASG 12

13 Madde Kazanlarda basıncı, sıcaklığı ve su seviyesini gösteren aşağıdaki ölçü cihazları bulunacaktır : 1) Kazanın en yüksek çalışma basıncının iki katını gösterecek şekilde taksimatlı manometresi olacak ve bunun en yüksek çalışma basıncını gösteren rakamı, kırmızı çizgi ile işaretlenmiş bulunacaktır. Manometrenin işaretleri, kazan boyunun birbuçuk katı uzaklıktan rahatça okunabilecek büyüklükte olacaktır. 2) Sıcak su kazanlarında bir termometre bulunacaktır. 3) Kazanlarda birbirinden ayrı en az iki adet su seviye göstergesi bulunacaktır. Bunlardan en az bir tanesi camdan olacak ve kırılmaması için mahfaza içine alınacaktır. Su göstergeleri, doğrudan doğruya kazana bağlı olacak en çok ve en az su seviyelerini gösterecek şekilde işaretlenmiş bulunacaktır. Bütün göstergelerin giriş ve çıkışlarına, kazan basıncına uygun birer adet vana veya musluk konacaktır. Bütün göstergeler, kazanın önünden veya yanından, normal çalışma durumunda görülebilecek şekilde yerleştirilmiş olacaktır

14 - Buhar kazanlarında en az iki adet emniyet supabı bulunacak ve bunlar, doğrudan doğruya kazanla bağlantılı olacaktır. - Ağırlıklı emniyet supaplarına gelen buhar basıncı, 600 kilogram/santimetrekareyi geçmeyecek ve ağırlık yekpare olarak yapılacaktır ASG 14

15 - Buhar ve sıcak su kazanlarının; imalinin bitiminde, monte edilip kullanılmaya başlamadan önce, kazanlarda yapılan değişiklik veya onarım veya revuzyonlardan sonra, yılda bir periyodik olarak ve en az üç ay kullanılmayıp yeniden servise girmeden önce, kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hükümet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafından yapılacak ve sonuçları sicil kartına veya defterine işlenecektir ASG 15

16 Buhar kazanlarında emniyet donanımı Kazan besleme cihazı Su seviye göstergeleri Emniyet subapları Manometre Emniyet düdüğü Yakıtı otomatik kesen basınç şalteri (presostat) ASG 16

17 KOMPRESÖRLER... kompresörlerin montajından sonra ve çalıştırılmasından önce,... yapılacak değişiklik ve büyük onarımlardan sonra, periyodik olarak yılda bir kontrol ve deneyleri, ehliyeti hükümet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafından yapılacak ve sonuçları, sicil kartına veya defterine işlenmelidir. Kompresörlerin her kademesinde basınç deneyi, o kademede müsaade edilen en yüksek basıncının 1,5 katı ile yapılacaktır ASG 17

18 Güvenlik tedbirleri Sabit kompresörlerin depoları, patlamalara karşı dayanıklı bir bölmede olacak, seyyar kompresörler, çalışan işçilerden en az 10 metre uzaklıkta veya dayanıklı bir bölme içinde bulunacaktır ASG 18

19 Tüpler depolarında değil Tüpler zincirle veya kelepçe ile sabitlenmemiş Tüpler yerde yatık olarak duruyor ASG 19

20 Değişik özellikteki tüpler yanyana Asetilen/Oksijen Güneşe maruz, doğru stok - Basınçlı kazanlar alanı ve kaplar,basınç yok, tanımlı altında değil iken onarılmayacaktır ASG 20

21

22

23 BASİT BASINÇLI KAPLAR Bu Yönetmelik; yakma amacı dışında kullanılan ve iç basıncı 0,5 bar dan daha yüksek olan ancak azami çalışma basıncı 30 bar ı geçmeyen, içine hava veya azot gazı konulmak üzere seri olarak üretilen ve ateşe maruz kalmayan, kaynaklı basit basınçlı kapları kapsar. Bu Yönetmelik hükümlerini Sanayi ve Ticaret Bakanı yürütür.

24 Çelik kaplar : Alaşımsız vasıflı çeliklerde aşağıda belirtilen özellikler aranmalıdır. a) Durgun dökülmüş olmalı ve normalleştirme işleminden geçirildikten sonra veya buna eşdeğer bir durumda temin edilmelidir. b) Her mamuldeki karbon miktarı % 0,25 ten, kükürt ve fosfor miktarı % 0,05 ten az olmalıdır, c) Her mamul aşağıda belirtilen mekanik özelliklere sahip olmalıdır: Azami çekme mukavemeti R m,max 580 N/mm² den az olmalıdır. Kopmada uzama: - Test parçaları haddeleme yönüne paralel olarak alınırsa: Kalınlık 3 mm : A % 22 Kalınlık < 3 mm : A 80mm %17 - Test parçaları haddeleme yönüne dik yönde alınırsa : Kalınlık 3 mm : A % 20 Kalınlık < 3 mm : A80mm % 15 olmalıdır. Asgari çalışma sıcaklığında, üç adet boylamasına test parçasının ortalama kırılma enerjisi KCV 35 J / cm² den az olmamalıdır. Bu üç değerden en fazla birisi, en az 25 J /cm² olmak üzere, 35 J /cm² den az olabilir. Asgari çalışma sıcaklığı 10 C nin altında olan ve et kalınlığı 5mm den fazla olan kapların üretiminde kullanılan çeliklerde bu özellik kontrol edilmelidir.

25 Alüminyum kaplar; Alaşımsız alüminyumdaki alüminyum miktarı en az % 99,5 olmalı ve Madde 1.2. de belirtilen alaşımlar azami çalışma sıcaklığında, iç kristal korozyonuna yeterli direnci göstermelidir. Ayrıca bu malzemeler aşağıda belirtilen özelliklere uygun olmalıdır: a) Tavlanmış halde temin edilmeli, b) Her mamul aşağıda belirtilen mekanik özelliklere sahip olmalıdır: - Azami çekme mukavemeti R m,max 350 N/mm² den daha fazla olmamalıdır. - Kopmada uzama, - Test parçaları haddeleme yönüne paralel olarak alınırsa A %16, - Test parçaları haddeleme yönüne dikey olarak alınırsa A %14, olmalıdır.

26

27 Açıklamalar : Kap veya tanıtım plakası, asgari aşağıdaki bilgileri taşımak zorundadır. - Azami çalışma basıncı bar cinsinden PS, - Azami çalışma sıcaklığı C cinsinden T max, - Asgari çalışma sıcaklığı C cinsinden T min, - Kabın kapasitesi litre cinsinden V, - İmalatçının ismi ya da markası, - Kabın tipi ve serisi veya partinin numarası - CE uygunluk işaretinin vurulduğu yılın son iki rakamı Veri plakası kullanıldığı takdirde, bu plaka tekrar kullanılmayacak şekilde tasarımlanmalı ve bilgilerin yazılabilmesini sağlayacak yeterli boşluk bulunmalıdır.

28 SORULARLA TEKRAR EDELİM

29 1.Aşağıdakilerden hangisi basınçlı kap değildir? a-lpg tankları b-kompresörler c-benzin tankı d-otoklavlar

30 2.Basınçlı kaplarda test basıncı çalışma basıncının ne kadarı olmalıdır? a-1,5 b-2 c-3 d-5

31 3.Alüminyum gövdeli basit basınçlı kaplarda max. Sıcaklık? a-85 b-100 c-150 d-185

32 4.Çelik gövdeli basit basınçlı kaplarda max. Sıcaklık? a-100 b-200 c-300 d-500

33 5.Basit Basınçlı kap yapımında kullanılan malzeme çelik ise min. et kalınlığı ne olmalı? a-2 mm b-3 mm c-4 mm d-5 mm

34 6.Aşağıdaki testlerden hangisi basınçlı kaplara uygulanmaz? a-hidrolik testi b-rezonans testi c-radyografi testi d-ultrasonik test

35 7.Basit Basınçlı kap yapımında kullanılan malzeme alüminyum veya alaşımlı alüminyum ise min. et kalınlığı ne olmalı? a-2 mm b-3 mm c-4 mm d-5 mm

36 8.Aşağıdakilerden hangisi basınçlı kaplara uygulanan zorlayıcı test tekniğidir? a-pnömatik Test b-radyografi Testi c-penetrasyon testi d-ultrasonik Test

37 9.Aşağıdakilerden hangisi basınçlı kaplardan sayılmaz? a-iç basıncı 0.5 bardan küçük olanlar b-iç basıncı 1 bardan büyük olanlar c-iç basıncı 5 bardan büyük olanlar d-iç basıncı 10 bardan büyük olanlar

38 Çalışma basıncına göre: Alçak basınçlı kazanlar (300 psi a kadar- 20 bar a kadar) Orta basınçlı kazanlar ( psi kadar bar arası ) Yüksek basınçlı kazanlar (750 psi dan büyük -50 bar üstü)

39 10.Aşağıdakilerden hangisi Basınçlı kaplarda kullanılan emniyet cihazı değildir? a-tağdiye cihazı b-blöf valfi c-presostad d-macuna

40 PRESOSTAD

41 BLÖF VALFİ

42 TAĞDİYE CİHAZI

43 11.Her kazanın görünür bir yerine, imalatçı firma tarafından konulan yazılı bir plakada aşağıdaki bilgilerden hangisinin olması gerekmez? a-imalatçı firmanın adı b-kazanın numarası c-kontrol tarihi d-en yüksek çalışma basıncı

44 12.Normal şartlarda, aşağıdaki yerlerden hangisinde basınç en yüksektir? a-deniz seviyesinden 10 m yükseklikte b- Deniz seviyesinden 100 m yükseklikte c-deniz seviyesinden 500 m yükseklikte d-deniz seviyesinde

45 13.Yükseklere süratle çıkılması halinde bozulan basınç dengesinin insan vücudu üzerinde meydana getirdiği etki aşağıdakilerden hangisidir? I-Bulanık görme H-Solunum güçlüğü III-Kulak ağrıları a-i-ii b-i-iii c-ii-iii d-i-ii-iii

46 14.İnsan organizmasında sağlık sorunlarına neden olan basınç değişikliği aşağıdakilerden hangisidir? a-basınç değişikliği 3,0 N/cm2 den düşük b-basınç değişikliği 4,5 N/cm2 den yüksek c-basınç değişikliği 4,5 N/cm2 den düşük d-basınç değişikliği 3,0 N/cm2 den yüksek

47 15.Aşağıdakilerden hangisi Alçak basınçlı buhar kazanları veya sıcak su kazanları ile yapılan çalışmalarda alınacak tedbirlerden değildir? a. Sıcak su kazanlarına verilen besleme suyunun basıncı, bir atmosferin üzerinde ise, kazana doğrudan doğruya verilmeyi boru tesisatına bağlanacaktır. b. Basınç 0,5 atü ve sıcaklık ise 110 C'yi geçmeyecektir. c. Gaz, kömür tozu ve akaryakıtla otomatik çalışan sıcak su kazanlarında sıcaklığın 120 C'nin üstüne çıkmasını önleyecek bir termostat bulunacaktır. d. Her kazanda, deney basıncını gösteren manometrenin bağlanması için, valfli bir ağız bulunacaktır.

48 16.Sıcak su kazanlarında kaç tane termometre bulunmalıdır? a-1 adet b-2 adet c-3 adet d-5 adet

49 17.Aşağıdakilerden hangisi AT doğrulamasını uygulayacak olan muayene kuruluşlarını tayin ederken dikkat edilmesi gereken asgari kriterlerden birisi değildir? a. Muayene kuruluşunun yöneticisi ve doğrulama testlerini uygulamaktan sorumlu personel, muayene edilecek kapların ya da teçhizatın tasarımcısı, imalatçısı, tedarikçisi, montaj sorumlusu ya da bunların yetkili temsilcisi olabilirler b. Muayene kuruluşu, doğrulamalarla ilgili idari ve teknik görevleri tam olarak yerine getirmek üzere gerekli personeli bulundurmalı ve yeterli teçhizata sahip olmalıdır. c. Sorumluluk milli kanunlara göre devlet tarafından üstlenilmemiş ise muayene kuruluşu sorumluluğu almalı ve üçüncü taraf sigortayı sağlamalıdır d. Muayene personeli mutlaka tarafsız olmalıdır.

50 18.Aşağıdakilerden hangisi Zorlayıcı Testler(deformatif) içerisindedir? a. Radyografi testi b. Pnömatik test c. Manyetik partiküler testi d. Ultrasonik test

51 19.Aşağıdakilerden hangisi Emniyet Ve Basınç Düşürme Cihazlarından biri değildir? a. Tahliye vanası b. Patlama diski c. Bel verme çubukları d. Emniyet valfleri

52 20.Kazanlarda ve basınçlı kaplara aşağıdaki zaman aralıklarından hangisinde periyodik olarak basınç testi uygulanır? a-4 ay b-6 ay c-12 ay d-18 ay

53 21.Basınçlı kaplarda en az kaç tane güvenlik vanası vardır? a-4 adet b-3 adet c-2 adet d-1 adet

54 22.Kazanlar ve basınçlı kaplara uygulanan hidrolik basınç deneyi kazan konstrüksiyon basıncının kaç katı ile yapılmalıdır? a-4,5 b-3,5 c-2 d-1,5

55 23.Aşağıdakilerden hangisi basınçlı kaplarda kullanılan emniyet cihazlarından biri değildir? a) Emniyet valfi, b) Patlama diski, c) Presostat d) Besleme takozu

56 24.Basınçlı kaplar üzerinde bulunan emniyet valflerinin işletme sırasında denenmesi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Her vardiyada veya günde en az bir defa denenecek, b) Her yer değişiminde denenecek, c) Periyodik olarak ayda bir denenecek, d) Yılda bir denenmesi gereklidir,

57 25.Aşağıdakilerden hangisi basınçlı kaplarda kullanılabilecek test tekniklerinden biri değildir? a) Ultrasonik test b) Radyografi testi c) Manyetik rezonans testi, d) Sıvı sızdırma testi

58 26.Basınç altında kabın mukavemetine katkıda bulunan parçalar ve donanımlar "Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği" uyarınca hangi çeşit malzemelerden yapılmış olmalıdır? a. Kromlu ve Vanadiumlu malzemelerden b. Paslanmaz çelikten ya da alaşımlarından c. Alaşımsız çelikten veya alaşımsız alüminyumdan veya yaşlandıkça sertleşmeyen alüminyumdan d. Alaşımlı çelik malzemelerden

59 27.Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği uyarınca bir basınçlı kabın iç basıncı için verilen sınır değerler ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a.azami çalışma basıncı 30 bar'dan fazla olamaz b.asgari basıncı 2 bar'dan yukarı olmalıdır c.asgari çalışma sıcaklığı C'den aşağı olamaz d.azami çalışma sıcaklığı 250 0C'den yukarı olamaz

60 28.Aşağıdakilerden hangisi Alçak basınçlı buhar kazanları veya sıcak su kazanları ile yapılan çalışmalarda alınacak tedbirlerden değildir? a. Sıcak su kazanlarına verilen besleme suyunun basıncı, bir atmosferin üzerinde ise, kazana doğrudan doğruya verilmeyi boru tesisatına bağlanacaktır. b. Basınç 0,5 atü ve sıcaklık ise 110 C'yi geçmeyecektir. c. Gaz, kömür tozu ve akaryakıtla otomatik çalışan sıcak su kazanlarında sıcaklığın 120 C'nin üstüne çıkmasını önleyecek bir termostat bulunacaktır. d. Her kazanda, deney basıncını gösteren manometrenin bağlanması için, valfı bir ağız bulunacaktır.

61 KATILDIĞINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ.