Türkiye Finansal Raporlama Standartları: İşletmeler için Karar Verme Aracı, 1nci Baskı.

Transkript

1 Türkiye Finansal Raporlama Standartları: İşletmeler için Karar Verme Aracı, 1nci Baskı. 1

2 Bölüm 1 ` 2

3 Bölüm 1 Finansal Raporlamaya Giriş Bölüm 1 den sonra aşağıdakileri öğrenmiş olacaksınız. Finansal Muhasebenin Rehberi Finansal Muhasebenin Amacı Finansal Muhasebenin Ana Konusu Temel Muhasebe Kuruluşu Finansal Pazar Kuruluşu Muhasebeciler Birliği Skandallar İşletme Çeşitleri Genel amaçlı finansal raporlamanın amacı Raporlayan işletmenin ekonomik kaynaklarına, talep haklarına ve kaynaklardaki ve haklardaki değişimlere yönelik bilgi Finansal Bilginin Kullanıcıları Finansal Raporlama Etiği İşletme Faaliyetlerinin 3 Çeşidi Finansal Durum Temel Muhasebe Denkliği Faaliyet Sonuçları Finansal tablolara ilişkin unsurların tahakkuku Finansal Tablolar Seti Yıllık Rapor Faydalı finansal bilginin niteliksel özellikleri Finansal Tabloların Unsurlarının Ölçüm Esasları 3

4 Finansal Muhasebenin Rehberi Uluslararası Finansal Raporlama Standartları 4

5 Finansal Muhasebenin Rehberi Türkiye Finansal Raporlama Standartları 5

6 Finansal Muhasebenin Amacı Nedir? Karar Vermek için en kullanışlı Finansal Bilgiyi sağlamaktır. 6

7 Finansal Muhasebenin Ana Konusu Bir Yönetici veya Yatırımcı olarak Finansal kararları vermek için Finansal Raporlamanın esaslarını öğrenmek. Finansal Raporları değerlendirmede kullanılan temel araçları (Finansal Tabloları) kullanmak. 7

8 Temel Muhasebe Kuruluşu International Financial Standards Comitte 8

9 Temel Muhasebe Kuruluşu Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu 9

10 Finansal Pazar Kuruluşu Sermaye Piyasası Kurulu 10

11 Muhasebeciler Birliği 11

12 Unutmayın UFRS/TFRS prensiplerdir, IFSC/KGK prensipleri yapar, TÜRMOB/SPK prensipleri uygular.

13 2000 yılından beri Finansal Skandallar Enron Xerox Qwest Global Crossing WorldCom. 13

14 İşletme Çeşitleri Şahıs İşletmeleri- sahibi tek kişidir ve özel kişiliği vardır. Ortaklıklar sahibi birden fazla kişidir ve özel kişiliği vardır. Şirketler sahibi hissedarlardır ve tüzel kişiliği vardır. 14

15 Genel amaçlı finansal raporlamanın amacı mevcut ve potansiyel yatırımcılara, borç verenlere ve kredi veren diğer taraflara raporlayan işletmeye kaynak sağlama kararlarını verirken faydalı olacak finansal bilgiyi sağlamaktır. Bu kullanıcılar tarafından alınan kararlar, özkaynağa dayalı finansal araçların ve borçlanma araçlarının satın alınması, satılması veya elde tutulması kararları ile kredi ve benzerlerinin sağlanması ya da ödenmesi kararlarını içerir. 15

16 Raporlayan işletmenin ekonomik kaynaklarına, talep haklarına ve kaynaklardaki ve haklardaki değişimlere yönelik bilgi Ekonomik kaynaklar ve talep hakları Ekonomik kaynaklardaki ve talep haklarındaki değişimler Tahakkuk esasına göre yansıtılan finansal performans Geçmişteki nakit akışları tarafından yansıtılan finansal performans Ekonomik kaynaklar ve talep haklarındaki finansal performanstan kaynaklanmayan değişimler 16

17 Finansal Bilginin Kullanıcıları İç Kullanıcılar Yöneticiler Dış Kullanıcılar - Yatırımcılar Kredi Verenler Diğerleri Maliye Bakanlığı Düzenleyici Kurumlar (KGK, BDDK, SPK) Müşteriler Sendikalar Finansal Planlamacılar 17

18 İç Kullanıcıların Soruları Faturaları ödemek için nakit yeterli mi? Üretilen her ürünün maliyeti nedir? Bu yıl çalışanlara zam yapabilme gücümüz var mı? En karlı üretim hattı hangisidir? Hedeflediğimiz büyüme gerçekleşecek mi? Hissedarlara kar payı dağıtabilecek miyiz? 18

19 Dış Kullanıcıların Soruları İşletme yeterince gelir elde edebiliyor mu? İşletme rakipleri ile büyüklük ve karlılık açısından rekabet edebilir mi? İşletme zamanı geldiğinde borçlarını ödeyebilecek mi? 19

20 Finansal Raporlama Etiği Etik bir durum ile etik sorunu tanıma Etik durumun başlıca öğelerin tanıma ve analiz etme Çözüm alternatifleri belirlemek ve her bir çözümün çeşitli hissedarlar üzerindeki etkisini ölçme 20

21 İşletme Faaliyetlerinin 3 Çeşidi Finansman Yatırım İşletme (Operasyon) 21

22 Finansman Faaliyetleri PARA kazanmak için PARA temini 22

23 Bir Şirketin Dış Finansmanının İki Yolu Para Borçlanma (Yabancı Kaynak) Nakit karşılığında HİSSE İhracı (Öz Kaynak) 23

24 Yatırım Faaliyetleri İşletmeyi çalıştırmak için gerekli Kaynaklar veya Varlıklar Varlık örnekleri... Nakit ve Alıcılar Ticari Mallar Binalar İştirakler 24

25 Yatırım Faaliyetleri - Örnekler Bilgisayar, kamyon, bina alma veya satma İştirak hissesi alma veya satma 25

26 Candy Candy Candy Yatırım 26

27 Candy İşletme (operasyon) Faaliyetleri işletmenin ANA faaliyetidir. 27

28 Finansal Durum Varlık geçmişte olan işlemlerin sonucunda ortaya çıkan ve halihazırda işletmenin kontrolünde olan ve gelecekte işletmeye ekonomik fayda sağlaması beklenen değerlerdir. Borç geçmiş olaylardan kaynaklanan ve ödenmesi işletmenin ekonomik fayda sağlayabilecek değerlerinde bir çıkışa neden olacak mevcut yükümlülüklerdir. Öz kaynaklar işletmenin varlıklar toplamından yabancı kaynakların indirilmesi suretiyle kalan kısımdır. 28

29 TEMEL MUHASEBE DENKLİĞİ Aktif = Pasif Varlık = Kaynak Varlık = Borç + Öz kaynaklar 29

30 Faaliyet Sonuçları Gelir muhasebe döneminde, ekonomik yararlarda işletme bünyesine varlık girişi veya diğer şekillerdeki varlık çoğalmaları sonucundaki artışı veya öz kaynaklarda hissedarların yatırdıkları fonlar dışındaki kalemlerde artış meydana getiren borçlardaki azalmayı ifade eder. Gider muhasebe döneminde, ekonomik yararlarda varlık çıkışı veya diğer şekillerdeki varlık eksilmeleri sonucundaki azalışları veya öz kaynaklarda hissedarlara yapılan ödemelerin sonucunda ortaya çıkan azalmaların dışında öz kaynaklarda azalma sonucunu doğuran borçlarda meydana gelen artışları ifade eder. Sermaye Koruma Düzeltmesi - Varlıkların ve borçların yeniden değerlemesi veya değerlerinin yeniden belirlenmesi öz kaynaklarda artışlara veya azalışlara sebep olur. Bu artış veya azalışlar gelir ve gider tanımlarına girmekle birlikte, sermayenin korunması kavramı uyarınca gelir tablosuna dahil edilmezler. Bunun yerine öz kaynaklarda sermaye koruma düzeltmesi (sermaye düzeltmesi olumlu/olumsuz farkları) veya yeniden değerleme yedeği olarak gösterilirler. 30

31 Gelirler nelerdir? Gelirler bir ürün veya hizmet satışından oluşan varlıklardır. Hasılat veya Kazanç olarak sınıflandırılır. 31

32 Gelir Örnekleri Taksi işletmesi hizmet satar Tiyatro hizmet ve ürün satar Perakendeci ürün satar 32

33 Giderler nelerdir? Giderler gelir üretmek için kullanılan varlıkların veya hizmetlerin maliyetidir. Maliyet veya Kayıp olarak sınıflandırılır. Örneğin: Satışların Maliyeti Dükkan İşletme Giderleri Genel Yönetim Giderleri Faiz Gideri 33

34 Gider Örnekleri Taksi işletmesi yakıt, bakım, sigorta Tiyatro ücretler, sarf malzemeleri, film kiralama, satış imtiyazları Perakendeci işletme giderleri (elk, su, tlf), vergiler, kira, sarf malzemeleri, ücretler 34

35 Net Kar / Zarar (Net Gelir) Net Kar giderleri aşan gelirlerdir. Gelirler 17,000TL Giderler (10,200TL) Net Kar / Zarar 6,800TL 35

36 Finansal tablolara ilişkin unsurların tahakkuku Gelecekteki Ekonomik Yarar Olasılığı Ölçümlemenin Güvenilirliği Varlıkların Tahakkuku Borçların Tahakkuku Gelirin Tahakkuku Giderlerin Tahakkuku 36

37 Gelecekteki Ekonomik Yarar Olasılığı Tahakkuk ölçütü içinde kullanılan olasılık kavramı, bir kalemle ilgili olarak gelecekte işletmeye bir ekonomik yarar girişi ya da işletmeden bir ekonomik yarar çıkışı olup olmayacağı konusundaki belirsizliğin derecesini ifade eder. Olasılık kavramı işletmenin faaliyetlerini sürdürdüğü ortamdaki belirsizlikleri dikkate alır. Gelecekteki ekonomik yarar akışlarındaki belirsizliğin düzeyi, finansal tablolar hazırlanırken elde bulunan verilere dayanılarak kararlaştırılır. Örneğin, bir işletmeden olan alacağın tahsilinin olası görünmesi ve aksi bir durumu belirten herhangi bir kanıt olmaması, alacağın bir varlık olarak tahakkuk ettirilmesini gerektirir. Çok sayıda alacak bulunması durumunda ise normal olarak belli orandaki alacakların tahsil edilememe olasılığının varlığı esas alınır. Bu nedenle, ekonomik yararda olması beklenen azalma kadar bir tutar gider olarak tahakkuk ettirilir.

38 Ölçümlemenin Güvenilirliği Bir kalemin tahakkuk ettirilebilmesi için gereken ikinci şart, bu kalemin güvenilir bir şekilde tespit edilen bir maliyeti veya bir değeri olması şartıdır. Birçok durumda maliyet veya değerin tahmin edilmesi gerekir. Makul tahminlerin kullanılması finansal tabloların hazırlanmalarındaki önemli esaslardan biri olup finansal tabloların güvenilirliğini zayıflatmaz. Ancak eğer makul bir tahmin yapılamıyorsa ilgili kalem bilançoda veya gelir tablosunda tahakkuk ettirilmez. Örneğin, başkaları aleyhine açılan bir davadan beklenen tahsilat hem varlık hem de gelir olarak tanımlanmak için gereken ölçütleri ve olasılık ölçütlerini de taşıyabilir. Bununla beraber, tazminat tutarı güvenilir bir şekilde ölçümlenemiyorsa bir varlık ve bir gelir tahakkuklarının yapılmaması gerekir. Bu durumda böyle bir davanın varlığı notlarda, açıklamalarda veya tamamlayıcı çizelgelerde açıklanmalıdır.

39 Varlıkların Tahakkuku Bir varlığın gelecekte işletmeye ekonomik yarar girişine neden olacağı muhtemelse ve maliyeti ya da değeri güvenilir bir şekilde ölçümlenebiliyorsa bu varlık bilançoda gösterilir. Yapılan bir harcamanın, içinde bulunulan muhasebe döneminden sonraki dönemlerde, işletmeye ekonomik yarar girişi sağlaması mümkün değilse, bilançoda herhangi bir varlık gösterilmez. Bunun yerine bu harcama gelir tablosunda gider olarak gösterilir. Bu şekilde işlem yapılması, yönetimin harcama yaparken işletmenin gelecekte ekonomik yarar sağlaması dışında bir amacının olduğunu ya da yönetimin yanlış yönlendirildiğini göstermez. Anlaşılması gereken başlıca husus, içinde bulunulan muhasebe döneminden sonraki dönemlerde işletmeye ekonomik yarar girişi sağlanması olasılığının yetersiz olması nedeniyle varlık tahakkuku yapma imkanı bulunmamasıdır.

40 Borçların Tahakkuku Mevcut bir yükümlülüğün yerine getirilmesi için ekonomik yarar sağlanabilecek kaynakların işletmeden çıkışı gerçekleşecekse ve ortadan kalkacak yükümlülük güvenilir bir şekilde ölçümlenebiliyorsa bilançoda borç tahakkuku yapılır. Uygulamada, anlaşmalardan doğan birbirine eşit yükümlülükler her iki tarafça yerine getirilmemişse, örneğin, sipariş edilen mallar henüz teslim edilmemişse, finansal tablolarda genellikle borç tahakkuku yapılmaz. Ancak, bazı özel durumlarda anlaşmalardan doğan yükümlülükler borç tanımına girebilirler ve tahakkuk ettirilmek için gereken şartları taşıyabilirler. Böyle durumlarda borç tahakkuk ettirilmesi buna ilişkin bir varlığın da tahakkuk ettirilmesini ya da giderin tanınmasını gerektirir.

41 Gelirin Tahakkuku Güvenilir bir şekilde ölçümlenmek şartıyla, varlıklardaki bir artış ya da borçlardaki bir azalış nedeniyle gelecekte ekonomik yarar artışı olacaksa, gelir tablosunda gelir tahakkuku yapılır. Bunun anlamı, varlıklarda artışlar veya borçlarda azalışlar meydana getiren tahakkuklar yapıldığında bunlarla eş zamanlı olarak gelir tahakkuklarının da yapılmasıdır. (Örneğin, mal veya hizmet satışları nedeniyle varlıklardaki net artışlarda veya alacaklının alacağından vazgeçmesi halinde borçlarda meydana gelen azalışlarda olduğu gibi.)

42 Giderlerin Tahakkuku Varlıklardaki bir azalış ya da borçlardaki bir artış nedeniyle ortaya çıkan ve ölçülebilen bir gelecekteki ekonomik yarar azalması, gelir tablosunda gider olarak tahakkuk ettirilir. Bunun anlamı, borçlarda artışlar veya varlıklarda azalışlar meydana getiren tahakkukların yapıldığında, bunlarla eş zamanlı olarak gider tahakkuklarının da yapılmasıdır (Örneğin, çalışanların ödemelere hak kazanmasında ya da maddi duran varlıkların amortismanında olduğu gibi).

43 Finansal Tablolar Seti Kâr veya Zarar ve Diğer Kapsamlı Gelir Tablosu (Kapsamlı Gelir Tablosu) - Belirli bir dönem için faaliyetlerin sonucunu sunar. Öz kaynaklar Değişim Tablosu - Belirli bir dönem için öz kaynaklardaki değişimi sunar. Finansal Durum Tablosu (Bilanço) - Belirli bir TARİH için Varlıklar, Yabancı Kaynaklar ve Öz kaynakları sunar. Nakit Akış Tablosu- Belirli bir dönem için nakit (ve nakit benzerlerindeki) tahsilat ve ödemeleri sunar. Önemli Muhasebe Politikaları - finansal tabloların hazırlanmasında ve sunulmasında işletmeler tarafından kullanılan belirli ilkeler, esaslar, gelenekler, kurallar ve uygulamalardır 43

44 Hatırlayın... Ödeme Gücü (Nakit) ve Ödeyebilme (Nakde Eşdeğer Varlık) kabiliyeti kar etmek kadar önemlidir, çünkü 44

45 İşletme KAR olmadan üzün süre hayatta kalabilir fakat NAKİT olmadan hayatta kalamaz. 45

46 Finansal Tablo Seti Yönetim Karar Analizi Finansal Tablo Dipnotları Bağımsız Denetim Raporu 46

47 Yönetim Karar Analizi İşletmeye ait üç konuyu içerir: Likitide kısa dönem borç ve yükümlülük ödeyebilme gücü Sermaye Kaynakları - faaliyetler ve büyüme için kaynak bulabilme Faaliyetlerin Sonucu- faaliyetlerin sonucunu belirleyebilme 47

48 Finansal Tablo Dipnotları Finansal Tablolarda olmayan ek bilgileri sağlar Sayısal olmak zorunda değildir. Örnekler: Belirsizlik ve şarta bağlı konular İstatistiki bilgiler ve kapasite konuları 48

49 Bağımsız Denetçi Raporu Bağımsız Denetçi, bir işletmenin finansal verilerini bağımsız bir şekilde yorumlayan muhasebe meslek elemanıdır. (SMMM / YMM) Bağımsız Denetçi, eğer işletme Finansal Tablolarını TFRS na uygun sunmuşsa ŞARTSIZ GÖRÜŞ verir. 49

50 Faydalı finansal bilginin niteliksel özellikleri Temel niteliksel özellikler İhtiyaca uygunluk Gerçeğe uygun şekilde sunum Destekleyici niteliksel özellikler Karşılaştırılabilirlik Doğrulanabilirlik Zamanında Sunum Anlaşılabilirlik 50

51 İhtiyaca uygunluk İhtiyaca uygun finansal bilgi, kullanıcılar tarafından verilen kararları etkileme gücüne sahiptir. Bazı kullanıcıların bilgiden faydalanmayı tercih etmemeleri veya bilgiyi diğer kaynaklardan elde etmiş olmaları durumunda dahi bilgi, verilen kararları etkileme gücüne sahip olabilir 51

52 Gerçeğe uygun şekilde sunum Finansal raporlarda, ekonomik olaylar kelimelerle ve sayılarla ifade edilir. Finansal bilginin kullanıcılara faydalı olabilmesi için ilgili olayları sunması yeterli değildir. Ayrıca açıklamayı amaçladığı ekonomik olayları gerçeğe uygun bir şekilde sunmalıdır. Gerçeğe uygun bir sunumun, tam anlamıyla sağlanabilmesi için üç özelliğe sahip olması gerekir. Buna göre sunum tam, tarafsız ve hatasız olmalıdır. Tabiîdir ki, kusursuzluğa nadir olarak erişilebilir. Oluşturulan Finansal Raporlama Standartları ile bu özelliklerin mümkün olduğunca en üst seviyeye çıkarılması hedeflenmektedir. 52

53 Karşılaştırılabilirlik Kullanıcılar, bir yatırımın satılması ya da elde tutulması veya yatırım yapılacak işletmenin seçimi gibi alternatifler arasında tercih yapmayı gerektiren kararlar verirler. Bu doğrultuda, raporlayan işletmeye ilişkin bilgiler diğer işletmelere ilişkin benzer bilgilerle ve aynı işletmenin başka bir döneme ya da başka bir tarihe ait benzer bilgileri ile karşılaştırılabiliyor ise daha faydalıdır. 53

54 Doğrulanabilirlik Doğrulanabilirlik, kullanıcıların, bilginin açıklamayı amaçladığı ekonomik olayı gerçeğe uygun bir şekilde sunduğundan emin olmasına yardımcı olur. Doğrulanabilirlik, farklı bilgi düzeyindeki ve bağımsız gözlemcilerin belirli bir açıklamanın gerçeğe uygun sunulduğu hususunda görüş birliğine varabilmeleri (gözlemcilerin tam bir uzlaşmaya varmaları gerekmez) anlamına gelir. Sayısal bilginin doğrulanabilir olması için tek bir nokta tahmini olması gerekmez. Bir dizi olası tutarlar ve ilgili olasılıklar da doğrulanabilir niteliktedir. 54

55 Zamanında Sunum Zamanında sunum, bilginin, karar verenler açısından kararlarını etkileyebileceği zamanda mevcut olması anlamına gelir. Genellikle, bilgi eskidikçe faydası da azalır. Ancak, bazı bilgiler, bazı kullanıcıların eğilimleri belirlemeye ve değerlendirmeye ihtiyaç duyması gibi nedenlerle raporlama dönemi sona erdikten uzun süre sonra da kullanışlı olmaya devam edebilir. 55

56 Anlaşılabilirlik Bilginin açık ve öz olarak sınıflandırılması, tanımlanması ve sunulması onu anlaşılır kılar. Bazı ekonomik olaylar, doğası gereği karmaşıktır ve basitleştirilemezler. Bu tür olaylara ilişkin bilgilerin finansal raporların dışında bırakılması, raporlardaki bilgilerin daha kolay anlaşılmasını sağlayabilir. Ancak böyle bir durumda, bu raporlar, eksik olmalarından dolayı yanıltıcı olabileceklerdir. 56

57 Finansal Tabloların Unsurlarının Ölçüm Esasları Tarihi Maliyet Cari Maliyet Gerçekleşebilir Değer (Ödeme Değeri) Bugünkü Değer 57

58 Tarihi Maliyet Varlıklar elde edildikleri tarihte alımları için ödenen nakit veya nakit benzerlerinin tutarları ile veya onlara karşılık verilen varlıkların gerçeğe uygun değerleri ile ölçümlenir. Borçlar borç karşılığında elde edilenin tutarı ile veya işletmenin normal faaliyetlerinden kaynaklanan borçlarda, örneğin, gelir vergilerinde olduğu gibi, borcun kapatılması için gereken nakit veya nakit benzerlerinin tutarı ile gösterilir. 58

59 Cari Maliyet Varlıklar aynı varlığın veya bu varlıkla eşdeğer olan bir varlığın alınması için halihazırda gereken nakit veya nakit benzerlerinin tutarı ile gösterilirler. Borçlar, yükümlülüğün kapatılması için gereken nakit ve nakit benzerlerinin iskonto edilmemiş tutarları ile gösterilir. 59

60 Gerçekleşebilir Değer (Ödeme Değeri) Varlıklar, işletmenin normal faaliyet koşullarında, bir varlığın elden çıkarılması halinde ele geçecek olan nakit ve nakit benzerlerinin tutarıdır. Borçlar, işletmenin normal faaliyet koşullarında, kapatılmaları için ödenmesi gereken nakit ve nakit benzeri değerlerin iskonto edilmemiş tutarları ile gösterilir. 60

61 Bugünkü Değer Varlıklar, işletmenin normal faaliyet koşullarında, ileride yaratacakları net nakit girişlerinin bugünkü iskonto edilmiş değerleri ile gösterilirler. Borçlar, işletmenin normal faaliyet koşullarında, kapatılmaları için ileride ödenmesi gereken net nakit çıkışlarının bugünkü iskonto edilmiş değerleri ile gösterilir. 61

62 Kaynakça FİNANSAL RAPORLAMAYA İLİŞKİN KAVRAMSAL ÇERÇEVE 62

63 COPYRIGHT 63