Dört Bacaklı Robotlar için Önizlemeli Kontrol ile Sıfır Moment Noktası Tabanlı Yürüme Yörüngesi Sentezi

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Dört Bacaklı Robotlar için Önizlemeli Kontrol ile Sıfır Moment Noktası Tabanlı Yürüme Yörüngesi Sentezi"

Transkript

1 Dört Baalı Robotlar için Önizlemeli Kontrol ile Sıfır Moment Notası abanlı Yürüme Yörüngesi Sentezi Kaan Can Fidan, unç Abaş, Şefi Emre Esimez, Selim Özel, Ömer Kemal Ada, Özge Drama, Mert Konuoğlu, Güneş Yılmaz, Kemalettin Erbatur Mühendisli ve Doğa Bilimleri Faültesi, Meatroni Mühendisliği Programı Sabanı Üniversitesi, İstanbul sabaniuniv.edu Özetçe Baaları üzerinde hareet eden robotların engel aşma onusunda önemli avantajları söz onusudur. Özellile dört baalı robotların değişen arazi apıları üzerinde birço ugulamaları düşünülmetedir. Bu çalışmada, dört baalı bir robotun düz zemin üzerinde hızlı ol almasına öneli tırıs türü ilerleme üzerinde durulmatadır. Sıfır Moment Notası (SMN) aralılı riterine ve Doğrusal ers Saraç Modeli ne (DSM) daalı bir ürüme referansı sentez öntemi sunulmatadır. ırıs ilerleme için bir SMN referans örüngesi önerilmiş, bu örüngeden, önizlemeli ontrol alaşımı ile Robot Ağırlı Merezi (RAM) için bir referans örünge elde edilmiştir. Oluşturulan ağırlı merezi örüngesi ters inemati öntemi ile baa elemlerinin onum referanslarının hesaplanmasında ullanılmıştır. Önerilen referans sentezi öntemi, 6 serbestli dereeli bir robot modeli ile üç boutlu ve tam dinamili bir simülason ortamında denenmiştir. Simülason sonuçları sunulan alaşımın başarılı olduğunu göstermetedir.. Giriş Dört baalı robotlar, arama-urtarma, ü taşıma, insan için zararlı ortamlarda görev alma gibi işlevlerde birtaım avantajlara sahiplerdir. Mobil robotların hareet onusunda ısıtlı aldığı engebeli ve sarp arazilerde daha ola hareet edebilirler. İi baalı insansı robotlara nazaran dengeleri daha gürbüzdür. Bu avantajların anında dört baalı robotların hızlı ve dengeli bir şeilde hareeti önemli bir ontrol problemidir. Yürüüş çeşitli şeillerde gerçeleştirlebilir []. Yürüüş şeli; baaların salınım sıralaması, salınım zamanlaması, deste safhası süreleri ve salınım safhası süreleri ile tanımlanır. Dört baalı anlılarda gözlemlenen ürüüş şeilleri emeleme (rawl), tırıs (trot), rahvan (pae), eşin (anter) ve dört nala (gallop) gidiştir. Genellile aplumbağalarda gözlemlenen emeleme ürüüş şelinde hareet bouna üç baatan deste alınması denge ararlılığını sağlamatadır. Emeleme ürüüş şelinde sırasıla; sol ön, sağ ara, sağ ön, sol ara baalar hareet etmetedir. ırıs ürüüş şeli deve ve at başta olma üzere birço dört baalı anlıda gözlemlenmetedir. Bu ürüüş şelinde çapraz baalar anı anda hareet etmetedir. []. ırısa ço benzeen rahvan ürüüş şelinde ise anı taraftai baalar birlite hareet etmetedir. Bu ürüüş şeli ertenele ve semenderde gözlemlenmetedir. Eşin ve dört nala gidiş atlarda görülen hızlı ilerleme şeilleridir. Robotlar için tırıs ürüüş bir ço araştırmaa onu olmuştur [2-7]. ırıs, anı hızda gerçeleşen rahvandan daha dengelidir. Stati bir ürüüş olan emelemeden hızlıdır ve daha hızlı ürüüş şeillerine geçişte de bir ara şeil niteliği taşımatadır. Baalar üzerinde ilerleme için dengeli referans örüngeleri oluşturulmasında SMN ararlılı riteri agın şeilde ullanılmıştır. Bu riterin başlıa ullanım alanı ii baalı robotların referans sentezidir [8-3]. Dört baalı robotlar için de SMN riterinin ullanıldığı çalışmalar bildirilmiştir [3-7,4-8]. SMN ararlılı riteri, dengeli bir ürüüş için SMN nin ere değen aalar tarafından oluşturulan deste poligonun içinde olması geretiğini ifade eder. Ço serbestli dereeli robotlar için SMN denlemleri olalıla elde edilebilmetedir. Ana bu denlemlerler birço onum, hız ve ivme değişenini içerdilerinden dolaı referans örünge sentezinde ullanılmaları zordur. Bu sebeple, birço çalışmadai referans sentezinde ço serbestli dereeli robot modellerinin değil, basitleştirilmiş modellerin ullanımına gidilmiştir. DSM bu şeilde alın bir modeldir. Referans sentezine aa basma notalarının atanması ile başlanır. Bu notalarla uum içindei bir SMN referans örüngesinin oluşturulması bir sonrai aşamadır. Bu örüngenin ve DSM nin ullanımı ile RAM için bir referans örüngesi oluşturulur. Aa onum referansları ile RAM arasında bir ters inemati probleminin çözümü ile robot elemi onum referanslarına ulaşılır. Bu referansları taip eden bağımsız esen onum ontrolörlerinin uvvet ve önelim ontrolörleri ile destelenmeleri, birço çalışmada ana ontrol apısını oluşturmuştur [9,3,9,2]. SMN referans örüngesinden RAM örüngesi elde edilmesi için çeşitli çözüm öntemleri önerilmiştir. Laplae transformu ugulaması [9,2], Fourier dizini ullanımı [2,3,2] ve önizlemeli ontrol [9,22] bu öntemlerdendir. Önizlemeli ontrol SMN referanslarının çevrimiçi değiştirilmesine izin verdiğinden bu öntemler arasında en başarılı olanı olara abul edilmetedir. Bununla birlite önizlemeli ontrolün iiden ço baalı robotların ürüme referansı sentezinde ullanımı agınlaşmamıştır.

2 Şeil : Beş adımlı bir tırıs ilerlemenin aa basma onumları. Daireler aaları temsil etmetedir. Ön sağ aa, ön sol aa 2, ara sağ aa 3 ve ara sol aa 4 raamı ile numaralandırılmıştır. ve düna oordinat sistemini tanımlaan esenlerdir. Şeil 2: Şeil de gösterilen beş adımlı tırıs ilerlemee arşılı gelen SMN referans olu. SMN referansı ere basan çapraz aaların arasında oluşan hat üzerinde ilerlemetedir. Kesili çizgi ere basan aaların oluşturduğu hattı, notalı esili çizgi ise bir sonrai evrede ere basaa aaların hattını göstermetedir.

3 Asteris isimli altı baalı robot endisine özel uvarlanma ürüüşü aparen ağırlı merezi örüngesini oluşturma için önizlemeli ontrol ullanmatadır [7]. [8] dört baalı bir robotun çapraz baa deste safhalarında SMN riteri ve önizlemeli ontrolün düşü ilerleme hızlarında ullanıldığını rapor etmetedir. Bu bildiride, dört baalı bir robotun düz zemin üzerinde tırıs şelindei ilerlemesi için aa onum referansları ve dengeli bir SMN referans örüngesi önerilmete, DSM ve önizlemeli ontrolün ullanımı ile bu SMN örüngesinden RAM örüngesi oluşturmatadır. Aalar ve RAM arasında ters inemati problemlerinin çözümü ile elde edilen elem onum referansları bağımsız esen PID ontrolörlerin ullanımı ile izlenmetedir. Önerilen referans sentez sistemi ve ontrol apısı dört baalı ve 6 elemli bir robot modeli üzerinde üç boutlu ve tam dinamili simülason çalışmaları ile test edilmiştir.bildiri şu şeilde apılandırılmıştır: 2. Bölüm de tırıs ürüüş için önerilen SMN refreans örüngesinin hesaplanması anlatılmıştır, DSM nin özetlenmesi ve hesaplanan SMN örüngesinden önizlemeli ontrol ullanılara RAM örüngesi hesaplanması 3. Bölüm de ele alınmıştır. 4. Bölüm de, simülason sonuçlarına arılmıştır. Sonuçlar 5. Bölüm de sunulmatadır. 2. SMN Referans Yörüngesi Bu bildiride er düzlemine sabit bir düna oordinat sisteminin önü ürüüş önü olara abul edilmetedir. önü ürüüş önüne ditir ve z eseni die olara uarıı göstermetedir. Robot gövdesine sabitlenmiş bir diğer oordinat sisteminin esenleri düna oordinat sistemi ile anı önelimdedir. Yürüme başlangıında gövde oordinat sisteminin düna oordinat sisteminin tam üzerinde belli bir üselite olduğu varsaılmıştır. SMN örüngesinin oluşturulması için önelile aa basma erlerinin ve zamanlamalarının belirlenmesi gereir. Öndei ii aağın önü oordinatlarının ürüüşe başlamadan öne anı olduğu abulü ile aa basma onumları atanmıştır. Yürüüş bitiminde de öndei aaların önü oordinatlarının birbirine eşit olduğu abul edilmiştir. Anı abuller ara aalar için de apılmıştır. Son adım hariç her adımın bitiminde ön aalardan biri diğerinin bir adım bou önünde olaatır. Son adımda, geride alan ön aa diğerinin önü oordinatına getirilere durdurulur. Bu adımlama prensibi ara aalar için de geçerlidir. Adım bou için B sembolü ullanılmatadır. Solda bulunan aaların önü onum referansları birbirine eşit ve sabittir. A, bu sabit referans için ullanılan semboldür. Sağ andai aaların onum referansı A dır. Şeil beş adımlı bir ürüüş için aa basma notalarını göstermetedir. ırıs ürüüşte çapraz aalar anı anda ilerie doğru hareet etmetedir. İi aağın anı anda havada olması erde olan ii aa arasında çizgi şelinde bir deste hattı oluşmasını sağlar. Dengeli bir ürüüş için SMN örüngesinin bu hattın dışına çımaaa şeilde oluşturulması geremetedir. SMN in izlediği ol, havadai aaların ere basması ile oluşan eni deste hattı ile esi deste hattının esiştiği erden önünü eni deste hattını izleee şeilde değiştirere devam eder. Bu şeilde, - düzlemi üzerinde SMN in izleeeği referans ol oluşturulmuş olur (Şeil 2). Ana SMN örüngesinin tanımlanmasında bu ola e olara zamanlama bilgisine de ihtiaç vardır. Şeil 3: Şeil de gösterilen beş adımlı tırıs ilerlemee arşılı gelen SMN referansının ve omponentleri. Bu bildiride ürüüş önündei SMN omponentinin sabit bir hızla ilerlemesi önerilmetedir. Bu seçim ile elde edilen beş adımlı bir ürüüşe ait ve önü SMN referansları Şeil 3 te sunulmatadır. 3. Önizlemeli Kontrol ile RAM Referans Yörüngesi Hesaplanması SMN riteri bir ço robot araştırmasında ullanılmış ve abul görmüş bir metoddur [8]. DSM modeli robotun tüm dinamilerini içermeen, olduça basitleştirilmiş bir modeldir. DSM ullanılması ararlı referansların elde edilme işlemini alınlaştırabilir. DSM nde robotun gövdesinin, RAM da onsantre olmuş notasal bir ütle olduğu varsaılır. Bu nota erde hareet etmeen (amaan) bir notaa ütlesiz bir çubu ile bağlıdır. Bu ütlesiz çubu deste baağının idealleştirilmiş bir modelidir. Salınan baalar da ütlesiz varsaılmatadır. Şeil 4 DSM ni göstermetedir. Şeilde = ( ) notasal ütlenin oordinatlarıdır. DSM nde z z nin sabit olduğu abul edilmetedir. z i sabit abul edere ve önündei RAM denlemlerinin birbirine bağlılığı ortadan aldırılır. Ortaa çıan RAM denlemleri aşağıdai gibidir: p = ( z & () p = ( z g) & (2) Yuarıdai denlemde, g erçeimi sabiti ve z notasal ütlenin hareetinin sınırlandırılmış olduğu düzlemin üseliğidir. p ve p SMN oordinatlarıdır. () dei sonuç Şeil 5 üzerinde tor eşitliği azara bulunabilir. Verilen bir SMN örüngesinden RAM referans örüngesinin hesaplanması önemli bir problemdir. [9] bu problemi önizlemeli ontrol öntemi ile çözmei önermetedir. Bu çözüm için aşağıdai sistem tanımı ullanılmatadır.

4 d & + u dt = & (3) && && p [ ][ ] = z g & & (4) Bu sistemdei ontrol girişi u, RAM ivmelenmesinin zamana göre il türevidir. Sistemin çıışı önündei SMN onumudur. Kontrol girişi ullanılara öneden elde edilen (Bölüm 2) SMN referansı izlenmetedir. Sonuç olara sistem, SMN referansının izlenmesini sağlaaa RAM örüngesini hesaplamatadır. Sistemin ontrol öntemi uarıda da belirtildiği gibi önizlemeli ontroldür. Bu ontrol sisteminin ugulanması için öne (3-4) ün arı zamanda ifade edilmesi gereir: = A + Bu p = C (5) + [ ( ) & ( ) & ( ] = ) u = u ( ) p = (6) p ( ) A = [ 6 ] B 2 = C = [ z g] (7) Burada bit arı zaman endesidir. örneleme periodudur. (5-7) dei sistem tanımı, sadee durum değişeni vetörünü = [ ( ) & ( ) & ( ) ] ve sistem çıışını p = p ( ) olara değiştirme suretile önü SMN ve RAM ilişisini içeren bir tanıma dönüştürülebilir. Hesaplamalar ve önleri için birbirinden bağımsız olara arı arı apılır. Önizlemeli ontrolün lasi ontrol öntemlerinden farı çıışlarını oluştururen N L döngü ileridei referans değerlerine baması ve bu aralıta bir performans göstergesini (PG) minimize edee optimal ontrol girişini hesaplamasıdır. Optimal ontrol girişinin oluşturulabilmesi için Rosenthal ve omizua tarafından arı sistemler için bir öntem [23] geliştirilmiştir. Bu öntem Kataama tarafından [24] tamamlanmıştır. Aşağıdai performans göstergesi ve bu göstergeden ontrol girişi oluşturma metodu [24] da detalı bir şeilde anlatılmıştır. Kesili sistemi ontrol edee olan u fonsionunun optimizasonu aşağıdai PG araılığu ile gerçeleştirlmetedir. i= 2 { Q e( i) + ( i) Q ( i) + R u ( i } 2 J = ) (8) e ref Bu PG de e( i) = p i p i sistem çıışının referansı taip etme hatasıdır. = durumların değişimini gösteren bir vetör ve u = u u girişin değişimini gösteren bir vetördür. Qe ve R sıfırdan büü salar değerlerdir (ço giriş ve çıışlı sistemlerde bu değerler matri olaatır) ve Q 3 3 pozitif tanımlı, simetri, bir matristir. (8) dai PG i minimize edee optimal giriş, her örneleme anında N L döngü ileri baan bir önizlemeli ontrol metodu düşünüldüğünde şu şeildedir [9,24]: u = G i i= N L ref e( ) G ( ) G ( j) p ( + j) (9) j= Burada G i, G ve G p ( j) atsaıları, Q e, Q, R ve (5) tei sistem parametrelerinden hesaplanan önizlemeli ontrol azançları olara tanımlanmıştır. Şeil 6 da görüldüğü gibi önizleme ontrol azanı G p ( j).6 sanieden sonra sıfıra ço aındır. Dolaısıla [9] da da değinildiği üzere N L i.6 olara seçme ugundur. Anlatılan önizlemeli ontrol metodu ile sistemin SMN i, tanımlanan SMN referansını taip edeetir. Bu süreç bouna oluşan sistem durumları vetörünün pozison elemanının adedilmesi ile RAM referans örüngesi elde edilmetedir. Şeil 7 de 5 adımlı bir tırıs ürümee ait SMN referansını ve önizlemeli ontrol ile bu referanslardan hesaplanan RAM referansını göstermetedir. Şeil 4: Doğrusal ters saraç modeli Şeil-5: or eşitliği şeması ( - z düzlemi için) Şeil 6: Önizlemeli ontrol azanı G p ( j) grafiği ( =. s, z =.64 m, p Q e =, 6 Q =, R = )

5 Şeil 7: Şeil de gösterilen beş adımlı tırıs ilerlemee arşılı gelen SMN ve RAM (esili eğri) referans örüngeleri. 4. Simülason Sonuçları Bu bildiride bahsi geçen dört baalı robotun her bir baağında dört serbestli dereesi bulunmatadır. Şeil 8 de görüldüğü gibi, robotun alçasında ii, dizinde ve bileğinde birer serbestli dereesi bulunmatadır. Bağlantı uzunluları ve dört baalı robotun bağ uzunluları ve ağırlıları ablo de verilmiştir. Simülasonlar bu robot üzerinde 2. ve 3. Bölümlerde anlatılan tenilerle elde edilen RAM referanslarıla gerçeleştirilmiştir. Yürüme önündei aa onum referansları referansları, Şeil de gösterilen aa basma notaları arasında uzun adımlarda u süreli ve ısa adımlarda süreli enterpolasonlarla elde edilmiştir. Bu enterpolasonlarda sinüsoidal fonsionlar ullanılmıştır. Aaların erden almaları ve inmeleri için z önünde ine sinüsoidal aa onum referansları ullanılmıştır. Elem onum referansları, RAM ve aa artezen onum referansları arasında ters inemati problemlerinin çözülmesi olula elde edilmiştir. Şeil 9 da animason ortamından bir görünüm sunulmuştur. Simülasonda zemin teması uarlanabilir ezalandırma temelli bir öntem ile sağlanmıştır. [25], simülason algoritmasının ve zemin teması modellemesinin detalarını içermetedir. Referans oluşturmada ullanılan değişenler ablo 2 de gösterilmiştir. Şeil, adımlı bir tırıs ürüüş simülasonu sırasında adedilen robot gövdesi uvarlama ve unuslama açılarını sunmatadır. Bu açıların genlileri ararlı bir ürüüş gerçeleştiğini göstermetedir. ablo : Simulason Modeli Parametreleri Bağ Boutlar(BEY) [m] Kütle[g] Gövde Ulu Baldır Bile Şeil 8: Elem erleşimi Şeil 9: Animason ortamı ablo 2: Referans Sentez Parametreleri Sembo anım Değer Kısa adım süresi.25 s u Uzun adım süresi,5 s A önü aa basma onumu.25 m B Adım uzunluğu.6 m h s Adım üseliği.8 m Şeil : adımlı bir tırıs simulasonu sırasında adedilen gövde uvarlanma ve unuslama açıları

6 5. Sonuçlar Bu bildiride dört baalı bir robotun tırıs şelinde ilerleişi için ararlı bir sıfır moment notası örüngesi oluşturulmuştur. Robotun sıfır moment notası ile ağırlı merezi arasındai ilişi DSM ile modellenmiştir. Robotun ağırlı merezi örüngesini oluşturma için, sıfır moment notası örüngesine önizlemeli ontrol ugulanmıştır. Robotun her bir eleminin örüngesi ağırlı merezi örüngesi ile aa onumreferansları arasında ters inemati çözülmesi ile elde edilmiştir. Önerilen SMN tabanlı referans ile dört baalı bir robotun ürüme simülasonu apılmıştır. Simüle edilen robot, 6 m li adımlarla dengeli bir tırıs ilerlemesi sergilemiştir. Simülason sonuçları, oluşturulan SMN örüngesinin denelerde ullanımını motive etmetedir. 6. Kanaça [] S. Hirose, Y. Fuuda, K. Yoneda, A. Nagaubo, H. suagoshi ve K. Ariawa, et al. Quadruped Waling Robots at oo Institude of ehnolog. IEEE Robotis and Automation Magazine, s:4-4, 29. [2] S. Hirose, K. Yoneda, R. Furua, ve. aagi, Dnami and stati fusion gait of a quadruped waling vehile, In Pro. of IEEE/RSJ Int. Conf. on Intelligent Robots and Sstems 89, s:99-24, 989. [3] K. Yoneda, H. Iiama ve S Hirose, Intermittent rot Gait of a Quadruped Waling Mahine Dnami Stabilit Control of an Omnidiretional Wal In Pro. Int. Conf. on Robotis and Automation, s:32-37, 996. [4] K. Yoneda ve S. Hirose, Dnami and stati fusion gait of a quadruped waling vehile on a winding path, Advaned Robotis, s:25-36, 994. [5] R. Kurazume, K. Yoneda ve S. Hirose Feedforward and feedba dnami trot gait ontrol for quadruped waling vehile, Autonomous Robots, Cilt: 2, No: 2, s:57-72, 22. [6] H. aeuhi, Real ime Optimization for Robot Control using Reeding Horizon Control with Equal Constraint, Journal of Robotis Sstems, Cilt: 2, s:3-3, 23. [7] H. Osumi, S. Kamia, H. Kato, K. Umeda, R. Ueda ve. Arai, ime optimal ontrol for quadruped waling robots, IEEE International Conferene on Robotis and Automation, s:2-8, 26. [8] M. Vuobratovi, B. Borova, D. Surla, and D. Stoi, Biped Loomotion: Dnamis, Stabilit and Appliation. Berlin, German: Springer-Verlag, 99 [9] S. Kajita, F. Kahehiro, K. Kaneo, K. Fujiwara, K. Harada, K. Yooi ve H. Hiruawa, Biped Waling Pattern Generation using Preview Control of the Zero- Moment-Point,, Proeedings of IEEE International Conferene on Robotis and Automation, Cilt:2, s:62-626, 23. [] K. Sorao,. Muraami ve K. Ohnishi, A Unified Approah to ZMP and Gravit Center Control in Biped Dnami Stable Waling, Proeedings of IEEE ASME Int. Conf. Adv Intelligent Mehatronis, CD-Rom,987. [] J.H.Par, ve Y.K. Rhee, ZMP rajetor Generation for Redued run Motions of Biped Robots Pro. IEEE IRSJ Int. Conf Intelligent Robots and Sstems, IROS 98 s:9-95, 998. [2] K. Erbatur ve O. Kurt, Natural ZMP trajetories for Biped Robot Referene Generation, IEEE ransations on Industrial Eletronis, Cilt: 56, No: 3, 29. [3] E. asiran, M. Yilmaz, O. Koa, U. Seven ve K.Erbatur, rajetor Generation with Natural ZMP Referenes for the Biped Waling Robot SURALP, IEEE International Conferene on Robotis and Aut. s: , 2. [4] H. aeuhi, Development of MEL HORSE, IEEE International Conferene on Robotis and Automation s:365 37, 2. [5] W. Pengfei, H. Bo ve S. Lining, Waling researh on multi-motion mode quadruped bioni robot based on moving ZMP, IEEE International Conferene on Mehatronis & Automation, Cilt:4, s:935-94, 25. [6] M. Kalarishnan, J. Buhli, P. Pastor, M. Mistr ve S. Shaal, Fast, robust quadruped loomotion over hallenging terrain, IEEE International Conferene on Robotis and Automation, s: , 2. [7] C. heeravithaangura,. aubo, K. Ohara, Y. Mae ve. Arai, Dnami Rolling-wal Motion b Limb Mehanism Robot ASERISK, IEEE International Conferene on Mehatronis and Automation, s: , 29. [8] K. Bl, A. Sholni, S. Prentie, N. Ro ve R. edra, Reliable Dnami Motions for a Stiff Quadruped, Springer ras in Advaned Robotis, Cilt:54, s:39-328, 29 [9] J. Y. Kim, I. W. Par, J. H. Oh, Waling Control Algorithm of Biped Humanoid Robot on Uneven and Inlined Floor, J Intell Robot Sst (27) 48: , Januar 27 [2] K. Erbatur, U. Seven, E. asiran, Ö. Koa, M. Yilmaz, G. Kızıltas, M. Ünel, A. Sabanovi, A. Onat, "SURALP: A New Full-Bod Humanoid Robot Platform", IEEE/RSJ International Conferene on Intelligent Robots and Sstems, IROS 29, St. Louis, MO, USA, Eim 29. [2] [4] Y. Choi, B. J. You, and S. R. Oh, On the stabilit of indiret ZMP ontroller for biped robot sstems, Pro. of Int. Conf. on Intelligent Robots and Sstems, pp: , vol.2, Sendal, Japan, June 24. [22] B. Verrelst, O. Stasse, K. Yooi, B. Vanderborght, Dnamiall Stepping Over Obstales b the Humanoid Robot HRP-2, Pro. IEEE/RAS International Conferene on Humanoid Robots, Cenova-Itala, Aralı 26 [23] M. omizua, Rosenthal, D.E, On the Optimal Digital State Vetor Feedba Controller with Integral and Preview Ations, rans. of the ASME, J. of Dn. Ss. Meas. Contr.,, pp.72-78, 979. [24]. Kataama, Ohi,., Inoue,. and Kato,., Design of an Optimal Controller for a Disrete ime Sstem Subjet to Previewable Demand, Int. J. Control, Vol.4, No.3, pp , 985. [25] K. Erbatur, A. Kawamura, A New Penalt Based Contat Modeling and Dnamis Simulation Method as Applied to Biped Waling Robots, CD Pro. FIRA World Congress 23,Vienna, Austria

BİRDEN FAZLA GEZGİN ROBOTLA NESNE TAŞIMA İÇİN HAREKET PLANLAMA VE KONTROL

BİRDEN FAZLA GEZGİN ROBOTLA NESNE TAŞIMA İÇİN HAREKET PLANLAMA VE KONTROL BİRDEN FAZLA GEZGİN ROBOTLA NESNE TAŞIMA İÇİN HAREKET PLANLAMA VE KONTROL ALPAAN YUFKA Y.LİSANS EEM ÖĞRENCİSİ HAZİRAN, 21 DANIŞMAN : DR. METİN ÖZKAN Yansı i/v ESOGU YAPAY ZEKA & ROBOK ARAŞTIRMA LAB. İÇERİK

Detaylı

h h P h h Şekil 2.1. Bir kapta bulunan sıvının yüksekliği ile tabana yaptığı basınç arasındaki ilişki

h h P h h Şekil 2.1. Bir kapta bulunan sıvının yüksekliği ile tabana yaptığı basınç arasındaki ilişki 11. DENKLEMLER Değişenlerin arşılılı ilişilerini ifade eden matematisel denlemler ii gruba arılabilir: Cebirsel denlemler ve diferensiel denlemler. Cebirsel bir denlem türev olara ifade edilen bir değişen

Detaylı

LYS Matemat k Deneme Sınavı

LYS Matemat k Deneme Sınavı LYS Matemat Deneme Sınavı. ii basamalı doğal saıdır. 6 en büü saısı ile en üçü saısının toplamı açtır? 8 89 8 6. için, 9 ( ) ifadesinin sonucu aşağıdailerden hangisidir? 6. ile saıları arasındai çift saıların

Detaylı

DENEY 3. HOOKE YASASI. Amaç:

DENEY 3. HOOKE YASASI. Amaç: DENEY 3. HOOKE YASASI Amaç: ) Herhangi bir uvvet altındai yayın nasıl davrandığını araştırma ve bu davranışın Hooe Yasası ile tam olara açılandığını ispatlama. ) Kütle yay sisteminin salınım hareeti için

Detaylı

28/5/2009 TARİHLİ VE 2108/30 SAYILI KURUL KARARI 11 HAZİRAN 2009 TARİHLİ VE 27255 SAYILI RESMİ GAZETEDE YAYIMLANMIŞTIR.

28/5/2009 TARİHLİ VE 2108/30 SAYILI KURUL KARARI 11 HAZİRAN 2009 TARİHLİ VE 27255 SAYILI RESMİ GAZETEDE YAYIMLANMIŞTIR. 28/5/2009 TARİHLİ VE 2108/30 SAYILI KURUL KARARI 11 HAZİRAN 2009 TARİHLİ VE 27255 SAYILI RESMİ GAZETEDE YAYIMLANMIŞTIR. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan: ELEKTRĠK PĠYASASI DENGELEME VE UZLAġTIRMA YÖNETMELĠĞĠ

Detaylı

Altı Serbestlik Dereceli Haptik Robotun Performans Analizi

Altı Serbestlik Dereceli Haptik Robotun Performans Analizi Altı Serbestli Dereceli Hapti Robotun Performans Analizi Tayfun Abut 1, Servet Soygüder 2, Hasan Alli 3 1 Maina Mühendisliği Bölümü Muş Alparslan Üniversitesi tayfunabut@gmail.com 2 Maina Mühendisliği

Detaylı

ile plakalarda biriken yük Q arasındaki ilişkiyi bulmak, bu ilişkiyi kullanarak boşluğun elektrik geçirgenlik sabiti ε

ile plakalarda biriken yük Q arasındaki ilişkiyi bulmak, bu ilişkiyi kullanarak boşluğun elektrik geçirgenlik sabiti ε Farlı Malzemelerin Dieletri Sabiti maç Bu deneyde, ondansatörün plaalarına uygulanan gerilim U ile plaalarda birien yü Q arasındai ilişiyi bulma, bu ilişiyi ullanara luğun eletri geçirgenli sabiti ı belirleme,

Detaylı

Ters Sarkaç Modeli ve Salınan Bacak Telafisi ile Oluşturulan Yürüyen Robot Referans Yörüngeleri

Ters Sarkaç Modeli ve Salınan Bacak Telafisi ile Oluşturulan Yürüyen Robot Referans Yörüngeleri Ters Sarkaç Modeli ve Salınan Baak Telafisi ile Oluşturulan Yürüyen Robot Referans Yörüngeleri Utku Seven, Evrim Taskiran, Öer Koa 3 ve Kemalettin Erbatur 4 Mekatronik Programı, Sabanı Üniversitesi Orhanlı-Tula,

Detaylı

ÖZEL EGE LİSESİ 13. OKULLAR ARASI MATEMATİK YARIŞMASI 8. SINIF ELEME SINAVI TEST SORULARI

ÖZEL EGE LİSESİ 13. OKULLAR ARASI MATEMATİK YARIŞMASI 8. SINIF ELEME SINAVI TEST SORULARI 1. x,y,z pozitif tam sayılardır. 1 11 x + = 8 y + z olduğuna göre, x.y.z açtır? 3 B) 4 C) 6 D)1 3 1 4. {,1,1,1,...,1 } 1 ümesinin en büyü elemanının diğer 1 elemanın toplamına oranı, hangi tam sayıya en

Detaylı

KÜÇÜK TİTREŞİMLER U x U x U x x x x x x x...

KÜÇÜK TİTREŞİMLER U x U x U x x x x x x x... 36 KÜÇÜK TİTREŞİMLER A) HARMONİK OSİLATÖRLER B) LAGRANGE FONKSİYONU C) MATRİS GÖSTERİMİ D) TİTREŞİM FREKANSLARI E) ÖRNEKLER F) SONLU GRUPLAR VE TEMSİLLERİ G) METOT H) ÖRNEKLER - - - - - - - - - - - - -

Detaylı

ON COMPOSITE LAMINATED PLATES WITH PLANE LOADED ELASTIC STRESS ANALAYSIS

ON COMPOSITE LAMINATED PLATES WITH PLANE LOADED ELASTIC STRESS ANALAYSIS Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları; 7 DÜZLEMSEL YÜLÜ TABAALI OMPOZİT PLAALARDA ELASTİ GERİLME ANALİZİ *Hamit ADİN, **Bahattin İŞCAN *Dicle Üniversitesi Şırna Mesle Yüseoulu ŞIRNA **Batman Üniversitesi

Detaylı

1991 ÖYS. )0, 5 işleminin sonucu kaçtır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) 123 B) 432 C) 741 D) 864 E) 987

1991 ÖYS. )0, 5 işleminin sonucu kaçtır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) 123 B) 432 C) 741 D) 864 E) 987 99 ÖYS.,8 (, ), işleminin sonucu açtır? A) B) C) D) E) 7. Raamları sıfırdan ve birbirinden farlı, üç basamalı en büyü sayı ile raamları sıfırdan ve birbirinden farlı, üç basamalı en üçü sayının farı açtır?

Detaylı

KİNETİK MODELLERDE OPTİMUM PARAMETRE BELİRLEME İÇİN BİR YAZILIM: PARES

KİNETİK MODELLERDE OPTİMUM PARAMETRE BELİRLEME İÇİN BİR YAZILIM: PARES KİNETİK MODELLERDE OPTİMUM PARAMETRE BELİRLEME İÇİN BİR YAZILIM: PARES Mehmet YÜCEER, İlnur ATASOY, Rıdvan BERBER Anara Üniversitesi Mühendisli Faültesi Kimya Mühendisliği Bölümü Tandoğan- 0600 Anara (berber@eng.anara.edu.tr)

Detaylı

KONTROL SİSTEMLERİ YIL İÇİ UYGULAMA. Problem No

KONTROL SİSTEMLERİ YIL İÇİ UYGULAMA. Problem No KONTRO SİSTEMERİ YI İÇİ UYGUAMA Problem No AD SOYAD 10 haneli öğrenci NO Şeil 1 Şeil 1 dei sistem için transfer fonsiyonunu bulalım. Sistem ii serbestli derecesine sahiptir.her bir ütle diğerinin sabit

Detaylı

Basitleştirilmiş Kalman Filtresi ile Titreşimli Ortamda Sıvı Seviyesinin Ölçülmesi

Basitleştirilmiş Kalman Filtresi ile Titreşimli Ortamda Sıvı Seviyesinin Ölçülmesi Basitleştirilmiş Kalman Filtresi ile Titreşimli Ortamda Sıvı Seviyesinin Ölçülmesi M. Ozan AKI Yrd.Doç Dr. Erdem UÇAR ABSTRACT: Bu çalışmada, sıvıların seviye ölçümünde dalgalanmalardan aynalı meydana

Detaylı

ELEKTRİK GÜÇ SİSTEMLERİNDE SALINIM DİNAMİKLERİNİN KAOTİK OLAYLARININ İNCELENMESİ

ELEKTRİK GÜÇ SİSTEMLERİNDE SALINIM DİNAMİKLERİNİN KAOTİK OLAYLARININ İNCELENMESİ ELEKTRİK GÜÇ SİSTEMLERİNDE SALINIM DİNAMİKLERİNİN KAOTİK OLAYLARININ İNCELENMESİ Yılmaz Uyaroğlu M. Ali Yalçın Saarya Üniversitesi, Mühendisli Faültesi, Eletri Eletroni Mühendisliği Bölümü, Esentepe Kampüsü,

Detaylı

= + ise bu durumda sinüzoidal frekansı. genlikli ve. biçimindeki bir taşıyıcı sinyalin fazının modüle edildiği düşünülsün.

= + ise bu durumda sinüzoidal frekansı. genlikli ve. biçimindeki bir taşıyıcı sinyalin fazının modüle edildiği düşünülsün. 4.2. çı Modülasyonu Yüse reanslı bir işaret ile bilgi taşıa, işaretin genliğinin, reansının veya azının bir esaj işareti ile odüle edilesi ile gerçeleştirilebilir. Bu üç arlı odülasyon yöntei sırasıyla,

Detaylı

AutoLISP KULLANILARAK ÜÇ KOLLU ROBOTUN HAREKET SİMÜLASYONU

AutoLISP KULLANILARAK ÜÇ KOLLU ROBOTUN HAREKET SİMÜLASYONU PAMUKKALE ÜNİ VERSİ TESİ MÜHENDİ SLİ K FAKÜLTESİ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING COLLEGE MÜHENDİ SLİ K Bİ L İ MLERİ DERGİ S İ JOURNAL OF ENGINEERING SCIENCES YIL CİLT SAYI SAYFA : : 6 : : -7 AutoLISP

Detaylı

Malzeme Bağıyla Konstrüksiyon

Malzeme Bağıyla Konstrüksiyon Shigley s Mechanical Engineering Design Richard G. Budynas and J. Keith Nisbett Malzeme Bağıyla Konstrüsiyon Hazırlayan Prof. Dr. Mehmet Fırat Maine Mühendisliği Bölümü Saarya Üniversitesi Çözülemeyen

Detaylı

NÜMERİK ANALİZ. Sayısal Yöntemlerin Konusu. Sayısal Yöntemler Neden Kullanılır?!! Denklem Çözümleri

NÜMERİK ANALİZ. Sayısal Yöntemlerin Konusu. Sayısal Yöntemler Neden Kullanılır?!! Denklem Çözümleri Saısal Yöntemler Neden Kullanılır?!! NÜMERİK ANALİZ Saısal Yöntemlere Giriş Yrd. Doç. Dr. Hatice ÇITAKOĞLU 2016 Günümüzde ortaa konan problemlerin bazılarının analitik çözümleri apılamamaktadır. Analitik

Detaylı

Ders 2 : MATLAB ile Matris İşlemleri

Ders 2 : MATLAB ile Matris İşlemleri Ders : MATLAB ile Matris İşlemleri Kapsam Vetörlerin ve matrislerin tanıtılması Vetör ve matris operasyonları Lineer denlem taımlarının çözümü Vetörler Vetörler te boyutlu sayı dizileridir. Elemanlarının

Detaylı

Electronic Letters on Science & Engineering 6(1) (2010) Available online at www.e-lse.org

Electronic Letters on Science & Engineering 6(1) (2010) Available online at www.e-lse.org Electronic Letters on Science & Engineering 6(1) (2010) Available online at www.e-lse.org FUZZY Control Strategy Adapting to ISPM-15 Standarts Aydın Mühürcü 1, Gülçin Mühürcü 2 1 Saarya University, Electrical-Electronical

Detaylı

SERVOVALF VE HİDROLİK SİSTEMDEN OLUŞAN ELEKTROHİDROLİK BİR DÜMEN SİSTEMİNİN KONUM KONTROLÜ

SERVOVALF VE HİDROLİK SİSTEMDEN OLUŞAN ELEKTROHİDROLİK BİR DÜMEN SİSTEMİNİN KONUM KONTROLÜ GEMİ İNŞAATI VE DENİZ TEKNOLOJİSİ TEKNİK KONGRESİ 08 BİLDİRİLER KİTABI SERVOVALF VE HİDROLİK SİSTEMDEN OLUŞAN ELEKTROHİDROLİK BİR DÜMEN SİSTEMİNİN KONUM KONTROLÜ Fevzi ŞENLİTÜRK, Fuat ALARÇİN ÖZET Bu çalışmada

Detaylı

MIXED REGRESYON TAHMİN EDİCİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI. The Comparisions of Mixed Regression Estimators *

MIXED REGRESYON TAHMİN EDİCİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI. The Comparisions of Mixed Regression Estimators * MIXED EGESYON TAHMİN EDİCİLEİNİN KAŞILAŞTIILMASI The Comparisions o Mixed egression Estimators * Sevgi AKGÜNEŞ KESTİ Ç.Ü.Fen Bilimleri Enstitüsü Matemati Anabilim Dalı Selahattin KAÇIANLA Ç.Ü.Fen Edebiyat

Detaylı

MATRİS DEPLASMAN YÖNTEMİ

MATRİS DEPLASMAN YÖNTEMİ SAARYA ÜNİVERSİTESİ M İNŞAAT MÜHENİSİĞİ BÖÜMÜ epartment of Civil Engineering İNM YAI STATIĞI II MATRİS EASMAN YÖNTEMİ Y.OÇ.R. MUSTAA UTANİS tanis@saarya.ed.tr Saarya Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü

Detaylı

) ile algoritma başlatılır.

) ile algoritma başlatılır. GRADYANT YÖNTEMLER Bütün ısıtsız optimizasyon problemlerinde olduğu gibi, bir başlangıç notasından başlayara ardışı bir şeilde en iyi çözüme ulaşılır. Kısıtsız problemlerin çözümü aşağıdai algoritma izlenere

Detaylı

Kollektif Risk Modellemesinde Panjér Yöntemi

Kollektif Risk Modellemesinde Panjér Yöntemi Douz Eylül Üniversitesi İtisadi ve İdari Bilimler Faültesi Dergisi, Cilt:6, Sayı:, Yıl:, ss.39-49. olletif Ris Modellemesinde anér Yöntemi ervin BAYAN İRVEN Güçan YAAR Özet Hayat dışı sigortalarda, olletif

Detaylı

ELECO '2012 Elektrik - Elektronik ve Bilgisayar Mühendisliği Sempozyumu, 29 Kasım - 01 Aralık 2012, Bursa

ELECO '2012 Elektrik - Elektronik ve Bilgisayar Mühendisliği Sempozyumu, 29 Kasım - 01 Aralık 2012, Bursa ELECO '2012 Eletri - Eletroni ve Bilgisayar Mühendisliği Sempozyumu, 29 Kasım - 01 ralı 2012, Bursa Lineer Olmayan Dinami Sistemlerin Yapay Sinir ğları ile Modellenmesinde MLP ve RBF Yapılarının Karşılaştırılması

Detaylı

EÜFBED - Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Cilt-Sayı: 3-2 Yıl: 2010 199-206

EÜFBED - Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Cilt-Sayı: 3-2 Yıl: 2010 199-206 99 EÜFBED - Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Cilt-Sayı: 3- Yıl: 99-6 İKİNCİ MERTEBEDEN BİR DİFERENSİYEL DENKLEM SINIFI İÇİN BAŞLANGIÇ DEĞER PROBLEMİNİN DİFERENSİYEL DÖNÜŞÜM YÖNTEMİ İLE TAM ÇÖZÜMLERİ THE

Detaylı

MEKANİK TİTREŞİMLER. Örnek olarak aşağıdaki iki serbestlik dereceli öteleme sistemini ele alalım. ( ) ( ) 1

MEKANİK TİTREŞİMLER. Örnek olarak aşağıdaki iki serbestlik dereceli öteleme sistemini ele alalım. ( ) ( ) 1 MEKANİK TİTREŞİMLER ÇOK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLER: Gerçe uygulaalarda birço ühendili iei birden fazla erbeli dereei içeretedir. Ço erbeli dereeli ielerin titreşi analizlerinde diferaniyel denle taıları

Detaylı

2 Serbestlik Dereceli Taşıt Modeli PID Kontrolü

2 Serbestlik Dereceli Taşıt Modeli PID Kontrolü Serbestli Dereceli Taşıt Modeli PID Kontrolü Matematisel Modelin Çıarılması: Hareet denlemlerinin çıarılmasında Lagrange yöntemi ullanılmıştır. Lagrange yöntemi haında detaylı bilgi (Francis,978; Pasin,984;

Detaylı

Çok Yüksek Mobiliteli Sönümlemeli Kanallardaki OFDM Sistemleri için Kanal Kestirimi

Çok Yüksek Mobiliteli Sönümlemeli Kanallardaki OFDM Sistemleri için Kanal Kestirimi 9-11 Aralı 2009 Ço Yüse Mobiliteli Sönümlemeli Kanallardai OFDM Sistemleri için Kanal Kestirimi İstanbul Üniversitesi Eletri-Eletroni Mühendisliği Bölümü {myalcin, aan}@istanbul.edu.tr Sunum İçeriği Giriş

Detaylı

RASGELE SÜREÇLER. Bir X rasgele değişkenin, a ve b arasında tekdüze dağılımlı olabilmesi için olasılık yoğunluk fonksiyonu aşağıdaki gibi olmalıdır.

RASGELE SÜREÇLER. Bir X rasgele değişkenin, a ve b arasında tekdüze dağılımlı olabilmesi için olasılık yoğunluk fonksiyonu aşağıdaki gibi olmalıdır. RASGELE SÜREÇLER Eğer bir büyülüğün her t anında alacağı değeri te bir şeilde belirleyen matematisel bir ifade verilebilirse bu büyülüğün deterministi bir büyülü olduğu söylenebilir. Haberleşmeden habere

Detaylı

[ ]{} []{} []{} [ ]{} g

[ ]{} []{} []{} [ ]{} g ZAMAN TANIM ALANINDA ÇÖZÜM Yapı özellilerii ortogoalli şartlarıı sağlaaası duruuda, diferasiel hareet delei doğruda üeri ötelerle çözülebilir Depre etisi altıdai ço atlı apılara ugulaa üzere ii arı üeri

Detaylı

Matris Unutma Faktörü İle Uyarlanmış Kalman Filtresinin Başarım Değerlendirmesi

Matris Unutma Faktörü İle Uyarlanmış Kalman Filtresinin Başarım Değerlendirmesi Fırat Üniv. Fen Bilimleri Dergisi Fırat Unv. Journal of Science 25(), 7-76, 23 25(), 7-76, 23 Matris Unutma Fatörü İle Uyarlanmış Kalman Filtresinin Başarım Değerlendirmesi Özet Cener BİÇER * Esin KÖKSAL

Detaylı

SİMGELER DİZİNİ. ( t Φ Γ. E xz. xxz. j j j

SİMGELER DİZİNİ. ( t Φ Γ. E xz. xxz. j j j ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ HEDEF TAKİBİNDE UYARLI KALMAN FİLTRESİNİN KULLANIMI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA Emine ÇERÇİOĞLU İSTATİSTİK ANABİLİM DALI ANKARA 2006 Her haı salıdır

Detaylı

PI KONTROLÖR TASARIMI ÖDEVİ

PI KONTROLÖR TASARIMI ÖDEVİ PI ONTROLÖR TASARIMI ÖDEVİ ONTROLÖR İLE TASARIM ontrolör Taarım riterleri Taarım riterleri genellile itemine yapmaı geretiğini belirtme ve naıl yaptığını değerlendirme için ullanılır. Bu riterler her bir

Detaylı

Hızlı Ağırlık Belirleme İçin Yük Hücresi İşaretlerinin İşlenmesi

Hızlı Ağırlık Belirleme İçin Yük Hücresi İşaretlerinin İşlenmesi Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi Part:C, Tasarım Ve Tenoloji GU J Sci Part:C 4(3):97-102 (2016) Hızlı Ağırlı Belirleme İçin Yü Hücresi İşaretlerinin İşlenmesi Zehan KESİLMİŞ 1,, Tarı BARAN 2 1 Osmaniye

Detaylı

Dinamik Programlama Tekniğindeki Gelişmeler

Dinamik Programlama Tekniğindeki Gelişmeler MADENCİLİK Aralı December 1991 Cilt Volume XXX Sayı No 4 Dinami Programlama Teniğindei Gelişmeler Developments in Dynamic Programming Technique Ercüment YALÇIN (*) ÖZET Bu yazıda, optimum nihai açı işletme

Detaylı

İlerletilmiş Kalman Filtresi ve Sistem Belirleme Üzerine Bir Çalışma

İlerletilmiş Kalman Filtresi ve Sistem Belirleme Üzerine Bir Çalışma S Ü Fen Ed Fa Fen Derg Saı 25 (2005 9-8, KONYA İlerletiliş Kalan Filtresi ve Siste Belirlee Üzerine Bir Çalışa Esin KÖKSAL, Levent ÖZBEK, Firi ÖZTÜRK Özet: Bu çalışada İlerletiliş Kalan Filtresi ve onun

Detaylı

Açık işletme Dizaynı için Uç Boyutlu Dinamik Programlama Tekniği

Açık işletme Dizaynı için Uç Boyutlu Dinamik Programlama Tekniği MADENCİLİK Haziran June 1991 Cilt Volume XXX Sayı No 2 Açı işletme Dizaynı için Uç Boyutlu Dinami Programlama Teniği A Three Dimensional Dynamic Programming Technique for Open Pit Design Ercüment YALÇE\(*)

Detaylı

Bu deneyin amacı Ayrık Fourier Dönüşümü (DFT) ve Hızlu Fourier Dönüşümünün (FFT) tanıtılmasıdır.

Bu deneyin amacı Ayrık Fourier Dönüşümü (DFT) ve Hızlu Fourier Dönüşümünün (FFT) tanıtılmasıdır. Deney : Ayrı Fourier Dönüşümü (DFT) & Hızlı Fourier Dönüşümü (FFT) Amaç Bu deneyin amacı Ayrı Fourier Dönüşümü (DFT) ve Hızlu Fourier Dönüşümünün (FFT) tanıtılmasıdır. Giriş Bir öncei deneyde ayrı-zamanlı

Detaylı

TESİSLERDE MEYDANA GELEN PARALEL REZONANS OLAYININ BİLGİSAYAR DESTEKLİ ANALİZİ

TESİSLERDE MEYDANA GELEN PARALEL REZONANS OLAYININ BİLGİSAYAR DESTEKLİ ANALİZİ TESİSLERDE MEYDANA GELEN PARALEL REZONANS OLAYNN BİLGİSAYAR DESTEKLİ ANALİZİ Cen GEZEGİN Muammer ÖZDEMİR Eletri Eletroni Mühendisliği Bölümü Mühendisli Faültesi Ondouz Mayıs Üniversitesi, 559, Samsun e-posta:

Detaylı

Mekanik Titreşimler ve Kontrolü. Makine Mühendisliği Bölümü

Mekanik Titreşimler ve Kontrolü. Makine Mühendisliği Bölümü Meani Titreşiler ve Kontrolü Maine Mühendisliği Bölüü s.seli@gtu.edu.tr 7..8 Sönüsüz te serbestli dereceli sisteler Sistede yay ve ütle veya ütlesel atalet ile burula yay etisinin olduğu denge onuu etrafında

Detaylı

SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2009-II) ÜÇ BOYUTLU LORENTZ UZAYI MANNHEİM EĞRİ ÇİFTİ ÜZERİNE A. ZEYNEP AZAK

SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2009-II) ÜÇ BOYUTLU LORENTZ UZAYI MANNHEİM EĞRİ ÇİFTİ ÜZERİNE A. ZEYNEP AZAK SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (009-II) ÜÇ BOYUTLU LORENTZ UZAYI L DE TIMELIKE MANNHEİM EĞRİ ÇİFTİ ÜZERİNE A. ZEYNEP AZAK Saarya Üniversitesi, Fen-Edebiyat Faültesi Matemati Bölümü, 5487, SAKARYA apirdal@saarya.edu.tr

Detaylı

Đnsansı Robot SURALP için Sıfır Moment Noktası Tabanlı Referans Sentezi ile Eğimi Değişen Yüzeylerde Yürüme Kontrolü

Đnsansı Robot SURALP için Sıfır Moment Noktası Tabanlı Referans Sentezi ile Eğimi Değişen Yüzeylerde Yürüme Kontrolü Đsası Robot SURALP içi Sıfır Momet Notası abalı Referas Setezi ile Eğimi Değişe Yüzelerde Yürüme Kotrolü Utu Seve, Meti Yılmaz, Evrim aşıra, Özer Koa, Kemaletti Erbatur Mühedisli ve Doğa Bilimleri Faültesi,

Detaylı

DERS III ÜRETİM HATLARI. akış tipi üretim hatları. hat dengeleme. hat dengeleme

DERS III ÜRETİM HATLARI. akış tipi üretim hatları. hat dengeleme. hat dengeleme DERS ÜRETİM HATLAR ÜRETİM HATLAR Üretim hatları, malzemenin bir seri işlemden geçere ürün haline dönüştürülmesini sağlayan bir maineler ve/veya iş istasyonları dizisidir. Bir üretim hattı üzerinde te bir

Detaylı

ENDEKS SAYILAR. fiyat, üretim, yatırım, ücret ve satış değişimlerinin belirlenmesi. Doç.Dr. Ali Kemal ŞEHİRLİOĞLU Araş.Gör.

ENDEKS SAYILAR. fiyat, üretim, yatırım, ücret ve satış değişimlerinin belirlenmesi. Doç.Dr. Ali Kemal ŞEHİRLİOĞLU Araş.Gör. ENDEKS SLAR Bir değişenin farlı birimler üzerinde veya zaman içerisindei değişimini oransal olara ifade sayılara ENDEKS SLAR adı verilir. Endes sayılar ısaca endesler olara ifade edilir. Kullanım alanları;

Detaylı

Titreşim Hareketi Periyodik hareket

Titreşim Hareketi Periyodik hareket 05.01.01 Titreşi Hareeti Periyodi hareet Belirli bir zaan sonra, verilen/belirlenen bir durua düzenli olara geri dönen bir cisin yaptığı hareet. Periyodi hareetin özel bir çeşidi eani sistelerde olur.

Detaylı

biçiminde standart halde tanımlı olsun. Bu probleme ilişkin simpleks tablosu aşağıdaki gibidir

biçiminde standart halde tanımlı olsun. Bu probleme ilişkin simpleks tablosu aşağıdaki gibidir KONU 6: DOĞRUSAL PROGRAMLAMA MODELİ İÇİN ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ III 6 Siples Tablo Siples algoritasında en ii çözü, verilen dpp için bir teel ugun çözüden başlanara, ardışı saısal işlelerle araştırılır Bu işleler,

Detaylı

k tane bağımsız değişgene bağımlı bir Y değişgeni ile bu bağımsız X X X X

k tane bağımsız değişgene bağımlı bir Y değişgeni ile bu bağımsız X X X X 3.1 Genel Doğrusal Bağlanım tane bağımsı değişgene bağımlı bir Y değişgeni ile bu bağımsı X X X X,,, değişgenleri arasındai ilişiyi bulma isteyelim. Bu ilişi modelinde yer alaca bağımsı değişgenler yalnıca

Detaylı

Kablosuz Algılayıcı Ağlarda Karınca Koloni Optimizasyonu Kullanılarak Yapılan Optimum Yönlendirme İşlemi

Kablosuz Algılayıcı Ağlarda Karınca Koloni Optimizasyonu Kullanılarak Yapılan Optimum Yönlendirme İşlemi Kablosuz Algılayıcı Ağlarda Karınca Koloni Optimizasyonu Kullanılara Yapılan Optimum Yönlendirme İşlemi Derviş Karaboğa 1 Selçu Ödem 2 1,2 Bilgisayar Mühendisliği Bölümü, Mühendisli Faültesi, Erciyes Üniversitesi,

Detaylı

MOBİLYA ENDÜSTRİSİNDE AŞAMALAR ARASINDA FİRE BULUNAN ÇOK AŞAMALI TEDARİK ZİNCİRİ AĞININ OPTİMİZASYONU. Ercan ŞENYİĞİT 1, *

MOBİLYA ENDÜSTRİSİNDE AŞAMALAR ARASINDA FİRE BULUNAN ÇOK AŞAMALI TEDARİK ZİNCİRİ AĞININ OPTİMİZASYONU. Ercan ŞENYİĞİT 1, * Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 25 (1-2) 168-182 (2009) http://fbe.erciyes.edu.tr/ ISSN 1012-2354 MOBİLYA ENDÜSTRİSİNDE AŞAMALAR ARASINDA FİRE BULUNAN ÇOK AŞAMALI TEDARİK ZİNCİRİ AĞININ

Detaylı

Kİ KARE TESTLERİ. Biyoistatistik (Ders 2: Ki Kare Testleri) Kİ-KARE TESTLERİ. Sağlıktan Yakınma Sigara Var Yok Toplam. İçen. İçmeyen.

Kİ KARE TESTLERİ. Biyoistatistik (Ders 2: Ki Kare Testleri) Kİ-KARE TESTLERİ. Sağlıktan Yakınma Sigara Var Yok Toplam. İçen. İçmeyen. Biyoistatisti (Ders : Ki Kare Testleri) Kİ KARE TESTLERİ Yrd. Doç. Dr. Ünal ERKORKMAZ Saarya Üniversitesi Tıp Faültesi Biyoistatisti Anabilim Dalı uerormaz@saarya.edu.tr Kİ-KARE TESTLERİ 1. Ki-are testleri

Detaylı

Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi

Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi Journal o Engineering and Natural Sciences Mühendisli ve Fen Bilimleri Dergisi Sigma Vol./ilt 26 Issue/Saı 3 Araştırma Maalesi / Research Article DETERMINATION OF OPTIMUM INSULATION THIKNESS BY USING HEATING

Detaylı

VEKTÖRLER KT YRD.DOÇ.DR. KAMİLE TOSUN FELEKOĞLU

VEKTÖRLER KT YRD.DOÇ.DR. KAMİLE TOSUN FELEKOĞLU VEKTÖRLER KT YRD.DOÇ.DR. KMİLE TOSUN ELEKOĞLU 1 Mekanik olaları ölçmekte a da değerlendirmekte kullanılan matematiksel büüklükler: Skaler büüklük: sadece bir saısal değeri tanımlamakta kullanılır, pozitif

Detaylı

Tremalarla Oluşum: Kenar uzunluğu 1 olan bir eşkenar üçgenle başlayalım. Bu üçgene S 0

Tremalarla Oluşum: Kenar uzunluğu 1 olan bir eşkenar üçgenle başlayalım. Bu üçgene S 0 SİERPİNSKİ ÜÇGENİ Polonyalı matematiçi Waclaw Sierpinsi (1882-1969) yılında Sierpinsi üçgeni veya Sierpinsi şapası denilen bir fratal tanıttı. Sierpinsi üçgeni fratalların il örneğidir ve tremalarla oluşturulur.

Detaylı

Bulanık Hedef Programlama Yöntemi ile Süre-Maliyet-Kalite Eniyilemesi

Bulanık Hedef Programlama Yöntemi ile Süre-Maliyet-Kalite Eniyilemesi Bulanı Programlama Yöntemi ile Süre-- Eniyilemesi Eran Karaman, Serdar Kale BAÜ Mühendisli Mimarlı Faültesi, 045, Çağış, Balıesir Tel: (266) 62 94 E-posta: earaman@baliesir.edu.tr sale@baliesir.edu.tr

Detaylı

Deneysel Metotlara Giriş Temel Kavramlar, Analiz Yöntemleri

Deneysel Metotlara Giriş Temel Kavramlar, Analiz Yöntemleri Gebze Teni Üniversitesi Fizi Bölümü Deneysel Metotlara Giriş Temel Kavramlar, Analiz Yöntemleri Doğan Erbahar 2015, Gebze Bu itapçı son biraç yıldır Gebze Teni Üniversitesi Fizi Bölümü nde lisans laboratuarları

Detaylı

KONU 8: SİMPLEKS TABLODA KARŞILAŞILAN BAZI DURUMLAR - II 8.1. İki Evreli Yöntem Standart biçime dönüştürülmüş min /max Z cx (8.1)

KONU 8: SİMPLEKS TABLODA KARŞILAŞILAN BAZI DURUMLAR - II 8.1. İki Evreli Yöntem Standart biçime dönüştürülmüş min /max Z cx (8.1) KONU 8: SİMPLEKS ABLODA KARŞILAŞILAN BAZI DURUMLAR - II 8.. İki Evreli Yöntem Standart biçime dönüştürülmüş min /max Z cx AX b X (8.) biçiminde tanımlı d.p.p. nin en ii çözüm değerinin elde edilmesinde,

Detaylı

HIZ DALGALANMALARI BİR ROTOR-PALA SİSTEMİNDE KAOTİK DAVRANIŞLARA YOL AÇABİLİR Mİ? (BASİTLEŞTİRİLMİŞ BİR İNCELEME)

HIZ DALGALANMALARI BİR ROTOR-PALA SİSTEMİNDE KAOTİK DAVRANIŞLARA YOL AÇABİLİR Mİ? (BASİTLEŞTİRİLMİŞ BİR İNCELEME) . ULUSAL MAKİNA TEORİSİ SEMPOZYUMU Erciyes Üniversitesi, Kayseri 09 - Haziran 005 HIZ DALGALANMALARI BİR ROTOR-PALA SİSTEMİNDE KAOTİK DAVRANIŞLARA YOL AÇABİLİR Mİ? (BASİTLEŞTİRİLMİŞ BİR İNCELEME) Göhan

Detaylı

GÜNEŞ ENERJİSİ SİSTEMLERİNDE KANATÇIK YÜZEYİNDEKİ SICAKLIK DAĞILIMININ SONLU FARKLAR METODU İLE ANALİZİ

GÜNEŞ ENERJİSİ SİSTEMLERİNDE KANATÇIK YÜZEYİNDEKİ SICAKLIK DAĞILIMININ SONLU FARKLAR METODU İLE ANALİZİ TEKNOLOJİ, Cilt 7, (2004), Sayı 3, 407-414 TEKNOLOJİ GÜNEŞ ENERJİSİ SİSTEMLERİNDE KANATÇIK YÜZEYİNDEKİ SICAKLIK DAĞILIMININ SONLU FARKLAR METODU İLE ANALİZİ ÖZET Himet DOĞAN Mustafa AKTAŞ Tayfun MENLİK

Detaylı

Yay Şekilli Tek Ayak Destek SMN Yörüngeleri ile Đnsansı Robot Yürüme Referansı Sentezi

Yay Şekilli Tek Ayak Destek SMN Yörüngeleri ile Đnsansı Robot Yürüme Referansı Sentezi Ya Şeilli Te Aa Deste SMN Yörüeleri ile Đsası Robot Yürüme Referası Setei Öer Koa 1, Utu Seve, Evrim Taşıra 3, Kemaletti Erbatur 4 Meatroi Proramı Sabaı Üiversitesi, Đstabul 1 oer@su.sabaiuiv.edu, utuseve@su.sabaiuiv.edu,

Detaylı

SÖZDE SPOT ELEKTRİK FİYATINI KULLANAN KISA DÖNEM HİDROTERMAL KOORDİNASYON PROBLEMİ İÇİN DELPHİ DİLİNDE YAZILMIŞ GÖRSEL BİR PROGRAM

SÖZDE SPOT ELEKTRİK FİYATINI KULLANAN KISA DÖNEM HİDROTERMAL KOORDİNASYON PROBLEMİ İÇİN DELPHİ DİLİNDE YAZILMIŞ GÖRSEL BİR PROGRAM SÖZDE SPOT ELEKTRİK FİYATINI KULLANAN KISA DÖNEM HİDROTERMAL KOORDİNASYON PROBLEMİ İÇİN DELPHİ DİLİNDE YAZILMIŞ GÖRSEL BİR PROGRAM Celal YAŞAR 1 Salih FADIL 2 M.Ali TAŞ 3 13 Dumlupınar Üniversitesi Mühendisli

Detaylı

T.C. HARRAN ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T.C. HARRAN ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T.C. HARRAN ÜNİVERSİTESİ FEN BİİMERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK İSANS TEZİ ÇATAK İÇEREN DEĞİŞKEN KESİTİ KİRİŞERDE TİTREŞİM PROBEMİNİN SONU EEMANAR METODUYA MODEENMESİ Mehmet HASKU MAKİNE MÜHENDİSİĞİ ANABİİM DAI

Detaylı

Esmer Irkı Sığırlarda Süt Verimi Üzerine Etkili Faktörlerin Path Analizi İle Belirlenmesi

Esmer Irkı Sığırlarda Süt Verimi Üzerine Etkili Faktörlerin Path Analizi İle Belirlenmesi Kafas Univ Vet Fa Derg 7 (5): 859-86, 0 DOI:0.9775/vfd.0.688 REEARCH ARTICLE Esmer Irı ığırlarda üt Verimi Üzerine Etili Fatörlerin Path Analizi İle Belirlenmesi Yalçın TAHTALI * Aziz ŞAHİN * Zafer ULUTAŞ

Detaylı

Düzlem Elektromanyetik Dalgalar

Düzlem Elektromanyetik Dalgalar Düzlem Elektromanetik Dalgalar Düzgün Düzlem Dalga: E nin, (benzer şekilde H nin) aılma önüne dik sonsuz düzlemlerde, anı öne, anı genliğe ve anı faza sahip olduğu özel bir Maxwell denklemleri çözümüdür.

Detaylı

Wiener Model Kullanarak Sistem Kimliklendirme System Identi flication Using Wiener Model

Wiener Model Kullanarak Sistem Kimliklendirme System Identi flication Using Wiener Model Eleco Eletri Eletroni Bilgisayar ve Biyomedial Mühendisliği Sempozyumu, 9 Kasım, Bursa Wiener Kullanara Sistem Kimlilendirme System Identi flication Using Wiener Şaban Özer, asan Zorlu, Selçu Mete Eletri

Detaylı

GPS ALMANAKLARININ ELDE EDİLMESİ ACQUARING GPS ALMANACS

GPS ALMANAKLARININ ELDE EDİLMESİ ACQUARING GPS ALMANACS GPS ALMANAKLARININ ELDE EDİLMESİ O. KURT 1, E. ŞENTÜRK 1 Kocaeli Üniversitesi, Harita Mühendisliği Bölümü, Jeodezi Anabilim Dalı, Kocaeli, orhnrt@gmail.com Kocaeli Üniversitesi, Harita Mühendisliği Bölümü,

Detaylı

AKADEMİK YAKLAŞIMLAR DERGİSİ JOURNAL OF ACADEMIC APPROACHES

AKADEMİK YAKLAŞIMLAR DERGİSİ JOURNAL OF ACADEMIC APPROACHES Uluslararası Ham Petrol ve Altın Fiyatlarının Amerian Doları ile İlişisi: Amiri Bir Uygulama Mehmet Şentür 1 Yusuf Erem Abaş 2 Uğur Adıguzel 3 Özet Bu çalışmada, uluslararası altın ve etrol fiyatlarının

Detaylı

GENETİK ALGORİTMALARDA TEK VE ÇOK NOKTALI ÇAPRAZLAMANIN SÖZDE RASSAL POPULASYONLARA ETKİSİ

GENETİK ALGORİTMALARDA TEK VE ÇOK NOKTALI ÇAPRAZLAMANIN SÖZDE RASSAL POPULASYONLARA ETKİSİ GENETİK ALGORİTMALARDA TEK VE ÇOK NOKTALI ÇARAZLAMANIN SÖZDE RASSAL OULASYONLARA ETKİSİ ınar SANAÇ Ali KARCI Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Mühendisli Faültesi Fırat Üniversitesi 239 Elazığ ÖZET Geneti

Detaylı

Genetik Algoritma ile Mikrofon Dizilerinde Ses Kaynağının Yerinin Bulunması. Sound Source Localization in Microphone Arrays Using Genetic Algorithm

Genetik Algoritma ile Mikrofon Dizilerinde Ses Kaynağının Yerinin Bulunması. Sound Source Localization in Microphone Arrays Using Genetic Algorithm BİLİŞİM TEKOLOJİLERİ DERGİSİ, CİLT: 1, SAYI: 1, OCAK 2008 23 Geneti Algoritma ile Mirofon Dizilerinde Ses Kaynağının Yerinin Bulunması Erem Çontar, Hasan Şair Bilge Bilgisayar Mühendisliği Bölümü, Gazi

Detaylı

DİKKAT! SORU KİTAPÇIĞINIZIN TÜRÜNÜ A OLARAK CEVAP KÂĞIDINIZA İŞARETLEMEYİ UNUTMAYINIZ. MATEMATİK SINAVI MATEMATİK TESTİ

DİKKAT! SORU KİTAPÇIĞINIZIN TÜRÜNÜ A OLARAK CEVAP KÂĞIDINIZA İŞARETLEMEYİ UNUTMAYINIZ. MATEMATİK SINAVI MATEMATİK TESTİ DİKKAT! SORU KİTAPÇIĞINIZIN TÜRÜNÜ A OLARAK CEVAP KÂĞIDINIZA İŞARETLEMEYİ UNUTMAYINIZ. MATEMATİK SINAVI MATEMATİK TESTİ. Bu testte 50 soru vardır.. Cevaplarınızı, cevap kâğıdının Matematik Testi için arılan

Detaylı

YILLAR 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ÖSS-YGS

YILLAR 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ÖSS-YGS MTEMTĐK ĐM YILLR 00 003 00 005 006 007 008 009 00 0 ÖSS-YGS - - - HREKET PROLEMLERĐ Hız msaa verildiğinden süre de saa olmalıdır lınan yol : x Hız: Zaman : ir araç x yolunu hızıyla sürede alır Yol Hız

Detaylı

SAKARYA HAVZASI AYLIK YAĞIŞLARININ OTOREGRESİF MODELLEMESİ

SAKARYA HAVZASI AYLIK YAĞIŞLARININ OTOREGRESİF MODELLEMESİ PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİ SLİK FAKÜLTESİ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING COLLEGE MÜHENDİSLİK B İ L İ MLERİ DERGİSİ JOURNAL OF ENGINEERING SCIENCES YIL CİLT SAYI SAYFA : 006 : : : 7-6 SAKARYA HAVZASI

Detaylı

KABLOSUZ İLETİŞİM

KABLOSUZ İLETİŞİM KABLOSUZ İLETİŞİM 805540 KÜÇÜK ÖLÇEKLİ SÖNÜMLEME SÖNÜMLEMENİN MODELLENMESİ İçeri 3 Sönümleme yapısı Sönümlemenin modellenmesi Anara Üniversitesi, Eletri-Eletroni Mühendisliği Sönümleme Yapısı 4 Küçü ölçeli

Detaylı

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN ve MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 5 Sayı: 1 sh. 89-101 Ocak 2003

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN ve MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 5 Sayı: 1 sh. 89-101 Ocak 2003 DEÜ MÜENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN ve MÜENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 5 Sayı: 1 sh. 89-101 Oca 00 PERDE ÇERÇEVELİ YAPILARDA a m PERDE KATKI KATSAYISININ DİFERANSİYEL DENKLEM YÖNTEMİ İLE BULUNMASI VE GELİŞTİRİLEN BİLGİSAYAR

Detaylı

BİR FONKSİYONUN FOURİER SERİSİNE AÇILIMI:

BİR FONKSİYONUN FOURİER SERİSİNE AÇILIMI: FOURIER SERİERİ GİRİŞ Elastisite probleminin çözümünde en büyü zorlu sınır şartlarının sağlatılmasındadır. Bu zorluğu gidermenin yollarından biride sınır yülerini Fourier serilerine açmatır. Fourier serilerinin

Detaylı

ANKARA İLİ DELİCE İLÇESİ KÖPRÜSÜNÜN CPM METODU İLE MÜHENDİSLİK KRİTERLERİNİN BELİRLENMESİ

ANKARA İLİ DELİCE İLÇESİ KÖPRÜSÜNÜN CPM METODU İLE MÜHENDİSLİK KRİTERLERİNİN BELİRLENMESİ P A M U K K A L E Ü N İ V E R S İ T E S İ M Ü H E N D İ S L İ K F A K Ü L T E S İ P A M U K K A L E U N I V E R S I T Y E N G I N E E R I N G C O L L E G E M Ü H E N D İ S L İ K B İ L İ M L E R İ D E R

Detaylı

DÜŞÜK GÜÇLÜ RÜZGAR TÜRBİNLERİ İÇİN MAKSİMUM GÜÇ NOKTASINI İZLEYEN BİR AKÜ ŞARJ SİSTEMİ

DÜŞÜK GÜÇLÜ RÜZGAR TÜRBİNLERİ İÇİN MAKSİMUM GÜÇ NOKTASINI İZLEYEN BİR AKÜ ŞARJ SİSTEMİ DÜŞÜK GÜÇLÜ RÜZGAR TÜRBİNLERİ İÇİN MAKSİMUM GÜÇ NOKTASINI İZLEYEN BİR AKÜ ŞARJ SİSTEMİ ABSTRACT Şürü Ertie 1, Deniz Yıldırım 2, Efe Turhan 3, Taha Taner İnal 4 İstanbul Teni Üniversitesi, Eletri Mühendisliği

Detaylı

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü Derin Adı: Fizi I - Klai Meani Maachuett enoloji Entitüü-Fizi Bölümü Fizi 8.0 Ödev # 3 Güz, 999 ÇÖZÜMLER roblem 3. Dru Renner arçacığın ütlei m=6.0 g olun. Buna eti eden ii uvvet (Newton biride xˆ 5ŷ3ẑ

Detaylı

TEK SERBESTLİK DERECELİ TİTREŞİM SİSTEMİNİN LAGUERRE POLİNOMLARI İLE MATRİS ÇÖZÜMÜ

TEK SERBESTLİK DERECELİ TİTREŞİM SİSTEMİNİN LAGUERRE POLİNOMLARI İLE MATRİS ÇÖZÜMÜ EK SERBESLİK DERECELİ İREŞİM SİSEMİNİN LAGUERRE POLİNOMLARI İLE MARİS ÇÖZÜMÜ Mehmet ÇEVİK a, Nurcan BAYKUŞ b a Celal Bayar Üniversitesi Maine Mühendisliği Bölümü, Muradiye 454, Manisa. b Douz Eylül Üniversitesi,

Detaylı

MAK669 LINEER ROBUST KONTROL

MAK669 LINEER ROBUST KONTROL MAK669 LINEER ROBUS KONROL s.seli@gyte.ed.tr 7..4 Dr değişeni geri beslee(state feedba) ontrol Dr değişeni geri besleeli ontrolde tü dr değişenlerinin elde edilebilir oldğ varsayılatadır. B ontrolün pratite

Detaylı

MOBİL ROBOTLARIN BİNA İÇİ KOŞULLARDA ULAŞMA ZAMANI KULLANILARAK KABLOSUZ LOKALİZASYONU

MOBİL ROBOTLARIN BİNA İÇİ KOŞULLARDA ULAŞMA ZAMANI KULLANILARAK KABLOSUZ LOKALİZASYONU ÖHÜ Müh. Bilim. Derg. / OHU J. Eng. Sci. ISSN: 2564-6605 doi: 10.28948/ngumuh.364850 Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendisli Bilimleri Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, (2018), 99-119 Omer Halisdemir University

Detaylı

(b) ATILIM Üniversitesi, Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Böl.

(b) ATILIM Üniversitesi, Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Böl. ED Sistemleri için Etin Darbe Ayrıştırma ve Tehdit Kimlilendirme Algoritması Geliştirilmesi Development of Effective Pulse Deinterleaving and Threat Identification Algorithm for ESM Systems Ortaovalı H.

Detaylı

BİRİM ŞEKİLDEĞİŞTİRME DÖNÜŞÜMÜ

BİRİM ŞEKİLDEĞİŞTİRME DÖNÜŞÜMÜ BİRİM ŞEKİLDEĞİŞTİRME DÖNÜŞÜMÜ DÜZLEM-BİRİM ŞEKİLDEĞİŞTİRME 3D durumda, bir noktadaki birim şekil değiştirme durumu 3 normal birim şekildeğiştirme bileşeni,, z, ve 3 kesme birim şekildeğiştirme bileşeninden,

Detaylı

3.Seviye Deneme Sınavı ITAP_12_14_2011 Titreşim

3.Seviye Deneme Sınavı ITAP_12_14_2011 Titreşim 3.Seviye Deneme Sınavı TAP_1_14_011 Titreşim 1. Notasa bir cisim şeidei çemberin A notasından sıfır i hızı ie AB doğrutuda yer çeim aaında hareet etmetedir. Çemberin çapı BC= ye eşit oduğuna öre cisim

Detaylı

ANALİZ CEBİR. 1. x 4 + 2x 3 23x 2 + px + q denkleminin kökleri (a, a, b, b) olacak şekilde. ikişer kökü aynı ise ise p ve q kaçtır?

ANALİZ CEBİR. 1. x 4 + 2x 3 23x 2 + px + q denkleminin kökleri (a, a, b, b) olacak şekilde. ikişer kökü aynı ise ise p ve q kaçtır? ANALİZ CEBİR. x + x x + px + q denleminin öleri a, a, b, b) olaca şeilde iişer öü aynı ise ise p ve q açtır? x + x x + px + q = x - a) x - b) = x ax + a )x bx + b ) = x a+b)x +a +ab+b )x aba+b)x +a b a

Detaylı

YUVACIK VE NAMAZGAH BARAJ DEFORMASYONLARININ İZLENMESİ

YUVACIK VE NAMAZGAH BARAJ DEFORMASYONLARININ İZLENMESİ YUVACI VE NAMAZGAH BARAJ DEFORMASYONLARININ İZLENMESİ Orhan URT-1, Haan İLHAN-, Dile AYDIN-3, İsmail SEYRE-4, Eşref AIŞ-5, Ömer Faru ÇELİ- 6, Önder EİNCİ-7, Veysel BAŞARIR-8, Türer AYGÜN-9 Mail Adresi:

Detaylı

İNSANSIZ HAVA ARAÇLARI İÇİN RADAR KAPLAMA ALANLARINDAN KAÇINACAK EN KISA ROTANIN HESAPLANMASI

İNSANSIZ HAVA ARAÇLARI İÇİN RADAR KAPLAMA ALANLARINDAN KAÇINACAK EN KISA ROTANIN HESAPLANMASI İNSANSIZ HAVA ARAÇLARI İÇİN RADAR KAPLAMA ALANLARINDAN KAÇINACAK EN KISA ROTANIN HESAPLANMASI Hamdi DEMİREL (a), Halil SAVURAN (b), Murat KARAKAYA (c) (a) Mühendisli Faültesi, Yazılım Mühendisliği Bölümü,

Detaylı

Çoklu Unutma Faktörleri ile Uyarlı Kalman Filtresi İçin İyileştirme

Çoklu Unutma Faktörleri ile Uyarlı Kalman Filtresi İçin İyileştirme Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Cilt 33, Sayı, 7 Erciyes University Journal of Natural and Applied Sciences Volume 33, Issue, 7 Çolu Unutma Fatörleri ile Uyarlı Kalman Filtresi İçin

Detaylı

k olarak veriliyor. Her iki durum icin sistemin lineer olup olmadigini arastirin.

k olarak veriliyor. Her iki durum icin sistemin lineer olup olmadigini arastirin. LINEER SISTEMLER Muhendislite herhangibir sistem seil(ref: xqs402) dei gibi didortgen blo icinde gosterilir. Sisteme disaridan eti eden fatorler giris, sistemin bu girislere arsi gosterdigi tepi ciis olara

Detaylı

Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi

Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi Düzce Üniversitesi Bilim ve Tenoloji Dergisi, 3 (2015) 414-431 Düzce Üniversitesi Bilim ve Tenoloji Dergisi Araştırma Maalesi Moment Taşıyan Çeli Çerçeveli Sistemlerin Titreşim Periyotları ve Deprem Yülerinin

Detaylı

IR (İNFRARED) Absorpsiyon Spektroskopisi

IR (İNFRARED) Absorpsiyon Spektroskopisi IR (İNFRARED) Absorpsiyon Spetrosopisi Spetrosopi Yöntemler Spetrofotometri (UV-Visible, IR) Kolorimetri Atomi Absorbsiyon Spetrosopisi NMR Spetrosopisi ESR (Eletron Spin Rezonans) Spetrosopisi (Kütle

Detaylı

Türkiye de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1984-2003

Türkiye de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1984-2003 Türiye de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındai Nedenselli İlişisi: 1984-2003 The Causal Relationship Between Exchange Rates and Inflation in Turey:1984-2003 Yrd.Doç.Dr. Erem GÜL* Yrd.Doç.Dr. Ayut EKİNCİ**

Detaylı

OCAK HAVALANDIRMA ŞEBEKE ANALİZİ İÇİN KOMBİNE BİR YÖNTEM (A COMBINED METHOD FOR THE ANALYSIS OF MINE VENTILATION NETWORKS)

OCAK HAVALANDIRMA ŞEBEKE ANALİZİ İÇİN KOMBİNE BİR YÖNTEM (A COMBINED METHOD FOR THE ANALYSIS OF MINE VENTILATION NETWORKS) ÖZET/ABSTRACT DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN ve MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 2 Sayı: 2 sh. 49-54 Mayıs 2000 OCAK HAVALANDIRMA ŞEBEKE ANALİZİ İÇİN KOMBİNE BİR YÖNTEM (A COMBINED METHOD FOR THE ANALYSIS OF MINE

Detaylı

Zemin Suyu II. Yrd.Doç.Dr. Saadet Berilgen

Zemin Suyu II. Yrd.Doç.Dr. Saadet Berilgen Zemin Suyu II Yrd.Doç.Dr. Saadet Berilgen Yeraltı Suyu Aımı Yeraltı suyu stati bir ütle oluşturmaz ve yerçeimi uvvetlei etisi altında zemin içinde areet edebilme özelliğine saiptir. Zemin içinde areet

Detaylı

Saf Eğilme (Pure Bending)

Saf Eğilme (Pure Bending) Saf Eğilme (Pure Bending) Bu bölümde, doğrusal, prizmatik, homojen bir elemanın eğilme etkisi altındaki deformasonları incelenecek. Burada çıkarılacak formüller, en kesiti an az bir eksene göre simetrik

Detaylı

KOMPLEKS ANALİZ (MAT 472) DERS NOTLARI

KOMPLEKS ANALİZ (MAT 472) DERS NOTLARI KOMPLEKS AALİZ (MAT 47) DERS OTLARI Prof. Dr. AYHA ŞERBETÇİ GİRİŞ Komples düzlemde bir bölgede medana gelen bir fizisel problem örneğin ararlı drm sıcalıları eletrostati ideal sıvı aışı vs. bazı oşlların

Detaylı

ANKARA İLİ DELİCE İLÇESİ KÖPRÜSÜNÜN CPM METODU İLE MÜHENDİSLİK KRİTERLERİNİN BELİRLENMESİ

ANKARA İLİ DELİCE İLÇESİ KÖPRÜSÜNÜN CPM METODU İLE MÜHENDİSLİK KRİTERLERİNİN BELİRLENMESİ PAMUKKALE ÜNÝVERSÝTESÝ MÜHENDÝSLÝK YIL FAKÜLTESÝ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING CÝLT COLLEGE MÜHENDÝSLÝK BÝLÝMLERÝ SAYI DERGÝSÝ JOURNAL OF ENGINEERING SAYFA SCIENCES : 1995 : 1 : 2-3 : 95-103 ANKARA

Detaylı