Ayten DOLANÇAY(l) Şaire R. TÜRKOĞLU(l) HacerKAYA*1 Petek TOKLU01

Transkript

1 Ç.Ü.Z.F. D ergisi, 2007, 22 ( 1 ) : j.a g ric. Fac. Ç.O., 2007, 22 ( 1 ) : G üneydoğu A nadolu Bölgesi K oşullarında Farklı Pam uk Ç eşitlerinin M akineli H aşata U ygunluğunun A raştırılm ası Ayten DOLANÇAY(l) Şaire R. TÜRKOĞLU(l) HacerKAYA*1 Petek TOKLU01 Ö zet Pamuk makineleri ülkemizde henüz etkin olarak kullanılamamaktadır. Yeterli ve kalifiye işgücü bulunamaması nedeniyle, yakın bir gelecekte pamukta makineli haşatın yaygınlaşması beklenmemektedir. Bu çalışmada 6 pamuk {Gossypium lıirsutum L.) çeşidi Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde makineli hasada uygunlukları açısından incelenmiştir. Sonuç olarak en yüksek kütlü verimi Maraş çeşidinden elde edilmiş ve bu çeşidi sırasıyla,. Stoneville 453. Adana 98 ve Çukurova çeşitleri izlemiştir. En yüksek toplam kayıplarının ise Çukurova çeşidinde saptandığı ve bu çeşidi, Stoneville 453. Adana 98, Maraş ve çeşitlerinin izlediği bulunmuştur. İki yıllık deneme sonuçlarına göre, Maraş 'nin en ümitvar çeşit olduğu ve makineli hasadın ise elle hasada göre daha ekonomik olduğu saptanmıştır. A nahtar kelim eler: Pamuk (Gossypium hirsutum L.), makineli. Güneydoğu Anadolu Bölgesi A bstract Suitability o f D ifferent Cotton Varieties to M achinery H arvest in Southeastern A natolian R egion C onditions Although cotton is economically important crop, the cotton harvesters haven't been used effectively yet in Turkey. Due to the lack of qualified hand labor it is expected that the cotton harvesters will be used commonly in the near future. In this study six cotton (Gossypium hirsutum L.) varieties were compared to determine the suitability for mechanical harvesting in Southeastern Anatolia region. As a result Maraş gave the highest seed cotton yield and it was followed by 3 14., Stoneville 453. Adana 98 and Çukurova respectively. The highest harvest loss value was found from Çukurova and this variety was followed by, Stoneville 453. Adana98, Maraş and respectively. According to the two years results, comparing the varieties and harvesting methods it was found that Maraş was the most promising variety and mechanical harvesting was more economical than hand picking harvesting. Key w ords: Cotton (Gossypium hirsutum L.), machinery harvest, seed cotton yield, Southeastern Anatolia region. Giriş Pamuk üretiminde en hassas işlemlerden birisi olan işinin en az kayıpla ve mümkün olduğunca temiz bir şekilde yapılması, büyük önem arz etmektedir. Pamuğun uygun olmayan şekilde toplanması, lifin fiziksel özelliklerini bozarak elde edilecek ürünün kalitesini düşürmekte, tekstil sanayiinde problemler yaşanmasına neden olabilmektedir. Sanayileşmiş ülkelerde, tarımsal alanda çalışan nüfusun giderek azalması pamuk hasadındaki işçi sorunlarını artırmış, pamuk toplamasında makine gücünden yararlanılma yönündeki düşünceleri geliştirmiştir. Günümüzde dünya pamuk üretiminin % 18 nin yapıldığı A.B.D. ve Avusturalya da pamuk alanlarının tamamı, Rusya da yarısından fazlası ve Yunanistan'da % 95 e yakını makine ile edilmektedir. Oysa dünya pamuk üretiminde altıncı sırada yeralan ülkemizde pamuk büyük ölçüde elle edilmektedir (Anonymous, 1998). Ülkemizde işgücünün ucuz ve bol olması nedeniyle pamuk hasadı elle yapılmaktadır. Hasadın kısa zamanda ve kaliteli yapılabilmesi için çok sayıda ve kalifiye işçiye ihtiyaç vardır. Ekolojik farklılıklar nedeni ile Yayın Kuruluna Geliş Tarihi: (l): Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğankent-Adana

2 G üneydoğu A nadolu B ölgesi K oşullarında Farklı Pam uk Ç eşitlerinin M akineli H aşata U ygunluğunun A raştırılm ası pamuk toplama işçisinin temininde ortaya çıkan zorluklar ve artan işçi ücretleri, pamuk hasadının ülkemizde de pamuk toplama makineleri ile yapılması zorunluluk haline gelmiştir. Elle toplamada, pamuğun açma durumuna ve tarla verimine bağlı olarak değişmekle birlikte bir işçi günde birinci el toplamada kg. arasında değişen miktarda kütlü pamuk toplayabilir. Bu miktar ikinci ve üçüncü toplamalarda daha da düşmektedir. Pamukların temiz olması için de, işçilerin dikkatli toplama yapmaları gerekmektedir. Bütün bunların yanında pamuk toplama devresinin kısa bir zaman aralığında olması, bu nedenle toplama işçisine duyulan ihtiyacın fazla olması, pamuk ekim bölgelerine diğer bölgelerden işçi getirilmesini zorunlu kılmaktadır. Ülkemizde işsizliğin yüksek olmasına rağmen, pamuk toplama için gerekli tecrübeli işçi temininde güçlüklerle karşılaşılmaktadır yılı elle pamuk toplamada önemli sorunların yaşadığı ve üreticilerin kendiliğinden makineli hasadı tercih eder duruma geldiği bir yıl olmuştur (Kutlu ve Işık, 1998). Ülkemizde de pamuk üretiminin gelişmesi, hatta mevcut durumunu koruyabilmesi makineli hasada geçişi zorunlu kılmaktadır. Ancak, ülkemizin bu geçişi en az ekonomik kayıpla yapabilmesi için bu gerçeğin kabul edilmesi ve uygun politikalarla desteklenmesi gerekmektedir. Ayrıca, makineli toplama yapacak çiftçiler, ekimden hasada kadar olan işlemleri makineye uygun olacak şekilde disipline ederek daha bilinçli ziraat yapmak zorunda kalacaklar ve bu sayede daha erkenci, kaliteli ve yüksek verimli pamuk üretiminin yöntemini öğrenmiş olacaklardır (Evcim,2003)Bu araştırmada, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde farklı pamuk çeşitlerinin makineli hasada uygunluk açısından karşılaştırılmaları yapılmıştır. Materyal ve Yöntem Araştırmada materyal olarak; Adana 98, Ç., Stoneville 453,, Maraş ve pamuk çeşitleri kullanılmıştır. Deneme, Şanlıurfa Ceylanpınar Tarım İşletmesi ne ait arazide, sulu koşullarda, 2002 ve 2003 yıllarında 2 yıl süre ile yürütülmüştür. Farklı toplama yöntemleri (el ile toplama ve makine ile toplama) ana parsel, çeşitler alt parsel olacak şekilde, bölünmüş parseller deneme deseninde 3 tekrarlama!ı olarak sıra arası 81 cm, sıra üzeri 15 cm ekim sıklığında, 12 sıralı 100 m uzunluğunda parsellere ekim yapılarak yürütülmüştür. Her bir parselde 4 sıra elle 4 sıra da makine ile hast edilmiştir.. Her iki yılda da çıkışlarda problem olan parsellerde aşılama ve sık ekilen parsellerde seyreltme işlemi yapılmıştır. Çiçeklenme başlangıcında 100 cc/da Mepiquat - Chloride (Pix) uygulaması yapılmıştır. % 60 koza açımında, yaprak döktürücü ve kurutucu olarak 200 ml/da Ethephon 480 g/l Cyclanilide 60 g/l (Finish) ve 25 cc/da Thidiazuron 120 gr/1 Diuron 60 g/l (Dropp) birlikte uygulanmıştır Bitkilerin suya ihtiyaç duydukları dönemde sulama yapılmıştır. Araştırmanın her iki yılında da Ekim, Mayıs ayının başında, ise Kasım ayının başında yapılmıştır. Araştırmada her iki yönteminde de belirtilen çeşitlere ilişkin dekara kütlü verimi, kayıp miktar (%) gibi morfolojik karakterler ile çırçır randımanı (%), lif inceliği (mic), lif kopma dayanıklılığı (gr/tex), lif uzunluğu (mm), uniformité indeksi, lif parlaklığı (Rd), lif sarılığı (b) ve çepel miktarı (sayı/gr) gibi teknolojik özellikler incelenmiştir. Verilerin analiz edilmesinde mstate paket program ı kul lan 11m ı ş,ortalamaları n gruplandın İmasında ise EGF (LSD) testi uygulanmıştır. Bulgular ve Tartışma İncelenen özellikler bakımından elde edilen varyans analiz sonuçları Çizelge l de verilmiştir. 30

3 Ç.Ü.Z.F. D ergisi, 2007, 22 ( 1 ) : J.A gric. Fac. Ç.Ü., 2007, 22 (1) : Çizelge 1. Farklı yöntemlerinde farklı pamuk çeşitlerinde incelenen bitkisel karakterlere ilişkin varyans analiz sonuçları Kütlü Hasat Çırçır Lif Lif Lif Varyasyon Lif Çepel verimi kaybı randımanı muk. uzunluğu ün i lor. Rd b kaynaklan inceliği (Say/g) (kg/da) (%) (%) (gr/tex) (mm) Çeşit ** 159.5: :* ** ** 6.72* 75.4** 1.89 ** ** Uygulama 5083 * 998.9** ** 4.65** ** Ç eşxüyg ** ** C.V Çizelge l in incelenmesinde görüleceği gibi, Çeşit yönünden; Kütlü verimi, Hasat kaybı, Lif inceliği, Lif uzunluğu, Lif üniformitesi, Lif parlaklığı (Rd), Lif sarılığı (b) ve Çepel sayısı. Uygulama yönünden; Kütlii verimi, Hasat kaybı, Lif parlaklığı, Lif sarılığı ve Çepel sayısı. Çeşit ve Uygulama interaksiyonu yönünden ise; Hasat kaybı ve Lif parlaklığı istatistiki düzede önemli olduğu görülmektedir. farklı pamuk çeşitlerinde, makine ve el ile edilen uygulamalardan elde edilen ortalama Kütlü verimi miktarı değerleri ile EOF kontrolüne göre oluşan gruplar, Çizelge.2 de verilmiştir. Çizelge 2. Farklı Hasat Yöntemlerinde Farklı Pamuk inden Elde Edilen Kütlü Verimine (kg/da) Adana 98 Çukurova. Stoneville 453 Maraş El ile EGF (% I) çeşit: (% 5) uyg: 15.6 CV: % Çizelge 2'nin incelenmesinden görüleceği gibi, kütlü verimi yönünden, uygulamalar açısından el ile toplamanın ( kg/da), makine ile ( kg/da) toplamaya göre daha yüksek olduğu; çeşitler açısından ise eıı yüksek kütlü verimi miktarının Maraş (401. kg/da) çeşidinde saptandığı, en düşük ise Çukurova ( kg/da) çeşidine ait olduğu izlenebilmektedir. farklı pamuk çeşitlerinde, makine ve el ile edilen uygulamalardan elde edilen ortalama kaybı miktarı değerleri ile EGF kontrolüne göre oluşan gruplar, Çizelge.3'de verilmiştir. 31

4 G üneydoğu A nadolu B ölgesi K oşullarında Farklı Pam uk Ç eşitlerinin M akineli H aşata U ygunluğunun A raştırılm ası Çizelge 3. Farklı Hasat Yöntemlerinde Farklı Pamuk inden Elde Edilen Hasat Kayıp Miktarına (%) İlişkin Ortalama Değerler ve Oluşan G r u p l a r Adana 98 Çukurova Stoneville 453 Maraş b a b 10.73* d bc El ile 4.82 fg cd 6.61 ef 4.62 g 4.32 g 8.43 e EGF (% 1) çeşit: 1.30 (% 1) uyg: 1.83 (% 1) uyg x çeşit: 1.84 CV: % Çizelge 3 ün incelemesinden görüleceği gibi, kayıp miktarı yönünden, uygulamalar açısından makine ile toplamanın (%14.22), elle toplamaya (%6.77) göre daha yüksek olduğu; çeşitler açısından ise en yüksek kayıp miktarının Çukurova (% 17.38) çeşidinde saptandığı, en düşük ise Maraş (%7.32) çeşidine ait olduğu izlenebilmektedir. x çeşit interaksiyonunun önemli bulunması, kayıp miktarı yönünden çeşitlerin uygulamalara Farklı tepki gösterdiğini ortaya koymaktadır. Benzer konuda çalışan araştırıcılardan. Evcim ()'in, toplam kütlü kayıplarının makine ile ta ortalama yerli çeşitlerde % 6, yabancı çeşitlerde % 5, elle toplamada ise kg/da % 3-6 olduğunu bildirmişlerdir. Aynı şekilde; Sağlam ve Akyol (2002), makineli ta kayıpları ortalama % 10.09, elle ta kayıpları ortalama % 1.12 olarak gerçekleştiğini bildirmişlerdir. farklı pamuk çeşitlerinde, makine ve el ile edilen uygulamalardan elde edilen ortalama çırçır randımanı değerleri ile EGF kontrolüne göre oluşan gruplar, Çizeige 4 de verilmiştir Çizelge 4. Farklı Hasat Yöntemlerinde Farklı Pamuk inden Elde Edilen Çırçır Randımanı Adana 98 Çukurova Stonevilie 453 Maraş El ile EGF CV: % 2.39 Çizelge 4. iin incelemesinden görüleceği gibi, iki yılın birlikte değerlendirilmesinden elde edilen sonuçlara göre çırçır randımanı yönünden çeşitler, uygulamalar ve çeşit x uygulama interaksiyonunun istatistiki düzeyde önemli olmadığı görülmektedir. Elde edilen bu bulgular, makine ve elle ta çırçır randımanı bakımından belirgin bir fark oluşturmamaktadır. Ancak işçiyle kilo hesabı toplanan pamuk örneklerinin bazılarında çırçır randımanı, makineli tan 1 puan kadar düşük olabileceğini bildiren Evcim () in bulgularıyla benzerlik göstermektedir 32

5 Ç.Ü.Z.F. D ergisi, 2007, 22 (1 ) : J.A gric. Fac. Ç.İJ., 2007, 22 ( 1 ) : farklı pamuk çeşitlerinde, makine ve el ile edilen uygulamalardan elde edilen ortalama lif inceliği değerleri ile EGF kontrolüne göre oluşan gruplar, Çizelge 5. de verilmiştir Çizelge 5. Farklı Hasat Yöntemlerinde Farklı Pamuk inden Elde Edilen İlişkin Lif İnceliği (mic.) Ortalama Değerler ve Oluşan Gruplar Adana 98 Çukurova Sloncville 453' Maraş El İle a 3.88 c 4.28 ab 4.28 ab 4.23 ab 3.97 bc EGF (% 1) çeşit: 0.32 CV: % 9.46 Çizelge 5 in incelemesinden görüleceği gibi, lif inceliği özelliği yönünden, çeşitler açısından en yüksek lif inceliği (mieronaire) özelliği makine ile edilen Adana 98 (4.36 mic) çeşidinde saptanırken, en düşük Çukurova (3.88 mic) çeşidinde saptanmıştır. Elde edilen bu bulgular, makine ile toplanmış pamuk örneklerinde, ortalama 4 olduğu bunun referans değerlerinin sınırları içinde olduğunu dolayısıyla lifin teknolojik özellikleri bakımından ayırt edici fark bulunmadığını bildiren Evcim () in bulgulan ile benzerlik göstermektedir. farklı pamuk çeşitlerinde, makine ve el ile edilen uygulamalardan elde edilen ortalama lif kopma dayanıklılığı değerleri ile EGF kontrolüne göre oluşan gruplar, Çizelge 6 da verilmiştir Çizelge 6. Farklı Hasat Yöntemlerinde Farklı Pamuk inden Elde Edilen İlişkin Lif Adana 98 Çukurova Stoneville 453 Maraş El ile hasal EGF CV: % 7.36 Çizelge 6 nın incelemesinden görüleceği gibi, lif kopma özelliği yönünden çeşitler, uygulamalar ve çeşit x uygulama interaksiyonunun istatistiki düzeyde önemsiz olduğu dikkati çekmektedir. Elde edilen bu bulgular, makine ile toplanmış pamuk örneklerinde, ortalama gr/tex olduğunu, bunun referans değerlerinin göre lifin teknolojik özellikleri bakımından ayırt edici fark bulunmadığım bildiren Evcim () in bulguları ile benzerlik göstermektedir. 33

6 G ün ey d o ğ u A nadolu B ölgesi K oşullarında Farklı Pam uk Ç eşitlerinin M akineli H aşata U ygunluğunun A raştırılm ası farklı pamuk çeşitlerinde, makine ve e] ile edilen uygulamalardan ejde edilen ortalama lif uzunluğu değerleri ile EGF kontrolüne göre oluşan gruplar, Çizelge 7 de verilmiştir Çizelge 7. Lif Uzunluğu (mm) Özelliğine İlişkin Ortalama Değerler ve Oluşan Gruplar Adana Çukurova Stoneville Maraş El ile Oıt a 29.6 c ab 30.6 b 30.7 ab 30.8 ab EGF (% 1) çeşit: 0.68 CV: % 2.71 Çizelge 7rnin incelemesinden görüleceği gibi, çeşitler yönünden en yüksek lif uzunluğu Adana 98 çeşidinde saptanırken (31.4 mm), en düşük değer ise Çukurova çeşidinde saptanmıştır (29.6 mm). Elde edilen bu bulgular, makine ile toplanmış pamuk örneklerinde ortalama mm olduğunu, bununda referans değerlerine göre lifin teknolojik özellikleri bakımından ayırt edici fark bulunmadığını bildiren Evcim () in bulgulan ile benzerlik göstermektedir. farklı pamuk çeşitlerinde, makine ve el ile edilen uygulamalardan elde edilen ortalama uniformité indeksi değerleri ile EGF kontrolüne göre oluşan gruplar, Çizelge 8 de verilmiştir Çizelge 8. Uniformité İndeksi Özelliğine İlişkin Ortalama Değerler ve Oluşan Gruplar. Adana Çukurova Stoneville Maraş El ile a bc abc abc EGF (% 5) çeşit 1.3 CV; % ab c Çizelge 8' in incelenmesinden Adana 98 çeşidinde saptanırken görüldüğü gibi, çeşitler yönünden en yüksek (84.99), en düşük değer ise uniformité indeksi çeşidinde saptanmıştır (83.03). 34

7 Ç.Ü.Z.F. D ergisi, 2007, 22 ( 1 ) : J.A gric. Fac. Ç.Ü., 2007, 22 (1) : farklı pamuk çeşitlerinde, makine ve el ile edilen uygulamalardan elde edilen ortalama lif parlaklığı değerleri ile EGF kontrolüne göre oluşan gruplar, Çizelge 9'da verilmiştir Çize 1ge 9. Lif Parlaklığı (Rd) Özelliğine İlişkin Ortalama Değerler ve Oluşan Gruplar Adana Çukurova Stoneville Maraş e 70.8 d 66.9 ef 64.7 g 65.2 f 71.0 d 67.8 b El ile 76.9 a 74.7 bc 73.3 c 71.1 d 70.9 d 76.1 ab 73.8 a a 72.7 a 70.1 b 67.9 c 68.0 c 73.5 a EGF (% 1) çeşit: 1.35 (% 1) uyg: 0.78 (% 1) uyg x çeşit: CV: % Çizelge 9 un incelenmesinden görüldüğü gibi, lif parlaklığı yönünden, uygulamalar açısından el ile toplamanın (73,8) makine ile toplamaya (67.8) göre daha yüksek olduğu; çeşitler açısından ise en yüksek lif parlaklığı özelliğinin el ile toplamada Adana 98 (76.9) çeşidinde saptandığı, en düşük değerin ise makine ile toplamada (64.7) çeşidine ait olduğu izlenebilmektedir. x çeşit interaksiyonunun önemli bulunması, lif parlaklığı özelliği yönünden çeşitlerin uygulamalara farklı tepki gösterdiğini ortaya koymaktadır. farklı pamuk çeşitlerinde, makine ve el ile edilen uygulamalardan elde edilen ortalama lif sarılığı değerleri ile EGF kontrolüne göre oluşan gruplar, Çizelge 10 da verilmiştir Çizelge 10. Lif Sarılığı (b) Özelliğine İlişkin Oıtalama Değerler ve Oluşan Gruplar. Adana Çukurova Stoneville Maraş a El ile b c 8.7 ab 8.6 b 8.8 ab 9.0 a 8.5 b EGF (% 1) çeşit: 0.37 (% 1) uyg: 0.21 CV: % 5.28 Çizelge 10 un incelenmesinde görüldüğü gibi, lif sarılığı yönünden uygulamalar açısından makine ile toplamanın (8.8), el ile toplamaya (8.3) göre daha yüksek olduğu; çeşitler açısından ise en yüksek lif sarılığı özelliğinin makine ile toplamada Maraş (9.2) çeşidinde saptandığı, en düşük değerin ise elle toplamada Adana 98 (7.4) çeşidine ait olduğu izlenebilmektedir. 35

8 G üneydoğu A nadolu B ölgesi K oşullarında Farklı P am uk Ç eşitlerinin M akineli H aşata U ygunluğunun A raştırılm ası Elde edilen bu bulgular, renk sınıfları değerlendirildiğinde makina ile toplanan örneklerin 1-2 derece daha düşiik çıktığı görülmektedir. Makinalı ta çepel oranının fazla olması renk derecesinin de azalmasına neden olabileceğini bildiren Öz (2001) ün bulgularıyla benzerlik göstermektedir. farklı pamuk çeşitlerinde, makine ve el ile edilen uygulamalardan elde edilen ortalama Çepel miktarı değerleri ile EGF kontrolüne göre oluşan gruplar, Çizelge 11/d e verilmiştir Çizelge 11. Çepel Miktarı (sayı/gr) Özelliğine İlişkin Ortalama Değerler ve Oluşan Gruplar Adana 98 Çukurova Stoneville 453 M araş a El ile b a b a a a ab EGF (% 1) çeşit: (% 1) uyg: CV: % Çepel miktarı yönünden uygulamalar açısından makine ile toplamanın (111.25) el ile toplamaya (63.17) göre daha yüksek olduğu; çeşitler açısından ise en yüksek çepel miktarının (100.42) çeşidinde saptandığı, en düşük miktarın ise Çukurova (63.00) çeşidine ait olduğu izlenebilmektedir. Elde edilen bu bulgular, makineli ta çepel oranı, elle hasada göre 1-2 puan kadar fazla olmaktadır. Ayrıca makineli örneklerinde çepel partiküileri daha küçük olmakta, dolayısıyla sayıları 3-4 kat daha fazla çıktığını bildiren Evcim () in bulguları ile benzerlik göstermektedir. Aynı şekilde çepel oranı doğal olarak makina ile toplanmış örneklerde elle toplananlara göre daha yüksek değerler aldığı elle toplamada çepel oranı %0,5- %1,2 arasında değişirken makina ile toplanmış örneklerde % 4,8 e dek ulaşmaktığını bildiren Öz (2001) ün bulgularıyla benzerlik göstermektedir. Yine bulgularımız; yabancı madde miktarının, makine ile toplamada, % 9.85 ile % arasında; elle toplamada ise bu oranın % 4-5 arasında olduğunu bildiren Kaynak ve ark () nın bulguları ile uyum içerisindedir. 36

9 Ç.Ü.Z.F. D ergisi. 2007, 22 (1) : J.A gric. Fac. Ç.Ü., 2007, 22 (1) : Çizelge 12. Makineli Pamuk Hasadının Ekonomik Analizi Ortalaması Ortalaması Makine Kullanım Maliyeti ( x 1000 TL/da ) Elle Toplama Maliyeti ( x 1000TL/da) Adana Ç.ukıırova Stoneville Maraş Çizelge 12?nin incelenmesinden görüldüğü gibi, makine ile edilen parsellerde en düşük, en yüksek Çukurova ; elle edilen parsellerde ise en düşük, Çukurova, en yüksek maliyet Maraş pamuk çeşidinde görülmektedir. Sonuç yıllarında, Ceylanpınar TİGEM koşullarında, Çukurova ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde yetiştirilen standart pamuk çeşitlerinin, agronomik ve teknolojik karakterlerinin makine ile toplamadaki performanslarını incelemek amacı ile yapılan bu çalışmadan elde edilen sonuçlar, aşağıda incelenen özellikler yönünden Özet olarak verilmiştir. Çalışmada, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yaygın olarak yetiştirilen dört standart çeşit (Maraş,,, Stoneville 453) ve Çukurova Bölgesinde (Adana 98, Çukurova ) yaygın olarak yetiştirilen iki standart çeşit materyal olarak kullanılmıştır. Kaynaklar Anonymous, Pamukta Makineli Hasat Raporu. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara. Evcim. Ö.,. Türkiye Pamuk Tarımında Makineli Hasada Geçiş. III. Türkiye Pamuk, Tekstil vc Konfeksiyon Sempozyumu 20 Nisan. İzmir. İki yıllık araştırma sonuçları incelendiğinde, en yüksek kütlü verimi elle edilen Maraş çeşidinden kg/da elde edilmiştir. Bunu,, Stoneville 453 ve Adana 98 çeşitleri izlemiştir. En düşük kütlü verimi ise makine ile edilen Çukurova çeşidinden kg/da elde edilmiştir. En yüksek toplam kaybı, makine ile toplamada Çukurova çeşidinden % elde edilirken, bunu Stoneville 453, Adana 98, çeşitleri izlemiştir. En düşük kaybı ise, elle toplamada Maraş çeşidinden % 4.32 ile elde edilmiş olup, makine ile toplamadaki kaybının el ile toplamadan daha yüksek olduğu saptanmıştır. Farklı uygulamalarının lif özelliklerinden çırçır randımanı, lif kopma dayanıklılığı, lif inceliği, lif uzunluğu ve üniformite indeksi yönünden önemli bir fark meydana getirmediği, buna karşın lif parlaklığı, lif sarılığı, ve çepel sayısının uygulamalarından etkilendiği saptanmıştır. Evcim. Ö., Pamukta Makineli Hasat. Pamukta Eğitim Semineri s , Ekim 2003, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Mak. Böl. İzmir Kutlu M., Işık A., Çukurova Bölgesinde Farklı Pamuk inin Makineli Hasada Uygunluk Açısından Karşılaştırılması. Çukurova Üniversitesi Tarım Makineleri Bölümü, Seminer Notları, Adana. 37

10 G ü neydoğu A nadolu B ölgesi K oşullarında Farklı Pam uk Ç eşitlerinin M akineli H aşata U ygunluğunun A raştırılm ası Kaynak, M. A., Ünay, A., Özkan, İ., Başal, HL,. Effect of Machine Picking on Agronomical and Technological Characteristics in Different Cotton Varieties (G. Hirsutum L.). The Inter- Regional Cooperative Research network on cotton September Adana/ TURKEY Öz, E Makineli Pamuk Hasadının Pamuk Lif Kalitesi Üzerindeki Etkilerinin Çiftçi Koşullarında Belirlenmesi Selçuk Teknik Online Dergisi / Issn Volume 2, Number: Ege Üniversitesi, Ege Meslek Yüksekokulu, 35100, Bomova- İzmir Sağlam, R., Akyol B., Ceylanpınar Tarım İşletmesi nde Makineli Pamuk Hasadında Ürün Kayıplarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 5. Pamuk Tekstil ve Konfeksiyon Bildirileri Nisan s: Diyarbakır Yelin D., Gossypium hirsutum L. Türü İçinden Beş Pamuk Çeşidinin Yarım Diallel Melez Populasyonlarında, Verim ve Makineli Hasada İlişkin Tarımsal Özelliklerin Kalıtımı Üzerinde Araştırmalar. Doktora Tezi Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınları, Adana. 38