İYOT VE TİROİD KANSERİ PROF. DR. FARUK ALAG Ö L

Transkript

1 İYOT VE TİROİD KANSERİ PROF. DR. FARUK ALAG Ö L

2 İYOT VE TİROİD Günlük iyot alımı kılavuzu Kurulus Gebelik ve emzirme dısı (mcg) Gebelik (mcg) WHO, ICCIDD Endocrine society Emzirme dönemi (mcg)

3 İYOT VE TİROİD Tiroid hormonları yapılarında önemli miktarda iyot bulundurur (T4 % 65; T3 % 58) Gebelik dısında, diyetle alınan ug iyot tiroid bezinin hormon yapımı için gerekli ihtiyacını karsılar Alınan iyot mide ve barsaktan hızlı olarak emilir Tiroid folikül hücreleri iyodu içeri tasımaya ve tiroid hormon sentezinde kullanmaya uygun olarak yapılanmıstır

4 İYOT VE TİROİD T4 5 5 NH2 I HO O CH2 CH COOH I 3 3 T3 5 NH2 I I I HO I O I CH2 CH COOH 3 3

5 TİROİD HORMON YAPIMI oksidasyon iyodinasyon-organifikasyon eslesme (coupling) TSH TSHR Tg TPO THOX1/2 Tg MIT + DIT Na I NIS Na I I H2O2 PENDRIN I T3 K Na K T3-T4 KCNQ1 KCNE2 ATPase MCT8 Na K K T3-T4 DEHAL1 Tg+ MIT- DIT Tg+T3- T4 DIT + DIT basolateral apikal T4

6 İYOT VE TİROİD KANSERİ Iyot alımında epidemiyolojik değerlendirme (WHO) Median idrar iyot (ug/l) Iyot alımı Iyot durumu Okul çağıçocuk < >300 Yetersiz Yetersiz Yetersiz Yeterli Gereğinden fazla aşırı Ağır iyot eksikliği Orta iyot eksikliği Hafif iyot eksikliği Optimal Iyot hipertiroidi riski Sağlıksorunları(iyot hipertiroidi, otoimmun tiroidit)

7 İYOT VE TİROİD KANSERİ iyot alımında epidemiyolojik değerlendirme (WHO) Median iyot gebelik Iyot alımı <150 yetersiz yeterli Gereğinden fazla 500 emzirme aşırı < 100 yetersiz 100 < 2 yaş çocuk yeterli < 100 yetersiz 100 yeterli

8 İYOT VE TİROİD KANSERİ IDD hastalıkları(chen ZP, Hetzel BS Best Practice & Research Clinical Endovrinogy and Metabolism 24, 2010) fetus Yeni doğan Çocuk ve adolesan Erişkin Tüm yaşlar Abortus Ölü doğum Konjenital anomali Nörolojik kretenizm Hipotiroid kretenizm Psikomotor defekt Perinatal mortalite artışı Neonatal mortalite Mental ve fiziksel gelişme geriliği Bebek ölümü artışı Mental ve fiziksel gelişme geriliği Guvatr Iyot hipertiroidisi Guvatr Hipotiroidi Mental fonksiyonda bozulma Nükleer radyasyona duyarlılık

9 İYOT VE TİROİD KANSERİ Iyot alımında tahammül edilebilen üst sınır (ug/gün) yaş Erişkin gebelik European commissionscintific committee on food US Institute of Medicine

10 Iyot alımı ve hastalık iliskisi Laurberg et al. Thyroid 11, number 5, 2001

11 İYOT VE TİROİD Iyot yetersizliğine bağlıhastalıklar iyi bilinmektedir: endemik guvatr ve yeni doğan nörolojik gelişme bozukluklarıgibi Dünya nüfusunun yaklaşık 2/3 ü iyot koruma programı altındadır Iyot alımının yüksek olduğu (yiyecekler, doğal kaynaklar) bazıtoplumlarda (Japonya, İzlanda ) tiroid hastalıkları, guvatr görülebilir (Hokkaido, Japonya, Çin)

12 İYOT VE TİROİD Iyot korumasıaltında olan bir çok toplumda düşük iyot alımından yeterli-yüksek iyot alımına geçiş olur İyot yetersiz toplumlarda iyot eklenmesi ile, iyot eksikliğinin derecesine ve iyot alımına bağlıolarak hipertiroidi sıklığında birkaç kat artış olur (Stanbury JB et el. Thyroid, 8:83-100,1998) Bu değişiklik önceki iyot eksikliği dönemlerinde gelişen nonotoimmun hipertiroidiye (MNG-otonom nodüle) bağlanır Uzun süreli iyot yetersiz kalan toplumlarda hipertiroidi, uzun süreli iyot yeterli kalan toplumlarda hipotiroidi sıklığı daha fazladır

13 İYOT VE TİROİD Klinik hipertiroidi-hipotiroidi ve iyot iliskisi Laurberg et.al, Thyroid 11, 2001

14 Klinik hipertiroidi ve iyot iliskisi Laurberg et.al, Thyroid 11, 2001

15 Klinik hipotiroidi ve hipertiroidi ile iyot durumu iliskisi Laurberg et al., Thyroid, 11, 2001

16 Hafif ve orta derecede Iyot yetersizligi ve TSH (Laurberg et al. Thyroid 11, 2001)

17 Toplum çalışmalarında hipotiroidi ve hipertiroidi sıklığı Laurberg et al. Thyroid 11, 2001

18 TURDEP-II: BÖLGESEL TSH DÜZEYLERI, TIROID OTOANTIKORLARı (ANTI-TPO VE ANTI-TG) VE TIROID DISFONKSIYONLARı

19 Serum TSH (miu/ml) 1,75 1,7 1,65 1,6 1,55 1,5 1,45 1,4 1,35 TURDEP-II: BÖLGESEL TSH DÜZEYLERI* Kuzey Güney Batı Doğu İç Estimates Dependent Variable:TSH 95% Confidence Interval Bolge Mean Std. Error Lower Bound Upper Bound 1. Kuzey Anadolu a Güney Anadolu a Batı Anadolu a Doğu Anadolu a İç (Orta) Anadolu a a. Covariates appearing in the model are evaluated at the following values: Yas = , Cinsiyet = 1.41, BKI = , Bel_çevresi_cm = *Referans grup: Yaş, cins, BKİ ve bel çevresine göre ayarlanmış.

20 6 TURDEP-II: BÖLGESEL TIROID HASTALıKLARı* KADINLAR 6 ERKEKLER 5 5 Prevalans (%) Prevalans (%) Subkl Hiper Klinik Hiper Subkl HipoKlinik Hipo 0 Subkl Hiper Klinik Hiper Subkl HipoKlinik Hipo Kuzey Güney Batı Doğu İç Türkiye Kuzey Güney Batı Doğu İç Türkiye *Hastalıksız toplum

21 TURDEP-II: TIROID OTOANTIKORLARı SıKLığı TURDEP-II: Tiroid antikorları (n=16590) Anti-TPO (Ort ± SH; U/L) Anti-Tg (Ort ± SH; U/L) Anti-TPO >34 U/L (n=2162) Anti-Tg >114 U/L (n=2266) Anti-TPO >34 ve Anti-Tg >114 U/L (n=1150) K (%65) E (%35) p 44.8 ± ± 1.0 < ± ± 2.1 < < < <0.001 % Anti-TPO Anti-TgAnti-TPO + Anti-T Kadın Erkek Genel

22 İYOT VE TİROİD KANSERİ Deneysel çalışmalarda bazıdeney hayvanlarında tiroid kanseri sıklığıve iyot arasında ilişki gösterilmiştir Iyot eksikliği yaratılan deney hayvanlarında tiroid kanseri gelişmesinde artış görülmüştür (Rasmussen-Feldt R et al. Thyroid, 11, 2001) Epidemiyolojik çalışmalarda tiroid kanseri ve iyot ilişkisi çelişkilidir Tiroid kanserinin histolojik tipleri ile iyot arasındaki ilişki daha belirgin verilere dayanır Iyot korumasıile papiller:foliküler kanser oranında artış görülür (Rasmussen-Feldt R et al. Thyroid, 11, 2001)

23 The changing incidence and spectrum of thyroid carcinoma in Tasmania ( ) during a transition from iodine sufficiency to iodine deficiency (Burgess JR et al. J Clin Endocrinol Metab 85:1513, 2000)

24 THE CHANGING INCIDENCE AND SPECTRUM OF THYROID CARCINOMA IN TASMANIA ( ) DURING A TRANSITION FROM IODINE SUFFICIENCY TO IODINE DEFICIENCY (BURGESS JR ET AL. J CLIN ENDOCRINOL METAB 85:1513, 2000) Iyotlamanın kesilmesi ile Iyot yeterli durumdan iyot yetersiz hale dönüşen Tasmania: 289 TC, % 62, PTC; 23, FC; 4, MTC; 11 diğer tipler. TC sıklığı de 2.45 den 5.33 e (kadın) ve 0.75 den (erkek) 1.76 ya yükselmiş; PTC kadında 4.5 ve erkekte 2.1 kat artmış

25 İYOT VE TİROİD KANSERİ AY ş E KUBAT Ü Z Ü M, NURDAN G Ü L, NE ş E Ç OLAK, HARIKA B OZTEPE, FERIHAN ARAL, SEMA YARMAN, REFIK TANAKOL, YASEM İ N G İ LES,YERSU KAPRAN, I Ş IK ADALET, FARUK ALAG Ö L

26 MIKROPAPILLER CA Folikuler Tiroid Ca Erkek 54; 17 Erkek 22; %2 Kadın 256; 83 Kadın 65; %7

27 YıLLAR İÇINDE FOLIKULER TIROID KARSINOM SıKLığı AZALDı yeni tanıftc >2005 Yıllara göre değişen FTC sıklığı >2005

28 FTC DA HISTOLOJIK ALT GRUPLAR %62, %31, %19,5 9 %20 8 %6,6 %17,7 7 %2,4 %2,2 %6,6 %26,8 11 %2,2 %2,4 <1999 > FTC HCC Az dif. Yaygın FTC FTC+PTC Minimal inv. FTC 1 FTC zemininde anaplastik Ca

29 Hurthle hücreli karsinom Yaygın invaziv tip Az diferansiye Anaplastik Folikuler tiroid karsinomu Minimal invaziv tip n=36 % 40 n= 55 % 60

30 FTC DE TANı YAşı (ANLAMLı FARK YOK) FTC DA YıLLAR IÇINDE TANı YAşı ARTTı >2005

31 MIKROKARSINOMLARDA TÜMÖR ÇAPı mm >5 mm

32 MIKROKARSINOMLARDA HISTOLOJIK ALT TIPLER 70; 23% Fol.vary 9; 3% sklerotik 8; 3% onkositik Klasik Folikuler vary. Sklerotik Onkositik Klasik+Folikuler vary. Sklerotik+Onkositik Folikuler vary+sklerotik 212; 71% Klasik

33 KLASIK MIKROKARSINOM SıKLığı Diğer histolojik alt gruplar; 98; 32% Klasik mikropapiller; 212; 68%

34 MIKROPAPILLER CA DA YıLLARA GÖRE TANı YAşı p< p< >2005

35 MIKROKARSINOMLARDA EN BÜYÜK TÜMÖR ÇAPı >2005 Tanı yaşı (yıl) 43.6±8.9* 46.1± ±11.6 Tm çapı 1 (mm) 5.9± ± ±2.5 Tm çapı-2 (mm) (n:123) 4.3± ± ±1.9 Tm çapı-3 (mm) (n:49) 2.6± ± ±1.6 Tm çapı-4 (mm)(n:19) 2.0± ± ±1.3 Tm çapı-5 (mm) (n:8) ±1.0

36 MIKROKARSINOMLARDA PATOLOJIK ÖZELLIKLER (-) 150 (+) Multisentrisite Bilateralite Tm kapsül varlığı Tiroid kapsül inv Yum.doku inv. vaskuler inv. Tiroid içi yayılım LND

37 MIKROPAPILLER KARSINOMLARDA MULTISENTRISITE ,52% ,48% >2000

38 MIKROPAPILLER KARSINOMLARDA ANTITG POZITIFLIğI ,26% ,20% >2000

39 HISTOLOJIK ALTGRUPLARA GÖRE RET/PTC POZITIFLIğI Arpaci D, Uzum AK,Kapran Y, Ozbey NC. Endocrinologist, 2008

40 KLINIK ÖZELLIKLER ILE İHK BOYAMA ILE SAPTANAN RET/PTC POZITIFLIğI ARASıNDA ANLAMLı ILIşKI Arpaci D, et al. Endocrinologist, 2008

41 İYOT VE TİROİD KANSERİ Sonuç 1999 öncesi ve sonrasıkıyaslandığında foliküler kanser sıklığında azalma Foliküler kanser tanıyaşında artış (AD) Mikropapiller kanser tanıyaşında artış (A) Mikropapiller kanserde > 2000 yılımultifokal bulguda artış (A) AntiTg pozitifliğinde > 2000 yılıartış (AD) Mikropapiller kanser alt grupların (klasik-nonklasik) kıyaslanmasıad

42

43

44 TİROİD EKİBİMİZ

45