BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS UYGULAMA FÖYÜ (MF) LYS BÝYOLOJÝ - 23 KALITIM - I

Transkript

1 ÝREY DERSHNELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS UYGULM FÖYÜ (MF) DERSHNELERÝ LYS ÝYOLOJÝ - 23 KLITIM - I Ders anlatým föyleri öðrenci tarafýndan dersten sonra tekrar çalýþýlmalýdýr. KLITIM - I dý Soyadý :... u kitapçýðýn her hakký saklýdýr. Tüm haklarý bry irey Eðitim Yayýncýlýk Pazarlama Ltd. Þti. e aittir. Kýsmen de olsa alýntý yapýlamaz. Metin ve sorular, kitapçýðý yayýmlayan þirketin önceden izni olmaksýzýn elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayýt sistemiyle çoðaltýlamaz yayýmlanamaz. Kalýtým:... kendi yavrularýna aktarýlmasý olayýna denir. Kromozom:... ve... oluþan genetik bilgi taþýyan hücredeki yönetimi ve kalýtýmý saðlayan yapýlardýr. Gen: DN nýn... þifre veren bölümüne gen denir.... üzerinde bulunurlar ve... gösterilirler. Lokus: Kromozomlar üzerinde... bulunduðu yerlerdir. lel Gen:... karþýlýklý noktalarýnda bulunan genlerdir. Canlýda bir gen çifti bir karakteri kontrol eder. Dominant (askýn) Gen: Etkilerini her zaman genlerdir. üyük harflerle gösterilir. gibi. Resesif (Çekinik) Gen: Etkisini dýþ görünüþte... genlerdir. u genin etkisini gösterebilmesi için baskýn genle taþýnmamasý gerekir. Küçük harfle gösterilir. a, aa vb. UYGULM þaðýda genotipleri verilen canlýlarýn fenotiplerini yazýnýz. abdd :... EeddKk :... TtMmPprr :... abbmmkkss :... VvYycceeFfLl :... UUhhEeGgZz :... SSKkPpTtaallEE :... þaðýda verilenlerin karþýlarýna homozigotluk veya heterozigotluk durumlarýný belirtin. a :... bb :... a :... bb :... abbcc :... eeddffgg :... akkllmm :... Homozigot (rý döl=saf ýrk): ir karakteri kontrol eden genler birbirinin... ise homozigottur., bb vb. þaðýda verilen terimlerin karþýlarýna açýklamalarýný yazýnýz. Heterozigot (Melez döl=hibrit): ir karakteri kontrol eden genler birbirinden... ise heterozigottur. a, gibi Lokus: : Genotip: ir canlýnýn sahip olduðu... Örneðin;, bbccdd yazýlýmý bireyin homozigot genotipli olduðunu, a, bccdd yazýlýmý bireyin heterozigot genotipli olduðunu gösterir. Resesif gen : Fenotip: ireyin... ve... dýþ görünüþüdür. Örneðin; ve a genotipindeki bir bireyin fenotipi yani baskýn özellik, aa genotipli bireyin fenotipi a yani çekinik özelliktir. 1 Fenotip: :

2 UYGULM Her canlýnýn fenotipi,... ve... karþýlýklý etkisi sonucu ortaya çýkar. þaðýda verilen gösterimlerin karþýsýna uygun ifadeleri yazýnýz. b :... Monohibrit: ir canlýnýn... bir karaktere etki eden genlerinin... olmasý durumudur. Örnek; a veya b. E F G e f g :... Dihibrid: ir canlýnýn... karaktere etki eden genlerinin... olmasý durumudur. Örnek; ab ab :... aðýmsýz gen: lel genlerin... üzerinde bulunmasý durumudur. a b C c kromozomlar E e :... DdEeFf :... aðlý gen: ir kromozom üzerinde... bulunmasýdýr. genin C a b c þaðýda verilen örneklerin mutasyon ya da modifikasyon olup olmadýðýný altlarýnda verilen boþluklara yazýnýz. Gamet:... sonunda oluþan hücrelerdir.... kromozom sayýsýna sahiptir. Her gamette gen çiftlerinden yalnýz birer tane bulunur. Parental Çaprazlama:... çaprazlamasýdýr. Sperm hücrelerinin X ýþýnlarýna maruz kalmasý sonucu nükleotit sýralarýnýn deðiþmesi... Filial Döl:... meydana gelen bireyleri ifade eder. Çaprazlama sonucu oluþan ilk döle F 1, ikinci döle F 2 dölü denir. Sirke sineklerinin sýcaklýða baðlý kanat yapýsýnýn deðiþmesi... Mutasyon: DN da meydana gelen denir. Modifikasyon: Çevre etkisiyle... meydana gelen deðiþikliklere denir. Erkek çocuklarýn sünnet olmasý... Modifikasyonlar... deðildir. Sýcaklýk, ýþýk, nem ve besin gibi faktörlerle ortaya çýkar. Mutasyonlarýn kalýtsal olabilmeleri için... hücrelerinde görülmesi gerekir. akterinin konulduðu besi ortamýndaki kimyasal maddelerin DN sýnýn yapýsýný deðiþtirmesi... Diþi bal arýlarýnda beslenmeye baðlý olarak üreme yeteneðinin deðiþmesi... 2

3 ÖNEMLÝ MODÝFÝKSYON ÖRNEKLERÝ: Döllenmiþ arý yumurtalarýnýn hepsi diþi olmasýna raðmen larvalardan arý sütüyle beslenen..., çiçek özüyle beslenen... olur. Himalaya tavþanlarýnda doðal kürk rengi kulak, kuyruk ve burunda..., diðer kýsýmlarda ise... Pigment birikimini saðlayan enzim yalnýz 30 C nin altýnda aktiftir. u hayvanlarda sivri kýsýmlarýnda Himalaya Tavþaný 30 C nin altýnda sýcaklýk görülür. Eðer bu hayvanlarýn siyah tüyleri yolunup sýcak su torbalarý baðlanýrsa buradan beyaz tüylerin çýktýðý görülür. Ya da beyaz tüyleri yolunup soðuk su torbasý baðlanýrsa, buradan siyah tüylerin çýktýðý görülür. Çuha çiçeði (Primula sinensis) bitkisi kýrmýzý çiçekli bir çeþidi sýcaklýðý... olan bir ortama alýndýðýnda... açar. Eðer beyaz çiçekli bitki... olan bir ortama alýnýrsa ayný bitkinin... çiçekler açtýðý görülür. Çuha Çiçeði Kývrýk kanatlýlýk özelliðini kontrol eden gene sahip arý döl sirke sineði larvalarý eðer... lik bir ortamda yetiþtirilirse... kanatlý sirke sineði oluþur. Eðer... bir ortamda tutulursa sineklerin kanatlarý... olur. Oysa düz kanatlýlýk genine sahip sirke sinekleri... geliþtiklerinde hep düz kanatlý olurlar. una göre... kanatlýlýk oluþumunda sadece genlerin etkili olduðu,... oluþumunda ise genlerin ve çevrenin ortak bir etkisi olduðudur. Sirke sineði Tek yumurta ikizlerinin genotipleri birbirinin týpatýp... ncak çevresel faktörlerle belirlenen boy, zeka, kilo gibi karakterler farklý olabilir. Müslüman ve Yahudi çocuklarýnýn sünnet olmasý da modifikasyona örnektir. Tek yumurta ikizleri 3

4 GENETÝK VE OLSILIK 1) Þansa baðlý olaylar birbirinden baðýmsýz olarak meydana gelir. Yani baðýmsýz bir olayýn bir kere denenmesinden ortaya çýkan sonuç sonraki denemelerin sonucunu etkilemez. 2) Ýki ya da daha fazla baðýmsýz olayýn birlikte olma olasýlýðý, onlarýn ayrý ayrý olma olasýlýklarýnýn çarpýmýna eþittir. GMET ÇEÞÝDÝ ULM a ab abcc C ac a b c ac a bc abc... ab bc abc Oluþacak farklý genotip sayýsý: 3 n Oluþacak farklý fenotip sayýsý: 2 n n: Hibrid sayýsý 4

5 UYGULM: 1) 7 tane erkek, 4 tane kýz çocuðu olan bir ailenin 12. çocuðunun kýz olma ihtimali kaçtýr? 2) yný zamanda doðum yapacak üç bayandan ikisinin kýz birinin erkek çocuðu olma olasýlýðý nedir? 3) KKeeSSMM genotipli bir canlý kaç çeþit gamet oluþturabilir? 4) bccdd genotipli bir canlýnýn Cd gametini oluþturma olasýlýðý nedir? 5) ir canlý türünde kromozomlar üzerinde bazý genlerin dizilimi aþaðýdaki gibidir. K 1 K 1 E 1 E 1 T T c c D d S s M m u canlýnýn K 1 E 1 TcDsM genotipli gameti oluþturma olasýlýðý nedir? 5

6 6) Genotipi ccddeeffggtt olan bir erkek kaç çeþit gamet oluþturabilir? 7) EeGgKkNn genotipindeki bir canlýnýn sahip olduðu kromozom sayýsý ve karakter sayýsý kaçtýr? 8) abccdd genotipli bir bireyin abcd gametini oluþturma olasýlýðý kaçtýr? 9) CcDdKkHhX R X r genotipli bir canlýda oluþacak gametlerden kaç çeþidi X r taþýr? 10) Yanda bir erkek arýnýn genlerinin kromozomu üzerindeki diziliþi verilmiþtir. u erkek arý kaç çeþit gamet oluþturur? c d E 11) PpKkTtHhUuK 1 K 2 genotipli bir canlýda pkthuk 1 gametinin oluþma olasýlýðý nedir? 6

7 KLITIM - I KONU TESTÝ 1. Karahindiba bitkisi ovada yetiþtirildiði zaman büyük yapraklý, daðda yetiþtirildiði zaman küçük yapraklý olur. itkide görülen bu durum aþaðýdakilerden hangisiyle açýklanýr? ) Mutasyon ) Modifikasyon C) daptasyon D) Seleksiyon E) Genotip 2. I. Sýcaklýk II. Nem III. esin Yukarýda verilen faktörlerden hangilerinin deðiþmesi modifikasyona yol açar? ) Yalnýz I ) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 3. I. Göz rengi II. Saç þekli III. Zeka IV. Kilo Yukarýda verilen özelliklerden hangilerinin ortaya çýkmasýnda sadece genotip etkilidir? ) Yalnýz I ) I ve II C) III ve IV D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV 4. TtEeGgXY genotipli bir canlý kaç çeþit gamet oluþturur? (Genler baðýmsýzdýr.) ) 2 ) 4 C) 8 D) 16 E) 32 7irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri 5. Sperm I Yukarýda oluþum þekilleri verilen I ve II numaralý bireylerin, I. cinsiyetleri, II. göz renkleri, III. boylarý, IV. Rh faktörleri özelliklerinden hangileri kesinlikle aynýdýr? ) I ve II ) I ve III C) III ve IV D) I, II ve III E) I, II ve IV 6. Modifikasyonla ilgili, I. Kalýtsal deðildir. II. Genin yapýsý deðiþir. III. Genin iþleyiþi deðiþir. ifadelerinden hangileri doðrudur? Yumurta Zigot ) Yalnýz I ) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III II

8 KLITIM - I KONU TESTÝ 7. þaðýda verilen genotip çeþitlerinden hangisine sahip canlý tek çeþit gamet oluþturur? ) abccdd ) abbccdd C) aabccdd D) CCdd E) abbccdd 8. Genotipi bttkkccee olan bir canlýnýn fenotipi aþaðýdakilerden hangisidir? ) TKce ) TKcE C) btkce D) btkce E) btkce 9. 3 erkek, 5 kýz çocuðu olan bir ailenin 9. çocuðunun erkek olma olasýlýðý nedir? ) 0 )1 C) D) E) I. accdd II. EeKKMmnn III. PPttyyvv IV. KkSsoorr Yukarýda genotipleri verilen canlýlardan hangileri tüm karakterleri açýsýndan homozigottur? ) Yalnýz III ) Yalnýz IV C) I ve II D) III ve IV E) I, II, III ve IV 8irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri irey Dershaneleri 11. K Yukarýda ayný zamanda dünyaya gelen 4 kardeþin oluþum þekilleri gösterilmiþtir. una göre bu dört kardeþten hangilerinin göz rengi kesinlikle aynýdýr? )KveM )LveK C)PveM D) K, M ve L E) K, M ve P 12. ir canlýnýn I. karakter için fenotipi R, II. karakter için fenotipi p ise; bu karakterler açýsýndan genotipi aþaðýdakilerden hangisi gibi olmalýdýr? I Zigot M ) RR pp ) Rr pp C) RR veya Rr pp D) rr Pp E) Rr Pp 1-2-E 3-4-D 5-E 6-C 7-D 8-9-C C II P Zigot L Zigot