Hazırlayanlar: Dz.Kur.Bnb.Hasan İLHAN Dz.Kur.Bnb.F.Emre ÜLGER. Baskı Koordinatörü: Dz.Bnb.Ercan BİCAN. Grafik / Dizgi: Gv.Tğm.

Transkript

1

2 Hazırlayanlar: Dz.Kur.Bnb.Hasan İLHAN Dz.Kur.Bnb.F.Emre ÜLGER Baskı Koordinatörü: Dz.Bnb.Ercan BİCAN Grafik / Dizgi: Gv.Tğm.Emre ÇERÇİ Kapak Tasarımı: Gv.Tğm.Emre ÇERÇİ Baskı / Cilt: Deniz Basımevi Müdürlüğü Sertifika Nu. : BASKI, 500 ADET, EKİM 2014, İSTANBUL

3 ÖNSÖZ 1080 li yıllarda İzmir açıklarında birkaç ahşap gemi ile filizlenen Türk Bahriyesi, bugün Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk ün gösterdiği Mükemmel ve Kaadir Bir Donanmaya Sahip Olmak direktifi doğrultusunda, 16 ncı yüzyıldaki görkemli dönemin ardından, Türk Denizcilik tarihinin en güçlü ikinci dönemini tekrar yakalamak yolunda emin adımlarla yürümektedir. Cumhuriyetin kuruluş yıllarında toplam tonluk 23 platformdan oluşan donanmamız, bugün yaklaşık tonluk 158 gemi, 50 hava vasıtası, Amfibi Deniz Piyade Tugayı, SAT, SAS ve Kurtarma Birlikleri ile milletimizin denizlerdeki hak ve menfaatlerinin korunmasının yanı sıra, bölgesel/küresel barış ve istikrarın korunmasına da katkı sağlamaktadır. Bu gücün idame edilmesi ve geleceğe hazırlanmasının arka planında, erinden amiraline, işçisinden mühendisine kadar, Deniz Kuvvetlerimizin sahip olduğu nitelikli insan gücü, teknoloji ile birleşen ve asırlara dayanan bilgi birikimi ile Çakabey den bugünlere uzanan şanlı tarihi mirasımız bulunmaktadır. Türk Donanması, yüzlerce yıl boyunca büyük gayretler sarf edilerek, denizin tuzu terinin tuzuna karışan kahraman bahriyeliler tarafından oluşturulmuş ve sürekli gelişim göstererek bugünlere gelmiştir. Bu gayretler içerisinde şüphesiz ki İLKLER müstesna bir yere sahiptir. Zira ilkler özeldir, öncüdür ve başarılması zordur. Türk Deniz Kuvvetlerinin, 1000 inci kuruluş yıldönümünü kutlayacağı bu yüzyılın ihtiyaçlarına en iyi cevap verecek şekilde hazırlanabilmesi için, her alanda sürekli gelişmeye devam etmesinin yanında, gösterilen emeklerin kurumsal hafızada tutulması, gelecek nesillere ve genç bahriyelilere kesintisiz bir şekilde aktarılması büyük önem arz etmektedir. Bu maksatlarla, kurumsal hafıza zincirinin önemli baklalarından biri olması ümidi ve tarihi sorumluluk bilinci ile hazırlanan Türk Bahriyesinin İlkleri isimli çalışma tüm bahriyelilerin istifadesine sunulmuştur. Bu vesileyle, Türk Bahriyesinin İlkleri isimli kitabın hazırlanmasında emeği geçen Dz.Kur. Bnb.Hasan İLHAN ve Dz.Kur.Bnb.F.Emre ÜLGER ile değerli personelime teşekkür ediyor, kitabın nihai halini almasına görüşleri ile önemli katkılar sağlayan saygıdeğer Komutanlarımız ve Büyüklerimize de ayrıca şükranlarımı sunuyorum. Zaman içerisinde yaşanacak ve yer verilmemiş İLKLER in ilave edilmesiyle sürekli geliştirilecek bu kitabın, Bahriyemizin köklü tarihi, kültürel mirası ve kurumsal hafızasına önemli bir katkı yapacağına yürekten inanıyor, bahriyemizin ufuklarının engin, başarılarının daim olmasını temenni ediyorum Bülent BOSTANOĞLU Oramiral Deniz Kuvvetleri Komutanı

4 İlk Türk Donanmasının Teşkil Edilmesi, İlk Deniz Zaferi İlk Deniz Aşırı Sefer İlk Düzenli ve Büyük Tersanenin Kurulması İlk Kez Bir Gemiye İsim Verilmesi Türk Denizciliğinin Kurumsallaşmaya Başlaması İlk Açık Deniz Zaferi (Sapienza Savaşı) GÖKE Adı Verilen Büyük Gemilerin İnşa Edilmesi Levendler Adıyla Denizci Sınıfın Teşkil Edilmesi Taşkızak (Tersane-i Amire) Tersanesinin Kurulması İlk Kaptan-ı Derya nın Göreve Başlaması Cebelitarık Boğazı nın Geçilmesi Kızıldeniz in Her İki Kıyısına Hakim Olunması Babu-l Mendeb Boğazı nın Geçilmesi Piri Reis in Bahriye Adlı Eserini Yayımlaması Piri Reis in Dünya Haritası İlk Kalyon Filosunun Kurulması ve Kalyoncu Sınıfı Tuhfetül-Kibar Fi Esfaril-Bihar ın Yayımlanması (Katip Çelebi) Atlantik Okyanusu nda Konuşlanma Donanma Gemilerine İsim Verilmeye Başlanması BURTUN İsimli Kalyon un Hizmete Girmesi Tersane-i Amire de İlk Kuru Havuzun İnşasına Başlanması Gemilerde İlk Kez Aşçıhane Teşkilatının Kurulması Kıç Gönderde Yeşil Sancak Yerine, Kırmızı Sancak Kullanımı Mühendishane-i Bahri-i Hümayun un Kurulması İlk Sualtı Aracının Yapımı Bahriye Kanunnamesinin Yayımlanması İlk Askeri Müze Bahriye Müzesi nin Kurulması Deniz Gedikli Sıbyan Mektebi nin Kurulması ERTUĞRUL Fırkateyninin Uzakdoğu Seyahati ve Batışı İlk Türk Denizaltısının Denize İndirilmesi Bahriye Nazırlığı nın Kurulması Ümit Burnu nun Geçilmesi İlk Buharlı Geminin Hizmete Girmesi (BUĞ) Kırmızı Sancaklara Ay-Yıldız Konulması İlk Bahriye Hastanesinin (Tıbhane-i Amire) Kurulması

5 Bahri Tayyare Mektebi nin Kurulması İlk Deniz Havacı Pilot Fethi Bey in Mısır Uçuşu ve Şehadeti Bahriye Kıyafet Kararnamesi ATATÜRK ün Naaşının YAVUZ İle Taşınması İlk Çelik Gövdeli Gemi İnşası (Gölcük Yağ Gemisi) Gölcük te Yüzer Havuz İnşasına Başlanması İlk Dalgıç Birliğinin Kurulması Yıldızlar Suüstü Eğitim Merkezinin Kurulması TCG DUMLUPINAR Denizaltısının Batması Deniz Kuvvetleri K.lığının Teşkili ve İlk Dz.K.K. nın Atanması TCG İbaresinin Kullanılmaya Başlanması ATILAY Denizaltısı nın Batması Helikopterle İlk Kez Gemiye İniş-Kalkış Yapılması Deniz Havacılığının Yeniden Kurulması İlk Güdümlü Merminin Envantere Girmesi Amfibi Deniz Piyade Taburu nun Teşkil Edilmesi Deniz Harp Okulu na Misafir Askeri Öğrenci Alımı Saha K.lıklarının Kurulması İlk Mayın Avlama Gemisi İlk Müze Gemi (GAYRET D-352) İlk Milli Savaş Yönetim Sistemi (KALYON-5) Denizaltıdan G/M Atma Kabiliyetinin Kazanılması İlk Denizde Akaryakıt İkmali INMARSAT Uydu Muhabere Sisteminin Kullanımı İlk Modern Fırkateynler (MEKO Sınıfı) MİLGEM Konseptinin İlk Gemisi TCG HEYBELİADA İlk Penguin Mk 2 Mod 7 İlk Exocet G/M Atışı İlk Hellfire G/M Atışı İlk SM-1 G/M Atışı X-Bant Uydu Muhabere Sisteminin Kullanımı BLACKSEAFOR Aktivasyonu VLF İstasyonunun Hizmete Girmesi SASS Modda Sea Sparrow G/M Atışı Salvo Modda Sea Sparrow G/M Atışı 0 Enlem-Boylamının Geçilmesi BARBAROS Türk Deniz Görev Grubu Afrika Seyri ATR-72 Genel Maksat Uçaklarının Hizmete Girmesi AKYA Torpido Denemeleri İlk RAM G/M Atışı İlk ESSM G/M Atışı Türk Deniz Görev Grubu Aktivasyonu

6

7 1081 Türk Donanmasının ilk kez teşkil etmesi Türklerin ilk deniz zaferi. (Çaka Bey komutasında Koyun Adaları Zaferi) Türklerin ilk deniz aşırı seferi. (Suğdak Seferi) (Anadolu Selçuklu Dönemi- I. Alâeddin Keykubat) Çaka Bey in Büstü (Deniz Müzesi) 1327 Türk denizciliğininin kurumsallaşması için ilk adımların atılması. (Orhan Bey Dönemi) İlk kez bir Türk denizcisinin GAZİ unvanı alması. (Umur Bey, İzmir in ele geçirilişi) Türklerin ilk kez bir gemiye (GAZİ gemisi) isim vermeleri. (Umur Bey dönemi) (Bundan sonra Türkler tarafından uzun süre gemilere isim verilmemiş, bu uygulama Osmanlı döneminde de devam etmiştir. GAZİ gemisinden sonra isim verilen ilk gemi 1650 yılında isimlendirilen UZUNÇARŞI gemisi olmuştur.) İlk defa Orhan Bey döneminde Donanma hiyerarşik bir sistemle teşkilatlandırılarak Donanma Komutanına Derya Beyi unvanı verilmiştir. Kara Mürsel Bey, Osmanlı Devletindeki ilk Derya Beyi olarak Türk Deniz tarihinin öncüleri arasında yerini almıştır. 1

8 Türk denizcilik tarihinde gemilerin ilk defa karadan yürütülmesi. (Aydınoğlu Gazi Umur Bey, Korint Kanalı) Anadolu toprakları ötesindeki ilk deniz üssünün ele geçirilmesi. (Gelibolu) İlk düzenli ve büyük tersanenin kurulması. (Gelibolu Tersanesi) (Tersane inşaatı başlayınca Azaplar adı verilen ilk deniz askeri sınıfı teşkil edilmiştir.) 1309 yılında dünyaya gelen Umur Bey genç yaşta İzmir valiliğine atandı ve babasının Ayasuluk ta (bugünkü Selçuk) kurduğu Donanma ile korsanlık yaparak ün kazandı. Sakız Adası, Bozcaada, Eğriboz, Mora Yarımadası ile Rumeli sahillerine akınlar düzenledi. Babasının ölümünden sonra diğer kardeşlerinin de onayıyla 1334 yılında Beyliğin başına geçti. Saltanatı, 1348 de ölümüne dek 14 yıl sürdü. Beylik, onun idaresi altında en parlak günlerini yaşadı İstanbul un Türkler tarafından ilk defa kuşatılması ve bu kapsamda Donanmanın kullanılması İlk Kaptan-ı Derya olarak Saruca Paşa nın göreve başlaması İlk büyük tersanenin kurulması. (Taşkızak Tersanesi) Fatih Sultan Mehmed döneminde kurulmuş olan Taşkızak Tersanesi zaman içerisinde gelişerek Kanuni Sultan Süleyman döneminde 300 gemi inşa odasıyla dünyanın en büyük tersanesi haline gelmiştir. Fatih Sultan Mehmed döneminde kurulmuş olan Taşkızak Tersanesi zaman içerisinde gelişerek Kanuni Sultan Süleyman döneminde 300 gemi inşa odasıyla dünyanın en büyük tersanesi haline gelmiştir. 2 2

9 23 Mayıs - 10 Eylül 1480 İlk defa aynı anda iki farklı coğrafyaya amfibi harekât icra edilmesi. (Fatih Sultan Mehmed döneminde 1480 yılında Vezir Mesih Paşa komutasındaki filo Rodos Adasına, Sancak Beyi Gedik Ahmed Paşa komutasındaki diğer bir filo ise Otranto/İtalya ya amfibi harekât icra etmiştir.) 1480 İlk defa Levendler adı altında denizci sınıf teşkil edilmesi. Otranto Kalesi Gedik Ahmed Paşa komutasındaki Osmanlı Donanmasının Otranto Harekâtı Türklerin batı yönündeki ilk stratejik deniz taarruzudur İlk defa uzun menzilli topların deniz savaşlarında kullanılması. (Kemal Reis o zamana kadarki en uzun menzilli topları Batı Akdeniz de İspanyollara karşı kullanmıştır.) İlk defa denizden tahliye harekâtı icra edilmesi. (Denizden tahliye harekâtı ilk defa Kemal Reis tarafından İspanya dan kovulan Müslüman ve Yahudilerin Fas ve Cezayir e intikal ettirilmesi maksadıyla yapılmıştır.) İnşa edildikleri dönemde dünyanın en büyük gemileri olan GÖKE lerin tonajı 1800 ton idi İlk defa GÖKE adı verilen büyük gemilerin inşa edilmesi. GÖKE 3

10 1498 İlk defa gemilerde top kapakları açılması. (XVIII. yüzyıla kadar kısa namlulu ve ağızdan dolma tunç veya demir toplar kullanılmıştır. Toplar demir rayların üstünde palangalarla hareket ettirilen tekerlekli arabalara yerleştirilmiştir. Doldurulmak üzere geri çekilen toplar, atışa hazırlandıktan Anadolu sonra lumbar toprakları denilen ötesindeki dört köşe ilk deliklere deniz üssünün sürülerek ele fitillerle geçirilmesi. ateş (Gelibolu) edilmiştir. Su girmesine engel olmak üzere lumbarlara, lumbar kapağı denilen kapaklar takılmış ve denizli havalarda toplar içeri çekilerek bu kapaklar kapatılmıştır. Tarihte ilk defa Kemal Reis GÖKE sine top kapakları açtırmıştır.) 28 Temmuz 1499 İlk açık deniz zaferi. (Barak Adası (Sapienza) Savaşı) İlk defa bir savaşta gemilerde top kullanılması. Zonchio Deniz Muharebesi veya Birinci İnebahtı Deniz Muharebesi olarak da bilinen Barak Adası (Sapienza) Savaşı Osmanlı donanmasının büyük bir taktik ve stratejik zaferi ile sona ermiştir. Eylül 1501 Osmanlı Donanmasının Haçlı Donanmasına karşı ilk zaferi. (Venedik-Papalık-İspanyol ve Rodos Donanmasından müteşekkil ilk Haçlı Donanması Kemal Reis komutasındaki Osmanlı Donanması tarafından mağlup edilmiştir.) Mart-Nisan 1513 Piri Reis in dünya haritasını yapması. Piri Reis in Dünya Haritası (1513) 4

11 15 Şubat 1515 Osmanlı Donanmasının merkez üssü olan Galata (Haliç-İstanbul) Tersanesinin kurulması Piri Reis in Bahriye (ilk portolon kitabı) adlı eserini yayınlaması. İlk defa Babu-l Mendeb Boğazı nın geçilmesi ve Hint Okyanusu na çıkılması. (Selman Reis komutasındaki Osmanlı Donanması ilk defa Babu-l Mendeb Boğazını geçerek Hint Okyanusuna çıkmıştır.) Bahriye (Akdeniz Haritası) Selman Reis Komutasındaki Donanmanın Cidde Limanı nı Portekizlilere karşı Savunması (1517) İlk stratejik aldatma harekâtı (1534 deniz seferi, Kanuni nin İran Seferi ile koordine edilmiş son derece önemli bir harekâttır. Bu harekâtın stratejik amacı, Şarlken in (V. Carlos) Kanuni nin İstanbul dan uzaklaşması fırsatını kullanmasını engellemekti. Barbaros alışılmışın dışında 1534 ve 1535 yıllarının yaz ve kış aylarını Akdeniz de geçirerek, Kanuni nin İstanbul a döndüğü 8 Ocak 1536 ya kadar Hristiyan güçlerini bloke etmiştir.) Kızıldeniz in her iki kıyısına da ilk defa hâkim olunması. (Donanmanın Say ve Sevvakin de Osmanlı idaresini tesis etmesiyle tarihte ilk defa Kızıldeniz in her iki yakası da Osmanlı hâkimiyetine girmiştir.) Osmanlı Donanması Kızıldeniz ve Hint Okyanusu nda 5

12 1543 Osmanlı döneminde Donanmanın ilk defa diplomasi aracı olarak kullanılması. (Fransa Kralının talebi üzerine 29 Eylül 1543-Mayıs 1544 tarihleri arasında Barbaros Hayreddin Paşa komutasındaki Donanmanın Fransa nın Toulon limanında bulundurulması.) 1553 Osmanlı İmparatorluğu nun ilk defa ekonomik darlık nedeniyle Donanma harcamalarını kesmek zorunda kalması. (Bu maksatla ilk defa 1553 yılında harcamaları azaltılmış, reislerin (gemi komutanlarının) sayısının 150 ile sınırlandırılmasını kabul etmiştir.) Kaptan-ı Derya Barbaros Hayrettin Paşa Komutasındaki Osmanlı Donanması Toulon da. Bu harekât Osmanlı donanmasının lojistik gücünü göstermesi bakımından da ayrıca önem taşır Seydi Ali Reis in Muhit (Okyanus) isimli eserini yayımlaması Seydi Ali Reis in Miratül Memalik (Ülkelerin Aynası) isimli eserini yayımlaması Düzenli bir filo ile ilk defa Cebelitarık Boğazı nı geçerek Atlantik Okyanusu na çıkılması. (Koca Murat Reis emrindeki gemilerle Cebelitarık Boğazı ndan çıkarak Kanarya Adalarına ulaşmıştır.) Seydi Ali Reis in Portekizlilerle Savaşı Kaptan-ı Deryalık da yapan Seydi Ali Reis Osmanlı Devleti nin Büyük Okyanus rüyasını gerçekleştirmek için görevlendirilmiştir. 6

13 1644 BURTUN diye tabir edilen ilk kalyonun hizmete girmesi. (Tersane-i Amire) Tersane-i Amire 1650 Osmanlı Donanmasında ilk kez bir gemiye isim verilmesi. (Çok uzun süren Girit Savaşı nın bir an evvel zaferle sonuçlanması için Uzunçarşı esnafının topladığı paralarla satın alınan harp gemisine UZUNÇARŞI ismi verilmiştir.) 1655 Atlantik Okyanusu nda ilk defa konuşlanılması. (Murat Reis komutasındaki gemilerle İngiltere nin güneybatısında Bristol Körfezinde bulunan Lundy Adasında konuşlanmıştır.) 1656 Katip Çelebi nin ilk Türk Deniz Harp Tarihi kitabı olan Tuhfetül-Kibar Fi Esfaril-Bihar (Deniz Seferleri Hakkında Büyüklere Armağan) adlı eserini yazması. Tuhfetül-Kibar Fi Esfaril-Bihar 7

14 1682 İlk kalyon filosunun kurulması ve Kalyoncu adı verilen sınıfın teşkil edilmesi İlk Bahriye Kanunnamesinin yayınlanması. Kalyonlara ilk kez isim verilmeye başlanması (Daha önceki dönemde kalyonlara kaptanlarının adı veriliyordu. İlk kez isim verildiği tespit edilen Kalyonlar: SELVİ BAĞÇELİ, BÜYÜK GÜL BAŞLI, KÜÇÜK GÜL BAŞLI, AY BAĞÇELİ, KÜÇÜK AY KIÇLI, ŞAHBAZ-I BAHRİ) Kalyoncu 1719 İlk sualtı aracının yapımı ve başarılı dalışın gerçekleştirilmesi. (İbrahim Efendi) (Haliç-Sultan III. Ahmet in oğullarının sünnet töreni.) 22 Ekim 1739 Osmanlı Donanmasına yabancı bir devlet tarafından ilk defa gemi hediye edilmesi. (GAZAL-I BAHRİ İSVEÇ) Osmanlı Donanması nda Özel İsim Taşıyan İlk Kalyonlardan ŞAHBAZ-I BAHRİ 8

15 Haziran 1775 Mühendishane-i Bahri-i Hümayun (bugünkü Deniz Harp Okulu) un kurulması. Tersane-i Amire de ilk maçunanın inşa edilmesi. (Maçuna, kalyon direklerinin dikilmesinde kullanılan darağacına verilen isimdir. Dönemin tersanelerinin önemli bir parçası olan maçunalar günümüzün büyük kreynlerine karşılık gelmektedir.) 1773 yılında Kasımpaşa da kurulan Mühendishane-i Bahri-i Hümayun (bugünkü Deniz Harp Okulu) 1853 yılından itibaren Heybeliada da, 1985 yılından itibaren Tuzla da eğitim-öğretim hizmetlerine devam etmiştir Bahriye Mühendishanesi nde okutulan ilk ders kitabı Usulül- Maarif fi Vech-i Tasfif-i Sefain-i Donanma nın (Donanma Gemilerinin Sınıflandırılmasının Şekli Hakkında Usül) yayımlanması. Maçuna 24 Ocak 1793 Osmanlı Donanma gemilerinin kıç gönderine çekilen yeşil sancakların renginin kırmızıya çevrilmesi. (Kaptan-ı Derya Küçük Hüseyin Paşa nın emriyle.) 1794 Gemilerde ilk kez aşçıhane teşkilatının kurulması. (Bahr-i Zafer Kalyonu) 4 Şubat 1797 Tersane-i Amire de ilk kuru havuzun inşasına başlanması. (İnşası Mayıs 1808 de tamamlanmıştır.) Tersane-i Amire de İnşa Edilen İlk Kuru Havuz 9

16 Şubat-Ağustos 1805 Avrupa tarzında ilk Bahriye Hastanesinin (Tıbhane-i Amire) inşa edilmesi. (Tersane-i Amire de açılan bu hastane ile Donanma için ihtiyaç duyulan doktor ve cerrahların yetiştirilmesine başlanmıştır. Böylece Tersane Tıbhanesi faaliyete geçmiştir.) Tıbhane-i Amire (1890) 16 Eylül 1808 Donanma gemilerinin kırmızı sancaklarına ayyıldız konulması Tersane-i Amire de ilk yüzer havuzun inşa edilmesi. 4 Haziran 1828 İlk buharlı gemi Swift (BUĞ) Vapurunun hizmete girmesi. SWIFT (BUĞ) 31 Aralık 1828 MAHMUDİYE kalyonunun Tersane-i Amire de inşa edilmesi. (XIX. yüzyılda bir dönem dünyanın en büyük gemisi olma unvanını taşıyan MAHMUDİYE kalyonunun toplam tonajı 5553 ton, top sayısı 128, personel sayısı ise 1280 idi.) 1 Nisan 1832 Tersane-i Amire ye ilk buhar makinesinin girmesi. MAHMUDİYE 10

17 5 Nisan 1835 Boğazlarda ilk karantina uygulaması. 26 Kasım 1837 Osmanlı Donanması nda inşa edilen ilk buharlı geminin (ESER-İ HAYR) denize indirilmesi Temmuz 1840 Bahriye de Efendim kelimesinin ilk olarak kullanılmaya başlaması. İlk modern Türk haritasının Bahriye Mektebi Matbaası nda basılması. Gelibolu Karantihanesi Akdeniz kıyıdaşı ülkelerde çıkan kolera salgını nedeniyle İstanbul a giden gemilere Çanakkale de karantina uygulaması yapılmıştır. 13 Şubat 1847 Bahriye Mektebi nden ilk defa eğitim için yurt dışına (Londra/ İngiltere) öğrenci kafilesi gönderilmesi. 5 Ağustos 1850 Yelkenli gemilerin ilk defa buharlı makine konulması için İngiltere ve Fransa ya gönderilmesi. (MİRAT-I ZAFER, SERAĞ-I BAHRİ, ŞİHAB-I BAHRİ) Karadeniz Haritası (1840) İlk modern Türk haritası Bahriye Mektebi Matbaasında basılmıştır. Karadeniz in bir bölümünü kapsayan bu harita, bugün Deniz Müzesi Komutanlığı nda muhafaza edilmektedir. 11

18 1853 Osmanlı Donanmasının ilk defa bir ittifak içinde savaşa katılması. (Osmanlı Devleti ilk defa Kırım Savaşı nda İngiltere ve Fransa ile birlikte Rusya ya karşı savaşa girmiştir. Osmanlı Donanması bu savaş ile birlikte teknik ve taktik olarak büyük dönüşüm geçirmiştir.) 1856 Osmanlı rütbe adlarının değiştirilmesi. MAHMUDİYE (Sivastopol Muharebesi) 22 Eylül 1863 Erkan-ı Harp Zabitanlığı (Kurmay Subaylık) konusunun ilk defa Bahriye Meclisi tarafından ele alınması İlk defa Osmanlı Donanması gemilerine milli imkânlarla makine monte edilmesi. (Kırım Savaşı bittiğinde İngilizlerin terk ettiği İstinye de bulunan fabrikada yapılan makineler MERİÇ ve UTARİD korvetlerine takılmıştır.) 16 Şubat 1864 Bahriye Kurmay Heyetine Ait Nizamname nin onaylanması ve denizci kurmay subay yetiştirilmeye başlanması. Bahriye Kurmay Heyetine Ait Nizamname (16 Şubat 1864) 12

19 24 Eylül 1865 İlk kez Afrika Kıtası nı dolaşarak Basra Körfezi ne ulaşmak için seyre çıkılması. (BURSA ve İZMİR Korvetleri) Osmanlı Bahriyesi nde zırhlı gemiler (OSMANİYE, AZİZİYE, ORHANİYE, MAHMUDİYE) döneminin başlaması ve tüm gemilerin buharlı hale gelmesi. Bahriye Nazırlığının kurulması. İZMİR Sınıfı Korvet BURSA ve İZMİR Korvetleri, 24 Eylül 1865 te İstanbul dan seyre çıkmış, 3 Eylül 1866 da Ümit Burnu na ulaşmıştır. Ümit Burnu ndan 26 Eylül 1866 da ayrılan gemilerimiz 26 Kasım 1866 da Basra ya ulaşmıştır. 23 Mayıs 1872 İlk yüzer havuzun denize indirilmesi. 26 Mayıs 1875 Mekteb-i Fünun-u Bahriye (günümüzde Deniz Harp Okulu) mezunlarına Mülazım-ı Sani (Teğmen) rütbesi verilmesi. 28 Ekim Tersane-i Amire de inşa edilen ilk zırhlı korvetin denize indirilmesi. (MUKADDEME-İ HAYR) Sualtında ilk özel harekâtın icra edilmesi. (Poti Limanı ve Soukhoum Kalesi önleri, Hasan Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması) Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Rusya nın Poti Limanı girişini kablolar vasıtasıyla sahilden kontrol edilebilen mayınlarla kapatması üzerine Osmanlı Donanmasından gönüllüler dalarak 11 adet mayının kablolarını kesmiş ve mayınları etkisiz hale getirmeyi başarmıştır. Bu olaya ilişkin haber 21 Temmuz 1877 de yayımlanan The Illustrated London News isimli dergide yer almıştır. 13

20 Torpido imali için ilk adımların atılması (Rusların Osmanlı filosuna attığı ancak patlamayan ve sahile vuran bir torpido ele geçirilmesi üzerine başlayan çalışmalar aynı yıl içerisinde Bahriye Mektebi öğrencilerine torpido imal ve kullanılmasının öğretilmesi için MUHBİR-İ SÜRUR fırkateyninde Torpido Mektebi açılmasına yol açmıştır.) İlk defa Bahriye Matbaası nın kurulması. (Kasımpaşa) Üretilen İlk Torpidolardan 3 Eylül 1883 İlk defa Deniz Ataşeliği görevinin tesis edilmesi Kasımpaşa Tersanesi nde inşa edilen ilk zırhlı fırkateynin denize indirilmesi. (HAMİDİYE) Bahriye Matbaası 26 Nisan 1885 İmal edilen ilk torpidonun tecrübesinin yapılması. (Bahriye Kurmay Binbaşı Davut Bey tarafından imal edilen torpidonun tecrübeleri yapılmıştır.) İmal Edilen İlk Torpidonun Tecrübeleri 1 Temmuz 1886 Osmanlı Donanmasında ilk defa bir gemiye yabancı bir devlet hükümdarının isminin verilmesi. (Alman İmparatoru Guillaumme um ismi KİLYOM Torpidobotu na verilmiştir.) Alman İmparatoru Guillaumme um isminin verildiği KİLYOM Torpidobotu 14

21 6 Eylül 1886 İlk Türk denizaltısının (torpidolu) Taşkızak Tersanesi nde montajının tamamlanarak denize indirilmesi. (ABDÜLHAMİD) İlk Türk Denizaltısı (torpidolu) ABDÜLHAMİD in Denize İndirilişi 16 Mart 1887 Deniz ticaretinin gelişmesi maksadıyla Bahriye Mektebi (Heybeliada) bünyesinde Yatılı Tüccar Kaptan Mektebi kurulması. Tüccar Kaptan Mektebi 1887 İlk torpidobotun (MECİDİYE) denize indirilmesi Ocak 1888 İlk defa denizaltıdan torpido atışı icra edilmesi. (ABDÜLHAMİD-ABDÜLMECİD) (Bu dünya denizaltıcılık tarihinde atılan ilk torpidodur.) MECİDİYE 26 Haziran 1889 Temmuz 1889 Ceride-i Bahriyye ve Mecmua-i Fünun-u Bahriyye nin (bugünkü Deniz Kuvvetleri Dergisi) ilk defa yayımlanması. (Deniz Kuvvetleri Dergisi Türkiye nin en eski düzenli matbu yayınıdır.) Uzak Doğu ya (Japonya) gönderilen ilk harp gemisi olan ERTUĞRUL fırkateyninin İstanbul dan ayrılması. ERTUĞRUL fırkateyni siyasi ve stratejik maksatla 1889 yılının Temmuz ayında Japonya ya gönderilmiştir. 15

22 5 Şubat 1890 Deniz Gedikli Sıbyan Sınıfı nın kurulması. (Bu olay Deniz Astsubay Hazırlama Okulu nun kurulmasının çekirdeğini teşkil etmiştir.) 1890 İlk torpido ganbotların (PELENG-İ DERYA ve NİMET) denize indirilmesi Eğitim Öğretim Yılı Deniz Gedikli Erbaş Ortaokulu Öğrencileri 16 Aralık 1892 İlk Etüv (Tebhir) Makinesinin Tersane-i Amire de imal edilmesi. (Etüv, derecesi önceden belirtilen bir sıcaklığı sürekli olarak muhafaza eden kapalı bir cihazdır. Etüv makinesi bulaşıcı hastalık mikrobu taşıyan malzemeleri su buharı ile dezenfekte etmeye yarayan alettir.) 1894 İlk defa Donanma gemilerinde elektrik kullanılmaya başlanılması. Duba Üzerine Yerleştirilmiş Bir Etüv Makinesi 31 Ağustos 1897 Türkiye nin ilk askeri müzesinin (Deniz Müzesi) Bahriye Müze ve Kütüphane İdaresi adı altında Kasımpaşa da Tersane içinde mayın deposunun üst katında kurulması. Deniz Müzesinin 27 Eylül 1961 de Hizmete Açılan Binası 16

23 1902 Yurtdışında ilk Türk Deniz Şehitliği nin açılması. (İngiltere-Portsmouth) (MİRAT-I ZAFER ve SERAĞ-I BAHRİ) 22 Haziran 1909 İlk Bahriye Kıyafet Kararnamesi nin Bahriye-i Şahane Zabitanının Elbise-i Resmiyesi Hakkında Nizamname çıkarılması. (Bu kararname ile çift önlü 8 düğmeli siyah kışlık ve tek önlü beş düğmeli yazlık ceket ilk kez giyilmiş ve günümüze kadar değişmeden kalmıştır.) Türk Şehitliği-Portsmouth Nisan 1912 İlk denizci pilot Ütğm. Mehmed Fethi Bey in bröve alması. 27 Şubat 1914 İlk denizci pilot Yzb. Mehmed Fethi Bey in şehit olması. Yzb. Mehmed Fethi Bey 8 Şubat 1914 te başlayan İstanbul- İskenderiye seyrüseferi esnasında MUAVENET-İ MİLLİYE isimli uçağının Semah Kasabası yakınında düşmesi neticesinde şehit olmuştur. 17

24 25 Haziran 1914 Bahri Tayyare Mektebi nin kurulması. 5 Şubat Nisan 1915 Yurtdışında ilk denizaltıcılık kursuna 6 personelin iştirak etmesi ve Türk denizaltıcılık eğitim kadrosunun oluşturulması. (Kurs Almanya da VULKAN isimli denizaltı ana gemisinde verilmiştir. Türkiye de ilk kurs 27 Mart 1917 de Hasbahçe-Aynalıkavak Kasrı nda açılmıştır.) Türk denizcilik tarihinde bir torpidobotun ilk defa Denizaltı Savunma Harbi icra etmesi. (SULTANHİSAR Torpidobotu tarafından Avustralya Denizaltısı AE-2 personeli esir alınarak Marmara Adaları bölgesinde batırılmıştır.) 25 Haziran 1914 Bahri Tayyare Mektebinin Kurulması 18 Mayıs 1915 Deniz subaylarının kılıç yerine meç takmalarının kararlaştırılması. (Meç başlığına Barbaros Hayrettin Paşa nın kavuğu konulmuştur.) SULTANHİSAR 23 Mayıs 1915 İlk defa top mermisi ile bir denizaltı periskopu vurulması. (PELENG-İ DERYA tarafından İngiliz E-11 denizaltısının vurulması.) İngiliz denizaltısı E-11 Bakırköy önlerinde PELENG-İ DERYA ganbotu tarafından vurulmuştur. 18

25 30 Aralık 1915 Makine Çırakları Nizamnamesi ile Makine Çırakları Mektebi nde (MUİN-İ ZAFER korveti) eğitim ve öğretimin başlaması. (Makine Branşı Astsb.lar) 3 Şubat 1916 Gemici Çırakları Nizamnamesi ile Güverte Gedikli Okulu nda (İCLALİYE gemisi) eğitim ve öğretimin başlaması. (Güverte Branşı Astsubaylar) MUİN-İ ZAFER 17 Şubat 1916 Amiral ve subayların yazlık elbisede rütbe işaretlerini ilk defa omuzlarında ispalet şeklinde taşımaya başlaması. İCLALİYE 14 Aralık 1916 TİR-İ MÜJGAN gemisinde Muzıkacı Çırak Mektebi adıyla ilk mızıka (bando) okulunun açılması. Şubat 1919 Milli Mücadele Dönemi nde milli kuvvetlerin emrine ilk gemilerin girmesi. (PREVEZE ve AYDINREİS ganbotları) (Keşif, Gözetleme ve Karakol Görevi) AYDINREİS 19

26 10 Temmuz Umur-ı Bahriye Müdürlüğü nün kurulması. (İşgal güçleri tarafından yok edilen Türk Deniz Gücünü yeniden canlandırmak, Milli Kuvvetlerin Anadolu daki askeri hedeflerinin elde edilmesinde hayati önem taşıyan silah, teçhizat ve cephaneyi deniz nakliyatı ile istenilen bölgelere sevk etmek ve deniz sınırlarımızın korunması amacıyla kurulmuştur. Umurı Bahriye Müdürlüğü Cumhuriyet Donanmasını oluşturma çabalarının ilk kıvılcımıdır.) İstiklal Harbi nde kara muharebelerine ilk defa Deniz Harp Okulu öğrencisinin katılması. (Tafdil Zeki Enveri Bey) (Tuğamiral Zeki BAYAT) Kur.Bnb.Tafdil Zeki Enveri Bey (1941) 1920 yılında Mühendis (Mezuniyet Öncesi Deniz Harp Okulu öğrencilerine verilen unvan) Tafdil Zeki Milli Mücadele ye katılmak için Anadolu ya geçmiş, Birinci İnönü Savaşına takım komutanı olarak katılmıştır. Cesaret, özveri ve üstün başarıları dolayısıyla istiklal madalyasıyla ödüllendirilen Teğmen Tafdil Zeki, sonraki dönemde gemilerde görevlendirilmiş ve 1947 yılında amiralliğe terfi etmiştir Cumhurbaşkanlığı Forsunun Deniz Matbaası Başressamı Hüsnü TENGÜZ tarafından dizayn edilmesi ve İstanbul Dikimevi tarafından dikilmesi. Aralık 1923 Türk Deniz Kuvvetleri nin ilk dalgıç birliğinin kurulması. (Yüzbaşı Ahmet Bey komutasında Azapkapı/İstanbul da kurulmuştur.) Şubat 1924 Cumhuriyet Dönemi Donanması nın (HAMİDİYE) Ege Denizi ne ilk kez çıkması. HAMİDİYE 20

27 11-21 Eylül 1924 Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK ün Cumhuriyet Dönemi Donanması ile ilk seyri. (Cumhuriyetin ilanından bir yıl gibi kısa bir süre sonra ATATÜRK, Eylül 1924 tarihleri arasındaki Karadeniz seyahatini Cumhuriyet Donanmasının denize çıkan ilk gemisi olan HAMİDİYE Kruvazörü ile yapmıştır.) Hamidiye Kruvazöründe 20 - Eylül (1924) Cumartesi Hamidiye Kruvazörü, maziden yadigar kalan, donanma aksamı içinde, Türk Cumhuriyetinin, denizlerde faaliyete geçen ilk gemisi oldu. Beş seneden beri mütehassiri olduğum deniz hayatını bana yaşatan bu sefine oldu. Türk Donanması kumanda ve zabitan heyetini bu gemide ve buna refakat eden Peyki Şevket torpido kruvazöründe tanıdım. Temas ettiğim, ruhu genç, mefkuresi genç bu istikbal kumandan ve zabitan bize bahriyemiz için kuvvetli ümitler hasıl etti. Bu kıymetli, şedit arzulu heyeti yadig mazi olan bu gemi içinde bırakmakla iktifa olunamaz. Onları, müstait ve müstahak oldukları kadar inkişafa mazhar edebilmek için, bugünün icabatına kavuşturmak lazımdır. Hudutlarının mühim ve büyük aksamı deniz olan Türk devletinin donanması da mühim ve büyük olmak gerektir. O zaman Türk Cumhuriyeti daha müsterih ve emin olacaktır. Mükemmel ve kaadir bir Türk Donanmasına malik olmak gayedir. Bunun ilk azimet noktası sefaini harbiye tedarikinden evvel onları muvaffakiyetle sevk ve idare ye muktedir kumandanlara, zabitlere, mütehassıslara malikiyettir. Hamidiye de ve Peyk-i Şevkette tanıdığım arkadaşlar, gayeye yürüyebileceğimizin canlı ve kıymetli delilleridir. Bugün için bu güzide heyet büyük alaka ile muhafaza olunacaktır. Mevcut büyük, küçük gemilerimizden yalnız kabili istifade olanlar tefrik ve ihya edilebilir. Donanmamız heyeti umumiyesinde, faal ve nafi unsurlardan mütavazi bir bahri cüzütam vücuda getirmek imkanına kani oldum. Bunun için Hükümeti Cumhuriyetin, tedbir ve teşebbüsleriyle şahsan alakadar olacağım. Esaslı ve kıymetli bir noktai azameti bulduktan sonra ondan muazzam gayeye yürümek ve ona vasıl olmak elbette müyesser olacaktır. Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK ün Hamidiye Kruvazörü nün Şeref Defteri ne kendi el yazısı ile yazmış oldukları tarihi belge niteliğindeki sözler. HAMİDİYE 21

28 27 Kasım 1924 Cumhuriyet Dönemi Donanmasının ilk topçu atışını icra etmesi. (TURGUTREİS gemisi-erdek Körfezi) 1924 Gölcük te yüzer havuz inşasına başlanması. TURGUTREİS Mayıs 1926 İlk Müşterek Tatbikatın icra edilmesi. (Ege Denizi) 30 Ağustos 1927 Gedikli ve küçük zabit sınıfı astsubay kıyafetleri ile ilgili ilk kıyafet kararnamesi Bahriye Gedikli Zabitan ile Mensubin-i Askeriye ve Efrad-ı Bayriyeye Mahsus Elbise Talimatnamesi nin çıkarılması. YAVUZ Gölcük Tersanesi nde Yüzer Havuzda (1928) Alman Flender Şirketi YAVUZ un onarımı için gerekli olan yüzer havuzun yapılması amacıyla açılan ihaleyi kazanmış ve havuz inşaatı başlamıştır. Flender Şirketi 1924 yılında başladığı havuz inşasını 1926 yılında tamamlanmıştır. Bu proje ile Gölcük te Cumhuriyet Bahriyesi nin fiilen ilk nüvesi kurulmuştur. 9 Haziran 1928 Cumhuriyet Dönemi nde ilk denizaltıların (I. İNÖNÜ ve II. İNÖNÜ) Donanmaya katılması. 25 Temmuz 1928 Cumhuriyet Dönemi nde denizaltılar tarafından ilk dalışların gerçekleştirilmesi. (I. İNÖNÜ ve II. İNÖNÜ) I. İNÖNÜ 22

29 Eylül 1928 Cumhuriyet Dönemi Donanmasının ilk manevrasını icra etmesi. (Yunanistan a karşı, Ege Denizi) 18 Ekim 1931 Cumhuriyet Dönemi Donanmasının yurtdışından satın aldığı ilk modern suüstü gemilerinin hizmete girmesi. (ADATEPE ve KOCATEPE) ADATEPE 23 Eylül Cumhuriyet Dönemi nde Donanmanın ilk defa diplomasi aracı olarak kullanılması. (Başbakan İsmet İNÖNÜ nün Bulgaristan da gerçekleştirdiği görüşmeler sırasında ZAFER ve KOCATEPE muhripleri Bulgaristan açıklarına intikal ettirilmiştir.) İlk çelik gövdeli gemi inşasının Gölcük Tersanesi nde başlaması. (Deniz Yüzbaşı Ata NUTKU tarafından planları çizilen GÖLCÜK Tankeri (Yağ Gemisi) 1 Kasım 1935 te denize indirilmiştir.) KOCATEPE 1935 Donanma K.lığının ilk defa kıyıda (Gölcük) bir binaya taşınması ve operatif bir komutanlık haline gelmesi. GÖLCÜK 23

30 1 Ocak 1938 Gölcük Tersanesi nde inşa edilen ilk gemi olan GÖLCÜK ün hizmete girmesi. 19 Kasım 1938 Türk Donanması nın ATATÜRK e son görevini icra etmesi. (ATATÜRK ün Aziz Naaşı YAVUZ ile İstanbul dan İzmit e intikal ettirilmiştir.) 18 Şubat 1941 Türk Deniz Kuvvetleri ne denizaltı savunma cihazlarının ilk defa girmesi. (Denizaltı Savunma Cihazları ilk defa İkinci Dünya Harbi sırasında Donanmaya yeni katılmış olan SULTANHİSAR muhribiyle envantere girmiştir yılında İngiltere nin Türk Deniz Kuvvetlerine, bir denizaltı savunma cihazı eğitim masası vermesi ile de İstanbul Deniz Komutanlığı binasında bir Denizaltı Müdafaa Okulu açılmıştır.) ATATÜRK ün Aziz Naaşı YAVUZ da 23 Haziran 1941 Refah Şilebi nin meçhul bir denizaltı gemisinin attığı torpido ile batması. SULTANHİSAR 24 Nisan 1942 Gedikli küçük zabit ve erlerin şapka şeritlerine görevli bulundukları gemi/kurumun adı yerine Türkiye Cumhuriyeti Bahriyesi anlamına gelen T.C.B. simgesinin konulmaya başlanması. T.C.B. 24

31 14 Temmuz 1942 ATILAY denizaltısının görev dalışı sırasında I. Dünya Harbi nde Almanların dökmüş olduğu mayınlara çarparak batması. 11 Aralık 1942 Taşkızak Tersanesi nde inşa edilen ilk hücumbot (BORA) ve Gölcük Tersanesi nde inşa edilen hücumbotun (YILDIRIM) hizmete girmesi. ATILAY Eylül 1946 İlk defa Deniz Okullar ve Kurslar Komutanlığı nın kurulması. (Bu Komutanlığın ismi 1950 yılında Deniz Eğitim Kolordu Komutanlığı olarak değiştirilmiştir.) BORA 1946 T.C.G. ibaresinin gemi isimleri önünde ilk defa kullanılmaya başlanması. 27 Eylül 1948 İlk defa Donanma Günü nün kutlanması. (Bu dönemde gemi sayısının oldukça artmış olması sebebiyle Donanma Komutanı Vekili Oramiral Mehmet Ali ÜLGEN in emriyle 1538 Preveze Deniz Zaferi nin yıldönümü olan 27 Eylül gününün Donanma Günü olarak kutlanılmasına başlanmıştır. Bu suretle, günümüzde Deniz Kuvvetleri Günü olarak kutlanan ilk Donanma Günü 27 Eylül 1948 gününde icra edilmiştir.) TCG GAYRET İlk T.C.G. ibaresi; 1946 yılında İngiltere ye sipariş edilmiş olan TCG GAYRET ve TCG MUAVENET muhripleri ile TCG BURAKREİS denizaltıları için kullanılmıştır. 25

32 1948 Deniz İkmal Merkezinin kurulması yolunda ilk çalışmanın başlaması. (ABD ile yapılan antlaşma çerçevesinde, 1948 yılından itibaren Amerikan yardımının başlaması ile ABD İkmal Sistemi Türk Deniz Kuvvetleri ne uyarlanmaya başlamıştır.) 1 Temmuz 1949 Deniz Kuvvetleri K.lığının ilk defa teşkili ve ilk Deniz Kuvvetleri Komutanı nın atanması. (İlk Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral M.Ali ÜLGEN) Seyir Hidrografi Dairesi nin ilk defa müstakil olarak kurulması. Oramiral M.Ali ÜLGEN Dönemin Donanma Komutanı olan Oramiral M.Ali ÜLGEN, ilk Deniz Kuvvetleri Komutanı unvanını almıştır (Daha önce Harita Genel Müdürlüğü ne bağlı bir şube olan Seyir Hidrografi Şubesi, Seyir Hidrografi Dairesi adıyla yeniden teşkilatlanmış ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığı na bağlanmıştır.) 26 Ağustos 1950 İlk kurtarma gemisi TCG KURTARAN (A-584) ın hizmete girmesi. Eylül 1952 İlk kez NATO Deniz Tatbikatı na iştirak edilmesi. (LONG STEP-52) TCG KURTARAN 26

33 Aralık 1952 Türk Boğazları nın savunulması sorumluluğunun ilk defa Deniz Kuvvetleri Komutanlığı na verilmesi. TCG DUMLUPINAR (D-6) denizaltısında 7 si subay, 35 i astsubay ve 39 u da erbaş/er olmak üzere toplam 81 denizaltıcı şehit olmuştur. Bu kazadan çarpışma esnasında köprüüstünde bulunan Gemi Komutanı ve beş personel kurtulmuştur Poyraz Rıhtımı nın inşa edilmesi. 4 Nisan 1953 TCG DUMLUPINAR denizaltısının Nabolant isimli bir İsveç şilebi ile çarpışarak batması. (Çanakkale-Nara Burnu) 1953 Yıldızlar Suüstü Eğitim Merkezi nin kurulması. ABD den transfer edilen TCG PREVEZE (S-340) denizaltısı Panama Kanalı ndan geçerek Türkiye ye intikal etmiştir Deniz Harp Okulu öğrenim süresinin 2 yıldan 4 yıla çıkarılması. 6 Ekim 1954 Panama Kanalı ndan ilk Türk harp gemisinin geçmesi. (7 Ağustos 1954 tarihinde Amerikan askeri yardımı kapsamında Türkiye ye verilen TCG PREVEZE (S-340) Panama Kanalı ndan geçerek ülkemize gelmiştir.) 27

34 7 Şubat 1955 Türk denizaltılarının ilk defa (TCG SAKARYA (S-332) ve TCG CERBE (S-341)) Süveyş Kanalı ndan geçmesi. (Türkiye Cumhuriyeti 3 üncü Cumhurbaşkanı Celal BAYAR ın TCG SAVARONA (A-578) ile Pakistan a gerçekleştirdiği ziyarete refakat görevi kapsamında yapılmıştır.) TCG CERBE 1 Eylül 1955 Deniz Harp Okulu na ilk bayan öğrencilerin alınması. (İlk bayan öğrenci 1959 yılında mezun olmuştur.) 1957 Dalgıç Okulu ve Kıtası nın kurulması. (Bugünkü Kurtarma ve Sualtı K.lığı nın çekirdeğini teşkil eden bu okulun kurulması ile Sualtı Kurtarma K.lığı faaliyete geçirilmiştir. Bu ünite kısa sürede Deniz Kuvvetleri K.lığı nın ihtiyacı olan dalgıç, kurbağaadam, sualtı taarruz ve sualtı savunma timlerini yetiştirmeye başlamıştır.) Deniz Harp Okulu ndan Mezun Olan İlk Bayan Subaylar 1961 Saha Komutanlıkları nın ilk defa teşkil edilmesi. (İzmir Deniz Komutanlığı Güney Deniz Saha Komutanlığı, Boğazlar ve Marmara Kolordu Komutanlığı ise Kuzey Deniz Saha Komutanlığı adı altında yeniden düzenlenmiştir.) Divanhane Binası 28

35 10 Mayıs 1965 Gölcük Tersanesi nde inşa edilen ilk harp gemisi olan TCG KOÇHİSAR (P-116) ın denize indirilmesi. 11 Mayıs 1965 Türk Donanma Cemiyeti nin kurulması. (Donanma Cemiyeti, yurtiçinde yapımına karar verilen 10 avcıbot, 12 LCU ve 20 LCM ve 4 muhribin yapımına katkıda bulunmuştur.) TCG İZMİR 1967 Dost ve müttefik ülke öğrencilerine Deniz Harp Okulu nda ilk defa eğitim-öğretim verilmeye başlanması. 30 Ağustos 1968 İlk Amfibi Deniz Piyade Taburu nun teşkil edilmesi. (I inci Amfibi Deniz Piyade Taburu-Gölcük) TCG BERK 25 Kasım 1970 Suüstünden sualtına ilk eğitim torpidosu atışının icra edilmesi. (TCG İZMİR) (Mk-44 Torpidosu) 21 Haziran 1971 Tersanelerimizde inşa edilen ilk büyük harp gemisi TCG BERK in denize indirilmesi Deniz-Hava Kuvveti nin yeniden teşkil edilmesi İlk güdümlü mermilerin (Penguin) envantere girmesi. TCG KARTAL 29

36 15 Ağustos inci Deniz Helikopter Filosunun kurulması. (İlk döner kanatlı hava aracı (AB-212) 4 Ekim 1972 de hizmete girmiştir.) İlk defa ASROC (Anti-Submarine Rocket Torpedo) atışı icra edilmesi. (TCG ADATEPE) 1970 yılında aktive edilen NATO Akdeniz Çağrı Kuvveti (Naval On-Call Force Mediterranean) nin komutanlığına ilk defa bir Türk subayının atanması. 351 inci Deniz Helikopter Filosunun Kuruluşu (15 Ağustos 1972) 25 Eylül 1972 Suüstü platformundan ilk güdümlü mermi (Penguin) atışının icra edilmesi. (TCG MELTEM (P-325)-Karadeniz) 23 Şubat 1973 Helikopterden ilk defa Mk-44 torpido atışı icra edilmesi. TCG MELTEM 19 Eylül 1973 Helikopterle gemiye ilk iniş-kalkışın icra edilmesi. (TCB-33 ün TCG DONATAN a iniş-kalkışı.) 1973 Deniz Harp Okulu nda dal programlarının uygulanmaya başlanması. 20 Temmuz 1974 Cumhuriyet Dönemi nin ilk müşterek harekâtının icra edilmesi. (Kıbrıs Barış Harekâtı) Gemiye ilk iniş-kalkış (TCG DONATAN) 30

37 1975 Deniz Kuvvetleri K.lığı nda ilk araştırma-geliştirme (AR- GE) kuruluşunun Gölcük Tersanesi K.lığı bünyesinde (260 Md.lüğü) kurulması Harpoon Güdümlü Mermisi nin envantere girmesi. (TCG DOĞAN) 11 Nisan 1979 İlk defa Harpoon Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi. (TCG DOĞAN-Antalya Körfezi) TCG DOĞAN 6 Ocak 1981 Gölcük Tersanesi nde inşa edilen ilk denizaltı olan TCG YILDIRAY ın hizmete girmesi. 28 Temmuz Nisan 1987 İlk Türk yapımı amfibi gemi (TCG ÇAKABEY (NL-122)) nin hizmete girmesi. (Taşkızak Tersanesi) Türkiye de inşa edilen ilk modern fırkateyn TCG FATİH in denize indirilmesi. TCG ÇAKABEY Temmuz 1987 INMARSAT Uydu Muhabere Sisteminin ilk defa gemilerde kullanılmaya başlanması. 30 Ağustos 1989 İlk Sea Sparrow Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi. (TCG YAVUZ) TCG FATİH 31

38 İlk defa milli gemilerimizle denizde akaryakıt ikmali yapılması. 7 Kasım 1989 (1987 yılında Gölcük Tersanesi nde inşa edilen tonluk akaryakıt tankeri TCG AKAR ilk fiili denizde akaryakıt ikmalini 7 Kasım 1989 yılında TCG GAYRET ile yapmıştır. Aynı sınıftan olan TCG YB.KUDRET GÜNGÖR 1996 yılında sivil tersane tarafından inşa edilerek hizmete girmiştir.) TCG AKAR 3 Haziran 1990 ERTUĞRUL fırkateyninden 100 yıl sonra Japonya da bir Türk gemisinin ilk defa Türk bayrağını dalgalandırması. (TCG TURGUTREİS) 19 Temmuz 1990 İlk Sea Skua Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi. (AB-212 Helikopteri) TCG TURGUTREİS Japonya da 30 Nisan 1992 NATO Akdeniz Daimi Deniz Kuvveti (STANAVFORMED) nin ilk defa teşkil edilmesi ve ilk komutanlığına bir Türk subayının atanması. 15 Aralık 1992 Cumhuriyet Döneminin ilk savaş dışı harekâtının icra edilmesi. (KISMETİM-1 olayı) (TCG YILDIRIM (F-243), TCG SAVAŞTEPE (D-348), TCG AKIN (A-585)) Temelleri 1970 yılında atılan Akdeniz Çağrı Kuvveti (Naval On-Call Force Mediterranean) nin devamı niteliğinde olan Akdeniz Daimi Deniz Kuvveti (STANAVFORMED) 1992 yılında teşkil edilmiştir. 32

39 19 Aralık Ocak 1993 İlk denizaşırı insani yardım harekâtının icra edilmesi. (Somali) 28 Temmuz 1994 Sualtından suüstü hedeflerine güdümlü mermi atma imkânı kazanılması. (TCG PREVEZE (S-353)) TCG DERYA Mogadişu/SOMALİ Limanında 14 Mayıs- 18 Haziran Mart 1997 İngiltere deki FOST (Flag Officer Sea Training) eğitimine ilk defa iştirak edilmesi. (TCG ORUÇREİS) İlk milli Savaş Yönetim Sistemi nin (KALYON-5) tamamlanması. Bu projeden elde edilen tecrübelerle GABYA Sınıfı fırkateynler için Gemi Entegre Savaş İdare Sistemi (GENESİS) Modernizasyon Projesi (G-GSMP) gerçekleştirilmiş ve projenin ilk gemisi olan TCG GEMLİK (F-492) e başarıyla montajı tamamlanmıştır.) Harekâta Hazırlık Ölçüm Sistemi nin ilk defa geliştirilmeye ve kullanılmaya başlanması. Cumhuriyet Dönemi nde ilk tahliye harekâtının icra edilmesi. (Arnavutluk) (TCG ADATEPE (F-251)) TCG PREVEZE KALYON-5 temel alınarak geliştirilen GENESİS Savaş Yönetim Sistemi tamamen millî imkânlarla tasarlanmış, seri olarak üretilmiştir. Araştırma Merkezi K.lığı tarafından geliştirilen GENESİS 26 Kasım 2004 tarihinde SSM ile HAVELSAN arasında imzalanan sözleşme ile hayata geçirilmiş ve yılları arasında 8 adet GABYA sınıfı fırkateyne uygulanmıştır. 33

40 20 Ağustos 1997 Türkiye nin ilk müze gemisinin (GAYRET (D-352)) hizmete girmesi. 24 Ekim Şubat 1998 Uzak Doğuya (Malezya ya) ilk defa bir Türk denizaltısının gitmesi. (TCG PREVEZE (S-353)) TCG EDİNCİK 22 Temmuz 1998 İlk mayın avlama gemisinin hizmete girmesi. (TCG EDİNCİK (M-260)) 24 Temmuz 1998 İlk kez kuvvet hava savunma silahı olarak uzun menzilli standart satıhtan havaya güdümlü merminin (SM-1) Türk Deniz Kuvvetleri envanterine girmesi. (TCG GAZİANTEP (F-490)) TCG GAZİANTEP 17 Aralık 1998 İlk kez Mk-41 Dikey Fırlatma Sistemi nin envantere girmesi. (TCG SALİHREİS (F-246)) 9 Haziran 2000 İlk Mk-23 klasik harp torpidosu atışının icra edilmesi. (TCG ATILAY tarafından münfesih BERK (D-358) e yapılmıştır.) TCG SALİHREİS 34

41 3 Eylül 2000 İlk defa denizaltıdan personel kurtarma aracı ile personel transfer edilmesi. (SORBET ROYAL-2000 Tatbikatı nda TCG SAKARYA dan DSRV-1 ile gerçekleştirilmiştir.) 2000 İlk VLF (Very Low Frequency) İstasyonu nun (BAFA) hizmete girmesi. SORBET ROYAL-2000 Tatbikatı 25 Temmuz 2001 İlk kez Exocet Güdümlü Mermisi nin envantere girmesi. (TCG BOZCAADA (F-500)) 27 Eylül 2001 BLACKSEAFOR un ilk aktivasyon töreninin icra edilmesi. Ağustos 2002 Personel Yönetim Bilgi Sistemi (PYBS) nin ilk defa faaliyete geçmesi. BLACKSEAFOR İlk Aktivasyon Töreni 2003 X-Bant Uydu Muhabere Sistemi nin ilk defa yüzer unsurlarda kullanılmaya başlanması. İlk SM-1 Atışı 3 Haziran 2003 İlk SM-1 Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi. (TCG GÖKOVA (F-496)-İtalya) 35

42 12 Mart 2004 Milli Gemi Proje Ofisi nin kurulmasıyla ilk Türk Korveti Projesi nin başlaması TÜBİTAK tarafından geliştirilen Farklı Ortamlarla Uyumlu Muhabere Sistemi Erim ve Sunucu Cihazı (FORESC) in ilk denemesinin yapılması ve envantere girmesi. 13 Ocak 2005 İlk Hellfire Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi. (Sea Hawk) İlk Hellfire Atışı 6 Temmuz 2005 İlk Exocet Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi. (TCG BANDIRMA) 16 Şubat 2006 İlk Penguin Mk-2 Mod-7 Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi. (Sea Hawk) İlk Exocet Atışı 13 Şubat 2006 NATO ile RF gemileri arasındaki ilk güvenli mesajlaşmanın yapılması. (RF MOSKVA gemisinden NATO Karargâhı na günlük durum mesajı FORESC üzerinden gönderilmiştir. Mesajın sonunda Bu tarihi bir mesajdır. Bu mesaj Rusya Federasyonu Deniz Kuvvetleri ve NATO birimleri arasında çekilen ilk güvenli resmi mesajdır. ibaresi NATO makamlarına bildirilmiştir.) İlk Penguin Mk-2 Mod-7 Atışı 36

43 Milli olarak dizayn ve inşa edilen ilk Milli Geminin (TCG HEYBELİADA (F-511)) denize indirilmesi. 27 Eylül 2008 (İnşasına fiili olarak 22 Ocak 2007 tarihinde İstanbul Tersanesi K.lığında başlanan, milli olarak dizayn ve inşa edilen ilk Türk korveti TCG HEYBELİADA 27 Eylül 2011 de hizmete girmiştir.) İlk kez RAM Güdümlü Mermisi nin hizmete girmesi. (TCG HEYBELİADA) İlk Milli Korvetler 2009 Organizasyonel Stratejik Analiz Sistemi (ORSA) nin ilk defa kullanılmaya başlanması İlk kez Türk Deniz Görev Grubu (TDGG) nun teşkil edilmesi yılında ilk defa teşkil edilen TDGG; 4 fırkateyn, 1 lojistik destek gemisi, gemilerde konuşlu 3 helikopter ile SAT, SAS ve Dalgıç Timlerinden oluşmuştur. TDGG Akdeniz de icra edilen ilk aktivasyon faaliyetleri kapsamında; ikili askeri ilişkilerin geliştirilmesi maksadıyla, 9 ülkeye liman ziyaretleri gerçekleştirmiş, bu ülkeler ile ikili eğitimler icra etmiştir. TDGG 2011 yılı aktivasyonu kapsamında, Aden Körfezi, Somali açıkları ve mücavir bölgelerde sürdürülen Deniz Haydutluğu ile Mücadele Harekâtı ile bölgede icra edilen NATO ve çok uluslu faaliyetleri desteklemiştir. Bu kapsamda; 8 ülkeye liman ziyaretleri gerçekleştirmiş ve sahildar/bölgedeki deniz kuvvetleri unsurları ile geçiş eğitimleri icra etmiştir yılı aktivasyonunda 2 fırkateyn, 1 korvet, 1 lojistik destek gemisi ile Afrika da bulunan 24 ülkeye liman ziyareti icra edilmiştir. TDGG

44 2010 Deniz Kuvvetleri Komutanlığı bünyesinde lojistik alanda geliştirilen tüm uygulamaların Deniz Lojistik Yönetim Bilgi Sistemi (DLYBS) adı altında toplanması. 5 Nisan 2011 İlk ESSM Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi. (TCG GEDİZ (F-495)) İlk ESSM Atışı 10 Nisan 2012 İlk RAM Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi. (TCG HEYBELİADA (F-511)) 11 Temmuz 2013 İlk milli torpido AKYA nın test atışının başarıyla yapılması. İlk RAM Atışı 19 Temmuz 2013 ATR-72 uçaklarının envantere girmesi ile ilk kez operatif ve taktik seviye personel ve malzeme naklinin Deniz Kuvvetleri imkânları ile yapılması imkânına kavuşulması. İlk Milli Torpido AKYA nın Test Atışı 38

45 17 Mart- 27 Haziran Mayıs Temmuz 2014 Cumhuriyet tarihinin en kapsamlı ve uzun seyir / atış faaliyetinin icra edilmesi. (Afrika ya istinaden icra edilen BARBAROS Türk Deniz Görev Grubu (TDGG)-2014) BARBAROS TDGG-2014 kapsamında Mayıs 2014 tarihlerinde Güney Afrika Denel Overberg Atış Alanında icra edilen atışlarda; - İlk kez salvo atış modunda Sea Sparrow Güdümlü Mermi atışı icra edilmiş (TCG ORUÇREİS (F-245)), - İlk kez aynı gün 5 adet Sea Sparrow Güdümlü Mermi atışı icra edilmiş (TCG ORUÇREİS), - Yüksek süratli bir suüstü hedefine ilk kez SASS (Surface to Air in Surface to Surface Mode) modda Sea Sparrow Güdümlü Mermi atışı icra edilmiştir. (TCG ORUÇREİS) Ayrıca; - 20 Nisan 2014 tarihinde ilk kez Sıfır Derece enlem ve boylamından geçilmiş (TCG GEDİZ (F-495)), - X-Bant uydu muhabere imkânına sahip gemilere TSK-Ağı üzerinden kullanılmak üzere kurulan MEDAS (Mesaj Evrak Dağıtım Sistemi) görev süresince ilk kez yüzer birliklerde kullanılmıştır. İlk kez salvo modda Hellfire Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi. (BEYAZ FIRTINA-14 Tatbikatı) Waddington/İngiltere de icra edilen hava gösterilerine iştirak maksadıyla ilk kez bir Deniz Karakol Uçağının (TCB-653) yurt dışına seyrüsefer gerçekleştirmesi. (Bu kapsamda Bulgaristan, Sırbistan, Hırvatistan, Slovenya, İtalya, Avusturya, Almanya, Belçika, Hollanda, İngiltere hava sahaları kat edilmiş, Aviano/İtalya da yakıt ikmali yapılmış, yaklaşık 3200 deniz mili uçuş icra edilmiştir.) İlk Defa Sıfır Derece Enlem-Boylamının Geçilmesi İlk Defa Salvo Atış Modunda Sea Sparrow Atışı İlk Defa SASS Modda Sea Sparrow Atışı İlk Salvo Modda Hellfire Atışı TCB-653 Waddington/İngiltere de 39

46

47 FAYDALANILAN KAYNAKLAR 1. Bahriyemizin Yakın Tarihinden Kesitler, Fahri ÇOKER, Deniz Kuvvetleri K.lığı Karargâh Basımevi, Ankara, Brezilya da İlk Müslümanlar-Brezilya Seyahatnamesi, Bağdatlı Abdurrahman Efendi, Kitabevi Yayınları, Cumhuriyet Donanmasının Kuruluşu Sırasında 60 Yıl Hizmet ( ), Afif BÜYÜKTUĞRUL, Deniz Basımevi Md.lüğü, İstanbul, Deniz Harp Akademisi Tarihçesi, Deniz Harp Akademisi Bitirme Tezi, Dz.Yzb.Hasan İLHAN, Dz.Yzb.Reşit ZARA, Denizcilik Ansiklopedisi, Deniz Harp Akademisi Bitirme Tezi, Dz.Yzb.Erdinç SANCAR, Dz.Yzb.Ayhan AKDOĞAN, Cumhuriyetimizin 15 inci Yıldönümünde Deniz Kuvvetimiz, Deniz Basımevi, Deniz Gücünün Osmanlı Tarihi Üzerindeki Etkileri, Nejat TARAKÇI, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Basımevi, Deniz Harp Okulumuz, Deniz Basımevi Md.lüğü, İstanbul, Donanma Komutanlığı 3 üncü Deniz Harp Tarihi Semineri, Gölcük, Hücumbotlar-Rüzgârla Yarışanlar, Deniz Basımevi Md.lüğü, İstanbul, İki Mavi-Türk Deniz Havacılık Tarihi, Deniz Basımevi Md.lüğü, İstanbul,

48 FAYDALANILAN KAYNAKLAR 12. İstiklal Harbi nde Bahriyemiz, Dz.K.K.lığı Basımevi Yayımı, Ankara, Osmanlı Bahriyesi nde Yabancı Misyonlar, Çeşme Faciası ndan Birinci Dünya Harbine Kadar Osmanlı Bahriyesi nde Çağdaşlaşma Gayretleri, Celalettin YAVUZ, İstanbul. 14. Osmanlı Devleti Merkez ve Bahriye Teşkilatı, İsmail Hakkı UZUNÇARŞILI, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, Osmanlı Donanmasının Seyir Defteri: Gemiler, Efsaneler, Denizciler, Pera Müzesi Yayınları, Sessiz ve Derinden (Türk Denizaltıcılık Tarihi), Deniz Kuvvetleri K.lığı SHOD Bşk.lığı, İstanbul, Türk Denizcilerinin İlk Amerika Seferi Seyahatname-i Bahri Muhit, Mühendis Faik, Kitabevi Yayınları, Türk Denizcilik Tarihi Cilt-1, İdris BOSTAN, Salih ÖZBARAN, Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul, Türk Denizcilik Tarihi Cilt-2, Zeki ARIKAN, Lütfü SANCAR, Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul, Türk Deniz Kuvvetleri Bin Yılın Güncesinden Seçmeler, Dz.Kur.Kd.Alb.M.Nuri ALACALI, Nurcan BAL, Figen ATABEY, Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul, Bilinmeyen, Deniz Kuvvetleri Dergisi Sayılar, Mart-Temmuz-Kasım