ÇOCUĞUM BİLGİSAYAR OYUNLARINI NASIL DOĞRU KULLANIR

Transkript

1 Aileler için medya rehberi ÇOCUĞUM BİLGİSAYAR OYUNLARINI NASIL DOĞRU KULLANIR? Anne ve babalara oyunlar, konsollar & Co. ile ilgili cevaplar

2 Aileler için medya rehberi ::: Sayfa 2 ::: GIRIŞ Aileler için medya rehberi ::: Sayfa 3 ::: GIRIŞ AILELER IÇIN MEDYA REHBERI Beş partner, tek hedef SCHAU HIN! IÇIN DESTEK Elçilerimiz devrede Medya çocukların ve gençlerin yaşam dünyasında merkezi bir rol oynamaktadır. Ancak birçok anne ve baba hızlı gelişim ve sürekli büyüyen imkanlar sebebiyle kendilerini çocuklarının medya eğitiminde yeni meydan okumalarla karşı karşıya görüyorlar. Kendilerine soruyorlar: Çocuğumun televizyon, mobil cihazlar, internet & Co. yu yaşına uygun ve güvenli bir şekilde kullanmasına nasıl destek olabilirim? TV-yöneticileri Jörg Pilawa ve Gundula Gause, TV-aşçısı Tim Mälzer ve kabare sanatçısı Fatih Çevikkollu ünlü şahsiyetler olarak SCHAU HIN! için devreye giriyorlar. Bununla birlikte SCHAU HIN! birçok inisiyatifle birlikte çalışmaktadır ve bilimsel bir kurul tarafından uzmanlık alanında desteklenmektedir. Bu sebeple 2003 yılından beri beş partner SCHAU HIN! Was Dein Kind mit Medien macht a katılıyorlar: Aile, Yaşlılar, Kadınlar ve Gençlik Bakanlığı, Telekomünikasyon Girişimi Vodafone, iki resmi televizyon kanalı Birinci ve İkinci Alman Televizyonu (ZDF), ayrıca program dergisi TV SPIELFILM (ayrıntılı bilgi sayfa 8 ve 9 te). SCHAU HIN! partnerlerinin müşterek hedefleri çocuklarını medya kullanımında güçlendirmelerinde anne ve babaları desteklemektir. Zira, çocuklarının medyayı arkadaşlarıyla, laynı zamanda tehlikesizce kullanmayı öğrenmelerinde anne ve babalar fazlasıyla katkıda bulunabilirler. Jörg Pilawa Gundula Gause adresinde anne ve babalar yeni gelişimler hakkında bilgilendirilmektedirler ve onlara çocuklarına medya dünyasında nasıl refakat edebileceklerine yönelik somut ve güncele uygun öneriler verilmektedir. Slogan şöyle: Anlamak yasaklamaktan daha iyidir. Fatih Çevikkollu Tim Mälzer Dijital oyunlar, heyecan verici fantazi dünyalar, ilginç görevler ve muhteşem maceralar sunabilirler. Fakat uygunsuz içerikler veya bilgisayarın veya konsolun çok uzun kullanılması gibi riskler de sunabilirler. Bu broşür anne ve babalara çocuklarına oyunları doğru kullanmalarını öğretmelerinde yardımcı SCHAU HIN! somut olarak! şu şekilde yardım etmektedir Anne ve babalar SCHAU HIN! web sayfasında çocuklar ve medya konusunda güncel bilgiler, öneriler ve yayınlar almakta, uzman medya pedagoglarına sorular sorabilmekte ve yakınlarındaki danışma merkezlerini bulabilmektedirler. Eğlendirici bilgi filmleri, aynı zamanda heyecan verici oyun fikirleri de içeren bir uygulama, ayrıca TV-önerileri, dijital antrenman programı anne ve babalar kendinizi medyaya hazırlayın! ve medya yeterliliği ile ilgili interaktif soru cevap oyunu ile bu olanağı tamamlamaktadırlar. Basitçe tuşlayın ve harekete geçin:

3 Aileler için medya rehberi ::: Sayfa 4 ::: OYUN KURALLARI OYUN KURALLARI Anne ve babalar ne yapabilirler? Bir çocuğun dijital oyunlara gösterdiği ilgi ne zamandan itibaren farklıdır. Çocuklar ilk deneyimlerinde oyunları doğru kullanmayı öğrenmek zorundadırlar. Burada oyunların tamamen yasaklanmasının bir faydası yoktur. Oyun kurallarını açık belirlemek, çocuklara uygun oyunlar seçmek, çocuklara yetkin bir şekilde eşlik etmek ve doğru dozaja dikkat etmek daha önemlidir. Akıllıca giriş Anne ve babalar çocuğun yaşına, ilgisine ve olgunluğuna göre oyun dünyasına girilmesine ne zaman izin verileceğine karar verirler. Önemli olan cihazlar ve olasılıkları hakkında önceden bilgi edinilmesi ve en başından itibaren neyin ve ne süreyle oynanacağı konusunda açık kurallar belirlenmesidir. Bu esnada bir anlaşmazlık söz konusu olursa, anne ve babalar çocuklarına rahatça neden belirli anlaşmalarda ısrar ettiklerini ve bunun onun korunması için olduğunu açıklayabilirler. Birlikte oyun oynamak Anne ve babaların çocukların eğlencelerini daha iyi anlamaları için çocuklarından oyunu kendilerine göstermelerini isteyebilir ve birlikte de oyun oynayabilirler. Böylece ilgilerini göstermiş olurlar ve belki de bu kendilerinin hoşuna da gider. Yaşa uygun oyunların seçilmesi Seçim yaparken SCHAU HIN! oyun veri bankası gibi portallardan tavsiye alınması ve yaş tanımlamalarına mutlaka dikkat edilmesi önerilir. Unterhaltungssoftware Selbstkontrolle (USK) (Eğlence yazılımı öz kontrolü) ve Pan-European Game Information (PEGI) yaş tanımları işaretleri koymaktadırlar. USK yaş derecelendirmelerinde gerçi pedagojik tavsiyeler söz konusu değildir, ama yine de iyi bir yönelime yardımcı olur. Buna anne ve babalar ve oyunları hediye veren herkesin dikkat etmesi gerekir. USK yaş derecelendirmeleri her oyun ambalajında ve normalde her veri taşıyıcısında bulunmaktadır. Tanınmış Online-Shop ları da buna atıfta bulunmaktadırlar. Yaş sınırlaması olmayan oyunlar gençlik koruması açısından çocuklar için sakınca içermemektedirler. 6 yaş üzeri oyunlarda ağırlıklı olarak heyecanlı olan aile dostu oyunlar söz konusudur. 12 yaş üzeri oyunlar genellikle belirgin savaş vurguludurlar, ancak gerekli mesafeyi korumaktadırlar. 16 yaş üzeri oyunlarda şiddet sahneleri genellikle gerçekçi olarak ortaya konulmaktadırlar, yaş serbestisi olmayan oyunlar ise neredeyse savaş ve çarpışmalara dayanmaktadırlar ve dolayısı ile yetişkin kesime yöneliktirler. Medya önerisi: Yaş dereceleri ile ilgili açıklamalar ve örnekleri adresinde bulursunuz.

4 Aileler için medya rehberi ::: Sayfa 6 ::: OYUN KURALLARI Aileler için medya rehberi ::: Sayfa 7 ::: OYUN KURALLARI Sınırlar belirlemek Gerçekçi olarak ortaya konulan şiddet çocukları çabucak zorlayabilir ve genel olarak onlar için uygun değillerdir. Çocuklar yaşlarına uygun olmayan bir oyun oynamak istediklerinde açıkça bir hayır gereklidir. Burada önemli olan anne ve babaların çocuklarına bu oyunu neden yasakladıklarını açıklamaları ve birlikte alternatifler aramalarıdır. Zamanlar belirleme 10 yaş altı küçük çocuklarda günde bir saate kadar sabit bir oyun süresinin belirlenmesi tavsiye olunur. Büyük çocuklarda anne ve babalar çocuğun zamanla serbestçe paylaştırabileceği yaklaşık dokuz saat gibi bir haftalık kontenjan belirleyebilirler. Eğer çocuk sonraki günlerde oyuna ara verirse, bazen bir oyun süresi bir kere de uzun sürebilir. Bununla birlikte televizyon veya mobil cihazlar gibi diğer medyaların kullanımının da dikkate alınması geçerlidir. Güvenlik ayarlarının aktifleştirilmeleri Bütün modern oyun aletleri internet özelliğine sahiptirler müzik dinleme veya film seyretme imkanını sunmaktadırlar. Bu gençlik ve veri koruma riskine de yol açmaktadır. Bu sebeple anne ve babalar en iyisi satın almadan önce oyun aletinin güvenlik ayarlarıyla ilgilenmelidirler ve bunu aktive etmelidirler. Çocukları kişisel verileri özenle kullanma konusunda hassaslaştırmak ve bunları başkalarına vermemelerine dikkat etmek de önemlidir. Medya önerisi: Güvenlik ayarları ile ilgili ayrıntılı bilgiyi ve bir oyun veri bankasını adresinden edinebilirsiniz. Göze çarpan durumların gözlenmesi Kendilerini takdir edilmiyor veya sınırlanmış hisseden çocuklar kendilerini sanal dünyada ispatlamaya ve onun içinde kaybolmaya oldukça eğilimlidirler. Bundan genellikle okul, hobiler veya sosyal bağlantılar etkilenir. Anne ve babalar oynama süresini sınırlandırmak suretiyle önleyebilir, aynı zamanda çocuklarının özgüvenlerini güçlendirebilir ve başka ilgiler uyandırabilirler. Alternatifler sununuz Oyunların çocuğun tek hobisi olmaması ve onun yeteri kadar gerçek dünya ile de meşgul olması önemlidir. Anne ve babalar buna ister kulüpte spor, ister dışarıda koşuşturma, isterse arkadaşlarla buluşma olsun başka olasılıklar göstermek suretiyle destek olabilirler.

5 Aileler için medya rehberi ::: Sayfa 8 ::: PARTNERLER Aileler için medya rehberi ::: Sayfa 9 ::: PARTNERLER BIRLIKTE DAHA FAZLASINA ULAŞMAK SCHAU HIN! partnerleri Das Aile, Yaşlılar, Kadınlar ve Gençlik Federal Bakanlığı medya rehberi SCHAU HIN! partnerleriyle birlikte çocukların medya yeterliliklerini medyayı yaşlarına uygun olarak kullanmak suretiyle geliştirebilmeleri amacıyla anne baba ve velileri medya eğitimi ile ilgili sorularda bilgi ve danışmanlık hizmetleri ile desteklemek için devreye giriyor. ZDF aileler için medya danışmanı SCHAU HIN! i destekliyor Anne ve babalara medya kullanımında yetiştirme sorumluluklarının farkına varmalarında yardımcı oluyor Televizyon, cep telefonu, bilgisayar oyunu ve internet her yerde vardır çocuklarımızın günlük hayatlarında da. Anne ve babalar çocuklarının bunları doğru ve risksiz kullanmayı öğrenmelerinde fazlasıyla katkıda bulunabilirler. ZDF programda bu konuyla ilgili geniş bir rapor yayınlamanın yanı sıra SCHAU HIN! partneri olarak da kendine bu toplumsal sorumluluğu görev ediniyor. Vodafone Almanya SCHAU HIN! partneridir ve Avrupa nın en büyük iletişim sunucularından biri olarak çocukların ve gençlerin korunması için çaba harcamaktadır. Internet ve mobil telefonun aile günlük hayatında çocuğa uygun kullanılması ve risklerin atlatılmaları olasılıkları Vodafone un katılım hedefidir. Çocuklar aynı hesap yapma ve okuma, yüzme ve bisiklet sürme gibi medyayı doğru kullanmayı da öğrenmek zorundadırlar: Ne yaşa uygundur? Ve ne tehlikelidir? Televizyonu, radyoyu, interneti, bilgisayar oyununu veya mobil cihazı ne kadar süreyle ve ne sıklıkta kullanmalıyım? Anne ve babalar çocuklarının medya yeterliği kazanmalarında çok önemli bir rol oynamaktadırlar. Birinci Alman Televizyonu onları burada güçlerine göre desteklemek istemektedir. Bu sebeple SCHAU HIN! e medya partneri olarak katılıyoruz. TV SPIELFILM, medya olanakları çeşitliliğinden her gün iyi olanı bütünden ayıran ve anlaşılır açma ve kapama önerileri sunan en büyük program dergisi markası olarak kendisini ailelere karşı oldukça yükümlü hissediyor. TV SPIELFILM anne ve babaların televizyon ve internet, cep telefonu ve oyunlar dünyasında çocuklarına yetkin bir şekilde refakat edebilmeleri için SCHAU HIN! i destekliyor. Sadece o zaman çocuklar da medyayı eğlenceli şekilde ve akıllıca kullanırlar.

6 TÜR BILGISI Ne oynanmalı? Hangi oyunun uygun olduğu içeriğine ve oyun türüne bağlıdır. Bununla birlikte oyun süresi ve oyun seçimi birbirlerine uymalıdır. Anne ve babaların ilaveten bilgi almaları ve oyunu şahsen test etmeleri her halükarda tavsiye olunur. Jump&Run-oyunları Bu klasik türde oyuncular figürleriyle çeşitli levellerde zıplayıp koşuyorlar ve bununla birlikte engellerin üstesinden gelmeye, eşyalar toplamaya ve rakibi alt etmeye çalışıyorlar. Bunun için alınan puanlar bir en iyiler listesinde (Highscore) özetleniyor, bu da ayrıca motive edebiliyor. Ayrıca kabiliyet, konsantrasyon, tepki hızı ve engellemelere karşı yüksek bir dayanma gücü gerekiyor. Grup oyunları Bu tür genellikle bilinen dama, kart veya zar oyunlarına dayanıyor. Müzik ve soru cevap oyunları da buna dahil. Prensip genellikle bilinmekte, yeni başlayanların da hızla oyun başarısını mümkün kılıyor ve arkadaş çevresinde veya aile içinde birlikte zaman geçirmek için çok uygun. Öğrenme ve düşünme oyunları Bu tür çocukların merakını uyandırıyor ve oyunla bilgi aktarıyor. Buna her bir okul alanı, çocuklara uygun sözlükler, yazma, resim yapma ve müzik programları veya örneğin insan bedeni gibi kompleks bağlantıları gerçekçi senaryolarla açıklayan ciddi oyunlar ile ilgili özel öğrenme programları da dahildir. Dövüş oyunları Oyuncular genellikle çok sayıda figür arasından seçim yapıyorlar ve birçok turda dövüş yaparak kendilerini ölçüyorlar. Normal saldırıların yanı sıra oldukça etkili özel ataklar (Special Moves) da mevcut. Güç gösterisi, başkalarına karşı başarılı olma bütün bunlar sanal bilek güreşinin bu formunda oyuncuyu büyülüyor. Macera Interaktif macerada oyuncular başka figürlerle buluşuyorlar, eşyalar topluyorlar, bunları birleştiriyorlar ve zor bulmacaları çözüyorlar. Çevre, oyununa göre komik olandan kasvetli senaryolara kadar varyasyon gösteriyor. Sonuncusu belirgin bir şekilde daha fazla dövüş sahnesi içeren bir aksiyon macerada hakim oluyor. Rol oyunları Burada oyuncular bir kahramanı bireysel yetenekleriyle bol ayrıntılı bir fantazi dünyasında hareket ettiriyorlar, maceraların üstesinden geliyorlar ve oyunun akışı içinde figürlerinin kabiliyetlerini geliştirmeye devam ediyorlar. Online-versiyonu belirli görevlerin ekip olarak çözülmelerini mümkün kılıyor.

7 Aileler için medya rehberi ::: Sayfa 12 ::: TÜR BİLGİSİ Aileler için medya rehberi ::: Sayfa13 ::: TÜR BİLGİSİ Shooter Oyuncular oyun figürünün doğrudan perspektifinden rakip figürle karşılaşıyorlar ve ona çeşitli silahlarla ateş ediyorlar; bununla birlikte Ego-Shootern de tek başlarına savaşırken Taktik-Shootern de bunu birlikte de yapabiliyorlar. Bu oyun bilhassa kendine ve başkalarına gücünü ispatlamak isteyen gençler arasında rağbet görüyor. Simülasyon Sürüş ve uçuş simülasyonları yüksek hızlarla gerilimi tırmandırıyorlar ve çeşitli parkurlarda beceri gerektiriyorlar. Spor oyunları da ister futbol, isterse basketbol olsun her bir spor türünü doğrudan yaşanılır yapıyorlar. Strateji Oyuncular bir organizasyon kabiliyetiyle bir girişimi, bir futbol kulübünü, bir şehri yönetiyorlar veya tam bir imparatorluk oluşturuyorlar ve orasını düşmanlara karşı savunuyorlar. Multiplayer-formatları oyun dinamiğini artırıyorlar, zira rakipler görevlerini gerçek zamanda planlıyor ve yürütüyorlar. SCHAU HIN!-Tipp Anne ve babalar önerileri SCHAU HIN! oyun veri bankasında adresinde, Federal Aile Bakanlığının Oyun ve öğrenme programı pedagojik değerlendirildi broşüründe, ve gibi portalarda veya Giga Maus, Tommi, digita, Comenius-EduMedia-Award ya da Alman bilgisayar oyunları ödülü gibi yazılım ödüllerinde bulabilirler. Çocuklar veya adreslerinde şahsen kendileri çocuklara uygun oyunlar seçebilirler. PLATFORMLAR Nerede oynanıyor? Konsol İster Xbox, Playstation veya Nintendo Wii olsun birçok oyunda sabit konsollar yüksek fiyata sahipler. Oynayabilmek için ilaveten, bir ekrana ve bir kumanda aletine (Controller) ihtiyaç vardır. Bilgisayarın aksine bu cihazları yükseltmek ve donanım eklemek mümkün değildir. Giderek daha fazla konsol bir kameraya ve oyuncunun odadaki pozisyonunu fark eden ve oyuna dönüştüren monte edilmiş hareket sensörüne de sahip oluyor.. Bununla birlikte 3D-gözlükleri ya da 3D özelliği olan televizyon ve konsollar odayı dolduran bir oyun eğlencesi sunuyorlar. Bilgisayar Bilgisayar veya Laptoplar uygun teknik donanımla en güçlü oyun cihazlarıdırlar, ancak bunun karşılığında da en yüksek fiyata sahiptirler. Bilhassa doğrudan internet tarayıcısında belirli bir online-platformda oynanabilen online oyunlar yaygındırlar. Bunlar kayıt olunmasını şart koşarlar ve ayrıca -adresi gibi kişisel verileri talep ederler. Bazı oyunlar ücretliyken diğerleri kendilerini reklamlarla veya bonus level ya da eşyalar gibi ücrete tabi ekstralarla finanse ediyorlar. Bu tür karışık bir form oluşturuyor ve bu sebeple de adına Freemium deniyor, free (bedeva) ve premium dan oluşuyor. Akıllı telefon/tablet Çocuklar ve gençler akıllı telefon ve tablet üzerinden de cihaza ve kullanıma göre belirgin farklılıklar gösteren tarayıcı oyunları veya App ler oynayabilirler. Sanal resimli kitap, puzzle veya boyama oyunu gibi uygulamalar artık en küçükler için dahi sunulmaktadırlar.

8 Aileler için medya rehberi ::: Sayfa 14 ::: EBEVEYN SORULARI Medya koçu Kristin Langer e 3 soru Sonunda 5 öneri Çocuğumun bilgisayar oyunlarını hoş bulmaz isem ne yapmalıyım? Çocuğunuzun oyunlarının seçiminde sizinde söz hakkınızın olması ve oyunlarda hangi içeriklerin iletildiğine dikkat etmeniz tamamen doğru. Her şey hoşunuza gitmek zorunda değil, ancak çocuğunuza ilettiğiniz değerlere ters düşmemelidirler. Bu durum söz konusu ise yasak gerekçelendirilmiş olur. Çocuğum artık sadece bilgisayar oyunlarının dünyasında yaşıyorsa ne yapmalıyım? Çocuklara yeni bir oyun hediye edildiğinde bir süre için tüm tutkularıyla ona derinleşmeleri anlaşılırdır. 12 yaşına henüz girmişler ise ve şimdi büyüklerin oyununu oynayabileceklerse tutku bir o kadar daha fazla olur. Bir tür birlikte oynamak suretiyle arkasında yatan büyülenmeye ilgi gösterin, birlikte oyun kuralları belirleyin veçocuğunuzun oyun davranışını gözden kaçırmayın. Sürekli olarak bir son bulmuyorsa, diğer ilgi alanlarını ihmal ediyorsa ve kişiliğinde belirgin bir değişiklik gösteriyorsa çocuğunuzla konuşmanızda ve bir danışma merkezinden bilgi almanızda yarar vardır. Çocuğumun bilgisayar oyunları ile bir şeyler öğrenip öğrenmediğinden emin değilsem ne yapmalıyım? İyi, didaktik yapılandırılmış öğrenme oyunları çocuklar için birçok teşvik sunmaktadırlar ve doğrudan öğrenme ilerlemelerine karşılık vererek kabiliyetlerini yönlendirmektedirler. Böylece genellikle hedefli, aktif ve kalıcı olarak öğrenirler. Bu ders kitabına iyi bir ektir ve bununla birlikte daha da fazla eğlendirmektedir Çocuğunuzun oyunlarıyla ilgilenin arada bir birlikte oynayın. En sevdiği oyunları anlatmasına izin verin. Çocuğunuz siz bir şey öğretebiliyor olmaktan gurur duyar! Çocuğunuzla neyin ne süreyle oynanacağı konusunda açık kurallar belirleyin. Bunlara uyuluyor olmasına da dikkat edin! Oyun aletini ödül veya ceza için kullanmayın. Aksi takdirde oyunlara çok büyük anlam kazandırırsınız! Çocuğunuza USK tarafında yaşa uygun olarak sınıflandırılmamış olan oyunları oynatmayın. Oyun cihazlarının hangi güvenlik ayarlarını sunduklarını kontrol edin ve bundan yararlanın. Başkaca ebeveyn soruları ve Öneriler Günlük durumlar için öneriler bulacağınız adres

9 Bir SCHAU HIN! hizmeti Daha fazla bilgi ve sizin ve çocuklarınızın televizyon, oyunlar, internet, sosyal ağlar ve mobil cihazların kullanımında nasıl formda olacağınıza yönelik önerileri bulacağınız yer Download-alanında birçok önemli konuyla ilgili bütün SCHAU HIN!-bilgi-broşürleri ve medya rehberleri hizmetinizde: Basitçe tuşlayın rahatça ekrana bakın ve gerektiğinde tekrar kapatın. TV ve Film İnternet Oyunlar Mobil Cihazlar Sosyal ağlar SCHAU HIN!-danışma-hattımız iş günlerinde saat arasında hizmetinizde: 030/ Künye Yayınlayan: Proje bürosu SCHAU HIN! Çocuğunun medya ile ne yaptığına (bir bak) c/o WE DO communication GmbH GWA Chausseestraße 13, Berlin Tasarım, yazı işleri ve yapılandırma: WE DO communication GmbH GWA Sipariş etmek i Bilgi broşürleri ve Rehberler GIRIŞIM ÜYELERI