Türkiye Finansal Raporlama Standartları: İşletmeler için Karar Verme Aracı, 1nci Baskı.

Transkript

1 Türkiye Finansal Raporlama Standartları: İşletmeler için Karar Verme Aracı, 1nci Baskı. 1 1

2 Bölüm 6 ` 2

3 Bölüm 6 Stok Rapor ve Analiz Bölüm 6 dan sonra aşağıdakileri öğrenmiş olacaksınız. Ticari Stok Üretim Stoğu İlk Madde Malzeme Yarı Mamul Mamul Stok Sayım Sistemleri Aralıklı Envanter Sürekli Envanter Mülkiyetle ilgili Sorunlar Yoldaki Stoklar Nakliye Terimleri Fiziksel Sayım Emanet Mal Maliyet Akış Varsayımı Stok Maliyetleme Yöntemleri Özel Maliyet İGİÇ Ortalama Maliyet MPD 3 3

4 Ticari Stok Ticari İşletmenin elinde olan ve Ticari İşletmenin normal iş akışı içinde müşterilere satılmaya hazır. 5

5 Üretim Stoğu İlk Madde Malzeme Yarı Mamul Mamul 6

6 İlk Madde Malzeme Üretimde kullanılan, ancak henüz üretimde kullanılmamış TEMEL madde. 9

7 Yarı Mamul Üretimine başlanmış, ancak üretimi henüz tamamlanmamış Üretim Stoğu. 8

8 Mamul Üretimi tamamlanmış, satışa hazır stok. 7

9 Stok Sayım Sistemleri Sürekli Stok Maliyetinin sürekli kaydedildiği, Eldeki Stoğun Maliyetinin sürekli bilindiği Ayrıntılı Sayım Sistemi Aralıklı - Stok Maliyetinin sürekli kaydedil-me-diği, Eldeki Stoğun Maliyetinin sadece Dönem Sonunda bilindiği Ayrıntılı olmayan Sayım Sistemi 9

10 Aralıklı ve Sürekli Stok Sayım Sistemlerinin karşılaştırılması Stok Alımı Stok Satışı Dönem Sonu Perpetual Sürekli Alınan Stok Kaydı Gelir Kaydı ve Satılan Malın Maliyeti Hesabı ve kaydı No Entry Kayıt Yok Stok Alımı Stok Satışı Dönem Sonu Aralıklı Alınan Stok Kaydı Sadece Gelir Kaydı 10 Satılan Malın Maliyeti hesabı ve kaydı

11 Bilgisayarlar 11

12 ve elektronik tarayıcılar (barkod okuyucular) birçok işletmenin Sürekli Stok Sayım Sistemi kurmasına imkan sağlarlar. 12

13 Aralıklı Envanter ile sürekli Temel Envanter arasındaki fark Satışların Maliyetinin hesaplandığı zamandır.

14 Sürekli Envanteri kullanan işletmeler fiziksel stok sayımı aşağıdaki nedenlerle yaparlar. Sürekli Envanter kayıtlarının doğruluğunu kontrol etmek, Aşağıdakiler medeniyle oluşan stok kayıplarını belirlemek, Değersiz İlk Madde Malzeme Hırsızlık Çalışanların Aşırması 32

15 Aralıklı Envanter Satış tarihinde Satılan Malın Maliyeti kaydı yapılmaz Dönem Sonunda aşağıdakileri belirlemek için fiziksel stok sayımı yapılır: Eldeki Malın Maliyeti; Satılan Malın Maliyeti.

16 Mülkiyetle İlgili Sorular Sayımda bulunan tüm mallar işletmeye ait mi? İşletmenin mülkiyetinde olup sayılmayan bir mal var mı? 34

17 Mal Satıldığında Satılan Malın Maliyetini hesaplamak için gelişmiş bilgisayar sistemleri olmayan işletmeler Aralıklı Envanter kullanırlar.

18 Yoldaki Stoklar Dönem sonu itibari ile kamyon, tren, gemi veya uçak gibi nakliye araçlarında olan mallar. 35

19 Yoldaki Stoklar Bu stoklar kimin mülkiyetindedir? Alıcı mı? Satıcı mı? İşletmenin Mülkiyet Sorunu 36

20 Nakliye Terimleri FOB Yükleme Yerinde (FOB free on board shipping point) Malın Mülkiyeti alıcıya satıcıya Nakliyeciye teslim ile geçer. FOB Varış Yerinde (FOB free on board destination point) - Malın Mülkiyeti Nakliyecinin alıcıya teslimi ile geçer. Mülkiyet alınmadan Finansal Tablolarda Gösterilemez. 38

21 Mülkiyet Alıcıya Geçer FOB Yükleme Yerinde Satıcı Nakliyeci Alıcı Mülkiyet Halen Satıcıda FOB Varış Yerinde Mülkiyet Alıcıya Geçer Nakliyeci Seller Alıcı

22 Fiziksel Sayım Her Stok Türü için Stok Miktarını sayma, tartma veya ölçme yoluyla belirlemek. Determine ownership of goods, including Yoldaki Stok, Emanet Stok dahil olmak üzere mülkiyeti belirlemek. Birim Maliyet hesaplanırken her çeşit stoğun miktarı ve tutarı Stok Sayım Listesinde gösterilir. 33

23 Emanet Mal Mülkiyet sahibi haricinde bir işletme tarafından satılana kadar hiçbir ödeme yapılmadan bulundurulan stok. Bulunduran işletmenin mülkiyet hakkı yoktur, Finansal Tablolarında gösteremez. 39

24 Maliyet Akış Varsayımı nedir? Malların satılma sırasını dikkate almak. 45

25 Maliyet Akış Varsayımını Gerekli kılan nedir? Değişen Fiyatlar 45

26 Stok Maliyetleme Yöntemleri Maliyet Akış Varsayımı Fiili Maliyet Özel Maliyet Metodu İtibari Maliyetler İGİÇ (ilk Giren İlk Çıkar) (FIFO- First-in, First-Out) - İlk Alınan İlk Satılır Ortalama Maliyet Metodu Maliyetler Birim Maliyete Ağırlıklı Ortalama esasıan göre yüklenir. 44

27 Özel Maliyet 700 TL 750 TL Dönem Sonu Stok 800 TL Satılan Malın Maliyeti = 700TL + 800TL Eldeki Malın Maliyeti = 750TL Mal stokta olduğu sürece Eldeki Malın Maliyeti içinde gösterilmeye devam eder. Sadece fiziken satılan mal Satılan Malın Maliyeti içinde yer alır.

28 Özel Maliyette Sorun nedir? MALİYET SORUNU SİSTEM KURULUM VE SÜREKLİLİĞİN SAĞLANMASI PAHALIDIR. 45

29 İGİÇ Yöntemi ilk alınanların ilk satıldığını varsayar. 1,000TL 2,200TL Satılan Malın Maliyeti 6,200TL 3,000TL 600TL Eldeki Malın Maliyeti 5,200TL

30 Ortalama Maliyet Yöntemi Satışa Hazır Malların AYNI olduğunu varsayar. Satış Hazır Malların birim maliyeti Ağırlıklı Ortalama Maliyet esasına göre yüklenir. Satışa Hazır Mal Maliyeti 12,000TL Satışa Hazır Mal Miktarı 1,000Adet Ağırlıklı Ortalama Birim Mly 12.00TL

31 Illustration 6-10 The Ortalama average maliyet cost method Metodu assumes Satışa Hazır that Malların goods available BENZER for sale olduğunu are homogeneous. varsayar. 12,000TL / 1,000Adet =12TL/Adet Dönem Sonu Stok 550Adet * 12TL = 6,600TL Eldeki Malın Maliyeti Satılan Malın Maliyeti

32 Maliyet Metodunu Seçimde Etki Eden Faktörler Kapsamlı Gelir Tablosu etkisi Finansal Durum Tablosu etkisi Vergi etkisi 51

33 Kapsamlı Gelir Tablosu Etkisi Fiyatların yükseldiği dönemde İGİÇ YÜKSEK K/Z raporlar. ÖZEL GERÇEK K/Z raporlar. Ortalama Maliyet DÜŞÜK K/Z raporlar. Fiyatların düştüğü dönemde İGİÇ DÜŞÜK K/Z raporlar. ÖZEL GERÇEK K/Z raporlar. Ortalama Maliyet YÜKSEK K/Z raporlar. 52

34 Finansal Durum Tablosu etkisi Fiyatların Yükseldiği dönemde Dönem Sonunda yüklenen maliyetler aşağıdaki gibi gözükür. İGİÇ yaklaşık olarak GERÇEK maliyeti gösterir. ÖZEL GERÇEK maliyeti raporlar. ORTALAMA GERÇEK maliyetten DÜŞÜK değerdedir. 53

35 Finansal Durum Tablosu etkisi Fiyatların Düştüğü dönemde Dönem Sonunda yüklenen maliyetler aşağıdaki gibi gözükür. ORTALAMA yaklaşık olarak GERÇEK maliyeti gösterir. ÖZEL GERÇEK maliyeti raporlar. İGİÇ GERÇEK maliyetten DÜŞÜK değerdedir. 53

36 Vergi Etkisi İşletmeler neden ORTALAMA kullanır? Kolay hesaplama Daha Yüksek Satılan Malın Maliyeti Daha Düşük K/Z Daha Düşük VERGİ 54

37 Tutarlılık ÖZEL Maliyet (Maliyet Akış) Metodunu seçen işletmeler TUTARLI bir şekilde uygulamaya devam etmelidirler. VEYA Metodu değiştirdiklerinde, değiştirme nedenini ve K/Z üzerindeki etkisini açıklamalıdırlar. 54

38 Stoklar için Düşük maliyet yada Piyasa Değeri Esası Fiyatlar düşütüğünde, Stok Değeri Maliyetinden düşük olduğunda, Maliyet yada Piyasa Değerinin Düşüğü (MPD) (LCM Lower of Cost or Market) ile kaydedilir. 55

39 Maliyet yada Piyasa Değerinin Düşüğü (MPD) Maliyet Esasını ile başlar esas alır. departure from cost principle İhtiyatlılık Kavramı ile izler Sadece Maliyet Akış Metotlarından sonra kullanılır (ÖZEL, İGİÇ, ORTALAMA) 56

40 İşletmede ne kadar Stok bulunmalıdır? Sadece satışların gerektirdiği kadar Daha fazla Stok aşağıdakilere neden olur: Depolama Maliyetleri Borçlanma, Faiz Giderleri Eskime Maliyeti teknoloji, moda 58

41 Kaynakça TMS 02 STOKLAR 41

42 COPYRIGHT 42 42