İnsan Alveolar Kemiğinde Osseoentegre Olmuş Dental İmplantların Histolojik ve Histomorfometrik Değerlendirilmesi

Transkript

1 OLGU SUNUMU İnsan Alveolar Kemiğinde Osseoentegre Olmuş Dental İmplantların Histolojik ve Histomorfometrik Değerlendirilmesi Özgür ERDOĞAN, a Yakup ÜSTÜN, b İbrahim DAMLAR, a Ufuk TATLI, a Fatih ARIKAN c a Ağız, Diş, Çene Hastalıkları ve Cerrahisi AD, Çukurova Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi, b Serbest, Adana c Periodontoloji AD, Ege Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi, İzmir Ge liş Ta ri hi/re ce i ved: Ka bul Ta ri hi/ac cep ted: Ya zış ma Ad re si/cor res pon den ce: Özgür ERDOĞAN Çukurova Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi, Ağız, Diş, Çene Hastalıkları ve Cerrahisi AD, Adana, TÜRKİYE/TURKEY ozgerdogan@yahoo.com ÖZET Den tal imp lant la rın yer leş ti ril dik le ri ke mik ler içe ri sin de mey da na ge tir dik le ri do ku yanıt - la rı sık lık la hay van mo del le rin de in ce len mek te dir ve in san çe ne-yüz ke mik le rin de ya pıl mış ça lış - ma lar kı sıt lı sa yı da dır. Bu ça lış ma nın ama cı, in san mak sil ler al ve o lar ke mi ği ne os se o en teg re ol duk tan son ra çı kar tı lan den tal imp lant la rın his to lo jik ve his to mor fo met rik de ğer len dir me si ni yap mak tır. 44 ya şın da ki er kek has ta nın mak sil ler an te ri or böl ge si ne yer leş ti ri len 4 adet imp lant bir yıl bo yun ca yük le me ye ma ruz kal dık tan son ra psi ki yat rik ne den ler le çı kar tıl dı. Çı kar tı lan imp lant - ların ve çev re le yen ke mik do ku sun dan de kal si fi ye edil mek si zin el de edi len ör nek le rin his to lo jik ve his to mor fo met rik de ğer len dir me le ri ya pıl dı. Tüm imp lant la rın pü rüz lü yü zey le ri bo yun ca ye ni olu şan ke mik ve tra be kü ler ke mik ya pı sı nın ho mo jen şekil de var lı ğı gö rül dü. Ke mik imp lant kon - takt ora nı or ta la ma %76,1 ola rak tes pit edil di. Tüm imp lant la rın inf la ma tu ar do ku lar ol mak sı zın, ba şa rı lı şeki l de ki os se o en teg ras yo nu his to lo jik dü zey de doğ ru lan mış tır. His to mor fo met ri so nuç la - rı, has ta nın mak sil ler an te ri or böl ge si nin yo ğun kor ti kal ya pı ya sa hip ol du ğu nu gös ter miş tir. Anah tar Ke li me ler: Diş implantları; kemikle bütünleşim; histolojik teknikler; olgu sunumları ABS TRACT Tis su e res pon se to den tal imp lants in the ir sur ro un ding bo nes is usu ally eva lu a ted using ani mal mo dels. Thus, the num ber of stu di es con duc ted on hu man ma xil lo fa ci al bo nes is li mi ted. The aim of this study was to his to lo gi cally and his to morp ho met ri cally analy sis com pul so rily ex trac ted den tal imp lants and sur ro un ding bo ne ret ri e ved from hu man al ve o lar bo ne af ter suc cess ful os se o in - teg ra ti on. Fo ur den tal imp lants we re re mo ved from a 44-ye ars old ma le pa ti ent be ca u se of psycho lo - gi cal re a sons af ter one ye ar lo a ding pe ri od. His to lo gic and his to morp home t ric analy ses we re per for med on un-de cal ci fi ed sec ti ons pre pa red from den tal imp lants and sur ro un ding bo ne tis su e. Ho mo ge no us pre sen ce of newly for med bo ne and tra be cu lar bo ne we re se en on the ro ug he ned sur fa ce of all imp - lants. The me an bo ne-imp lant con tact ra ti o was de ter mi ned as 76.1%. Suc cess ful os se o in teg ra ti on wit ho ut inf lam ma tory res pon se was se en for all imp lants in his to lo gi cal le vel. His to morp ho met ric results re ve a led highly cor ti cal struc tu re of the ma xil lary al ve o lar bo ne of the pa ti ent. Key Words: Dental implants; osseointegration; histological techniques; case reports Tur ki ye Kli nik le ri J Den tal Sci 2014;20(1):47-52 Cop yright 2014 by Tür ki ye Kli nik le ri ental implant destekli protetik restorasyonlar, uzun süreli başarılı sonuçları sayesinde rutin diş hekimliği tedavileri halini almışlardır. Bu başarılı sonuçlar, dental implantlar ile ilgili bugüne kadar yapılmış sayısız laboratuvar, hayvan ve insan çalışması sayesinde olmuştur. İmplantların kemik ile olan ilişkisinin mikroskobik seviyede değerlendirilmesi, implant osseoentegrasyonun başarısını araştırma temelini oluşturur. 1 Histolojik değerlendirme araçlarındaki gelişmeler sayesinde günümüzde kemik Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2014;20(1) 47

2 Özgür ERDOĞAN ve ark. İNSAN ALVEOLAR KEMİĞİNDE OSSEOENTEGRE OLMUŞ DENTAL İMPLANTLARIN HİSTOLOJİK... de kal si fi kas yonu ya pıl ma dan ke mik-imp lant iliş ki - si nin his to lo jik de ğer len dir me si ya pı la bil mek te ve özel ya zı lım lar sa ye sin de his to mor fo met rik so nuç - lar ile sa yı sal ve ri ler el de edi le bil mek te dir. Bu sa ye - de fark lı di zayn, yü zey özel li ği, imp lant-da ya nak iliş ki si gi bi ye ni ta sa rım la rın ke mik ve yu mu şak doku lar ile olan iliş ki si hay van mo del le ri üzer in de değer len di ri le bil mek te ve her ge çen gün imp lant la rın ba şa rı sı nı olum lu yön de ge liş ti ren ye ni de ği şik lik - ler li te ra tür de ye ri ni al mak ta dır. Her ne ka dar dental imp lant la rın çe şit li hay van ke mik le rin de ge liş ti ri len ça lış ma mo del le rin de ke mik ile iliş ki si sa yı sız ça lış ma da de ğer len di ril miş ol sa da, in san kemik le rin de olan iliş ki si ni de ğer len di ren ça lış ma la - rın sa yı sı az dır. Den tal imp lant lar ile il gi li hay van ça lış ma model le ri nin her ne ka dar in san al ve o lar ke mik le ri ni iyi bir şekil de tak lit et ti ği var sa yıl sa da, his to lo jik ça lış ma larda, hay van ke mik le rin de ki ha ver si an ka - nal sis te mi nin in san lar dan fark lı lık gös ter di ği ve fark lı bi yo ma ter yal le re kar şı fark lı ya nıt ge liş ti re - bil di ği bil dir ilmiş tir. 2 Bu çalışmada, in san mak sil - ler al ve o lar ke mi ğin de os se o en teg re ol duk tan ve 12 ay bo yun ca fonk si yo nel yük le me ye ma ruz kal dık - tan son ra çı kar tı lan 4 adet den tal imp lant ın his to - lo jik ve his to mor fo met rik de ğer len dir me si ya pıl mış ve el de edi len so nuç lar gün cel ça lış ma lar ile kar şı - laş tı rıl mış tır. OLGU SUNUMU Fi zik sel ola rak sağ lık lı 44 ya şın daki er kek has ta, üst çe ne to tal ve alt çe ne kıs mi diş siz lik şikâ ye ti ile Ege Üni ver si te si Diş He kim li ği Fa kül te sine baş vur du. Diş siz üst çe ne an te ri or böl ge ye 4 adet 3,8 mm çapın da ve 13 mm uzun lu ğun da Fri a lit 2 (Fri a dent GmbH, Mann he im, Al man ya) imp lant yer leş ti ril di. Os se o en teg ras yo nun ta mam lan ma sının ar dın dan top ataş man lı, imp lant des tek li to tal pro tez ile prote tik te da vi so run suz şekil de ta mam lan dı. Alt çene de ki diş siz lik, do ku ve diş des tek li ha re ket li pro tez ile te da vi edil di. Te da vi nin ta mam lan ma - sın dan bir yıl son ra has ta ya şizof re ni teş hi si ko nul - du. Has ta bir sü re son ra imp lant la rın vü cu du ile uyum sağ la ma dı ğı nı, vü cu du içe ri sin de ha re ket etti ği ni dü şün dü ğün den imp lant la rın çı kar tıl ma sı iste ği ile baş vur du. Psi ki yat ri kli ni ği ile be ra ber ça lı şıl ma sı na rağ men has ta imp lant des tek li prote zi ni kul lan ma ya de vam et me si ko nu sun da ik na edi le me di. Has ta nın ken di si nin ve ai le si nin bil gi - len di ril mesi ve bil gi len di ril miş onam form la rı nı imza la ma la rının ar dın dan imp lant la rın çı kar tıl ma sı na ka rar ve ril di. On iki ay dır fonk si yon da olan 4 imp - lant, 4,3x4,0 mm ça pın da tre fi ne frez ile çı kar tıl dı. İş lem sı ra sın da bek le ne nin ak si ne, mak sil ler an te ri - or böl ge sin de ol ma sı na rağ men imp lant la rın D1 tipin de ke mik ile çev re len di ği gö rül dü. İmp lant la rın çı kar tıl ma sının ar dın dan, mev cut üst çe ne pro te ze sa de ce do ku des tek li kul la nı ma yö ne lik ge rek li uyum la ma lar ya pı la rak has ta ya tes lim edil di. Çı kar tı lan 4 adet imp lant ve be ra be rin de ki ke - mik do ku su, Çu ku ro va Üni ver si te si Diş He kim li ği Fa kül te si De ney sel Araş tır ma La bo ra tu va rın da, %10 luk buf fe red for ma lin içe ri sin de fiks e edil di, 12 gün bo yun ca %70 ten %99 a ka dar ar tan konsan tras yon da al kol ile de hid ra te edil di, me til me - tak ri lat (Tech no vit 7200; Ha e rus Kul zer GmbH, Wehr he i am/ts, Al man ya) içe ri si ne gö mül dü ve örnek ler po li me ri ze edi le rek blok lar el de edil di. Blok lar dan elek trik li el mas tes te re ve in celt me ünite sin de (Exakt; Exakt Ver tri ebs, Nor ders tedt, Alman ya) sa gi tal yön de 50 µm ka lın lık ta ke sit ler ha zır lan dı. Bu ke sit ler den di ji tal fo toğ raf ma ki ne si ile kom bi ne ışık mik ros kop üni te si (Oly mpus BX50 mic ros co pe, Oly mpus Corp, Tok yo, Ja pon ya) ile x10 bü yüt me de stan dart, yük sek çözü nür lük te fotoğ raf lar alın dı. Bu fo toğ raf lar bir ki şi sel bil gi sa - ya ra ak ta rıl dı. His to mor fo met rik ana liz için imp lant-ke mik kon takt sa ha sı ve çev re sin de ki 5 mm ke mik sa ha se çil di. Ke mik-imp lant kon takt ala nı he sap la ma sı Ima ge J prog ra mı ile (Ima ge J 1.23J; Way ne Ras band, Na ti o nal Ins ti tu tes of Health, Bet hes da, ABD), di ğer his to mor fo met rik hesap la ma la rı TAS (TAS V 1.2.9; Ste ve Pax ton, Uni ver sity of Le eds, Le eds, West York shi re, İngil - te re) ana liz prog ram la rı ile ya pıl dı. Ça lı şı lan his to - mor fo met ri pa ra met re le rin ta nım la rı Tab lo 1 de görülmektedir. 3 Dü şük bü yüt me de ışın mik ros ko pu al tın da yapı lan in ce le me de, tüm imp lant la rın yü zey le ri boyun ca ye ni olu şan ke mik ve tra be kü ler ke mik ya pı sı nın var lı ğı gö rül dü (Re sim 1). Pü rüz lü imp - lant ile te mas ta olan ke mik ya pı sı nın bü yük oran - 48 Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2014;20(1)

3 İNSAN ALVEOLAR KEMİĞİNDE OSSEOENTEGRE OLMUŞ DENTAL İMPLANTLARIN HİSTOLOJİK... Özgür ERDOĞAN ve ark. TABLO 1: Kemik histomorfometri parametreleri. Parametre Birim Tanım/Formül Kemik-implant temas oranı (BIC) % İmplant yüzeyi boyunca direkt kemik-implant kontağı bulunan alanların tüm yüzeye olan oranı Kemik hacmi (BV/TV) % Mineralize olmuş ve henüz mineralize olmamış kemik dokusu hacminin analiz edilen tüm doku hacmine olan oranı Kemik yüzeyi (BS) mm/mm 2 Mineralize olmuş ve henüz mineralize olmamış kemik dokusu alanının analiz edilen tüm doku alanına olan oranı Trabeküler yoğunluk (Tb.Th) mcm Trabeküler genişlik/1.2a Trabeküler ayrışma (Tb.Sp) mcm Trabeküler yoğunluk x([100/bv/tv] 1) Trabeküler genişlik (Tb.Wi) mcm 2.000xkemik alanı mm 2 /trabeküler çap mm Node-terminus oranı (NNd/NTm) % Node sayısının (üç ya da daha fazla trabekül ilmiğinin kesiştiği nokta) terminus sayısına (trabekülün başka bir trabekül ile birleştiği nokta) olan oranı a:kesitlerin düzgün dağılması için geliştirilmiş düzeltici bir matematiksel faktör, mcm:mili santimetre. RESİM 1: Çı kar tı lan imp lant lar dan ha zır la nan ke sit le rin x8 bü yüt me de gö rün tü le ri. Ay nı imp lan tın A) Dis tal Bo yun B) Dis tal Göv de C) Apeks D) Me zi al göv de E) Me zi al bo yun böl ge si ni içe ren gö rün tü ler. (Renkli hali için Bkz. da imp lant yü ze yi ne dik ve pa ra lel sey re den la me - ler ke mik ya pı sın da ol du ğu, çok kı sıt lı sa ha lar da ör gü (wo ven) ke mik ya pı sın da ol du ğu gö rül dü. İnce le nen sa ha dâhi lin de inf la ma tu ar do ku sap tanma dı. His to mor fo met rik in ce le me so nu cun da or ta - la ma ke mik-imp lant te mas ala nı ora nı %76,1±2,7 ola rak tes pit edil di. Di ğer tüm his to mor fo met rik ana liz so nuç la rı, ke mik-imp lant te mas ala nı so nuç - la rı ile be ra ber Tab lo 2 de görülmektedir. TARTIŞMA Ke mik do ku su son de re ce di na mik ya pı da, üze ri ne ge len yük le re gö re ken di si ni şekil len di ren benzer siz bir do ku dur. Os se o en teg ras yon, Bra ne mark ta ra fın dan, ke mik ile imp lant yü ze yi nin ara da yumu şak do ku var lı ğı ol mak sı zın di rekt te ma sı ola rak ta nım lan mış tır. 4 Den tal imp lant la rın yü zey özellik le rin de kli nik kul la nı ma gir me le rin den son ra ge - Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2014;20(1) 49

4 Özgür ERDOĞAN ve ark. İNSAN ALVEOLAR KEMİĞİNDE OSSEOENTEGRE OLMUŞ DENTAL İMPLANTLARIN HİSTOLOJİK... TABLO 2: Çıkartılan implant ve çevreleyen kemiği içeren sahaların histomorfometrik ölçüm sonuçları. İmplant BIC (%) BV (%) BS (mm/mm 2 ) TbTh (mcm) TbWi (mcm) TbSp (mcm) NNd/NTm 1 75,3 73,5 81,0 15,1 18,1 5,4 2,7 2 76,0 77,3 104,8 12,3 14,7 3,5 5,3 3 73,3 84,2 54,6 25,7 30,8 4,7 1,8 4 79,8 71,8 62,6 19,1 22,9 7,5 1,1 Ortalama 76,1±2,7 76,7±5,5 75,8±22,3 18,0±5,8 21,6±6,9 5,3±1,6 2,7±1,8 çen sü re içe risin de bü yük iler le me ler sağ lan mış tır. İmp lant yü zey özel lik le ri ve ya os se o en teg ras yo nun ba şa rı sı nı art tır ma ya yö ne lik te ra pö tik uy gu la ma - la rın et kin li ği ni ölç me de his to lo jik ve his to mor fo - met rik in ce le me ler bü yük önem ta şır. Den tal imp lant la rın yer leş ti ril dik le ri ke mik te ya rat tı ğı do ku re ak si yo nu nu in ce le mek için ço ğunluk la çe şit li hay van mo del le ri kul la nıl mak ta dır. Sık lık la kul la nı lan bu hay van mo del le ri ara sın da may mun, tav şan, ko yun, kö pek ve do muzla rın çe - ne yüz ve ya is ke le tin uzun ke mik le ri yer al mak ta - dır. 5 An cak, hay van la rın in san la ra gö re da ha fark lı bü yü me ya pı sı na sa hip ol ma la rı ve ke mik mik ro - mi ma ri sin de ki fark lı lık lar ne de ni i le in san ke mikle ri ni ne ka dar tak lit ede bi le cek le ri şüp he li dir. Bu nun la bir lik te, in san al ve o lar ke mik le rin de ya pı lan de ney sel uy gu la ma la rın so nuç la rı nı histo lo jik yön tem ler le in ce le mek için imp lant ın çevre sin de ki ke mik le be ra ber blok ola rak çı kar tıl ma sı ge re kir, ki bu tip ça lış ma la rın sa yı sı ol duk ça kı sıt - lı dır. Li te ra tür de den tal imp lant la rın in san ke mik - le rin den çı kar tıl mış ke mik le rin his to lo jik in ce le - me si ni ya pan sı nır lı sa yı da ça lış ma var dır. Bu ça lış ma lar ço ğun luk la va ka ra po ru ve ya va ka se ri si şek lin de olup, hiç bi ri kon trol lü kli nik ça lış ma değil dir. Bu ça lış ma la rın bir öze ti Tab lo 3 te görülmektedir Ça lış ma la rın bü yük kıs mının İtal ya ve Bre zil ya dan bel li bir grup araş tır ma cı ta ra fın dan ya zıl dı ğı dik kat çek mek te dir. Ana liz le rin ya pıl dı ğı dö nem de va ka ların os se o en teg ras yo nun fark lı dönem le rin de ol duk la rı ve imp lant la rın fark lı yük le - me pro to kol le ri ne ma ruz kal dık la rı gö rül mek te dir. Bu ça lış ma lar da ki va ka lar da imp lant yer leş ti ril me - sin den son ra ge çen sü re ay ve ke mikimp lant te mas ora nı %38,9-92,4 ara sın da de ğiş - mek te dir. Bu ça lış ma lar da, bi zim has ta mız dan fark - lı ola rak imp lant çev re sin de ki ke mi ğin di ğer his to - mor fo met rik pa ra met re le ri in ce len me miş tir. De ğer len dir di ği miz imp lant lar stan dart bek le - me sü re si son ra sın da 12 ay bo yun ca yük len miş ve psi ko lo jik ne den ler le çı kar tıl mış tır. His to mor fo - met rik ana liz so nu cun da or ta la ma ke mik-imp lant te mas ala nı nı %76,1 ola rak be lir le dik. De gi di ve ark., ben zer yük le me sü re si ne sa hip bir has ta da (14 ay) ke mik-imp lant te mas alan ora nını %72,6 olarak ra por et miş ler dir. 14 Bi zim has ta mız dan fark lı ola rak, has ta ya he men yük le me ya pıl ma sı na rağmen ke mik-imp lant te mas ala nı ora nı bi zim so nuçla rı mı za ben zer bu lun muş tur. Has ta mız da ke mik-imp lant te ma sı dı şın da, imp lan tı çev re le yen ke mik do ku su nun di ğer his to - mor fo met ri pa ra met re le ri de he sap lan mış tır. He sap la dı ğı mız his to mor fo met ri pa ra met re le ri olan ke mik hac mi, ke mik yüze yi, tra be kü ler yoğun luk, tra be kü ler ay rış ma, tra be kü ler ge niş lik ve nod-ter mi nus pa ra met re le ri il gi li ke mik do ku su nun mik ro mi ma ri si ko nu sun da önem li bil gi ler ver mek - te dir. İmp lant lar çı kar tı lırken, kli nik ola rak ça lı şı - lan böl ge mak sil ler an te ri or böl ge sin de ol ma sı na rağ men ka lın kor ti kal ke mik var lı ğı ile kar şı la şıl - mış tı. Li te ra tür de mev cut ya yın lar, sis te mik has ta - lık lar ve ke mik yo ğun lu ğu nun os se o en teg ras yon ba şa rı sı üze ri ne et ki li ol du ğu nu gös ter mek te dir. 26 Kor ti kal ke mik ya pı sın da ki bu yo ğun luk imp lant - la rın 12 ay lık yük le me es na sın da üzer le ri ne ge len ak tif kuv vet ler so nu cun da ka za nıl mış ola bi lir. Histo mor fo met rik he sap la ma lar da yük sek ke mik ora - nı, faz la tra be kü ler yo ğun luk ve dü şük tra be kü ler ay rış ma ile bu kor ti kal ke mik yo ğun lu ğu nu doğ ru - la mak ta dır. Bir bi ri ne ben zer iki in san ka dav ra ça lışma sın da, ke mik hac mi mak si ller ke mik için %19,7 50 Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2014;20(1)

5 İNSAN ALVEOLAR KEMİĞİNDE OSSEOENTEGRE OLMUŞ DENTAL İMPLANTLARIN HİSTOLOJİK... Özgür ERDOĞAN ve ark. TAB LO 3: İnsan al ve o lar ke mik le rin den çı kar tı lan ve her han gi bir ke mik aug men tas yo nu ya pıl ma yan sa ha la ra yer leş ti ril miş, nor mal bo yut lu imp lant la rın ke mik-imp lant te mas (KİT) ora nı nı in ce le yen ça lış ma lar. Yazar, yıl İmplant sayısı Tedavi protokolü İmplant yüzey özelliği KİT (%, Ortalama) Romanos et al., Hemen yükleme SLA, HA kaplanış (±8,6) Bolin P, et al., Belirtilmemiş Saf titanyum (Yükleme protokolüne göre değişmekte) Degidi M, et al Hemen yükleme SLA 53,1(±3,4) Degidi M, et al Hemen yükleme-platform değiştirme SLA 65,3 Degidi M, et al Hemen yükleme Modifiye SLA 51,6 Lezzi, et al Hemen yükleme SLA 68±5 Degidi M, et al Hemen yükleme SLA 71±3,2 Rocci A, et al Hemen veya erken yükleme Ti-unite 84,2±10,0 erken yüklenmiş 92,4±0,1 hemen yüklenmiş implantlar Degidi M, et al Hemen yükleme SLA 72,6±2,7 Degidi M, et al Hemen yükleme SLA Barros, et al Hemen yükleme veya yüklememe SLA 64,28±4,19 yüklenmemiş 75,2±2,4 hemen yüklenmiş implantlar Degidi M, et al Hemen yükleme veya yüklememe SLA 68±5,5 yüklenmemiş 86±4,5 hemen yüklenmiş implantlar Testori T, et al Hemen yükleme veya yüklememe SLA 38,9 yüklenmemiş 64,2 hemen yüklenmiş implantlar Guida L, et al Hemen yükleme SLA 58±4,0 yüklenmemiş 52±3,2 hemen yüklenmiş implantlar Vantaggieto G, et al Hemen yükleme SLA 56,3±5 Degidi M, et al Hemen yükleme Poröz anotlanmış yüzey 60 Lezzi G, et al Dayanak vidalarda kırılma HA kaplanmış 44 nedeni ile çıkartılmış implantlar Di Stefano, et al., Hemen yüklenmiş blade implantlar Parlak yüzeyli 51±6 Lezzi, et al Düşük kemik kalitesine sahip SLA 58,8 (30-96) kemik sahalarına yerleştirme Degidi M, et al RFA değerleri ile karşılaştırma deneyi SLA ve SLA-active 63,8±13,4 KİT: Kemik-implant temas; SLA: Sand blasted acid etched ; HA: Hidroksi apetit. ile %51,1 ara sın da ra por edil miş tir Bu ça lış ma - lar da ki ke mik hac mi ora nı nın bi zim so nuç lar dan ol duk ça az ol du ğu gö ze çarp mak ta dır. An cak bi zim so nuç la rı mız dan fark lı ola rak bu ça lış ma lar da kulla nı lan ör nek ler ka dav ra dan alın mış ör nek ler olup, ka dav ra la rın ölüm yaş la rı 65 yaş üze ri dir. So nuç ola rak den tal imp lant lar in san mak sil - ler ke mi ği an te ri or böl ge sinde, bir yıl lık yük le me son ra sın da os se o en teg ras yo nun ba şa rı sı his to lo jik ola rak in ce len miş ve doğ ru lan mış tır. His to mor fo - met ri so nuç la rı ay rı ca 44 ya şın da ki er kek has ta nın, mak sil ler an te ri or böl ge si nin yo ğun kor ti kal ya pı - ya sa hip ol du ğu nu gös ter miş tir. El de edi len his to - mor fo met ri so nuç la rı nın, eriş kin bir has ta nın maksil ler an te ri or böl ge sin de bir yıl lık yük len me le ri ar dın dan den tal imp lant la rı çev re le yen ke mik doku nun mik romi ma ri si nin te mel pa ra met re le ri ve ke mik-imp lant te mas ora nı nı sa yı sal ola rak be lir - le me si açı sın dan mev cut li te ra tü re kat kı sağ la ya ca - ğı dü şü nül mek te dir. Ve ri ler, her ne ka dar tek bir has ta nın be lir li bir ana to mik böl ge si nin do ku yanı tı nı yan sıt sa da, in san üze rin de ya pıl mış ke mik his to mor fo met ri ça lış ma la rı nın kı sıt lı sa yı da ol ma - sı ne de ni ile ile ri de il gi li ana to mik sa ha da den tal imp lant ça lış ma la rın da bu lu na cak araş tır ma cı la ra fi kir ve re cek ol ma sı açı sın dan önem li dir. Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2014;20(1) 51

6 Özgür ERDOĞAN ve ark. İNSAN ALVEOLAR KEMİĞİNDE OSSEOENTEGRE OLMUŞ DENTAL İMPLANTLARIN HİSTOLOJİK Wen ner berg A, Al brekt sson T. Ef fects of ti ta - ni um sur fa ce to pog raphy on bo ne in teg ra ti on: a syste ma tic re vi ew. Clin Oral Imp lants Res 2009;20(Suppl 4): Hil li er ML, Bell LS. Dif fe ren ti a ting hu man bo ne from ani mal bo ne: a re vi ew of his to lo gi cal met - hods. J Fo ren sic Sci 2007;52(2): Je an E, Pat ri ci a A. Bo ne his to morp ho tetry. In: Yu e hu e i H. An, Kyli e L. eds. Hand bo ok of Histo logy Met hods for Bo ne and Car ti la ge. 1 st ed. To to wa, NJ: Hu ma na Press; p Adell R, Lek holm U, Rock ler B, Bråne mark PI. A 15-ye ar study of os se o in teg ra ted imp lants in the tre at ment of the eden tu lo us jaw. Int J Oral Surg 1981;10(6): Pe ar ce AI, Ric hards RG, Milz S, Schne i der E, Pe ar ce SG. Ani mal mo dels for imp lant bi o - ma te ri al re se arch in bo ne: a re vi ew. Eur Cell Ma ter 2007;13: Ro ma nos GE, Tes to ri T, De gi di M, Pi at tel li A. His to lo gic and his to morp ho met ric fin dings from ret ri e ved, im me di a tely occ lu sally lo a ded imp lants in hu mans. J Pe ri o don tol 2005; 76(11): Bo lind P, Jo hans son CB, Bals hi TJ, Lan ger B, Al brekt sson T. A study of 275 ret ri e ved Brånemark oral imp lants. Int J Pe ri o don tics Res to - ra ti ve Dent 2005;25(5): De gi di M, Pi at tel li A, Shib li JA, Per rot ti V, Iez - zi G. Early bo ne for ma ti on aro und im me di a - tely res to red imp lants with and wit ho ut occ lu sal con tact: a hu man his to lo gic and histo morp ho met ric eva lu a ti on. Ca se re port. Int J Oral Ma xil lo fac Imp lants 2009;24(4): De gi di M, Iez zi G, Sca ra no A, Pi at tel li A. Imme di a tely lo a ded ti ta ni um imp lant with a tis su - e-sta bi li zing/ma in ta i ning de sign ('be yond plat form switch') ret ri e ved from man af ter 4 we eks: a his to lo gi cal and his to morp ho met ri - cal eva lu a ti on. A ca se re port. Clin Oral Imp - lants Res 2008;19(3): De gi di M, Pi at tel li A, Shib li JA, Per rot ti V, Iez - zi G. Bo ne for ma ti on aro und one-sta ge imp - lants with a mo di fi ed sand blas ted and acidetc hed sur fa ce: hu man his to lo gic re sults at 4 we eks. Int J Pe ri o don tics Res to ra ti ve Dent 2009;29(6): KAYNAKLAR 11. Iez zi G, Pe co ra G, Sca ra no A, Per rot ti V, Piat tel li A. His to lo gic eva lu a ti on of 3 ret ri e ved im me di a tely lo a ded imp lants af ter a 4-month pe ri od. Imp lant Dent 2006;15(3): De gi di M, Sca ra no A, Iez zi G, Pi at tel li A. Histo lo gic analy sis of an im me di a tely lo a ded imp lant ret ri e ved af ter 2 months. J Oral Imp lan tol 2005;31(5): Roc ci A, Mar tig no ni M, Bur gos PM, Gott low J, Sen nerby L. His to logy of ret ri e ved im me di a - tely and early lo a ded oxi di zed imp lants: light mic ros co pic ob ser va ti ons af ter 5 to 9 months of lo a ding in the pos te ri or man dib le. Clin Imp - lant Dent Re lat Res 2003;5(Suppl 1): De gi di M, Sca ra no A, Iez zi G, Pi at tel li A. Histo lo gic and his to morp ho met ric analy sis of an im me di a tely lo a ded imp lant ret ri e ved from man af ter 14 months of lo a ding. J Long Term Eff Med Imp lants 2005;15(5): De gi di M, Sca ra no A, Pet ro ne G, Pi at tel li A. His to lo gic analy sis of cli ni cally ret ri e ved im medi a tely lo a ded ti ta ni um imp lants: a re port of 11 ca ses. Clin Imp lant Dent Re lat Res 2003;5(2): Bar ros RR, De gi di M, No va es AB, Pi at tel li A, Shib li JA, Iez zi G. Os te ocy te den sity in the pe - ri-imp lant bo ne of im me di a tely lo a ded and sub mer ged den tal imp lants. J Pe ri o don tol 2009;80(3): De gi di M, Sca ra no A, Pi at tel li M, Per rot ti V, Piat tel li A. Bo ne re mo de ling in im me di a tely lo a - ded and un lo a ded ti ta ni um den tal imp lants: a his to lo gic and his to morp ho met ric study in humans. J Oral Imp lan tol 2005;31(1): Tes to ri T, Szmuk ler-monc ler S, Fran cet ti L, Del Fab bro M, Tri si P, We ins te in RL. He a ling of Os se o ti te imp lants un der sub mer ged and im me di a te lo a ding con di ti ons in a sing le pa ti - ent: a ca se re port and in ter fa ce analy sis af ter 2 months. Int J Pe ri o don tics Res to ra ti ve Dent 2002;22(4): Gu i da L, Iez zi G, An nun zi a ta M, Sa li er no A, Iu o ri o G, Cos tig li o la G, et al. Im me di a te pla - ce ment and lo a ding of den tal imp lants: a hu - man his to lo gic ca se re port. J Pe ri o don tol 2008;79(3): Van tag gi a to G, Iez zi G, Fi e ra E, Per rot ti V, Piat tel li A. His to lo gic and his to morp ho met ric report of thre e im me di a tely lo a ded screw imp lants ret ri e ved from man af ter a thre e-ye - ar lo a ding pe ri od. Imp lant Dent 2008;17(2): De gi di M, Pet ro ne G, Iez zi G, Pi at tel li A. Histo lo gic eva lu a ti on of a hu man im me di a tely lo - a ded ti ta ni um imp lant with a po ro us ano di zed sur fa ce. Clin Imp lant Dent Re lat Res 2002; 4(2): Iez zi G, Sca ra no A, Pet ro ne G, Pi at tel li A. Two hu man hydrox ya pa ti te-co a ted den tal imp lants ret ri e ved af ter a 14-ye ar lo a ding pe ri od: a histo lo gic and his to morp ho met ric ca se re port. J Pe ri o don tol 2007;78(5): Di Ste fa no D, Iez zi G, Sca ra no A, Per rot ti V, Pi at tel li A. Im me di a tely lo a ded bla de imp lant ret ri e ved from a af ter a 20-ye ar lo a ding pe ri od: a his to lo gic and his to morp ho met ric ca se report. J Oral Imp lan tol 2006;32(4): Iez zi G, De gi di M, Sca ra no A, Per rot ti V, Pi at - tel li A. Bo ne res pon se to sub mer ged, un lo a - ded imp lants in ser ted in po or bo ne si tes: a his to lo gi cal and his to morp ho met ri cal study of 8 ti ta ni um imp lants ret ri e ved from man. J Oral Imp lan tol 2005;31(5): De gi di M, Per rot ti V, Pi at tel li A, Iez zi G. Mi ne - ra li zed bo ne-imp lant con tact and imp lant stabi lity qu o ti ent in 16 hu man imp lants ret ri e ved af ter early he a ling pe ri ods: a his to lo gic and his to morp ho met ric eva lu a ti on. Int J Oral Ma x- il lo fac Imp lants 2010;25(1): Me ral G, Kan B. [Ef fects of di a be tes mel li tus, os te o po ro sis and ra di ot he rapy to os se o in teg - ra ti on sta ges: re vi ew]. Tur ki ye Kli nik le ri J Dent Sci 2010;16(2): Nken ke E, Hahn M, We in zi erl K, Ra des pi el- Trö ger M, Ne u kam FW, En gel ke K. Imp lant sta bi lity and his to morp ho metry: a cor re la ti on study in hu man ca da vers using step ped cylinder imp lants. Clin Oral Imp lants Res 2003; 14(5): Rozé J, Ba bu S, Saf far za deh A, Ga yet-de lac - ro ix M, Ho or na ert A, Lay rol le P. Cor re la ting imp lant sta bi lity to bo ne struc tu re. Clin Oral Imp lants Res 2009;20(10): Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2014;20(1)