EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 1

Transkript

1 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 1

2 2 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 3

3 Türkİye Madencİler DerneĞİ; Madencİlİk Sektörü BaŞkanlar Konseyİ BİrlİĞİ ve Euromines (Avrupa Maden Endüstrİlerİ BİrlİĞİ) Üyesİdİr. TÜRKİYE MADENCİLER DERNEĞİ SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ TMD ADINA SAHİBİ ve YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ Mustafa SÖNMEZ YAYIN KURULU M. Atılgan SÖKMEN B. Benjamen PİNTO Melih TURHAN M. Mete YEŞİL EDİTÖR Evren MECİT ALTIN YAYIN TÜRÜ Yerel Süreli Yayın YÖNETİM YERİ İstiklal Cad. Tunca Apt. No: / 1 Beyoğlu - İSTANBUL Tel: Fax: info@turkiyemadencilerdernegi.org.tr Kasım 1992 den beri yayımlanan Sektörden Haberler Bülteninin tirajı 2000 adet olup, Madencilik Sektörü ile ilgili firmalara, Bakanlıklara, TBMM üyelerine, ilgili kamu kuruluşlarına, üniversitelere, dernek ve vakıflara gönderilmektedir. Sektörden Haberler Bülteni 3 ayda bir yayımlanmaktadır Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. İmzalı yazılardaki görüş ve düşünceler yazarlarına aittir. Derneği ve bülteni sorumlu kılmaz YAYINA HAZIRLAYAN VE BASKI HİZMETLERİ Berr Ajans ve Organizasyon Matbaa Hizmetleri Mecidiyeköy Mah. Şehit Ertuğrul Cad. Canıtez İş Merkezi No: 3/13 Mecidiyeköy Şişli / İSTANBUL Tel : Fax : info@berrajans.com İçindekiler 4 ARALIK DÜNYA MADENCİLER GÜNÜ Kutlamaları Programı MESLEKİ EĞİTİM...6 Eğitim Programımız Genişledi ÜYELERİMİZDEN HABERLER...8 Çayeli Bakır ın Toplum Kapasitesini Geliştirme Projesi Tamamlandı Çayeli Bakır öğrencilere Emniyet Kemeri Eğitimi Verdi Inmet Başkanı Ödülleri nden İkisi Çayeli Bakır a Verildi Aksu Madencilik Yatırımlarının Meyvesini Almaya Başladı Cimnastik Federasyonu na Yeni Başkan Adayı! TÜRKİYE DEN MADENCİLİK HABERLERİ ISAF Fuarı Rekor Bir Büyümeyle Ziyaretçilerini Ağırladı...10 Mahir Vardar Jeomekanik, Tünelcilik ve Kaya Yapılarının Özel Oturumları Yapıldı...12 TMD ÇEVRE BİRİMİ...16 TMD Çevre Birimi 3. Kurul Toplantısı 26 Temmuz 2012 tarihinde Dr. Caner Zanbak koordinatörlüğünde, Dr. A. Vedat Oygür (Koza Altın İşletmeleri), Dr. Sabri Altınoluk (Çayeli Bakır A.Ş), Hande Nur Yüner (Şişecam), Aynur Ergün (Meta Nikel A.Ş.), Kasım Samih Özgen, Aslıhan Derdiyok ve Çağrı Ertem in (Madkim) katılımıyla gerçekleşmiştir. RÖPORTAJ CİNER...22 Maden ve Enerjide Türkiye nin Lokomotifi; Ciner MİNERAL VE METALLERİN GÜNLÜK KULLANIMI...32 AVRUPA KRİTİK HAMMADDELER KONFERANSI...34 Hammaddeler Geleceğimizdir EUMICON Avrupa Kritik Hammaddeler Konferansı Leoben de Yapıldı MADENCİLİK VE EKONOMİ...36 Akan Finansman (Stream Financing) Yolu İle Büyük Madencilik Projeleri Finansmanı MADENCİLİK VE ÇEVRE...39 Pasa Yönetiminde Bütüncül Yaklaşım ve Asit Maden Drenajı MADENCİLİK VE HUKUK...48 Yeni Teşvik Sistemleri ve Madencilik Sektörü Madencilikte Önemli Bazı Ülkelerde Maden Hukuku ve İlgili Mevzuat: Kanada ANILARLA MADENCİLİK...60 Karar Defteri DUYURULAR Uluslararası Mermer, Doğal Taş Ürünleri ve Teknolojileri Fuarı 8. Uluslararası Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu 5. Madencilik, Maden Makine ve Ekipmanları, İş Makineleri Fuarı Avrasya MENA Demir Çelik Zirvesi Mersem 2012 Türkiye 23. Uluslararası Madencilik Kongresi ve Sergisi 4. Maden Makinaları Sempozyumu KAPAK FOTOĞRAFI Kaynak: CİNER İNTERNET SİTEMİZİ ZİYARET ETTİNİZ Mİ Önsöz Değerli Okuyucular Baharı görmeden yaz geldi geçti. Bu dize, 2012 yılı için madencilik sektörünün durumunu en açık ve de ironik bir biçimde dile getiriyor sanırım. Hiç istemesem de, neden böyle bir önsöz girişi yaptım? Çünkü yıl içinde, hatta geçen yıldan sarkan dünya pazarlarındaki mal talebinin daralması, AB coğrafyasında esen ve bir türlü de dindirilemeyen, 2013 yılında da dinmeyecek izlenimi veren mali krizin etkisi ve de cari açığın kapatılmasının önem ve aciliyeti hükümeti yerli üretimin arttırılması, reel sektörün güçlendirilmesi gerçekleri ile yüzleştirmişti. Bu bağlamda hükümet de, yatırım ortamının iyileştirilmesi, yerli hammadde ve ara mallar üretiminin güçlendirilmesi konusunda acil önlem olarak yeni ve geniş kapsamlı teşvik tedbirlerini devreye sokmuştu. Bilindiği gibi, krizlerden görece geç ancak maalesef çok da ağır etkilenen sektörlerin başında madencilik sektörü gelmektedir. Bahar aylarında sektörümüz, yeterli olmasa da yeni teşvik tedbirlerinin etkisi ile yaşadığı bunalımdan çıkabileceği umuduna kapılmış idi. Gel gör ki, yeni teşvik tedbirlerinin yönetmelik ve diğer mevzuatlarının çok geç devreye sokulması ve de bürokrasinin ağır ve yoruma dayalı işlemleri, teşviklerden beklenen etkiyi zamanında alamayan madencilik firma ve yatırımcılarını yine bürokrasinin çıkmaz labirentlerine sokmuştu. Yaşanan bu ve diğer tüm zorluklara rağmen, cari açığın kapatılması zorunluluğu gerçeğinden hareketle, sanayinin temelini oluşturan maden hammadde ve yarı mamullerini, gerek iç ve gerekse dış pazarlardaki müşterilerine zamanında sunabilmek için taahhüt altına giren madenciler, yaz aylarında arama faaliyetlerini hızlandırarak, rezervlerini genişletme, arama ruhsatlarını işletme ruhsatlarına döndürebilmenin gayreti içinde bir dolu masraf yapmışlardı. Yani, sektör için bahar, daha neler olup bittiğini anlamadan gelip geçmiş, bahar görülememişti. Yaza girildiğinde, maden izinlerini almada yaşanan ciddi sorunlarla boğuşan Madencilik Sektörü, tarihli Başbakanlık Genelgesi ile tam anlamı ile bir şok yaşadı. Madencinin üretim için veya arama, sondaj yapabilmek için talep ettiği ve zaten çok uzun ve meşakkatli bir süreçte zor bela alabildiği orman izinleri, bu genelgeye dayanılarak Başbakanlıktan onay alındıktan sonra verilmeye başlanmıştı. İlgili bakanlıkça hazırlanmış ve bakanın oluruna hazır hale gelmiş maden izin dosyaları, listelenerek Başbakanlığa gönderilmeye başlanmış, değerlendirme kriterlerinin ne olduğunu ilgili bakanlık dâhil hiç kimsenin bilmediği bir değerlendirme yapılarak izin taleplerinin bazıları uygun bulunmuş, çokçası da ilgili bakanlıkça hiçbir gerekçe göstermeden uygun bulunmamıştır yazısı ile madencilere tebliğ edilmiştir. Ayrıca uzun bir bekleyişten sonra Maden İşleri Genel Müdürlüğü nün Başbakanlığa gönderdiği ruhsat talepleri dosyalarına da iki aya yakın bir zamandır cevap verilmemiştir. Yani madenci, her şeyi yasalara uygun bulunmuş ve bakan oluruna hazır hale gelmiş maden ruhsatını iki aya yakındır beklemektedir. Bu yaşanan kaosun ortadan kalkabilmesi için, ilgili tüm makamlar nezdinde, Derneğimiz ve Derneğimizin Yönetim Kurulu Üyesi olduğu Madencilik Sektörü Başkanlar Konseyi Birliği nce yaptığımız tüm girişimlerden (Migem Genel Müdürlüğü, E.T.K.B lığı Müsteşar ve Müsteşar Yardımcılığı, Bakan Yardımcılığı ve Bakanlık Makamı, Orman Genel Müdürlüğü, TİM Başkanlığı, TOBB Madencilik Meclisi kanalıyla Ekonomi Bakanlığı ve nihayet bu konu ile görevli Başbakanlık Müsteşar Yardımcılığı) müspet bir sonuca maalesef ulaşılamamıştır. Bu sefer, içine girilen bu acil ve hayati durumu birinci ağızdan anlatmak üzere, bir ay önce Başbakanlık makamından randevu talep edilmiş olmasına rağmen bugüne kadar talebimize maalesef bir cevap alınamamıştır. İşte yaz da geldi geçti. Bu arada sektörün maliyetleri içinde en ağır kalemi oluşturan akaryakıt ve enerjiye gelen zamlarla, korkarım kış çok ağır geçecek. Olabildiğince tedbirli olmakta yarar var. Zira 2013 yılı belli ki, ülkemiz ve sektörümüz için 2012 yılını bile aratacak. Yine de, madenciler olarak ülkemize ve mesleğimize olan bağlılığımızla, umudumuzu kaybetmeden yola devam edeceğimize olan inancımla selam ve sevgilerimi sunuyorum. Mustafa SÖNMEZ Yönetim Kurulu Başkanı 4 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 5

4 TÜRKİYE DEN MADENCİLİK HABERLERİ 4 Aralık Dünya Madenciler Günü 2012 Kutlamaları Programı 4 ARALIK 2011 SALI 10:30 GALATASARAY LİSESİ NİN ÖNÜNDE TOPLANILARAK TAKSİM E MADENCİ YÜRÜYÜŞÜ YAPILMASI 11:00 TAKSİM CUMHURİYET ANITINA ÇELENK KOYMA VE BASIN AÇIKLAMASI 17:00-19:00 GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE MADENCİLİK ANILARI SÖYLEŞİSİ Konuşmacılar Sn. Prof. Dr. Mahir DAR İstanbul Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Sn. Iain ANDERSON Çayeli Bakır İletmeleri Genel Müdürü Sn. Öner YENEL İstanbul Teknik Üniversitesiler Birliği Başkanı 19:00-20:00 KOKTEYL - Sheraton İstanbul Maslak Hotel 20:00-01:00 GALA YEMEĞİ - Sheraton İstanbul Maslak Hotel 6 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 7

5 MESLEKİ EĞİTİM Eğitim Programımız Genişledi Bilindiği gibi; Türkiye Madenciler Derneği üyelerinden gelen talepler doğrultusunda vasıfsız çalışanların belgelendirilmesi amacıyla Mesleki Eğitim kursları açılmaktadır. Düzenlenen kurslar sonrasında Milli Eğitim onaylı Madenci Sertifikası verilmektedir. Bu kapsamda verilen eğitimlere devam edilerek Bursa ili, Orhaneli ilçesinde Şetat Madencilik A.Ş.çalışanlarına mesleki eğitim düzenlenmiştir. Sürekli gelişen bir dünyada sürekli gelişen ve rekabet dolu bir iş hayatı içerisinde sürekli kendini geliştiren donanımlı çalışanlar Günümüzde kurumların dünyadaki gelişmelere ayak uydurabilmesi ve uluslararası kuruluşlar ile rekabet edebilmeleri için bazı kriterlere gönüllü, bazılarına ise yasal zorunluluk olarak uymak durumundadırlar. Gelişen modern ticaret kuralları ve ticarette saygınlık kazandırması bakımından yönetim sistemleri; zorunlu uygulamalar arasında girmiştir. Firmalar; müşterilerine, iş ortaklarına ve ürünlerinin kalitelerine verdikleri önemi İSO 9001, çevre konularındaki hassasiyetlerini İSO ve işlerine, çalışanlarına olan duyarlılıklarını ise OHSAS Yönetim Sistemleri ile gösterebilmektedir. Sürekli olarak gelişme içerisinde olmak hatta diğer firmalardan birkaç adım öne çıkmak ve fark yaratmak için yapacağımız en önemli yatırım, eğitime yapılan sürekli ve düzenli yatırımdır. Bu düşünce ile ve Türkiye Madenciler Derneği Tüzüğü YÖNETİM SİSTEMLERİ TEMEL ISO 9001:2008 Kalite Yönetim Sistemi Temel Eğitimi OHSAS 18001:2007 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Temel Eğitimi ISO 14001:2004 Çevre Yönetim Sistemi Temel Eğitimi ISO 27001:2005 Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi Temel Eğitimi ISO Müşteri Memnuniyeti ve Müşteri Şikayetlerinin Ele Alınması Temel Beceri Eğitimleri 4. Maddesi a, i, k bendeleri uyarınca ülke madenciliğinin gelişmesi, dünya madenciliği arasında layık olduğu yeri alması için çalışmalar, araştırmalar yapmaya devam etmektedir. Sektörün farklı ihtiyaçlarına, doğru çözümler üretmek ve sektörü sürekli geliştirmek amacı ile Türkiye Madenciler Derneği olarak, yılların deneyimini Alberk QA Technic firması ile birleştirerek bir çözüm ortaklığına girdik. Alberk QA Technic, Yönetim Sistemleri konusunda TÜRKAK (Türkiye) ve DAR-TGA (Almanya) Akreditasyonlarına sahip onaylanmış bir kuruluştur. Türkiye Madenciler Derneği ve Alberk QA Technic ortaklığı ile verilmesi planlanan eğitimler şu şekildedir. (Eğitimler hakkında detaylı bilgi için evren.altin@turkiyemadencilerdernegi.org.tr ve info@turkiyemadencilerdernegi.org.tr adreslerine mail atabilirsiniz) YÖNETİM SİSTEMLERİ BAŞ DENETÇİ IRCA Kayıtlı ISO 9001:2008 Kalite Yönetim Sistemi Baş Denetçi Eğitimi IRCA Kayıtlı OHSAS 18001:2007 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Baş Denetçi Eğitimi IEMA Onaylı ISO 14001:2004 Çevre Yönetim Sistemi Baş Denetçi Eğitimi IRCA Kayıtlı ISO 27001:2005 Bilgi Güvenliği Sistemi Baş Denetçi Eğitimi TEMEL BECERİ EĞİTİMLERİ Liderlik Müzakere Becerileri Müşteri Odaklılık Etkili İletişim Telefonda İletişim Etkinlikleri Problem Çözme ve Karar Alma Sunum Teknikleri Zaman Yönetimi Stres Yönetimi Verimli Toplantı Yönetimi Zor İnsanlarla Başa Çıkma Duygusal Zeka Eğiticinin Eğitimi YÖNETİM SİSTEMLERİ İÇ DENETÇİ ISO 9001:2008 Kalite Yönetimi İç Denetçi Eğitimi OHSAS 18001:2007 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği İç Denetçi Eğitimi ISO 14001:2004 Çevre Yönetim Sistemi Denetçi Eğitimi ISO 27001:2005 Bilg Güvenliği Yönetim Sistemi İç Denetçi Eğitimi İNSAN KAYNAKLARI EĞİTİMLERİ İnsan Kaynaklarına Giriş İş Kanunu Performans Değerlendirme Sistemi ve Görüşme Yönetimi Eğitimi İşe Alım ve Mülakat Teknikleri Eğitim Etkinlik Değerlendirilmesi Çalışan Memnuniyeti Çıkış Mülakatı İŞ ETİĞİ ÖZGEÇMİŞ HAZIRLAMA VE MÜLAKAT TEKNİKLERİ YÖNETİM SİSTEMLERİNİN FAYDALARI Yönetimi kolaylaştırır ve etkinleştirir. Planlı ve sistematik çalışmayı sağlar. Müşteri şikâyetlerini azaltır. Geçmişteki faaliyetlerin izlenebilirliğini sağlayarak değerlendirme ve müdahaleyi etkin hale getirir. Zamandan tasarruf sağlayarak, karlılığı ve verimliliği arttırır. Kaynakların optimize kullanılmasını sağlar ve maliyetleri düşürür. Rekabet avantajı sağlar. Kurumsallaşma ve firma kültürü oluşturmada katkıda bulunur. Güven oluşturur. Yasal uygunluğu karşıladığınızın ve karşılayacağınızın teminatı verir Düzenleyici organlar tarafından gerçekleştirilen az sayıda potansiyel gözetim denetimi sağlar Potansiyel süreç geliştirmeleri aracılığıyla artan kar sağlar Hasar tazminatlarında ve sigorta primlerinde potansiyel azalma Kalite Yönetim Sistemleri ISO 9001: Kalite Yönetim Sistemleri; Bu standart, Kalite Yönetim Sisteminin temeli olarak kullanılmak üzere tasarlanmıştır ve Dünya genelinde birçok kuruluş, etkin ve verimli çalışmanın, müşteri memnuniyetini sağlamanın ve sürekli iyileştirmenin anahtarı olarak ISO 9001 standartlarını görmekte ve uygulamaktadır. ISO 9001 Kalite Yönetim sisteminin faydaları nelerdir? Kurumsallaşma yolunda önemli bir adım atarak, kuruluş imajının güçlenmesi Rakiplere göre sürekli farklılık yaratarak rekabet gücünün arttırılması Müşteri memnuniyetinde ve müşteri sadakatinde artış sağlanması Kuruluş içi üretim ve hizmet proseslerinin etkinliğinin ve verimliliğinin artırılması, hatalarda azalma sağlanması Kuruluş içi görev, yetki ve sorumlulukların netleştirilmesi ile çalışanların daha etkili ve mutlu çalışması Süreçlerin daha sistemli olması, problemlerin daha hızlı çözülmesiyle etkin bir yönetim sağlanır. Çalışanların moral ve iletişiminde iyileşme sağlanır. Çalışanların kalite ve müşteri memnuniyetinin önemi konusundaki bilinç düzeyinde artış sağlanması Kaynakların etkili kullanılmasıyla hizmetlerde verimliliğin artışı sağlanır. Üst yönetimin yükünü azaltır. Daha kolay ve etkili bir yönetim modeli sağlar. Kayıtların düzenli bir şekilde tutulmasını sağlayarak, doğru veri analizine altyapı oluşturur. ISO 14001: Çevre Yönetim Sistemi Çevreye yönelik bir yönetim standardı olarak dünya çapında kabul görmektedir. ISO standartının genel amacı, sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarla dengeli bir şekilde, çevrenin korunmasını ve kirlenmesinin önlenmesini desteklemektir. Kuruluşlara, ekonomik ve çevresel hedeflerine ulaşabilmeleri konusunda yardımcı olmak için, diğer yönetim ihtiyaçlarıyla bütünleştirilebilen etkin bir çevre yönetim sisteminin (ÇYS) başlıca unsurlarını sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. ISO Çevre Yönetim Sistemlerinin kuruluşlara faydaları nelerdir? Çevre ile ilgili Ulusal ve/veya uluslararası mevzuatlara uyumun artırılması Firma itibar ve Pazar payının artırılması Girdi malzemeleri ve enerji tasarrufu sağlanması İzin ve yetki belgelerinin alınmasının kolaylaştırılması Çevreye bırakılan atıklar yönetilir. Çevre etkilerinden kaynaklanan maliyetler düşer Acil durumlarda meydana gelebilecek çevre etkileri azaltılır Çevre bilincine sahip çalışanlar yaratır. Çevreye duyarlı bir işletme de çalışmak motive eder. Bilinçli tüketiciye ulaşma şansını arttırır. Kaynaklar etkin kullanılır. OHSAS 18001:2007 İş Sağlığı ve Güvenliği Sağlıklı ve güvenli bir çalışma için kurumların çalışanlarının iş sağlığı ve iş güvenliği konusunda, düzenli çalışmalar yürütmeleri gerekmektedir. OHSAS 18001, iş yerlerinde meydana gelebilecek olası iş kazası riskini minimize etmek ve "İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesiyle ilgili asgari şartları ortaya koymak için uygulanan bir sistemdir. OHSAS İşçi sağlığı ve güvenliği Yönetim Sistemlerinin kuruluşlara faydaları nelerdir? İş gücü kayıplarını minimize eder. Olumsuz çalışma koşullarından kaynaklanan kazalardan koruyarak, güvenli bir çalışma ortamı sağlar, Zararla sonuçlanabilecek olası tehlikelerin önceden tespitini ve gerekli önlemlerin alınmasını sağlar, İş kazası ve meslek hastalıklarının yüksek maliyetlerini düşürür, Çalışanların katılım ve motivasyonunu arttırır. İşletmelerde yangın, patlama, makine arızaları vb. durumlarını ortadan kaldırarak işletme güvenliğini sağlar, Ulusal/ uluslararası yasa ve standartlara uyum sağlar, Diğer işletmeler ya da müşterilere karşı duyarlı, sorumlu bir imaj yaratır, İlgili mevzuat ve yasal gerekliliklerin şartlarını sağlar Resmi makamlara kuruluşun iş güvenliğine olan uyumunun kanıtlanabilmesini sağlar 8 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 9

6 ÜYELERİMİZDEN HABERLER Çayeli Bakır ın Toplum Kapasitesini Geliştirme Projesi Tamamlandı Çayeli Bakır İşletmeleri (ÇBİ) bünyesinde 2010 yılından bu yana düzenlenen ve bu yıl üçüncüsü gerçekleştirilen, toplam üç ay süreyle uygulanan Toplum Kapasitesini Geliştirme Projesi tamamlandı. Eğitimlere tarihinde başlandı ve tarihinde planlandığı ve hedeflendiği gibi bitirildi. E ğitimin amacı, ÇBİ nin çevresindeki işsiz ve vasıfsız gençlerin eğitim almasını sağlayarak, bu gençleri vasıflı ve donanımlı bir hale getirip, gerek ÇBİ de, gerekse diğer benzeri endüstri kurumlarında çalışabilecek seviyede bilgili, donanımlı ve yetkin olmalarını sağlamaktır. Verilen eğitimler ile 12 kursiyere, madencilik sektöründe istihdam edilmelerini sağlayacak beceri kazandırma ve bilgilerini geliştirme imkânı sağlanmış oldu. Proje süresince ÇBİ tarafından kursiyerlerin sigortaları yapıldı ve asgari ücret üzerinden maaşları ödendi. Eğitimlerin gerçekleştirilmesinde Çayeli Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü ile işbirliği yapılarak, eğitimi başarıyla tamamlayan kursiyerlere MEB onaylı sertifika verildi. Kapasite Geliştirme Projesi kapsamında kursiyerlere sağlanan eğitimlerin özeti yandaki gibidir: 4'er adet resmi Operatör Lisansı [Kaldırma ve Yükleme Makineleri, Kazıcı ve Yükleyici Makineler (Kepçe), İş Kamyonu, Zemin Delgi (Delik Delme ve Sondaj)] Temel maden emniyeti eğitimi Temel Paus platform makinesi operatör eğitimi ve kullanma yetkisi Temel beton mikseri makinesi (Normet) eğitimi Temel iş kamyonu makinesi eğitimi ÇBİ nin Hayat Kurtaran Kuralları dâhilinde; enerji izolasyonu ve kilitleme, yüksekte emniyetli çalışma, kapalı alanda emniyetli çalışma, zemin kontrolü ve patlayıcı madde yönetimi, kaldırma ve yükleme eğitimi ve sıcak iş eğitimi SLAM Birey Kart uygulaması (Risk değerlendirmesi) eğitimi Temel ilkyardım eğitimi Çayeli Bakır öğrencilere Emniyet Kemeri Eğitimi Verdi Ç ayeli Bakır İşletmeleri (ÇBİ), emniyet alanında kendi bünyesinde gösterdiği duyarlılığı eğitimler aracılığıyla toplumla da paylaşıyor. Bu çerçevede Emniyet-Sağlık-Çevre Bölümü nün koordinasyonuyla düzenlenen Emniyet Kemeri Eğitim Programı ve eğitimde kullanılan Devrilme Simülatörü büyük ilgi gördü. Inmet Başkanı Ödülleri nden İkisi Çayeli Bakır a Verildi 2011 Inmet Başkanı Mükemmellik Ödülleri ni bu yıl Ekip Çalışması kategorisinde ÇBİ Maden Bölümü alırken, ÇBİ Maden Kurtarma Ekibi de Inmet Başkanı Jochen Tilk tarafından Özel Ödül e lâyık görüldü. Maden Bölümü nü temsilen ÇBİ çalışanlarından Bedri Kazancı, Maden Kurtarma Ekibi ni temsilen ise Olcay Kotiloğlu Kanada nın Toronto şehrinde düzenlenen törende ödüllerini aldılar. Aksu Madencilik Yatırımlarının Meyvesini Almaya Başladı 2011 yılında başlayan ve 2012 yılının ilk çeyreğinde tamamlanan arama ve tesisleşme amacıyla başlatılan yatırım hamlesi meyvelerini vermeye başladı. Yaklaşık 30 milyon $ lık yatırım yapan Aksu Group Sivas - Kangal da ülkenin tek başına en büyük tesisini kurup, özel sektör olarak ülkenin en büyük krom rezervlerinden birini buldu. Yapılan arama çalışmaları neticesinde yaklaşık uzun yıllar yetecek krom rezervi bulundu ve kurulan 400 masalık konsantre tesisi ise üretime geçerek ülke ekonomisine katkı sağlamaya başladı. Sivas yöresindeki düşük tenörlü cevherleri işleyerek %48 tenörlü krom konsantresi üretimine geçildi, sahadan üretilen ilk ürünün ihracatı da gerçekleştirildi. A Teoman Eren, Bedri Kazancı, Jochen Tilk, Memet Zeki Sayılır, Olcay Kotiloğlu yrıca Dursunbey kurşun çinko flotasyon tesisi de Mart 2012 de devreye alınarak ilk ürünün satışı gerçekleştirildi. Mostra madenciliğinin bittiği ülkemizde gerekli altyapı yatırımları yaparak gömülü rezervlerin açığa çıkarılması çalışmasına Aksu Group olarak katkı sağlamaya devam eden şirket; Eğmir Piribeyler - Dursunbey ve Kangal da olmak üzere toplam 5 adet sondaj makinesi ile maden arama çalışmalarına devam ederken önemli miktarlarda krom, kurşun ve çinko madenlerinde rezerv artışı sağlandı. Yapılan bu yatırım hamlesi yaklaşık 500 kişiye de direkt istihdam imkânı ile dolaylı olarak yatırım bölgelerine de ekonomik canlılık getirdi. Eğitimler sadece ÇBİ personeli ile kısıtlı tutulmayıp, Çayeli İlçesi ne bağlı Madenli Beldesi nde faaliyet gösteren 75. Yıl İMKB Yatılı İlköğretim Bölge Okulu nda ve Rize Cumhuriyet Meydanı nda da uygulamalar gerçekleştirildi. Eğitimlere Rize ve Çayeli Jandarma Komutanlıkları, Çayeli İlçe Emniyet Müdürlüğü, Çayeli ve Madenli Belediyesi ile yerel kurumların temsilcileri ve basın mensupları katıldı. Eğitimler sayesinde yaklaşık 200 öğrenci devrilme simülatörü vasıtasıyla aracın arkasında bile emniyet kemeri takmanın ne kadar önemli olduğunu öğrenmiş oldu. Eğitimlerde kullanılan simülasyon aracı, seyir halindeyken yaşanan devrilmelerde aracın içindekilerin yaşayacağı etkileri gözler önüne sererek, emniyet kemeri kullanılmaması halinde ölüm ve yaralanmaların artabileceğini en etkili şekilde gösterdi. Eğitimde kullanılan devrilme simülatörü, sadece 7-8 km/saat hızla takla atan bir aracın bile içindekilere nasıl kötü bir deneyim yaşatabildiğini ortaya koydu. Araçla deneme yapan tüm katılımcılar bundan sonra daha duyarlı olacaklarını ve çevrelerindeki insanları da emniyet kemeri kullanımı konusunda teşvik edeceklerini ifade ettiler. 10 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 11

7 ÜYELERİMİZDEN HABERLER Cimnastik Federasyonu na Yeni Başkan Adayı! T ürkiye Madenciler Derneği üyesi Teknomar Mermer ve Madencilik in ortaklarından Sn. M.Turgut Çopuroğlu, Türkiye Cimnastik Federasyonu'nu başkanlığına aday olduğunu açıkladı. Çopuroğlu, Türkiye Spor Yazarları Derneği'nin Ankara şubesinde düzenlediği basın toplantısında, 8 Kasım'da yapılacak TCF 3. Olağan Genel Kurulu'nda başkanlığa aday olduğunu belirterek, ''Hep birlikte Türk cimnastiğini daha yüksek noktalara getirmek, federasyonu daha kurumsal bir yapıya kavuşturmak ve alt yapı eksikleri tamamlanmış bir branş olmayı hedefliyoruz. Artık olimpiyatlarda altın madalyaya yönelen bir camia olmak istiyoruz'' dedi. Çopuroğlu, deneyimlerini, çevresini ve bilgilerini bu spora aktarmak istediğini belirterek, bu spora emek veren herkesten de destek beklediğini sözlerine ekledi. Türkiye Madenciler Derneği olarak Sn. Çopuroğlu na başarılar diliyoruz. TÜRKİYE DEN MADENCİLİK HABERLERİ ISAF Fuarı Rekor Bir Büyümeyle Ziyaretçilerini Ağırladı Bu yıl, ISAF Security, ISAF Fire, ISAF IT Security, ISAF Safety&Health, ISAF Smart Houses olmak üzere 5 fuarı kapsayan ISAF Fuarı, Eylül tarihleri arasında İstanbul Fuar Merkezi nde 16. kez düzenlendi. potansiyel alıcı kesime sunmalarına imkân tanıdı. İş elbiseleri, düşme önleyici malzemeler, ulaşım ve trafik güvenliği, çevre kontrol koruma merkezleri ve ilk yardım malzemeleri ön plana çıkan ürünler arasındaydı. BT güvenliği konularını kapsayan ISAF IT Security Fuarı nda günümüzün en önemli sorununa yönelik çözümler sunuldu. BT güvenliği, şifreleme teknolojileri, risk yönetimi güvenliği, bilgi güvenliği yönetimi, kimlik tanımlama sistemleri ve kablosuz uygulamaların tanıtıldığı ISAF IT Security Fuarı, ziyaretçilerin yoğun ilgisiyle karşılandı. I SAF Fuarı nın en büyük kısmını oluşturan ISAF Security Fuarı her yıl olduğu gibi bu yıl da güvenlik ve RFID ürünlerindeki son gelişmelerin habercisi oldu. CCTV gözetim sistemleri, güvenlik alarmları, geçiş kontrol sistemleri gibi alanlarda faaliyet gösteren birçok firma mevcut ürünlerini ziyaretçilerinin ilgisine sundu. Bu yıl ayrı bir fuar olarak düzenlenmeye başlanan ISAF Fire ise yangın, acil durum ve arama-kurtarma sektörlerini bir araya getirdi. Diğer dört fuar ile birlikte daha geniş bir kesime hitap eden fuarda; algılama ve uyarı sistemleri, yangın görüntüleme, engelleme, söndürme, kontrol sistemleri, acil durum ve arama kurtarma ekipmanları gibi ürünler tanıtıldı. Bu yıl ilk kez düzenlenen ISAF Safety&Health Fuarı ise katılımcıların ürünlerini in üzerindeki Akıllı sistemleri kapsayan ISAF Smart Houses Fuarı nda ise katılımcılar, sektörün ilgili ziyaretçileriyle buluşarak akıllı kartlardan bilgisayar otomasyon yazılımlarına kadar birçok ürün ve teknolojiyi tanıttı. Yerli katılımcıların yanında İngiltere, Kanada, Çin, Tayvan, Almanya, Bulgaristan, Azerbaycan, Çek Cumhuriyeti, Güney Kore, Hindistan, İtalya, İspanya, İran, Lübnan, Peru, Polonya, Yunanistan, Romanya ve Avusturya gibi dünya ülkelerinden ISAF 2012 Fuarı na katılım gösteren önemli firmalar, farklı ziyaretçi profiliyle karşılaşmış olmanın heyecanını yaşadılar. 12 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 13

8 TÜRKİYE DEN MADENCİLİK HABERLERİ Mahir Vardar Jeomekanik, Tünelcilik ve Kaya Yapılarının Özel Oturumları Yapıldı Mahir Vardar Jeomekanik, Tünelcilik ve Kaya Yapılarının Tasarımı Özel Oturumları Eylül 2012 tarihinde İstanbul Teknik Üniversitesi Ayazağa (Maslak-İstanbul) Yerleşkesindeki Kültür Sanat Birliği Büyük Salonu ve Maden Fakültesi İhsan Ketin Konferans Salonu nda yapıldı. J eomekanik, Tünelcilik ve Kaya Yapılarının Tasarımı Özel Oturumları olarak isimlendirilen bu toplantı, ülkemizde anılan konulardaki öğretim ve ilgili mühendislik projelerinin yönlendirilmesine 40 yıl boyunca emek veren ve vermekte olan Sevgili Hocamız Prof. Dr. Mahir Vardar onuruna düzenlendi. Toplantıya, yurtiçinden ve yurtdışından gelen birçok bilim ve meslek insanı katıldı. Etkinlik, Prof. Dr. Mahir Vardar ile yaşanan dostluk ve arkadaşlıkların izlerinin yansıtıldığı Anılarla Vardar Söyleşi Oturumu ile başladı. Mühendislik Jeolojisi disiplininin Mühendislik Jeofiziği, Jeoteknik, Kaya Mekaniği ve Kaya Yapıları disiplinleri arasındaki ilişkilerin tartışıldığı Temel Tasarımı ve İnşaat Alanında Geomekanik İlişkisi, Mühendislik Jeolojisi Uygulamalarındaki Güncel Gelişmeler, Kaya Mekaniği ve Kaya Yapıları Uygulamalarındaki Güncel Gelişmeler başlıklı özel oturumlar ve İstanbul dolayındaki yeraltı kazılarına yapılan teknik geziler ile etkinlik son buldu. 14 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 15

9 16 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 17

10 TMD ÇEVRE BİRİMİ III. Çevre Birimi Kurul Toplantısı TMD Çevre Birimi 3. Kurul Toplantısı 26 Temmuz 2012 tarihinde Dr. Caner Zanbak koordinatörlüğünde, Dr. A. Vedat Oygür (Koza Altın İşletmeleri), Dr. Sabri Altınoluk (Çayeli Bakır A.Ş), Hande Nur Yüner (Şişecam), Aynur Ergün (Meta Nikel A.Ş.), Kasım Samih Özgen, Aslıhan Derdiyok ve Çağrı Ertem in (Madkim) katılımıyla gerçekleşmiştir. Toplantıda görüşülen gündem maddeleri şu şekildedir: 1- Sondaj Çamurları ile ilgili yeni genelge ve beraberinde getirdiği zorluklar: ilindiği üzere 04 Temmuz 2012 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetim Genel Müdürlüğü tarafından Sondaj Çamurlarının ve Krom Madeninin Fiziki İşleme Tabi Tutulması Sonucu Ortaya Çıkan Atıkların Bertarafına İlişkin Genelge (2012/15) yayımlanmıştır. Bu genelge mevzuattaki sorunlara akut çözümler getirme amaçlı hazırlanmıştır. AB mevzuatından farklı olarak, Türkiye de maden atıkları sanayi atığı gibi değerlendirilmektedir. Bunun yanı sıra, uygulamalarda örneğin atık depolama alanlarında uygulanacak sızdırmazlık yöntemi olarak jeomembran ve benzeri uygulamalar zorunlu tutulmaktadır. Atık havuzunun kurulacağı alanın yapısal özellikleri ve atığın karakteri göz ardı edilmektedir. Bazı bölgelerde ve atık türlerinde sızdırmazlık kil gibi düşük maliyetli maddeler ile sağlanabilmekte iken, atık alanına jeomembran serilmesi zorunlu tutulmaktadır. Bu mühendislik anlayışına ters olduğu gibi beraberinde ekonomik zorlukları ve çevresel sorunları da getirmektedir. Bu genelge ile sondaj çamurları ve krom madeni atıkları Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik e bağlanmıştır. Yönetmeliğin kapsamının genelge ile bağlanması hukuk tekniğine aykırıdır. Toplantı esnasında sondaj ve maden atıkları için envanter oluşturulup, oluşturulamayacağı üzerine bir düşünce öne sürülmüştür. Ancak, her bölgedeki yapısal oluşumların farklı olması, ayrıca atıkların depolanabilmesi genelgelerle Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik e bağlanması, bu yönetmelikte atık karakterizasyonundaki sınır değerlerin çok düşük olması, proses kaynaklı olmasa da, yapısal oluşum nedeniyle yönetmeliklerde belirtilen sınır değerlerin üzerinde kirlilik gözlemlenebilmesi gibi nedenlerden dolayı maden atıkları için envanter oluşturulamamaktadır. Şu anda mevcut ÇEVRE MEVZUAT ına uygun hareket eden madencilerin öncelikle amacı, sahada temiz çalışmak ve sahayı temiz terk etmek, atık depolama alanlarında; stabilite ve atıkların sızıntı ile ortam kirliliğine neden olmasını önlemek, ayrıca atık barajlarında; olası riskler (barajın yıkılması, sızıntı vb.) göz önünde bulundurularak önlemler almaktır. 2. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın tarihinde yayımlamış olduğu duyuru (Çevre Görevlilerince aylık ve yıllık olarak hazırlanacak formlar); Çevre Görevlileri ve Çevre Danışmanlık firmalarının yeni sorumlulukları hakkında web sitesinde yayımlanan maddelerle yeni sorumluluklar kısaca aşağıdaki gibidir; Çevre görevlilerinin tesislerdeki dosyalarda bulundurması gereken belge ve bilgiler; Çevre danışmanlık firmalarının dosyalarında bulunması gereken belge ve bilgiler; Çevre Görevlilerinin tesislere/faaliyetlere hangi günlerde gideceğine dair oluşturulan aylık takvim, Çevre Görevlilerince tesislere/faaliyetlere yönelik hazırlanan İç Tetkik Raporları, Çevre Görevlilerinin tesislerde/faaliyetlerde aylık olarak yaptıkları kontrollerde tutmuş oldukları tutanaklar, Çevre Görevlilerince tesislerde/faaliyetlerde çalışanlara ve yetkililere yönelik verilen eğitimlere ait ders notları ve tutanakları, Tesislerle/faaliyetlerle yapılan hizmet alım sözleşmeleri, Firma tarafından Çevre görevlilerine ait SGK primlerinin yatırıldığına dair belgeler, Hizmet bedeli karşılığı tesislere/faaliyetlere kesilen faturalar. Bunların dışında eğitim formatı (içeriğinde; konu ve sadece eğitimin kim tarafından verileceğini ifade eden maddeler yer alan) bir dosya vardır. Bu konularla ilgili netlik kazanması gereken noktalar aşağıdaki gibidir: Aylık olarak hazırlanacak denetim tutanakları tesis/çevre danışmanlık merkez ve şubelerinde birer nüsha olarak bulundurulmaları yeterli midir yoksa İl Çevre ya da Bakanlık a gönderilmesi gerekiyor mu? Hangi Dokümanlar yazılı/web ortamından İl Çevre/Bakanlık a bildirilmeli? Hangi bilgi/belge/dokümanların tesis/firma bünyesinde bulundurulması yeterli? Eğitimin bütün çalışanları kapsayıp kapsamayacağı, verilen 4 eğitim konusunun her birinin tek seferde yapılıp yapılmayacağı? 3. ÇED raporu taahhütlerinde değişikliklerin olması durumu (izleme kontrol formları, Bakanlık ve İl Müdürlüklerine gönderilen yazılar hk.); ÇED yönetmeliği 5.Bölüm İzleme ve Kontrol Yatırımın izlenmesi ve kontrol edilmesi Madde 18-(3)(Değişik: RG ) Proje sahibi veya yetkili temsilcisi "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" kararını aldıktan sonra yatırımın başlangıç, inşaat dönemine ilişkin izleme raporlarını Bakanlığa iletmekle yükümlüdür. Proje sahibi veya yetkili temsilcisi,"çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" veya "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararını aldıktan sonra projede yapılacak Yönetmeliğe tabii değişiklikleri Valiliğe iletmekle yükümlüdür. Yukarıdaki madde gereğince, izleme raporu teslim etme durumunda olan firmalar bu raporlarda İl Çevre Müdürlüğünden, Bakanlıktan farklı taleplerle karşılaşmaktadır. Bu durumda İl Çevre ile Bakanlığın koordinasyonundaki eksiklik firmaların sıkıntı yaşamasına neden olmaktadır. 4- Çevre izinleri ve karşılaşılan sorunlar; Bunun örneği tarihine kadar çevre iznine başvuru yapması gereken firmaların sistemin kilitlenmesinden ötürü başvuruyu tarihinde gerçekleştirememesi, yine Bakanlığın web sayfasında online olarak yapılan her yılın 1 Ocak-31 Mart tarihleri arasında Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereği atık beyanları yapılması zorunludur. Ancak Bakanlığın web sitesi üzerinden, bu yıl Bakanlığın altyapı çalışmaları nedeniyle 2011 yılına ait atık beyanlarının tamamlanabilmesi amacı ile sistemin ileriki bir tarihte tekrar kullanıma açılacağını ifade eden bir duyuru yapılmıştır. Yapılan denetimler esnasında zamanında bildirim yapamamaktan denetim esnasında yetkililerin ceza kesebilme durumu söz konusu olmaktadır. Çevre Kanununa uygun olarak davranmaya çalışan firmaların özellikle sistemsel sıkıntılardan ötürü ceza kesilmesi durumuna çözüm getirilmesi gerekmektedir. 5- Hazırlanmakta olan maden atıklarının düzenli depolanmasına dair yönetmelikteki son durum: T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü'nün öncülüğünde, Ocak tarihlerinde Antalya da gerçekleştirilen ÇED ve Madencilik Sempozyumu esnasında 2012 yılının ilk yarısında taslağının hazırlanıp kamuoyuna yayımlanacağı belirtilmişti. Ancak konuyla ilgili herhangi bir gelişme olmamıştır ve hala maden atıkları Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair yönetmelik kapsamına dâhildir. Bu yönetmelik kapsamında da kapsam dışı olan maden atıkları daha sonradan çıkan genelgeler ile bu yönetmeliğe bağlanmıştır. AB direktiflerinde, zemin sızdırmazlığı ile ilgili hangi ürünün kullanılması gerektiği gibi tarifler yer almamaktadır. Sadece zemin sızdırmazlığının sağlanması, yer altı suyuna sızıntının engellenmesi gibi genel ifadeler yer almaktadır. Bu noktada yöntem seçimi faaliyet sahibine bırakılmaktadır. Bölgenin doğal yapısına ve atığın karakterine göre, faaliyet sahibi gerekli analiz-ölçümleri ve diğer gerekli mühendislik çalışmalarını yaptırdıktan sonra en uygun yöntem ve materyali belirlenmektedir. AB direktiflerine göre; atıkları stabilize edilmiş, sızdırmaz zeminde, sızıntı ve kazalara karşı gerekli önlemleri alarak depolamak faaliyet sahibinin sorumluluğundadır. Ancak Türkiye mevzuatlarına bakıldığında, bölgenin fiziki/doğal yapısı göz önünde bulundurulmaksızın zemin sızdırmazlığında sabit/tek yöntem kullanılması zorunlu tutulmaktadır. Ayrıca Bakanlık yetkililerinin asit kaya drenajı hakkında yeterli teknik bilgisi bulunmamaktadır. Asit kaya drenajı hakkında bilimsel bulgu ve yöntemler çıkacak yönetmeliğe eklenmelidir. 6- Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik kapsamında hazırlanması gereken BEKÖP ve Güvenlik Raporu nun formatı; Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik kapsamında; tehlikeli maddeleri bulunduran tüm kuruluşlar; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na elektronik yolla bildirim yapmak durumundadır. Tesise/faaliyete yönelik hazırlanan İç Tetkik Raporları, Tesiste/faaliyette aylık olarak yapılan kontrollerde tutulan tutanaklar, Tesis/faaliyet çalışanlarına ve yetkililerine yönelik verilen eğitimlere ait ders notları ve tutanakları, Tesisle/faaliyetle yapılan hizmet alım sözleşmesi, Firmaların Çevre Kanunu kapsamınca, çevre izin ve lisans konularına başvurular Bakanlığın web sitesi üzerinden yapılmakta; ancak sistemsel sıkıntılar nedeniyle, firmalar mevzuat gereği zamanında başvuru yapamayarak zor durumda kalmaktadırlar. Seveso Kategorisi Belirleme; Tehlikeli Madde Cinsi Tehlikeli Madde Miktarı 18 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 19

11 TMD ÇEVRE BİRİMİ Seveso bildirim sisteminde kuruluşlar; Kapsam dışı, Alt seviyeli kuruluşlar Üst seviyeli kuruluşlar olarak 3 e ayrılır. Bu kapsamda firmalar kapsam dışı bile olsa sisteme kayıt olmalı ve büyük kazalar hakkında yetkili otoriteye bilgi vermelidir. Alt Seviyeli Kuruluşların yönetmelik gereğince sorumlulukları; Güvenlik Yönetim Sistemi ni kurar Büyük Kaza Önleme Politikası hazırlar Üst Seviyeli Kuruluşların yönetmelik gereğince sorumlulukları; Güvenlik Yönetim Sistemi ni kurar Güvenlik Raporu hazırlar Tesis içinde alınacak önlemlere dair dâhili acil durum planı hazırlar Kamuyu bilgilendirir Harici acil durum planı Belediye/İl Özel İdaresi tarafından hazırlanır Oluşturulan teknik çalışma grup üyeleri: FİRMA ADI Koza Altın İşletmeleri Camiş Madencilik A.Ş Esan Eczacıbaşı A.Ş Meta Nikel A.Ş ÜYE Yusuf Topçu (Çevre Müh.) Hande Nur Yümer (Çevre Müh.) Cansın Ağaç (Çevre Müh.) Aynur Ergün (Çevre Müh.) Madkim Maden ve Kimya. Aslıhan Derdiyok (Çevre Müh.) Çağrı Ertem (Çevre Müh.) Sektörden Haberler Bülteni nin Madencilik ve Çevre köşesinde yayımlanmak üzere siz değerli üyelerimizin de katkılarını bekliyoruz. Bu çerçevede, çevre mevzuatının madencilik sektörüne etkilerinin de işlendiği bu köşede siz değerli üyelerimizin bilgi ve birikimlerinden de yararlanmayı ve sektörü bilgilendirmeyi amaçlamaktayız. İleride yapılacak olan toplantılar için Bakanlık ya da İl Çevreden yetkililerin davet edilmesi planlanmaktadır. 31 Temmuz 2012 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile birlikte; Büyük kaza önleme politikası (bköp) Güvenlik Raporu Dâhili Acil Durum Planı hazırlanması e ertelenmiştir. 7- TOPRAK KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜ VE NOKTASAL KAYNAKLI KİRLENMİŞ SAHALARA DAİR YÖNETMELİK Yönetmelik 14 Haziran 2012 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile 41. Madde sinde yer alan iki yıllık geçiş süresi, bir yıl daha uzatılmıştır ( tarihine kadar). Ancak bu yönetmeliğin ya iptali istenmeli ya da Türkiye şartları da göz önünde bulundurularak tekrardan düzenlenmesi sağlanmalıdır. DİĞER EYLEM ÖNERİLERİ: TMD Çevre Birimi üye firmalarının katılımıyla, maden sektöründe yaşanan çevre sorunlarının çözüm odaklı kolektif çalışmayla yürütülmesi amacıyla teknik çalışma grubu kurulmuştur. Bu grup ile önemli duyuru, belge ve dokümanların paylaşımı yapılmaya başlanmıştır. Bu gruba siz değerli üyelerimizin de katılımıyla daha fazla bilgi paylaşımına olanak sağlanacaktır. 20 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 21

12 22 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 23

13 RÖPORTAJ Bir elektrik santralı, jeotermik, hidrolik, nükleer, termik, rüzgâr ve gelgit enerjileri gibi değişik doğal enerjiler kullanan motorların çalıştırdığı alternatörlerle elektrik üretir. Hangi türde olursa olsun, her elektrik santralı, bir enerji kaynağı, bir motor, bir alternatör ve bir transformatör merkezinden oluşur. Transformatör, alternatörün ürettiği akımın gerilimini, ulusal veya uluslararası genel bağlantı şebekesinin füderlerini beslemek üzere uygun bir değere yükseltir. Elektrik santral tipinin seçimi, kilowatt/saatin maliyetini belirleyen ilk yatırıma, işletme ve bakım masraflarına bağlıdır. en verimli özelleştirilmesi olarak gösterilen Havaş deneyimini, işletme hakkı devir modeli ile Çayırhan'da madencilik ve enerji alanında da gösteren Ciner Grubu bugün Ciner Enerji ve Madencilik Grubu, Ciner Medya Grubu ile Ciner Ticaret, Sanayi ve Hizmet Grubu adı altında 3 grup ve çeşitli şirketleri ile faaliyetlerini sürdürüyor. Biz de bu sayımızda Ciner Grubu Enerji Grup Başkanı Doç. Dr. Sami Demirbilek'i, Ankara'daki ofisinde ziyaret ettik, Türkiye'de madencilik ve enerji sektörünü konuştuk... Ciner Grubu nun enerji ve madencilik alanında faaliyet gösteren şirketlerinden sorumlusunuz. Hangi şirketlerden bahsediyoruz? Resmi adımız Park Holding ama Ciner Grubu olarak biliniyoruz. Madencilik ve enerji alanında faaliyet gösteren Park Termik, Park Teknik, Park Elektrik, Silopi Elektrik, Kazan Elektrik, Kazan Soda, Eti Soda ve Ilgın Elektrik şirketlerimiz var. Çağdaş yaşamın vazgeçilmez enerjisi elektriğin üretim aşamasında hizmet veriyorsunuz. Sami Bey siz Enerji Bakanlığı'nda müsteşar olarak görev yapmış deneyimli biri olarak Türkiye'nin elektrik piyasasını nasıl değerlendiriyorsunuz? 2001 de Elektrik Piyasası Kanunu çıktığından bu yana rekabete dayalı, yani piyasa oyuncularının birbirleriyle rekabet ettiği bir sektör oluşturma çabaları sürüyor. Bu yasa ile kamunun elektrik üretim yatırımları yapmaması öngörülmüş, fakat sonradan konu arz güvenliği açısından değerlendirilerek, yasaya 2007 den sonra eklenen bir kanun maddesiyle kamunun elektrik üretimi yatırımı yapması sadece ihtiyaç olduğu zaman Bakanlar Kurulu kararıyla yapılır hale getirildi. Maden ve Enerjide Türkiye nin Lokomotifi; Ciner GÖKÇE UYGUN UN RÖPORTAJI Madencilik ve enerji alanında Türkiye'nin önde gelen şirketlerine sahip olan Ciner Grubu'nun Enerji Grup Başkanı Doç. Dr. Sami Demirbilek, maden sahalarının çoğunun kamunun uhdesinde olduğunu anımsatarak, ''Bu sahaların özel sektör yatırımcılarının, santral kurmaları halinde yakıt temini açısından, onların işletmesine açık olması lazım'' diyor. Demirbilek, Türkiye deki enerji iletim sisteminin ayakta kalmasının önemine dikkat çekerek, şu uyarıyı yapıyor; ''Sistemin ayakta kalması için sürekli elektrik üreten santrallere ihtiyacımız var. Kömür santrallerini kaldırın, her yerde rüzgâr santrali yapın. Bakalım iletim sistemini yönetebiliyor musunuz? Yönetemiyorsanız o zaman doğalgaz, kömür, nükleer ve jeotermal gibi yılda 7500 saatin üzerinde çalıştırabileceğiniz, sisteme sürekli elektrik üretecek santrallere ihtiyacınız var. Yoksa 70 li yılları hatırlasın insanlar... Herkesin evinde, elektrikteki güç düşüşlerinde televizyon yanmasın diye bir de regülatör olurdu...'' Doç. Dr. Sami Demirbilek Ciner Grubu'nun Enerji Grup Başkanı T emelleri 7 Mart 1978 tarihinde atılan ve Aralık 2004'e dek Park Grubu adıyla bilinen Ciner Grubu; ticari faaliyetlerine oto yedek parça üretim, satış ve ithal işleri ile başlamıştı. Grup, 1980'li yılların ikinci yarısında yurtiçi ve yurtdışı zirai motor ve yedek parça üretim projeleri, anahtar teslimi entegre tesis taahhütleri ve tekstil sanayi tesislerinin kurulması ve işletilmesi projeleri ile çalışma alanını genişletti. 1990'lı yılların başından itibaren özelleştirme projeleri ile birlikte "Enerji ve Madencilik" alanında yatırımlara başlayan ve Türkiye'de madencilik ve enerji sektöründe büyük yatırımlara imza atan Ciner Grubu, bu sektördeki Grup şirketleri ile Türkiye'de birçoğu yeni, ya da ilk olan atılımlar gerçekleştirdi yılında; Türkiye'nin Buna serbestleşme diyebilir miyiz? İster serbestleşme deyin buna, isterseniz de, haksız rekabeti önleyecek, yatırım yapılabilir bir ortamı sağlayacak, geleceğe yönelik olarak piyasa oyuncularının bu düzenlemeler çerçevesinde kendilerini güvende hissederek yatırım yapmalarını sağlayacak düzenlemelerle sınırlandırılmış bir ortam deyin Aslında serbestleşme değil bu, sektörün düzenlemelerle yatırım ortamının iyileştirilmesi ve piyasa işleyişini düzenleme amacına yönelik düzenlemeler yapılması Mesela bu şekilde haksız rekabeti önlüyorsunuz. Oyuncuların oyun alanlarını faaliyetlerine göre sınırlıyorsunuz ve bu sınırlar içinde yükümlülüklerini belirliyorsunuz. Çünkü elektrik sektörü kamu hizmeti niteliği olan bir sektör. Bu çerçevede birilerine belli bir alan içinde bir yükümlülük verdiğinizde o yükümlülüğün mutlaka yerine gelmesi lazım. ELEKTRİK FİYATLARININ DÜŞMESİ ARZ-TALEBE BAĞLI Bu durum elektrik üretim maliyetlerinde ve dolayısı ile son kullanıcı fiyatlarında bir düşüş sağlar mı? Bu düzenleme, rekabetin oluşacağı düşüncesiyle ürün kalitesinin artmasının amaçlandığı ve fiyatların da bu rekabet neticesinde aşağıya inmesinin beklendiği bir düzenleme. Fiyatların inmesi için öngördüğünüz bir süreç var mı? Genel bir iktisadi terim vardır, Arz fazlası yoksa ve talep arzdan fazla ise fiyatlar geri gelmez. Şöyle bir örnek vereyim; çok kaliteli 5 portakal var ama 7 kişi portakal istiyor. O zaman kalan iki kişiye kötü portakalı da satabilirsiniz ve portakal fiyatı düşmez. Ama 7 portakal var ve 5 kişi istiyorsa o kötü iki portakalı satamaz kimse. 24 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 25

14 RÖPORTAJ Satmak için fiyat indirmek zorunda. O indirirse, iyi portakal sahipleri de fiyat indirmek yoluna gidebilir. Dolayısıyla fiyatların düşmesi tamamen arz talep dengesine bağlı. YATIRIMCININ KÖMÜR SAHASI OLMALI Türkiye'nin kömür rezervi hakkında bilgi verir misiniz? Bilinen rakamdır, Türkiye de 11 milyar ton kömür var denir. Bunun 5-6 milyar tonu (kimilerine göre 7-8) Afşin Elbistan havzasında. Kalitesi düşük, kalori. Bu kömürlerin çoğunluğunun ruhsat hakkı kamunun elinde. Yani sermaye sahibi biri gelip de Şurada 1000 kalorili kömür varmış. Ben bunu kullanarak bir elektrik santrali kurayım diyemez. Çayırhan Santral Bunun dışında kalan kömürlere baktığımızda Türkiye nin havzaları belli; Zonguldak ta yer altı madenciliği yapılıyor. Madenciliği zor olan bir yer. Burada 1-1,5 milyar ton kömür olduğu söylenir. Bunun dışında Soma, Çayırhan, Çan, Bursa ve Edirne de rezerv var. Küçük zuhuratlar şeklinde oluşmuş kömür işletmelerimiz de var. Ama kömüre dayalı bir elektrik santrali kurabilmeniz için bir santralin en az yıl ömrü olması gerek. Santrallerin de megavat büyüklüğüne göre yakıt ihtiyacı vardır. Tabi kullanılacak kömürün kalitesine bağlı olarak elektrik üretiminde yakılacak miktar da değişir. Diyelim ki 30 milyon ton kömür rezervi olan bir sahanız var. Kömür de 1500 kalorili. Orada 135 megavatlık bir santral kursanız ve yılda 1,5 milyon ton kömür harcansa, o santralin 20 yıllık bir ömrü olur ki bu da ekonomik bir yatırım olmayabilir. Zira santral ömrü dışında kömür maliyeti ve elektrik satış fiyatı da önemlidir. Dolayısıyla her kömür olan yerde kömür santrali kurmak mümkün olmayabilir. O halde meseleye şuradan yaklaşmak gerek; öncelikle yatırımcının elinde kömür sahası olması lazım. Bu sahadaki kömür miktarının kurulacak büyüklükteki santralin en az 25 yıl ömrünü sağlayacak miktarda ve kazı maliyetinin ekonomik olması gerek. Sahalar genelde kimin mülkiyetinde? Sahaların çoğunluğu kamunun uhdesinde. Bu sahaların özel sektör yatırımcılarının santral kurmaları halinde yakıt temini açısından, onların işletmesine açık olması lazım. Jeoloji Mühendisleri Odası, bir açıklamasında şöyle demişti; Madencilik ekonomiklikle emniyet arasındaki optimum noktada yapılır. Yani birinin lehine öbüründen tavizde bulunursanız iş sıkıntıya girer. Buradan şu noktaya geleceğim; Kömüre dayalı elektrik üretimi ile çevre konusu, ihtiyaçlar açısından baktığınızda optimum noktayı bulmak yönünde olmalı. Başka alternatifleriniz yoksa mecburen kömüre dayalı bir üretim yapacaksanız zaten teknolojik olarak çevresel açıdan gerekli ve yeterli tedbirler alınabilir. Şimdi rödevans (imtiyaz hakkı) karşılığı ihaleler yapılıyor. Büyük rakamlar çıkıyor. Bunlar tartışılabilir. Ama bunların gerçekten yatırım yapılmasını sağlayacak şekilde işletmecinin uhdesine verilmesinin yollarının açılması şart. Bunu yaptıktan sonra da yatırımcıların oradaki kömür rezervinin, kuracakları santrale hayatı boyunca yakıt temin edebileceğinden emin olmaları lazım. Ancak böyle olursa bankalardan kredi alınabilir. Dünyada bir taraftan kömür çevre açısından yerden yere vurulurken, öte yandan çevre dostu teknolojiler gelişiyor. Türkiye'de bu konuda hangi noktadayız? Jeoloji Mühendisleri Odası, bir açıklamasında şöyle demişti; Madencilik ekonomiklikle emniyet arasındaki optimum noktada yapılır. Yani birinin lehine öbüründen tavizde bulunursanız iş sıkıntıya girer. Buradan şu noktaya geleceğim; Kömüre dayalı elektrik üretimi ile çevre konusu ihtiyaçlar açısından baktığınızda optimum noktayı bulmak yönünde olmalı. Başka alternatifleriniz yoksa mecburen kömüre dayalı bir üretim yapacaksanız zaten teknolojik olarak çevresel açıdan gerekli ve yeterli tedbirler alınabilir. Partikül salınımını önlediğimizi düşünürsek, mesele sadece karbondioksit emisyonları konusuna kalıyor. Bu emisyonların 0 veya 0 a yakın olduğu kaynaklar ise rüzgâr, güneş, jeotermal ve nükleer. Kömür Doç. Dr. Sami Demirbilek 1959 yılında Ankara Beypazarı nda doğdu. Ankara Atatürk Lisesini bitirdikten sonra İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi nden mezun oldu (1980). Aynı okuldan Yüksek Lisans derecesi aldı. (1982). Bu arada Anadolu Üniversitesi nde Araştırma Görevlisi olarak görev yaptı. İngiltere de Oxford Lake School da İngilizce eğitimi, arkasından Nottingham Üniversitesi Maden bölümünden Doktora derecesi aldı (1986). TKİ, DPT gibi çeşitli Devlet kurumlarında Mühendis olarak görev aldıktan sonra 1990 yılında Doçent oldu. Ankara Üniversitesinde Öğretim Üyesi, Yem Sanayi ve Ticaret AŞ. de Genel Müdür Yardımcısı ( ), Sivas Demir Çelik İşletmeleri AŞ de Genel Müdür Vekili (1996), yakarak çevreye karbondioksit salınımı yapmayalım dediğinizde o zaman bu kaynaklara yönelmeniz gerek. Bu kaynaklar yoksa elinizde Doğalgaz bile karbondioksit emisyonu salıyor değil mi? Doğalgaz ile kömürün bu açıdan pek bir farkı yok. Doğalgaz sadece partikül salmıyor. İLETİM SİSTEMİNİN SÜREKLİLİĞİ SAĞLANMALI Teknik olarak şunu da düşünmek lazım; Türkiye de bir iletim sistemi var. Bu sistemin ayakta kalması lazım. Yoksa 70 li yılları hatırlasın insanlar. Herkesin evinde, elektrikteki güç düşüşlerinde televizyon yanmasın diye bir de regülatör olurdu. Sistemin ayakta kalması için sürekli elektrik üreten santrallere ihtiyacımız var. Kömür santrallerini kaldırın, her yerde rüzgâr santrali yapın. Bakalım iletim sistemini yönetebiliyor musunuz? Yönetemiyorsanız o zaman doğalgaz, kömür, nükleer ve jeotermal gibi yılda 7500 saatin üzerinde çalıştırabileceğiniz, sisteme sürekli elektrik üretecek ve sistemi K.T.Ü Mühendislik Fakültesinde Öğretim Üyesi (1997), Sanayi ve Ticaret Bakanlığı nda Proje Yöneticisi (1998), Polatlı, Edirne ve Urfa Ticaret Borsalarında Danışman ( ), Gemlik Gübre San. (1999) ve EBK da (1999) Yön. Kur. Üyeliği, AB Genel Sekreterliğinde Sekt. ve Bölgesel Politikalar Daire Başkanı (2001), ÖİB Başkanlık Müşaviri ( ), Petrol İşleri Genel Müdürü (2003) olarak görev yaptı. Birçok Eğitim Bursu kazanan, Avrupa Birliği çalışmalarına katılım sertifikaları bulunan, çok sayıda proje, seminer ve bilimsel makalede katılım ve imzası olan Demirbilek, Enerji Bakanlığı nda Müsteşarlık yaptı. Daha sonra Alman elektrik şirketi RWE de üst yönetici olarak görev alan Demirbilek, 1,5 yıldır Ciner Grubu'nda Enerji Grup Başkanı olarak görev yapıyor. dengede tutacak santrallere ihtiyacınız var. Dolayısıyla bu tartışmalar esnasında kaynak varlığı, bunların sürdürülebilirliği ve iletim sisteminin işletilmesi noktalarının göz önünde tutulması şart. Bunlar göz önünde tutulunca çevresel açıdan, emisyonlar açısından bunları tartışarak optimum noktalara gelirsiniz. Optimum noktalar bulunduğunda da bu tartışmalar ortadan kalkmış olur. Şirketlerinizden Park Termik, 1995'ten bu yana Çayırhan Termik Santrali ne kömür üretiyorsunuz. Bunun için Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) ile 15 yıllık anlaşma yaptınız. Bu anlaşmanın süresinin, 2010 itibariyle bitmiş olması lazımdı. Acaba süre uzatıldı mı? Şöyle bir durum var; Çayırhan da 2 şirketimiz faaliyetteydi. Öncelikle Park Teknik orada 1 ve 2. üniteye kömür üretmek üzere 15 yıllık bir anlaşma yapmış da bu anlaşma sona erdi. Park Termik ise santralin işletme hakkını devraldı. 26 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 27

15 RÖPORTAJ Yer altı madencilik deyimiyle uzun ayak mekanize arkadan göçertmeli sistemle çalışıyoruz. Yeraltında ortalama 1500 metre uzunluğunda dikdörtgenler oluşturuyoruz. O dikdörtgenin son kısmında mekanize uzun ayak denilen ekipmanları koyuyoruz. O uzun ayakta bir de kesici-yükleyici çalıştırıyoruz. Yani kömürü insan eliyle kazmıyoruz. O kesici bir baştan başlıyor, (dörtgenin boyu 1,5 km eni de 200 metre diyelim) sizin uzun ayağınız 200 metre oluyor) dikdörtgenin sonuna dek dikdörtgenin eninde yarım metre bir kısmı kazıyor ve yüklüyor. Geldiği noktadan geriye gidiyor ve bir yarım metre daha kazıyor. Yani o dikdörtgeni gide gele kazıyor. İlerledikçe dikdörtgenin arka tarafı tavandan göçertmiş oluyoruz. Bu devrin içerisinde 3 ve 4. ünitelere kömür üretme işini de üstlendi da Park Teknik in kömür üretme sözleşmesi bitince, 1. ve 2. ünitelerin kömür üretimi işi de bir revize yapılarak Park Termik e işletme hakkı süresi boyunca verilmiş oldu. Dolayısıyla son durumda Çayırhan da Park Teknik kömür üretmiyor, Park Termik hem kömür üretiyor hem de elektrik santralini işletiyor. Çayırhan daki yeraltı kömür işletmeniz, ''dünyada kişi başına en fazla üretim yapan yer altı maden işletmesi, yeraltı madenciliğinde Avrupa nın en verimli işletmesi'' olarak tanımlanıyor. Bu sıfatları nasıl hak ettiniz? Yani üretim miktarlarınızı Avrupa ile kıyasladığımızda nasıl bir tablo ortaya çıkıyor? Yeraltında istihdam ettiğiniz kişi başına günlük kömür üretimi önemli. Bizde bu rakam kişi başı 30 ton civarı. Çayırhan havzasının toplam rezervi nedir? Ne kadarı çıkarıldı? Bu kömürün özellikleri nelerdir? Orada 2 bölgeden oluşan tek havza var. 1. bölge mevcut santralin ihtiyacı olan işletme hakkı süresince verilmiş sahalar. 2. bölge de bu santrale ek olarak 5. ve 6. üniteler yapılırsa onlarda yakıt olarak kullanılmak üzere ayrılmış ve şu an Elektrik Üretim A.Ş (EUAŞ) uhdesinde. Toplam rezerv milyon ton civarında ile 2600 kalori arasında değişen, yer yer lere düşen bildiğimiz linyit kömürü. İşletme metodunuz nedir? Yer altı madencilik deyimiyle uzun ayak mekanize arkadan göçertmeli sistemle çalışıyoruz. Yeraltında ortalama 1500 metre uzunluğunda dikdörtgenler oluşturuyoruz. O dikdörtgenin son kısmında mekanize uzun ayak denilen ekipmanları koyuyoruz. O uzun ayakta bir de kesici-yükleyici çalıştırıyoruz. Yani kömürü insan eliyle kazmıyoruz. O kesici bir baştan başlıyor, (dörtgenin boyu 1,5 km eni de 200 metre diyelim sizin uzun ayağınız 200 metre oluyor) dikdörtgenin sonuna dek dikdörtgenin eninde yarım metre bir kısmı kazıyor ve yüklüyor. Geldiği noktadan geriye gidiyor ve bir yarım metre daha kazıyor. Yani o dikdörtgeni gide gele kazıyor. İlerledikçe dikdörtgenin arka tarafını tavandan göçertmiş oluyoruz. Çıkarılan kömürün işlenmesi/ zenginleştirilmesi süreci hakkında bilgi verir misiniz? Lavuardan taş kısmını ayıklıyoruz. Sonra da öğütüyoruz. Çünkü santral pulvarize kömür yakıyor, akışkan yataklı değil orası. Stokluyoruz. Stoktan alıp santrale beslediğimizde önce değirmenlerden geçiyor, sonra da kazanda pulverize kömür püskürtülerek yakılıyor. Ankara/Beypazarı nda, dünyanın önemli trona sahalarından birine sahipsiniz Trona, soda külünün cevheri. Önemi ve kullanım alanları nedir? Evet, Eti Soda nın kiralamış olduğu trona sahası var. Eti Soda da zaten yüzde 26 hissesi Eti Maden e, yüzde 74 ü bize ait olan bir şirket. Trona, cam ve deterjan sanayinde kullanılıyor. Soda külü de boraks gibi hiçbir şeyin ana hammaddesi değil, yardımcı ham maddesi. YATIRIMCI TATMİN OLMAZ! İSO tarafından yayınlanan Türkiye nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sıralamasında her yıl yer alıyorsunuz. Ayrıca her yıl Türkiye genelinde vergi rekortmenler listesine de giriyorsunuz. Bu durumlar bir şirket için prestij kaynağı olduğu kadar, sorumluluk verici de bir durum aynı zamanda. Bu ivmenizi nasıl sürdürüyorsunuz? Bir yerde sabit kalırsanız yatırımcı özelliğinizi kaybetmiş olursunuz. Yatırımcılık tatmin üzerine kurulu değildir. İş imkânı açmak, ülkenin gayri safi milli hâsılasına katkıda bulunmak gerek. Türkiye nin şuan cari açığı 65 milyar dolar. Kazan projemiz 3 milyon tonla devreye girerse -ki bunun da yüzde 90 ını ihraç ediyoruz biz- demek ki milyon dolarlık ihracat potansiyelimiz olacak. Böyle 10 projeniz olsa 6 milyar dolar, 50 projeniz olsa 30 milyar dolar eder. Cari açığın yarısı! Madenciliği nasıl bir meslek olarak tanımlarsınız? Madencilik zor meslek... Cesareti, tecrübesi olmayan sıkıntı yaşar. Başka mesleğe benzemez çünkü her şey sizin kontrolünüzde değildir. Doğal koşullar belirleyicidir. Bilakis siz onlarla olduğu şekliyle çalışmak, ona göre sistem geliştirmek zorundasınız. Eleman ihtiyacınızı nasıl sağlıyorsunuz? Yetişmiş eleman bulmakta sorun yaşıyor musunuz? Sorun yaşıyoruz diyemem ama yetişmiş elemanlar her zaman beklentilerinizi karşılayamayabiliyor. O elemanın şirkete uyum süreci önemli. Önemli olan mevcut işgücü potansiyelinin iyi kullanılması Çalışanların eğitim ihtiyaçlarının karşılanması, gerekli vizyonun onlara zamanında verilmesi gerekli. Madencilik öğrencilerine staj imkânı sunuyor musunuz? Evet, tüm işletmelerimizde sunuyoruz. Çalışanlarınızın iş güvenliğini nasıl sağlıyorsunuz? Mevzuatın tüm gereklerini yerine getiriyoruz. Maden ve enerji sektöründe olduğumuz için buna daha da hassasiyetle yaklaşıyoruz. Tüm işletmelerimizde iş güvenliği uzmanlarımız var. Düzenli denetlemeler yapılıyor, aylık raporlar hazırlanıyor. Eksiklikler tespit edilip bunların giderilmesi için talimatlar veriliyor. Üniversitelerden ve özel sektörden uzmanlar tarafından çalışanlarımıza da iş eğitimi veriliyor. 28 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 29

16 RÖPORTAJ MEVZUATIN ÖLÇEK SORUNU Türkiye maden piyasasını nasıl değerlendiriyorsunuz? Sektörün en büyük eksiği/ sorunu ne sizce? Madenci olarak, mevzuatı bilen biri olarak, madencilik sektörünün -elektrik sektöründeki mevzuat açısından eksikliklerini göz önüne aldığımda-, daha tutarlı ve belirli olduğu kanaatindeyim. Tek sıkıntı madende, mevzuatın her yatırıma ve probleme ve talebe ölçeksiz yaklaşması! Diyelim ki küçük bir mermer işletmesi açacaksınız ya da Kazan daki projemiz gibi dünyanın 2. büyük trona sahasında yatırım yapacaksınız. Mevzuatta, bu ikisini eş tutuyorsunuz! Bu ikisi için gerekli hazırlık süreci, yatırımlar, araştırmalar aynı olamaz. Teknik, zaman ve yatırım harcamaları olarak çok farklı. Mevzuatı geliştirip, meseleye büyüklük, proje ve yatırım açısından yaklaşılmasını sağlamak gerek. Peki ya elektrik sektörü için neler söylersiniz? Elektrik sektöründe bu belirsizlikler daha fazla. Diyelim rüzgâr santrali inşa etmek üzere X bölgesinde bir ölçüm yaptınız. Ölçüm neticesinde EPDK ya lisans için başvurduğunuzda, EPDK diyor ki Ben böyle bir başvuruyu kabul etmiyorum. Kaldı ki kabul etse bile diyor ki Senin bu santralinin trafo bağlantı kapasitesi yönünden ihale edilmesi gerekli. Niye? Orada ölçüm yaptığınızı gören birisi de oraya başvurmuş olabilir. Örneğin madencilikte bir arama ruhsatı aldınız, orada bir rezerv buldunuz. Neticede işletme ruhsatı almak konusunda ilk hak sahibi sizsiniz. Ama burada sizin ölçüm yaptığınız saha başkasına verilmiyor ama birisi gelip de sahanızın yanı için başvurup, Ben de aynı trafoya bağlanacağım diyebilir. O trafoda da bağlantı kapasitesi belli. Diyelim ki 20 megavat. Siz başvurdunuz 20, öbür başvurdu 20 Ne olacak? EPDK, trafo kapasitesini ihale edecek. Bunun gibi konulara bir çözüm getirilmesi gerek. Örneğin diyorsunuz ki X yere bir hidrolik santral yapmak istiyorum. DSİ ilana çıkıyor; Burada Y şirketi proje yapmak istiyor. Başka yapmak isteyen var mı? Gelen olursa da, su kullanım hakkı açısından ihaleye girmek zorunda kalıyorsunuz. Yani sistem kendi kendini köstekliyor. Müteşebbisin yatırım düşüncesinin sürekliliğini sağlayacak tedbirler alınması lazım. MADENCİLER VE ÇEVRECİLER BİRLİKTE ÇALIŞMALI Maden şirketleri ile çevre örgütleri arasındaki ilişki/tartışmalar malum. Siz üretim aşamasında ve atıklarla ilgili ne gibi çalışmalar yapıyorsunuz? Tüm işletmelerimizde çevre kurallarına göre atıklara işlem yapılıyor. Ama zaten işletmelerimiz kimyasal tesis falan değil. Madencilikte en büyük atık ne? Kömürü çıkardınız, içindeki taşı ayıklamak için yıkadınız. O taşlar atık oluyor. Bu taş tehlikeli bir atık mı değil mi bunu ben çevrecilere bırakırım. Zaten çevrecilerin de maden atıkları konusunda belirli prosedürleri var. Biz de başvurularımızı yapıyoruz, onların istediği tedbirleri alıyoruz. Ama genelde baktığımızda çevre ile madencilik açısından en büyük çatışma açık ocak işletmeciliği çerçevesinde yüzeyde görülen tahribat! Diyelim ki zeytin ağacı kesiyorsunuz ya da çam Şöyle düşünmek gerek; Ağacı her yere dikebilirsiniz! Veya madencilik faaliyeti bittikten sonra o arazide tekrar arazi düzeltmesi yaparak istenilen ağaç dikilebilir. Ama bulunmuş bir maden rezervinin yerini değiştirmek mümkün değil! Madenciler de artık, burada iş yaptım, iş bitince bırakıp giderim şeklinde düşünmemeli. Yol kenarlarında bazı çukurlar görürsünüz. Taşocağı yapılmış, sonra bırakılıp gidilmiş.! Madenciler ile çevreciler ekonomiye katkı açısından ister çevre alanında ister başka alanlarda ortak bir çalışma yöntemi üzerinde kafa yormalılar. Yoksa burada maden işletmeyelim demek çok kolay! O zaman ne oluyor? Ülke ekonomisine katkıda bulunamıyorsunuz. Mesele madenciliğin çevreyi berbat ettiği kuramı üzerine kurulmamalı. Madenlere de çevreye de ihtiyacımız var Çevre halkı ile ilişkileriniz nasıl ve zamanla nasıl bir gelişim gösterdi? İşletmelerimizin olduğu yörelerdeki yerleşik insanlarla hiçbir sorunumuz yok. Tabi bilmeyenler, yanıltmak için sapı saman, samanı sap göstermeye çalışan birkaç kurnaz her zaman çıkabilir! Türkiye'deki maden birlikleri, dernekleri ne durumda sizce? Çok dernek, vakıf var. Mermerciler, demirciler, kömürcüler, altıncılar Benim de yönetiminde olduğum Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı gibi bir çatı altında güç birliği yapmak gerek. Ülke açısından faydalı politikalar oluşturmak ve olması gereken pratiği yaşatabilmek için bu gerekli. Türkiye Madenciler Derneği'nden beklentileriniz nedir? Özel bir beklentim yok benim hiçbir dernekten. Türkiye de yatırımların önünün açılması konusunda beklentim var. Yatırımların verimli olması açısından, belirsizliklerin giderilmesi açısından gerekli düzenlemeler yapılmalı. 30 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 31

17 RÖPORTAJ Siirt/Şirvan/Madenköy bakır sahasının antik çağlardan beri bilindiği ifade ediliyor ten beri oradasınız. Sahanın geçmişi hakkında bilgi verir misiniz? Orada bir yer altı işletmemiz var. Geçmişte o insanların o derinliklere nasıl girip çalıştıklarını anlamakta zorlandığımız çalışmalara rastlıyoruz. O dönemde tahkimat için kullandıkları meşe parçalarını buluyoruz. Antik çağ mı 300 yıl önce mi bilmiyoruz ama bazı derinliklere bazı mesafelere ulaştıklarını görüyoruz. Hayrete şayan... Tabi geçmişte çalışması değil bizim orada performansımız önemli. Günümüzde oranın tüvenan kapasitesi 1,5 milyon ton. Bunu 2 milyon tona çıkarmaya çalışıyoruz. Oradan çıkarılan bakır ne şekilde kullanılıyor? Bakırı konsantre halde yani bakır cevheri olarak satıyoruz. Diğer maden sahalarınız nerelerdedir? Bunlar hakkında bilgi verebilir misiniz? Elektrik üretimine yönelik olarak Silopi asfaltitlerini TKİ'den rödevansla kiraladık. Orada asfaltiti üretiyoruz. Tüm hisseleri bize ait olan Silopi Elektrik in 135 megavat bir santrali var. Asfaltiti Park Elektrik Üretim Madencilik şirketimiz üretiyor. Bunu da kullanan Silopi Elektrik şirketimiz oluyor. Orada 2 tane 135 megavatlık ünitenin üretimine de başlıyoruz. Dolayısıyla Silopi Elektrik in kapasitesi, bu 2 ünitenin inşaatı bittiğinde 400 megavatı bulacak Esenboğa da 2002'de bir mobil santral kurmuştunuz. Detaylı bilgi alabilir miyim? Ben 1,5 yıldır bu görevdeyim. Onu o zaman bir yatırım olarak öngörmüşler. Ama çalışmıyordu. Hatta ben bir ara Bari lisans alın da hiç olmazsa sistemde dengesizlik olursa devreye girecek şekilde çalışsın dedim. Aldılar ama o da oranın çalışması için verimli bir sonuç vermedi. Şu an lisansını da iptal ettik, kapalı durumda. Sökülüp başka yerlerde satılma ya da kurma imkânlarını araştırıyoruz. Sanırım bir de rüzgâr santrali projesi çalışmanız var Çanakkale civarındaki arama ruhsatlarımız üzerinden geliştirmiş olduğumuz rüzgâr projelerimiz vardı. Fakat maden ruhsatlarının bize bir öncelik tanımadığı ifade edildi Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından. Dolayısıyla o civarlardaki trafo bağlantı kapasitesi ihalelerinde biz kazanamadık, bu projeler de böylece düşmüş oldu. Bugüne kadar toplam ne kadarlık bir yatırım yaptınız? Kaç kişiye istihdam olanağı sağladınız? İşletmelerimizde 9-10 bin kişi çalışıyor. Kazan Soda, Kazan Elektrik, Ilgın Elektrik, Silopi deki 2 ünite, Siirt teki kapasite arttırımı kapsamında 3 milyar dolarlık yatırım portföyümüz var. Gelecek için planladığınız yatırımlar neler? Ankara da Sincan-Kazan arasında, Kazan Trona şirketimiz ve Kazan Elektrik şirketimiz var. Herkes Beypazarı nı dünyanın 2. büyük trona sahası olduğunu söyler ama aslında burasıdır. Burada 1,5 yıldır uğraşıyoruz, gerekli izinleri, ÇED raporlarını aldık. Şu an da müteahhitlik sözleşmesi görüşmelerini sürdürüyoruz. Buradaki yatırımımız Beypazarı Eti Soda nın 3 katı büyüklüğünde olacak. Yılda 3 milyon ton soda külü üreteceğiz burada. Buranın enerji ve buhar ihtiyacı için de 450 megavatlık doğalgaz santrali kuracağız yılı başında Ilgın Elektrik i satın aldık. Konya Ilgın kömür sahası da bizde. Oraya da 500 ya da 600 mg lık 2 ünitelik bir santral kurmak için madencilik açısından incelemeleri sürdürüyoruz. EPDK dan lisansı da umarım bu yılsonu itibariyle almış olacağız. Ayrıca Çanakkale de altın sahalarımız var. Sondajlı arama faaliyetlerimizi sürdürüyoruz. Antep de boksit sahalarımız da var. Elimizdeki farklı ruhsat sahalarında gerek önceden bize ait olan gerek Maden İşleri Genel Müdürlüğü nün yaptığı ihalelerle elde ettiğimiz sahalarda arama değerlendirme çalışmalarımız devam ediyor. Madencilik ve enerjinin birlikte olduğu özelleştirmelerle ilgileniyoruz. Mevcut yatırımlarımızın üzerine ek olarak özelleştirme sürecinde elde edeceğimiz imkânlar gelebilir. Yurtdışında da yatırım yapıyor musunuz? Kosova da kömür üretimi ve ona bağlı olarak elektrik üretimi projesiyle ilgileniyoruz. Kosova hükümeti, Dünya Bankası ihalelerine benzer şekilde ihale etmiş. Biliyorsunuz Dünya Bankası önce ilgilileri toplar, sonra bunlar içinden kısa liste oluşturur. İşte biz de Kosova da o kısa listedeyiz. Teklif sürecini bekliyoruz. 32 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 33

18 MİNERAL VE METALLERİN GÜNLÜK KULLANIMI Kaynak: Peer R. Neeb, SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 35

19 AVRUPA KRİTİK HAMMADDELER KONFERANSI Hammaddeler Geleceğimizdir EUMICON Avrupa Kritik Hammaddeler Konferansı Leoben de Yapıldı EVREN MECİT ALTIN Maden Mühendisi- TMD Danışmanı Eylül 2012 tarihinde ve OMV+ELG ile Voestalpine ana sponsorluğunda Leoben-Avusturya da düzenlenen ve Hammaddeler Geleceğimizdir başlığı ile yapılan konferansın açılış konuşmaları Avusturya Ekonomi-Aile ve Gençlik Bakanı Dr. Reinhold Mitterlehner, Avusturya Ticaret Odası Başkanı Dr. Christoph Leitl, Eumicon 2012 Başkanı, Voestalpine ve EUROFER CEO su Dr. Wolfgang Eder tarafından yapıldı. Imerys Grup CEO su ve EUMICON Başkan Yardımcısı Gilles Michel, OPEC Genel Sekreteri Abdalla Salem El-Badri, Sachsen-Almanya Maliye Bakanı Dr. Peter Untersperger, Styria-Avusturya- Valisi Franz Voves, Avusturya Sanayi Federasyonu Genel Müdürü Dr. Thomas Krautzer, RHI AG Avusturya CEO su Dkfm. Franz Struzl, 1986 yılı Nobel Fizik Ödülü Sahibi (IBM Zürih) Johannes Georg Bednorz, ICMM (Uluslararası Maden ve Metaller Konseyi) Başkanı Dr. R. Anthony Hodge, Londra Metal Borsası CEO su Martin Abbott gibi ulusal ve uluslararası 100 e yakın birinci sınıf konuşmacının yer aldığı konferans 1000 in üzerinde katılımcı ile düzenlendi. Konferansta Türkiye den sadece Türkiye Madenciler Derneği adına Dernek Danışmanı Evren Mecit Altın katıldı. Sürdürülebilir madencilik, hammadde ve enerji kullanımı; ekonomi ve toplumun geleceği için kilit rol taşımaktadır. Bilim ve ekonomi odaklı düzenlenen ve hammaddelerin önemi konusunda farkındalık yaratmak amacı ile düzenlenen konferansta; Gelecekte hangi hammaddeleri kullanmayı planlıyoruz? Bu madenleri nerede ve nasıl bulabiliriz? Geri dönüşüm teknolojisi ile geri kazanabilecek miyiz? Üretim süreçleri gelecekte nasıl işleyecek? gibi sorulara cevap bulunmaya çalışılmıştır. 7 ana başlık altında düzenlenen panel konuları şu şekildedir. Avusturya Ekonomi-Aile ve Gençlik Bakanı Dr. Reinhold Mitterlehner Leoben Deklarasyonu Avrupa Birliği ve Avrupa Komisyonuna Üye Devletlerin Hükümetlerine. Hammaddelerin kullanımı ve tedariki, ekonomik aktörlerin görevidir; Hammaddelerin üretimini ve kullanımlarını baz alarak ekonomik olarak çekici ve rekabetçi bir çerçevenin oluşturulması, Üye Devletlerin kamu yönetimlerine ait bir görevdir; Üye Devletler için uluslararası rekabetçi politik ve yasal bir çerçevenin oluşturulması, Avrupa Komisyonunun görevidir. Avrupa Hammadde Sektörü, aşağıdaki hususların güçlendirilmesi yönünde taahhütte bulunan sektördür: Sosyal ve yerel Avrupa uyumu ile birlikte ekonomik geleceği desteklemek; Amaçlı ve sorumlu kullanım; teknik ve ekonomik olarak değişken şartlar altında mineral hammaddelerin kullanımını sağlamak; Teknik ve ekonomik olarak farklı şartlar altında kaynak ve enerji etkinliği ve kütlesel akışların sirkülâsyonunu artırmak; Modern teknoloji çerçevesinde CO2 emisyonunun en üst düzeyde azaltılmasını sağlamak ve ekonomik kapasiteyi artırmak, sosyal, ekonomik ve ekolojik etkilere gereken önem ve dikkati vermek; Kazaların önlenmesi, işle ilgili hastalıkların önüne geçilmesi, komşulukların korunması, çevre ve doğanın korunması hususlarına özel önem vererek insan hayatı ve sağlının etkin bir şekilde korunmasını sağlamak; Maden yataklarının korunmasını sağlamak. Avrupa hammaddeler sektörü üye Devletlerin hükümetlerine çağrıda bulunarak, esneklik temel ilkesi çerçevesinde kendi hammaddelerini düzenlemelerini talep etmektedir. Üye Ülkelerden talep edilenler: Uzun vadeli yatırım ve planlama güvenliğine izin vermek amacıyla maden yataklarına isteğe bağlı ve eşit erişimin sağlanmasının kolaylaştırılması; Maden yataklarının keşfedilmesi ve değerlendirilmesi amacı doğrultusunda gerekli temel bilgileri sağlamak üzere jeolojik araştırmaların güçlendirilmesi; Mineral hammadde kaynaklarının yasa dışı kullanımının engellenmesi ve ticaretinin yasaklanması ile birlikte yolsuzluğa karşı dünya çapında gerçekleştirilen mücadelelerin desteklenmesi; Ortak Örgüt Verisi Girişimi (JODİ) örneğini takiben tüm maden yataklarının ve hammaddelerin tüketimine ilişkin (üretim, ithalat ve ihracat) ülkeye özgü istatistiksel veriler oluşturulması; Arazi planlama süreci gerçekleştirilmesi, kendi özel lokasyonları tarafından saptanacak maden yataklarının incelenmesi ve özel durumlara öncelik sağlayarak diğer muhafaza edilen durumların korunması; Araştırma ve Geliştirme gibi çalışmaların gerçekleştirilmesi; Yönetim, personel eğitimi ve tamamlayıcı kursların desteklenmesi ve bunlara gereken önemin verilmesi. Avrupa Hammadde Sektörü, Avrupa Komisyonunun çalışmalarını desteklemektedir. Kaynaklara erişim ve tedarik imkânlarının geliştirilmesi için geçmiş yıllarda uygulanan çalışmalara devam etmek ve belirlenen stratejilerin uygulanmasına yönelik olarak takip ve raporlama sağlamak üzere Avrupa Yenilik Ortaklığı bağlamında bir yönlendirme komitesi oluşturmak; Uluslararası ve Sektörler arası işbirliğinin artırılmasının takibi ve Avrupa Yenilik Ortaklığı ile Avrupa Komisyonu tarafından öngörülen çalışmaların gerçekleştirilmesini sağlamak; Hammaddelere ilişkin bilgilerin artırılması ve bu konuda gerekli önlem ve çalışmaların yoğunlaştırılması, serbest ticaret imkânının sağlanması ve katı, sıvı ve gaz halindeki mineral hammaddelerin nakliyesinin sağlanması, aynı şekilde mevcut uluslararası ticaret anlaşmaları gereğince izleme ve kontrolleri sağlayarak tüm piyasa katılımcılarının güvenlik yatırımlarını ve rekabet güçlerini artırmak. Maden ve Mineraller Maden İşleme ve Geri Dönüşüm Petrol Sanayi Sürdürülebilir Hammadde Üretimi Yeraltı Mühendisliği Demir ve Demir Dışı Metaller İş Sağlığı ve Güvenliği G. Höfler Avusturya Ordusu Geçmişte ham maddeler, insanoğlunun kültürel ve ekonomik gelişimi için temel oluşturmuştur. Günümüzde ve gelecekte ise bu hammaddeler, ekonomimiz ve refahımız için vazgeçilmez olacaktır. Avrupa Mineral Kaynakları Konferansı katılımcıları tarafından temsil edilen Avrupa Hammadde Sektörü; maden yataklarının kısıtlandırılması ile uygulanan sınırlamaları kabul etmekle beraber ekonomik ve sorumlu hammadde kullanımı konusunda çaba göstereceğine, iş yerlerinde en üst düzey iş güvenliği standartları kullanmaya gayret edeceğine ve doğadaki oluşabilecek etkileri en aza indirgemeye çalışacağını belirterek, aşağıdaki hususlara dikkat çekmektedir. 36 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 37 Opec Genel Sekreteri Abdalla El-Badri

20 MADENCİLİK VE EKONOMİ Akan Finansman (Stream Financing) Yolu İle Büyük Madencilik Projeleri Finansmanı B. BENJAMEN PİNTO TMD Yönetim Kurulu Sayman Üye Madencilik fazla bilinen bir iş değildir. Genelde zor olduğu bilinir. Çok emek gerektirdiği bilinir. İçinde yaşadığımız medya çağında çevre düşmanı olarak bilinir. Ama iş dünyasından birisine madenci olduğunuzu söylerseniz önce anlamazlar. Nasıl yani, yeraltından metal mi çıkartıyorsunuz derler. Maden ile metalin ayrımını bile bilmeyen mürekkep yalamış çok insanla karşılaşırsınız. Madencilik küçük görme denmese de yeterince itibarlı bir işkolu olarak görülmez. Kendi gözlemlerime bakarsam, bu durum bizim gibi madencilik açısından yeni gelişmekte bir ülke yanı sıra dünyanın en önemli madencilik ülkelerinde de buna yakın bir şekildedir. Sözgelimi birçok kişinin bilgisayar teknolojisi ile otomotiv ile inşaat ile ilgili bir fikri vardır. Mutlaka bilgisayar veya otomotiv veya inşaat şirketi ismi bilir herkes. Ama sıradan bir kişiye 3 tane madencilik şirketi adı say deseniz bir tane bile söyleyebilecekleri şüphelidir. Oysa ki madencilik şirketlerinin sayısı da, çapları da diğerleri ile boy ölçüşecek düzeydedir. Ancak medya ve çevre konuları aklıma geldikçe, acaba bu daha mı iyi; madenciler olarak belki de fazla göz önünde olmamak daha mı iyi oluyor diye de düşünmeden edemiyorum. N eyse gelelim konumuza. Boyuna oranla sesi az çıkan madencilik endüstrisinde uzun vadeli ve yüksek miktarlı finansman sağlanmadıkça ciddi bir proje gerçekleştirmek kolay değil. Bu finansman sistemine bir örnek olarak dünyanın en önemli madencilik ülkelerinden birinde geçen ay kamuoyuna açıklanan bir anlaşmayı aktarmak istiyorum bu yazıda: Madenin bulunduğu ülke bir Orta Amerika ülkesi. Siyasi açıdan son yıllarda oldukça istikrarlı, yatırımcılar rahat. Burada bakır konsantresi üretilecek. Madenin ömrü için 31 yıl öngörülüyor. Toplam yatırım 5 milyar ABD $. Toplam finansman ihtiyacı 6,2 milyar. Ülkedeki bu güne kadarki en büyük özel sektör yatırımı olacak. Maden üretimi açık işletme yolu ile yapılacak. Çıkarılan cevher, konveyörlerle zenginleştirme tesisine taşınacak. Zenginleştirme yöntemi flotasyon. Üretilecek bakır konsantresi önemli oranda altın ve gümüş ihtiva edecek. Günlük cevher çıkarımı ton olacak, gidişata göre ek yatırımla bu miktar çıkabilecek, tekrar yazayım dizgi hatası olmadığına ikna olmanız için. Günde ton cevher çıkarılacak. Dekapaj oranı 0,58:1. Proje kapsamında işletme kendi santralinde elektrik üretecek. Rezerv 2,3 milyar ton. Artma olasılığı yüksek. Bu rezerv içindeki altın miktarı 9 milyon ons, gümüş ise 168 milyon ons. ÇED izinleri Aralık 2011 de alınmış; inşaat Mayıs 2012 de başlamış. İlk üretimin 2015 sonunda elde edilmesi planlanıyor. Projenin iki hissedarı var. %20 hissedar olan şirket Asya lı bir devletin yatırım şirketi. Diğeri, dediğim gibi önemli bir madencilik ülkesinin önde gelen şirketlerinden biri ülkenin borsasında halka açık. Dünyanın çeşitli ülkelerinde yatırımları var. Başarılı bir işletmeci. Bu şirkete bundan sonra işletmeci diyelim. Bu işletmeci bu projenin finansmanı için yatırması gereken 4,8 milyar dolardan 3,2 milyarı tedarik etmiş. Bu 3,2 milyar doların paranın bir kısmı işletmecinin kasasında, bir kısmı da finans anlaşmaları ile sağlanmış durumda. Bir milyarı ise, bu yazımızda bahse geçen anlaşma kapsamında yine kendi ülkesindeki yatırımcıdan sağlayacak. Bundan sonra eksik kalan 600 milyon doları sağlamak için muhtemelen finans kuruluşları sıraya girecektir. Neyse, biz yatırımcıya geri dönelim. Bu yatırımcı da halk açık bir şirket. Ana faaliyet konusu madencilik yatırımlarına uzun dönemli finansman sağlamak. Ama uzun dönem deyince yıl değil yıl. İşletmenin bir anlamda ortağı oluyor, ama işletmeye karışmıyor. İşler yoluna Madenin bulunduğu ülke bir Orta Amerika ülkesi. Siyasi açıdan son yıllarda oldukça istikrarlı, yatırımcılar rahat. Burada bakır konsantresi üretilecek. Madenin ömrü için 31 yıl öngörülüyor. Toplam yatırım 5 milyar ABD $. Toplam finansman ihtiyacı 6,2 milyar. Ülkedeki bu güne kadarki en büyük özel sektör yatırımı olacak. girdikten sonra da temettülerini topluyor. İşinde başarı kıstası daha yatırım aşamasındaki bir projenin başarılı olup olmayacağını anlamak. Bu şirketine mevcutta 1,2 milyar $ nakit varlığı var; bu parayı değerlendirecek proje arıyor. Borcu yok ve önceki yatırımlarından sürekli akan bir geliri var. İşte bu şirket, bu Orta Amerika ülkesindeki bu maden için işletmeci şirkete 30 yıl süreli 1 milyar dolar yatırım yapıyor, ya da başka bir deyimle borç veriyor. Stream Financing denilen bir sistem uygulanıyor bu projede. Yatırımcı yatırdığı paranın geri ödemesini faiz karşılığı değil, yani para olarak değil - altın ve gümüş olarak geri alacak. İşletmeci bakır konsantresi içinde bulunacak altın ve gümüş ile geri ödeyecek aldığı parayı. İşletmeci yatırımcıya ilk 11 yıl için yılda ons altın ve ons gümüş ile ödeme yapacak. Sonraki 20 yılda ons altın ve ons gümüş. İşletme bu 30 yıldan sonra çalışmaya devam ettikçe ayrı bir formüle göre temettüsünü almaya devam edecek yatırımcı. Yatırımcı altının onsunu $400 den; gümüşün onsunu $6 birim fiyattan satın alacak. İlk 20 yıl için. Sonrasında ise altın ve gümüşün piyasa değerlenin yarısı karşılığı bir bedel ile. Başka bir deyişle yatırımcı 20 yıl süre ile $400 birim fiyatla altın ve $6 birim fiyatla gümüş üretmiş gibi olacak. Bunun için de 1 milyar $ lık bir yatırım yapmış olacak. Ama bu işi kendisi değil işletmeciliğine güvendiği bir kuruluş eli ile yapacak. Verdiği paranın karşılığında teminat olarak işletmecinin projedeki hisseleri verilecek başka bir teminat yok. Eğer bu yatırımcı projeyi doğru analiz edememişse ve proje zarar ederse, yatırımcı da zarar görecek; verdiği borcu geri almak için işletmecinin diğer varlıklarına el koyamayacak. Faiz veya anapara geri ödemesi yok. İşler bir yıl beklenmedik şekilde ilerleyince, bastıran, faizi ver; borcunu kapat diyen madencilik işine hâkim olmayan finansmancılar yok. İşletmeci kendine madencilikten anlayan, işin özelliklerinden anlayan, gerektiğinde bazı hatalarını gösterecek olan bir ortağa sahip olmuş; yatırımcı da yüklü miktardaki varlığını uzun dönemli, bildiği bir işe ve güvendiği bir işletmeciyle paylaşmış oluyor. Son olarak projede öngörülen üretim maliyetlerini aktarmak isterim: Cevher çıkarma maliyeti $1,66/ton Dekapaj maliyeti $1,96/ton Fabrika ve işletme maliyeti $5,27/beslenen cevherin tonu Flotasyon randımanları Bakır %89 Altın %52 Gümüş %46 Molibdenum %53 38 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ EYLÜL 2012 EYLÜL 2012 SEKTÖRDEN HABERLER BÜLTENİ 39 Kaynak: