Ekonomi Bülteni. 22 Eylül 2014, Sayı: 38. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler

Transkript

1 Ekonomi Bülteni, Sayı: 38 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran 1

2 DenizBank Ekonomi Bülteni Yurt Dışı Gelişmeler FED piyasaları yavaş yavaş eski normale alıştırıyor. Merakla beklenen Eylül ayı FOMC toplantısının karar metninde faizlerin varlık alım programı sonlandırıldıktan sonra makul bir süre daha mevcut seviyesinde tutulacağı söylemi aynen korundu. Böylece faiz artışının ilk gerçekleşeceği tarih beklentisinde bir değişiklik olmadı. Fakat piyasaların beklediği ve üzerinde farklı spekülasyonların da yapıldığı bir diğer konu FED üyelerinin gelecek yıllar için faiz oranı beklentileriydi. Eylül ayı projeksiyonlarında sınırlı da olsa faiz oranı beklentilerinin orta noktasının yükselmesi piyasalarda kısa süreli düzeltme hareketine neden oldu. Eylül ayı projeksiyonlarında 215 ve 216 yılları için faiz oranı beklentilerinin orta noktaları sırasıyla %1.125 ve %2.5 seviyesinden 215 için %1.375, 216 için ise %2.875 e yükseldi. İlk defa açıklanan 217 yılı için tahmin ise %3.75 seviyesinde bulunuyor. Janet Yellen piyasa algısını yumuşatacak bir şekilde faiz beklentilerindeki bu artışın öncekine göre çok radikal bir değişim olmadığını, değişimin oldukça sınırlı olduğunu ve bu tahminlerin her katılımcının kendi projeksiyonlarını yansıttığını, ayrıca tahmin aralığının geniş olduğunu hatırlattı. Yellen ek olarak faiz artışının ne zaman başlayacağının halen veriye bağlı olduğunun altını çizdi. FED in para politikasında normalleşme sürecinin nasıl gerçekleşeceğine yönelik yayınladığı raporunun başında bu raporun yayınlanmış olmasının sürecin yakında başlayacağı anlamına gelmediğini de belirtilerek faiz artışının başlama zamanı konusunda görüşlerinin değişmediğinin bir diğer işaretçisi oldu. Fakat yine de faiz tahminlerinden alınan mesaj piyasanın ve FED in faizlerin önümüzdeki yıllarda nerede olacağı yönündeki beklentileri arasındaki farkın kademeli olarak kapanmaya başlamasına neden oluyor. Fiyatlamalardan (yukardaki grafik) da görüleceği üzere faiz artış beklentisinin halen Haziran civarına denk gelmesine karşın ilerleyen tarihlerde daha yüksek faiz oranları bekleniyor. Muhtemelen bundan sonraki toplantılarda da FED toplantı kararlarında kademeli değişiklikler ile çıkış sürecine yaklaşacak FED Politika Faizi Beklentileri (%) Ağustos Sonu 19 Eylül FED Fund Rates (%-.25) ABD de TÜFE uzun bir aradan sonra ilk defa geriledi. ABD de enflasyon oranı aylık bazda değişim göstermeyeceği beklentisine karşın %.2 oranında gerilerken, yıllık enflasyon oranı %1.9 olan beklentilerin altında %1.7 olarak açıklandı. Temmuz ayında %2 enflasyon seviyesindeydi. Aylık bazda tüketici fiyat endeksi geçtiğimiz yılın başından bu yana ilk defa gerilerken, çekirdek endeks 21 yılından bu yana ilk defa artış kaydetmedi. Açıklanan veriler FED in yakından takip ettiği ve %2 lik hedefini belirlediği PCE (kişisel tüketim harcamaları) enflasyonunun da gerileyebileceğine işaret etti. %1.6 ile %2 lik hedefin.4 puan altında bulunan PCE enflasyonunun da bir miktar gerileyebileceğe işaret ediyor. Bu da FED in 215 in ilk yarısına faiz artışını çekme ihtimalini oldukça azaltıyor. ABD Enflasyon Oranları (%, Yılık) Enflasyon (PCE) ABD de bir başka negatif sürpriz de sanayi üretiminden. ABD de sanayi üretim endeksi %.3 olan beklentilerin aksine Ağustos ayında bir önceki aya göre %.1 oranında geriledi. Son 7 aydır ilk defa bir önceki aya göre gerileyen sanayi üretiminde bir önceki ayın %.4 lük büyüme oranı da % Sanayi Üretimi (%, MoM) Sanayi Üretimi (Endeks).2 ye revize edildi. Soğuk hava koşullarının etkisinin geçmesinin 2 15 ardından güçlü yükselen sanayi üretiminin bir miktar yavaşladığı 1 görülüyor. Fakat öncü göstergeler Ağustos ayındaki gerilemenin 1 geçici bir geri çekilme olma ihtimalini arttırıyor. Artan tüketici güvenine ve tüketim harcamalarına paralel tüketim ürünleri imalatında artış sanayi üretimine destek verebilir. Bir diğer desteğin de güçlü -2 9 otomobil satış verilerinin getireceği aktiviteden geleceği görülüyor. -3 Ayrıca sanayi üretimi verisinden önce açıklanan ve ABD de en 85-4 erken öncü imalat sektörü verilerinden biri olan New York FED in imalat sanayi endeksi de Eylül ayı adına pozitif bir resim çizdi New York FED in imalat aktivitesini ölçmek için kullandığı ankete göre üretim sektörü Ekim 29 dan bu yana en yüksek değerine ulaşarak daha hızlı bir genişlemeye işaret etti

3 DenizBank Ekonomi Bülteni Yurt Dışı Gelişmeler -8 ZEW Mevcut Durum (Sağ Eksen) Almanya da ZEW ekonomik beklentiler endeksindeki gerileme devam etti. Endeks beklentilerin (5.) bir miktar üzerinde 6.9 seviyesinde açıklanarak beklentilerdeki hızlı bozulmanın yavaşladığına işaret etti (önceki ay 8.6 seviyesindeydi). Fakat mevcut durum endeksinde önceki aylarda beklentilerde görülen gerilemeye paralel 44.3 den 25.4 e gerileme geçtiğimiz yılın 3. çeyreğinden bu yana en düşük seviyeye işaret etti. Beklentiler endeksinde son dönemde görülen hızlı gerileme trendinin yavaşlamış olması pozitif bir gelişme olurken, ZEW den yapılan açıklamada belirsizliklerin beklentileri negatif etkilemeye devam ettiği belirtildi. Rusya ya karşı geçtiğimiz hafta devreye giren yeni yaptırımlar ve ardından Rusya dan gelen/gelebilecek muhtemel yaptırımların ekonomiye negatif etkisi beklentileri aşağı çekmeye devam ediyor. İskoçya referandumu konusunda belirsizliğin ise anketlerde ölçülmesinin oldukça zor olduğu da ZEW in açıklamaları arasında yer aldı. Ek olarak ankete cevap verenlerin çoğunun ECB nin faiz kararının ardından ankete katılmış olmasına karşın beklentilerdeki gerilemenin önemli ölçüde önüne geçemediği de dikkat çekiyor. ECB nin yeni LTRO su beklenen ilgiyi görmedi. ECB nin bu ay ilk parçasını verdiği hedefli LTRO (TLTRO uzun vadeli refinansman) operasyonunda bankalar beklentilerin altında borçlandı. Bankaların 1-15 milyar arasında borç alması beklenirken 82.6 milyar luk TLTRO verilmesi ECB nin bu hamlesinin ne kadar etkin olacağı sorunlarına yol açtı. Draghi nin bu program aracılığıyla önümüzdeki 3 yılda toplamda 1 trilyon sağlayabileceklerine belirtmesine karşın, ilk kısımda oldukça düşük bir orana işaret eden fonlama tutarı ECB nin QE benzeri bir programa yönelmesi gerektiği görüşüne destek verdi. Beklentilerin devamı EUR nun kademeli değer kaybetmesi yönünde baskı yaratıyor. İskoçya Birleşik Krallık tan ayrılmama kararı aldı. Uzun süredir tartışılan İskoçya nın bağımsızlık referandumu sonucunda Birleşik Krallık ta ayrılmama kararı çıktı. Geçtiğimiz dönemde anketlerin ayrılık isteyenlerin salt çoğunluk elde etme riski olduğuna işaret etmesi ülke para biriminde sert değer kayıplarına neden olmuştu e kadar gerileyen GBP/USD referandum sonrası yeniden yukarı doğru hareket ederken İspanya tahvil piyasasında ralli görüldü. İskoçya nın bağımsızlığını ilan etmesi durumunda İspanya, İtalya ve Belçika gibi ülkelerde de bazı bölgelerin bağımsızlık taleplerinin canlanması endişesi borçlanma maliyetlerinin sert yükselmesine neden olmuştu. Referandum ile risk algısı üzerinde bir baskı daha ortadan şimdilik kalkmış oldu Almanya ZEW Güven Endeksleri ZEW Beklenti ABD de konut sektöründeki trend halen zayıf. ABD de açıklanan yeni konut başlangıçları ve ruhsatları verileri hafif gerileme beklentisine karşın daha sert bir oranda geriledi. Fakat volatilitenin daha az olduğu ve temel trendi daha sağlıklı gösteren müstakil konut başlangıçları ve ruhsatları verilerinde gerileme sınırlı kaldı. Yeni konut başlangıçlarındaki %14 lük gerilemeye karşın müstakil konut başlangıçları %2.4 oranında makul bir oranda gerilerken, ruhsatlar tarafında da müstakil konut inşaatı için alınan ruhsatlarda yıllıklandırılmış bazda bir önceki aya göre %.8 oranında gerileme görüldü. Yıllık bazda verilerde halen bir artış olduğu görülse de son dönemde grafikten de görüleceği üzere toparlanma daha yatay bir trend içerisinde gerçekleşmeye devam ediyor. (Bin Adet) Yeni Konut Başlangıçları 2,3 1,8 1,3 8 Müstakil Konut Başlangıçları Konut Başlangıçları

4 DenizBank Ekonomi Bülteni Yurt İçi Gelişmeler Bütçe Dengesi, Temmuz - Ağustos yılı Temmuz- Ağustos döneminde Merkezi Yönetim bütçe dengesi.7 milyon TL fazla verirken, faiz dışı fazla da 7.8 milyar TL oldu. Yılbaşından itibaren ise bütçe açığı 2.7 milyar TL ye gerilerken, faiz dışı fazla geçtiğimiz senenin %19 altında 3.9 milyar TL oldu. Bütçe gelirleri Temmuz- Ağustos döneminde bir önceki yıla göre %5 artarak 38 milyar TL oldu. Bütçe gelirlerindeki artış vergi gelirlerden kaynaklanırken, gelir vergisi kaleminde bir önceki yıla göre %86 lık artış bunda etkili oldu. Önceki aylarda KDV iadelerindeki yeni düzenleme nedeniyle düşen KDV gelirlerindeki gerileme devam ederken, özel tüketim ve ithalden alınan KDV gelirlerinde ise önceki yıla göre ivmelenme görüldü. Yılbaşından itibaren baktığımızda ise, vergi gelirlerindeki artış ağırlıklı olarak gelir vergisinden kaynaklandı. Bütçe harcamaları Temmuz- Ağustos döneminde bir önceki yılın aynı ayına göre değişmeyerek 72 milyar TL oldu. Faiz harcamalarının Temmuz- Ağustos döneminde geçtiğimiz yıla göre belirgin bir şekilde gerilerken, faiz dışı harcamalar personel giderlerindeki yükselişin etkisiyle (%12) geçtiğimiz yılın üzerinde gerçekleşti. Yılbaşından itibaren ise harcamalar tarafındaki artış ağırlıklı olarak faiz dışı harcamalardan kaynaklandı. Personel giderleri ve cari transferlerdeki yükseliş faiz dışı harcamaları artırırken, faiz harcamalarındaki düşüş bunu bir miktar dengeledi. Yılbaşından itibaren olan dönemde bütçe gerçekleşmelerine baktığımızda, bütçede geçtiğimiz yıla göre bozulma olsa da gerçekleşmelerin 214 yılı Orta Vadeli programında yer alan yılsonu hedefleriyle uyumlu olduğunu görüyoruz. Bütçe gelirleri ve harcamaları Ağustos ayı itibarıyla 214 yılı hedefinin sırasıyla %7 ve %66 sına ulaşmış bulunuyor. Yılsonunda bütçe açığı/gsyh oranının Orta vadeli programda öngörülen düzeye yakın %1.9 seviyesinde gerçekleşmesini bekliyoruz. Merkez Bankası Beklenti Anketi, Eylül 214 Merkez Bankası beklenti anketinde, enflasyon beklentilerindeki yükseliş devam etti. Temmuz ayında beklentilerin üzerinde gelen enflasyon verisi sonrasında yılsonu enflasyon beklentisi %8.3 ten %8.7 e çıkmıştı, Ağustos ayında da % 8.9 a yükseldi. 12 ay sonrası için yıllık enflasyon beklentisi ise %7.35 den %7.44 e yükselirken, 24 ay sonrası için enflasyon beklentileri %6.8 seviyesinde sabit kaldı. 2. çeyrek büyümesinin beklentilerin altında kalması ve bölgedeki jeopolitik risklerin devam etmesiyle ankette bu yıl ve önümüzdeki yıl büyüme tahminleri hafif aşağı yönlü revize edildi. 214 ve 215 yılları için büyüme tahminleri sırasıyla %3.2 ve %3.7 seviyesinde bulunuyor. İşsizlik Oranı, Haziran 214 Haziran ayında mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı %9.5 ten %9.9 a yükseldi. Mevsimsellikten arındırılmamış işsizlik oranı ise bir önceki yılın Haziran ayında %8.1 seviyesindeyken bu yıl % 9.1 e yükseldi. Genç işsizlik oranında da %16.7 ye sert bir yükseliş görüldü. (Haziran 213: %15.4). Ekonomik aktivitedeki yavaşlamaya bağlı olarak Haziran ayında da istihdam piyasası verilerinin zayıfladığını görüyoruz. Önümüzdeki dönemde, Merkez Bankasının faiz indirimlerinin bir miktar olumlu etkisi olsa da, yavaşlayan sanayi üretimi bağlı olarak istihdam piyasasındaki zayıflamanın sürmesini bekliyoruz. 16% 13% 1% İşsizlik Oranı (Mevsim etkilerinden arındırılmış) 6 Aylık Hareketli Ortalama 9.9% 7% Haz 9 Haz 1 Haz 11 Haz 12 Haz 13 Haz 14 4

5 H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Risk iştahındaki gerileme FED FOMC kararı sonrası azalsa da hafta genelinde baskı altında kaldı 12 aylık USD Libor daki artış hızlanıyor Gelişmekte olan ülke hisse senedi endeksleri FOMC kararı sonrası GÜ lerden negatif ayrıştı Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12: itibarı ile güncellenmiştir. 5

6 Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Gösterge tahvil getirisi %9 seviyesinden bir miktar uzaklaşarak %9.21 e yükseldi USD diğer para birimlerine karşı güçlü kalmaya devam ediyor Emtia endekslerindeki gerileme bir miktar hız kesti Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12: itibarı ile güncellenmiştir. 6