tmmob makina mühendisleri odası

Transkript

1 tmmob makina mühendisleri odası YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI SEMPOZYUMU VE SERGİSİ BİLDİRİLER KİTABI Editör: Yrd. Doç. Dr. Şükrü SU MMO Yayın No: E / 2001 / 275 EKİM KAYSERİ

2 Yenilenebilir Enerji Kaynaklan Sempozyumu ve Sergisi Ekim 2001 Kayseri tmmob makina mühendisleri odası Sümer Sokak No: 36 / 1 - A Demirtepe, ANKARA Tel: (0 312) ; ; ; Fax : (0 312) e-posta : mmo@mmo.org.tr web : MMO Yayın No : E / 2001 / 275 ISBN : Bu yapıtm yaym hakkı 'na aittir. Kitabın hiçbir bölümü değiştirilemez. 'nmizni olmadan elektronik, mekanik vb. yollarla kopya edilemez ve çoğaltılamaz. Kaynak gösterilmek suretiyle alıntı yapılabilir. KAPAK TASARIMI DİZGİ BASKI İlhan İNCETÜRKMEN - (0 352) İNCETÜRKMEN LTD.ŞTİ. - TMMOB MMO KAYSERİ ŞUBESİ NETFORM MATBAACILIK AŞ. - KAYSERİ

3 Yenilenebilir Enerji Kaynaklan Sempozyumu ve Sergisi Ekim 2001 Kayseri KULLANILMIŞ (ATIK) BİTKİSEL YAĞ METİL ESTERLERİNİN DİZEL MOTORLARINDA ALTERNATİF YAKIT OLARAK KULLANILMASI Cafer KAPLAN, Yahya ULUSOY, Rıdvan ARSLAN Uludağ Üniversitesi, Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu, 16059, Görükle, Bursa Tel: ÖZET Bu çalışmada, kullanılmış (atık) bitkisel yağların dizel motorlarında alternatif yakıt olarak kullanım olanakları araştırılmıştır. Bu amaçla, 4 silindirli, indirekt enjeksiyonlu, 4 kurslu 73 HP gücünde bir dizel motoru test motoru olarak kullanılmıştır. Çalışmada, dizel ve kullanılmış bitkisel yağ metil esteri, yakıt olarak kullanılmış ve test motoru 10 farklı devir ile tam yükte çalıştırılarak motor performans sonuçları irdelenmiştir. Her iki yakıt için, motor performans ve emisyon sonuçlan karşılaştırılmış ve yorumlanmıştır.. Çalışmadan elde edilen sonuçlar, kullanılmış bitkisel yağ metil esteri performans değerlerinin, dizel yakıtına benzer özellikler taşıdığını ve kullanılmış bitkisel yağların dizel motorlarında alternatif yakıt olarak kullanılabileceğini göstermiştir. Anahtar Kelimeler :B iodizel, Alternatif yakıtlar, Yenilenebilir enerji ABSTRACT in this study, diesel fuel and cooking oil methyl esters obtained trough chemical reaction between cooking vegatable oil and methanol were used as fuel. For comparison purposes, four cylinder, indirect injection, four strokes, 73 HP-powered engine was used as the power unit. The engine has been tested at full load and with ten various speeds trough the use of both fuel. The performance of each fuel and their exhaust emissions are examined comparably. As a result cooking vegatable oil methyl ester fuel have similarities with the dizel fuel and may be used as an alternative fuel. Keywords:Biodiesel,Alternatif energy fuels,renewable 1. GİRİŞ Yeryüzünde bilinen enerji kaynaklarının sınırlı olması ve çevre faktörleri, bu kaynaklan daha ekonomik kullanmaya ve daha iyi yönetmeye yöneltmektedir. Özellikle fosil kökenli (petrol ve ürünlerinin) kaynakların yerini alabilecek yeni, çevreci ve yenilenebilir enerji kaynaklarının araştırılması ön plana çıkmıştır. Bitkisel yağlar ve alkol gibi yenilenebilir kaynaklı alternatif motor yakıtları, petrol ve ürünlerinin daha ucuz ve çok üretilmesi nedeniyle, petrol ile rekabet edememiştir. Ancak, 1970'li yılların ortalannda yaşanan petrol krizi, petrol ürünlerinin piyasadan çekilmesine ve buna paralel olarak da fiyatının artmasına neden olmuştur. Dünya petrol rezervlerinin belirli bölgelerde toplanmış olması, siyasi ve ekonomik nedenlerden dolayı zaman zaman yeni petrol krizleri yaşanmış ve günümüzde de yaşanmaya devam etmektedir. Bütün bunların yanı sıra, petrolün belirli bir rezerve dayalı sonlu kaynak olması ve motor teknolojisinin de petrole bağımlı gelişmesi, mevcut motor teknolojisinde fazla bir değişiklik yapmadan, dizel yakıtına alternatif olacak yeni ve daha çevreci yakıtların araştırılarak ortaya konulmasını zorunlu hale getirmiştir. Bu konuda özellikle, tarımsal potansiyeli yüksek olan ülkelerde bitkisel yağlar ön plana çıkmıştır. Bitkisel yağlann ve atıkları, motor yakıtı olarak kullanımı üzerinde, ülkemizin de içinde bulunduğu çeşitli ülkelerde çok sayıda araştırma yapılmıştır. Araştırma sonuçlan, bitkisel yağların ve atıklarının içten yanmalı motorlarda, motorin yerine kullanılabilecek özelliklere sahip olduklannı göstermiştir. Motor yakıtı olarak kullanılabilecek bitkisel yağların 333

4 Yenilenebilir Enerji Kaynaklan Sempozyumu ve Sergisi Ekim 2001 Kayseri başlıcaları; soya yağı, ayçiçek yağı, aspir yağı, kolza yağı, yer fıstığı yağı, keten tohumu yağı, pamuk tohumu yağı ve bunların kullanılmış şekilleridir. Bu çalışmada, kullanılmış (atık) bitkisel yağlardan elde edilen metil esterin dizel yakıtı olarak kullanım olanakları araştırılmıştır. 2. LİTERATÜR ARAŞTIRMASI Altın ve Balcı (1998) tarafından yapılan bir çalışmada sanayide kullanılan ham ayçiçek yağı ile metanolün kimyasal reaksiyonları neticesinde elde edilen ayçiçek metil ester yakıtı, 4 zamanlı tek silindirli düz yanma odalı bir dizel motorunda ticari dizel yakıtı ile karşılaştırmalı olarak kullanılmıştır. Deney motoru her iki yakıt ile tam yükte-değişik devirlerde test edilerek, elde edilen performans ve egzos emisyon değerleri karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar, metil ester yakıtının, dizel yakıtına yakın özellikler gösterdiğini ve gelecekte alternatif yakıt olarak kullanılabileceğini belirtilmektedir (1). Goering ve ark (1982) bitkisel yağ oranları yüksek olan 11 yağ bitkisi yağının kimyasal ve yakıt özelliklerini belirlemişlerdir. Bitkisel yağlara, dizel yakıtı için uygun olan ASTM testleri uygulamışlar, bu testler sonucunda bitkisel yağların yakıt özellikleri ile ilgili problemlerini ortaya çıkarmışlardır. Yağ örneklerini kimyasal olarak analiz etmişler ve belirli yakıt özellikleri ile kimyasal bileşimleri arasında bir bağ kurmuşlardır (2). Hassett ve Hasan (1982), yaptıkları çalışmada,,ayçiçek yağını metilester haline dönüştürerek viskozitesini düşürmüşler, yakıt olma özelliğini ayçiçek yağı ile karşılaştırmışlardır. Her iki yakıtı da tek silindirli 3.8 kw gücünde direkt püskürtmeli bir dizel motorda denemişlerdir. Bu çalışma sonucunda, ayçiçek metil esterlerinin dizel yakıtı olarak kullanılabileceğini belirtmişlerdir (3). Körbitz (1990), Avustralya'da üretilen bitkisel yağların dizel yakıtı yerine kullanım olanaklarını incelemiştir. Çalışmasında; Biodizelin, dizel yakıtından daha çok çevre dostu olduğunu, emisyon değerlerinin dizel yakıtına benzer, hatta bazı değerlerinin daha iyi olduğunu bildirmiştir. Ayrıca, özel araçlar, kamyonlar ve kamu araçlarında da benzer denemelerin yapıldığını ve şimdiye kadar hiç bir sorunla karşılaşamadığını belirtmiştir (4). Könler (1994), Almanya ve Avrupa'da kolza yağının yakıt olarak kullanımı ile ilgili yapılan çalışmaları değerlendirmiştir. Değerlendirme sonucunda, kolza metil esterinin dizel yakıtına göre avantajlarını aşağıdaki gibi açıklamıştır (5). -Kolza yağından elde edilen yakıtın enerji değerinin olumlu olduğunu, -Yakıtın yanma sonucu açığa çıkan atık gazların atmosfere olan etkisi yönünde olumlu sonuçlar verdiğini ve % oranında daha az zararlı gaz açığa çıktığını, -Biodizelin zehirsiz ve toprakta hızlı bir şekilde indirgendiğini, -Biodizelin, dolumu sırasında depodan zehirli gaz açığa çıkmadığını, -Biodizelin iyi bir yağlama kabiliyetine sahip olduğunu ve böylece yüksek derecede motor aşınmasını engellediğini, -Biodizelin yanması sonucunda çevreye atılan zararlı gazlar, dizel yakıtına göre; % 15 daha az CO, % 27 daha az HC, sadece % 5 daha fazla NOx, % 22 daha az partikül, % 50 daha az is ve % 10 daha düşük ısıl değeri, buna karşın ortalama yakıt tüketiminin yaklaşık olarak dizelden % 3 fazla olduğunu bildirmiştir. İlkılıç ve ark.( 1997), nötr ayçiçek yağının motor yakıtı olarak kullanılabilme olanaklarını araştırmışlardır. Bu amaçla, bir dizel motorunda önce dizel yakıtı, sonra ayçiçek yağı kullanılarak egzos gazı sıcaklığı, egzos emisyonları, motor gücü ve yakıt tüketimi değerlerini ölçmüşlerdir (6). Yapılan çalışmalarda, motor gücünde düşüş gözlenmediğini, ayçiçek yağı ile kısa süreli çalışmalarda dizel yakıtı ile karşılaştırılabilir derecede olumlu olduğunu bildirmişlerdir. Fakat, uzun süreli çalışmalarda, yağlama yağında bazı problemler oluştuğunu ve yakıttan dolayı püskürtmede dağılımın normal olmadığı tespit edilmiştir. 334

5 Yenilenebilir Enerji Kaynaklan Sempozyumu ve Sergisi Ekim 2001 Kayseri Dizel yakıtına göre ayçiçek yağının CO ve partikül emisyonların miktarında artış olduğu, ayrıca ayçiçek yağının yakıt olarak kullanımı sonucu meme ucunda karbon birikintileri görüldüğü, bunun da yanma kalitesini etkilediği vurgulanmıştır. Bu problemlerin ortaya çıkmasına yağın viskozitesinin neden olduğu, bunu gidermek için yağın ısıtılarak kullanılması gerektiği belirtilmiştir. Ulusoy (2000), çalışmasında kızartma yağı olarak kullanılan ayçiçek yağlarının, metanol ile reaksiyonu sonucu elde edilen ayçiçek yağı metil esterlerini yakıt olarak kullanmış, deney motoru üzerinde güç, özgül yakıt sarfiyatı ve toplam verim açısından değerlendirmeler yapmıştır. Deneme sonuçları; kızartma sonrası ayçiçek metil esterlerinin kısa süreli performans testlerinde, dizel yakıtına alternatif olabileceğini göstermiştir (7). 3. MATERYAL VE METOT Çalışmada öncelikle yurdumuzun bitkisel yağ potansiyeline ait araştırma yapılmış ve elde edilen veriler aşağıda sıralanmıştır. İkinci aşama da örnekleme olması açısından kullanılmış (atık) yağ metil esteri ile dizel yakıtı performans testlerine tabi tutularak karşılaştırma yapılmıştır Türkiye'nin Bitkisel Yağ Potansiyeli Bitkisel yağlar ülkemizde halen yemeklik yağ olarak tüketildiğinden, ekiliş ve üretim miktarları bu alana cevap verebilecek düzeydedir. Bitkisel yağların ve atıklarının motor yakıtı olarak kullanılabilir duruma gelmesiyle, bu alandaki üretimin artırılma olanağı mevcuttur. Ayrıca Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP)'nin faaliyete geçmesiyle 1.7 milyon hektar alan sulanır hale gelecektir. GAP bölgesinde yetiştirilecek bitkiler içerisinde, yağ bitkileri yönünden de önemli bir potansiyel olacaktır. Yağ bitkilerinin ekiliş alanları, yağ oranları, üretim verimleri ve üretim miktarları Tablo 1' te verilmiştir. Tablo 1. Yağ Bitkilerinin Ekiliş Alanları, Yağ Oranları, Üretim Verimleri ve Üretim Miktarları. (Anonim 1998) Yağ bitkisinir adı Yer fıstığı Soya Kolza Aspir Ayçiçeği Susam Haşhaş Pamuk toh. Mısır Türkiye Toplamı Ekiliş alanı (ha) Yağ oranı (%) Üretim verimi (kg/ha) Atık Bitkisel Yağı Metil Esterinin Elde Edilmesi Üretim miktarı (ton Bu araştırma için gerekli olan ham ayçiçek yağı, metil alkol ve katalizör madde piyasadan satın alınmıştır. Ham ayçiçek yağından metil ester yakıtı üretimi, U.Ü. Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu laboratuvarlarında kurulan prototip üzerinde şu aşamalardan geçirilerek elde edilmiştir; -Bitkisel yağın ön işleme tabi tutulması -Metanol ve Katalizör ile ön karıştırma -Reaksiyon Basamağı -Faz Ayırma İşlemi (Ticari Amaçlı Gliserin) -Yıkama -Biodizel Elde Edilmesi Deney yakıtlarının fiziksel ve kimyasal özellikleri Tablo 2'te sunulmuştur. Tablo 2. Deneyde Kullanılan Ayçiçek Metil Esteri ve Dizel Yakıtının Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri ÖZELLİKLER Kinematik Vizkosite (mm 2 /s) (27 C-75 C) Isıl Değeri (kj/kg) Yoğunluk (kg/m! )(27 C) Parlama Noktası ( C) ASTM No D446 D240 Dizel Yakıtı Bitkisel Yağ Metil Esteri

6 Yenilenebilir Enerji Kaynaklan Sempozyumu ve Sergisi Ekim 2001 Kayseri 3.3. Test Yöntemi ve Değerlendirme Motor deneyleri, 4 silindirli, indirekt enjeksiyonlu, 4 kurslu ve 73 HP gücünde bir dizel motorunda yapılmıştır. Motor testleri hidrolik frenleme yapan, ölçümlerini dijital olarak gösteren tam donanımlı, Cussons marka bir güç ölçüm düzeneğinde yapılmıştır. Egzos duman koyuluğu ise, 0.01 hassasiyetinde VLT 2600 model egzos gaz analizörü ile yapılmıştır. Deney düzeneğinin tasarımı ve deneyler Ü.Ü. Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu Laboratuvannda yapılmıştır. Çalışma, atık bitkisel yağı metil esterinin elde edilmesi ve deney düzeneği ile yapılan testler olarak iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Laboratuvar şartlarında oluşturulan bir pilot biodizel üretim tesisi üzerinde aşağıdaki işlemler uygulanarak atık bitkisel yağ metil esteri elde edilmiştir. Daha sonra, elde edilen yakıt test motorunda kullanılmış ve performans değerleri kaydedilmiştir. Çalışmada, dizel ve atık bitkisel yağı metil esteri, yakıt olarak kullanılmış-ve test motoru tam yükte çalıştırılarak ve testler 4000 d/d'dan başlayarak 1000 d/d'ya kadar belirli aralıklarla yapılmış ve sonuçlar kaydedilmiştir. Kullanılan her iki yakıt için çıkarılmış motor performans eğrileri ve is emisyon değerleri karşılaştırılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlar, atık bitkisel yağ metil esteri performans değerlerinin, dizel yakıtına benzer özellikler taşıdığını ve alternatif yakıt olarak kullanılabileceğini göstermiştir Deneyin Yapılışı Motor performansını belirlemek amacıyla, tam gaz-değişik hız testi yapılmıştır. Deney öncesi yakıt enjeksiyon pompası ve enjektör ayarları kontrol edilmiş ve gerekli durumlarda, orijinal değerlere göre tekrar yapılmıştır. Motor yağı değiştirilmiş olup, motor önce dizel yakıtı ile çalıştırılıp rejim sıcaklığına ulaşması beklenilmiş, daha sonra atık bitkisel yağ metil esteri ile denemelere devam edilmiştir. Deney süresince motor rejim sıcaklığında tutulmuştur. Ölçmelere, motor çalışma sıcaklığına geldiği zaman başlanılmış ve bir deneme tamamlandığında, daha sonraki deneye, aynı şartlarda devam edilmiştir. Motora ait ana değerlerin tespiti için ilk denemeler dizel yakıtıyla yapılmış, daha sonraki denemeler atık bitkisel yağ metil esteri ile yapılmıştır. Hata analizi açısından her test üç kez tekrar edilmiş ve değerlendirme işlemleri bu aşamadan sonra yapılmıştır. 4. DENEY SONUÇLARI VE DEĞERLENDİRME Bu bölümde, deney motorunun, tam yük ve değişik devirlerinde, atık bitkisel yağ metil esteri (biodizel) ve dizel yakıtı ile çalıştırılması sırasında elde edilen, performans ve egzos is emisyon değerlerindeki değişimleri değerlendirilmiştir. Elde edilen test sonuçları dizel yakıtı sonuçları ile karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Deney sonuçlarına göre elde edilen grafikler ve yapılan değerlendirmeler aşağıda sıralanmıştır Motor Momenti Motor devrine bağlı olarak motor momenti değişimi Şekil l'de görülmektedir. Öncelikle her iki yakıtla elde edilen moment eğrilerinin benzer olması dikkat çekicidir. Motorun maksimum momentinin elde edildiği devir aralığında da her iki yakıtın maksimum momenti sağladığı görülüyor. Bu değer, 2000 d/d'da dizel yakıtı için 140 Nm ve atık bitkisel yağ metil esteri için 138 Nm olarak gerçekleşmiştir. Ancak, dizel yakıtının bu moment değerini d/d bandı boyunca sağladığı da gözardı edilmemelidir. Genel eğilim olarak ve beklenildiği gibi dizel yakıtının sağladığı moment daha fazladır. Ancak, iki yakıtla elde edilen momentler arasındaki değişimin maksimum değeri % 5'i geçmemiştir. 336

7 Yenilenebilir Enerji Kaynaklan Sempozyumu ve Sergisi Ekim 2001 Kayseri Devir (d/d) Şekil 1. Biodizel ve Dizel Yakıtının Moment Dağılım Grafiği 4.2. Motor Gücü Deney motoruna ait güç eğrileri, motor devrine bağlı olarak Şekil T de her iki yakıt için verilmiştir. Burada da her iki yakıt için, benzer eğrilerin elde edilmiş olması, öncelikle dikkate alınmalıdır. Motor her iki yakıt ile maksimum güç değerine, maksimum motor devrinde ulaşmakta ve bu değer dizel için 73 HP iken, biodizel için 69,50 HP olarak gerçekleşmiştir. Ancak, genel değerlendirmede güç eğrileri arasındaki farkın düşük motor devirlerinde az olduğu ve devir artışıyla orantılı olarak farkın, açıldığı da gözlenmiştir. -diesel --biodiesel Genel olarak ve de beklenildiği gibi biodizelin özgül yakıt tüketimi bir miktar fazla çıkmıştır. Mİnumum yakıt tüketimi dizel yakıtı için 2000 d/d'da 280 gr/hph ve biodizel için aynı devirde 283 gr/hph olarak gerçekleşmiştir. Bu sonuçlar, motorun maksimum momentinin elde edildiği devirlerde, özgül yakıt tüketiminin minumuma indiğini göstermektedir. Bu devrin altında ve üstünde özgül yakıt tüketiminin artttığı görülmektedir. - diesel \ - - biodiesel i J - --İ Devir (d/d) Şekil 3. Biodizel ve Dizel Yakıtının Özgül Yakıt Tüketimi Grafiği 4.4. Duman Koyuluğu (İs) Yapılan ölçümlerde, atık bitkisel yağ metil esterine ait is emisyonlarının genel olarak tüm motor devirlerinde dizel yakıtına nazaran daha düşük olduğu görülmüştür. - diesel --«-- biodiesel Devir (d/d) Şekil 2. Biodizel ve Dizel Yakıtının Güç Dağılımı 4.3. Özgül Yakıt Tüketimi Dizel yakıtı ve atık bitkisel yağ metil esterinin motor devrine bağlı özgül yakıt tüketimleri Şekil 3'te görülmektedir. Moment ve Güç değişimlerinde olduğu gibi, burada da yakıt tüketim eğrilerinin benzer seyir izlemeleri olumlu bulunmuştur Devir (d/d) Şekil 4. Biodizel ve Dizel Yakıtının % İs Miktarının Motor Devri İle Değişimi 337

8 -fi, Yenilenebilir Enerji Kaynaklan Sempozyumu ve Sergisi Ekim 2001 Kayseri Her iki yakıt içinde düşük motor devirlerinde is miktarının yüksek oluşu dikkat çekicidir. Buna neden olarak motor rölanti devrine yakın bir devirde tam yüklemesi gösterilebilinir d/d ve üzerinde bu miktar en düşük değerlerde seyretmiştir. Yani, yüklemenin en fazla olduğu bölgede is miktanda enfazla değerde gerçekleşmiştir. Yakıtlardan elde edilen duman koyuluğu değerleri Şekil 4'te verilmiştir. 5. SONUÇLAR VE TARTIŞMA Biodizel yakıtından elde edilen efektif moment ve güç değerlerinin bir miktar düşük çıkması, yakıtın ısıl değerinin dizel yakıtının ısıl değerine göre düşük olması ile açıklanabilir. Üretilen güçlere karşılık özgül yakıt tüketimindeki değişim ise, her iki yakıt içinde aynı güçlerle yüklenen motorun benzer güç üretebilmesi için ısıl değeri düşük olan yakıttan fazla yakıt tüketeceği olasıdır. Biodizelden elde edilen is emisyon değerleri, dizel yakıtına göre düşük yüklerde daha düşük çıkmıştır. Tam yüke doğru dizel emisyonları ile hemen hemen aynı değerlerde çıkmıştır. Değerlerin düşük olması, biodizel yakıtı içerisindeki oksijen fazlalığından kaynaklanmaktadır. Silindir içerisine enjekte edilen yakıttaki oksijen fazlalığı, yakıtın dizel yakıtına göre daha göre daha iyi yanmasını sağlar. Bunun sonucu olarak ta dışarıya atılan gazlar daha az olurlar. Ayrıca biodizel atıkları, bitkisel kaynaklı olduğu için doğaya zarar vermeksizin, bitkiler tarafından enzimlenerek tekrar kullanılır. Literatür sonuçlan ile kıyaslandığında, elde edilen sonuçların literatüre uygun olduğu görülmüştür. Dolayısı ile atık bitkisel yağ metil esterinin dizel yakıtına alternatif olarak kullanılabileceği, kullanıldığı takdirde motor performansında ciddi bir değişme olmayacağı ve emisyonların düşeceği söylenebilir. Ülkemizin içerisinde bulunduğu ekonomik durum da dikkate alındığında, bu tür alternatif yakıtların kullanımının ciddi ekonomik katkı sağlayacağı düşünülebilir. Biodizel yakıtının Yurdumuzda kullanılmasıyla, çevre kirliliğinin çözümünde katkı sağlanacak, Türkiye'nin petrole olan ihtiyacı bakımından dışa bağımlılıktan kurtulmasına yardımcı olacaktır. Türkiye tarımsal potansiyelini daha doğru ve etkin şekilde kullanabilecek ve yeni iş olanakları açılacaktır. Aynı zamanda, enerji açığına alternatif kaynak olabilecek ve Türkiye'yi ekonomik açıdan rahatlatacak ve global olarak dünyanın gelişmiş ülkeleri ife aynı üretim ve tüketim yöntemlerini kullanarak büyük bir prestij sağlayacaktır. Bu veriler ışığında, gerekli hukuki düzenlemeleri ve organizasyonları yaparak atık bitkisel yağların, ülkemizde alternatif yakıt olarak kullanımının mümkün olabileceği, ülke ekonomisine ve çevreye büyük katkı sağlayacağı söylenebilir. 6. REFERANSLAR [1] R.Altm ve M. Balcı, "Ayçiçek Metil Ester Yakıtının Dizel Motorlarında Yakıt Olarak Kullanılması Üzerine Bir Araştırma". Teknoloji Dergisi. Kasım-Aralık Sayısı. Zonguldak [2] C.E. Georing, A.W. Schwab, MJ. Daugherty, E.H. Pryde, A.J. Heakın, "Fuel Properties of Eleven Vegetable Oils, Transactions of The Asae", USA. 1982, P [3] D. Hassett, J.,Hasan,R.A, "Sunflower Oil Methyl Ester As a Dizel Fuel".Paper No. 123, Proceeding Of The International Conference On Plant And Vegatable Oil As Fuels.,Holiday Inn Fargo North Dakota, August2-4. [4] W. Körbitz, "Bio-Dizel Aus Raps": Österreich Startet in Die Zukunft. Raps, 8Jg. (4) [5] E. Könler,. Biodizel Ein Vollwertiger Kraftstoffersatz. Raps, 12. Jg. (1), 1994, [6] C. İlkıhç, H. Bayındır, C. Öner, "Dizel Motorlarda Alternatif Yakıt Olarak Ayçiçek Yağını Kullanılması", 1. Uluslararası Katılımlı Otomotiv Teknolojisi Kongresi, Adana, 1997, S: [7] Y.Ulusoy, "Kullanılmış Ayçiçek Yağı Metil Esterlerinin Alternatif Yakıt Olarak Kullanım Olanağı". 3. Ulusal Temiz Enerji Sempozyumu, Kasım Cilt 2, İstanbul. 338