ERJİK HASTALIKLAR. Uzm. Dr. Tayfur GİNİŞ

Transkript

1 ERJİK HASTALIKLAR Uzm. Dr. Tayfur GİNİŞ Ankara Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıHematoloji Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Allerji ve İmmunoloji Kliniği

2 Hipersensitivite reaksiyonu: Normal bireylerde görülmeyen ancak duyarlı kişilerde uyaranlara tekrar maruziyet sonrasında reaksiyonların tekrar ortaya çıkmasıdır. Allerji: Hipersensitivite rx.larının bir immün mekanizma sonucu ortaya çıkışıdır. (Tip 1,2,3,4)

3 Alerji nedir? rsız bir antijene karşı oluşan immün ı takiben oluşan hastalık r antijen allerjen değil. tein yapısında, Glikolipid yapısında Besinler Böcekler Ev tozu akarı

4 Alerjik Hastalık erjenlere karşı eransın kaybolması Allerjen-spesifik Th2 hücrelerin aşırı yapımı/yanıtı, allerjen spesifik IgE varlığı

5 Allerjik Reaksiyon T, B ve dendritik hücrelerin katıldığı sensitizasyon IgE antikor yanıtı Tekrar aynı/benzer protein ile karşılaşıldığında erken ve geç faz yanıt

6 Alerjik İnflamasyonda Rol Alan Mediatörler

7 Alerjik inflamasyon erjen ERKEN FAZ ( Tip 1) REAKSİYONU GEÇ FAZ (tip 4) REAKSİYONU Semptomlar Mast hücre T lenfosit eozinofil

8 Hipersensitivite Reaksiyonları siyon gorisi Klinik Duyarlanma süreci Tekrar maruziyette semptom başlama süresi Alerjen kesince semptomların düzelmesi Erken Ürtiker/AÖ Rinit Bronkospazm Larinks ödemi Anaflaksi 1-2 hafta Sıklıkla ilk 1 saat içinde Birkaç saatte I ve kompleman) Hemolitik anemi Trombositopeni Nötropeni Nefrit 1-2 hafta Günler -haftalar Birkaç günhaftada II İmmün eks) Serum hastalığı Ateş Vaskülit gün Günler-haftalar Birkaç günhaftada V Geç Kontakt dermatit, makülopapüler ve büllöz 1-2 hafta 1-3 gün Birkaç günhaftada

9 Hipersensitivite reaksiyonları Erken tip (İlk 1 saatte ortaya çıkan) (Tip 1/Non immünolojik*) Geç tip** (>6 saatte ortaya çıkan) (Başlıca Tip 4, ayrıca Tip 2 ve Tip 3 rx) Ürtiker/anjioödem Rinit/Anaflaksi Makülopapuler döküntü

10 Neden? GENETİK ÇEVRESEL FAKTÖRLER

11 ijyen hipotezi enik şartların düzelmesi ile alerjik hastalık prevelansı artma Th2 astalıklar ve Astım Th1

12 Alerjik Hastalık Gelişimi GENETIK YATKINLIGI OLAN BIREY Th2 Bağışıklık k yasam, feksiyonlar, lonizasyon, sin, şamı Tek çocuk, Az infeksiyon, Antibiotikler, Asılar, Laktobasil azlığı, Endüstriyel ortam.

13 ALERJİK MEKANİZMALARLA GELİŞEN HASTALIKLAR ASTIM Ürtiker ALERJİ Alerjik Rinit Konjunktivit Atopik Besin Alerjisi

14 lerjik Hastalıklarda Tanı namnez izik muayene aboratuvar yöntemleri

15 amnez llerjinin Hedef Organlarına Ait Belirtilerin: Kronik - tekrarlayan özellikte olması Mevsimlerle / yılın belli dönemleriyle ilişki göstermesi, Allerjen ile temas sonrası belirtilerin ortaya çıkması benzer belirtilerin tekrarlaması, Ailede benzeri hastalık (atopik hastalık) öyküsü olması, İrritanlar (enfeksiyonlar, kimyasallar, çevre kirliliği,

16 zik muayene llerjinin hedef organları Solunum sistemi Üst: Burun, sinüsler, kulaklar, farinks, larinks Alt: Bronşlar Göz Gastrointestinal sistem Deri Sistemik

17 ALERJİK REAKSİYON

18 boratuvar nvitro Eozinofil Periferik kan > 450/mm 3 = Eozinofili Total Nazal İmmünoglobulin (Ig) E Total Spesifik Diğer Alerjik mediyatörler nvivo Deri testleri Prick İntradermal Yama Provokasyon testleri Bronşial

19 tal IgE um total IgE seviyesi büyük oranda yaşa bağımlıdır sek total IgE seviyesi, her zaman, ileride gelişecek ik hastalığın belirtisi değildir..

20 eç reaksiyon Eritematöz inflamatuar reaksiyon i testleri sit, hızlı, ucuz, yüksek oranda duyarlı pleri Prick / puncture İntradermal Scratch: Önerilmez ken reaksiyon Kabarıklık ve kızarıklık (wheal & flare) şeklinde reaksiyon 5-30 dakika ( 15 dakika)

21 ri testinde Temel amaç llerjenin açılan bir giriş yoluyla deriye laştırılmasıdır

22 ri testi metodları Geçmişte Scratch Test Günümüzde Prick/puncture test Intradermal test

23 Puncture Prick İntradermal

24 ick testlerde kullanılan erjenler halan allerjenler esinler azı ilaçlar imyasal maddeler

25 İç ortam alerjenleri Dış ortam allerjenleri Mesleki allerjenler Ev tozu akarı Hamamböceği Aspergillus/ Penicillum Polenler (Çayır, yabani ot, ağaç) Küf mantarları (Alternaria ve Cladosporium) Lateks Düşük ve yüksek molekül ağırlıklı maddeler

26 İlaç baskılamaları İlaç Sistemik antihistaminik Lokal antihistaminik Sistemik steroid 30mg/gün <1 hafta Sistemik steroid 10mg/gün H2 antihistaminik Baskılama süresi 3-10 gün saat Imipramine Desipramine Beta 2 agonist - >10 gün 2 gün

27 ATOPİK DERMATİT D kronik ve tekrarlayıcı enflamatuvar deri hastalığıdır. ilt kuruluğu, kaşıntı, eritemli lezyonlar ve su kaybı en arakteristik özellikleridir. erçek AD grubunda ileriki dönemlerde astım ve alerjik rinit elişebilir. atopik yürüyüş.

28 OPİK YÜRÜYÜŞ Besin Alerjisi Atopik Dermatit Astım Alerjik Rinit 5 yas 10 yas 15 yas

29

30 PİK DERMATİT PREVELANSI ocuklarda; %15-30 rişkinlerde; %2-10 arasında değişmektedir. revelans son yıllarda artış göstermektedir.

31 PİK DERMATİT KLİNİĞİ polimorfik özellik göstermektedir. kut: eritemli plaklar üzerinde sulantılı, kabuklu, rode vezikül ve papüller şeklindedir ubakut: kalın soluk ekskoriye plaklar ronik: likenifiye, hafif pigmente, ekskoriye plaklar

32

33 ÇOCUKLUĞU DÖNEMİNDE PİK DERMATİT KLİNİĞİ Süt çocukluğu döneminde atopik dermatit yerleşim bölgeleri burun ve çevresi, koltuk altı ve diaper bölge tutulmaz.

34 OPİK DERMATİT BULGULARI pik İzler luk tozis Pilaris ar ve Plantar hiperlinearite ie-morgan çizgileri oyunda katlantılar z dermatografizm orbital koyulaşma (darkening) Atopik izler AD için karakteristik olan klinik özellikleri içerir. Bu özellikler herhangi bir yaşta ve hastalığın herhangi bir döneminde bulunabilir. Atopiz izler AD için karakteristiktir ancak özgün değildir. Başka hastalıklarda da benzer bulgular bulunabilir.

35 OPİK DERMATİT BULGULARI nie-morgan Çizgileri lt göz kapağının medial kısmından uzanan simetrik katlantılarıdır. topik bireylerin %60-80 ninde bulunabilir. ayat boyu devam edebilirler. ncak atopik olmayanlarda da görülebilir.

36 OPİK DERMATİT BULGULARI riorbital Koyulaşma Periorbital koyulaşma AD nin tipik ancak özgün olmayan bir bulgusudur. Allergic shiners olarak da isimlendirilir. Sürekli olan rinit, konjonktivit ve göz oğuşturmaya bağlı nazal ve paranazal venöz pleksusta meydana gelen basınç artışı sonucu gelişir. Klinik önemi yoktur.

37 ATOPİK DERMATİT TANI anı klinik bulgular ile Hanifin ve Rajka kriterleri emel alınarak konulur. anı için en az üç major ve üç minör kriter erekir.

38 ATOPİK DERMATİT TANI KRİTERLERİ ANEFFİN RAJKA KRİTERLERİ MAJÖR KRİTERLER (ENAZ 3 KRİTER OLMALI) 1-KAŞINTI 2- YERLEŞİM _ ERİŞKİNDE FLEKSURAL LİKENİFİKASYON BEBEK VE ÇOCUKLARDA YÜZ VE EKSTANSÖR BÖLGELERDE TUTULUM 3-KRONİK DERMATİT 4-AİLEDE VEYA KENDİSİNDE ATOPİ VARLIĞI (ASTIM, AR, AD)

39 OPİK DERMATİT TANI İTERLERİ ANEFFİN RAJKA KRİTERLERİ MİNÖR KRİTERLER (EN AZ 3 TANESİ OLMALI) KATARAKT KONJUNKTİVİT ÇELİTİS YÜZDE SOLUKLUK/ERİTEM EGZAMA EL DERMATİTİ İKTİYOZİS BESİN İNTOLERANSI ARTMIŞ IgE CİLT TESTLERİ POZİTİFLİĞİ S. AUREUS, HSV ENFEKSİYONLARI Dennie-Morgan çizgisi Terlemeye bağlı kaşıntı Keratokonus Keratozis Pilaris Meme başı egzaması Periorbital koyulaşma Parmal hiperlinearite Pitriazis alba Beyaz dermografizm

40 opik Egzemada Tetik Çekici Etkenler Meslek Besinler %40 İnhalan allerjenler temik eksiyonlar Atopik Dermatit Derinin bakteriyel kolonizasyonu sikolojik stress İrritan maddeler

41

42 OPİK DERMATİT AYIRICI TANI mmuler Egzema

43 OPİK DERMATİT VE TEDAVİ el hedefler etikleyici faktörlerin kontrol edilmesi ilt hidrasyonunun sağlanması aşıntının engellenmesi nflamasyon ve enfeksiyonun ortadan kaldırılması

44 BESİN ALERJİLERİ Herhangi bir besine yada katkı maddesine karşı oluşan klinik tablo ters gıda reaksiyonu olarak adlandırılır.

45 BATI ÜLKELERİNDE BESİN ALLERJİSİ BİR HALK SAĞLIĞI SORUNUDUR.

46 BESİN ALERJİLERİNDE MEKANİZMA NON-TOKSİK REAKSİYONLAR İMMÜN SİSTEM ARACILI (BESİN ALLERJİSİ) İMMÜN SİSTEM ARACILI OLMAYAN (BESİN İNTOLERANSI) n-ige acılı IgE Aracılı ENZİMATİK FARMAKOLOJİK TANIMSIZ

47 BESİN ALERJİLERİNDE SIKLIK Çocuklarda <3 yaş ~%6 Erişkinlerde % Ülkemizdeki sıklık <%1

48 BESİN ALERJİLERİNDE SIKLIK Yaşa göre 0-2 yaş 2-10 yaş >10 yaş İnek sütü İnek sütü Yer Fıstığı Yumurta Yumurta Ağaç fındıkları Buğday Yer Fıstığı Balık Soya Ağaç fındıkları Kabuklu deniz ürünleri Balık Susam Kabuklu deniz ürünleri Polen ilişkili meyvalar Susam Kivi

49 m 5% 3% to4% BESİN ALERJİLERİNDE SIKLIK Besinlere göre Besinler Çocuk Erişkin 2.5% 0.3% urta 1.5% 0.2% ıstığı 1% 0.6% ık 0.5% 0.6% 0.1% 0.4% es 0.1% 2% ay, Soya 0.4% 0.3% m 0.1% 0.1%

50 m 5% 3% to4% BESİN ALERJİLERİNDE SIKLIK Besinlere göre Besinler Çocuk Erişkin 2.5% 0.3% urta 1.5% 0.2% ıstığı 1% 0.6% ık 0.5% 0.6% 0.1% 0.4% es 0.1% 2% ay, Soya 0.4% 0.3% m 0.1% 0.1%

51 BESİN ALERJİLERİNDE SIKLIK Alerjik hastalıklarda Hastalık Besin Alerjisi Sıklığı filaksi %35 55 ik Dermatit %35 Çocuklarda (Erişkinlerde Nadir) ker %20(Akut) (Kroniklerde nadir) m %6-8 ik Rinit Nadir

52 Yaş BESİN ALERJİSİLERİNDE SEYİR the food allergic march Sıklık İnek sütü Yumurta Fıstık, balık..

53 ktar Önemli Değil IgE aracılıklı besin allerjisi, besinin çok az iktarı ile oluşabilir. 100 microgram- 5 mg reaksiyonların ortaya ıkmasına neden olabilir. Bir fındık tanesi yaklaşık 2 g=2000 mg

54 28 Kasım 2005 tık ezmeli öpücük öldürdü nada nın Quebec bölgesinde, fıstık ezmesi yiyen erkek adaşını öpen bir genç kız yaşamını yitirdi. Christina sforges in fıstık ezmesine karşı şiddetli alerjisi olduğu irtildi. 15 yaşındaki Desforges, sevgilisiyle öpüştükten ra şoka girdi ve adrenalin aşısına rağmen kurtarılamadı. sforges in erkek arkadaşının, olaydan saatlerce önce

55 ir kaşık dondurmadan öldü : Katrina, 37, bir kafede ceviz içeren dondurmadan tek bir kaşık yedikten sonra öldü.yanında pek çok dilde ceviz allerjisi oluğunu bildiren kart taşıyordu. Daily Telgraph,May5,1995 ıstık sosundan öldü : Kız, 13, çok az miktarda fısık yağı içeren kori soslu cips yedikten sonra öldü. Daily Mirror,October,1995 ir paket gevrekten öldü : Antony, 14, gevrekteki süttozundan astma atağına girerek öldü.süte allerjik olduğunu biliyordu fakat paket içeriğini kontrol etmeyi unutmuştu.

56 BESİN ALERJİSİNDE TANI- IgE ARACILI Öykü Semptomla ilişkili besinin tanımlanması Deri testleri/serumda Spesifik IgE Besine özgül IgE nin gösterilmesi Challenge testleri Semptomlardan sorumlu besinin doğrulanması

57 SİN ALERJİSİNDE TANI- IgE ARACILI ptomlar emptomların tanımlanması emptomların ortaya çıkma zamanı emptomların şiddeti emptomların sıklığı n son reaksiyon zamanı -2 saat içerisinde gelişen semptomlarda IgE aracılı

58 SİN ALERJİSİNDE TEDAVİ Doğru tanı Semptomatik tedavi Besinden kaçınma Diyetisyen Tolerans değerlendirilmesi Önlem

59 Hangi aşılar YUMURTA proteini içeriyor? Kızamık KKK Influenza Sarı humma

60 bileşenlerine karşı allerjik reaksiyonlar ızamık aşısı abakulak aşısı Tavuk embriyo fibroblast kültürlerinde üretilir Cilt testine gerek yok aktif influenza aşısı arı humma aşısı Yumurta proteini içerir

61 YUMURTA ALLERJİSİ OLAN ÇOCUKLARA FLUENZA AŞISI YAPILABİLİR Mİ? fluenza aşısı yumurtada üretilir. murtaya karşı anafilaksi hikayesi olanlara yapılamaz. k sayıda anafilaksi ve nadir ölümler bildirilmiştir. murtaya allerji hikayesi olanlarda ise AAP ye göre : 1/10 dilue aşı ile prik yapılır. Sonra 1/10 veya 1/100 dilue aşı ile intradermal test yapılır. Reaksiyon yoksa aşı bir defada yapılır. ya 2 doz protokolü uygulanır. Önce aşının 1/10 u. 30 dakika sonra 10 luk dozu yapılır.

62 EK SÜTÜ ALERJİSİ OLAN HASTALARA KEÇİ SÜTÜ VERİLEBİLİR Mİ? ayır; Keçi sütü proteinleri, inek sütü lerjisine neden olan proteinlerle benzerlik östermektedir. Bu nedenle inek sütü alerjisi lan hastalara keçi sütü önerilmemelidir.

63 ANAFİLAKSİ TANIM Anafilaksi yaşamı tehdit eden sistemik aşırı duyarlılık reaksiyonudur. Genellikle IgE aracılıklı mekanizmalarla gelişir. IgE aracılıklı olmayan mekanizmalarla da anafilaksi elişebilir.

64 ANAFİLAKSİ SINIFLAMASI Anafilaksi Alerjik anafilaksi Non-alerjik anafilaksi E-aracılıklı nafilaksi İmmünolojik, Non-IgE aracılıklı anafilaksi

65 HİPERSENSİVİTE REAKSİYONLARI Gell ve Coombs I. Erken aşırı duyarlılık reaksiyonları II. Sitotoksik reaksiyonlar III. İmmünKompleks reaksiyonları IV. Geç tip duyarlılık reaksiyonları Anafilaksi Tip I, II ve III reaksiyonlar aracılığıyla gelişebilir.

66 Anafilakside birden fazla mekanizma da rol oynayabilir. nafilaksi Etyoloji aracılıklı; Besinler İlaçlar (penisilinler) Latex Venom IgE aracılıklı; Otoimmunite (FcER1 agregasyonu) Kompleman aktivasyonu (C5a, C3a) Nöropeptidler (substance P) Sitotoksik mekanizmalar Immun kompleksler IgG ve IgM T hücre aktivasyonu Non immunolojik; Radio kontrast media Opiatlar COX-1 inhibitörleri Vankomisin NSAI ilaçlar Fiziksel faktörler (soğuk, egzersiz) Böcek venomları

67 Epidemiyoloji Şiddetli anafilaksi Acil servis başvurularında % Yatan hastalarda % Ölümcül anafilaksi:% Besinler Fıstık: %20 Kuruyemişler: %14 Kabuklu deniz ürünleri: %10 Diğer: %56 İlaçlar Amoksisilin: 40 Sefalosporinler: %15 NSAİİ: %13 Diğer: %32 Venom Lateks

68 afilaksi ve Risk Faktörleri ş Çocuklar: En sık besinler Erişkinler: En sık ilaçlar, radyokontrast madde, anestezikler, venom siyet Erkek: En sık venom Kız: En sık lateks, aspirin, radyokontrast madde ve kas gevşeticiler Fark yok syoekonomik şullar ım şekli ım zamanı opi Yüksek sosyoekonomik koşullarda fazla Oral yoldan alımda parenteral yola göre hem sıklık hem de şiddeti az Tedavinin kesintili olarak uygulanması Hem anafilaksi hem de anafilaktoid reaksiyonlar için yüksek risk rşılaşma öyküsü Son karşılaşmadan sonra geçen süre uzunsa reaksiyon olasılığı o kadar az şanan yer Kırsal kesimde şehirlere göre yüksek

69 Anafilaksi ve Semptomlar Deri >%90 Ürtiker yada Anjioödem 85-90% Flush 45-55% Döküntüsüz kaşıntı 2-5% Solunum%40-60 Hışıltı 45-60% Boğazda şişme 45-50% Burun akıntısı 15-20% KVS sistem %30 (Baş dönmesi, Halsizlik, Hipotansiyon). GIS bulgular %30 (Bulantı, Kusma, İshal, Kramp) Diğer: Baş ağrısı, Gögüs ağrısı, Konvulziyon

70 ANAFİLAKSİDE PATERNLER Unifazik Tedaviyle semptomlar saatler içerisinde düzelir. Bifazik Tedaviden sonra düzelir fakat 1-72 saat sonra (genellikle 1-3 saat) tekrarlar. Protracted(Uzamış, İnatçı) Semptomlar tedaviye rağmen 24 saatten fazla devam eder

71 BİFAZİK ve DİRENÇLİ ANAFİLAKSİ Bifazik anafilakside ikinci kez alerjen temasına gerek yoktur. Semptomlar genellikle 1-8 saat sonra ortaya çıkar. Anafilaktik reaksiyonların %20-30 u Bifaziktir Bifazik anafilakside adrenalin ihtiyacı daha fazladır Alerjenler genellikle besin yada ilaçlardır. Dirençli anafilaksilerde ise semptomlar 5-32 saat sürebilir. Adrenalin tedavisine geç başlanılması (>30 dk). Semptomların şiddeti ve hipotansiyon önemli

72 Zaman UnifazikAnafilaksi Tedavi İlk semptomlar

73 Bifazik Anafilaksi Tedavi Tedavi İlk Semptomlar 1-8 Saat İkinci Faz semptomları 0 a 1-72 Saat Zaman

74 Dirençli Anafilaksi İlk semptomlar 0 e Karşılaşma >24 Saat Zaman

75 AFİLAKSİDE TANI KRİTERLERİ-I Deri, mukoza veya her ikisini birden ilgilendiren ürtiker, kaşınma, dudak, dil ve uvula şişmesigibi semptomların aniden başlaması ŞAĞIDAKİLERDEN EN AZ BİR TANESİ: Solunum problemi; (dispne, vizing, stridor, hipoksemi), TA düşmesi veya bir organ disfonksiyonu; (kollaps, senkop, inkontinans)

76 AFİLAKSİDE TANI KRİTERLERİ-II Hastanın muhtemel bir alerjenemaruz kalmasından hemen sonra aşağıdakilerden en az ikisinin oluşması:. Deri, mukoza veya her ikisini birden ilgilendiren ürtiker, kaşınma, dudak, dil ve uvula şişmesi gibi semptomların aniden başlaması. Solunum sıkıntısı; (Dispne, vizing, stridor, hipoksemi),. TA düşmesi veya bir organ disfonksiyonu; (kollaps, senkop, inkontinans). Gİ semptomlar; (kramp şeklinde karın ağrısı, kusma)

77 AFİLAKSİDE TANI KRİTERLERİ-III Duyarlı olduğu bilinen alerjenemaruz kalınmasından hemen sonra Kan Basıncında (TA) düşme; İnfant ve çocuklar:düşük sistolik basınç veya sistolik basınçta %30 dan fazla düşme Yetişkinler:90 mmhg dan düşük sistolik kan basıncı veya o kişinin normalinden %30 veya daha fazla düşme

78 AFİLAKSİDE TANI am ve doğru tıbbi ve alerji öyküsü eri testleri/spesifik IgE düzeyi - Besinler - Böcek venomları - İlaçlar Challenge testleri: Gerekli hastalarda, hekim gözetiminde, tercihan hastanede). - Besinler - NSAII ve İlaçlar - Egzersiz

79 ICI TANI asodepressor reaksiyonlar Flush sendromları Karsinoid Postmenopozal Klorpropamid--alkol Medullary carcinoma thyroid Autonomic epilepsy estoran sendromları Monosodyum glutamat (MSG) Sulfitler Skrombroidozis iğer şok tipleri Hemorajik Kardiyojenik Endotoksik şırı eksojen histamin yapımı Sistemik mastositozis Urticaria pigmentosa Basofilik lösemi Akut promyelositik lösemi (tretinoin treatment) Kist hidatik Nonorganik hastalıklar Panik atak Munchausen stridoru Vocal kord disfonksiyonu Globus histerikus Diğer Herediter anjioödem Progesteron anafilaksisi Ürtikeryal vaskülit Feokromositoma Hiperimmünoglobulin E, ürtiker sendromu Nörolojik (nöbet, inme) Psödoanafilaksi Red man sendromu (vancomycin) Kapiller kaçak sendromu

80 IV ADRENALİN tedaviye cevap vermeyenlerde, 10 cc SF içinde mg (1/ dilüsyon), birkaç dakika içinde, sürekli monitörizasyon ile gerektikçe tekrar edilebilir. AFİLAKSİDE TEDAVİ AT çok önemlidir: BC vayolu, solunum, dolasım ve bilinc) DRENALIN,, Anterolateral bölgeye) Çocuklarda: 0.01 mg/kg 1:1000 dilusyon, Max: 0.3 ml Erişkinlerde: 0.5 ml Adrenalin Semptomları ve kan basıncını düzeltene kadar HER 5 DAKİKADA BİR.

81 ÇOCUKLARDA ANAFİLAKSİ TANISI VE TEDAVİSİ HAVAYOLU, SOLUNUM ve DOLAŞIMI DEĞERLENDİR SOLUNUM SIKINTISI, HİPOTANSİYON veya KOLLAPS varsa IM ADRENALİN 0.01 mg/kg * ADRENALİN: Adrenalin ülkemizde ¼, 1/2 ve 1/1 lik preparatları bulunmaktadır. 1/4 adrenalinin 1 ml 0,25 mg 1/2 adrenalin 1 ml 0,5 mg 1/1 adrenalin 1 ml 1 mg adrenalin içerir. ADRENALİN UYGULANMASI: Anafilâkside Adrenalin mutlaka İNTRAMUSUKULER (IM) uygulanmalıdır. Hipotansiyon veya Kollaps Yüksek akımlı Oksijen SF veya kolloid, 20 ml/kg IV / IO (bolus) IV kortikosteroid Antihistaminik IV / IO / IM 5-10 dk. içinde yanıt yoksa IM Adrenalin tekrarla Sıvı bolus tekrarla I V Adrenalin (infüzyon) Stridor Yüksek akımlı Oksijen Nebulize Adrenalin Solunum sıkıntısı varsa veya 5-10 dk. içinde yanıt yoksa IM Adrenalin IV kortikosteroid Damar yolu aç 5-10 dk. içinde yanıt yoksa Nebulize Adrenalin tekrarla Vizing Yüksek akımlı Oksijen Nebulize β2-agonist Solunum sıkıntısı varsa veya 5-10 dk. içinde yanıt yoksa IM Adrenalin Damar yolu aç 5-10 dk. içinde yanıt yoksa Nebulize β-2 agonist tekrar IM Adrenalin tekrarı SADECE Anjiyödem/Ürtiker Oral antihistaminik Astımlı olduğu biliniyorsa inhale β2- agonist ve oral prednizolon 4 saat gözle (ürtiker anafilaksinin erken bulgusu olabilir) İLAVE OLARAK inatçı kusma ve/veya karın ağrısı varsa IM Adrenalin ADRENALİN DOZU <10kg: Adrenaline, 0.01mg/kg Maksimum doz: Çocuklarda 0,3 mg Erişkinlerde 0,5 mg ANAFİLAKSİ SIRASINDA ÇOCUKLARA ADRENALİN UYGULANMASININ KESİN KONTRENDİKE OLDUĞU DURUM YOKTUR ANAFİLÂKSİ TANISI KONULAN BİR HASTADA TABURCU EDİLİRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR: 1.Taburcu edilirken mutlaka adrenalin otoenjektör yazılmalıdır Epipen veya Twinject Doz: kg: (0.15mg) 30kg: (0.3mg) 2. Taburculuk sonrası en az üç gün kullanmak üzere 1-2 mg/kg (en çok 60 mg) prednizone ve antihistaminik yazılmalıdır. 3.Hastanın aile doktoruna bilgi veren bir mektup yazılmalıdır

82 AFİLAKSİ ve ÖLÜM enellikle ilk saat içerisinde olur. akaların 1/3 ü bifazik reaksiyon sırasında kaybedilir. 60 hastada ÜSY da ödem, %50 hastada bronşial bstruksiyon ve havalanma fazlalığı tespit edilmiştir. isk Faktörleri: Astım Karşılaşma şekli Enjeksiyon (venom/ilaç)>oral Adrenalin kullanımındaki gecikme Anafilaksiden ölen hastaların %62 sinin Adrenalini olmasına

83 SİZCE HANGİSİ ANAFİLAKSİ VAKASI k bir çocuk yumurta verildikten sonra tüm vücutta yaygın lık, kaşıntı nedeni ile acile getiriliyor. İlk tedavisi verildikten 3 onra klinik bulguları düzelince eve gönderiliyor. Hasta karın, kusma, ishal ve göz ve dudaklarında şişme nedeni ile tekrar ekrar getiriliyor. ında erkek hastaya tetanos aşısı yapıldıktan 5 dk sonra terleme, k, baş dönmesi ve bayılma oluyor. ulguları Nabız: 50 dk, TA: 85/40mmHg, Solunum: 22/dk saptanıyor

84 ASTIM öbetlerşeklinde öksürük, dispne, hışıltılı olunum, göğüste tıkanıklık yakınmaları ronik hava yolu inflamasyonu aygın, değişken, genellikle geri dönüşümlü hava olunda obstrüksiyonu

85 TIMIN DÜNYADAKİ BOYUTU Ülkemizdeki Sıklığı %5-10 arasındadır.

86 TIM RİSK FAKTÖRLERİ eye Ait Faktörler enetik Atopi BHR insiyet bezite Çevresel Faktörler - Ev içi alerjenler - Dış ortam alerjenleri - Mesleki Sensitizerler - Sigara Dumanı - Hava Kirliliği - Solunum Yolu Enfeksiyonları - Diyet

87 Astımın Mekanizması ALERJENLER VİRUSLAR HAVA KİRLİLİĞİ ENFLAMASYON HAVA YOLU AŞIRI DUYARLILIĞI ALERJENLER HAVA YOLLARINDA DARALMA

88 tımda Solunum yolları

89 OCUKLARDA ASTIM TANISI ykü ve semptomların özellikleri kciğer fonksiyonlarının değerlendirilmesi Spirometri PEF ava yolu duyarlılığının belirlenmesi (provokasyon stleri) lerji durumunun tespit edilmesi (risk faktörlerinin elirlenmesi)

90 OCUKLARDA ASTIM TANISI emptomların tekrarlayıcı olması emptomsuz dönemlerin bulunması. ilesel ya da bireysel atopi öyküsünün varlığı ortikosteroid ve hızlı etkili β 2 -Agonistlerle daviye cevap alınması astım tanısının konmasına ardımcı olabilir.

91 AYIRICI TANI D döneminde başlayan semptomlar eslenme ile siyanoz üyüme geriliği ersistan balgamlı öksürük okalize ya da persistan dinleme bulgusu tridor ASTIM TANISINDAN UZAKLAŞ iddetli göğüs deformitesi omak parmak okalize ya da sebat eden radyolojik AC bulgusu

92 AYIRICI TANI stik fibrozis berküloz va yollarındaki konjenital anomaliler imer siliyer diskinezi stro özafagal reflü bancı cisim aspirasyonu onkopulmoner displazi mün yetmezlikler njenital kalp hastalıkları

93 ÇOCUKLARDA ASTIM NISINDAKİ ZORLUKLAR stım tanısı 5 yaş altı çocuklarda zorluklar içerir. irometrik incelemeler 5 yaş altı çocuklarda kullanılamaz. olunum sistemi semptomları (vizing, öksürük vb) çocuklarda tım olmaksızın da sık olarak görülür. yaşına kadar çocukların 1/3 ü, 6 yaşına kadar %50 si en az bir z vizing geçirmektedir. zing astımın en önemli bulgusudur ancak her vizingli hasta tım değildir.

94 VİZİNG FENOTİPLERİ çok Akut ÜSYE ile ilişkili isinde ellikle veya 3 yaştan ailede sonra alerjik başlar İlk 3 yaşta olup daha sonra düzelir. yetler lık yokileriki Erken yaşlarda geçici da devam Persistant Gebelikte eder. erken sigara ve Geç başlangıçlı e lukla astım okul ve/ar, hışıltı çağında kendisinde düzelir başlangıçlı Prematürite atopik hışıltı ile ilişkili hışıltı/astım atit var Kendisinde veya ailede alerjik hastalık yok

95 ANGİ ÇOCUK ASTIM OLACAK? jör Risk Faktörleri Minör Risk Faktörleri r tanılı atopik dermatit Periferik kanda eozinofili ( %4) İnhale steroid tedavisine yanıt verirler ynlerde doktor tanılı astım lerjen duyarlılığı ÜSYE olmadan vizing duyulması Besin alerjisi yaşından önce en az bir tanesi doktor tarafından oğrulanmış 4 vizing atağı olan çocuklarda isk faktörlerine sahipse astım gelişme riski artmıştır.

96 STIMIN SINIFLAMASI stımda şiddet, tedavi almayanlarda belirlenir. ontrol düzeyi ise tedavi alan çocuklarda belirlenir. eş yaşından küçük çocuklar SFT yapamadığı için eğerlendirmeler 5 yaş altı için ayrı yapılmaktadır.

97 IM ŞİDDETİNİN SINIFLAMASI 5 YAŞ ALTI ÇOCUKLARDA TEDAVİ ÖNCESİ ASTIM ŞİDDETİNİN SINIFLAMASI İntermittan Hafif Persistan Orta Persistan Şiddetli Persistan tomlar Haftada 2 gün Haftada 2 gün Her gün Gün boyunca uyanması Yok Ayda 1-2 kez Ayda 3-4 kez Haftada 1 den çok etkili β-2 ist kullanımı ite nması steroid tiren atak Haftada 2 gün Haftada 2 gün Her gün Günde birkaç kez Yok Hafif Biraz İleri derecede Yılda0-1 Son 6 ayda 2 atak veya yılda >1 gün süren 4 hışıltı ve persistan astım için risk faktörlerinin olması

98 IM ŞİDDETİNİN SINIFLAMASI 5 YAŞ ÜSTÜ ÇOCUKLARDA TEDAVİ ÖNCESİ ASTIM ŞİDDETİNİN SINIFLAMASI İntermittan Hafif persistan Orta persistan Şiddetli persistan emptomlar Haftada 2 gün Haftada >2 gün Her gün Gün boyunca ce uyanması Ayda 2 den az Ayda 3-4 kez ızlı etkili β-2 nist kullanımı Haftada 1 den fazla Her gün Haftada 2 gün Haftada >2 gün Her gün Günde birkaç kez ite kısıtlanması Yok Hafif Biraz İleri derecede Solunum nksiyonları klenenin % si) ral steroid rektiren atak FEV1 >%80, FEV1/FVC>%85 Yılda 0-1 FEV1 %80, FEV1/FVC >%80 FEV1 %60-80, FEV1/FVC %75-80 Yılda 2 atak FEV1< %60, FEV1/FVC <%75

99 TIM KONTROLÜNDEKİ AMAÇLAR ün içerisinde semptomsuz ya da minimal düzeyde( 2/hafta) iziksel aktivitenin normal olması (semptomsuz oynar ve koşar) ece semptomlarının olmaması (öksürük, vizing) urtarıcı ilaç ihtiyacının olmaması ya da minimal olması ( 2/hafta) olunum Fonksiyonlarının normal sınırlarda olması. stım ataklarının olmaması.

100 STIMIN KONTROLÜ asta/hekim işbirliğinin geliştirilmesi isk faktörlerinin tanımlanması ve azaltılması stımın değerlendirilmesi, tedavisi ve izlemi kut alevlenmelerin tedavisi zel durumların tedavisi

101 UKLARDA ASTIM KONTROL DÜZEYLERİ zellikler Kontrollü Kısmi kontrol aşağıdakilerin herhangi birinin varlığında Kontrolsüz >3 kısmi kontroldeki bulguların varlığı z mları: ürük, nefes darlığı Yok ( 2/hafta, β2 agonist kullanma ihtiyacı >2/Hafta Kısa süreli rahatlama amacıyla β2 agonist kullanma ihtiyacı >2/Hafta Rahatlamak amacıyla sık β2 agonist kullanma ihtiyacı aktivitelerde ma mptomları yanma atıcı ilaç ı Yok (tam olarak aktif, oyun oynarken ya da koşarken semptom kısıtlama yok Yok Uyku sırasında öksürük atakları yok <2 gün/hafta Herhangi birisi (egzersiz, oyun oynarken ya da koşarken öksürük, hırıltı ya da nefes darlığı) Herhangi birisi (Uyku sırasında öksürük ya da uyanma, vizing ve/veya nefes darlığı) > 2 gün/hafta Herhangi birisi (egzersiz, oyun oynarken ya da koşarken öksürük, hırıltı ya da nefes darlığı) Herhangi birisi (Uyku sırasında öksürük ya da uyanma, vizing ve/veya nefes darlığı) > 2 gün/hafta

102 IM NASIL TEDAVİ İR? astalığı başlatan nedenlerden uzak urulur. laçlar doğru ve düzenli kullanılır. elirti ve bulgular kayıt edilir, nefes lçümleri yapılır. urumunda değişiklik olduğunda ne apılması öğretilir. üzenli hekim kontrolüne gidilir.

103 TEDAVİSİNDE KULLANILAN AR ONTROL EDİCİ İLAÇLAR; elirtileri önleyici iltihabı giderici ilaçlar AHATLATICI İLAÇLAR; elirtileri giderici, havayollarını genişletici laçlar

104 ASTIM TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR NTROL EDİCİ İLAÇLAR ale ve sistemik steroidler otrien reseptör antagonistleri n etkili beta-2 agonistler n etkili teofilin RAHATLATICI İLAÇLAR Kısa etkili beta-2 agonistler Sistemik steroidler Antikolinerjikler Aminofilin iige

105 RACI CİHAZ SEÇİMİ ASTIMLI ÇOCUKLARDA YAŞA GÖRE İNHALASYON İÇİN CİHAZ SEÇİMİ YAŞ 1.TERCİH 2.TERCİH 0-3 YAŞ ÖDİ+Yüz maskeli aracı cihaz Nebülizer 4-6 YAŞ ÖDİ+Aracı tüp Nebülizer 6-12 YAŞ ÖDİ+Aracı tüp veya kuru toz inhaler Nebülizer >12 YAŞ Kuru toz inhaler ÖDİ+Aracı tüp

106

107

108 5 YAŞ ÜSTÜ ÇOCUKLARDA ASTIM BASAMAK TEDAVİSİ 1. Seçenek Orta-Yüksek İKS + LABA + LTRA BASAMAK 5 Alternatif Oral steroid ve/veya anti-ige BASAMAK 4 Hasta Eğitimi 1. Seçenek Alternatif Orta-Yüksek İKS + LABA BASAMAK 3 Orta doz İKS + LTRA Çevresel kontrol 1.Seçenek Düşük doz İKS + LABA Alternatif Düşük doz İKS + LTRA BASAMAK 2 1. Seçenek Alternatif Düşük doz inhale steroid LTRA Gerektiğinde kısa etkili β-2 mimetik

109 5 YAŞ ÜSTÜ ÇOCUKLARDA ASTIM BASAMAK TEDAVİSİ 1. Seçenek Orta-Yüksek İKS + LABA + LTRA BASAMAK 5 Alternatif Oral steroid ve/veya anti-ige BASAMAK 4 Hasta Eğitimi 1. Seçenek Alternatif Orta-Yüksek İKS + LABA BASAMAK 3 Orta doz İKS + LTRA Çevresel kontrol 1.Seçenek Düşük doz İKS + LABA Alternatif Düşük doz İKS + LTRA BASAMAK 2 1. Seçenek Alternatif Düşük doz inhale steroid LTRA Gerektiğinde kısa etkili β-2 mimetik

110 LERJİK RİNİT urun mukozasının, mevsimsel ve/veya erennial (yıl boyu devam eden) llerjenlerin uyardığı IgE aracılıklı nflamasyonu ile karakterize hastalığıdır.

111 ERJİK RİNİT lerjik nfeksiyöz onalerjik, non enfeksiyöz on alerjik, eozinofili eşlik den sendrom ronik sinüzit

112 ERJİK RİNİT üksek prevalans aşam kalitesini düşürür ğrenme güçlüğü yku bozuklukları kul veya iş günü kaybı şlik eden astım, otit, sinüzit

113 lerjik rinit -Klinik ik olarak haftanın çoğu günü, geceleri / abahları belirginleşen urunda akıntı tıkanıklık kaşıntı Hapşırık özde sulanma kızarıklık kaşıntı

114 lerjik rinit Fizik uayene ozal ödem, solukluk, konkalarda hipertrofi, seröz

115 lerjik rinit Fizik uayene ik selam, l köprülenme Allerjik shiner Göz kapaklarında şişlik, Konjonktivada yaygın hiperemi, Dennie Morgan çizgileri

116 lerjik rinit nıflandırma taya çıkış zamanına göre: erennial (yıl boyu) İç ortam/perennial allerjenlere duyarlılık Birçok hastada şikayetlerde mevsimsel şiddetlenme Burun tıkanıklığı ve postnazal akıntı belirgin, hapşırık-akıntı-kaşıntı daha az belirgin evsimsel Dış ortam/mevsimsel allerjenlere duyarlılık Sulu burun akıntısı, burun tıkanıklığı, tekrarlayan hapşırık, burun-göz-kulak-boğazda kaşıntı, gözlerde sulanma

117 lerjik rinit nıflandırma evam süresine ve şiddetine göre (yeni sınıflama): ralıklı Devamlı lirtiler belirtiler 4 gün / hafta, veya > 4 gün / hafta, ve 4 hafta > 4 hafta fif ormal uyku ormal günlük aktiviteler, r ormal okul/iş hayatı Orta/Ağır bir veya daha çok belirti Anormal uyku Günlük aktivite, spor ve eğlencenin kesintiye uğraması

118 NI yrıntılı kişisel ve aile yküsü urun muayenesi-anterior inoskopi şlik edebilen hastalıklara it bulgular eri testleri ve/veya pesifik IgE ölçümü

119 lerjik rinit -Tedavi evre kontrolü laç tedavisi mmünoterapi ğitim ve düzenli takip

120 aç tedavisi rti Oral H1 Nazal H1 Nazal KS Nazal dekonjestan İpratropium Nazal Kromon tı şırık ntı nıklık nin aması 1 saat 15 dk 12 saat 5-15 dk dk Değişken

121 samak tedavisi fif ermitant Orta şiddetli intermitant Hafif persistant İntranazal steroid İntranazal & oküler kromon Orta Şiddetli persistant l veya lokal non-sedatif H1 antihistamin ranazal dekonjestan (<10 gün) veya oral dekonjestan erjen veya irritandan korunma

122 Tersiyer korunmanın amacı ise allerjik astalığı olan kişilerde hastalığın ilerlemesini e komplikasyonların gelişmesini önlemektir. ERJİK HASTALIKLARDAN RUNMA rimer korunma; sağlıklı çocuklarda uyarlılaşma ve allerjik hastalık gelişimini nlemek ekonder korunma; duyarlılaşmış kişilerde astalık semptomlarının gelişimini önleme

123 ensitize Kişilerde Spesifik Allerjenleri Uzak Tutma Yöntemleri rjen hayvanlar Uzak tutma yöntemi Hayvanı evden uzaklaştır (6 ayda allerjen azalır) Halı ve koltuk döşeme iyice temizleyin Okulda evcil hayvan yasaklamayı destekle zu akarları 1-2 haftada yatak takımları ve giysileri yıka (>56 derece) Doldurulmuş oyuncakları haftada bir yıkama Yastık ve yorganları geçirgen olmayan örtülerle sakla Rutubeti alan cihaz kullan mböceği Evi temizleyin Profesyonel ilaçlama hizmeti alın Yastık ve yatakları geçirgen olmayan örtülerle sakla Küflü yüzeyleri zayıf çamaşır suyu ile yıka Çatlakları tamir et

124

125